on birer oyuncudan oluşan iki takım arasında, kendine özgü bir topla oynanan takım sporu. 21 yüzyıl itibarıyla 200'ün üzerinde ülkede 250 milyonu aşkın oyuncu tarafından oynanmakta olup, dünyadaki en popüler spordur.

Futbol topu:maçlarında kullanılmak üzere üretilen top. Standartları Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (kısaca IFAB) tarafından belirlenen futbol kurallarının ikinci maddesinde belirtilmiştir. Kurallara göre küre şeklindeki topun çevresi 68 ile 70 (27 ile 28 in), ağırlığı 410 ile 420 gr (14 ile 16 oz), iç basıncı ise deniz seviyesinde 0,6 ile 1,1 atm (59 ile 108 kPa, 8,6 ile 15,7 psi) arasında olmalıdır

Dikdörtgen şeklindeki, yapay veya gerçek çimle kaplı sahada oynanır.

Futbol sahası, doğal veya yapay çimle kaplı, futbol maçlarının oynandığı dikdörtgen şeklindeki alan. Boyutları ve standartları, futbol kurallarının birinci kuralında belirtilmektedir. Oyun alanı dikdörtgen şeklindedir. Sahanın yanlarında yer alan iki uzun çizgi taç çizgisi, kısa kenarlarda

Sahanın kısa kenarlarının ortalarında birer kalebulunur

Kale (spor), top içine girdiği durumda karşı takıma puan kazandıran, demir ile çevrelenmiş ağ. Her takımın bir kalesi vardır. Oyuncular kalelerine gol yememek için ve karşı takımın kalesine gol atmak için koşarlar. Buna da futbol denir. En çok gol atan takım oyunun galibi olur. Kaleyi kaleci korur. Kaleler genelde ağ ile çevrili olan topun rahatça geçeceği büyüklükte olan spor eserleridir. Futbolda kalenin genişliği 7.32cm yükseliği ise 2.44 cm'dir.

Oyuncuların amacı, temelde ayak olmak üzere vücudunun belli kısımlarını kullanarak (eller ve kollar hariç) topu karşı takımın kalesine sokarak gol atmaktır. İstisnai olarak, her iki takımın kalesini koruyan kaleciler, kendileri için belirlenmiş alanların sınırları dahilinde (ceza sahası) topa elle müdahale edebilmektedirler

Gol, futbol, hentbol, hokey ve buz hokeyi gibi spor müsabakalarında, topun kale çizgisini geçmesi ile kazanılan sayının isimdir. Birçok futbol terimi gibi bu sözcük de Türkçeye İngilizceden girmiştir. İngilizce goal kelimesi amaç, hedef, ideal gibi anlamlar da taşır.

Kaleci, futbolda, takım savunmasının en arkasında duran ve birincil görevi topun kaleye girmesini önlemek olan oyuncudur. Kendi takımının ceza sahası içinde olmak kaydıyla, topa elle dokunması kurallara uygun olan tek oyuncudur. Eğer kaleci sakatlanırsa, oyun durur ve tedavisi saha içinde yapılır.

Ceza sahası, futbol sahasında kale önünde sahanın her iki yakasında bulunan bölgedir.Ceza sahası içinde yine kaleden uzaklığı 12 yard (11 metre) olan ve kalenin tam orta noktasının izdüşümünde bulunan penaltı noktası bulunmaktadır. Ceza sahasının kaleye uzak tarafında penaltı noktasından 9,15 metre olacak şekilde bir yay bulunmaktadır. Bu yayın içinde kalan bölge ceza sahasına dahil değildir. Ancak yay, penaltı atışı sırasında diğer oyuncuların topa bu mesafeden yakın olmasını önler. Ayrıca, bu alan içinde, 18,32 x 5,50 metre boyunda altıpasdenilen alan vardır.

//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cf/Football_pitch_metric.svg

Topun; sahanın uzun kenarlarından saha dışına çıkması durumunda taç atışı (topa son olarak hangi takım oyuncusu temas etmişse karşı takım kullanır), kısa kenarlarından dışarı çıkması durumunda ise köşe (bir oyuncunun, topu kendi kale çizgisi dışına çıkarması durumunda karşı taraf lehine kale çizgisi ile yan çizgisinin kesiştiği noktadan kullanılır) veya autatışı (topun, hücum oyuncuları tarafından kale çizgisi dışına vurulması sonucunda ceza sahası içinden aut vuruşu yapılarak top oyuna sokulur) ile oyun tekrardan başlar.

Taç atışı, futbolda topun, sahanın yan çizgilerinden dışarı çıkmasının ardından oyunun tekrar başlaması yöntemi. Top iki elle tutulup, baş arkası ve üstünden, ayakların yerden kesilmemesi koşuluyla atış yapılır. Top saha dışına çıkmadan önce son olarak hangi takım oyuncusuna temas ettiyse, taç atışını rakip takım kullanmaktadır.

İhlallerEğer rakip oyuncu, taç atışını kullanan oyuncuyu şaşırtır veya engellerse, rakip oyuncu hakem tarafından uyarılır, gerekirse sarı kart gösterilir.Taç atışını kullanan oyuncu, prosedürlere uygun bir şekilde tacı kullanmazsa, taç atışı hakkı rakip takıma geçer.Top oyuna girdikten sonra, taç atışını kullanan oyuncu topa ikinci kez dokunursa, rakip takım lehine endirekt serbest vuruş, eğer topa kasten elle müdahale edilirse direkt serbest vuruş veya penaltı verilir.

Köşe vuruşu veya korner vuruşu, futbolda topu oyuna sokma yöntemlerinden birisi. Topun tamamı, en son, savunma yapan takımın herhangi bir oyuncusuna dokunduktan sonra kale çizgisi dışına çıkmışsa karşı takım köşe vuruşu kazanmış olur. Köşe vuruşu, topun çıktığı noktaya en yakın köşeden kullanılır. Rakip takım oyuncuları, vuruş esnasında toptan en az 9,15 m (10 yd) uzaklıkta bulunmak zorundadır.

Köşe vuruşu kuralı ilk olarak 1868 yılındaki Sheffield Kuralları'nda yer aldı. 17 Şubat 1872'de ise İngiltere Futbol Federasyonu tarafından da uygulanmaya başlandı.

Kale vuruşu futbolda oyunu başlatmanın bir metodudur. Kale vuruşu ya da başka bir değişle aut atışıyla top karşı takımın kalesine girerse gol geçerli sayılır, ancak top kale vuruşunu kullanan takımın kendi kalesine girerse gol sayılmaz,rakip takım köşe vuruşuyla oyunu tekrar başlatır.

Futbol maçları, 45'er dakikalık iki devreye ayrılan 90 dakikadan oluşur. Karşı takımdan daha fazla gol atmayı başaran takım galip gelirken, atılan gol sayılarının eşit olması durumunda maç berabere tamamlanır. Bazı organizasyonlardaki kurallara göre normal süresi berabere tamamlanan maçlarda 15'er dakikalık iki devre hâlinde oynanan uzatma dakikaları, eşitliğin bu sürede de bozulmaması durumunda seri penaltı atışları sonucunda galip gelen taraf belirlenir.

MÖ 2000-3000 yıllarında Çin'de oynanan ve günümüzdeki futbolla büyük benzerlikler taşıyan cuju, futbolun atası olarak kabul edilmektedir. Modern futbol kuralları ise ilk olarak 1863 yılında İngiltere Futbol Federasyonu tarafından sistemleştirilmiş olup, günümüze kadar birçok değişikliğe uğramıştır. Futbolun uluslararası alandaki yönetim teşkilâtı Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği'dir (FIFA). Her dört senede bir Dünya Kupası'nı düzenler.[5]

Ayakla oynanılan top oyunlarının MÖ 3000'li yıllarda Asya Hun Devleti'ne kadar ulaştığı bilinmektedir. Ayrıca Hunların oynadığı bu oyunu Çinliler görerek daha da geliştirmiş ve Cuju adlı oyunu çıkarmıştır.[6] Yani ilk futbol oyununu, Asya'da Hunlar ve Çinliler çıkarmıştır.[6]

Mısır'da mezarlardaki duvar resimlerinde ayakla top oynayan insan figürlerine rastlanmıştır.[7] Hattâ bu zamandan kalma 7,5 cm çapında deri veya ketenden yapılmış toplar, 2500 yıl önceden günümüze kadar ulaşmıştır ve kimi müzelerde sergilenmektedir.[7] Homeros da Odysseia'da top oyunlarından bahseder.[7]

MÖ 2500 yıllarında da Çin'de yere dikilmiş iki mızrak arasından bir topu tekmelemek suretiyle geçirmeye çalışarak talim yapıldığı bilinmektedir.[6]

Orta Asya Türkleri'nin de kız ve erkeklerden kurulu karma takımlarla, topa elle dokunmadan, sadece ayak ve kafa ile vurularak rakip kaleden içeri atmaya çalışarak bir oyun oynadıklari kaynaklarda yer alıyor. İçlerinde Kaşgarlı Mahmut'un da bulundugu pek çok tarihçinin kitaplarında da Türklerin oynadığı "Tepük" isimli bir oyundan bahsedilir.[8] Bu oyunun söylenen kuralları günümüz futboluna oldukça benzer. Elle oynamak yasaktır, faullü hareketler tespit edilmiştir, top oyun alanının dışına çıkamaz.[7]

Antik Yunanistan'dan Episkyros[9][10], Roma İmparatorluğu'ndan ise Harpastumolmak üzere iki farklı tür bilinmektedir.[9] Harpastum'da şut çekmekten çok topu kontrol etmek temeldir.[11]

Futbolun Avrupa’daki tarihi ise büyük bir tartışma konusudur. Fransızlar, İngilizler ve İtalyanlar futbolun ilk defa kendi ülkelerinden diğer ülkelere yayıldığını iddia etmektedirler. Lakin futbol tarih boyunca hemen hemen bütün medeniyetlerde benzer biçimlerde boy göstermiş olsa da 19. yüzyılın ortalarında futbolu tek tip yapma çabaları ile İngiltere devlet okullarında oynatılmış olduğu[12] ve futbolun İngiltere'deki tarihi 8. yüzyıla kadar dayandığı[12] FIFA tarafından yayınlanan bilgilerdir. Yani günümüz futbolunun temelleri 19. yüzyılda İngiltere'de atılmıştır

Futbol, Uluslararası Futbol Birliği Kurulu (kısaca IFAB) tarafından belirlenen 17 temel kural çerçevesinde oynanmaktadır. Maçlar, küre biçimindeki spora özgü bir topla oynanır. On birer oyuncudan oluşan iki rakip takımın amacı, bu topu karşı takımın kalesine (iki yan direk ile bunları birleştiren üst direkten oluşur) sokarak gol atmaktır. 45'er dakikalık iki devreden oluşan 90 dakika sonucunda rakibinden daha fazla gol atan takım, maçtan galip olarak ayrılır. Atılan gol sayılarının eşit olması durumunda maç berabere sonuçlanmış olur. Müsabakalarda, kurallara uygun şekilde maçı yöneten bir orta hakem, iki yardımcı hakem ve bir dördüncü hakem bulunmaktadır. Bazı turnuvalarda ise iki ek yardımcı hakem bulunabilir. Oyunun temel kuralına göre oyuncular, topa el veya kolla müdahale etmemelidir. Takımının kalesini korumakla görevli kalecilerise, yalnızca belirlenen alan (ceza alanı) dahilinde topa el veya kolla müdahale edebilir. İstisnai olarak, oyunun taç atışıyla yeniden başlaması durumunda oyuncular topu elle oyuna sokarlar.

Bir futbol maçında gol atma fırsatı yakalamak için oyuncuların top sürmesi, takım arkadaşına pas atması, kaleye şut çekmesi gibi çeşitli yöntemler vardır. Karşı takım oyuncuları da topu kapmak için çeşitli müdahalelerde bulunabilir. Bu müdahalelerin kurallara dahil olmaması durumunda hakemler devreye girer ve orta hakem oyunu durdurur. Yapılan faullü hareket sonrasında karşı takım, faulün yapıldığı yerden kullanılmak üzere bir serbest vuruş kazanır. Rakip takım oyuncularının belli bir mesafeye çekilmesinin ardından, serbest vuruşu kullanacak oyuncunun topa sadece bir kez dokunması kaydıyla vuruş, istenilen bir biçimde kullanılır. Faullü hareketin sertliğine göre hakemin sarı veya kırmızı kart gösterme yetkisi vardır. Gösterilen sarı kart uyarı niteliği taşırken, kırmızı kart ise oyuncunun oyundan ihraç edildiği ve takımının bundan sonraki süreyi bir kişi eksik sürdüreceği anlamını taşır. Aynı maç içerisinde ikinci defa sarı kart gören oyuncu, kırmızı kartla cezalandırılır. Günümüzde takımlar; bir kalecinin dışında, defans, orta saha ve forvet olmak üzere üç ana pozisyonda oynayan oyunculardan oluşur. Defans, karşı takımın yaptığı hücumları en geride karşılayan grup; forvet, ana amacı gol atmak olan ve rakip kaleye en yakın oyuncuların oluşturduğu grup; orta saha ise defans ve forvet arasında kalan, hem defansif ve ofansif görevler üstlenen oyuncuların oluşturduğu gruptur. Bu üç ana pozisyondaki oyuncular da kendi içerinde, oynadıkları bölgeye göre ayrılmaktadırlar. Öte yandan herhangi bir pozisyonda oynayan oyuncunun, diğer pozisyonlardaki oyuncuların görevleri yerine getirememesi gibi bir kısıtlama yoktur. Kurallarda ise kaleciler dışındaki oyuncuların pozisyonları hakkında bir kısıtlama yer almamaktadır. Her takım, maç başlamadan önce kale ve top seçimi ile seri penaltı atışları için yapılan para atışında temsil eden bir kaptana sahiptir. Hangi oyuncunun hangi pozisyonda oynayacağı, her takımın başında bulunan teknik direktör tarafından belirlenir. Sahadaki on bir oyuncu dışında, her takımın yedek oyuncuları vardır. Maçın gidişatı ve organizasyonun oyuncu değiştirme kurallarına göre herhangi bir oyuncu, teknik direktörün takdirince yedeklerde bulunan başka bir oyuncuyla değiştirilebilir.