EEN NIEUWE LENTE VOOR LERENOver het failliet van het leerstofjaarklassensysteem en 

wat we zien wanneer we de bladzijde omslaan naar een leven lang leren.

INSPIRATIE – DENKRICHTING – VERLANGEN

PETER VEREIJKEN & HENK DERKSPARTNERS KENIISNETWERK (S3]

DELEN IS HET NIEUWE HEBBEN

Het is beter uit te gaan van horizontale kracht dan van verticale macht.

Voor jou…

Deze presentatie is gemaakt met als doel de mogelijkheden te ontdekken van de horizontale kracht. Het zoeken naar de kansen die ontstaan in een tijdsgewricht van veranderingen.Hoe moeilijk is het om anders te zien, even los te komen van het moment nu en te beschouwen. Het is de moeite waard om even de rust te nemen, te beschouwen, even te dagdromen en samen te fantaseren over de toekomst.De prenten van een ‘gestalt’ bewijzen hoe moeilijk dat is om anders te zien. Zie de oude of de jonge vrouw… het kost veel inspanning het anders te zien en vast te houden.De beschrijving van ‘een nieuwe lente voor leren’, is gemaakt zonder pretentie. Het is gemaakt om te prikkelen, niet stellig bedoeld maar gericht op het duiden van de ontwikkeling en het oproepen van vragen. We willen het verhaal graag vertellen over een leven lang leren.

Peter en Henk

“There is no reason why anyone would want a computer in their home”

Ken Olsen, Digital Equipment Corporation, 1977

Een stelsel wijziging in onderwijs, och waarom zou dat nodig zijn? We leven in een tijdsgewricht waar veel verandert. Vanuit de politieke werkelijkheid wordt ons verteld dat de verzorgingsstaat passé is. Het gaat om het creëren van een participatiesamenleving. Ook dat is een verzorgingsstaat maar dan vanuit ‘samen leven’, een horizontale verbinding tussen mensen waar het eigenaarschap ligt op de plaats waar er iets mee gedaan kan worden.Het gezin is niet meer de hoeksteen van onze samenleving. Eén op de drie gezinnen heeft te maken met een scheiding. Daarbij is 30% van die scheidingen een vechtscheidingen waar kinderen veelal de dupe van zijn. Kinderen groeien op in een  gedifferentieerde wereld waarin veiligheid, normen en waarden niet meer vanzelfsprekend zijn. We zien dan ook dat veel van de opvoeding van het private domein verschoven is naar het publieke domein. Dagelijks worden leerkrachten, pedagogisch medewerkers of de trainer van de voetbalclub geconfronteerd met opvoedingsvraagstukken. We leven in een tijdperk waar de post verdwijnt onder invloed van het digitale e‐mailverkeer. Tegen de recessie in de online winkels hun omzet met 8% zien groeien en de pakketdiensten en koeriers goede zaken doen. Een tijd waarin de winkels met CD’s en videobanden uit het straatbeeld verdwijnen. En de vraag is wanneer ook alle boeken net als de muziek en film via digitale streaming beschikbaar zijn. De bibliotheken zijn dan niet meer nodig. Niet nodig voor het uitlenen van boeken maar mogelijk dat ze dan een functie krijgen van rust, ontmoeting en inspiratie.

Er liggen veel vraagstukken voor de toekomst rond veiligheid, milieu, voeding, emigratie, ouderenzorg en bijvoorbeeld energie. Of neem het thema ‘samenwerken in Europa’ en de globalisering van de wereld. Er zijn ontwikkelingen in de wetenschap op het gebied van nanotechnologie en bestrijding van ernstige ziektes zoals kanker en dementie. Maar ook genetische manipulatie van cellen waarmee voedingsstoffen verrijkt worden. We staan nog aan het begin van een tijdperk van veranderingen en het oplossen van de bijbehorende vraagstukken, ‘Shift happens’. Wat is bijvoorbeeld het effect wanneer de energievoorziening gedecentraliseerd wordt, iedereen thuis zijn eigen energiecentrale. Het is noodzakelijk alle talenten te ontwikkelen en te mobiliseren om nieuwe oplossingen te vinden voor de vragen van nu en morgen.

Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd al had!

… dat is dus niet wat we nodig hebben. Er is een ander soort denken nodig. Dus tijd voor ‘een nieuwe lente van leren’. Tijd om het systeem dat 150 jaar lang stand heeft gehouden wezenlijk te verbouwen.  Het is tijd om ‘de school’ als sterk merk opnieuw te definiëren tegen de achtergrond van de huidige veranderingen. Zoeken naar mogelijkheden waar een leven lang leren duurzaam zijn plek kan vinden en een veelheid van talenten kansen krijgen om een bijdrage te leveren aan de vraagstukken van morgen. Een stelsel wijziging in onderwijs is nodig… maar hoe dan?

Ons verhaal over ‘een nieuwe lente voor leren’.

In de nabije toekomst heeft de ‘school’ veel verschillende verschijningsvormen. Het zijn plekken in een dorp, wijk of buurt waar mensen elkaar ontmoeten en activiteiten plaatsvinden. Mensen van verschillende leeftijden en met een grote diversiteit aan activiteiten. ‘De school’ is geïntegreerd. Soms wordt het zelfgeorganiseerd door ouders of bewoners, soms geëxploiteerd door professionals. Het formeel en informeel leren gaat in elkaar over. De ‘school’ heeft daarbij geen monopolypositie op het leren en de ontwikkeling van kinderen..

SCHOOL OF BREDE SCHOOLMUSEACULTUURHUISSPORTKANTINETHUISTHEMAPARKBOERDERIJPARK OF BOSINTEGRAAL KINDCENTRUM (IKC)BUURT ACTIVITEITENCENTRUMBUURTCENTRAWERKPLAATSDIERENTUINCENTRUM VOOR OUDEREN

Het leren is niet langer gedefinieerd in tijd en plaats. De lerende bepaalt de momenten in tijd en plaats waar, wanneer en voor een belangrijk deel wat geleerd wordt. De kinderen en hun ouders creëren hun eigen ‘playlist’ om te leren. Een ‘playlist’ die gebaseerd is op persoonlijke interesses en doelen, passend binnen de eigen waarden en normen. De ‘playlist’ staat voor een leven lang leren.

Net als Spotify (muziek) of Netflix (film) neemt de gebruiker een abonnement. Alle content wordt daarmee ontsloten en is ‘any time any place’ beschikbaar. Uit de content wordt de ‘playlist’ samengesteld. Een ‘playlist’ die passend is bij het kind (inhoudelijk) en in tijd en planning afgestemd is op het weekprogramma van de opvoeders. Opvoeders kunnen hun ‘Playlist’ delen met andere ouders bijvoorbeeld via Facebook. Zo ontstaat er een persoonlijk portfolio dat groeit met de jaren. 

Deze ‘playlists’ bevat mogelijk activiteiten op een school zoals we die nu kennen. De ‘playlist’ heeft echter ook een grote variëteit aan zelfsturende digitale materialen. Je kunt leren op afstand en/of op fysieke andere plaatsen kennis en (basis)vaardigheden leren. Er zijn veel geschikte plaatsen waar kinderen kunnen leren en experimenteren. 

Welke leeractiviteiten en/of locaties ook gekozen worden, de norm is dat het leren is afgestemd op het individu. De ‘playlist’ gaat uit van een persoonlijke aanpak en een opmaat gemaakt pedagogisch en didactisch model. De inhoud is afgestemd op de mogelijkheden van het kind, passend bij de leerstrategie en interesses. De ‘playlist’ is uitdagend naar de veelheid van verschillen in talenten en mogelijkheden van kinderen.

De stip op de horizon: het kind een ontwikkeling gunnen die aansluit bij zijn/haar autonomie, competenties en van waaruit relaties vorm krijgen. Relaties waarbij het gaat om het zien dat samenwerken het productief maken is van het verschil. De omgeving waarin het kind opgroeit is een belangrijk voorspeller van succes. Het gaat bij een leven lang leren om eigenaarschap, uitdaging, facilitering en het vertrouwen. En even zozeer moeten we kaders stellen en onze verwachtingen duidelijk communiceren. 

Het vak van leerkrachten verandert in een diversiteit aan vormgeving van het vak. Er ontstaan nieuwe rollen om het leren van kinderen te faciliteren. Er is soms hulp nodig bij het samenstellen van een ‘playlist’. Het ligt voor de hand dat er leerkrachten zijn die kinderen begeleiden. Maar ook zijn er kansen bij het aanbieden van activiteiten van een ‘playlist’. Aanbieders die als specialist of expert (live of online) in het Rijksmuseum of Continuüm, technicus, kok en voedingsdeskundige, dichter, schrijver, publicist, danser of bijvoorbeeld bewegingsinstructuur activiteiten vorm geven. 

Een uitgebreid en zeer gevarieerd digitaal netwerk, platforms en content is aanwezig om leraren en kenniswerkers te faciliteren in het uitoefenen van hun vak. De ‘playlist’ bevat ook onderdelen waarvan ‘wij’ vinden dat deze minimaal geleerd moeten worden. Deze doelen zijn belangrijk om goed te kunnen participeren in onze samenleving. Het vastleggen van welke deel van het curriculum ‘verplicht’ is, is nationaal beleid. Het HOE is aan de lerenden en de ouders, de samenstellers van de ‘playlist’. 

De camera van een tablet volgt de oogbewegingen bij het technisch leren lezen. De tablet reageert adaptief! Welke rol zouden de ‘Google Glasses’ kunnen hebben binnen educatieve content? Door een digitale curriculum wordt het leren van kinderen minder afhankelijk van de momenten van instructie van een leerkracht. Wordt het mogelijk de omslag te maken van consumptief leren naar meer ondernemend leren? En welke kansen liggen er in de technologie voor de kenniswerkers in het leren van het ‘vak’? 

De gebruikte materialen en content zijn kwalitatief hoogwaardig. Er wordt gebruik gemaakt van nieuwe wetenschappelijke inzichten, kennis over de werking van hersenen, leerstrategieën, er is didactische kennis opgenomen en suggesties om succesvol om te gaan met de content. Dat alles afgestemd op ervaringen van anderen. De materialen, activiteiten en ervaringen van en met de ‘playlist’ worden continue geëvalueerd door de gebruikers.  

Naast het leren vanuit de ‘playlist’ is de plek waar kinderen leven van zeer groot belang. Zowel de fysieke plek als de virtuele omgeving zijn belangrijk voor de ontwikkeling van een kind (Civil society). Er ontstaat een scala aan nieuwe mogelijkheden om samen activiteiten te ondernemen. Samen spelen, samen genieten, leren delen, leren van uitgestelde aandacht, samen doen, een samenleving vorm geven, er zijn voor anderen… ‘Quality time’ krijgt een extra dimensie!

Omdat steeds meer mensen een eigen weg zoeken in de samenleving, ontstaan er vanzelf veel nieuwe vormen en ideeën als oplossing. Sociale innovaties zorgen voor het ontstaan van nieuwe content en constructies. Dit zijn de sociale innovaties die zorgen voor nieuwe kansen om te leren en te kunnen ontwikkelen.

Op forums, via certificering of door beoordelingen van gebruikers worden activiteiten en oplossingen geëvalueerd. Door evaluatie evolueren materialen en activiteiten. Via verschillende media wordt gedemonstreerd welke oplossingen er zijn en welke aanpak goed past bij bepaalde doelstellingen. Er ontstaat een soort consumentenbond voor ‘opvoeden, leren en ontwikkelen’.

De ideeën en veranderingen wijzen in de richting van een diversiteit aan ecosystemen.  Het leren is afgestemd op ieder kind in verbondenheid met elkaar en de omgeving. De afstemming vindt plaats op individueel niveau en binnen het kindnetwerk (Civil society). Het leren, de content en aanpak is adaptief naar het kind. Er is ruimte ontstaan voor een brede talentontwikkeling. Tevens is dit het failliet van de huidige school waarbij van ieder kind verwacht wordt dat het zich voegt in het schoolsysteem.  

Henk Derks• Vloeteind 27

5502 PT Veldhoven0655 – 180960hmgderks@onsbrabantnet.nl

• https://sites.google.com/site/derksadvies

Peter Vereijken• De Stroom 29

9411 MB Beilen06 ‐ 21 80 70 81petervereijken@gmail.com

• https://sites.google.com/site/petervereijken/

Partners kennisnetwerk (S3] ADVISEURS SOCIALE DOMEIN