i ostirala • 1999ko urtarrilaren 29a

Egunkaria

Bera • Guatemalari buruzko erakusketa ibiltaria paratu dute Kultur Etxeari. Peio Monteano • «XV eta XV. mendeari ere ez zuen osotasun bat bezala funtzionatzen Nafarroak».

Emakumearentzako

Duela gutxi Erancisco Lopez de Aldak, Sakanako Enpresarien Elkarteko presidenteak, Sakanan mila lanpostu berri zeudela esan zuen. Elori entzunda badirudi eskualdean ez dutela langabezi arazorik.

Dena dela, errealitatea hori baino korapilatsuagoa da, eta hainbat taldek eta inguru horretako sindikatuek datu horiek zehaztu txosten bat plazaratu dute. Espainiako Enplegu Institutuaren (lnem) datuen arabera, eskualdean gizonezkoen artean langabezia oso txikia da, (0/o2), baina emakumezkoen

artean oso handia dela nabaritu dute, kasik %19koa.

Irunea

Dantza eta dantza taldeak aztertuko ditu euskal kultura

garaikidean Ortzadarrek

URRIAN EGINEN DITUEN FOLKLO-

rearen eta ku l tu ra tradizio-nalaren inguruko jardunal-d i e t a n ' D a n t z a e ta d a n t z a t a l d e a k e u s k a l k u l t u r a gara ik idean ' gaia j o r r a tuko du Ortzadar taldeak.

J a r d u n a l d i a k u r r i a r e n 19an h a s i k o d i ra , e ta 23a arte iraunen dute. Jardunal-d i e t a n z e h a r h a i n b a t a lor aztertu eta eztabaidatu nahi dituzte: dan tza ondare kul-t u r a l k o l e k t i b o m o d u a n ; d a n t z a r e n jokae ra e ta erri-t u a l a e ta g a u z a t u r i k o a r e n a r t e a n d u e n b e t e b e h a r r a ; dantza folklorikoetan berta-koak diren ezaugarr iak eta b e s t e h e r r i a l d e e t a k o e i ere badagozkienak; azken men-dee tan dan tza ta ldeek egin du ten bidea: jai euskaroak, m u g i m e n d u n a z i o n a l i s t e n osaketa , euska l k u l t u r a r e n i k u r r a , e t a g a u r e g u n g o gizartera bideraturiko politi-k a k u l t u r a l a r i b u r u z k o estuasunak.

Gai horiek guzt iak sakon aztertzeko asmoa du Iruñeko O r t z a d a r folklore t a l d e a k . Dena den, ja rdunald iak ire-k i a k e t a a b e r a t s a k i z a t e a n a h i luke, e ta h o r r e t a r a k o gaiaren inguruan lanak bil-d a t z e k o g o n b i t a eg in d u . T x o s t e n a k e k a i n a r e n 2 6 a baino lehen igorri behar dira D e s c a s z o s 65 k a r r i k a , behea, 31001, Iruñea helbi-dera.

—^ Uxue Zabaleta

Lizarra

lbilaldia, unibertsoan lzar, kometa eta planeteri inguruko erakusketa Fray Diego kultur etxean

Ega ibaiertzeko

herrian unibertsoa

ardatz duen

erakusketa zabala

paratu dute. Gero

bertze 14 herritara

joanen da, hain

zuzen ere,

herrialdeko kultur

etxe orotan izanen

da ikusgai urtea

aurrea joan ahala.

ANTZINA-ANTZINATIK GizAkia

zeruaren i l un ta suna r i so egon da ha inbat eta hain-b a t m i s t e r i o r e n e r a n t z u n a aurki tu nahian. Sinesmenak s i n e s m e n , u n i b e r t s o a r e n h a n d i t a s u n a r e n a u r r e a n ihardespen guztiak urriak eta okerrak izan dira mendeetan. Jainko ugari sortu ziren garai haietan, eta Lurra unibertso-aren erdigunea zela ere pen-t s a t u zen o r d u a n . Zientz ia so r tu zenetik galdera anitzi e r a n t z u n zaie , b a i n a g a u r egun ere misterioak ugariak dira.

Ibilaldia, unibertsoan zehar e r a k u s k e t a d u d a - m u d a ho-riek argitzen saiatzen da. Oro-t a r a lau sail au rk i dai tezke erakusketan hilaren 2 l a arte. Aurreneko atalean, t amaina handiko panelen bidez, Marte planeta, kometa eta ilargiaren bi aldeak ikus daitezke, hots,

Fray Diego kultur etxean unibertsoaren inguruko hainbat bitxikeria ikas daitezke.

M I K E L U H A R T E

E g u z k i a r e n a l d e a n d a g o e n ilargia eta Lurra bertatik ikus daitekeena. Bigarren sailean, eguzki sistema ageri da eskuz egindako hamar ba t maketa-tan, astro bakoitzaren berezi-t a s u n a k ere a z t e r t z e n d i r a bertan. Hirugarren atalak his-torian gizakiek erabili izan di-tuzten behatokien miniaturak bildu ditu. Hala, maia eta az-teka zibilizazioetatik has i eta Hubble teleskopioraino. Azke-neko sa i lean zodiakoa iker-tzen da . T r a m a n k u l u b a t e k konstelazioen dir-dir etenga-bea eta koloretsua adierazten du nahi den zeinuaren botoia zapaltzerakoan. Badirudi as-

t ro logoek e t a a s t r o n o m o e k erabiltzen du ten denbora ez-berdina dela, eta, horrela, ho-roskopoak eguzkia zeinu ba-tean dagoela esaten duenean, astronomiaren arabera aurre-koan dago. Egutegia zehazte-ko ahalegin bat baino ez omen da.

Ibiltaria izanen da E r a k u s k e t a Lizar rako Fray Diego k u l t u r e t x e a n dago , igandera arte. Gerora Nafarro-ako bertze ha inba t her r i ta ra joanen da: Baztango herrieta-ra, San Adrian, Lodosa, Irur-tzun , Aranguren , Berriozar, Atarrabia, Antsoain, Burlata,

Zizur Nagusia, Azagra, Tafa-lla, Castejon eta Altsasua.

Erakusketa adin guztietako jendeari dago zuzendua, bai-na bereziki haur eta gaztetxo-ei. Hala, bada, ikastetxeek bi-sitak egiteko aukera ezin ho-bea dute.

Azkenik, erran beharra da-g o , i k u s i e t a i k a s t e a z gain , erakusketak bertzelako auke-ra ba t ere eska in tzen duela , hots, gizakiok gure txikitasun eta garrantzi erlatiboaz jabe-tzeko aukera. Izan ere, Lurra un ibe r t soko txoko zinbrikia baino ez da.

—& Kristina Berasain

muga enea

M I K E L R E P A R A Z

Epizentroaren teoria BBart lurrikara izan zela biharamunean

jakiteak amorrua ematen du. Are, oha-

tze propioaren azpian Richterren eska-

lan 4,1 puntuko astindua izan dela sumatu ez

izanak ematen du amorru gehien, «ni lo nintzen»

esan beharrak, eta aldamenekoa ikaragarria izan

zela esanez espantuka ikusteak, kiosko aurrean.

Orduan, Luzaideko epizentrotar anitzen artean

gertatu den bezala, nahiago izaten dugu espantu

kolektiboarekin bat egin, eta goizari emozio tanta

batzuk atxiki, masa aztoratuaren parte izan.

Hala, guztiok senditu ahal izan genuen ikara -lur-

ikara, alegia-, etxea gainera zetorkigula uste izan

genuen denok mementu batez bederen, eta Iztu-

ritzetik Iruñerrirainoko apokalisia Akitania eta

Gaztelan barrena zabaldu zela ere pentsatu

genuen. Baina ez, irrati lokalean izugarrikeria

guztiak adierazi bitartean, guk badakigu herrian

lo ginela. Arras zopa.

Antzeko zerbait gertatu zen astelehenean Iru-

ñean. Luzaideko karrikak bezala, Iruñeko Udale-

txearen plaza epizentrotar esnaberriz bete zen,

satazulo inprobisatuz, San Antonio-zulo inprobi-

satuz. Portland izeneko astindu sismologikoaren

bestondora arte lotan izan baikinen gehienok.

Telebistari begira batzuk, Osasunak izekitako

itxaropenari so besteak, lotan ia denok. Lo.

Eta balkoia jokalariz gainezka ikusi genuene-

an, gerauen buruari galdegin genion, Tau Basko-

nia eta Discovery misiotik etorritako astronautak

ote ziren gazte haiek. Baina inuzenteenak ere ez

zuen hitzik askatu. «Txapeldunak, txapeldunak»

oihu egitea aski baitzen. Galderarik ez. Lurrika-

raren efektua izenda genezake fenomeno hori,

edo eta epizentroaren teoria. Baina aitzakiak

aitzakia, gauza da amorrua eman ziola bakarren

bati, segur, gazte koadrila hark egin zuena ikusi

ez izana. Amorrua, lotan pasa zuelako gaua.

Luzaiden goizean goiz jaikitzea bezala.

Egunkaria ostirala, 1999ko otsailaren 12a

lH D6I 3 %

Guatemalari begirada Erakusketa antolatu du Lagun Artean GKEak Berako kultur etxean

Guatemalako herria hobe ezagutzeko, argazkien bidez

ikusteko eta hango ohitura zein egoera

sozio-ekonomiko-politikoa nolakoa

den aztertzeko parada egonen da

datorren astelehenetik

larunbatera Berako kulur etxean

T > IZKAIKO. L A G U N A R T E A N

Gobernuz Kanpoko Era-k u n d e a Gua temalan egiten a r i d e n l a n a r e n f r u i t u da datorren astean Beran zabal-d u k o d u t e n e r a k u s k e t a . A s t e l e h e n e a n z a b a l d u k o du te , e ta l a f u n b a t a b i t a r -te a r r a t s a l d e k o 6 :30e ta t ik 8:30etara egonen da zabalik e g u n e r o . I n fo rmaz io u g a -ri b i l tzen da e r a k u s k e t a n . Hala, h a u r r e n zein emaku-meen egoerek toki berez ia d u t e , b a i t a G u a t e m a l a k o herriaren historiak; nekaza-ritza eta ar toak; osasunak; e l i k a d u r a k ; e t a oro h a r herriarekin lotura duten gai

orok. Bi kezka nagus i isla-tzen ditu e rakuske tak , ba-ta ana l fabe t i smo maila eta bertzea nekazar i tza . Lehen g a i a r e n i n g u r u a n L a g u n artean GKEa 'Patojos' egitas-moa ari da lantzen Ertameri-kako herrialde ha r t an . Izen horrekin deitzen dituzte Gua-temalan haurrak, eta egitas-moaren bidez, %52 analfabe-to d u e n he r r i a lde h a r t a k o h a u r r e i i k a s t e k o a u k e r a e s k a i n i n a h i d ie te . E g u n , haurren %44ak baino ez du ikasteko aukera , eta Lagun Artean-en bidez, makina bat tokitan ari dira ikastetxeak

eraikitzen eta heziketa ema-ten.

Hainbat datu Nekazaritzaren gaiak ere toki berezia du. Nekazaritza da ia lanbide bakarra Guatemalan, gizartearen kopuru handi bat langabe dagoen arren. Baina lantzeko lurra duten gehien-tsuenek ez dute bizibidea ate-r a t z e k o a d i n a e r e m u r i k . Hala, lurren %65a lurjabeen %2,5aren esku dago.

E m a k u m e e k eta h a u r r e k bizi duten egoerak eta osasu-nak ere toki berezia dute ar-gazkiak, oihalak, jantziak eta

panel informat iboak a rda tz di tuen e rakuske ta honetan . Maien kultura, eta herri indi-genen geroa hurbi le t ik lan-tzen da. Halaber, GKE honek Guatemalaz prestaturiko ma-kina bat txosten, eta zenbait liburu ikusi eta eros daitezke erakusketan bertan.

Jende ororentzat arratsal-deetan zabalik egonen bada ere, goizero herriko ikastetxe guztiekin bisita didaktikoak eginen dituzte, eta Guatema-lako egoeraz ariko dira ikasle-ekin.

—£* Jon Abril

Astelehenea n zabalduko

da Guatemalari

buruzko erakusketa •

GART GARAIALDE

Xabier La r raburu

Dragoi nekagarrioik! nauteriak ailegatu eta Eskozia- : o gazteluaren mozorroa jan- ! zita atera nintzen kalera. Gaz- : eluak dorreak zituen eta zubi •

bat, eta lubakia, eta lubakian ur : beltza eta geldia, eta ilunabar • bat zuen ere, ilunabar erroman- : ikoa. Leiho gotiko txikiak ere •

bazituen, setiatzaileei barrukal- : detik azkonak jaurtikitzeko modukoak, eta urrutian Ingala- : errarekin muga egiten dituz- • en mendiak ere nabari ziren, :

azken hauek oso modu eske- • matikoan noski. Mozorro pare- : gabe honen leihoetatik barru- • kaldera begiratu ezkero gazteluaren sala nagusia ikus- j ten ahal zen eta sala nagusian I tximini haundia su goxo bate- j kin. Tabernan sartu nintzenean : barrukoentzat kriston ikuskizu- • na izango nintzela pentsatu : nuen. Atea ireki eta aurretik ilu- • nabar erromantikoa aurrera bota nuen bere hodei more eta : gorriekin eta gero larreek eta : mendi muinoa eta bukatzeko ; gaztelu beltza, ooool, leihoetan : suaren dirdir laranja ederrekin. • Bainan ez nuen inor harritu. : Segituan ulertu nuen taberna- : ko bezeroek lur jota zeudela, : dragoi bat menperatuak zitue- ; la. Dragoia, bikingoz oso modu : traketsean mozorrotutako ; mozkorti jasangaitz bat, nire- : gana hurbildu zen. Bezeroek j hasperen egin zuten zama gai- : netik kenduta. Bainan ni setia- ; tua nengoen. Dragoiak «gure • eguneroko mozorroetaz» ; hitzaldia bota zidan. Sakona *: tipoa. Gero politiko guztiak, HB ; barne, kakati batzuk direla bost • edo sei aldiz errepikatu zidan. ; Setiatua bai, bainan murru • lodien babespean nintzen. ; «Hitzegin dezala, neri bost» - • pentsatu eta txupito bat eskatu ; nuen. Dragoiak emakume guz- • tiak putak direla leloarekin ; hamar minutuko txapa bota • zidan. «Kontuz, ez hurbildu ; horrenbeste, iubakian eroriko • zara», ohartarazi nion, bainan ; tipoa haserretu eta «lubakial, • kaka!, badakizu zer pentsatzen ; dudan nik lubakietaz?...»oihu- • katzen zuen bitartean gehiegi ; hurbildu eta, zas, lubakiko ur ; sakonera erori zen. Tabernan ; zeuden bezero guzti-guztiak ; txalo zaparrada bota zidaten : «askatu gaitu, askatu gaitul». ; Neskek, batez ere, kriston indarraz txalotu ninduten. Batzuek lubakian pixa eta guzti i egin zuten. Hura eromena. Hura poza. Neska ilegorri batek I Ingalaterrako muga eskemati- | koan muxukatu eta guzti nin-duen.

Baionako katedrala berritzeri Herria astekariak Baionako katedrala be-rritzeko hasi diren obren berri ematen du azken zenbakiko orrialdeetan: «Obretan da Baionako katedrala bulta bat honetan jadanik. Indar berri bat hartzen dute la-nek negu honetan dela kanpotik dela bar-netik ere. Baionako apezpikuaren eliza aulkia ez da nola nahika berritzen haatik. Obra horiek azkarki zainduak dira kate-drala munduko ontasun ekarria baita».

Obren berri zehatza jasotzeko, Joseph Camino bikario nagusiarekin mintzatu da Herria astekaria, eta ondokoak dira Caminok errandakoak: «Katedral hau mi-

resgarria da berenaz eta nihaurek miretsi dut bost urte egona bainaiz hemen erre-tor, ezagutzen dut frango poliki eta maite dut. Gure elizetan ederrenetarik dugula hau, nahi genuke bizi leku bat izan da-din, elizkizunak egin daitezen hemen ai-tzina dela parrokiaren dela diosesa guzia-renkondu».

«Orain seguritate baldintza biziki zorrotzak ezartzen dituzte: sekulan sua lotzen balitz honenbeste ate eta idekidu-ra behar litekeela eta beste, sekulako prekozioneak galdatzen dituzte, apur bat sobera ene iduriko; ene nahia da obra

horiek aitzinatzearekin kontzertu ede-rrak ere berriz has daitezen hemen», dio bikarioak.

Katedralaren historia aipatuz ematen dio amaiera Herriak artikuluari: «Katedra-la ez da oraikoa, XIII. mendean eraiki zen. Iragan mendean xahar-berritu. Azken hamar urte hotan, egundainokotan obra gaitzak akulatu dira, gobernuak hortara-ko xahutuz 40 miliun. Junta ainitz azkar-tu behar izan dira, elektrika muntadurak berritu, dorreak erre berritzen ari, hel-duen urteko ezkilak berriz beren tokian ezartzeko gisan».

ostirala, 1999ko otsailaren 12a Egunkaria]

Eripresarieri Elkarteko presideriteak

1.000 laripostu bete behar zirela

bazioeri ere, eskualdean

emakumezkoeri larigabezia oso

haridia da

Francisco Lopez de Alda, Sakanako Enpresarien

Elkarteko presidenteak Sakanan 1.000 lanpostu

berri sortu zirela esan zuen duela gutxi. Hori

entzunda badirudi eskualdean langabezi arazorik

ez dutela. Dena den, errealitatea hori baino

korapilotsuagoa da, eta hainbat taldek eta

zonaldeko sindikatuek hitz horiei ñabardurak

ezarri dizkien txosten bat plazaratu dute.

SA K A N A K O E M A K U M E A R E N L A N E G O E R A Z

kezkaturik, eskualdeko hainbat era-kundek eta emakume taldek (Altsasuko Fe-ministak, Egizan, Olaztiko eta Altsasuko Emakumearen Batzordea, Emakumeen Bil-gunea, Garapen Agentzia, eta LAB, ELA, CCOO eta UGT sindika-tuek) Francisco Lopez de Alda, Sakanako Enpre-sar ien Elkarteko presi-denteak esandakoari ña-bardurak egin nahi izan dizkiote. Duela hilabete pare bat Lopez de Aldak Nafarroako egunkari bati Sakanan 1.000 lanpostu bete beha r zirela zioen eta zonaldean ez aurki-tzekotan kanpot ik jen-

dea ekarri beharko zutela. Hitz horiek soka luzea ekarri dute eskualdean.

Garalur Nekazal Garapenerako Zentruak eta CEINk egindako Aton-Mosaique proiek-t u a r e n ba i t an j o a n den u r t e a n egindako 'Iparmendebaldeko Zonaldea' txostenaren arabera, 1996an 18.201 biztanle bizi ziren Sakanan, hamalau udalerrietan banaturik. Eskualdea, funtsean , industr iala da, lana duen biztanleriaren %47,9k sektore horre-

tan egiten baitu lan. Baina, dena den, ema-kumearen enplegu tasak oso ba jua izaten jarrai tzen du txostenak ha r tu dituen hiru zonaldeetan. Sakana, Baztan-Bidasoa, eta Leitzaran-Larraun-Ultzama enplegu osoa-ren % lOera baino ez da iristen. Txostenak aintzat hartu beharko liratekeen beste datu batzuk ere eskaintzen ditu taldeon irudiko. Bost langile baino gehiago dituzten Sakana-ko 90 enpresetat ik bederatzi tan bakarr ik egiten dute l&n emakumeek produkzio arlo-an. Gainerako enpresetan emakumeek ad-ministrazio arloan dihardute. Dena den, da-tu hori zertxobait a lda tu daitekeela esan daiteke zonaldeko enpresa batzuek emaku-meak kontratatzen hasi direlako produkzio-rako: Eguzkia-NHK, Maderas Navarro, Vis-cofan, Is fhordin , Gamesa Eolika, Ufesa, Igartex eta Olazagutiako gazta enpresan.

Horri langabezi k o p u r u a gehi tu b e h a r zaio, Espainiako Enplegu Instituto Naziona-leko joan den urriko eta azaroako da tuak erreparatzen badira, Sakanan langabezia kasik %8 zen. Baina, datu hori emakumez-koen eta gizonezkoen artean banatzen bada, egoera franko aldatzen da. Horrela, gizonez-Emakumeak Isphording Hispania S.A.ko langileen artean. « O S K A R MONTERO

Egunkaria ostiraia, 1999ko otsailaren 1 2a

«Guflelburua da

laristu horiek

letoailehen

bet«a dituzten

esMBuzten ari

d i r e * > e n p r e s a Lko»

koen artean langabezia ez zen %3ra iristen, baina emekumezkoen ar tean % 18,53 zen urr ian, eta % 16,96 azaroan. Beraz, aldea nabarmena zen.

Trebakuntza eta lan merkatuaren arteko desorekaz kontzientziatu Susana Mendinueta, Sakanako Garapen

Agenteak dioenez, aurrean aipatu datu guz-tiak aintzat hartuz, emakumearen lan egoe-ra nahiko larria da. «Dauden enpresa motak ez dute emakumea laneratzen. Horrela, beti-ko lanpostuetan dihardute gehienbat, admi-nistrari lanetan, alegia. Hemen dagoen en-presa mota oso espezializatua dago eta ema-kumeak sartzea oso zaila da. Sei enpresa edo dira hartzen dituztenak, baina gehienak kanpora joan behar dute lanera», dio etsitu-rik.

Idoia Goikoetxea Altsasuko Emakumeen Bilguneko partaideak eta Mendinuetak be-rak uste dute t rebakuntza eta lan merka-tuak eskatzen duenaren arteko desoreka dagoela. Beraiek diotenez, Sakanako Ineme-ko bulegoan emakumeek ondoko beharre-tan ematen dute izena: peoi, garbiketa, ta-

Mafarkaria 5

Enpresarien Elkartea kezkaturik Ana Larraza, Sakanako Enpresarien Elkarteko idazkariak dioenez, kezka-turik daude lanpostu horiek bete be-har direlako eta enpresa askok egi-ten dizkieten eskaerak ezin dituzte-lako bete. «Gure helburua da lanpos-tu horiek lehenbailehen betetzea di-tuzten eskaera uzten ari direlako enpresa asko», dio. Sakanan enpre-sen %70 metalurgikoak di-ra eta zerbitzuak oso gutxi garatuak daude.

Elkartean guztira 100 enpresa daude, asko txi-kiak dira, bost langile bai-no gutxiago dituztenak, baina badira handiak ere batez beste 100 eta 200 langile enplegatzen dituz-tenak: Portland porlana enpresa, Susundegi auto-bus eta trenak egiten di-tuena, Gesal hormigonera, Ufesa eta Inasa Irurtzu-nen, kasu. Enpresa horiek dira, batez ere, aipatu di-ren lanpostuak eskatzen dituztenak.

«Ados gaude hemengo jendea behar diren espe-zialitateetan trebatzeko.

Baina gertatzen dena da langabe-zian dagoen jende gehiena adminis-trari ikasketak egin dituena dela eta emakumeak. Lan hori ez da hemen sortzen eta sortzen dena da peoi bezala edo metaleko enpresetako espezialitate baten batekin» dio Larrazak.

Elkartearen arabera, proposamen

batzuk egin ziren bai Sakanako Mankomunitatean zein Nafarroako Gobernuan. «Enpresa mota horietan beti gizonezkoak aritu dira eta traba bat aurkitu genuen. Antolatu dira ikastaroak eta badira lanean ari di-ren emakumeak. Baina erakundeek ez die proposamen horiei erantzunik eman» gaineratu du.

Egoera horren aurrean dio langileak hartuko dire-la dauden tokitik eta pres-tatuak daudenak. «Arazo larriena da jenderik ez da-goela. Oraindik lanpostu horiek hutsik daude. Ga-rapen Batzorde bat egitea proposatu genuen agente guztiak koordinatzeko bai-no momentuz ez dago ezer. Behar dira soldadoreak, torneroak, fresadoreak,

| eta peoiak bai enpresa in-1 dustrialetako eta bai erai-

kuntzarako», dio kezkati. Bestalde, uste du arazo

i honi aurre egiteko garran-tzitsua dela ere enpresa berriak erakartzea eta ho-riek emakumeen eskulana erabiltzea.

bernari-zerbi tzar iak, ad-ministrariak, saltzaileak, eri tetxeetako laguntzaile edota hezkuntza. Aldiz, en-preseklangabezikobulego- # J O X E LACALL®

ari eskatzen dizkiote, batez ere, peoiak, soldatzaileak, merkatariak, igel-tsero-enkofratzaileak, gidariak eta manteni-mendu eletromekanikoak betetzeko lanpos-tuak. Beraz, eskaintza eta eskariaren arteko apurketa nabaria da.

Hori dela eta, Idoia Goikoetxeak uste du Nafarroako Gobernuak zein e skua ldeko Udalek trebakuntzan eginahal handia egin behar dutela eta emakumea trebatu falta di-ren lanpostuak betetzeko. Goikoetxeak dio, batetik, emakumeak eskualdeko enpresek eskatzen dituzten lanetan trebatzeko bene-tako formakuntza behar dutela, eta beste-tik, egun lan merkatura sartzea zaila suerta-tzen zaion emakumeari formakuntza zabal-tzea eta hurbiltzea. «Emakume horietako as-kok uste dute formakuntza horrek ez diela enpresaren atera irekiko beti horrela izan delako, nahiz eta soldatzaile l ane tan edo elektromekanikan t rebatu . Dinamika bat barneratu dugu guztiok». Beraz, ez da nahi-koa esa tea f o r m a k u n t z a eta l a n p o s t u a k daudela. Orain ekiritza positiboak egin be-har dira. Ikastaro horiek emakumeei hurbil-tzeaz gain, Goikotxeak uste du enpresarien nahietara ez ezik, emakumeen beharretara ere egokitu behar direla. «Emakumeek lan egun bikoitza egiten jarraitzen dute. Familia bat eratzen ari diren emakumeez hitz egiten ari gara, batez ere. Ezin diogu enpresei kon-tratazio exigentzia bat egin, baino ongi tre-batuak badaude enpresetan sartzeko has-menta izan dezakeke». Urte batzuk darama-

«Sakanako

enpresetan

oraindik

trebakuntzarik

gabeko langileak

behar dira, eta

horiek

emakumezkoak

zein gizonezkoak

izan daitezke.

Gure borroka ezin

da izan

enpresaren

aurkakoa,

horregatik gaude

formakuntzaren,

informazio

gehiagoren alde

baina enpresak

ere zerbait egin

behar du».

te eskaintza aldatu nahian. «Ez dugu nahi orain ema-kume guztiak soldatzaileak eta galdaragile izatea, bai-zik eta errealitate bat islatu nahi dugu». Baina emaku-

meari lotutako baldintza sozio-kultural as-kok aukera jakin batzuk egitera eramaten ditu eta horren aur rean beste bide batzuk proposatu. nahi dituzte.

Trebakuntzarik gabeko langileen beharra

Susanak zein Idoiak emakumeak Sakana-ko enpresetan lanean jartzeko bideetako bat t rebakuntza dela baibte ere, azpimarra tu nahi izan dute, oraindik orain, Sakanako enpresa askok formakuntzarik gabeko lan-gileak behar dituela. «Sakanako enpresetan oraindik t rebakuntzar ik gabeko langileak behar dira, eta horiek emakumezkoak zein gizonezkoak izan daitezke. Gure borroka ezin da izan enpresaren aurkakoa, horrega-t ik g a u d e f o r m a k u n t z a r e n , i n fo rmaz io gehiagoren alde baina enpresak ere zerbait egin behar du» azaldu du Emakumeen Bil-gunekoak.

Bestalde, azpimarratu dute emakumez-koak sa r tu di tuzten enprese tan oso ongi funtz ionatu dutela. «Enpresak kon tu ra tu dira emakumeak oso ongi funtzionatzen du-tela eta emakume batek us te zuten baino alor gehiago bete ditzazkela. Hori da erreali-tatea. Beraiek nahi duten gizonezkoen balia-biderik ez badago, emakumezkoena badago-ela esan nahi diegu. Enpresen planteamen-du ireki bat nahi dugu», gaineratu du.

—»lrene Arn'zurieta

ostirala, 1999ko otsailaren 12a Egunkaria

fUaferkaria

K l a s i k o b i t x i • a r r o n t k l a s i k o

Joxemiel Bidador

Pierre Duhour Beskoiztarraren laria gure herrian

Ez zen biziki idazle emankorra gertatu Pierre Duhour lapurtarra, alabaina utzi

zizkigun idazkietan xarma berezia atzeman daiteke, hizkerari bagagozkiola

bederen, bada, gaiak zirenen aldetik, zeharo tradizionalak suertatzen dira

betiere, euskaldun-fededun formulari erabat atxekirik. Edozein modutan ere,

eta tamalez, mende hasieretan igaro zitzaizkigun egile ugarien artean aisa

koka dezakegun Duhour jaunak nahikoa ezezagun darraikigu.

BESKOITZEN 1 8 9 0 . E K O EKAI-

naren 20an sorturik, ma-rinela ibili zitzaigun gaztaroan. Lan ezberdinetan saiatu oste-an, bizitzaren azken urteetan Hazparneko giza asegurantzan ihardun zuen, bertan 1968.eko urtarrilaren 18an hil zelarik. Eskualduna- ko zuzendari aritu ostean, 1915. ean Hiriart-Urruty zendu eta Ademak al-dizkariaren lemari eutsi berri zion urte t'erdiko tarte eskase--an, euskaltzain urgazlea izan genuen. Bestalde, orduan Ipa-rraldean egiten ziren argitalpen ezberdinetan kolaboratzaile finkoa genuen Duhour: Gure Herria, Almanaka, San Fran-tses, Etxea, Herria,...

Lanik gehienak Gure Herrian eman zituen argitara, estraine-koak pilotaz ehundu zituela. 1922.eko «Hazpandar bi pilota-ri» eta 1926.eko «Hazpandar pi-lotariak» artikuluak Espantxa eta Behaxka Hazparneko pilo-tari haundiez, eta bereziki, lan-bidez zapataria zen Behaxka plekariri buruz ondu zizkigun: «Partida ttipietan aphur bat bi-ziegi eta idorchko balinbazen lagunentzat, partida handietan gizon ixila zen, bethi plaza gi-zon ederra, gorphutzez lerden, zalhua, joile azkarra eta jokola-ri abila, jendentzat ere lañoa, bere begitarte sanhoarekin. Behako batez beretzen zituen behariak; geroztik nehor ez da iragan hurbilik ere horren hei-nerat Hazparnen»; Behaxka hura Darritxon zuen izena eta Hazparneko Jella etxean sortu zen 1871. eko ekainaren 2an, Gaskoina errebotlari handia ai-tatxia zuelarik. Duhour kexu agertzen zen ordurako pilota maldan behera errekara zihoa-lako; Behaxkaren garaietan, berriz, aunitz ziren Hazparne-ko plekariak, 22tik gora, bere-ziki kostalde aldera jotzen zu-tenak: «Partidak bazituzten itsasoko alderat, bainan gutti Mauleko pharterat. Gaskoina zenaren erranetarik bat bada

bildua, ez da batere itsusia. La-gun bati erran zuen hil aitzine-ko egunetan: Ez beldur izan iguzkiajeikitzen den es-kualdeko pilotariez, bai-nan kasu iguzkia sartzen den zokoko heer».

Erromako itzulia Baionako La Presse irarkolan 1931.ean agertu zuen liburu solte gisa, haatik, au-rretik ere Gure Herrian aterazen atalka 1930-1931 ur-te bitartean: «Nola baitugu itzuli bat egina, ez bakharrik gostukoa, bainan maithaga-rria, biziki usu gogoan duguna, berriz eginen dugu hemen, Gu-re Herria agerkari eder hunen irakurtzalekin batean, xehe-xehea emanez joan-jin hartako berri». Trenez atera zen Baio-natik ekialderantza herriko Mi-rande erretorarekin eta beste hainbat lagunekin, hala nola, Picochet edota Barbier. Marse-llan Italiatik etorritako tren ba-tean igo ziren: «Han zen gure bilha jina Italiako train luze bat, karro guziak berri-berriak, berniza zariotela, oraino hezex-koa, galtz-ipurdietan lotzen baitzen, zonbaiten khexagarri». Kostaldeko bidea harturik, arazo haundirik ez zuen izan ikusitako hiriak ezagutzeko, marinel zeneko garaietan bisi-tatuak baitzituen: «Bazter ho-riek ezagutzen ditugu gure es-kuko bost erhiak bezala, ha-mabost urthe mariñel egon baigira eta askotan gure untzia hiri horietako ur-hegietan bai-tzagon, bereziki Boue de La-peyrere amiralaren azpiko zen untzian ginelarik». Erroman etxe partikularretan aterbetu zirela, hizkuntza ez zitzaion eragozpen: «Gure aldetik erdi aise konpreniarazten ginuen gure burua, saltsa bat egiten baiginuen español, kaskoin, frantses eta eskuararekin, sal-tsa horrekin zonbait kheinu, nola ez ginuen bada elgar adi-tuko?». Egitarauan bete beha-

rreko lehenbiziko gauza J Aita Santuak frantses | beilariendako eman 1

meza entzutea, ht rrengo egunetan be

rriz katakunbak § eta elizak bisita- f tzea. Ez zuen, or-

dea, Erroma gusto- f ko: «Erroma hiri bera

'V1 ez dugu ederra kausitu; f "'. saletxe bakhar bat ez \

da begikorik, atxe ar-gamasa batzu dira biziki azkar- i ki eginak, bainan ilhunak, de-na murru, buztin kolore. Ez dugu espanturik ez karrikez ez plazez. Elizetarik landa, Erro-mako gauzarik ederrenak kau-situ ditugu ithurriak, eta bada zer nahi, hiri guzian, ur garbia dariotela nasai». Erromatik Asis aldera joan ziren beilariak: «Elhurra ari zen eta haize bat izigarria hotza, hormatuak bai-ginen tokiaren geinean», eta Asis hiritik Genes hirira: «Ede-rra da ta handia, bestelako da Erroma hiritik eta betse harra-mantza karriketan. Itsas portu bat badu ederrenetarik. sakela batiduri».

Hazparneko Elhiarrea etxe-koa zen Grachien Istilart Ma-keako auzapezari buruzko arti-kulua agertu zuen 1932,ean, eta 1934.ean «Etcheak eri» izenburuko dei mingarria Eus-kal Herritik ihesean etxea abandonatzen zuten emigran-teen kontura: «Zonbat etxeko seme edo alaba, eskualdun garbiak, beren aitaren, aitatxo-aren sor-tokia. ondorioz ukhan etxondoan saltzen dutenak atze bati edo oraino gaizkiago dena, erdaldun bati! Etxondoa-ri ihesi badohazi hirietarat be-ren ustez bizi goxoagoko baten iragaiteko. Denek badakigu, nola urrikitzen zaioten gehie-ner ondoko egunetan, balnan berantegi». Azkentzeko, Gure Herrian agertu zuen ondarreko lana 1968.eko Francis Jammes Hazparnen izenburukoa izan zen.

P a t z i fe u

Igarkizunen poesia

GAIZKI HEZITAKO GIZABE-

re traza igoal hartuko zenidan, gaur zortzi, txoko hone tan ber-

tan puzker kontutan ari nintze-la. Baina ez, filosofiko ezezik po-etiko ere izan liteke puzkerra. Hona non duzun, nik euskaraz inoiz aditu dudan igarkizunik ederrenetako bat:

«Bi malkorren artetik idi bat orroz'. Barranka aldean R.M. Azkuek

jasotako asmakizuna. Horratx puzker baten irudia, arte poetiko zoragarriz adierazia. Hori poesia ez bada, zer ote egungo euskara? Begi bistako da, gaurko irudi-men xuriak ezin izanen lukela horreinen irudi eta musika ede-rrez inola ere jantzipuzkerbaten izate ilauna.

Eta metafora zahar hor ren zantzuak, gure eguneroko hiz-kuntzan barra barra erabiltzen dira oraindik. Zenbat aldiz ez di-tut aditu, honako honelako ate-raldiak, ixilaldi llabur bateko po-rrot eder baten aurretik edo on-dotik: «hara, gure behi beltza ha-sidamarruka!», edo: «ixo, trumoi-ka hasi al du?». Honelako poesia ironikoa, eguneroko ogi animi-koa dizu, batez ere, sukaldetik ikuilurako animazio beroa edo ekaitzaren kezka hurbiletik bizi izan dituenak.

Begien bistako da igarkizun edo pipitaki deituriko hizketa jo-kook, literatura eder izanak di-rela noizbait. Zenbait igarkizun z a h a r r i ongi beg i r a tuz gero, ikusten baita, irudi metaforiko eta poetiko zoragarriak gorde-tzen dituztela.

Honatx, Zuberoatik Arabarai-no ezaguna zen euskarazko bes-te igarkizun bat:

«Kupel txipi batean bi arno mo-ta: xuria eta gorria, nahasgabe>. Ez al duzu asmatzen zer den?

Nik ezin sortu, bada, analogia ederragorik, arraultza bat kas-kezurrean lehertzea ez baduzu nahi.

Igartzen da bai/gure inguru-mariko gauzak egun baino zi-

nezkoagoak, zehatzagoak, finko-agoak eta egonkorragoak ziren garaikoa izandua dela pipitakien ur re aroa. Oraingo iruditer ia exotiko taigabe asmaberrituan, honenbeste teknika arrotzek eta zibernetikak gure irudimena eta ingurumaria fikzioz enpokatu eta nahastu dutenetik, kasik ez baitu zentzurik, behialako mun-du liriko eta patxadako batean bezala, ikusi makusika hasteak.

Borgesek hala esaten omen zuen, aspaldiko igarkizun xar-magarri haiei buruz:«batzuren batzuk hain dira orokorrak, non oraindik ez dituen inork asmatu». Eta nork uka niri, poesiaren zai-nak, funtsean, analogia ezinas-matu horretan gordetzen ez dire-nik?

Joseba Sarr ionandiak hala dio«Sitsek irentsi ez zituzten igar-kizun batzu» ar t ikuluan: «Erdi Haroan igarkizuna l i tera tura moeta zen, metafora eta alego-riarekin arras lotua. Anglosa-xoierazko kodize zahar batean larogeita hemeretzi igarkizun oso poetiko agertzen dira, eta 48 zenbakiaz ezagutzen dena hau da:

«Har batekjan zituen hitzak. Harrigarria! Harrak ilunbetako lapurretan, gtzonaren kantu os-petsua eta bere esangura borti-tzak irentsi zituen. Baina ez zuen lapurrak, hitzakjan arren, deus ikasi». Erantzuna:»(iburutegieta-ko izkribu zaharrak irentsiz eli-katzen den sitsa».

Ez dakit zergatik, baina, sits horren antza osoa du egungo euskaldunak, beus bada, hitza-ren argi poetikoaz jabetu beha-rrean «itunbetako lapurreta axol-kabean, hitzakjan arren, deus ikasten ez duen orojakilea»baita. Kontuak hola, a r run t ar iketa aberatsa izanen litzakela irudi-tzen zait, euskara «ikusi makusi-ka» ikastea; hartara hitz hutsaz baino lehen, hitzaren kargamen poetikoaz eta analogia sinboliko-az jabetu beharko bailuke ikas-leak, eta ez gutxiago irakasleak. Borgesek esanaren ariora, es-painolez asmatu behartako pipi-taki jenerala bihurtu baitzaigu kasik euskara.

1 Motxorrosolo

Sartu-irtenak AZPIAREN SATANIZATZE GARAIAN, TXERRENARENA NAHIAGO.

m , Ezjakinak a n d a n a izan arren, gizarteak bizirik i raun du azken u r t eo tan . Ohiko bil tokietan kaus i tuko dituzue, sarri halamoduz bada ere. Horien sus tengua nahi bada, ez da b a t e r e k o m e n i g a r r i a s a r t u - i r t e n a k egi ten j a r d u t e a . Mamia badira, mamitu behar.

E B B l f f B ostirala, 1999ko otsailaren 19a

B) Historialaria JT̂ ^ j y i i l o f l i ^ s l f i o

«lMafarroak lehen ere osotasunik gabe funtzionatzen zuen»

Peio Monteano historialariak Nafarroako nekazari mundua XV eta XVI. mendeetan

tesia irakurri berri du Nafarroako Unibertsitate Publikoan. Monteanok bi

mendeotan biztanleriak izan zuen bilakaera aztertu du. Orain arte ez bezala, Nafarroa

Garaia eta Beherea batera ikertu ditu, nahiz eta osotasunik gabe funtzionatu ez.

ZIURRA DA M O N T E A N O R E N

hitz jarioa; jaioterriaren his tor ia bizi eta maite duela a n t z e m a t e n zaio, egin d u e n lanaz mintzatzen orduak eta orduak iraganen bailituzke. • Nafarroako nekazari

mundua XV eia XVI. men-dean irakurri duzu NU-Pen. Oso ezberdinak diren bi mende ikertu dituzu. Batera ikertzen ez diren bi

aro ike r tu d i tu t , e ta i l unak izaten jarraitzen dute; lehena Erdi Aroa da, e ta b iga r rena Aro Modernoa. Orain arte eza-gu tzen ez g e n u e n bi mende horietan Nafarroako biztanle-riak izandako bilakaera irudi-k a t u d u t . B e s t a l d e , ze rga errealen eragina aztertu dut. Bi m e n d e o k oso g a r r a n t z i -t s u a k dira Nafar roa moder-noa ulertzeko. Kontuan izan espa in ia r ren konkis ta garai horren erdian gertatu zela. • Nafarroa modernoarentza-

ko bi mende horiek oso ga-rrantzitsuak direla diozu. Garai h a r t a n e s t a t u inde-

pendentea desegin egin zen, 50 urteko gerra zibilaren on-dotik. Konkis ta ren ondotik, mi t i f ika tu tako Nafa r roa ren e r a k u n d e t z e a g e r t a t u zen. Gaztelarekin egin akordioan s a r t u zen a s m a k i z u n h o r i guztia. O r d u a n gauza tu zen Nafarroaren es t a tusa Espai-niako Koroaren bai tan. Bata zein bes tea ezezagunak izan arren, oso idealizatuak daude historiografia tradizionalean, egun badue lako bere etekin p o l i t i k o a . A g r a m o n d a r r e k monarkiaren ja r rerak defen-d a t z e n z i tuz ten , e t a e rag in

h a n d i a z u t e n h e g o a l d e a n . Beamondarrek — gerora Gaz-te la ren a ldekoak izanen zi-ren, eta konkista erraztu zu-ten—, berriz, egun euskaldu-nak diren aldeetan izan zuten e r a g i n g e h i e n . O r d u k o a r i ezin zaio egungo ikuspegiare-k in b e g i r a t u . Kontz ien tz ia nazionalak oso gauza berriak dira. Jendeok odol fideltasu-nari begiratzen zioten. • Nola bizi izan zuten garai

hura biztanle gehienek? XV. mendean, biztanleen-

tzat pa i ramen handia ekarri zuen monarkiak, esfortzu fis-kal h a n d i a k o s t a t u zelako. XVI. mendeak laguntzen du ikusten jendeok ez zirela es-painolak sentitzen. Konkista-ri aurre egin bazioten ere, Es-painiako monarkiaren aurka egon eta gero, XVI. mendea-ren erdialdean nahiko eroso egon ziren. Hori bai , tes iak frogatu du, Del Burgismo po-litikoak besterik dioen arren —hau da, espainiarren kon-kista izan eta gero dena pri-m e r a n j o a n zela—, E r r e s u -mako goraldi demografikoa eta ekonomikoa konkista bai-no lehenago hasi zela. Espai-niarrek aurkari moduan zeu-den bi aldeak baretzen lagun-du zuten, besterik ez. • Bide berri bat urratu duzu

Nafarroa bere osotasune-an aztertzean. Alderdi geograf ikot ik e ta

alderdi humanotik aniztasun h a n d i k o a d e n e r r e i n u b a t iker tzeak ian h a n d i a eska-tzen du eta alde bat bakarrik aztertzea osotasuna desitxu-ratzea da. Nafarroa ez da alde

Peio Monteano Atarrabian jaio zen, duela 36 urte. Espainiako Urrutiko Hezkuntzarako Unibertsitatean ikasi zuen Historia, eta ondoren Soziologia,

Nafarroako Unibertsitate Publikoan. Euskal Herriko Unibertsitateak emandako

diru laguntza batekin egin du duela gutxi NUPn irakurri duen Nafarroako nekazari mundua XV. eta XVI. mendeetan tesia. Dena den, NUPeko sektore baten jarrera kritikatu egin du. «Altsasun muga bat ezarri dute, eta errezelo

asko daude EHUko jendea honat ikertzera etortzeko», dio. #

Egun Atarrabiako Udalean Oinarrizko Zerbitzuetako idazkaria da. Atarrabiako historian eta artxiboetan arakatzea du afizioetako bat. Nolanahi ere, ez omen da liburutegietako zomorroa, eta nahi baino gutxiago ateratzen omen da, dela

lagunekin dela lasterka egitera.

tg>

Aspaldian hasi zituen euskara ikasketak nahiko ahaztuak badauzka ere, aurrerantzean ere ikasten jarraitzeko asmoa du. Nafarroako izurritea aztertzen dihardu: heriotzen zergatiak, gaitzaren aurka hartutako neurriak, eta izurritea

gainditzeko ezarritako mugak ekarritako kontrol soziala, besteak beste.

bat bakarr ik , baizik eta guz-tiak, eta denak ikusi behar di-ra. Ezin da Nafarroa Beherea ahaztu, beste esparru bat de-lako demografia , ekonomia, ku l tura eta historiari errepa-ra tu ta . Egun bezala, o rduan ere osotasunik gabe funtzio-natzen zuen Nafarroak.

E g u n , a n i z t a s u n a ez d a amaitu , eta ku l tu ra alorrean areagotu egin da. XVI. mende-an , b iz tan leen %80 mintza-tzen ziren euskaraz, eta Nafa-r roa B e h e r e a n % 100. E g u n g u t x i e n g o a d e n a o r d u a n gehiengoa zen.

• Espainiak Nafarroa Garaia hartzeak egin du zaila Be-herea eta Garaia uztar-tzea? K o n k i s t a k ' ekar r i z u e n

a p u r k e t a zai la d a k o n p o n -tzen. Nafarroa Beherean Na-farroako erregeak Frantziako-ak izatera i ragan ziren ar te , estatu txiki batek bezala fun-tzionatu zuen. Hegoaldekoek benetako Nafarroa berak zire-la uste zuten, eta Iparraldeko-ek gauza bera . Hala ere, do-k u m e n t a z i o a ez da u g a r i a . Nafar roa o s o t a s u n e a n iker-tzen saiatu banaiz ere, onartu

behar dut 1525etik aurrera — E s p a i n i a k o a r m a d a k Nafa-r roa Behe rea h u s t u zuene -an— Nafarroa Garaiko histo-ria N a f a r r o a k o h i s t o r i a t z a t h a r t u dela. E r r e inua osota-sun bat bezala ikusten saiatu naiz, batez ere kontuan izanik XV. mendeko noblezia gehie-nak Nafarroa Beherean zuela jatorria. • Zein datu nabarmenduko

zenituzke? Nafaiirroa 1 3 4 0 a n m u n d u

bete bat da, baina orduan ha-si ziren zailtasunak. 1348an, izurri beltza iritsi zen, eta Eu-ropa osoan Nafarroak pairatu z u e n geh ien izur r i t ea , Nor-mandiarekin batera. Nafarro-ako b iz tan leen erdiak desa-gertu ziren ur te gutxitan. Bi-h i r u be launa ld i t an , E u r o p a bu rua altxatzen hasi zen, bai-n a N a f a r r o a ez. G o r a l d i a 1470tik aitzina has i zen, eta XVI. mendeko z a b a l k u n d e a bortitza izan zen. 1600t ikau-rrera beheran tz has i zen be-rriro, eta XVIII. mendea ar te ez zen lehengora itzuli. Neka-zari komunitatea asko indar-

- t t t z e n , e ta o ra in ga ldu d e n udalerriaren elkartasun ideia orduan zabaldu zen.

—^ lrene Arrizurieta

ostirala, 1999ko otsailaren 12a Egunkaria]

Egunkaria

• ostirala • 1999ko otsailaren 19a

Gontzal Agote

lnteres orokorra

Futbolzaleak ez garenok berriro ja-san behar izan dugu futbolzaleak

direnen atsekabe eta samina. Haserrea zenbait kasutan. Ez dutela telebistan eman. Eskandalo es un eskandalo. Poli-tikariek hitz egin dute, komunikabideak ez dira minutu batez ere isildu. Enteratu nahi ez ginenok zeozertaz enteratu behar izan dugu.

Interes orokorra aipatu dute behin baino gehiagotan. Maiuskulaz hobe: IN-TERES OROKORRA. Hala zioten, ahotsa goratuz, tamainako injustiziari aipame-na egin behar zitzaionean. Interesa izan bada. baina ez da batere orokorra: parti-kularra baizik, komunikabideen mozki-nak, futbolarien soldatak, enpresarien onura: hori da interes orokor horren az-pian ezkutatzen diren bakarrak.

Gaur eta hemen beste gauza askok mereziko lukete interes orokorraren izendapena. Esate baterako, hor dabiltza aspaldidanik Herri Ekimen Legegilearen kideak Eskubide Sozialen Gutuna bul-tzatzen. Lan handiaren ostean. sinadu-rak bilduz, gizarteari ekimenaren berri emanez, zirt edo zart egiteko momentua ari da hurbiltzen, Parlamentuak erabaki beharko du horrekin zer egin. Gauzak nola dauden ikusita, eta oilategia ezagu-tuta, ez du ematen gisa honetako oina-rrizko proposamenik aurrera aterako de-nik. Eta kontua ez da baloia non sartu, baizik eta gizabanako askori gutxieneko batzuk ziurtatzea egunerokoari aurre egin diezaioten. Gaur eta hemen jakin beharko genuke, betiere interes oroko-rraren izenean, zer egiten duten aurrezki kutxek urtero handitzen dituzten etekin itzelek\n. Zergatik enpresari handiek ez duten inoiz lanpostua galtzen eta haien menpeko langileek, ordea, bai. Nori inte-resatzen zaion benetan euroaren sorre-ra. Nork aterako dion etekina Itoizko «in-teres orokorrari». Nortzuek zuzentzen di-tuzten komunikabide independenteen hariak. Zer dela-eta baloi biribila bihur-tu diguten eguneroko ogia...

Baina gaur eta hemen taideen hamai-kakoak buruz dakizkigu, jokalarien le-sioak, fitxaketen zenbatekoak, kristoen guztien adierazpenak. Batzuen intere-sak oso partikuiarrak direlako.

KONTZERTUAK

I Iruñea: Georges Moustakik kontzertua

eskainiko du etzi, Gaiarre an-tzokian, 20:00etan.

IGares: La Polla Records taldeak kon-

tzer tua eskainiko du bihar, 23:00etan, Fundamental are-toan. Sarrerak 1.500 pezeta balio du aurretik erosita, eta 1.800 pezeta leihatilan.

I Iruñea: Datorren ostegunean Curro Pi-

ñanak eta Carlos Piñanak fla-menko emanaldia eskainiko d u t e G a i a r r e a n t z o k i a n , 20:00etan.

ERAKUSKETAK

l lruñea: Donibane Kirol Elkartean Inau-

terien inguruko e rakuske ta dago zabalik hilaren bukaera arte.

»Tafalla: Lagar erakusketa aretoan Iber-

drolak eta Kultur Etxeak an-tolaturik, Fosilak eta minera-lak e rakusketa ikus daiteke datorren asteartea arte.

Z I N E M A

llpuñea: Karrikiri Elkarteak antolaturik,

zinema euskaraz Golem zine-matokian. Gaur Wallace eta Gromit mar razk i b iz idunak emango di tuzte 20 :00e tan . Aurretik Mateo txistu film la-burra eskainiko da.

l la fa l la :

Zinema Españolen Amores en tiempo de guerra David Lelan-den filma eskainiko dute da-torren asteartean eta ostegu-n e a n , 2 0 : 0 0 e t a n e ta 22:30etan.

ANTZERKIA

llpuñea: Mikelatz t a l d e a k Amaia edo

VIII. mendeko euskaldunak

eskainiko du Salestarren are-toan da to r ren os tegunean , 20:00etan.

B E R T S O L A R I A K

I Tutepa: Nafarroako Bertsolari Txapel-

ke tako lehen k a n p o r a k e t a eginen da bihar, Castel Ruiz k u l t u r e txean , 19 :00e t an . Bertsotan hauek ariko dira: Manolo Arozena, Nerea Bru-

ño, Ekintza Landa, Iñigo Ola-etxea, Aritz Saragueta eta Ju-len Zelaieta.

B E S T E L A K O A K

I Ipuñea: Dirua etafamilia Erdi Aroko Li-

zarran h i tza ldi zikloen ba-rruan, datorren asteazkene-an Criminalidad yjusticia en Estella hitzaldia eskainiko du Marcelino Beroiz Lazkanok.

Mintzaldia Gustavo de Maez-t u m u s e o a n i z a n e n da , 20:00etan.

Ilpuñea: Gregorio Ariz mendizaleak Via-

je a Nueva Zelanda diapositi-b a e m a n a l d i a g a u r , 20:00etan, Nafarroako Kirol Elkartean. Bestalde, Kanpe-zura eta Codesko Santutegira mendi ibilaldia antola tu du etziko. Informazio gehiago: 948/22-43-24 telefonoan.

-jCarito pe»a e corno fede!

Nola den astun, eta dakarren kiratsa!