BARAZIA GJINORE në Shqipëri - Rotary Albaniarotaryalbania.org/2017/Konferenca/Prezantime/AJSSP -...
Transcript of BARAZIA GJINORE në Shqipëri - Rotary Albaniarotaryalbania.org/2017/Konferenca/Prezantime/AJSSP -...
BARAZIA GJINORE në Shqipëri
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Dhuna në familje
Dhuna në familje është një problem i mbarë shoqërisë;
Legjislacioni aktual e kërkon tashmë ngritjen e një sistemi të mekanizmi
referimi;
Asnjë institucion/individ i vetëm nuk mund t’i bëjë ballë këtij fenomeni, pa
koordinuar veprimet me aktorë të tjerë;
Kjo iniciativë përkon me prioritetin e vendosur nga vetë qeveria shqiptare
dhe është pjesë e proceseve për integrimin nëhur me çështjet gjinore
Zgjerimi i njohurive lidhur me përfshirjen e perspektivës gjinore në punën me
median
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Dhuna në familje
Dhuna ndaj grave është një çështje publike dhe jo private, si rrjedhim ajo kërkon vëmendje të veçantë nga e gjithë shoqëria;
Shkaku kryesor i dhunës është pushteti i pabarabartë që ekziston në çift;
Dhuna i lëndon të gjithë, jo vetëm gratë;
Gratë përjetojnë forma të ndryshme dhune, shpesh disa forma në të njëjtën kohë;
Çdo person ka të drejtë të jetojë i lirë nga çdo formë dhune;
Çdo person është përgjegjës për sjelljen e tij, dhuna është zgjedhje, dhunuesi është përgjegjës për dhunën e ushtruar;
Ndryshimi është i mundshëm veçanërisht me ndihmën e komunitetit;
Ndryshimi është një proces i gjatë. Përballë tij shfaqen një sërë pengesash dhe vështirësishë që duhen përballuar;
Ekzistojnë edhe mënyra të tjera përveç dhunës, me anë të të cilave të zgjidhen konfliktet.
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Disa çështje të Barazise Gjinore
Roli advokues/lobues i shoqërisë civile për të drejtat e gruas/të njeriut
Forcimin e kapacitetet e OSHC-ve dhe të na japë mundesine te luajme rol
aktiv dhe efektiv ne barazine gjinore duke e promovuar ne institucionet
qeveritare lokale dhe politikat publike. Lobimi i perbashket me te gjithe
aktoret
Mekanizmat praktikë mbi fuqizimin e vajzave dhe grave në jetën
shoqërore e politike
Legjislacioni dhe zbatimi i tij per buxhetimin gjinor
OSHC-të kanë vite që po bëjnë një përpjekje të përditshme për barazinë
gjinore, ne kete kontekst, çfarë arritjesh konkrete kanë në sfidën e tyre,
problematikën që kanë hasur dhe si mendojnë t’i eliminojnë të gjitha
barrierat për të shkuar drejt një shoqëri pa diskriminim gjinor.
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Mekanizmat, mbi te cilat funksionon ligji elektoral mbi arritjen e barazise
gjinore per zgjedhjet lokale dhe parlamentare
Investigimi mediatik mbi ceshtje me baze te ndjeshme gjinore.
Raste te diskriminimit gjinor dhe lidhja e tyre me mediat
Mbrojtja dhe te drejtat e femijeve te abuzuar ne nje familje te dhunuar
Korrupsioni qe behet ne dhenjen e projekteve sipas njohjes dhe perfitimit.
Disa çështje të Barazise Gjinore
Përkatësia seksuale
dhe ajo gjinore
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Përkatësia gjinore dhe seksi
Seksi
Ka të bëjë më anatominë dhebiologjinë
Si rregull, nuk ndryshon gjatëjetës
Seksi nuk ndryshon nga njëkulturë në tjetrën
Përkatësia gjinore
Cilësi dhe sjellje që shoqëriapret nga një burrë dhe një grua
Rolet gjinore mësohen
Rolet gjinore ndryshojnë nëkohë për shkak të faktorëve tëndryshëm
Rolet gjinore ndryshojnë nganjë kulturë në tjetrën
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Stereotipet gjinore
Stereotipet janë përgjithësime të një shkalle të lartë për njerëzit e një
kategorie të caktuar shoqërore;
Bindje të tilla kanë tendenca të jenë pjesë e përgjithshme e
shoqërisë dhe krijohen në kuadër të procesit të rritjes në atë
shoqëri;
P.sh., lodrat, veshjet, sjelljet, profesionet që priten nga një vajzë dhe
nga një djalë.
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Të jesh vajzë & grua në Shqipëri
në 1985 & 2015
Arsimimi
Shëndeti
Jeta profesionale
Roli në familje
Roli në komunitet
Roli në sferën
publike përtej lagjes
e vendit të punës
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Përkatësia gjinore si identitet
Si e identifikoni veten?
Raporti mes gjinisë dhe aspekteve të tjera të identitetit: raca, etnia,
mosha, besimi fetar, shkalla e arsimimit, gjendja ekonomike,
përkatësia ideologjike, vendbanimi, etj.
A ka një hierarki të aspekteve të identitetit?
Të drejtat e grave si
të drejta të njeriut
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Barazia gjinore
Barazi gjinore është pjesëmarrja e barabartë e grave dhe burrave në të
gjithat fushat e jetës, pozita e barabartë ndërmjet tyre, mundësi e shanse të
barabarta për të gëzuar të drejtat dhe për të përmbushur detyrimet në
shoqëri, duke përfituar njëlloj nga arritjet e zhvillimit të saj.
Ligji Nr. 9970, datë 24.7.2008, “Për barazinë gjinore në shoqëri”, neni 4
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Fytyra e pabarazisë gjinore
Vetëm 1% e aseteve/pasurive të botës janë në emër të një gruaje
70% e njerëzve të botës që jetojnë në mizerje (me më pak se $1 në ditë) janë gra
Paga e grave përbën mes 70-90% të pagës së burrave.
Mëmësia vazhdon të jetë arsye për diskriminim në punë.
Ka vetëm 26 gra CEO ndër 500 korporatat më të mëdha në botë – ishte
vetëm një grua në 1998.
Vetëm 22% e antarëve të parlamenteve dhe senateve në gjithë botën janë
gra.
Më shumë të dhëna në: genderstats.org
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Dokumente kryesorë ndërkombëtare - 1
Konventa për Eliminimin e të Gjtha Formave të Diskriminimit ndaj Gruas
(CEDAW). U adoptua nga Asambleja e Kombeve të Bashkuara në vitin 1979
si marrëveshja ndërkombëtare kryesore dhe më e plotë për të drejtat e
grave. U pasua me nje Protokoll Fakultativ në 2000.
Konferenca e Katërt Botërore të Kombeve të Bashkuara për Gratë dhe
Platforma për Veprim, 1995. Përcaktoi 12 qëllime strategjike për zbutjen e
pabarazive mes burrave dhe grave në të gjithë nivelet.
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Dokumentat kryesorë ndërkombëtare - 2
Marrëveshja e Bashkimit Europian (1992). Kjo marrëveshje garanton
barazinë gjinore dhe shanset e barabarta në kuadër të mekanizmave që
krijuan BE-në.
Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit. Këto objektiva të miratuara nga
Organizata e Kombeve të Bashkuara (2000) trajtojnë, mes të tjerash,
çështjet e barazisë gjinore dhe të drejtave të grave.
Konventa e Këshillit të Europës “Për parandalimin dhe luftimin e dhunës
kundër grave dhe dhunës në familje“ – Konventa e Stambollit (2011).
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Dokumentat kryesorë ndërkombëtare - 3
Udhëzues për Barazinë midis Grave dhe Burrave për 2006 - 2010. Ky
udhëzim i BE-së e përcakton përfaqësimin e barabartë në vendim-marrje si
një nga fushat prioritare të politikave të BE-së për arritjen e barazisë gjinore.
Karta për Barazinë e Grave dhe Burrave në Jetën Lokale (2006). Ndër
parimet e kësaj karte janë pjesëmarrja e balancuar e grave dhe burrave në
vendim-marrje si parakusht për një shoqëri demokratike dhe përfshirja e
perspektivës gjinore në të gjitha aktivitetet e qeverive lokale dhe rajonale.
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Dokumenta kryesore mbi barazinë gjinore - 1
1993 Shqipëria ratifikon Konventën e OKB-së “Për eliminimin e të gjitha
formave të diskriminimit” (CEDAW)
1996 Shqipëria ratifikon konventat për të drejtat dhe liritë themelore të njeriut –
deklarata universale; të drejtat politike dhe civile; ekonomike, shoqërore,
kulturore
2002 Miratohet dhe hyn në fuqi ligji “Për shëndetin riprodhues”.
2003 Miratohet dhe hyn në fuqi Kodi i Familjes i Republikës së Shqipëri
2003 Shqipëria ratifikon Protokollin Fakultativ të Konventës “Për eliminimin e të
gjitha formave të diskriminimit ndaj gruas” (CEDAW).
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Dokumenta kryesore mbi barazinë gjinore - 22006 Shqipëria ratifikon Konventën e Këshillit të Evropës “Për masat kundër
trafikimit të qenieve njerëzore"
2006 Miratohet dhe hyn në fuqi ligji “Për masa ndaj dhunës në marrëdhëniet
familjare”
2008 Miratohet dhe hyn në fuqi ligji “Për barazinë gjinore në shoqëri
2008 Miratohet dhe hyn në fuqi “Kodi zgjedhor i Republikës së Shqipërisë” -
kuota gjinore
2010 Miratohet dhe hyn në fuqi ligji “Për mbrojtjen nga diskriminimi”
2011 Shqipëria nënshkruan Konventën e Këshillit të Europës “Për parandalimin
dhe luftimin e dhunës kundër grave dhe dhunës në familje".
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Përse ka rëndësi barazia gjinore? - 1
Pabarazia gjinore – në kuptimin e aksesit në edukim, shëndetësi, punësim
në sektorin formal, dhe të ardhura – mbetet një pengesë serioze për zhvillim
në shumë vende.
Raporti mbi Zhvillimin Botëror 2012, Banka Botërore
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Përse ka rëndësi barazia gjinore? - 2
“...të investosh tek gratë është jo vetëm gjëja e drejtë që duhet bërë.
Është edhe gjëja e mençur që duhet bërë. Unë jam thellësisht i
bindur se gratë përbëjnë potencialin më të rëndësishëm, por edhe
më të pashfrytëzuar për zhvillim dhe paqe, që bota ka në
dispozicion”.
Ban Ki Moon, Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, mars 2008
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Argumenta në favor të barazisë gjinore
Dy lloj argumentash:
Argumenta mbi ndikimin negativ të pabarazisë gjinore në shpërndarjen e
burimeve dhe mundësive mbi mirëqenien, rolin dhe të drejtat e grave –
barazia gjinore si qëllim në vetvete që ka të bëjë me dinjitetin njerëzor dhe
drejtësinë sociale (‘gjëja e drejtë që duhet bërë’)
Argumenta që ofrojnë fakte të dokumentuara mirë, të cila dëshmojnë se
barazia gjinore në shpërndarjen e burimeve dhe mundësive është një mjet
efektiv për të arritur qëllime të tjera të zhvillimit të përgjithshëm (‘gjëja e
mençur që duhet bërë’).
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Si ndikon pa/barazia gjinore në ekonomi? - 1
Pabarazi në arsimim dhe në shfrytëzimin e talenteve dhe aftësive të
grave (punësimi)
Shtrembërim i tregut
Kufizim artificial i potencialeve në dispozicion të zhvillimit ekonomik
Ulje e produktivitetit të kapitaleve njerëzore
Ulje e ritmeve të zhvillimit ekonomik
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Si ndikon pa/barazia gjinore në ekonomi? - 2
Akses më i madh i grave në arsim dhe në punësim dhe
Pjesëmarrja më e madhe grave në vendim-marrje në familje
Investim më i madh në kapitalin njerëzor të fëmijëve të tyre
Përmirësim i produktivitetit të brezit të ardhshëm të punonjësve
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Si ndikon pa/barazia gjinore në ekonomi? - 3
Nivele më të larta të arsimit dhe të pjesëmarrjes së grave në tregun e punës
Ulje e nivelit të lindshmërisë
Reduktim i barrës së varësisë së grave dhe familjeve nga ekonomia dhe rritja e
kursimeve
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Grupi 1 – Sfidat në jetën private
Balancimi i jetës private me atë profesionale
Ndarja e punëve të shtëpisë mes burrave dhe grave
Rolet gjinore në familje
E drejta pronësore
Dhuna në familje - pranimi i saj
Ide tradicionale lidhur me jetën seksuale
Pranimi me vështirësi nga shoqëria i grave të pavarura e të
realizuara profesionalisht.
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Grupi 2 – Sfidat në arsim dhe shëndetësi
Mungesat ekonomike që
ndikojnë në arsimim
Përfshirja e perspektivës
gjinore në tekstet mësimore e
metodat e mësimit
Shërbim shëndetësor i
pamjaftueshëm për gratë në
nevojë dhe shtatzana
Roli i grave në vendim-marrje
në arsim dhe shëndetësi
Mungesa e depistimit periodik
Zgjedhja nga vajzat e degëve
të studimit në fusha ku pagat
janë më të ulta
Përdorimi i lejes së lindjes si
diskriminim ndaj grave në
vendin e punës
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Grupi 3 – Sfidat në jetën profesionale
Nevoja për përkrahje për
avancimin profesional të grave
Diferenca në pagë për punë të
barabartë
Pabarazia në vendim-marrje
Pabarazia në qasje në tregun
e punës
Promovimi i pamjaftueshëm i
grave nga media
Nevoja për gra në zanat
jotradicionale për to
Mungesa e bashkëpunimit
mes burrave dhe grave
Pasiguria e vendit të punës
(shembulli i lejes së lindjes)
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Grupi 4 – Sfidat në jetën publike
Angazhimi i ulët i burrave në përkrahje të barazisë gjinore
Zbatimi i pamjaftueshëm i kuotës gjinore
Mungesa e sistemeve mbështetëse për gratë, duke përfshirë
shërbimet sociale
Mungesa e besimit tek gratë dhe vajzat
Mungesa e vlerësimit të kontributit të grave dhe vajzave
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Feminizmi
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Momente kulmore të feminizmit
Vala e parë – fillimi i shekullit XX: e drejta e votës, e trashëgimisë
Vala e dytë – vitet 1960 - 1970: dhuna ndaj grave, e drejta
riprodhuese, normat shoqërore e kulturore
Vala e tretë – vitet 1990 - 2000: pluralizmi i nevojave dhe i të
drejtave të grave
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Burime në Internet
Qendra “Aleanca Gjinore per Zhvillim”
http://www.gadc.org.al
International Center for Research on Women
http://www.icrw.org/
Women Watch: http://www.un.org/womenwatch
European Institute for Gender Equality http://eige.europa.eu/
Aktorët kryesorë për
barazinë gjinore në
Shqipëri
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Punë në grup: Roli i aktorëve kryesorë në
barazinë gjinore në Shqipëri
1. Shteti
2. Sektori privat
3. Shoqëria civile
4. Institucionet fetare
5. Sektori akademik
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Roli i burrave dhe djemve - 1
Burrat mund e duhet ta përdorin fuqinë e tyre për ta çuar përpara
barazinë gjinore – filloi me shëndetin riprodhues
Lufta për barazi gjinore është luftë për drejtësi
Përfitimet nga pjesëmarrja e plotë e grave në ekonomi dhe jetë
publike
KONFERENCA DISTRIKTEVE DURRES MAJ 2017 GRUAJA DHE ROLI I SAJ NE PRESPEKTIVEN E ZHVILLIMIT RAJONAL
Roli i burrave dhe djemve - 2
Ruajtja e pabarazisë gjinore ka pasoja për burrat (dhe gratë):
Cilësia e marrëdhënieve me nënën, gruan, vajzën, kolegen,
përcakton cilësinë e jetës;
Shëndeti
Aksidente në vende pune të ndara