BANKA E SHQIPËRISË RAPORTI VJETOR - Bank of Albania · Grafik 11. kontributi i eksporteve reale...

RAPORTI VJETOR

2 0 1 4

BANKA E SHQIPËRISË

Raporti Vjetor2014

2 Banka e Shqipërisë

Nëse përdorni të dhëna të këtij publikimi, jeni të lutur të citoni burimin.Botuar nga: Banka e Shqipërisë, Sheshi “Skënderbej”, nr. 1, Tiranë, ShqipëriTel.: + 355 4 2419301/2/3; + 355 4 2419409/10/11Faks: + 355 4 2419408E-mail: [email protected]

Tirazhi: 850 kopjeShtypur në:

www.bankofalbania.org

Raporti Vjetor 2014

Banka e Shqipërisë 3

P ë r m b a j t j a

MiSioNi dhE dETyraT kryESorE Të BaNkëS Së ShqipëriSë 11

Fjala E GuvErNaToriT 15

NGjarjET kryESorE Të viTiT 20

STrukTura orGaNizaTivE E BaNkëS Së ShqipëriSë 25

i. vEpriMTaria E këShilliT MBikëqyrëS Të BaNkëS Së ShqipëriSë 27

ii. BaNka E ShqipëriSë GjaTë viTiT 2014 30

ii. 1. ambienti makroekonomik dhe politika monetare 30ii.2. Stabiliteti financiar dhe ecuria e sistemit bankar 57ii.3. Mbikëqyrja bankare 65ii.4. Sistemi i pagesave dhe emetimi i monedhës 75ii.5. operacionet në tregun financiar dhe administrimi i rezervës valutore 85ii.6. Statistikat 91

iii. puNa kërkiMorE 96

iv. iNTEGriMi EvropiaN dhE BaShkëpuNiMi NdërkoMBëTar 100

v. adMiNiSTriMi i BuriMEvE NjErëzorE dhE iNFraSTrukTura

E BaNkëS Së ShqipëriSë 106

vi. koMuNikiMi ME puBlikuN 112

vii. koNTrolli i BrENdShëM 118

viii. oBjEkTivaT E BaNkëS Së ShqipëriSë për viTiN 2015 122

iX. raporTi i audiToriT Të jaShTëM dhE paSqyraT FiNaNciarE

Të BaNkëS Së ShqipëriSë për viTiN 2014 126

Raporti Vjetor2014


T a b e l a

h a p ë s i r a i n f o r m u e s e

II. Banka e Shqipërisë gjatë vitit 2014Tabelë 1. disa tregues kryesorë makroekonomikë 31Tabelë 2. disa tregues të ekonomisë në vite 34Tabelë 3. zërat kryesorë të bilancit të pagesave (në mln euro, nëse nuk tregohet ndryshe) 41Tabelë 4. Ecuria e treguesve fiskalë 43Tabelë 5. kontributi vjetor i kategorive kryesore në inflacionin vjetor (në pikë përqindje) 45Tabelë 6. Tregues të përfitueshmërisë nga veprimtaria kryesore në përqindje (kumulative) 63Tabelë 7. Struktura e pronësisë së bankave (numri i bankave, fund i periudhës) 67Tabelë 8. Numri i subjekteve financiare të licencuara nga Banka e Shqipërisë (fund periudhe) 68Tabelë 9. Transaksionet me karta sipas terminaleve 82Tabelë 10. Struktura e injektimit sipas instrumenteve 86

hapësirë informuese 1: Ekonomia shqiptare në këndvështrimin e bizneseve dhe të konsumatorëve 39hapësirë informuese 2: politika monetare dhe transmetimi i saj në ekonomi. 51hapësirë informuese 3: përmbledhje e rezultateve të vrojtimit të aktivitetit kreditues gjatë vitit 2014 56hapësirë informuese 4: Ecuria e sistemeve aipS dhe aEch 77hapësirë informuese 5: Statistika mbi ecurinë e rezervës valutore, gjatë vitit 2014 90hapësirë informuese 6: projekti “analiza e nevojave të Bankës së Shqipërisë” 101hapësirë informuese 7: realizimi i projektit për rikonstruksionin dhe Ndërtimin e Bankës së Shqipërisë 107hapësirë informuese 8: aktivitetet edukuese të organizuara gjatë vitit 2014 115

Raporti Vjetor 2014


g r a f i k ë

II. Banka e Shqipërisë gjatë vitit 2014Grafik 1. Ecuria e normave bazë të interesit 32Grafik 2. Ecuria e kursit të këmbimit dhe e disa treguesve financiarë në tregjet ndërkombëtare 32Grafik 3. Çmimi i naftës dhe i ushqimeve në tregun ndërkombëtar (ndryshim vjetor i indekseve) 33Grafik 4. Ecuria vjetore e pBB-së reale (në %) dhe kontributet e komponentëve të vlerësuar nga ana e prodhimit (në pikë përqindje). Tendenca e vlerës së shtuar bruto reale në ekonomi dhe në sektorë 36Grafik 5. Ecuria e shkallës së papunësisë (në përqindje) 37Grafik 6. Ecuria e kërkesës së sektorit privat (ndryshim vjetor në përqindje) dhe e treguesit të ndjesisë ekonomike, TNE (mesatare afatgjatë=100) 37Grafik 7. Tregues të tërthortë të konsumit privat 38Grafik 8. Tregues përafrues të investimeve private 38Grafik 9. Treguesi i ndjesisë ekonomike në Shqipëri, në vendet e Bashkimit Evropian dhe krahasimi me normat vjetore të pBB-së 39Grafik 10. Balancat kryesore të vrojtimeve të besimit të biznesit (mesatare për ekonominë) dhe të konsumatorit 39Grafik 11. kontributi i eksporteve reale neto në rritjen ekonomike (në pikë përqindje të pBB-së) 40Grafik 12. Forma e financimit të llogarisë korrente (ndaj pBB-së nominale) 41Grafik 13. politika fiskale dhe pozicioni fiskal, 2002 - 2014 42Grafik 14. Ndryshimet vjetore të zërave kryesorë fiskalë (shpenzimet majtas dhe të ardhurat djathtas) sipas kontributeve të kategorive kryesore përkatëse 43Grafik 15. inflacioni vjetor (në përqindje) 44Grafik 16. prirjet afatgjata të inflacionit (majtas) dhe presionet e brendshme nga kostot si ndryshime vjetore të treguesve (djathtas) 46Grafik 17. kontributi i inflacionit të importuar dhe të brendshëm në inflacionin total 46Grafik 18. pritjet inflacioniste nga agjentë të ndryshëm të ekonomisë 47Grafik 19. hendeku i prodhimit dhe inflacioni bazë (majtas); norma bazë e interesit (djathtas) 47Grafik 20. Normat e interesit në tregun ndërbankar dhe kurba e yield-eve në tregun primar 49Grafik 21. Ecuria e normave te interesit për depozitat dhe kreditë 49Grafik 22. kursi i këmbimit lek/euro dhe lek/usd dhe luhatshmëria e tyre ndër vite 50Grafik 23. përcjellja e politikës monetare në tregjet financiare 51Grafik 24. Faktorët përcaktues të ecurisë së kredisë 52Grafik 25. Ecuria e ofertës monetare dhe përbërja e depozitave 54Grafik 26. kredia për ekonominë dhe normat e interesit sipas monedhës 54Grafik 27. Ecuria e kredisë sipas destinacionit të saj (ndryshime vjetore, në përqindje) 55Grafik 28. Ecuria e standardeve të huadhënies për agjentët ekonomikë 56Grafik 29. Ecuria e kërkesës për kredi 57Grafik 30. Ecuria e numrit dhe vlerës së transaksioneve të shlyera në aipS (majtas) dhe raporti i vlerës së transaksioneve të aipS ndaj ppB-së (djathtas) 77Grafik 31. Shpërndarja e pagesave të procesuara në sistemin aipS në numër (majtas) dhe në vlerë (mld lekë, djathtas) 78Grafik 32. Ecuria e vlerës së kBd dhe aipS si dhe raporti i tyre (majtas), dhe ecuria e numrit të kBd dhe vlerës mesatare (djathtas) 78Grafik 33. Ecuria e numrit dhe e vlerës së transaksioneve të kleruara në aEch 79Grafik 34. pesha e transaksioneve sipas seancave në aEch për vitin 2014 79Grafik 35. Ecuria e numrit të instrumenteve të pagesave në vite (majtas) dhe përdorimi i instrumenteve të pagesave nga individët dhe bizneset 80Grafik 36. Ecuria e përqindjes së llogarive të aksesueshme nga interneti ndaj totalit të llogarive dhe ecuria e raportit të shfrytëzimit të llogarive të aksesueshme nga interneti 80Grafik 37. zhvillimet e aTM dhe poS, për periudhën 2004 -2014 (majtas), dhe zhvillimet e kartave të debitit dhe të kreditit (djathtas) 81Grafik 38. Struktura e kartëmonedhës në qarkullim (copë) 83Grafik 39. Struktura e monedhës metalike në qarkullim (copë) 83Grafik 40. operacionet e tregut të hapur dhe përdorimi i lehtësirave të përhershme 86Grafik 41. Ndërhyrjet me marrëveshjet e anasjella të riblerjes me maturim njëjavor, njëmujor dhe tremujor 86

V. Administrimi i burimeve njerëzore dhe infrastruktura e Bankës së Shqipërisë Grafik 42. Shpërndarja e punonjësve sipas nivelit të kualifikimit 106

GuvErNaTori i BaNkëS Së ShqipëriSë, z. GENT SEjko.

aNëTarëT E këShilliT MBikëqyrëS (nga e majta, në të djathtë)

zj. denada prifti, anëtare zj. Ermelinda Meksi, anëtarez. petraq Milo, anëtarzj. Elisabeta Gjoni, zëvendëskryetarez. Gent Sejko, kryetarzj. Natasha ahmetaj, anëtarez. dhori kule, anëtarzj. Ela Golemi, anëtarez. Tonin kola, anëtar

Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Misioni dhe detyrat kryesore të Bankës së shqipërisë

• Në bazë të ligjit “Për Bankën e Shqipërisë”, objektivi kryesor iBankëssëShqipërisëështëarritjadheruajtjaestabilitetittëçmimeve.Nëpërmjetarritjessëkëtijobjektivi,BankaeShqipërisëndihmonnëkrijiminepremisavetëduhurapërrritjenekonomike,tëpunësimitdhetë mirëqenies, ruan vlerat e kursimeve, si dhe ndihmon stabilitetine zhvillimin e sistemit financiar. Përmbushja e objektivit realizohetnëpërmjet hartimit dhe zbatimit në mënyrë të pavarur të politikësmonetare. Gjithashtu, ajo ndihmohet edhe nga kryerja e një sërëfunksioneshmbështetësengaBankaeShqipërisë.

• BankaeShqipërisëështëpërgjegjësepërlicencimin,rregullimindhembikëqyrjen e veprimtarisë bankare. Bazuar në parimet e tregut,ajo synon të nxisë funksionimin normal, efektivdhe tëqëndrueshëmtë sistemit bankar. Nëpërmjet: politikave të saj makroprudenciale;rregullimit dhe mbikëqyrjes së kujdesshme të sektorit bankar e tëinstitucionevefinanciarejobanka;rolittësajsi“huadhënësifunditnëradhë”;rolittësajsiautoritetipërgjegjëspërtrajtimindhelikuidiminebankavemeprobleme;dhe,rregullimitembikëqyrjessëinfrastrukturëssëpagesave,BankaeShqipërisëangazhohetdhe jepnjëkontributdirektnëruajtjenestabilitetitfinanciartëvendit.

• BankaeShqipërisëkatëdrejtënekskluzivetënxjerrjesetëqarkullimittë monedhës kombëtare – Lekut. Në përmbushje të përgjegjësisëligjore, ajo nxit funksionimin normal të sistemeve të pagesave, meqëllimmbështetjenezbatimittëpolitikësmonetare,ruajtjenestabilitetitfinanciardhetëbesueshmërisësëpublikutnëmonedhënkombëtare.

• Banka e Shqipërisë ka të drejtën embajtjes dhe të administrimit tërezervavevalutoretëRepublikëssëShqipërisë.Rezervavalutoreishërbenvendit si njëgarancipërpërballimin egoditjeve tëpaparashikuaranë sektorin real apo financiar të ekonomisë.Administrimi i rezervësvalutoreudhëhiqetngaparimetekujdesitdhetëruajtjessëvlerës.

• BankaeShqipërisëkatëdrejtënehartimittëbilancittëpagesavetëShqipërisë,sidheorganizondhedrejtonsisteminestatistikavetëkëtijbilanci.Ajobashkëpunonmeagjencitëetjerastatistikorekombëtarepërbashkërendimineaktivitetevestatistikore,sidhepërhartimindhepërshtatjenemetodologjivestatistikore.

Në vëmendjen e Bankës së Shqipërisë janë dhe një sërë detyrash dheangazhimesh të tjera institucionalesi:mbështetjaeproceseve integruese tëvendit; edukimi financiar i publikut; forcimi i bashkëpunimit me institucionehomologendërkombëtare;zgjerimiidijevedhepjesëmarrjaaktivenëdebatetakademikeetj.

Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Fjala e Guvernatorit

Nëpërmbushjetëdetyrimevetësajligjore,BankaeShqipërisëkavazhduartëkontribuojënëpromoviminestabilitetitekonomikefinanciartëvenditedhegjatëvitit2014.Nëpërmjetpolitikësmonetaredheinstrumenteveoperacionaletë realizimit të saj, Banka e Shqipërisë vazhdon të sigurojë një ambientekonomikmeçmimetëqëndrueshme.Nëpërmjetmbikëqyrjesdherregullimittëvazhdueshëmtësistemitbankar,sidhenëpërmjetushtrimittërolittësajuniknëfushëneemetimittëmonedhësdhetëzhvillimittësistemittëpagesave,ajokambështeturstabilitetinfinanciartëvenditdhekanxiturzhvillimindherritjeneeficiencëssëtregjevefinanciare.PërmbushjaekëtyreobjektivavengaBankaeShqipërisëështënjëparakushtirëndësishëmpërzhvillimineqëndrueshëmdheafatgjatëtëvendit.Paralelishtmeto,gjatëvitit2014,BankaeShqipërisëkavazhduartëpunojëedhepërmbështetjeneprocesittëintegrimitevropiantëvendit,përzhvilliminemëtejshëminstitucionaltësaj,sidhepërpërmirësiminestatistikave,tëpunëskërkimoredhetëkomunikimit.TëgjithakëtoshtjellohenmedetajedhevërtetësinëRaportinVjetor tëBankëssëShqipërisëpërvitin2014.

Nëkëtëfjalëtëshkurtërprezantuese,dëshirojtëparaqesmesazhetkryesoretëkëtijRaporti.

objektivi kryesor i Bankës së Shqipërisë është arritja dhe ruajtja e stabilitetit të çmimeve.

Ekonomiashqiptareupërballmenjëambienttëhuajsfidues,megoditjetëofertëstëcilatdëmtuanprodhiminnësektorëspecifikëdhemepamundësinëepërdorimittëstimulitfiskal.Pavarësishtkëtyre,rritjaekonomikeupërmirësuagjatë vitit 2014, në sajë të rritjes së kërkesës së brendshmedhe aktivitetittë sektorit privat. Megjithatë, presionet inflacioniste mbetën të ulëta, dukereflektuar dobësinë ciklike dhe rënien e inflacionit të importuar. Inflacionimesatarivitit2014rezultoinënivelin1.6%.Nëkëtëambientmepresionetëdobëtainflacioniste,karakteristimuluesipolitikësmonetareuforcuamëtej.Normabazëeinteresitzbritinga3%nëfillimtëvitit,në2.25%nëfundtëtij.Përpërcjelljenestimulit tësajmonetar,BankaeShqipërisëpërdorikuadrinezakonshëm të instrumenteve të injektimit të likuiditetit sidhe instrumentinesinjalizimittëkahuttëpolitikësmonetarepërtëardhmen.

RritjaestimulitmonetarngaBankaeShqipërisëndihmoireduktiminekostovetë financimit dhe zgjerimin e aktivitetit kreditues në lekë, duke mbështeturzgjeriminekërkesësdhepërshpejtiminerritjesekonomike.Këtozhvillimekanëkrijuarpremisatpërkthimineinflacionitnëobjektivnëtëardhmen.

Raporti Vjetor2014


paralelisht me objektivin kryesor, Banka e Shqipërisë ushtron përgjegjësitë e saj ligjore për mbikëqyrjen dhe rregullimin e sistemit bankar, si dhe për ruajtjen e stabilitetit financiar të vendit.

Analizattonadheushtrimeteprovëssërezistencëstregojnësesistemifinanciarështë–nëtërësi–iqëndrueshëm.Sistemibankarkaregjistruarpërmirësimtëpërfitueshmërisë,likuiditettëbollshëmdheniveletëmirakapitalizimi.

Viti2014shënoindryshimetërëndësishmenëkuadrinrregullatortëmbikëqyrjesbankare. Këto ndryshime reflektojnë përmbushjen e rekomandimeve tëProgramit për Vlerësimin e Sistemit Financiar dhe përshtatjen me parimetndërkombëtarepërnjëMbikëqyrjeEfektive.

Përtëadresuarproblemetekreditimit,BankaeShqipërisëkandërmarrënjësërëndryshimeshrregullativedhekainiciuar,nëbashkëpunimmeMinistrinëeFinancavedheMinistrinëeDrejtësisë,disapërmirësimeligjoredhenënligjorepërçështjeteekzekutimittëkolateralitdhetëtrajtimitfiskaltëkredivetëhumburanëbilancetebankave.Gjithashtu,nëbashkëpunimmeinstitucionetfinanciarendërkombëtare,BankaeShqipërisë kandërmarrënjëprogram i cili synontëmbështesëprocesin e ristrukturimit të kredive.Këtomasa kanë ndihmuarfreniminekredivemeproblemedhekanëmbështeturrritjenekreditimit.

përpos këtyre objektivave, gjatë vitit 2014, Banka e Shqipërisë ka zhvilluar detyrat e tjera ligjore dhe ka respektuar angazhimet e saj institucionale. Në veçanti, kapacitetet teknike janë përmirësuar më tej, në sajë të punës së vazhdueshme kërkimore dhe shkëmbimit të informacionit e asistencës me partnerët tanë vendas e të huaj.

Banka e Shqipërisë ishte pjesë e një projekti vlerësimi dhe bashkëpunimitë zbatuar nga Banka Qendrore Evropiane, i cili analizoi kapacitetetinstitucionale të Bankës së Shqipërisë dhe kuadrin e saj të politikave, tëorganizimitdhetëdrejtimit,nëfunksiontëpërafrimitgradualmestandardeteBankësQendroreEvropiane.ProjektivlerësoiseBankaeShqipërisëështënjëinstituciontransparentdheifokusuar,mekapacitetetëmirateknike.Nëvazhdim,rekomandimeteprojektitdotëshërbejnëpërtëorientuarzhvillimineardhshëminstitucionaltëBankëssëShqipërisë,siparapërgatitjepëraderiminnëSisteminEvropiantëBankaveQendrore.

Sëfundi,nukmundtëlëpapërmenduredhenjëngjarjetëjashtëzakonshmetëndodhurgjatëvitit2014,ecilandikoinëaktivitetineinstitucionitgjatëgjithëgjysmëssëdytëtëvitit.Nëmuajinkorrik,BankaeShqipërisëuvunëdijenitëpërvetësimittënjësasietëkonsiderueshmevlerashmonetarenëambientetesaj,ngapunonjëstëngarkuarmeruajtjendhepërpuniminetyre.BankaeShqipërisëbëritransparencëtëplotëpërngjarjendhe,sipaskërkesaveligjore,mbështetiveprimeteorganevetëdrejtësisë.Gjithashtu,BankaeShqipërisëmorimasapërruajtjeneqetësisësëtregjevefinanciaredhepërmbarëvajtjennormale të sistemitbankar.Dukeqëndruarnëkëtëplan,dëshiroj të sigurojpublikun se Banka e Shqipërisë pomerr të gjitha ndryshimet e nevojshmerregullativedheoperacionaleqëngjarjetëtillatëmospërsëritenmë.

Raporti Vjetor 2014


Inderuarlexues,

BesojseleximiikëtijRaportidot’jumundësojëtëkrijoninjëidetëplotëmbipunëndhearritjeteBankëssëShqipërisëgjatëvitit2014.Përtëardhmen,jamibindurseplatformaezhvillimit,rezultatetepunëssonë,dedikimidhepërkushtimiistafitprofesionaltëBankës,dotërikuperojnëdhedotëngrenëmëlartbesiminepublikuttekkyinstitucion.

Gent SEjko

Guvernator

Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


nGjarjet kryesore të vitit

• Prodhimi i brendshëm bruto vlerësohet të jetë rritur me 1.4% gjatënëntëmujorit të parë, duke shënuar përmirësim nga viti paraardhës.Ecuriaepërmirësuareinvestimevedheekonsumitprivatumbështetnërritjenebesimitnëekonomidhekushtetmëtëmiratëfinancimit.Ngaanatjetër,ambientiijashtëmekonomikvazhdoitëmbetetipafavorshëm.

• Normamesatare vjetore e inflacionit rezultoi 1.6%për vitin 2014,duke mbetur poshtë objektivit 3.0% të Bankës së Shqipërisë. Nëpranitëpresionevetëulëtainflacionistengaanaekërkesës,rëniaeinflacionitnëtregjetbotëroresollireduktimineinflacionitnëvendnëkrahasimmevitinekaluar.

• Nënjëambientekonomikmeinflaciontëulëtdhemerritjetëekonomisënënpotencial,BankaeShqipërisëvijoitëndjekënjëpolitikëmonetarestimuluese. KëshilliMbikëqyrës reduktoi normën bazë të interesit nëmuajt shkurt,majdhenëntor.Në fund tëvitit,normabazëzbritinënivelin2.25%.

• Politikafiskalekapasurnjënatyrëkonsoliduesegjatëvitit2014.Niveliilartëiborxhitpubliknuklëhapësirëpërndjekjenenjëpolitikefiskalestimuluese.

• Ecuriaesektoritbankarvlerësoheteqëndrueshme.Rezultatifinanciarshfaqi përmirësim dhe treguesit e kapitalizimit e të likuiditetit tëveprimtarisë janë në nivele të qëndrueshme. Sektori bankar mbetetrelativishtimbrojturngarrezikudirektitregut,ndërsaështëiekspozuarndajrrezikuttëkredisë.

• Kuadri rregullator i mbikëqyrjes bankare u përmirësua më tej, meqëllimpërshtatjenmeparimeteKomitetittëBazelitpërnjëMbikëqyrjeEfektivedheplotësiminerekomandimeveqërrjedhinngaProgramiiVlerësimittëSektoritFinanciar.

• Gjatë vitit, është rishikuar baza rregullatore e sistemit të pagesave,sidheështë realizuarpërditësimi teknik i infrastrukturësekzistuese tësistemevetëpagesave.NdryshimetrregullatoresynojnëpërafriminmepraktikatevropianedhemeparimetndërkombëtarepërMbikëqyrjeneInfrastrukturëssëTregjeveFinanciare.

• MembështetjeneBankësBotërore,nëmuajinmajufinalizuaprojektipër vënien në zbatim të Sistemit të Administrimit të Portofolit. Mezbatiminetij,krijohenkushtepunemëtëpërshtatshme,përnjëkontrollmë të mirë të rreziqeve që hasen gjatë procesit të administrimit tërezervësvalutore.

• Në muajin qershor, Shqipërisë iu dha statusi i vendit kandidat përanëtarësimnëBashkiminEvropian.Kjongjarjepritettëreduktojëmëtejprimeterrezikutdhedotëshërbejësinjëankorëbesimipërinvestitorëtehuaj.

Raporti Vjetor 2014


• Më28shkurt2014,BordiEkzekutiv iFMN-sëmiratoimarrëveshjentrevjeçareprej295.42milionëSDR(rreth330.9milionëEuro),nënprograminExtended-Fund FacilitypërShqipërinë.Marrëveshjasynonmbështetjen e konsolidimit fiskal afatmesëm, lehtësimin e rreziqevelidhur me borxhin e lartë publik dhe rregullimin e ekonomisë nëperiudhënafatshkurtër.

• Gjatë periudhës prill-shtator u zbatua projekti për identifikimin enevojavetëBankëssëShqipërisë,iudhëhequrngaBankaQendroreEvropiane (BQE). Raporti vlerëson se Banka e Shqipërisë është njëinstitucion transparentdhe i fokusuar,mekapacitete tëmira teknike.RekomandimetepropozuaradotëshërbejnësiudhëzuespërBankëneShqipërisë,përpërafriminmestandardetdheparimetevropiane.

• Nëmuajin korrik,BankaeShqipërisëuvunëdijeni tëpërvetësimittë një sasie të konsiderueshme vlerash monetare në ambientet esaj,ngapunonjësitqë ikishinnëngarkim.BankaeShqipërisëbëritransparencë të plotë për ngjarjen dhe, sipas kërkesave ligjore,mbështetiveprimetprocedurialetëorganevetëdrejtësisë,sidhemorimasatpëradministrimine situatës.Këtomasa siguruan funksioniminnormaltëtregjevefinanciare.

Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


struktura orGanizative e Bankës së shqipërisë

KËSHILLI MBIKËQYRËS

Degët

Shkodër Elbasan Lushnjë Korçë Gjirokastër

Guvernatori

Kabi

neti

i Guv

erna

torit

Sekr

etar

i i K

M

Kërk

imet

Burim

et n

jerë

zore

Jurid

iku

Mbi

këqy

rja

Emis

ioni

Adm

inis

trim

i

Polit

ika

Mon

etar

e

Ope

raci

onet

M

onet

are

Sigu

rimi

& m

broj

tja

Siste

met

e

page

save

, ko

ntab

ilite

ti &

�na

nca

Stab

ilite

ti �n

anci

ar

& s

tatis

tikat

IT

Zëvendësguvernatori i Parë

Zëvendësguvernatori i Dytë

Inspektori i Përgjithshëm

Departamenti i Kontrollit

Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


i. vepriMtaria e këshillit MBikëqyrës të Bankës së shqipërisë

Procesi i vendimmarrjes në Bankën e Shqipërisë udhëhiqet nga parimet epavarësisëdhetransparencës.

VeprimtariaeKëshillitMbikëqyrëspërvitin2014ështëushtruarnëpërputhjemekompetencatepërcaktuaranëligjinpërBankëneShqipërisëdheprocedurateparashikuaranërregullorenpërorganizimindhefunksioniminekëtijorgani.

Këshilli zhvilloi 16 mbledhje të zakonshme, prej të cilave, 12 ishin përshqyrtimindhemiratimineraportevetëpolitikësmonetare.Këtombledhjejanëshoqëruaredhemevendimmarrjetpërkatësetëpolitikësmonetare.

Gjatëvitit2014janëmarrë80vendime,ngatëcilat56ishinaktetëmiratuarapërherëtëparëdhe24ndryshimeoseplotësimeakteshekzistuese.Përmirësimiiqeverisjes kaqenënëqendër të veprimtarisë sëKëshillitMbikëqyrës. Përkëtëqëllimjanëmiratuarshtatërregulloretëbrendshmepërorganizimindhefunksioniminedepartamenteve.

Nëpërmbushjetëdetyrëssëtij,Këshillikaanalizuarnëvazhdimësiinformacionetperiodikembizbatiminepolitikave tëadministrimit të institucionit,përfshirëedhemënyratdheproceduratepërdorimittëmjetevefinanciarepërrealizimine veprimtarisë operative të institucionit. Çdo muaj janë marrë në shqyrtimraportetpërpozicionindherezultatinfinanciartëinstitucionit,ndërkohëqëçdotremuaj, janëshqyrtuarraportetpërkryerjeneinvestimevedhetëardhmene tyre. Këshilli kamarrë në analizë çdomuaj edhe raportet e Komitetit tëInvestimitmbiecurinëerezervësvalutore,investimindhekthiminprejtij.Nëmuajindhjetor2014,KëshilliMbikëqyrës,pasivlerësoipërgjegjshmërinëmetë cilën departamentet rishikuan në ulje buxhetet e tyre përkatëse, miratoibuxhetineBankëssëShqipërisëpërvitin2015.

KëshilliështëinformuarrregullishtnëpërmjetraportevetremujoretëInspektorittëPërgjithshëmnëlidhjemegjetjetdherekomandimetekontrollevetëkryerangaDepartamentiiKontrollit,mbiefektivitetindhecilësinëesistemevetëkontrollittëbrendshëm,tëadministrimittërrezikutdhetëdrejtimittëBankëssëShqipërisë.Gjatëvitit2014,meqëllimforcimineefikasitetittëkontrollittëjashtëm,Këshillindryshoiprocedurënendjekurpërpërzgjedhjenetij.Proceduraereuzbatuanëpërzgjedhjenekontrollorittëjashtëmpërperiudhën2014-2018.

Në muajin korrik 2014, Këshilli Mbikëqyrës, krijoi Komitetin e Auditit, nëpërputhje me rekomandimet e lëna nga Fondi Monetar Ndërkombëtar.Në përbërje të këtij Komiteti janë 5 anëtarë të Këshillit Mbikëqyrës me

Raporti Vjetor2014


funksione joekzekutive në Bankën e Shqipërisë. Ky Komitet do të asistojëKëshillinMbikëqyrëspërtëushtruarmëmirëpërgjegjësitëetijnëlidhjemeadministrimin financiar të institucionit,me sistemin e kontrollit të brendshëmdhemerespektimineligjit,aktevenënligjoredhekodittëetikëssëBankëssëShqipërisë.KëshilliështënjohuredhemegjetjetdherekomandimeteraportittëKontrollit të Lartë tëShtetitpërvitin2013sidhememasatemarrangadepartamentetpëradresiminetyre.

Në përmbushje të detyrimeve të veta ligjore mbi llogaridhënien dhetransparencën,Këshillimiratoi raportin vjetor tëBankës sëShqipërisë, i cilimbulonteoperacioneteinstitucionitgjatëvitit2013dhepasqyratfinanciaretëaudituarangakontrolloriijashtëm.

Gjithashtu,Këshillikamiratuar4raportetremujoretëpolitikësmonetaredhe2raportegjashtëmujoretëstabilitetitfinanciar,tëcilatijanëparaqiturKuvendit,KëshillittëMinistravedheinstitucionevetëtjeraqendrore.

Në veprimtarinë e KëshillitMbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë, një vendtë rëndësishëm ka zënë adresimime përgjegjësi i ngjarjes së ndodhur nëDepartamentineEmisionit.Paskonstatimittëpërvetësimittëvleravemonetarengaana edy ish-punonjësve të Bankës së Shqipërisë, Këshilli ka zhvilluarnjëaktivitetintensivmbledhjeshtëjashtëzakonshme,kujanëvendosurmasatqë duheshin ndërmarrë dhe është monitoruar zbatimi i tyre, përfshirë dheveprimtariaeadministratorëvedheepersonelitpërnormaliziminesituatës.

Nga muaji shtator, pas shkarkimit nga detyra të zotit Ardian Fullani dhedorëheqjes së zotit Adrian Civici, Këshilli Mbikëqyrës, ka vepruar me 5anëtarë. Në muajin dhjetor 2014, Kuvendi emëroi tre anëtarë të rinj tëKëshillitMbikëqyrëstëBankëssëShqipërisë:zonjënNatashaAhmetaj,zotinToninKoladhezotinGentSejko.Nëpërfundimtëvitit,KëshilliMbikëqyrëskishtenëpërbërjetetëanëtarë,nganëntëqëparashikonligji“PërBankëneShqipërisë”.

Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


ii. Banka e shqipërisë Gjatë vitit 2014

ii. 1. aMBienti MakroekonoMik dhe politika Monetare

• aktiviteti ekonomik dhe treguesit e stabilitetit ekonomik e financiar shënuan përmirësime në vitin 2014. Të dhënat e iNSTaT-it për tre tremujorët e parë dhe vlerësimet e Bankës së Shqipërisë për tremujorin e katërt tregojnë se rritja ekonomike ishte më e lartë se ajo e vitit paraardhës dhe u mbështet kryesisht nga gjallërimi i kërkesës së brendshme. Megjithatë, ekonomia shqiptare vazhdoi të operojë me kapacitet jo të plotë dhe u përball me një ambient të jashtëm të pafavorshëm. dobësia ciklike e kërkesës dhe prirja në rënie e inflacionit të importuar kanë krijuar një mjedis me presione të dobëta për rritjen e çmimeve të konsumit. Normat e inflacionit dhe pritjet inflacioniste vazhduan të qëndrojnë në nivele të ulëta, nën objektivin 3.0% të Bankës së Shqipërisë. Në përgjigje të këtyre zhvillimeve, politika monetare theksoi natyrën stimuluese. Banka e Shqipërisë uli tre herë normën bazë të interesit, sinjalizoi tregjet për ruajtjen e kahut stimulues të politikës monetare në të ardhmen dhe vijoi të injektojë likuiditet. politika monetare ka kontribuar në krijimin e një ambienti ekonomik likuid dhe me norma të ulëta interesi, duke siguruar kushtet e duhura monetare për nxitjen e kërkesës dhe ruajtjen e inflacionit pranë objektivit 3.0% të Bankës së Shqipërisë në periudhën afatmesme.

ii.1.1. zhvilliMet ndërkoMBëtare

Ekonomiabotërore shënoi një ritëmpozitiv rritjeje në vitin2014, ndonëseai qëndroi më poshtë se parashikimet fillestare dhe pritjet e agjentëveekonomikë.RritjaekonomikeështëforcuarnëShBA;ajokavijuartëshënojënormamodeste rritjeje në zonën euro, ndërkohë që ekonomitë në zhvillimkanëshfaqurnjëecurijotënjëtrajtshmedheshumëprejtyrekanëpasurtkurrjetëaktivitetitekonomik.Bankatkryesoreqendrorekanëvijuartëndjekinpolitikamonetare lehtësuese, duke ndihmuar përmirësimin e likuiditetit të tregjevefinanciaredhedukembështeturrritjeneaktivitetitekonomik.Ngaanatjetër,çmimi i naftës, çmimet e ushqimeve dhe çmimet e produkteve energjetikekanëardhurnë rënie,dukeupërcjellënënivele tëulëta inflacioninë rangbotëror.Së fundi, tregtiabotëroreështëngadalësuargjatëkëtij vitidhekambeturposhtënivelevetëregjistruaragjatëvitit2013.Pavarësishtzhvillimevepozitive, tregjet dhe ekonomia botërorembeten të rrethuara nga elementëpasigurie,tëlidhursimetensionetgjeopolitikenëdisarajoneashtuedhemeefektetekrizësqëvijojnëtëjenëendetëpranishme.

Raporti Vjetor 2014


Pjesaeparëevititukarakterizuanganjë rritjeekonomikeeqëndrueshmeeshtetevetëzhvilluara,porritmiirritjessëkëtyreekonomivehumbiforcënëtremujorine tretë.Treguesitparaprijës tëdinamikëssëPBB-së tëekonomivetëzhvilluara,siedheatatëbesimittëbiznesitdhetëindividëve,janëshfaqurpozitivënëtremujorinefundit,dukembështeturgjykiminpërnjërritjeekonomikemëtëfortënëkëtëperiudhë.Efektetfrenuesetëpolitikavekonsoliduesefiskalenëshumështetetëzhvilluarajanëzbutur.Normaepapunësisënëzonëneuroështëulurpërherëtëparëpasvitit2008,porajombetetendeelartëdheshfaqetepërqendruarnëgrupmoshënere.

Situata ekonomike në vendet kryesore partnere ka qenë në përmirësim tëlehtë.Ekonomiaitalianeështëfuturnërecesionnëtremujorinedytë,portkurrjavjetorepërvitin2014pritettëjetëmëeulëtseajoevitittëkaluar.EkonomiaeGreqisëdolingarecesioninëtremujorinedytëtëvititdheparashikohettëkalojënëterritorpozitivpërvitin2014.Presionetinflacionistekanëqenëtëulëtanëkëtodyvende,dukeregjistruaredhenormanegativegjatëvitit.

Prirjarënëseeprimeve tërrezikutnë tregjet financiarekavijuaredhegjatëkëtijviti,dukereflektuarpolitikatmonetarelehtësuesedherezultatetearrituranëdrejtimtëkonsolidimit fiskal.Normateinteresit janëulurnëzonëneuro,ndërkohë që vlerësimi i investuesve ndaj ekonomive të Evropës Juglindorekaqenëmëpozitiv.Megjithatë,këtozhvillimenukjanëpërkthyernërritjetëdukshme të flukseve investuese,duke ilustruardhenjëherëoreksineulët tëtregjevefinanciarepërinvestimedhegjendjenakomatëbrishtëtëripërtëritjes.

Tabelë 1. disa tregues kryesorë makroekonomikë

Shtetet NdryshimiiPBB-së Normaepapunësisë(mesatare) Normaeinflacionit(mesatare)2013 20142 2013 2014 2013 2014

ShBA 2.2 2.4 7.4 6.2 1.5 0.8Eurozonë -0.4 0.9 12 11.6 1.3 0.4Gjermani 0.1 1.5 5.2 5.0 1.6 0.8Francë 0.2 0.4 10.3 10.2 1.0 0.6Itali -1.9 -0.4 12.2 12.8 1.3 0.2Greqi -3.9 0.9 27.5 26.72 -0.9 -1.4MbretërieBashkuar 1.7 1.9 7.61 6.32 2.6 1.5

Burimi: Eurostat, institutet statistikore përkatëse.1 parashikuar dhe vlerësuar paraprakisht nga institutet kryesore ekonomike.2 vlerësim paraprak.

Politika monetare dhe tregjet financiare

Bankatqendrorekryesorekanëlënëtëpandryshuaranormatbazëtëinteresitgjatëvitit2014.PërjashtimngakjosjelljebënBankaQendroreEvropiane,ecilaekaulurdyherë,menga0.25pikëpërqindje,normënbazëtëinteresit,dukeeçuaratënënivelin0.05%.Normatbazëtëinteresitnëbankatetjeraqendroreqëndrojnëpërkatësisht në nivelet: Rezerva Federale në0-0.25%,BankaeAnglisënë0.5%dheBankaeJaponisënë0-0.1%.

Raporti Vjetor2014


Ulja e normës bazë nga BQE-ja, si dhe zbatimii programeve speciale të injektimit të likuiditetitnga BQE-ja dhe të lehtësimit sasior nga RezervaFederale, kanëndikuar në uljenepasigurisëdhenë reduktimin e normave të interesit në tregjetfinanciare.DukepërjashtuarGreqinë,titujteborxhittështetevetëEurozonësjanëkarakterizuarngauljeespread-evedheeprimevetërrezikut.Megjithatë,uljaeprimeve tëkërkuaranë tregjetekapitalevenuk është shoqëruar me ulje të përgjithshme tënormavetëinteresavepërkreditimineekonomisë.Ecuria e këtyre normave ka ndryshuar në varësitë madhësisë së biznesit, duke favorizuar firmatdhe subjektetemëdha.Ndërkohëpërbiznesetevogla dhe familjet, uljet kanë qenë të vogla osekanë munguar. Në terma vlerësimi, përqasja einvestuesvetëhuajndajvendevetëEQJL-sëkaqenë

mëpozitive,dukeshënuaruljetëyield-evedhetëprimevetësigurimit(CDS)tëkërkuar,porniveleteflukseveinvestuesembetenposhtënivelevehistorike.

Normatmesataretëinteresiteuribormeafat1-,3-,6-dhe12-mujor,shënuanrespektivishtvlerat0.13%,0.21%,0.31%dhe0.48%gjatëvitit2014,dukeregjistruar një ulje mesatare prej 0.03 pikësh përqindje nga viti i kaluar.NormaeinteresitLibormeafat3-mujorpërdollarinamerikanuulnë0.23%,nga0.27%qëishtenjëvitmëparë.

Nëtregunvalutor,euroështënënçmuarlehtënëtermamesatarëndajpaunditbritanikdhendaj frangëszvicerane,ndërkohëqëka fituar terrenndaj jenitjaponezdherenminbisëkineze.Nëtermadypalëshe,vleramesatareeeurospërvitin2014(1.328usd)kaqenëenjëjtëmeatëtëvitit2013,pormuajt

Gra�k 1. Ecuria e normave bazë të interesit

Burimi: BQE, FED, Banka e Anglisë, Banka e Japonisë.

0

1

2

3

4

5

6

7

Jan/06

Dhjet/

06

Dhjet/

07

Dhjet/

08

Dhjet/

09

Dhjet/

10

Dhjet/

11

Dhjet/

12

Dhjet/

13

Dhjet/

14

BQE FED BJ Banka e Anglisë

Gra�k 2. Ecuria e kursit të këmbimit dhe e disa treguesve �nanciarë në tregjet ndërkombëtare

Burimi: BQE, Reuters.

0.0%

0.5%

1.0%

1.5%

2.0%

2.5%

01/10

11/10

08/11

06/12

04/13

02/14

12/14

Euribor dhe Libor

Euribor-3mLibor Usd-3m

0%

10%

20%

30%

40%

0.0%

2.0%

4.0%

6.0%

8.0%

01/10

AAA bonds ItaliSpanjë Greqi (djathtas)

0.60

0.80

1.00

1.20

1.40

1.60

1.80

2.00

2.20

01/10

01/11

01/12

12/12

12/13

12/14

01/11

01/12

12/12

12/13

12/14

Kursi i këmbimit

Eur/Usd Eur/PaundEur/Sfranc

Raporti Vjetor 2014


e fundit monedha e përbashkët zbriti nën nivelin1.200usd,dukeshënuarnjënënçmimprej10%krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti mëparë. Kjo sjellje ka faktorizuar efektet e politikëslehtësuese të BQE-së dhe bindjen e tregut përfillimin e afërt të programit të lehtësimit sasior (everifikuarmëpasnëmuajinjanar2015).

Ecuria e çmimeve në tregjet botërore

Çmimetelëndëvetëparanëtregunbotërorkanëpësuar një rënie të dukshme gjatë vitit 2014.IndeksiiEvropëspërnaftën-Brent-utkurrme8.8%nëtermavjetorë,dukeshënuarnjërënieedhemëtë shpejtë në tremujorin e fundit. Çmimi mesatarpërnjëfuçinaftëpërvitin2014uluhatndjeshëmbrendaintervalit112-62dollarëamerikanë,dukearriturnëmuajindhjetorvlerënmëtëulëttëregjistruarnëpesëvitetefundit.Këto zhvillime u diktuan kryesisht nga rritja e vazhdueshme e prodhimit tënaftësargjilorenëShBA,ngafurnizimiibollshëmngashteteteOPEC-ut,sidhengakërkesaepërmbajturpërnaftënënivelbotëror.

I ndikuarmë së shumti nga dinamikat e tregut të naftës, indeksi i FMN-sëpërçmimetemallravekryesorekandjekurnjë trajektorenë rënie.Në linjëme forcimin e dollarit në tregjet valutore, ofertën e gjerë dhemungesën epresionevengaanaekërkesës,çmimeteushqimeveutkurrënme4.1%nëkrahasimmevitin2013.

ii.1.2. zhvilliMet ekonoMike në vend

Ekonomiashqiptareshënoinjëaktivitettëpërmirësuarekonomiknëvitin2014.SipastëdhënavetëINSTAT-it,vleraeshtuarbrutourritme1.4%gjatëtretremujorëvetëparëtëvititdhetreguesitetërthortësugjerojnëseajoështëpërshpejtuarmëtejnëtremujorinekatërt.Treguesitestabilitetittëpërgjithshëmekonomikefinanciartëvenditshënuanpërgjithësishtpërmirësime,ndonëseekonomiashqiptarevazhdontëoperojëmekapacitetjotëplotëdhetëpërballetmenjëambienttëjashtëmtëpafavorshëm.Nëaspektinmakroekonomik,inflacionidhepritjetinflacionistevazhduan tëqëndrojnënënivele tëulëta.Nësferëne financavepublike,viti2014ukarakterizuanganjëpolitikë fiskalekonsoliduese.Tëardhurat fiskaleu rritëndhe,dukepërjashtuarpagiminedetyrimeve tëprapambetura,deficitibuxhetor u reduktua.Në sferën emarrëdhënieveekonomike e financiaremejashtë, viti2014nuk shënoindryshim të trajektoreve tëmëparshme.Deficiti illogarisëkorrenteurrit,porbilanciipagesaverezultoipozitivdhekursiikëmbimitushfaqiqëndrueshëm.Nëaspektinfinanciar,ekonomiashqiptaredhesistemii saj financiar njohën progres gjatë vitit 2014, në drejtim të përmirësimit tëtreguesvetëlikuiditetit,tëpërfitueshmërisëdhetëcilësisësëaktiveve.Megjithatë,aktivitetindërmjetësuesisektoritbankarmbetetiulëtdhebilancetetijvazhdojnëtëvuajnëngakreditëmeprobleme.

Gra�k 3. Çmimi i naftës dhe i ushqimeve në tregun ndërkombëtar (ndryshim vjetor i indekseve)

Burimi: EIA dhe FMN.

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

2009T2

2009T4

2010T2

2010T4

2011T2

2011T4

2012T2

2012T4

2013T2

2013T4

2014T2

2014T4

Ndryshimet vjetore të çmimeve bazë

Çmimi i naftës Çmimet e ushqimeve

Raporti Vjetor2014


VlerësimeteBankëssëShqipërisësugjerojnëserritjaekonomikeevitit2014dotëjetëmëelartëseajoevititparaardhës.Kjorritjeështëmbështeturnëmasënmëtëmadhengarritjaekonsumitdheeinvestimeveprivate,sipasojëepërmirësimittë besimit të biznesit e të konsumatorit, përmirësimit të bilanceve në sektorinprivatdhekushtevemëtëmiratëfinancimit.Politikakonsoliduesefiskalerezultoinëreduktiminestimulitfiskaldhekërkesaehuajnukndihmoirritjenekonomike.Problemetekonomiketëpartnerëvetanëtregtarënukfavorizuanrritjenekërkesëspërmallraeshërbimeshqiptare;nëpraniedhetëdisagoditjevetëofertësatoureflektuannënjërritjetëulëttëeksportevetona.

Ndonësenërritje,kërkesaagregateishteepamjaftueshmepërtëvënënëshfrytëzimtëplotëkapacitetetprodhuesetëekonomisë.Dobësiaciklikeekërkesëskakrijuarnjëmjedisekonomikmepresionetëdobëtapërrritjenepagave, tëkostove tëpunës,tëmarzhevetëfitimitdhetëinflacionittëçmimevetëkonsumit.Gjithashtu,inflacioniiimportuarerdhinërëniedheshtoipresionetdisinflacionistenëekonomi.Për rrjedhojë, inflacioni i çmimeve të konsumit regjistroinjëvlerëmesatareprej1.6%gjatëvitit2014,dukembeturnënobjektivineBankëssëShqipërisë.

Tabelë 2. disa tregues të ekonomisë në vite 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014Inflacioni(vitmbivit,mesatareperiudhe) Inflacionitotal(në%) 3.36 2.28 3.56 3.45 2.04 1.94 1.63Rritjaekonomike RritjarealeePBB-së(në%)1 7.5 3.70 3.75 3.17 1.00 1.45 1.45PBB(meçmimekorrente,nëmilionëlekë) 1,080,6761,143,936 1,239,645 1,300,624 1,335,488 1,364,781 Treguipunës Numriitëpunësuarve(nëmijë) 974.1 909.8 895.7 948.0 962.4 926.6 947.0Normaepapunësisë2 12.7 13.6 13.8 13.1 12.8 13.4 12.9Normaepapunësisësipasanketës3 13.2 13.8 14.2 14.3 13.9 16.10 17.40Sektorifiskal Balancabuxhetore(megrantet,në%tëPBB-së) -5.6 -7.1 -3.1 -3.5 -3.4 -4.9 -5.1Tëardhuratbuxhetore(në%tëPBB-së) 26.9 26.1 26.2 25.4 24.7 24 25.9Shpenzimetbuxhetore(në%tëPBB-së) 32.5 33.2 29.3 28.9 28.2 28.9 31SektoriijashtëmLlogariakorrente(në%tëPBBsë) -15.7 -15.4 -11.3 -13.2 -10.2 -10.6 -12.1Importetnëmallra(fob,në%tëPBB-së) 38 35.3 36.2 39.4 36.7 35.7 36.6Eksportetnëmallra(fob,në%tëPBB-së) 10.4 8.7 13 15.2 15.9 18.2 18.6Investimetehuajadirekte(hyrëse,në%tëPBB-së) 7.6 8.3 8.8 6.8 6.9 9.7 8.3

Mjeteterezervësvalutore(milionëeuro,fundperiudhe) 1,675 1,646 1,904 1,912 1,972 2,015 2,192

SektorimonetarefinanciarNormaerepo-s(fundperiudhe) 6.25 5.25 5 4.75 4 3 2.25AgregatiM3(rritjevjetore,fundperiudhe) 7.7 6.8 12.5 9.2 5 2.3 4Krediapërsektorinprivat(rritjevjetore,fundperiudhe) 32.1 10.3 10.1 10.4 1.4 -1.4 2.0

yield-i12-mujor(mesatarevjetore) 8.16 9.17 7.98 7.34 7.03 5.16 3.41Kursimesatarikëmbimit,lek/usd 83.9 95 103.9 100.8 108.2 105.7 105.5Kursimesatarikëmbimit,lek/euro 122.8 132.1 137.8 140.3 139 140.3 140.0Kursinominalefektiv,NEER 99.7 107.1 113.4 113.8 113.3 113.7 112.2

Burimi: iNSTaT, Ministria e Financave, vlerësime të FMN-së dhe Banka e Shqipërisë.1 për vitin 2012, të dhënat janë gjysmë finale dhe për vitin 2013 të dhënat janë paraprake.

për vitin 2014, shifra është rritje vjetore e nëntëmujorit. për të dhënat e tregut të punës dhe sektorit të jashtëm, të dhënat i përkasin fundit të tremujorit të tretë.

2 Sipas të dhënave administrative, iNSTaT.3 “rezultate të anketës së Forcave të punës”, iNSTaT.* raportet e treguesve ndaj pBB-së mbështeten në projeksione vjetore.

Raporti Vjetor 2014


Nëpërgjigje të presioneve të ulëta inflacioniste dhe të dobësisë ciklike tëekonomisë,BankaeShqipërisëtheksoimëtejnatyrënstimuluesetëpolitikëssësajmonetare.BankaeShqipërisëulitreherënormënbazëtëinteresit,furnizoimelikuiditetinenevojshëmsisteminbankardhesinjalizoitregjetpërruajtjenekahutstimuluestëpolitikësmonetarenëtëardhmen.Forcimiistimulitmonetarnëekonomiukryeparalelishtmendjekjenenjëpolitikefiskalekonsoliduese.Tëkushtëzuaranganiveliilartëiborxhitpublik,hapësiratpërndjekjenenjëpolitike fiskale stimuluese mbeten të pakta.Megjithatë, korrektimi fiskal kakontribuarnëreduktimineprimevetërrezikutdhenëzgjeriminehapësiravetësektoritprivatpërfinancim.Gjithashtu,pagimiidetyrimevetëprapambeturakandihmuarnëpërmirësiminebilancevetësektoritprivattëekonomisë.

Politikamonetaredheoperacioneteadministrimittëlikuiditetitkontribuannëkrijiminenjëambientiekonomiklikuiddhemenormatëulëtainteresi,dukeiupërgjigjurnëkohërreziqevendajstabilitetittëçmimevedhedukesiguruarkushteteduhuramonetarepërnxitjenekërkesës.Nëpërgjigjetësaj,kostote financimit të sektorit privat dhe publik zbritën në nivelet e tyre minimalehistorikedheaktivitetikredituesnëlekëuzgjerua,dukembështeturmëmirëkërkesënebrendshme.Përdoriminërritjeikredisëbankaredheuljaekostossësaj,ndihmuannëstimuliminekërkesëssëbrendshmedheureflektuannëprirjenrritësetëinflacionitbazëgjatëvitit.

Përtejnxitjessëkërkesëssëbrendshme,tejçimiistimujvemonetarënëekonomipatirrjedhojapozitiveedhenëtreguesiteshëndetitfinanciar.Frenimiirritjessëkredivemeprobleme,përmirësimiilikuiditetitnësistem,ruajtjaebilancevetëshëndoshatësektoritfinanciartëekonomisësidheqëndrueshmëriaekursittëkëmbimit,kanëndihmuarstabilitetinfinanciartëvendit.

ii.1.3. aktiviteti ekonoMik dhe rritja ekonoMike

Viti 2014 u karakterizua nga rikuperimi gradual i aktivitetit ekonomik

Aktiviteti ekonomik në vend shënoi përmirësim gjatë vitit 2014.1 Sipas tëdhënavetëINSTAT-it,vleraeshtuarbruto2urritme1.4%gjatënëntëmuajvetëparëtëvititdhetëdhënatetërthortatëdisponuarasugjerojnënjërritjemëtëshpejtënëtremujorinekatërt.Rritjaekonomikeuudhëhoqngarritjaekonsumitdheeinvestimeveprivatedheureflektuamësëshumtinëzgjerimineaktivitetittësektorittëshërbimeve.Zgjerimiiaktivitetitekonomiknukishteinjëtrajtshëm3 gjatëvitit,dukepasqyruarefektetbazëtëkrahasimit,goditjetepërkohshmetëofertës,poredheluhatjetetreguesvefiskalëgjatëtremujorëve.

1 analiza e aktivitetit ekonomik sipas sektorëve mbulohet me të dhëna direkte statistikore vetëm për tre tremujorët e parë të vitit 2014.

2 Në mungesë të të dhënave mbi prodhimin e brendshëm bruto, ecuria ekonomike për vitin 2014 shqyrtohet në terma të vlerës së shtuar reale me frekuencë tremujore.

3 Normat vjetore të rritjes së vlerës së shtuar ishin përkatësisht 1.4%, -0.4% dhe 3.3% në tremujorët e parë, të dytë dhe të tretë të vitit.

Raporti Vjetor2014


Në ndryshim nga një vit më parë, performanca e ekonomisë u drejtua ngasektori i shërbimeve4, ndërkohë që sektori prodhues dha një kontribut më tëulëtnërritje.Aktivitetiisektorittëshërbimeveshfaqitendencëpërmirësimigjatëvitit,dukekontribuarme1.2pikëpërqindjenë rritjenevlerëssështuargjatënëntë muajve të parë. Ndër degët e shërbimeve, kontributin më të lartë nërritjeedhanë“Shërbimetetjera”5dhe“Tregtia,hoteletdherestorantet”.Sektoriprodhueskontribuoime0.2pikëpërqindjenë rritjenevlerës sështuar totalenëekonomi,porkykontributishterreth1pikëpërqindjemëiulëtsenjëvitmëparë.Prodhimibujqësor6dheaiindustrial7llogaritettëkenëkontribuarme1pikëpërqindjenërritje.Ndërkohë,dobësiaeshfaqurngasektorindërtues8upërkthyenënjëkontributnegativprejrreth0.8pikëshpërqindjenërritjenvjetoretëvlerëssështuartotale.

Përmirësimi i aktivitetit ekonomik u reflektua edhe në treguesit e tregut tëpunës.Shkallaepunësimitdheajoepjesëmarrjesnëforcëneaftëpërpunë

4 Sektori i shërbimeve përfshin degët “Tregti, hotele dhe restorante”, “Transport”, “postë dhe komunikacion” dhe “Shërbime të tjera”. aktivitetet e përfshira në shërbimet e tjera grupohen në: “aktivitete financiare”, “aktivitete mbi pasuritë e patundshme, dhënies me qira dhe shërbime për ndërmarrjet”, “administrata publike dhe e mbrojtjes”, “arsimi”, “Shëndetësia”, “Shërbime të tjera kolektive, sociale dhe personale”.

5 Ecuria e degës së shërbimeve të tjera reflektoi zhvillimet më pozitive në shërbimet e shëndetësisë dhe shërbimet e tjera kolektive, sociale dhe personale.

6 vlera e shtuar në ekonomi nga sektori bujqësor shënoi rritje me mesatarisht 2.3%, por mbeti nën mesataren historike të zgjerimit, të luhatur në rreth 5% për vitet 2010-2013.

7 zgjerimi me ritme të larta i vlerës së shtuar nga industria nxjerrëse u zbeh nga kontraktimi i prodhimit dhe shpërndarjes së energjisë elektrike, gazit e ujit. kjo rezultoi në një kontribut të sektorit industrial prej rreth 0.4 pikë përqindje për rritjen vjetore të vlerës së shtuar totale, më e ulët krahasuar me kontributin 1.1 pikë përqindje të dhënë në të njëjtën periudhë të një viti më parë.

8 vlera e shtuar në sektorin e ndërtimit shfaqi luhatje të forta nëpër tremujorë. rënia e lartë e vlerës së shtuar në aktivitetin ndërtues gjatë tremujorit të dytë e zbehu performancën pozitive të tremujorit të tretë. zhvillimet më pozitive të këtij sektori në tremujorin e tretë janë pasojë edhe e efektit bazë në krahasim, dhënies së një numri më të madh lejesh ndërtimi në këtë tremujor, si edhe ndikimit pozitiv të lidhur me shlyerjen nga qeveria të pagesave të prapambetura ndaj kompanive ndërtuese për projektet infrastrukturore të realizuara.

Gra�k 4. Ecuria vjetore e PBB-së reale (në %) dhe kontributet e komponentëve të vlerësuar nga ana e prodhimit (në pikë përqindje). Tendenca e vlerës së shtuar

bruto reale në ekonomi dhe në sektorë*

*Indekset e vlerës së shtuar bruto reale për ekonominë dhe sektorët e saj pasqyrojnë tendencën e vlerës së shtuar përkatëse, të llogaritur si shumë rrëshkitëse e vlerave tremujore të katër tremujorëve, të bazuar

në tremujorin e katërt të vitit 2010.Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.

80

90

100

110

120

T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T3T4T1T2T32010 2011 2012 2013 2014

Indekse 2010 T4 = 100

BujqësiaIndustriaNdërtimi

ShërbimeVlera e shtuar bruto reale

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

2009

2010

2011

2012

2013

9M '14

Taksa neto - SubvencioneVShB nga sektori i shërbimeveVShB nga sektori prodhues

PBB reale

Raporti Vjetor 2014


shënuannjërritjevjetoreprej3.7dhe4.8pikëshpërqindjenë fund të tremujorit të tretë tëvitit.Përzhvillime pozitive në tregun e punës flasin edhetë dhënat administrative. Me gjithë përmirësimete vërejtura, tregu i punës karakterizohet ngakapacitetetëliratëshprehuranënormënendetëlartëtëpapunësisë.

kërkESa aGrEGaTE dhE rriTja EkoNoMikE

Rritja ekonomike u mbështet nga kërkesa ebrendshmeesektoritprivat.Përmirësimiitreguesvetë besimit, i bilanceve dhe kushtet monetarestimuluesekanëndihmuarnërikuperiminesajgjatëvitit2014.

Nga pikëpamja e kërkesës agregate, rritjaekonomikeumbështetngakërkesaesektoritprivat,ndërsastimulifiskaldhekërkesaehuaj rezultuan tëdobët. Tëdhënatepërftuara tregojnë se tëdykomponentëtekërkesëssëbrendshmeprivate,konsumidheinvestimet,dhanëkontributpozitivnërritje,sidomosnëgjashtëmujorinedytë.Përherëtëparëprejshumëvitesh, treguesi indjesisëekonomikeurritnëmënyrëprogresivegjatëtremujorëvedheqëndroirrethmesatareshistorikenëtremujorinekatërt.

Rritja e konsumit privat - komponentit me peshënkryesore në kërkesën agregate - u reflektua nërritjen e shpenzimeve për mallra të përditshmedhe në rritjen e kërkesës për shërbime. Rritja ekonsumit tëmallravetëpërditshmesugjerohetngarritja e indeksit të tregtisë me pakicë (me 5.4%gjatënëntëmujorittëparëtëvitit2014)dherritjaetreguesit tëbesimitnëtregtinëtremujorinekatërt.Ngaanatjetër,konsumiimallravetëqëndrueshmenuk ka shënuar rritje. Pavarësisht përmirësimit nëtremujorinetretë,vrojtimiibesimit tëkonsumatoritraporton se balanca e “blerjeve të mëdha” kambeturposhtëmesatares historike. Preferencapërmallra konsumi të importuara ka vijuar të bjerëgjatëvitit.9

Konsumi privat u ndikua pozitivisht nga rritja ebesimit,ngazhvillimetpozitivenë tregunepunësdhenganormateulëtatëinflacionitqëmbështesintëardhurënreale.Rritjae kredisë konsumatore, lehtësimi i standardeve të kreditimit dhe rritja e tëardhurave në formën e remitancave, kanë ndikuar pozitivisht financimin ekonsumit.Ngaana tjetër,ecurianënpotenciale treguesit tëpunësimitdhe9 vrojtimet e besimit tregojnë zhvendosje të preferencës së konsumatorit shqiptar drejt mallrave

të prodhuara në vend.

Gra�k 6. Ecuria e kërkesës së sektorit privat (ndryshim vjetor në përqindje) dhe e treguesit të

ndjesisë ekonomike, TNE (mesatare afatgjatë=100)

Burimi: INSTAT dhe Banka e Shqipërisë.

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

60

70

80

90

100

110

120

130

140

2010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T22013T32013T42014T12014T22014T32014T4

TNE (bm) Kërkesa e sektorit privat (bd)

Gra�k 5. Ecuria e shkallës së papunësisë (në përqindje)

Burimi: INSTAT.

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

T1-2012

T2-2012

T3-2012

T4-2012

T1-2013

T2-2013

T3-2013

T4-2013

T1-2014

T2-2014

T3-2014

Raporti Vjetor2014


rritja e ngadaltë e pagave i ka bërë konsumatorët më të kujdesshëm nëkryerjeneshpenzimeve.Përkëtëarsye,rikuperimiiqëndrueshëmikonsumitprivatvazhdontëmbetetipakonsoliduar.

Investimet private u rritën gjatë vitit, si pasojë e besimit të përmirësuar tëbizneseve,rikuperimit tëkërkesëskonsumatoredhepërmirësimit të likuiditetittë sektorit privat, në reflektim të shlyerjes së pagesave të prapambetura tëqeverisë.Gjallërimiikërkesëspërproduktetfinaletëbiznesevekandikuarnëpërmirësiminesituatëssëtyrefinanciaredhenërritjenevazhduartënormëssë shfrytëzimit tëkapaciteteve.Bazuarnë tëdhënate llogarivekombëtare,investimetnësektorinendërtimitshënuannjëkthesëdrejtrritjesnëtremujorinetretëtëvitit.Gjithashturritjaeimportit tëmakinerivedhepajisjeve,rritjaeporosive dhe përmirësimi i balancës së investimeve në vrojtimin e besimit,tregojnërikuperiminekëtijkomponentitëkërkesësagregateedhenëtremujorinekatërttëvitit.

Gra�k 7. Tregues të tërthortë të konsumit privat


-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20


TBT_diferencë nga mesatarjaIndeksi i tregtisë me pakicë, vmv

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

2009T12009T22009T32009T42010T12010T22010T32010T42011T12011T22011T32011T42012T12012T22012T32012T42013T12013T22013T32013T42014T12014T22014T32014T4

Importi i "ushqim, pije dhe duhan", vmv, realeTBK_dif. nga mesatarja (bd)

Gra�k 8. Tregues përafrues të investimeve private


-30

-20

-10

0

10

20

30

40

2008T1

2008T3

2009T1

2009T3

2010T1

2010T3

2011T1

2011T4

2012T1

2012T3

2013T1

2013T3

2014T1

2014T3

Investime të reja, në balancë, VBBImporti i makinerive dhe pajisjeve, vmv

-40

-30

-20

-10

0

10

20

-6

-4

-2

0

2

4

2006T42007T22007T42008T22008T42009T22009T42010T22010T42011T22011T42012T22012T42013T22013T42014T22014T4

Norma e shfrytëzimit të kapaciteteve -mesatare rrëshkitëse 2TGjendja �nanciare e bizneseve -mesatare rrëshkitëse 2T

dif. nga mesatarja

Raporti Vjetor 2014


HAPëSIrë InformuESE 1: EkonomIA SHqIPtArE në këndVëSHtrImIn E BIznESEVE dHE të konSumAtorëVE

Nëpërmjet pyetjeve cilësore,1 vrojtimet e besimit mbledhin opinionin dhe pritjet e bizneseve të sektorëve të industrisë, ndërtimit, shërbimeve, tregtisë si dhe të konsumatorëve. Të dhënat e këtyre vrojtimeve agregohen dhe shprehen në mënyrë sasiore nëpërmjet treguesve të besimit për secilin sektor.2

Treguesit e besimit ndoqën një prirje rritëse gjatë vitit 2014. Treguesi i ndjesisë ekonomike, i cili përmbledh në një të vetëm besimin e pesë sektorëve, regjistroi për herë të parë pas tre vitesh një nivel mbi mesataren e vet historike. Grafiku më poshtë sugjeron se përmirësimi i TNE-ve në dy partnerët tanë kryesorë tregtarë, italia dhe Greqia por edhe në vendet e Bashkimit Evropian, ka paraprirë rritjen e treguesit të agreguar të besimit në vend.3

Në gjallërimin e treguesit të ndjesisë ekonomike kontribuan pozitivisht rritja e besimit në të gjithë sektorët e ekonomisë, por veçohet përmirësimi i theksuar i besimit në ndërtim. Treguesi i besimit për këtë sektor regjistroi rritje në të katër tremujorët e

Gra�k 9. Treguesi i ndjesisë ekonomike në Shqipëri, në vendet e Bashkimit Evropian dhe krahasimi me normat vjetore të PBB-së

Burimi: INSTAT, Komisioni Evropian dhe Banka e Shqipërisë.

60

70

80

90

100

110

120

2008T4

2009T2

2009T4

2010T2

2010T4

2011T2

2011T4

2012T2

2012T4

2013T2

2013T4

2014T2

2014T4

TNE_ShqipëriTNE_BETNE_Itali

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

60

70

80

90

100

110

120

130

2006T42007T22007T42008T22008T42009T22009T42010T22010T42011T22011T42012T22012T42013T22013T42014T22014T4

TNE_Shqipëri (bm)PBB_vmv (bd)

Gra�k 10. Balancat kryesore të vrojtimeve të besimit të biznesit(mesatare për ekonominë) dhe të konsumatorit*

* Të gjitha balancat janë të shprehura si diferencë nga mesataret e tyre historike.Burimi: Banka e Shqipërisë

-50-40-30-20-10

0102030


Kërkesa Eksporte Porosi të reja

-30-20-10

0102030


Gjendja �nanciare Çmimet e prodhimit

-30-20-10

0102030

2002T32003T12003T32004T12004T32005T12005T32006T12006T32007T12007T32008T12008T32009T12009T32010T12010T32011T12011T42012T12012T32013T12013T32014T12014T3

Investime

-15-10-505

101520


Blerje të mëdha Kursim

Raporti Vjetor2014


vitit të kaluar, duke ndërprerë prirjen rënëse prej një periudhe trevjeçare. Nga ana tjetër, treguesi i besimit të konsumatorëve shfaqi luhatje më të lartë gjatë vitit të kaluar 2014. pas përmirësimit në tremujorët e dytë e të tretë, besimi konsumator ra në tremujorin e katërt, si rezultat i rënies së balancës së blerjeve të mëdha dhe i rënies së balancës së të ardhurave e shpenzimeve.

Nga vrojtimi i bizneseve, rritja e kërkesës ka ndikuar në përmirësimin e besimit në të katër sektorët: industri, ndërtim, shërbime dhe tregti. rritja e kërkesës për produktet finale dhe e porosive të reja është mbështetur kryesisht në kërkesën e brendshme, e cila ka dominuar mbi rritjen më të ngadaltë të kërkesës së jashtme. Balancat e kërkesës së brendshme dhe të jashtme qëndrojnë afër mesatares historike, për herë të parë pas tre vitesh. Gjendja financiare e bizneseve është përmirësuar, por balanca e gjendjes së tyre financiare qëndron nën mesataren historike.

Të nxitur nga rritja e besimit dhe përmirësimi i gjendjes financiare, bizneset u shprehën se kanë ndërmarrë më shumë investime në vitin 2014. Balanca e investimeve të reja, e cila kapërceu në nivele të larta mbi mesataren historike në gjashtëmujorin e parë të vitit, u ngadalësua disi në pjesën e dytë të tij.

kërkesa e huaj rezultoi e dobët dhe eksportet neto nuk e mbështetën rritjen ekonomike gjatë vitit 2014

Aktiviteti tregtar i vendit u zgjerua gjatë vitit2014,porrritjaetijreflektoimësëshumtirritjeneimporteve.Deficiti tregtar nëmallra uzgjeruame9.4%nënivelvjetordheuvlerësuanërreth20.8%të PBB-së. Ndikimin kryesor në këtë ecuri e dharritjavjetoree importit tëmallraveme rreth6.7%,ndërkohëqëeksporti i tyreu rritmevetëm3.8%.Ritmiirritjessëeksporteveishtendjeshëmmëiulëtkundrejtnivelittëregjistruarnëvitin2013.

Shkëmbimettregtaremejashtëdhanënjëkontributnegativnërritjenekërkesësagregate.10

Zgjerimi i deficitit të eksporteve neto ka ndikuaredhenëthelliminemëtejshëmtëdeficitittëllogarisëkorrentegjatënëntëmuajvetëparëtëvitit.Ndikimtë kahut të njëjtë dha edhe zgjerimi i deficitit nëllogarinëetëardhurave.Tëardhuratmëtëlartaprej

llogarisësëtëardhuravedytësore,sirezultatirritjessëlehtëtëremitancave,nukarritëntëbalancojnëefektinnegativtëdyllogarivetëtjera.

10 Gjykimi bazohet në ecurinë e eksportit dhe importit të mallrave dhe shërbimeve të matura në vëllim, pra të korrektuara nga lëvizjet e çmimeve. Në terma realë, deficiti i eksporteve neto në mallra dhe shërbime u zgjerua me rreth 6.7% në nivel vjetor. Të dhënat finale mbi eksportet neto reale të mallrave e të shërbimeve janë të disponueshme deri në tremujorin e tretë të vitit 2014.

Gra�k 11. Kontributi i eksporteve reale neto në rritjen ekonomike (në pikë përqindje të PBB-së)

Burimi: Banka e Shqipërisë.

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Eksporte (kontribut p.p.)Importe (kontribut p.p.)Eksportet reale neto në kërkesën agregate (kontribut p.p.)

Raporti Vjetor 2014


Gra�k 12. Forma e �nancimit të llogarisë korrente (ndaj PBB-së nominale)


-5

0

5

10

15

20

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014T1

2014T2

2014T3

Flukse joborxhkrijuese Flukse borxhkrijueseLlogaria korrente/PBB

Financimi ideficitit të llogarisëkorrenteu realizuakryesisht me flukse jo-borxhkrijuese, në formëne investimeve të huaja direkte dhe të hyrjeve nëllogarinë kapitale. Megjithatë, në dallim me dyvitet emëparshme, është evidentuar dhe rritje nëfinanciminmeanëtëflukseveborxhkrijuese.Zgjerimiidetyrimevefinanciarenëformëneinvestimevetëtjeraishtekontribuesikryesornërritjenefinancimittë llogarisë korrente me anë të borxhit të huaj.Nëfundtëvitit2014,niveli imjeteve tërezervësvalutore ishte i mjaftueshëm për të mbuluar 5.3muajimportimallrasheshërbimeshdhe179.8%tëborxhittëjashtëmafatshkurtër.

Tabelë 3. zërat kryesorë të bilancit të pagesave (në mln euro, nëse nuk tregohet ndryshe) t2 ‘13 t3 ‘13 t4 ‘13 t1 ‘14 t2 ‘14 t3 ‘14Llogariakorrente(nëmileuro) -285.0 -190.4 -336.2 -260.8 -324.6 -316.4vmv(%) 13.2 -23.2 63.3 16.7 13.9 66.2/PBB-së(%) -10.9 -8.2 -13.4 -11.1 -12.2 -12.8Mallradheshërbime -442.5 -394.9 -518.1 -396.8 -468.8 -459.8Eksporte,f.o.b. 805.6 981.0 960.3 609.7 753.0 842.1Importe,f.o.b. 1248.1 1375.9 1478.4 1006.5 1221.8 1301.8Udhëtimeneto -31.5 26.1 34.0 -21.8 10.6 32.0Tëardhuraparësore -11.0 22.2 0.0 -7.1 -28.6 -44.5Kredi 35.7 40.2 33.4 29.2 25.8 28.3Debi 46.7 18.0 33.4 36.3 54.3 72.8TëardhurangaIHD-neto -20.1 6.2 6.9 -15.9 -31.4 -51.3Tëardhuradytësore 168.4 182.3 181.9 143.0 172.9 187.8Kredi 200.5 216.5 213.5 170.2 201.7 221.0Debi 32.0 34.2 31.6 27.3 28.8 33.2Dërgesangaemigrantët-neto 129.6 152.5 140.1 115.9 134.8 155.4LlogariaKapitale 4.8 15.0 18.2 22.5 15.3 20.7Huamarrjeneto/Huadhënieneto -280.2 -175.4 -318.0 -238.3 -309.3 -295.8Llogariafinanciare -262.4 -70.9 -226.1 -231.3 -225.4 -140.7vmv(%) 213.8 78.4 -16.2 82.5 -14.1 98.5/PBB-së(%) -10.0 -3.0 -9.0 -9.8 -8.5 -5.7Investimedirekte -270.5 -307.0 -231.2 -192.6 -144.5 -188.9Investimeportofoli 104.4 6.2 -18.1 12.8 12.3 -14.2Derivativëfinanciarë 1.1 0.0 -2.4 0.0 0.0 0.0Investimetëtjera -183.8 195.4 18.6 -11.1 -115.8 -91.6Mjeteterezervës 86.4 34.5 7.1 -40.3 22.5 154.0Gabimedheharresa 17.8 104.5 91.9 7.0 83.9 155.1Huamarrjeneto/Huadhënieneto -280.2 -175.4 -318.0 -238.3 -309.3 -295.8Burimi:BankaeShqipërisë.

Raporti Vjetor2014


konsolidimi fiskal u shoqërua me hapësira të pakta për stimul ekonomik gjatë vitit 201411

Politika fiskale ka ruajtur një profil konsolidues gjatë vitit 2014.12 Dukepërjashtuarpagiminedetyrimevetëprapambetura,deficitiprimar13nëtermatëPBB-sëungushtuame rreth1.9pikëpërqindje krahasuarmenjë vitmëparë.Procesinekonsolidimitfiskalekadrejtuarrritjaetëardhuravetatimore,ndërkohëqëimpulsifiskaligjeneruarngashpenzimetprimarekorrenteështëneutralizuarngaritmetrënësetëshpenzimevekapitale.Deficitiipërgjithshëmbuxhetoruvlerësuanërreth5.1%tëPBB-së,dukeqenëlehtësishtmëilartësevlera4.9%eregjistruarnjëvitmëparë.Gjithsesi,47%ekëtijdeficitiuformuangashlyerjaedetyrimevetëprapambetura.

Shpenzimetbuxhetoretëvitit2014ishinrreth438.8miliardëlekëoserreth11.3%mëtëlartasenjëvitmëparë.Madhësiaesektoritpublik,eshprehursiraportishpenzimevetotalendajPBB-së,uvlerësuanërreth31%nëfundtëvitit,nga28.9%tëshënuarnjëvitmëparë.Përqendrimimëilartëishpenzimeveuevidentuanëtremujorinefundit,esidomosnëmuajindhjetor14.Shpenzimetkorrenteprimarerezultuanrreth301.3miliardëlekëoserreth5.6%mëtëlartanëtermavjetorë,ndërsashpenzimetkapitaleishinrreth7.5%mëtëulëtangavitiimëparshëm.

11 Tëdhënat fiskalepërvitin2014 janëparaprakedhemund të jenësubjekt rishikiminë tëardhmen.

12 Gjykimi mbi kahun e politikës fiskale bazohet në konceptin e politikës fiskale diskrecionare. ky koncept përjashton nga treguesit fiskalë, efektet e luhatjeve ciklike të ekonomisë dhe masat e përkohshme, të emërtuara si one-off. Si masa të tilla, gjatë vitit 2014, përmendim shlyerjen e detyrimeve të prapambetura. Sipas përkufizimit të Ec, public Finances in EMu (2006), këto masa kanë efekt të përkohshëm dhe nuk ndikojnë në pozicionin buxhetor ndërkohor.

13 i referohet deficitit të përgjithshëm buxhetor pa përfshirë shpenzimet për interesat mbi borxhin publik.

14 Tremujori i fundit i vitit mbarti rreth 32.3% të totalit të shpenzimeve, ndërkohë që në muajin dhjetor janë realizuar rreth 15.6% e totalit të shpenzimeve për vitin.

Gra�k 13. Politika �skale dhe pozicioni �skal, 2002 - 2014*

*Gra�ku majtas tregon ndryshimet në de�citin primar (de�cit i përgjithshëm – shpenzime për interesa – efekti i masave one-off) në varësi të ndryshimeve në PBB-në nominale. Ndryshimet e de�citit primar nga një vit më parë të vendosura mbi boshtin horizontal tregojnë përkeqësim të pozicionit �skal, ose

impuls �skal pozitiv, dhe e kundërta. Burimi: Llogaritje të Bankës së Shqipërisë.

2002

2003

2004

2005

2006 2007

20082009

2010

2011

2012

2013

2014*

-5.0

-4.0

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

14.0

ΔD

e�ci

t prim

ar /

PBB

= Im

puls

�ska

l

Ndryshim vjetor i PBB-së nominale

Politikë �skale lehtësuese

Politikë �skale konsoliduese

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

De�citi buxhetor / PBB, në %

Raporti Vjetor 2014


Të ardhurat buxhetore u rritën me rreth 12.1% gjatë vitit 2014. Raporti ityrendajPBB-sëurritmerreth2pikëpërqindjenganjëvitmëparë,dukearriturnënivelin25.9%.Trajektorjarritëseendjekurngatëardhuratbuxhetoreështëpasojëendryshimevenëlegjislacionintatimor15;eformalizimitnërritjetëekonomisëdheeeficiencëssëpërmirësuarnëmbledhjene tëardhuravetatimore;siedhe,eefektitstatistikortëkrahasimitmenjëvitmëparë.

Miliardëlekë NdajPBB-së,në%2012 2013 2014 2012 2013 2014

Tëardhuratotale 330.4 327.2 366.7 24.7 24.0 25.9Grante 5.6 5.7 10.1 0.4 0.4 0.7Tatimedhedogana 232.6 229.0 253.5 17.4 16.8 17.9TVSH 116.5 111.9 123.8 8.7 8.2 8.8Tatimfitimi 16.9 15.1 21.5 1.3 1.1 1.5Akciza 36.4 38.2 40.9 2.7 2.8 2.9Tëardhuratpersonale 28.0 29.6 28.9 2.1 2.2 2.0Pushtetilokal 10.9 10.8 12.4 0.8 0.8 0.9Kontribute 57.4 60.0 69.9 4.3 4.4 4.9Jotatimore 24.0 21.6 20.7 1.8 1.6 1.5Shpenzimetotale 376.2 394.1 438.8 28.2 28.9 31.0Korrente 312.6 328.6 343.0 23.4 24.1 24.3Personeli 69.4 70.7 71.4 5.2 5.2 5.0Interesat 41.5 43.3 40.1 3.1 3.2 2.8Shpenzimeoperative 31.5 32.4 31.3 2.4 2.4 2.2Shpenzimepërsigurimesociale 120.3 127.6 138.5 9.0 9.4 9.8

Shpenzimepushtetilokal 27.3 29.8 32.9 2.0 2.2 2.3Shpenzimetëtjera 20.7 23.2 25.5 1.5 1.7 1.8Kapitale 61.7 65.5 60.5 4.6 4.8 4.3Detyrimetëprapambetura 0.0 0.0 33.8 0.0 0.0 2.4Mbështetjepërenergjinë 0.0 0.0 1.5 0.0 0.0 0.1Balancabuxhetore -45.9 -66.9 -72.1 -3.4 -4.9 -5.1Huamarrjeebrendshme 24.8 46.3 38.2 1.9 3.4 2.7Burimi: Ministria e Financave.

15 për detaje në ndryshimet e paketës fiskale referojuni raporteve të politikës monetare të publikuara përgjatë vitit 2014.

Gra�k 14. Ndryshimet vjetore të zërave kryesorë �skalë (shpenzimet majtas dhe të ardhurat djathtas) sipas kontributeve të kategorive kryesore përkatëse

Burimi: Ministria e Financave.

-10

-5

0

5

10

15

20

25

-10

-5

0

5

10

15

20

25

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Kontribute korrente, në pp

Kontribute kapitale, në ppKontribute transferta, në pp

Ndryshim vjetor shp. totale në %

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Kontribute grante

Kontribute tatimoreKontribute jotatimore

Të ardhura totale

Tabelë 4. Ecuria e treguesve fiskalë

Raporti Vjetor2014


Deficiti buxhetor në fund të vitit rezultoi rreth 72.1 miliardë lekë ose rreth16.3miliardëlekënënnivelineplanifikuar.Financimiideficititbuxhetorgjatëvititështëmbështeturnëemetimine letravemevlerëdhehuanëeakorduarprejFMN-sëpërshlyerjenedetyrimevetëprapambetura.Këtodyinstrumentefinancuanpërkatësisht53%dhe42%tëdeficitittëpërgjithshëmbuxhetor.

ii.1.4. staBiliteti i çMiMeve

inflacioni i çmimeve të konsumit mbeti në nivele të ulëta gjatë vitit 2014

Inflacioni mesatar vjetor rezultoi 1.6%, duke qëndruar poshtë objektivit tëBankëssëShqipërisë.Inflacionivjetormorivlerabrendaintervalit1.4-2.2%,por nëmuajin dhjetor ai shënoi një vlerë të pazakontë të ulët prej 0.7%.Reduktimiiinflacionitnëkrahasimmevitinekaluarushkaktuakryesishtngagoditjetpozitivengaanaekostovetëbrendshmeetëjashtme,nëprani të

presionevetëulëtainflacionistengaanaekërkesës.

Kontributi kryesor në inflacion erdhi nga grupi iushqimeve, ndërkohë që rënia e çmimit të naftësreduktoinormëneinflacionitnëfundtëvitit.

Kategoria“Ushqimetëpapërpunuara”kapërcaktuarecurinë e inflacionit edhe gjatë vitit 2014. Kjokategorimallrashkaformuarrreth80%tëinflacionitmesatar total. Megjithatë, çmimet e ushqimevetë papërpunuara janë rritur më ngadalë se vitine kaluar, si pasojë e shtimit të ofertës bujqësorevendasedheerëniessëçmimevetëtyrenëvendetpartnere.Ngadalësimi i fortë i inflacionit të kësajkategorie gjatë tremujorit të fundit16, i detyrohetmë së shumti ambientit të jashtëm ekonomik, icili ka ushtruar presionedisinflacioniste dhe ështëmaterializuar në rënien e inflacionit të importuar.

Inflacioniikategorisë“Ushqimetëpërpunuara”vazhdontëndikohetngarëniaeçmimevetëtyrenëtregunbotëror.Nëkahunekundërt,rritjaetaksaveeakcizavepërdisaprejkëtyreartikujvekaushtruarpresionpërrritjeneçmimittëtyre.

16 inflacioni në muajin dhjetor shënoi vlerën 0.7%. rënia e theksuar e inflacionit gjatë këtij muaji u diktua nga rritja e ulët e çmimeve të prodhimeve ushqimore dhe nga rënia e vazhduar e çmimit të naftës, e cila ka ulur më tej kostot e prodhimit e të transportit të mallrave dhe të shërbimeve.

Gra�k 15. In�acioni vjetor (në përqindje)


0

1

2

3

4

5

2006T1

2006T4

2007T4

2008T4

2009T4

2010T4

2011T4

2012T4

2013T4

2014T4

Objektivi

In�acioni vjetor

In�acioni mesatar

Raporti Vjetor 2014


Tabelë 5. kontributi vjetor i kategorive kryesore në inflacionin vjetor (në pikë përqindje)

T4:12 T1:13 T2:13 T3:13 T4:13 T1:14 T2:14 T3:14 T4:14Ushqimetëpërpunuara(pp) 0.6 0.5 0.3 0.1 -0.1 -0.1 -0.2 -0.1 0.1Bukëdhedrithëra(pp)* 0.0 0.1 0.1 0.1 0.0 -0.1 -0.1 -0.1 -0.1Alkooldheduhan(pp) 0.2 0.1 0.2 0.1 0.1 0.3 0.3 0.3 0.3Ushqimetëpapërpunuara(pp) 1.0 1.7 2.0 1.5 1.5 1.6 1.3 1.5 0.8Fruta(pp) 0.5 0.3 0.4 0.8 0.5 0.7 0.7 0.2 0.4Perime(pp) 0.2 1.2 1.5 0.5 1.1 0.9 0.6 1.2 0.2Shërbime(pp) 0.2 0.2 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.2Mallrameçmimetërregulluara(pp) 0.1 0.1 0.1 0.1 0.0 0.0 0.0 -0.1 0.1Lëndëdjegësedheenergji(pp) 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0Strehim(pp) -0.2 -0.1 -0.1 0.0 0.3 0.3 0.2 0.1 0.1Mallrakonsumijoushqimor 0.5 0.0 -0.3 -0.4 -0.2 0.2 0.2 0.2 0.0Mallrakonsumiafatgjatë(pp) 0.2 0.1 0.1 0.0 0.0 -0.1 -0.1 0.0 0.0Indeksiiçmimevetëkonsumit(v/v%) 2.4 2.5 2.2 1.5 1.5 1.9 1.6 1.7 1.3

Burimi: iNSTaT dhe Banka e Shqipërisë. *Në tabelë janë paraqitur disa nga grupet kryesore përbërëse të kategorive.

Rënia e vazhduar e çmimit të naftës17 solli jo vetëm rënien e kontributittë artikujve të kategorisë “Mallra konsumi joushqimor”, por dhe uljen ekostove tëprodhimit e të transportit tëmallravedhe të shërbimeve të tjera.Gjithashtu,inflacioniishërbimevekashënuarnjërritjetëlehtë,dukereflektuarpërmirësiminekërkesëskonsumatore.Çmimetegrupevetëtjeratëshportësrezultuanpërgjithësishttëqëndrueshmedhedhanëndikimminimalnëformimineinflacionitvjetor.

Dobësia ciklike e kërkesës ka krijuar një mjedis ekonomik me presione tëdobëtapërrritjenepagave,tëkostovetëpunësdhetëinflacionittëgjeneruarngaekonomiaebrendshme.

Ndonëse në rritje, kërkesa agregate është e pamjaftueshme për të kthyerekonominënëniveletpotenciale.Kjotendencëureflektuanërritjetëulët tëpagaveetëkostovetëpunës,sidhenëniveleteulëtatëinflacionitbazëgjatëvitit2014.

Nëprani tëhendekutnegativ tëprodhimit,presionetngaanaekostove tëpunësdheatyreprodhuesembiçmimetekonsumitrezultuanmëtëdobëtasesanjëvitmëparë18.Rritjamesatarevjetoreetreguesit tëkostovetëpunëspërnjësinë9-mujorineparëtëkëtijvitishënoivlerën4%.Treguesiiproduktivitetittëpunëspërsektorinjobujqësortëekonomisërame9%,ndërkohëqëpagatrealeshënuannjërëniemesatareprej5%gjatëperiudhësnëfjalë.19

17 Në mënyrë të veçantë, në muajin dhjetor, inflacioni vjetor i nëngrupit “karburante” shënoi një vlerë rreth -6%, duke e ulur kontributin e kategorisë “Mallra konsumi joushqimor” te inflacioni total me 0.2 pikë përqindje.

18 Treguesit e produktivitetit të punës, të kostove të punës për njësi të prodhuar dhe ai i pagës mesatare reale janë përafrues të llogaritur për sektorët jobujqësorë të ekonomisë, me anë të indekseve të statistikave afatshkurtra (SaSh, iNSTaT).

19 Të dhënat e tregut të punës mund të jenë ndikuar në një masë të madhe nga tendenca e formalizimit në rritje të ekonomisë. raportimi i një numri më të madh punonjësish nga bizneset sjell rënien e treguesve të produktivitetit e të pagave, përtej efekteve reale në ekonomi.

Raporti Vjetor2014


Mesatarjavjetoreeinflacionitbazërezultoirreth-0.1%,dukeilustruardhenjëherëpresioneteulëtainflacionistetëgjeneruarangaekonomiaebrendshme.Inflacioni bazë u luhat në një interval të ngushtë vlerash negativepërgjatëtretremujorëvetëparëtëvitit,ndërkohëqënëtëkatërtinrimorivleratëulëtapozitive.Profiltëngjashëmmeatëtëinflacionitbazë,paraqitiedheinflacioniisektorittëmallravetëpatregtueshmetëshportëssëIÇK-së,menjëmesatarevjetoreprej1.2%.

presionet nga inflacioni i importuar kanë ardhur në rënie

Inflacioniiulëtnëtregjetpartnere,rëniaeçmimittënaftësdheeushqimevebazënë tregjetndërkombëtaredheato rajonale, tëmbështeturaedhengaqëndrueshmëriaemonedhësvendasekundrejteuros,reduktuaninflacionineimportuargjatëvitit2014.

Rëniaeinflacionittëimportuarndikoinëreduktimine inflacionit total gjatë vitit. Në terma mesatarë,kontributi ikomponentit të importuarnë inflacionintotal rezultoi rreth0.73pikëpërqindje.Aiu luhatnga1pikë përqindje në tre tremujorët e parë tëvitit, në -0.07pikëpërqindje në të katërtin,dukesinjalizuarpërdeflaciontëimportuar.Kyfenomenushfaqdukshëmnëmuajinefundittëvitit,dukeepakësuarinflacionintotalme-0.6pikëpërqindje.

pritjet inflacioniste vijuan prirjen rënëse

Pritjet inflacioniste të agjentëve të ndryshëm tëekonomisë kanë ndjekur prirje rënëse gjatë vitit2014. Pritjet ebizneseve, të cilat shfaqën rënien

Gra�k 16. Prirjet afatgjata të in acionit (majtas) dhe presionet e brendshme nga kostot si ndryshime vjetore të treguesve (djathtas)*

*Ndryshimet vjetore të treguesve të kostove janë sheshuar nga mesatare lëvizëse me 4 terma.Burimi: INSTAT dhe llogaritje të Bankës së Shqipërisë.

1.3%

2.8%

1.4%

1.6%

2.9%

1.5%

0.4%-0.1%

-0.5

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

In acioni bazëIn acioni i patregtueshëm netoIn acioni bazë - Mesatare e vitit

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

-15

-10

-5

0

5

10

15

2010

2011

2012

2013

2014

Produktiviteti i punës (bm)

Kostoja e punës (bm)Paga reale mesatare (bm)

IÇK (bd)

Gra�k 17. Kontributi i in�acionit të importuar dhe të brendshëm në in�acionin total

Burimi: INSTAT dhe llogaritje të Bankës së Shqipërisë.

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Kontributi i in�acionit të brendshëmKontributi i in�acionit të importuarIn�acioni total

Raporti Vjetor 2014


më të theksuar gjatë vitit të kaluar, ndaluan nënivelin 1.4% në tremujorin e katërt 2014. Pritjetekonsumatorëveushfaqënmëtëluhatshmegjatëvitit;pasiranënëdytremujorëteparëtëvitit,atoshënuannjëkthesëtëlehtërritësenëdytremujorëtefundit.Pritjeteagjentëvefinanciarë,siafatshkurtra(inflacionipas një viti) ashtu edheatoafatmesme(inflacioni pas dy vitesh), qëndrojnë më afërobjektivit3%tëBankëssëShqipërisë.

ii.1.5. politika Monetare e Bankës së shqipërisë dhe treGjet Financiare

objektivi kryesor i politikës monetare të Bankës së Shqipërisë është arritja dhe ruajtja e stabilitetit të çmimeve. Në terma sasiorë, Banka e Shqipërisë synon kontrollin e inflacionit të çmimeve të konsumit në nivelin 3.0%. për realizimin e këtij objektivi, Banka e Shqipërisë ndjek regjimin e inflacionit të shënjestruar dhe zbaton një regjim të lirë të kursit të këmbimit. politika monetare e Bankës së Shqipërisë orientohet nga e ardhmja; ajo është fleksibël, e kujdesshme dhe transparente.

presionet e ulëta inflacioniste diktuan vijimin e politikës monetare stimuluese

Presioneteulëtainflacionistekanëkërkuarlehtësiminemëtejshëmtëpolitikësmonetare gjatë vitit 2014. Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë kareduktuartreherënormënbazëtëinteresit,dukeezbrituratënë2.25%nëfund të vitit. Këto sinjale janë përcjellë tek tregjet financiare, të cilat kanëoperuar në kushte të mjaftueshme likuiditeti dhe kanë reduktuar normat einteresittëfinancimittësektoritprivatepublik.

Gra�k 18. Pritjet in�acioniste nga agjentë të ndryshëm të ekonomisë


1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

T1-08T2-08T3-08T4-08T1-09T2-09T3-09T4-09T1-10T2-10T3-10T4-10T1-11T2-11T3-11T4-11T1-12T2-12T3-12T4-12T1-13T2-13T3-13T4-13T1-14T2-14T3-14T4-14

Biznese Agjentë �nanciarëKonsumator Agjentë �nanciarë_pas 2 vitesh

Gra�k 19. Hendeku i prodhimit dhe in�acioni bazë (majtas); norma bazë e interesit (djathtas)

* MA - mesatare lëvizëse me 4 terma për të sheshuar luhatjet afatshkurtra.Burimi: Vlerësime të Bankës së Shqipërisë.

-1.5

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

08_T1

08_T4

09_T4

10_T4

11_T4

12_T4

13_T4

14_T4

Kontributi i in�acionit bazë (pp)Hendeku i prodhimit_MA(4) (si % ndaj potencialit)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

01/07

06/07

11/07

04/08

09/08

02/09

07/09

12/09

05/10

10/10

03/11

08/11

01/12

06/12

11/12

04/13

09/13

02/14

07/14

12/14

Norma bazë, repo 7-ditore

Raporti Vjetor2014


Instrumentet për zbatimin e politikës monetare nuk kanë pësuar ndryshimegjatëvitit2014.BankaeShqipërisëkavijuartëinjektojëlikuiditetnësisteminbankar,nëpërmjetoperacionevetësajstandardetërifinancimit.Presionetpërlikuiditetnësistemkanëqenëtëpërmbajturadhejanëreflektuarnëluhatjetëulëta të normave të interesit në tregunndërbankar.Operacioni kryesorpërinjektimin e likuiditetit ka qenëmarrëveshja e anasjellë e riblerjes me afat7-ditor.Krahassajjanëpërdoruredhemarrëveshjeteanasjellatëriblerjesmematurim1-mujordhe3-mujor,dukesynuarplotësiminoptimaltëkërkesavepërlikuiditettësistemitbankar.

Nënjëambientmeprime të lartapasigurie,BankaeShqipërisë ka vijuartëpërdorë instrumentin verbalpërorientimin e tregutmbi kahunepolitikësmonetare në të ardhmen (forward guidance). Nëpërmjet këtij komunikimi,BankaeShqipërisëkashprehurangazhiminsepolitikamonetaredotëjetëstimuluesedhesenormateinteresitdotëmbetennëniveletëulëtaedhepërdisatremujorë.Përdorimiikëtijinstrumentikandihmuarnërritjeneqartësisësëpolitikësmonetare,nëuljeneprimevetërrezikutnëtregdhenëreduktiminenormaveafatgjatatëinteresit.

politika monetare është reflektuar në rënie të normave të interesit në tregjet financiare

Tregjet financiare kanë reaguar ndaj politikës monetare lehtësuese dheangazhimitpërruajtjenekëtijkahuedhepërnjëperiudhëkohe.Nëveçanti,kyvitkashënuarrënietëvazhdueshmetënormëssëinteresitpërkredinënëlekësipërbiznesetashtudhepër individët,dukekrijuarstimujpër rritjenekreditimitnëmonedhënvendase.

Normat e interesit të tregut ndërbankar janë luhatur shumë pranë normësbazë, në përputhje me objektivin operacional të Bankës së Shqipërisë20.Normamesatareditoreeinteresitnëkëtëtreguulnë2.56%nëvitin2014,nga3.50%qëshënontenjëvitmëparë,ndërsaajo7-ditorezbritinë2.65%,nga 3.62%. Interesat e tregut ndërbankar kanë treguar luhatje më të ulëtkrahasuarmenjëvitmëparë.21.Endryshmekaqenësjelljaeinteresavetëkërkuara në tregunprimar të letrave tëborxhit tëqeverisëqendrore. Sipasmaturiteteve, yield-et e tregut primar kanë treguar prirje divergjuese, dukerezultuarnëpjerrësim tëkurbësnë fund tëvitit.yield-i12-mujorkarënënë3.37%nëmuajindhjetor,nga3.71%qëshënontenëtënjëjtënperiudhëtënjëvitimëparë.Nëtëkundërt,yield-eteobligacioneveqëndrojnëafërsisht22pikëbazë22mëlartngavitiikaluar.

20 objektivi operacional i Bankës së Shqipërisë trajtohet më tej në kapitullin “operacionet në tregun financiar dhe administrimi i rezervës valutore”.

21 deviacioni standard i interesit ditor në tregun ndërbankar për këtë vit ishte 0.2626 nga 0.4219 që ishte në vitin 2013.

22 yield-et e obligacioneve me maturitet 2-, 3-, 5- dhe 7-vjeçar me interes fiks kanë pasur rritje mesatare prej, respektivisht, 0.12pp, 0.34pp, 0.02pp dhe 0.40 pp.

Raporti Vjetor 2014


Nëgjysmën e parë të vitit, bankat kanë treguar interes për instrumentet etregtueshmetëborxhitpublik,dukeshkaktuarnjëuljetëpërgjithshmetëyield-eve.Dukefilluarngamuajishtator,kërkesaesektoritpublikpërfinancimurrit,ndërkohëqëpjesëmarrjaebankavenëankandeprimaretentoitëreduktohej,sipasojëekufizimevetëvendosurangabankatmëma.Këtotendencasollënnjërritje tëkurbëssëyield-evedhepjerrësimtësaj.Paralelishtmeto,edhestrategjia e rritjes sëmaturitetit të borxhit publik dhe rritja e emetimeve nësegmentinafatgjatëtëletravemevlerëkandikuardhendikonnëpjerrësiminekurbëssëyield-eve.

Reduktimiinormësbazëështëpërcjellëedhenëtregunedepozitave.Normamesatareeinteresittëdepozitavetërejanëlekëpërvitin2014shënoi1.9%,duke rënëmerreth1.8pikëpërqindjekrahasuarmevitin2013.Kjo rënieështëvënërenëtëgjithallojetedepozitave,dukeqenëmëendjeshmenëmaturitetetafatgjata.Paralelisht,rëniekanëshfaquredhenormateinteresittë

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

9.0

10.0

11.0

3 m

6 m

12 m

2 vj

3 vj

5 vj

7 vj

10 vj

Kurba e yield-eve

Dhjetor ‘13 Dhjetor ‘12 Dhjetor ‘14


Gra�k 20. Normat e interesit në tregun ndërbankar dhe kurba e yield-eve në tregun primar

0

2

4

6

8

01/10

09/10

06/11

02/12

10/12

07/13

03/14

12/14

Norma ditore e interesitNorma javore e interesit Norma bazë

0

2

4

6

8

10

12

14

16

12/2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

12/2014

Lek Euro

Norma mesatare e interesit të kredisë së re, %Norma mesatare e interesit të depozitës së re, %

-

1

2

3

4

5

6

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Interesi lek Interesi euro

Gra�k 21. Ecuria e normave të interesit për depozitat dhe kreditë


Raporti Vjetor2014


depozitavetërejanëeuro,dukezbriturmesatarishtnënivelin0.76%ose1.0pikëpërqindjemëposhtësenjëvitmëparë.

Viti2014kashënuarpërmirësimtëtransmetimit tëuljessënormësbazënëaktivitetinkreditues,veçanërishtnëgjysmënedytëtëvitit.Normaeinteresitpërkreditëerejanëlekëkandjekurnjëtrendtëdukshëmrënësgjatëgjithëvitit2014dhekarezultuarmesatarishtnë8.6%(1.8pikëpërqindjemëpakkundrejtvitit tëkaluar).Rëniaështëevidentepër tëgjithaafatetematurimitdhe llojete kredisë.Diferencamidis interesit të kredisënë lekëdheyield-it12-mujor,icilikuotohetsinormëreferencë,ështëngushtuarnëkëtëperiudhë,kryesishtsipasojëeuljessëinteresitpërkreditë.Rëniaenormavetëinteresitkambështeturrritjenekërkesëspërkredinëmonedhëvendasedhepërmirësiminetreguesvetëaktivitetitkreditues.Ngaanatjetër,normaeinteresittëkredivetë rejanëeuro kaqëndruarmesatarisht nënivel të njëjtëmeatë të vitit tëkaluar, në 6.7%. Kjo ecuri është reflektuar në ngushtimin e diferencave tëinteresavetëkredisëpërdymonedhat. kursi i këmbimit të lekut ka treguar luhatje të ulëta

Gjatëvitit2014,njëeuroukëmbyemesatarishtme140lekë,dukeqëndruarnë nivel të ngjashëmme atë të vitit 2013 (140.3 lekë/euro). Pavarësishtefektit sezonal të vërejtur kryesisht në muajin gusht, kursi i këmbimit ështëluhatur ngushtë në intervalin138.9-140.8 lekë,duke sinjalizuar një raporttë balancuar ofertë/kërkesë për valutë. Për të njëjtën periudhë, ecuria edollaritamerikanndajlekut,nëreflektimedhetëecurisësëdollaritnëtregjetndërkombëtareshfaqetmëeluhatshme.Derinëmuajingusht,dollariamerikandobësoipozitatetijndajlekutmesatarishtme3.7%nëtermavjetorë,përt’umbiçmuarderinëfundtëvititme7.1%nëkrahasimmenjëvitmëparë.

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

1.4

1.6

2010

2011

2012

2013

2014

Volatiliteti Lek/Usd


Volatiliteti Lek/Euro

90

95

100

105

110

115

120

125

130

132

134

136

138

140

142

144

2010-01

2010-06

2010-10

2011-03

2011-08

2012-01

2012-06

2012-11

2013-04

2013-09

2014-02

2014-07

2014-12

Lek/Euro (majtas)Lek/USD (djathtas)

Gra�k 22. Kursi i këmbimit lek/euro dhe lek/usd dhe luhatshmëria e tyre ndër vite

Raporti Vjetor 2014


HAPëSIrë InformuESE 2: PolItIkA monEtArE dHE trAnSmEtImI I SAj në EkonomI

kriza ekonomike dhe financiare botërore e shtriu në mënyrë graduale, por të pashmangshme, ndikimin e saj në Shqipëri. Si pasojë e efekteve direkte dhe indirekte të kësaj krize, ekonomia shqiptare shënoi një ngadalësim progresiv dhe presionet inflacioniste erdhën në rënie. Në përgjigje të këtyre zhvillimeve, duke faktorizuar në çdo moment fortësinë e goditjeve, kahun dhe intensitetin rezultant të politikave makroekonomike, fortësinë e mekanizmit të transmetimit dhe konsiderata të tjera mbi treguesit e shëndetit financiar, politika monetare e Bankës së Shqipërisë ka marrë një natyrë gjithnjë e më të fortë stimuluese. ky kah u ruajt dhe u forcua më tej gjatë vitit 2014. Nëpërmjet tre uljeve të mëtejshme, në fund të këtij viti, norma bazë e interesit zbriti në vlerën 2.25%.* Gjithashtu, Banka e Shqipërisë vazhdoi të zbatojë strategjinë e komunikimit të kahut të ardhshëm të politikës monetare, duke e forcuar dhe përmirësuar më tej këtë instrument gjatë vitit 2014.

qëllimi kryesor i politikës monetare lehtësuese ka qenë ulja e kostove të financimit dhe administrimi i pritjeve të agjentëve ekonomikë për inflacionin, duke krijuar premisat e duhura për nxitjen e rritjes ekonomike dhe të kthimit të inflacionit në objektiv. duke gjykuar mbi presionet e forta negative të ardhura nga sektori i jashtëm i ekonomisë, si dhe goditjet që pësuan sektorë të veçantë të ekonomisë shqiptare dhe besimi i agjentëve ekonomikë në vend, politika monetare e ndjekur nga Banka e Shqipërisë ka qenë e suksesshme në administrimin e situatës dhe në ndryshimin e kahut të zhvillimit të ekonomisë.

Si në çdo ekonomi të bazuar në parimet e tregut të lirë, lidhja midis instrumenteve të politikës monetare dhe përmbushjes finale të objektivave të saj, realizohet nëpërmjet një zinxhiri stimujsh financiarë dhe reagimesh të agjentëve ekonomikë, i cili ndryshe njihet edhe si mekanizëm i transmetimit. Në një pamje të thjeshtuar, ky mekanizëm përfshin dy etapa: (i) përcjelljen e stimulit monetar në tregjet financiare; dhe, më tej, (ii) nxitjen e konsumit, investimeve, kreditimit dhe oreksit për rrezik, në përgjigje të kushteve më të mira të financimit. duke gjykuar mbi të dhënat e disponuara, Banka e Shqipërisë vlerëson se hallka e parë e këtij mekanizmi, mbi të cilën ajo ka një ndikim më të shpejtë dhe më direkt, ka funksionuar. Ndërkohë, funksionimi i hallkës së dytë të mekanizmit të transmetimit mbetet ende jo i plotë.

Gra�k 23. Përcjellja e politikës monetare në tregjet �nanciare*

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

gusht ‘11

2011

2012

2013

2014

repo kredi depozita

yield 12m yield 2v

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2008-01

2009-01

2010-01

2011-01

2012-01

2013-01

2014-01

interesi mesatar i ponderuar i depozitave në lekëyield mesatar i ponderuarinteres mesatar i ponderuar i kredive në lekë

* Paneli i djathtë tregon ndryshimin kumulativ (në pikë përqindje, fund periudhe) të normave të interesit në tregjet �nanciare në përgjigje të reduktimit të normës bazë të interesit nga Banka e Shqipërisë (interesi i kredisë në lekë është

llogaritur si mesatare rrëshqitëse 6-mujore). Paneli i majtë tregon ecurinë e normave kryesore të interesit në ekonomi: normën mesatare të ponderuar të kredisë në lekë (mesatare rrëshqitëse 6-mujore), normën mesatare të ponderuar të

depozitave në lekë dhe yield-in mesatar të ponderuar të letrave me vlerë të qeverisë.Burimi: Banka e Shqipërisë, Ministria e Financave.

Raporti Vjetor2014


Sikurse shihet nga grafikët, reduktimet e normës bazë të interesit kanë sjellë rënien e të gjitha normave të interesit në tregjet financiare. Gjatë vitit 2014, normat e interesit të financimit të sistemit bankar, normat e interesit të kredisë në lekë dhe normat e interesit të letrave me vlerë të qeverisë zbritën në minimumet e tyre historike (shih grafikun 23). kushtet më të mira të financimit rritin stimujt për huamarrje të re, si dhe lehtësojnë kostot e shërbimit të huave ekzistuese.

Nga ana tjetër, sikurse e parashtruam, reduktimi i kostove të financimit ka ndihmuar në rritjen e kredisë në lekë dhe në mbështetjen e konsumit dhe të investimeve në vend (shih panelin a të grafikut 24). Megjithatë, aktiviteti kreditues dhe reagimi i ekonomisë ndaj politikës monetare lehtësuese mbetet poshtë nivelit të synuar nga Banka e Shqipërisë dhe jo i plotë. kjo sjellje motivohet nga të paktën tre faktorë.

Së pari, kërkesa për kredi shfaqet e dobët, në çdo nivel normash interesi. Biznesi dhe konsumatori hezitojnë në ndërmarrjen e konsumit dhe investimeve shtesë, si pasojë e pasigurisë për të ardhmen. pavarësisht përmirësimit të besimit gjatë tremujorëve të fundit, kërkesa për kredi mbetet e ulët (shih panelin B të grafikut 24).

Së dyti, oreksi për rrezik i sektorit financiar shfaqet i ulët. Niveli i lartë i kredive me probleme, politikat konservatore të bankave mëma, por edhe problemet në sektorë specifikë të ekonomisë bëjnë që sistemi bankar të zbatojë politika dhe praktika tejet të kujdesshme në kredidhënie (shih panelin c të grafikut 24).

Së treti, rikuperimi i ngadaltë i konsumit, i investimeve dhe i kërkesës për kredi lidhet edhe me faktorë strukturorë, të cilët diktojnë rritje të ngadaltë të saj. kështu, nevoja për ristrukturimin e ekonomisë, për zhvendosjen e burimeve financiare, njerëzore dhe menaxheriale, drejt sektorëve më produktivë të ekonomisë, tenton të reduktojë rritjen e kërkesës agregate. ky fenomen është i pranishëm në të gjitha vendet e rajonit dhe, së bashku me politikat konservatore të bankave mëma, përcakton një rritje të ngadaltë të kredisë dhe të ekonomisë në to (shih panelin d të grafikut 24).

duke marrë parasysh fortësinë e goditjeve dhe kufizimet e mësipërme, politika monetare e Bankës së Shqipërisë ka qenë e suksesshme në drejtim të përmbushjes së misionit të saj, atë të ruajtjes së stabilitetit të çmimeve në ekonomi. Megjithatë, funksionimi i mekanizmit të transmetimit ka qenë dhe mbetet jo i plotë, si pasojë e

-300

-250

-200

-150

-100

-50

0

50

H1-07

T1-09

T1-10

T1-11

T1-12

T1-13

T1-14

Kushtet biznese Kushtet individë

-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

H1-07

T1-09

T1-10

T1-11

T1-12

T1-13

T1-14

Kërkesa biznese Kërkesa individë

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

12/2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

12/2014

Kredia për ekonominë Lekë Valutë

Rritje vjetore, %Ecuria e kredisë në lekë

Gra�k 24. Faktorët përcaktues të ecurisë së kredisë

A.

C.

B.

D.

Oferta për kredi sipas vrojtimit të aktivitetit kreditues Ecuria e kredisë në vendet e rajonit.

Kërkesa për kredi sipas vrojtimit të aktivitetit kreditues

8090

100110120130140150160

12/2007

12/2008

12/2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

ShqipëriBurimi: Banka e Shqipërisë.

Ballkan Evropë Qendrore-Lindore

Kredia për sektorin privat, reale (Indeks, dhjetor 2007=100)

Raporti Vjetor 2014


faktorëve që ndodhen jashtë ndikimit të politikës monetare. E vetme, politika monetare mbetet një instrument i pamjaftueshëm për adresimin e të gjitha problemeve që pengojnë rritjen ekonomike. zgjidhja apo zbutja e kufizimeve të ofertës, përmirësimi i klimës së biznesit si dhe përshpejtimi i axhendës së reformave strukturore, do të ndihmonin në rritjen e efektivitetit të kësaj politike dhe në një kthim më të shpejtë të ekonomisë në ekuilibër.

* Norma bazë është ulur 2 herë në vitin 2011, 3 herë në vitin 2012, 4 herë në vitin 2013 dhe 3 herë në vitin 2014.

iii.1.6. ecuria e treGuesve Monetarë23

mjetet monetare kanë shfaqur norma të moderuara rritjeje, në linjë me ecurinë e aktivitetit ekonomik në vend dhe sjelljen e kujdesshme të bankave në kreditim.

Treguesitmonetarëkanëshfaqurnjëecuritëngadaltëpërpjesënmëtëmadhetë vitit 2014, si pasojë e aktivitetit të moderuar kreditues të bankave dheezhvendosjevestrukturore tëmbajtjessëparasënëekonomi.Mbasishfaqinjëecurivjetoretëdobëtpërgjatëvitit,agregatiM3shënoinjërritjevjetoreprej4%nëmuajindhjetor.Kjoecuriundikuangaaktivitetiishtuarfiskalpërkëtëperiudhë.24Zgjerimimonetarështëmbështeturkryesishtngakomponentivalutorikërkesëspërparapërgjatëgjithëvitit,ndërsakërkesapërfinancimngasektoriprivatdhanjëkontribut tëmoderuar,vetëmnëpjesënedytë tëvitit.

sistemi bankar ka ruajtur aftësinë e tërheqjes së kursimeve të publikut, por këto të fundit tentojnë të zhvendosen në afate më të gjata maturimi apo në instrumente të tjera me kthim më të lartë.

Depozitaterezidentëveshfaqënnjëecuripozitive,dukeshënuarnjënormërritjejevjetoreprej4.2%ose1pikëpërqindjemëtëlartëserritjaenjëvitimëparë.Ecuriaedepozitavenëvitin2014mbetetpranënivelevetëmoderuarahistorike,endikuarngakrijimiiulëtiparasënëekonomi.Zgjerimiidepozitavemorikryesishtformënerritjessëdepozitavenëvalutë,ndërkohëqëdepozitatnëlekëkanëdhënënjëkontributmëtëulët.

Depozitateindividëvemeafatmaturiminëndyvjeturritënme4.6miliardëlekë,dukengadalësuarnormënvjetoretërritjesnë0.5%.Nëpranitëreduktimittënormave të interesit tëdepozitavenë lekëdhenëvalutë, individët kanëinvestuarkursimetetyrenëinstrumentefinanciareafatgjata,tëcilatsigurojnëkthimemëtëlarta.Kështu,investimeteindividëvenëdepozitambidyvjetdhe

23 Të dhënat për muajin dhjetor janë paraprake dhe subjekt rishikimi deri në momentin e publikimit të këtij raporti.

24 aktiviteti fiskal kontribuoi negativisht në rritjen vjetore të agregatit M3 gjatë pjesës më të madhe të vitit, por ky kontribut kërceu në territor pozitiv dhe shënoi vlerën 1.8 pikë përqindje në muajin dhjetor.

Raporti Vjetor2014


atonëletramevlerëurritënnëtotalme27miliardëlekë.Nëtërësi,investimeteindividëvenëinstrumentefinanciaregjatëvititshënuannjërritjevjetoreprej3.2%.

me gjithë rritjen e portofolit të kredisë, rimëkëmbja e saj shfaqet e dobët dhe e segmentuar25

Zhvillimete kredisë janë karakterizuar nga rikuperimigradual i normave tërritjesgjatëvitit2014,ngareduktimiindjeshëminormavetëinteresitnëlekëdhengarritjaefinancimitnëmonedhënvendase.Zhvendosjaeportofolitdrejtmonedhësvendasekamundësuarnjëpërcjelljemëtëmirëtëstimulitmonetar

25 analiza e mëposhtme për aktivitetin kreditues i referohet kredisë së dhënë vetëm për rezidentët sipas metodologjisë së statistikave monetare.

Gra�k 25. Ecuria e ofertës monetare dhe përbërja e depozitave*

0%

5%

10%

15%

20%

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Depozitat në valutë (pp)Depozitat në lekë (pp)

Depozitat monetareDepozitat totale

Ndryshim vjetor

2.3% 1.0%

4.0%

-6%

0%

6%

12%

18%

2009

2010

2011

2012

2013

2014M06

2014

Kontribut vjetor (PP)

Kredia për ekonominëMjetet valutore netoPretendime neto ndaj qeverisëTë tjera netoM3

*Në të dhënat monetare, stoku i depozitave që përfshihet në llogaritjen e parasë së gjerë, sipas përku�zimit të Fondit Monetar Ndërkombëtar, nënkupton depozitat me afat maturimi deri në dy vjet.

Depozitat totale përfshijnë depozitat monetare dhe stokun e depozitave mbi dy vjet.Burimi: Banka e Shqipërisë.

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

12/2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

12/2014

Kredia për ekonominëLekëValutë


Rritje vjetore, %

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

2006/4

2007/4

2008/4

2009/4

2010/4

2011/4

2012/4

2013/4

2014/4

Ndryshimi vjetor i raportit kredi/PBB (pp, djathtas)Kredi/PBB (%, majtas)

Gra�k 26. Kredia për ekonominë dhe normat e interesit sipas monedhës

Raporti Vjetor 2014


dhe ka ndihmuar në reduktimin e rrezikut të kursit të këmbimit në bilancete kredimarrësvedhe tëbankave.Në tërësi, rikuperimi i ngadaltë i kredisëkareflektuarnjëkërkesëtëulëttëekonomisëpërfinancimdhenjëpërqasjetë kujdesshme tëbankavendaj kreditimit. Si rrjedhojëe këtyre zhvillimeve,ndryshimi vjetor i raportit të kredisë ndaj PBB-së nominale ka vijuar të jetënegativ,porështëngushtuarnëkrahasimmenjëvitmëparë.

Tepricaekredisëu rritmerreth12miliardë lekëdhendryshimivjetor i sajrezultoinë2.2%nëfundtëvitit201426,nga-1.2%qëshënontenëfundtëvitit201327.Njëzhvillimpozitivikëtijvitiishterikuperimiiqëndrueshëmikredisënëlekë,rritjavjetoreesëcilësrezultoi6.1%nëfundtëvitit2014.Ndërkohë,kredianëvalutëvijoitëtkurret,pormeritmemëtëzbuturasenjëvitmëparë.

Pjesamë emadhe e rritjes së kredisë ka shkuar për rritjen e financimit tëbizneseve,sipërlikuiditeteashtuedhepërinvestime.Ndryshimivjetorikredisëpërbiznesearritinë2.4%nëfundtëvitit2014,nga-2.0%qëshënontenëfundtëvitit2013.Ngaanatjetër,krediapërindividëkashfaqurnjëecuritëplogështgjatëvitit2014.Ndryshimi vjetor i saj,pasiështë luhatur rrethvlerës zero në gjysmën e parë të vitit, është rritur gradualisht në 1.2% nëfundtëtij.Pavarësisht lehtësimit tëmëtejshëmtëkushtevetëkreditimitpërtëgjithaproduktet,individëtkanëreaguarmekërkesëtështuarvetëmpërkredikonsumatore.Kërkesapër kredihipotekare kaqenëepakëtdhendryshimivjetorisajkaqenëpranëzerosgjatëgjithëvitit2014.

26 pastruar nga efekti i kursit të këmbimit, fluksi neto i kredisë ishte rreth 7.2 miliardë lekë dhe rritja vjetore e saj rezultoi 1.6%.

27 rikuperimi i rritjes së kredisë, krahas ecurisë më të mirë, ka ardhur si pasojë edhe e shitjeve dhe fshirjeve më të pakta të kredive nga bilancet e bankave gjatë vitit 2014. Në veçanti, rikthimi në norma pozitive i ndryshimit vjetor pas 12 muajsh tkurrjeje ka reflektuar edhe shuarjen e efektit bazë si rrjedhojë e shitjeve të disa kredive në muajt korrik, gusht dhe tetor të vitit 2013.


Gra�k 27. Ecuria e kredisë sipas destinacionit të saj (ndryshime vjetore, në përqindje)

-0.1

-0.05

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

12/2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

12/2014

Likuiditet Investime Biznese

Rritje vjetore, %

-0.1

-0.05

0

0.05

0.1

0.15

12/2009

12/2010

12/2011

12/2012

12/2013

12/2014

Individë Konsumatore Hipotekare

Rritje vjetore, %

Raporti Vjetor2014


HAPëSIrë InformuESE 3: PërmBlEdHjE E rEzultAtEVE të VrojtImIt të AktIVItEtIt krEdItuES gjAtë VItIt 2014

vrojtimi i aktivitetit kreditues mundëson analizën cilësore të aspekteve që lidhen me kushtet e kreditimit dhe kërkesën për kredi të bizneseve dhe të individëve. kjo hapësirë informuese përmbledh të dhënat e vrojtimit dhe përshkruan faktorët që kanë ndikuar kushtet dhe kriteret e kredidhënies, të zbatuara për klientët e sistemit bankar gjatë vitit 2014*.

Nga përpunimi i të dhënave rezulton se bankat kanë lehtësuar standardet e kredidhënies për bizneset gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit 2014, dhe i kanë shtrënguar ato lehtësisht gjatë gjashtëmujorit të dytë. Mesatarisht, balancat neto shënuan vlerat 2.3% në gjashtëmujorin e parë dhe -1.1% në të dytin. Nga ana tjetër, standardet e kredisë për individët u lehtësuan gjatë gjithë vitit 2014, ndonëse masa e lehtësimit ka ardhur në ngadalësim në gjysmën e dytë të vitit. Balanca neto e standardeve, në fund të vitit shënoi 3.4%. Ecuria e standardeve të kreditimit gjatë pjesës së parë të vitit është në linjë me prirjen lehtësuese të standardeve në vendet e Eurozonës, duke vijuar lehtësimin edhe përgjatë gjysmës së dytë të vitit 2014, si për bizneset ashtu edhe për individët.

Në përgjithësi, ndryshimi i standardeve për bizneset dhe për individët, të analizuara sipas qëllimit të përdorimit, ka rezultuar në të njëjtin drejtim**. Sasia e likuiditetit dhe gjendja e konkurrencës në treg kanë vazhduar të nxisin lehtësimin e standardeve për bizneset dhe individët gjatë vitit 2014. këtë vit, në lehtësimin e standardeve kanë ndikuar në mënyrë domethënëse edhe vendimet e Bankës së Shqipërisë.

politika e kreditimit të bankave është reflektuar si në reduktimin e normave të interesit të kredisë, ashtu dhe në lehtësimin e kritereve të tjera të kredidhënies. përjashtim nga kjo sjellje bën marzhi për kreditë me rrezik, i cili është forcuar për të gjithë agjentët ekonomikë.

Bazuar në vlerësimet e ekspertëve të bankave, gjatë vitit 2014, kërkesa e bizneseve dhe e individëve për kredi ka rezultuar në rritje të lehtë. Balanca neto e kërkesës***

-0.8

-0.7

-0.6

-0.5

-0.4

-0.3

-0.2

-0.1

0

0.1

0.2

-40

-35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

T1-09

T4-09

T4-10

T4-11

T4-12

T4-13

T4-14

Eurozona (bm)Shqipëria (bd)

Standardet e bizneseve

-1.05

-0.85

-0.65

-0.45

-0.25

-0.05

0.15

0.35

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

T1-09

T4-09

T4-10

T4-11

T4-12

T4-13

T4-14

Eurozona (bm)Shqipëria (bd)

Standardet e individëve

Gra�k 28. Ecuria e standardeve të huadhënies për agjentët ekonomikë


Raporti Vjetor 2014


së individëve ka shënuar vlera të ulëta pozitive gjatë gjithë vitit. kërkesa e bizneseve regjistroi kthesë drejt rritjes në tremujorin e dytë të vitit, pasi kishte shënuar rënie gjatë vitit 2013.

* agregimi i rezultateve të vrojtimit të aktivitetit kreditues bazohet në një metodologji të standardizuar dhe të përdorur gjerësisht nga bankat qendrore. për këtë arsye, rezultatet e këtij vrojtimi janë të krahasueshme edhe me vrojtimet e organizuara nga banka të tjera qendrore. disa nga bankat qendrore më të zhvilluara të cilat zhvillojnë vrojtimin e aktivitetit kreditues janë: rezerva Federale (nga viti 1967), Banka qendrore Evropiane (nga viti 2003), Banka e anglisë (nga viti 2007) dhe Banka e japonisë (nga viti 2000).

** Biznese: kapital qarkullues dhe investime; individë: blerje banese dhe konsum.*** E matur si diferencë në pikë përqindjeje e përgjigjeve për rritje ndaj atyre për ulje.

-50

-30

-10

10

30

50

70

2008-I2008-IIT1-2009

T4-2009

T4-2010

T4-2011

T4-2012

T4-2013

T4-2014

Kërkesa individë

-50

-30

-10

10

30

50

70

2008-I2008-IIT1-2009

T4-2009

T4-2010

T4-2011

T4-2012

T4-2013

T4-2014

Kërkesa biznese

Gra�k 29. Ecuria e kërkesës për kredi


ii.2. staBiliteti Financiar dhe ecuria e sisteMit Bankar

• Ruajtja e stabilitetit financiar dhemirëfunksionimi i sistemit financiarnë republikën e Shqipërisë janë objektiva kryesorë për Bankën e Shqipërisë, krahas objektivit themelor për ruajtjen e nivelit të çmimeve. roli i Bankës së Shqipërisë në ruajtjen e stabilitetit financiar përcaktohet në ligjin “për Bankën e Shqipërisë” dhe në ligjin “për bankat në republikën e Shqipërisë”. këta objektiva realizohen përmes licencimit, rregullimit dhe mbikëqyrjes së veprimtarisë bankare, si edhe përmes monitorimit dhe zbatimit të nismave për përmirësimin teknologjik të sistemeve të pagesave. kriza financiare globale theksoi nevojën për plotësimin e mbikëqyrjes financiare tradicionale, e cila përqendrohet në rreziqet në institucione të veçanta, me mbikëqyrjen e rreziqeve në sistemin financiar në tërësi, duke zgjeruar dimensionin e fokusit të punës për ruajtjen e stabilitetit financiar.

Raporti Vjetor2014


BankaeShqipërisëepërcaktonstabilitetinfinanciarsinjësituatë,kusistemifinanciar vepron pa dështime serioze apo ndikime të padëshirueshmembizhvilliminaktualdhetëardhshëmtëekonomisënëtërësi.Përpërmbushjenekëtij angazhimi,BankaeShqipërisë kryenanalizambiqëndrueshmërinëesistemit financiarnë tërësidhe tëatijbankarnëveçanti,monitoron rreziqetndaj tëcilaveështëeekspozuarveprimtariabankarepërfshirëdherrezikunsistemik,sidhekomunikonnëmënyrëtërregulltmetëgjithaautoritetetpublike,industrinëfinanciaredhepublikun.

Në kuadër të bashkëpunimit ndërinstitucional si pjesë eGrupit KëshillimortëStabilitetitFinanciar,gjatëtremujorittëparëtëvitit2014unënshkruanjëmemorandummirëkuptimimidisMinistrisësëFinancave,BankëssëShqipërisë,AutoritetittëMbikëqyrjesFinanciaredheAgjencisësëSigurimittëDepozitave.Kymemorandum përcakton format e bashkëpunimit midis institucioneve nëdrejtim tëparandalimitdheadministrimit tësituatave të jashtëzakonshmenëveprimtarinëesistemitfinanciar.

ii.2.1. vlerësiMi i rreziqeve dhe vepriMet për adMinistriMin e tyre

Vlerësimiiekspozimittëveprimtarisëbankarendajrreziqevetëkreditit,tëtregutdhetëlikuiditetitpërbëjnëthelbinemonitorimittëzhvillimevenëkëtësektor.Nëkuadër tëvlerësimit tëstabilitetit financiar,BankaeShqipërisëanalizonedhezhvillimetnësisteminfinanciarnëShqipëri,ekspoziminesektoritbankarndaj institucionevefinanciare jobankaapondikimineekonomisërealedhetregjevefinanciarenëstabilitetinfinanciar.

rrEziku i krEdiTiT

NdikimimëindjeshëmikrizësndërkombëtarenëaktivitetinbankarnëShqipëriështë reflektuarnëpërkeqësiminecilësisë sëportofolit të kredisë.Rreziku ikreditit mbetet shqetësimi kryesor për veprimtarinë bankare shoqëruar ngangadalësimiindjeshëmikreditimitnëekonomi.BankaeShqipërisëkandjekurme vëmendje zhvillimet në rrezikun e kreditit, duke ndërmarrë vazhdimishtmasapërtëkufizuarkëtërrezik.Mëkonkretisht:

• Në adresim të ngadalësimit të ndjeshëm të ritmit të kredidhëniesdhe rënies së cilësisë së kredisë, në maj të vitit 2013, Banka eShqipërisë prezantoi një paketë masash me natyrë kundërciklike tëcilatparashikonin:(1)ndryshiminekërkesavepërkapitallidhurme:i)rritjenvjetoretëstokuttëkredisë(brendanjëintervalitëcaktuar)dhe;ii)fluksineinvestimevetësektoritbankarmesubjektetjorezidente,siedhe(2)ndryshimetëkërkesavepërristrukturiminekredisëstandarde.Mehyrjenetyrenëfuqi,masatkundërciklikekanëndihmuarnëmbështetjenekreditimitdhekufiziminerëniessëmëtejshmetëcilësisësëkredisë.Bankatkanërriturpërdoriminemasavendihmësepërristrukturiminekredisë,çkakandihmuarnëruajtjenecilësisësëportofolittëkredisë.

Raporti Vjetor 2014


Mepërfundimineafatittëkëtyremasavenëfundtëvitit2014,BankaeShqipërisëmorivendiminqëatotëmbetennëfuqiedhegjatëvitit2015.Konkretisht,ndryshiminëkërkesatpërkapitallidhurmerritjenvjetoretëstokuttëkredisëështënëfuqiderinëmuajinqershor2015,ndërsandryshimetqëlidhenmefluksineinvestimevenësektorinbankarngasubjektetjorezidentejanënëfuqiderinëfundtëvitit2015.

• Gjatëtremujorittëparëtëvitit2014,KëshilliMbikëqyrësiBankëssëShqipërisëkamiratuardisashtesadhendryshimenërregulloren“Përadministriminerrezikuttëkredisë”.Sipaskëtyrendryshimeve,nga1janariivitit2015,procesiifshirjevetëkredivemeproblemebëhetidetyrueshëmpërbankat,3vjetpasiatojanëklasifikuarnëkategorinë‘tëhumbura’.

• Përtëlehtësuarprocesinefshirjessëkredivetëhumbura,mepropozimtëBankëssëShqipërisë,nëmaj2013MinistriaeFinancavendryshoiaktet nënligjore të cilat përcaktojnë provigjionet e kredive të fshirasi shpenzim të zbritshëm për qëllime fiskale. Në prill 2014, këtondryshimeubënëefektivenëligjin“Përtatiminmbitëardhurat”.

• Në të njëjtin drejtim, me qëllim zbutjen e barrës së bankave përekzekutimin e kolateraleve, janë miratuar disa ndryshime në KodineProcedurësCiviletëcilatsynojnëpërshpejtimineprocesit.Qëngahyrja e tyre në fuqi, në muajin shtator 2013, është evidentuar njërritjeenormëssësuksesittëekzekutimittëkolateralevemegati10%.Megjithatë,ndikimiiplotëikëtyrendryshimevenëtermatërezultatevekonkretekërkonmëshumëkohëdhepërvojë,dhesuksesiipërgjithshëmdotëvaretndjeshëmngaecuriaetreguttëpasurivetëpatundshme.

• BankaeShqipërisëkamiratuarnjërregulloretëre“Përadministrimine rrezikutngaekspozimetemëdha tëbankave”.Ndër të tjera, kjorregullorekavendosurkërkesapërrritjenepërgjegjësisësëkëshillavedrejtuesnëadministrimineekspozimevetëmëdha.Kurkëtoekspozimejanënëmëshumësenjëbankë,kërkohenedhehartime tëplanevetë rimëkëmbjes e të zgjidhjes në nivel sistemi. Në bashkëpunimme projektin FinSAC të Bankës Botërore, është duke u zbatuar njëplatformë,ecilapritettëpërgatisëinfrastrukturënpërhartimineplanevetërimëkëmbjesdhezgjidhjesnëtëardhmen.

• Sëfundinëpërgjigjetëpresionevetëulëtainflacioniste,poredhemeqëllimstimuliminerritjesekonomikedheaktivitetitkreditues,BankaeShqipërisëkandjekurnëmënyrëtëvazhdueshmenjëpolitikëmonetarelehtësuese.Sirezultat,gjatëvitit2014,normateinteresitpërkredinënëlekëkanëshënuarrënie,dukeureflektuaredhenëpërmirësimineritmevetërritjessëkredisëgjatëgjysmëssëdytëtëvitit.

Raporti Vjetor2014


rrEziqET E TrEGuT

BankaeShqipërisëmonitoronmekujdesedhezhvillimetnërrezikunetregut.Sektoribankarparaqitetmëpakiekspozuarndajrrezikuttëdrejtpërdrejtëtëtregutpërmeslëvizjevetëpafavorshmenëkursinekëmbimitdhenënormëneinteresit.Megjithatë,ekspozimindajrrezikuttëtërthortëtëtregutngahuamarrjaepambrojturnëvalutëmbetetrelativishtilartë,pasikreditëepambrojturanëvalutëtëhuajpërbëjnë31.3%tëtotalittëkredive.

rrEziku i likuidiTETiT

RrezikuilikuiditetitnësektorinbankarnëShqipërivlerësohettëjetëiulët,nëkushtetkur treguesite likuiditetitqëndrojnëndjeshëmmbiniveletminimaleqë kërkohen nga kuadri rregullator. Depozitat në banka vijojnë të rritenduke reflektuar një varësi të ulët të sektorit bankar ndaj financimeve tëhuaja.

rrEziku i përcjElljES Së GodiTjEvE NGa jaShTë

Ndjekjadheanalizaezhvillimevemakroekonomikedhefinanciarenëtregjetehuajaështëerëndësishmepërtëkuptuarshkallëneekspozimittëekonomisëtonë ndaj rreziqeve që burojnë prej tyre. Banka e Shqipërisë ka ndërtuardisametodologjipërtëvlerësuarndikiminegoditjevengajashtënësisteminfinanciarshqiptar.Gjithashtu,ushtrimeteprovëssërezistencëspërdorennëmënyrëtërregulltpërtëvlerësuarekspoziminesektoritbankarndajlëvizjevenëçmimete letravemevlerë tëhuaja,ndajgrupevebankarezotëruese,sidhendaj investimevenëjorezidentë.Rezultateteushtrimeve tëkryeragjatëvitit2014,tregojnësesektoribankarnëçdorastruannjëpoziciontëmirëkapitalizimindajgoditjevenëtermatëkëtyrerreziqeve.

MoNiToriMi i rrEzikuT SiSTEMik

Në vijim të krizës së fundit financiare, në përputhje dhe me praktikatbashkëkohore ndërkombëtare të mbikëqyrjes financiare, është punuar përndërtimin e treguesve të përshtatshëm për identifikimin e rrezikut sistemik,përmes treguesve dhe metodologjive specifike që vlerësojnë aspekte tëndryshmetëtij.

Rezultatetplotësohenmëtejmekonkluzionetepërftuarangavrojtimetekryerameindustrinëbankarenëtermatëperceptimittërrezikutsistemik.Ndërkohë,vrojtimet e kryera me bizneset dhe familjet ofrojnë informacion shtesë mbimasënengarkesëssëtyremeborxhdhepotencialinepërcjelljessëgoditjevetëmundshmenësisteminfinanciar.

Raporti Vjetor 2014


Mëtej,BankaeShqipërisëkazhvilluarmetodologjinëidentifikuesetëbankavesistemikenëvend,dukenisurnjëprocesiciliparashehvendosjengradualetëkërkesavemëtëlartambikëqyrësepërkëtoinstitucione.

Nëpërgjithësi,treguesitpërvlerësiminerrezikutsistemiknësektorinbankar,tregojnëseaimbetetnënivele tëkonsiderueshme,porgjatëvitit2014kashënuar rënie në kushtet e përmirësimit të treguesve të përfitueshmërisë, tëlikuiditetit dhe të cilësisë së aktiveve. Rezultatet ballafaqohen edhepërmesushtrimit tëprovëssë rezistencësmepjesëmarrjenedisabankave tregtare,iciliofron informacion tëzgjeruarmbiekspozimine tyrendaj rreziqeve tëndryshmemakroekonomikedhefinanciare.

koMuNikiMi ME puBlikuN

KomunikimimepublikunpërbënnjëaspekttërëndësishëmtëpunëssëBankëssëShqipërisënëdrejtimtëstabilitetitfinanciar.BankaeShqipërisëpublikonRaportin e Stabilitetit Financiar dhe Deklaratën e Stabilitetit Financiar, menjë frekuencë gjashtëmujore. Në veçanti, Deklarata e Stabilitetit Financiarsynon të tërheqëvëmendjene institucioneve financiaredhe tëpublikutmbigjendjen e sistemit financiar në vend dhe rreziqet potenciale që mund tëkërcënojnëqëndrueshmërinëetij.Deklarataefundit,epublikuarnëmuajintetor2014,vlerësonsegjendjadheecuriaesektoritbankardheesistemitfinanciarparaqiteteqëndrueshme.Gjithsesi,Deklaratanënvizonrëndësinëemonitorimittëkujdesshëmtërrezikuttëkreditit,dukenxiturbankattëkryejnëvlerësimembështeturmbinjëanalizëkonservatoretëzhvillimevetëardhshme.Nëvijim,ajotheksonnevojënqëbankattëvlerësojnëedhekostotshtesëmetëcilatmundtëpërballengjatëprocesittëristrukturimitdhetëadministrimittëkolateralitqëmarrinnëzotërim,nëvijimtëprocesittëekzekutimit.Deklaratathekson dhe nevojën për të monitoruar me kujdes zhvillimet në mjedisin ejashtëm që lidhen me veprimet e autoriteteve evropiane për rivlerësimin ecilësisësëaktiveve,tënivelevetëkapitalizimitdhetëmasavetëristrukturimittëgrupevemëtëmëdhabankareevropiane.

Çështje të stabilitetit financiar trajtohen dhe në botime të tjera të Bankëssë Shqipërisë apo në fjalimet e administratorëve.Në faqen e internetit tëBankës së Shqipërisë, paraqiten rregullisht edhe njoftimet për zhvillimindhepërmbledhjenembledhjessëGrupitKëshillimortëStabilitetitFinanciar(GKSF).

përMBuShja E rEkoMaNdiMEvE Të proGraMiT Të vlErëSiMiT Të SEkToriT FiNaNciar (FSap28)

Gjatëvitit2014,njëpjesëerëndësishmeepunëssëBankëssëShqipërisëështë fokusuar në përmbushjen e rekomandimeve të lëna në përfundim tëProgramit tëVlerësimit tëSektorit Financiar (FSAP) tëFMN-sëdheBB-së, të

28 Financial Sector assessment program.

Raporti Vjetor2014


kryer në nëntor 2013.Në këtë kuadër mund të përmendim: përmirësimine disa teknikave për ushtrimin e provës së rezistencës, identifikimin dhemonitorimine treguesveme frekuencë tëulëtqëshërbejnësi“udhëheqës/parashikues”përrrezikunsistemik;rritjeneefektivitetitnëmarrëdhënienmeAutoritetineMbikëqyrjesFinanciare (AMF)për shkëmbimine informacionitmbiekspozimindherreziqetmessektoritbankardheatijfinanciarjobankar;ndërtimin e kuadrit të procedurave për veprimet e autoriteteve publike nërast të një rreziku sistemik në sistemin financiar dhe evidentimin e rolit tëBankëssëShqipërisënëruajtjenestabilitetitfinanciar;sidhefokusimindhembështetjenmëtëmirëtëpunëssëGKSF-sëpërmesrishikimittëmarrëveshjessëbashkëpunimitmidisanëtarëve.

ii.2.2. ecuria e sektorit Bankar

Ecuriae sektoritbankargjatëvitit2014vlerësoheteqëndrueshme.Vëllimii aktivitetit shënoi rritje dhe shëndeti financiar u përmirësua. Likuiditeti dhetreguesitekapitalizimitmbetënnënivele tëqëndrueshmegjatëvitit.Cilësiae portofolit të kredisë vijon të mbetet shqetësuese, ndonëse ka shënuarpërmirësimtëlehtënëkrahasimmenjëvitmëparë.Mbulimimeprovigjionedhekolateralizimiikredisëmeproblemeështënëniveletëmira.Ekspozimiisektoritbankarndajrreziqevetëtregutështëmëikufizuarsendajrrezikuttëkredisë.

SektoribankarmbetetsegmentikryesorindërmjetësimitfinanciarnëShqipëri.Aktivet e tij në fund të dhjetorit 2014, u ngjitën në91.7% të Prodhimit tëBrendshëmBruto(PBB)menjërritjeprej1.2pikëpërqindjendajnjëvitimëparë.Kysektormbizotërohetngapesëbanka - tëcilatsëbashkupërbëjnë68.4%tëportofolittëkredisësësistemitdhe73.4%tëdepozitave.

Në fund të vitit2014,aktivete sektoritbankarungjitënnënivelin1,294miliardëlekë,dukeshënuarnjërritjevjetoreprej4.8%,nga3.9%qëishtenjëvitmëparë.Nërritjeneaktivevekakontribuarkryesishtzgjerimiiportofolittëkredisëdheiatijtëinvestimevenëletramevlerë,dukereflektuarrritjenepjesëmarrjessësektoritnëankandetetitujvetëborxhittëqeverisë.

Financimiiveprimtarisëështësiguruarprejrritjessëdepozitavengapubliku,tëcilatzënë82.3%tëtotalittëaktivittësektoritbankar.Nëniveltëagreguar,depozitatnëbankanëfundtëvititshënuannjënormërritjeje4.6%,nga3.6%qëshënoninnjëvitmëparë29.

Ekspozimi i sektoritbankarndajsubjekteve jorezidente,është ingjashëmme periudhën paraardhëse, duke reflektuar një varësi të ulët të sektoritbankar nga burimet e huaja të financimit. Pozicioni neto i sektorit ndajjorezidentëvembetet i theksuar nëanën kredituese,menjë rritje të lehtëgjatëperiudhës.

29 kjo shifër pasqyron totalin e depozitave të pranuara përfshirë edhe ato nga jorezidentë.

Raporti Vjetor 2014


rEzulTaTi FiNaNciar dhE TrEGuESiT E përFiTuEShMëriSë

Rezultatifinanciarnetoisektoritbankarishtepozitivpërgjatëgjithëvitit,dukeshënuarnivelin11.2miliardëlekënëdhjetor2014.Nëkrahasimmefundine vitit 2013, rezultati financiar neto është përmirësuar me 70.5%. Bankatkanëulurkostotefinancimit,gjëqësëbashkumerënienenivelittëfondeverezervëpërhumbjetngaaktivet(provigjionimit)kanëçuarnërritjetëtreguesvemesatarëtërentabilitetittësektoritbankar.Rezultatinetongainteresaturritme12.9%në44.6miliardëlekë,sirezultatirëniesmëtëlartëtëshpenzimevepër interesa në krahasim me të ardhurat nga interesat. Rezultati neto ngaveprimtaritëetjerazbritinë8.2miliardëlekë.

Tabelë 6. Tregues të përfitueshmërisë nga veprimtaria kryesore në përqindje (kumulative)Treguesit Dhjetor`11 Dhjetor`12 Dhjetor`13 Dhjetor`14Tëardhurangainteresat/aktivemesatareqësjellintëardhura(1) 7.78 7.73 7.32 6.28Shpenzimepërinteresa/aktivemesatareqësjellintëardhura(2) 3.57 3.72 3.42 2.14MarzhiNetongaInteresat(NIM){(1)-(2)} 4.20 4.01 3.89 4.15


Normatekthimitvjetorngaaktivetmesataredhengakapitalimesatar ishinpërkatësisht0.89%dhe10.53%,dukeupërmirësuarndjeshëmnëkrahasimmenjëvitmëparëkryesishtsirezultatirritjessëpërfitueshmërisësësistemit.

kapiTaliziMi i vEpriMTariSë

Strukturaekapitalitrregullatorparaqitetefavorshmenëdrejtimtëkapacitetitpërtëmbuluarhumbjetemundshme,pasiaivijontëmbizotërohetngakapitalibazë, nëmasën 81.9%. Ritmetmë të larta të rritjes së aktiveveme rrezikkundrejtkapitalit rregullator,ndikuannërënienenormëssëmjaftueshmërisësë kapitalit nënivelin16.84%nga17.96%që rezultontenjë vitmëparë.Megjithatë,niveliaktualështëdukshëmmëilartëseminimumirregullatornënivelin12%.

cilëSia E krEdiSë

Në dhjetor 2014, kreditë me probleme përbëjnë 22.8% të portofolit tëkredisë,dukeupërmirësuarme0.7pikëpërqindje krahasuarme fundinevitittëkaluar.Krediameproblemeebizneseveështëpërmirësuarme1pikëpërqindjenënivelin26.7%tëportofolitpërkatës,dhepërindividëtme0.2pikëpërqindjenënivelin16.5%tëportofolitpërkatës.

Brenda portofolit të kredive me probleme, vijon migrimi i kredisë drejtkategorisë“tëhumbura”.Kjoprirjerritvarësinëeperformancëssëbankavendajprocesevetëekzekutimittëkolateralitdhefshirjessëkredivetëhumbura.Kalimiikredivenëklasatmecilësimëtëulët,ështëshoqëruarmenjërritjeprejrreth4.8%tëvlerëssëfondeverezervë.

Raporti Vjetor2014


GjENdja E likuidiTETiT

Gjendjae likuiditetitpërsisteminbankarështënënivele tëkënaqshmedheBankaeShqipërisë vlerëson seekspozimi i sistemitbankarndaj rrezikut tëlikuiditetit është i ulët.Në fund të vitit 2014, raporti i aktiveve likuidemedetyrimetafatshkurtrarezultoi40.4%nënivelagregatdhe55%përmonedhënvendase (ose një rritje prej 12.3 pikë përqindje nga e njëjta periudhë enjëvitimëparë)dhe26.1%për valutën (në tënjëjtatnivele sikursenjëvitmë parë). Secili tregues qëndron ndjeshëmmbi nivelin minimal të kërkuarnga kuadri rregullator. Rritja e treguesit të likuiditetit në lekë është ndikuaredhe nga ndryshimi i rregulloreve të Bankës së Shqipërisë “Mbi garancitënëoperacionetkredituesetëBankëssëShqipërisë”dhe“Mbimarrëveshjeteriblerjesdhetëanasjellëtëriblerjes”,tëcilatnëmënyrëtëtërthortëureflektuannëkritereteaktivevepërt’ukonsideruarsilikuide.

Gjatë vitit, angazhimet e marra nga bankat mëma, në formën e linjavetë financimit janë ngushtuar, megjithatë pjesa e përdorur e saj mbetet nëniveletënjëjtatëmoderuara.Depozitatmbetenburimikryesorifinancimittëveprimtarisësësektoritbankar.Atokanëpërgjithësishtnjëpërqendrimtëulët.Nëfundtëvitit2014,10depozituesitmëtëmëdhenjzënë6.1%tëtotalittëdepozitavetësistemitbankar,20mëtëmëdhenjtëzënë8.2%dhe50mëtëmëdhenjtëzënë11.6%.

EkSpoziMi Ndaj lëvizjEvE Në kurSiN E këMBiMiT dhE NorMëN E iNTErESiT

Nëfundtëdhjetorit2014,pozicioniihapurnetonëvalutëishte“nëblerje”,nëmasën8.5%tëvlerëssëkapitalitrregullator,dukesugjeruarnjëekspozimtëkufizuarndajrrezikuttëkursittëkëmbimit.Edheekspozimiisektoritbankarndaj luhatjeve të normës së interesit konsiderohet relativisht i kufizuar, nëkushtetkurpeshaekësajdiferencenëtotalineaktiveve,nukështënëvleratëkonsiderueshme.Ndërkohë,kreditiminëmonedhëtëhuajpërbën59%tëtotalit tëportofolit të kredisëdhekrediaepambrojturnëvalutëpërfaqësonrreth 31% të portofolit të kredisë, çka e ekspozon tërthorazi sektorin ndajrrezikuttëtregutpërindividëtdhebizneset.

uShTriMi i provëS Së rEziSTENcëS dhE rEzulTaTET

Nëpërmjet ushtrimit të provës së rezistencës vlerësohet stabiliteti i sistemitfinanciardhemjaftueshmëriaekapitalitnësektorinbankarpërnjëperiudhëkohorederinë fund tëvitit2015.Provaerezistencësvlerësonndikiminqësituata të ndryshme makroekonomike ushtrojnë në gjendjen financiare tësektoritbankar,dukepërjashtuarmundësinëerritjessëkapitalittëpaguargjatëperiudhëssëmarrënëkonsideratë.Analizapërmbantreskenarë:njëskenarbazë, icilibazohetnëparashikimete treguesveekonomikëdhe financiarësipasecurisë së tyrehistorike;dhedy skenarë të rënduar tëcilëtpërfshijnë

Raporti Vjetor 2014


rritjetënormavetëinteresit,ngadalësimosetkurrjetëaktivitetitkredituesdhenënçmimtëkursittëkëmbimit.Rezultateteushtrimitnëtermatëmjaftueshmërisësë kapitalit tregojnë se në tërësi, sektori bankar mbetet i mirëkapitalizuar.Gjithsesi, bankat e mesme kanë norma më të ulëta të mjaftueshmërisë sëkapitalit,nëkrahasimmegrupetetjerabankare.30

Për sa ipërket ekspozimit të sektorit bankar ndaj rrezikut të tregut, ushtrimibazohetnëmarzhinreduktuestëaplikuarndajvlerëssëinvestimevenëletratëhuaja.Rezultatettregojnësesektorivazhdontëjetëindjeshëmndajekspozimittëletravemevlerëtëborxhittregtar,ndërsarrezikuqërrjedhngaekspozimindajletravemevlerëtëborxhitsovranështëikufizuar.

Së fundi, ushtrimi i cili vlerësonekspozimine sektorit bankar ndajgrupevebankarezotëruese,konfirmonsebankatëveçantajanëtëekspozuarandajkëtijrreziku,pornëtërësi,sektoribankarmbetetimbrojturngakyrrezikpërshkaktëpozitavetëshëndoshatëkapitalizimit.

ii.3. MBikëqyrja Bankare

• Funksioni mbikëqyrës në Bankën e Shqipërisë mbështetet në tre shtylla bazë: licencim, rregullim dhe mbikëqyrje. kjo e fundit realizohet nëpërmjet kryerjes së analizave nga jashtë dhe ekzaminimeve në vend31. Mbikëqyrja dhe rregullimi i vazhdueshëm i veprimtarive financiare në vend, kryesisht të veprimtarisë bankare, mbetet në fokusin e këtij funksioni dhe përbën veprimtarinë kryesore të tij.

Gjatë vitit 2014, janë kryer në mënyrë të vazhdueshme ekzaminimet esubjektevefinanciaretëlicencuara,sinëpërmjetinspektimevenëvendashtudhenëpërmjetanalizavengajashtë.Gjithashtu,ështëmbajturnjëkomunikimivazhdueshëmmeindustrinëbankarepërtëdiskutuardhetërhequropinioninesajnëlidhjemepërmirësimetrregullatoredhendikimetemundshmetëtyre.

Në përgjigje të rrezikut të rritur të kredisë, është ndërmarrë një përqasjeproaktive mbikëqyrëse, duke e kanalizuar analizën në nivele mikro (nëkredimarrës individualë) me qëllim gjetjen e zgjidhjeve të qëndrueshmemepërfitimreciprok të tëdypalëve.Kjoplatformëpëradresiminekredivemeprobleme synongjetjen e zgjidhjeve të përshtatshmepër kredimarrësit,krijon hapësira më të mëdha bashkëpunimi midis bankave si dhe ndikonaktivitetin ekonomik të vendit nëpërmjet krijimit të likuiditeteve të nevojshmepërvazhdimësinëeveprimtarisësëinvestitorëvedhetëkorporatave.

30 Bankat e sektorit bankar shqiptar ndahen sipas madhësisë së aktivitetit të tyre në: - banka të Grupit 1 (banka të vogla), ku secila zë nga 0-2% të totalit të aktiveve të sektorit. - banka të Grupit 2 (banka të mesme), ku secila zë nga 2-7% të totalit të aktiveve të sektorit. - banka të Grupit 3 (banka të mëdha), ku secila zë mbi 7% të totalit të aktiveve të sektorit.31 Banka e Shqipërisë publikon informacion të detajuar mbi zhvillimet në sistemin bankar dhe

procesin e mbikëqyrjes bankare në raportet vjetore të Mbikëqyrjes.

Raporti Vjetor2014


II.3.1.KUADRIRREGULLATIV

Gjatëvitit2014uhartuanaktetërejarregullatoredheurishikuandisaprejakteveekzistuese.QëllimikryesorishtepërafrimimestandardeteKomitetittëBazelitdhedirektivatevropiane,sidhepërshtatjamezhvillimetebrendshme.Gjithashtu gjatë këtij viti, u kryen disa ndryshime të kuadrit rregullatormbikëqyrës,nëzbatimtërekomandimevetëProgramittëVlerësimittëSektoritFinanciar të lëna nga FondiMonetarNdërkombëtar dhe Banka Botërore,gjatëvitit2013,meqëllimvlerësiminezbatimittë29parimevetëKomitetittëBazelitpërnjëMbikëqyrjeEfektive32.

Aktetërejarregullatoredhetërishikuaratërësishtgjatëvitit2014:

• Dokumenti “Politika e Mbikëqyrjes”, i cili përcakton politikën embikëqyrjestëbazuarnërrezikunpërbankatdhegrupetbankareosefinanciare,përtëcilatBankaeShqipërisëështëautoritetimbikëqyrëspërgjegjës.Objektivi kryesor është sigurimi i një procesi efikas përvlerësiminegjendjesfinanciaredhetëqëndrueshmërisësëbankave.

• Rregullorja “Për administrimin e rrezikut nga ekspozimet e mëdhatë bankave”, e cila përcakton rregullat dhe kriteret për llogaritjen,mbikëqyrjendheraportimineekspozimevetëmëdhatëbankësndajnjëpersoni/klientiosegrupipersonash/klientështëlidhurndërmjettyremebankën,meqëllimadministriminerrezikutqërrjedhngaekspozimiipërqendruarndajtyre.Ajohyrinëfuqimë1janar2015.

• Udhëzimi “Mbi planet e rimëkëmbjes”, i cili përcakton parimetthemelore dhe kërkesatmbikëqyrësembi strukturën dhe përmbajtjenePlanevetëRimëkëmbjessëbankave,sidheraportiminetyrepranëBankëssëShqipërisë.

• Rregullorja “Për kapitalin rregullator të bankës”, e cila përcaktonstrukturën, elementët përbërës dhemetodën e llogaritjes së kapitalitrregullatortëbankës,sidhenivelinminimaltëtij.

Akterregullatoretërishikuarapjesërishtgjatëvitit2014:

• Rregullorja “Për administrimin e rrezikut të kredisë nga bankat dhedegëtebankave tëhuaja”pësoindryshime tëpjesshme,nëzbatimtë rekomandimeve të FMN/BB lidhurmeadministrimin e rrezikut tëkredisë.Këtondryshimerregullatorehynënëfuqimë1janar2015.

• Rregullorja“Përlicencimin,organizimin,veprimtarinëdhembikëqyrjenezyravetëkëmbimitvalutor”pësoindryshimetëpjesshme,meqëllimforcimin e proceseve mbikëqyrëse dhe rritjen e disiplinës së tregutlidhurmembrojtjenekonsumatoritnëaktivitetetekëmbimevevalutore.

• Rregullorja“Përraportinemjaftueshmërisësëkapitalit”pësoindryshimetë pjesshme, në kuadër të paketës së masave për përmirësimin eklimëssëkredidhëniesnëvend,sidheshtimittëformularëveraportuestë kërkesave për kapital (COREP) dhe udhëzuesit metodologjik përplotësiminetyre.

32 Basel core principles for Effective Banking Supervision.

Raporti Vjetor 2014


• Rregullorja “Për licencimin dhe ushtrimin e veprimtarisë së bankavedhedegëve tëbankave tëhuajanëRepublikëneShqipërisë”pësoindryshimetëpjesshmenëzbatimtërekomandimevetëMisionitFSAP(2013), lidhur me disa kritere shtesë për miratimin e transferimit tëpjesëmarrjesinfluencuesenëbankadhetëdisakriterevepërkryerjeneshërbimevebankaredhe/osefinanciarendërkufitare.

ii.3.2. kuadri licencues dhe MiratiMet

Struktura e sektorit bankar shqiptar gjatë vitit 2014 mbeti e pandryshuar,epërbërënga16banka tregtaremeorigjinëkapitali tëhuajdhevendas.ShumicaesektoritbankarkontrollohetngafilialetegrupevetëhuajabankaremeorigjinëkapitalingaBashkimiEvropiandheqëushtrojnëveprimtarinëetyre bazuar në legjislacionin shqiptar dhe në kuadrin rregullator në fuqi tëBankëssëShqipërisë.

2010 2011 2012 2013 2014BankatnëShqipëri,prejtëcilave: 16 16 16 16 16Degëtëbankavetëhuaja 2 2 0 0 0Shumica1mekapitalprivatsipasndarjevetëmëposhtme:Mekapitalprivatnëshumicënepronësisëtëhuaj: 14 14 14 14 14-meshumicëkapitalitëhuajngavendeteBashkimitEvropian2 10 10 10 10 10

-meshumicëkapitalimeorigjinëturke3 1 1 1 1 1-meshumicëkapitalinganjëinstitucionfinanciarndërkombëtar(ArabiaSaudite) 1 1 1 1 1

-meshumicëkapitalimeorigjinëkuvajtiane4 1 1 1 1 1-meshumicëkapitalingaKonfederataeZvicrës5 1 1 1 1 1Mekapitalprivatmeshumicënepronësisëvendase6 2 2 2 2 2

Burimi: Banka e Shqipërisë. 1 “Shumicë” është në çdo rast shumica e thjeshtë 50% e votave, plus 1 votë.2 Bankat me origjinë kapitali nga vendet e BE-së janë nga: italia (Banka intesa Sanpaolo albania,

Banka veneto), austria (Banka raiffeisen), Gjermania (Banka procredit), Franca (Banka Societe Generale albania, Banka credit agricole Shqipëri), Greqia (Banka Tirana, Banka alpha albania, Banka NBG albania), Bullgaria (Banka e parë e investimit).

3 Banka kombëtare Tregtare.4 Banka e kreditit të Shqipërisë.5 Banka Ndërkombëtare Tregtare me aksioner Financial Group icB holding.6 Bankat me shumicë kapitali vendas janë: Banka union (me 88.82%) dhe Banka credins (me

76.92%).

Nëpërputhjedhezbatimtëkërkesaveqërrjedhinngaligjinr.9662,datë18.12.2006 “Për bankat në Republikën e Shqipërisë” dhe të funksionimitnormal të aktivitetit bankar, Banka e Shqipërisë ka mbështetur bankat nëaplikimet e tyregjatë vitit2014,duke vlerësuar kërkesat epërcaktuaranërregulloretembikëqyrjes.

Miratimetpërkryerjeneveprimtariveshtesënëaneksetelicencavetëbankave,konsistuannëvlerësimindhemiratiminekërkesëssënjëbankepërshtimineveprimtarisësëtregtimitpërllogaritëbankësqoftëdhenënjëkëmbimvalutor,nënjëtregtëvetorganizuartëletravemevlerëtëtransferueshme.Edhegjatëkëtijviti,vazhdoivlerësimiikërkesavetëbankavepërkryerjeneveprimtarisë

Tabelë 7. Struktura e pronësisë së bankave (numri i bankave, fund i periudhës)

Raporti Vjetor2014


sëndërmjetësimitnësigurimedherisigurime(endenëprocesaplikimipranëBankës së Shqipërisë), si dhe mbështetja e bankave të interesuara, nëplotësiminekushteveligjore/rregullatorepërkryerjenekësajveprimtarie.

Bankatkanëparaqiturkërkesapërndryshimtërrjetittëtyrebankar,sinëdrejtimtëzgjerimitashtuedhetëreduktimit(nëpërmjetmbylljes,bashkimit/transferimit)tëdegëve/agjencivebrendavendit.Nëfundtëvitit2014,bankatushtrojnëveprimtarinëetyreme500degë/agjencibankare.

Nëprocesinlicencues,BankaeShqipërisëikakushtuarvëmendjetëveçantëzbatimittëparimevedherregullavebazëpërnjëdrejtimtëpërgjegjshëmdheefektivtëbankave,dukevlerësuarstrukturatetyreorganizative,menaxhimin,sidhendarjenepërgjegjësive.Bazuarnërregulloren“Mbiparimetbazëtëdrejtimittëbankavedhedegëvetëbankavetëhuajadhekriteretpërmiratimineadministratorëvetëtyre”,BankaeShqipërisëmiratoi65administratorëtërinj,tëcilëtsipaspozicionevedrejtuesendahennë:18anëtarëtëkëshillavedrejtues,10anëtarë të komiteteve të kontrollit dhe37drejtues ekzekutivë.Pjesëemiratimitishinedheadministratorëtesubjektevefinanciarejobanka.

Edhe gjatë vitit 2014, mbi bazën e aplikimeve të paraqitura, Banka eShqipërisëakordoilicencadhedhamiratimepërsubjektefinanciare,tëcilatjanëpjesëekuadritlicencuesdhembikëqyrëstësaj.

2010 2011 2012 2013 2014Bankadhedegëtëbankavetëhuaja 16 16 16 16 16Subjektefinanciarejobanka 17 19 21 21 22Zyratëkëmbimitvalutor 284 301 322 333 356Unionetëshoqërivetëkursim-kreditit 2 2 2 2 2Shoqëritëkursim-kreditit 126 126 126 121 113


Në tregun financiar jobankar, viti 2014 u shoqërua me licencimin e njësubjektitërinëfushëneveprimtarisësëqirasëfinanciare,dukeeçuarnumrine subjekteve financiare jobanka të licencuara në 22. Pjesë e miratimevetë dhëna për subjektet financiare jobanka ishin miratimi i transferimit tëpjesëmarrjesinfluencuesenëmasën100%tëkuotavetëkapitalitdhemiratimiizvogëlimittëkapitalittënjësubjektifinanciarjobankë.

Licencimiizyravetëkëmbimitvalutorvijoiedhegjatëvitit2014,menjëritëmmëtë lartërritjejenëkrahasimmenjëvitmëparë.Konkretisht,u licencuan33subjekte të rejapër veprimtarinëezyrave të këmbimit valutor,ndërkohëqë 10 subjekte të licencuara për ushtrimin e kësaj veprimtarie dorëzuanlicencatpranëBankëssëShqipërisë,sirrjedhojëendërprerjessëaktivitetit.Nëfundtëvitit2014,nëtregunekëmbimevevalutorekryejnëaktivitet356zyratëkëmbimitvalutortëlicencuara.Miratimeudhanëedhepërshtiminekambistëveqëushtrojnëveprimtarinënëzyratekzistuesetëkëmbimitvalutor.

Përsaitakonlicencimittëshoqërivetëkursim-kreditit,askyvitnukpatilicencimetëreja.Numriishoqërivetëkursim-kredititvazhdoitëreduktohet,sirezultatirevokimittë8licencavepërnisjetëproceduravepërlikuidimngaanaetyre.

Tabelë 8. Numri i subjekteve financiare të licencuara nga Banka

e Shqipërisë (fund periudhe)

Raporti Vjetor 2014


ii.3.3. ekzaMiniMet në vend

Ekzaminimet në vend, si pjesëmjaft e rëndësishme eprocesitmbikëqyrës,synojnëshqyrtimindhevlerësiminngaafërtëprofilittërrezikuttësubjektevetë licencuara nga Banka e Shqipërisë. Planifikimi dhe organizimi i tyrebazohet në disa shtylla kryesore si: zhvendosja drejt një mbikëqyrjeje tëbazuarnërrezik,sigurimiipërputhshmërisësëveprimtarisësësubjektevetëlicencuaramekuadrinligjordherregullatornëfuqi,sidherritjaeefektivitetittëinstrumentevetëmbikëqyrjes.Merëndësithelbësorenëprocesineplanifikimittëmbikëqyrjesnëvendjanëedherezultateteanalizësngajashtë.Kyfunksionmonitoronnëmënyrëdinamikedhenëpërmjetnjëprocesiproaktivgjendjenfinanciare tëçdo subjekti të licencuar, si edhe të sistemitbankarnë tërësi,dukeidentifikuarproblemetekzistuesedhetësëardhmes,sidheshërbensinjësistemiparalajmërimittëhershëm.

Gjatë vitit 2014, janë zhvilluar 9 ekzaminime në institucionet financiarebankadhejobanka.Këtupërfshihen4ekzaminimetëplotapërvlerësiminegjendjessëpërgjithshmetësubjektevebankaredhe1ekzaminimiplotënësubjektefinanciarejobanka.Gjithashtu,janëkryer2ekzaminimetëveçantameqëllimvlerësiminerreziqevespecifiketësubjektevebankare,kryesishttërrezikuttëkredisë.Ndjekjadheniveliizbatimittëplanittëmasavekorrektuesepërbënnjëtjetërfokustëmbikëqyrjesnëvend.Përkëtëqëllimështëzhvilluar1 ekzaminim pranë një subjekti bankar dhe 1 tjetër pranë një institucionijobankë.NëvëmendjetëBankëssëShqipërisëkaqenëedhebashkëpunimimeautoritetetëtjerambikëqyrësesiAutoritetiiMbikëqyrjesFinanciare.Gjatëvitit janë zhvilluar4 ekzaminimepranëbankavedepozitare dhe shoqëriveadministruesetëfondevetëpërbashkëta.

Konkluzionet e dala nga ekzaminimet në vend tregojnë se përgjithësishtaktiviteti i subjekteve të licencuaraështë zhvilluar nëpërputhjeme kërkesate kuadrit ligjor dhe të atij rregullator mbikëqyrës. Rekomandimet synojnëpërmirësiminepraktikavetëadministrimittërreziqeve,nëdrejtimtë:

• Forcimittëqeverisjessësubjektevetëlicencuara,veçanërishtforcimittëstrukturavembikëqyrësedheatyredrejtuese;

• Forcimit të sistemeve të kontrollit të brendshëm të subjekteve tëekzaminuara me qëllim identifikimin, matjen dhe monitorimin erreziqeve.Vëmendjeeveçantëiështëkushtuarveprimtarisësënivelevetëndryshmetëkontrollitsinjësisësëkontrollittëbrendshëm,funksionittërrezikutdhepërputhshmërisëetj.;

• Rishikimittëvazhdueshëmtëkuadrittëbrendshëmqërregullonpraktikateadministrimittërreziqevenëpërputhjemekërkesatmbikëqyrëse;

• Përmirësimit të standardeve të aprovimit të kredisë, monitorimittë vazhdueshëm të portofolit në vonesë dhe forcimit të punës përrikuperiminetyre;

• Sigurimittëpërputhshmërisërregullatorelidhurmetrajtimineaktivitetittëinvestimevenëletramevlerë.

Raporti Vjetor2014


Rrezikuikredisëvijontëmbetetrrezikukryesorndajtëcilitekspozohensubjektetelicencuara,ndikuarsingafaktorëtëjashtëm(kushtetekonomike,konkurrencaetj.)ashtudhengafaktorëtëbrendshëm(strukturatebilanceve,standardetekredidhënies,sistemetekontrollitetj.).Siitillë,këtijrrezikuiështëkushtuarnjëvëmendjedheangazhimmëimadhburimeshnjerëzoregjatëekzaminimevenëvend.Ekzaminimet kanëkërkuar riklasifikim të kategorisë së rrezikutpërkredimarrës të caktuar, përmirësimin e praktikave të identifikimit, matjesdhemonitorimit të ekspozimeve të bankës ndaj një kredimarrësi apo grupkredimarrësishtëlidhur.Vitetefundit,subjektetelicencuarakanënjohurritmetëngadaltatërritjessëkredivekrahasuarmeperiudhatemëparshme,dukeupërqendruarmëtepërnërikuperiminekredivenëvonesëdheshtrëngiminekriterevetëkreditimit.Nëkëtokushte,ekzaminimetkanësynuarevidentiminefaktorëvedhepërgjegjësivetëbrendshmeqëkanëndikuarnëpërkeqësiminecilësisësëkredive,meqëllimadresiminedobësivedhehapjenerrugëvetërejapërprocesetëshëndetshmekreditimi,tëcilatmbështesinekonominënëpërgjithësidheaktivitetinevetësubjektevetëlicencuara.

Në përputhje me filozofinë mbikëqyrëse për një qasje prudenciale dheparandaluese të dukurive negative, është kërkuar marrja e masave përadresimineproblematikëssëportofolitnëvonesënëpërmjetforcimittëprocesittë monitorimit të hershëm të vonesave, hartimit të strategjive të zgjidhjespër klientët problematikë, rritjes së efikasitetit në ristrukturimin e kredive etj.Gjithashtu,përnjëprocessamëtransparentdhetëshëndetshëmtërikuperimittëkredivemeprobleme,gjatëekzaminimevenëvendvëmendjeeveçantëi është kushtuar trajtimit të pronave të fituara nëpërmjet proceseve ligjore,përpjekjevepërshitjenetyre,parashikimevetëvleravetëtyreetj.

Njëpjesëe rekomandimevekanëpasur si synimpërmirësiminekërkesavecilësore për administrimin e rreziqeve të likuiditetit dhe të tregut, ndonëseekspozimiisubjektevendajtyreështëvlerësuarnëniveletëkënaqshme.

Analizat e provës së rezistencës (stress-test), si element i rëndësishëm imonitorimit të ekspozimit të subjekteve ndaj rreziqeve kanë qenë në fokustëprocesittëmbikëqyrjesnëvend,sinëkushtenormaledhenësituatajotëzakonshmetëaktivitetit.Rekomandimetkanëadresuarnevojatpërpërmirësimtëfrekuencëssëzhvillimittëtyredhepërcjelljessërezultatevepranëorganevedrejtuese tësubjekteve,meqëllimpërmirësiminemëtejshëmtëpolitikavetëbrendshmetëadministrimittërrezikut.

Pjesë integrale e inspektimeve të zhvilluara kanë qenë edhe vlerësimi itransparencës me publikun dhe ekspozimi ndaj rrezikut operacional dheteknologjisësëinformacionit.

TraNSparENca dhE puBlikiMi i iNForMacioNiT

PrioritetiiBankëssëShqipërisënëdrejtimtëtransparencëskaqenëmonitorimi,identifikimi,matjadhevlerësimiiplotësimit tëkërkesavetëdetyrueshmepërzbatimngabankatpër informimineklientëve,mbiproduktetdheshërbimet

Raporti Vjetor 2014


bankareefinanciaretëofruarangasistemibankar.Konstatohetseështërriturndërgjegjësimiisektoritbankarpërçështjetetransparencësdhepublikimittëinformacionit.Ështëkryerrishikimiielementëvetëmarrëveshjessëkredisë,nëpërputhjemekërkesatrregullatore,sidheinformimiparakontraktoriklientëve.Tashmëtëgjithabankatpublikojnënëfaqenetyretëinternetitraportetvjetoredheatotremujore.

Gjatëvitit2014,ështëbërëkujdesnëmënyrëtëvazhdueshmepërpublikiminnëfaqenzyrtaretëinternetittëBankëssëShqipërisë,tëraportimevetëbankavepërkomisionetdhenormateinteresitpërkreditëdhedepozitat.

rrEziku opEracioNal

Sistemibankarkashfaqurprogresnëmonitorimindheadministriminerrezikutoperacional.

Gjatëekzaminimitnëvendtëbankaveështëkonstatuarnjërritjeepërfshirjessë drejtimit të lartë në zhvillimin e një sistemi të përshtatshëm politikash qërregullojnë administrimin e këtij rreziku. Kjo gjë ka ndikuar në zhvillimin emëtejshëmtëidentifikimitdhevlerësimittërrezikutoperacional,ashtuedhetëmonitorimitdhe raportimit të tij. Sistemipërgjithësisht ka reaguar nëmënyrëpozitivendajkërkesavetëautoritetitdukepërdorurteknikazbutësedhedukehartuarezbatuaredheproceduratëbrendshmeqëishërbejnëkëtijqëllimi.

AktivitetiiinspektimevenëvendnëlidhjemeTeknologjinëeInformacionitdheKomunikimitkaqenëpjesëeinspektimittëplotëtëkatërbankavedheenjëinspektimitëtargetuar.Ekzaminimetkanëkonstatuarvështirësinëadministrimine rreziqeve të lidhurame teknologjinëe informacionit,me implementimeteplanevetëvazhdimësisësëpunësnërastfatkeqësie,sidhememenaxhimine incidenteve të sigurisë së informacionit. Mangësitë e rezultuara gjatëekzaminimevejanëshoqëruarmerekomandimetpërkatëse.

paraNdaliMi i paSTriMiT Të paravE dhE FiNaNciMiT Të TErrorizMiT

Gjatë vitit 2014, nëpërmjet inspektimeve në vend, ka vijuar mbikëqyrjarigorozee çështjeveqë lidhenmeparandalimin epastrimit të paravedheluftënkundërfinancimittëterrorizmit.

Aspektirëndësishëmipunëskaqenënënshkrimiimarrëveshjessëbashkëpunimitnë 10 qershor 2014 ndërmjet Bankës së Shqipërisë dhe Drejtorisë sëPërgjithshme të Parandalimit të Pastrimit të Parave, në kuadër të luftës përparandalimin epastrimit të paravedhe financimit të terrorizmit.Gjithashtu,ështëndjekurdheraportuarnëvazhdimësitekinstitucionetpërkatësezbatimiiplanittëmasavedherekomandimetekomitetitMoneyvaltëKëshillittëEvropësdheFATF(Financial action Task Force).

Masatemarrapërzbatiminendryshimeve ligjoredhepërharmoniziminelegjislacionitmestandardetndërkombëtaredherekomandimeteorganizmave

Raporti Vjetor2014


ndërkombëtarë,nëvitin2013,kanërriturefikasitetinemasaveparandaluesepërpastrimineparavedhefinancimineterrorizmit.

ii.3.4. suBjektet Financiare joBanka, unionet dhe shoqëritë e kursiM-kreditit

Gjatë vitit 2014, Banka e Shqipërisë ka vijuar komunikimin institucionalme subjektet jobankare të licencuara prej saj, me fokus të veçantë nëpërputhshmërinë me kuadrin rregullator. Kapacitete të konsiderueshmembikëqyrëse janë angazhuar në rishikimin e kuadrit ligjor për unionet dheshoqëritë e kursim-kreditit. Në funksion të rishikimit të ligjit, janë zhvilluartakime konsultative me shoqëritë e kursim-kreditit dhe unionet si dhe ështëbashkëpunuarngushtëmeAgjencinëeSigurimit tëDepozitave,meBankënBotëroredhemeKorpusineVullnetarëve tëShërbimeveFinanciare (FSVC).Viti 2014 shënoi punën bazë për hartimin e projektligjit të unioneve dheshoqërivetëkursim-kreditit,punëeciladotëfinalizohetnëvitinnëvijim,paskonsultimevemesektorinpërkatës.

II.3.5.REGJISTRIIKREDIVE

RegjistriiKredivevazhdontëoperojëmesuksesdukepërmbushurfunksioninkryesortëtijpërtëlehtësuaradministriminerrezikuttëkredisëdhepërtëbërëmëefektivprocesinmbikëqyrëstëBankëssëShqipërisë.

Nëfundtëvitit2014,kyregjistërpërmbantëdhënatëraportuaranga31subjektebankaredhe financiarepër një numërprej1,042,276kredish tëraportuara,nga tëcilat405,573 janëkrediaktivedhe të tjerat janëkreditëmbyllurandër vite,përfshirëedhekreditëe fshirangabilanci.KreditëeraportuaranëRegjistrineKredivetëcilatkanë5(pesë)vjetqëjanëmbyllurnga kredimarrësit apo fshirë nga bilanci i subjektit raportues, fshihen ngaregjistrinëpërputhjemeproceduratpërkatëse.

Subjektet bankare numërojnë 327,694 kredi aktive, subjektet financiarejobankaqëkryejnëkredidhëniedheqirafinanciarekanëraportuar58,622kredi aktive, ndërkohë që unionet e kursim-kreditit dhe shoqëritë e kursim-kredititnumërojnë19,257krediaktivenëtotal,ngakreditëeraportuaratësistemit.

ii.3.6. vepriMtari të veçanta MBikëqyrëse

përMBuShja E kriTErEvE Të BaNkëS BoTërorE për krEdiNë për poliTikaT E zhvilliMiT

Kredia për politikat e zhvillimit (development policy loans, në vijim DPL)është një instrument i Bankës Botërore për përmbushjen e disa objektivave

Raporti Vjetor 2014


të zhvillimit, në funksion të përfitimit të kredive mbështetëse për qeverinëshqiptare. Banka e Shqipërisë ka përmbushur të gjitha detyrimet e saj nëkuadërtëkëtijinstrumenti.

• UmiratuaPolitikaeMbikëqyrjesdheManualiiVlerësimittëRreziqeve,dokumentetëcilathynënëfuqinëdatën1janar2015.

• Umiratua rregullorja “Përadministrimine rrezikut ngaekspozimetemëdhatëbankave”33.

• Ubënëndryshimerregullativenërregulloren“Përadministriminerrezikuttëkredisë”dukevendosurkriterepërfshirjenekredivetëhumburatëbankavepaskalimittënjëafatitëcaktuar34.

• Përgjatë vitit 2014, është punuar për përgatitjen e ligjit të ri përshoqëritëekursim-kreditit,punëecilavijonedhegjatëvitit2015dheështëbrendaafatittëparashikuarnëDPL.

kaliMi Në MBikëqyrjEN E Bazuar Në rrEzik

Nëvitin2014uintensifikuapunapërzbatimineplotëtëmetodologjisësëmbikëqyrjes tëbazuarnërrezik.Mëkonkretisht,uhartuandhemiratuandydokumente të rëndësishme,ai i“PolitikëssëMbikëqyrjes35”dhe“Manuali iVlerësimittëRreziqeve”.

PolitikaereeMbikëqyrjessynonrritjenemëtejshmetëefektivitetittëmbikëqyrjesbankare.Kydokumentsjellnjësërëpërparësish,sipërmbikëqyrësitashtuedhepërbankat,dukeufokusuarnëmbikëqyrjenebankavedhetëaktiviteteveqëshfaqinnjërrezikmëtëlartëapoprirjenegative.Ainxitbankattëpërmirësojnëaftësitëe tyrepër të identifikuar,matur,monitoruardhekontrolluar rreziqet,si dhe për të korrigjuar mangësitë e vërejtura përgjatë këtyre proceseve.Gjithashtu, Dokumenti i Politikës inkurajon komunikime të shpeshta dhe tëhapura ndërmjet bankave dhe mbikëqyrësve, të cilat sigurohen nëpërmjettakimevenëfazatëndryshmetëprocesitdheiumundësojnëmbikëqyrësvetëkuptojnëmëmirëstrategjinëebankës,rreziqetmetëcilatpërballet,cilësinëeadministrimittërrezikut,sidhearritjetnëadresiminemangësivetëidentifikuaragjatëprocesitmbikëqyrës.

Njëkohësisht,PolitikaeMbikëqyrjespërmirësoncilësinëepunëssëmbikëqyrjesbankare,pasizhvillimeterejadhendryshimetstrategjikenënjëinstituciontëcaktuarapozhvillimetsektorialenërreziqespecifikemonitorohennëmënyrëmëtëdetajuarpërgjatëgjithëciklitmbikëqyrës.Ajosiguronnjëadministrimmë tëmirë ngapikëpamja kohore tëburimeve njerëzore,dukemundësuarshkurtimin e kohës së shpenzuargjatëmbikëqyrjes në vend, në kushtet kuranalizaparaprakekryhetngajashtë.

33 për më tepër, referojuni seksionit më sipër “ii.2.1.vlerësimi i rreziqeve dhe veprimet për administrimin e tyre”.

34 për më tepër, referojuni seksionit më sipër “ii.2.1.vlerësimi i rreziqeve dhe veprimet për administrimin e tyre”.

35 Miratuar me vendim të këshillit Mbikëqyrës nr. 9 datë, 26.02.2014.

Raporti Vjetor2014


Së bashku me Politikën eMbikëqyrjes u miratua dheManuali i Vlerësimittë Rreziqeve, i cili hyri në fuqimëdatë1 janar2015.Objektivi kryesor imbikëqyrjes sëbazuar në rrezikështëqë të sigurojënjëprocesefikaspërvlerësiminegjendjesfinanciaredhetëqëndrueshmërisësëbankave.Manualiirisjellndryshimecilësorekrahasuarmemanualinemëparshëm,nëlidhjemeimplementimineproceduravetërejatëekzaminimitdhevlerësiminerreziqevetëreja(rrezikustrategjikdheorganizativ,rrezikuinormëssëinteresitnëlibratebankësdherrezikuoperacional,tëcilëtduhettëpërfshijnëdhemodulembirrezikuneteknologjisësëinformacionitdhepërputhshmërisë,AML/CTFdhetransparencës).Sistemiiri ivlerësimit tërrezikut,prezantonnjëalgoritëmtëstrukturuar për të përcaktuar vlerësimin e rrezikut të përgjithshëm të bankësbazuarnëvlerësiminindividualtësecilitprejrreziqeve.

plaTForMa E adrESiMiT Të krEdivE ME proBlEME

Viti2014regjistroizhvillimeinteresanteedhenëadministrimineportofolittëkredivetëkëqija.Vlentëveçohetiniciativaendërmarrëpërtëanalizuardhehartuarplanerimëkëmbjejedhezgjidhjejepërkredimarrësitmëtëmëdhenjtësistemit,nëvështirësishlyerjejedhetëekspozuarnëdisabankanjëkohësisht.Për kredimarrësit e përzgjedhur, pasi është marrë pëlqimi paraprak përshkëmbimineinformacionitmidisbankave,janëpropozuarmundësitëmëtëmirapërnjëzgjidhjetëqëndrueshmetëaftësisëpaguesetëkredimarrësitdhevijimësisë sëbiznesit.Kjo iniciativëështëmbështetur ngaprojekti FinSAC iBankësBotërore,icilikaangazhuarnjëshoqërindërkombëtaremeeksperiencënëkëtëdrejtim.Kjoiniciativëdotëvijojëtëzbatohetedhegjatëvitit2015.

kaliMi NGa BazEl i Në BazEl ii

Në kuadrin e përafrimit me direktivën evropiane 2006/48/EC “Mbiveprimtarinëe institucioneve tëkreditit”dhedirektivën2006/49/EC“Mbimjaftueshmërinë e kapitalit të shoqërive të investimit dhe institucioneve tëkreditit”,umiratuarregullorjaere“Përraportinemjaftueshmërisësëkapitalit”.

RregullorjashënonkaliminngastandardiBazelI,nëAkordineRitëKapitalitosetënjohursiBazelII.Qëllimiikësajrregullorejeishtepërshtatjaekuadritrregullatortëautoritetitmbikëqyrës,nëfunksiontëpërllogaritjessëraportittëmjaftueshmërisësëkapitalit,meqëllimadresiminmëtëmirëtënevojavepërkapital tëbankavepërmonitorimin, kryesisht të: rrezikut të kredisë; rrezikuttë tregut dhe rrezikut operacional, për të siguruar në çdo rast, nivelin emjaftueshëmtëkëtijraporti.

KërkesaterejapërkapitaldhetabelateraportimitCOREPtëmiratuaragjatëvitit2014,sipasrregulloressëBE-sëpërveprimtarinëeinstitucionevetëkreditit,dotëzbatohenngabankatesistemitgjatëvitit2015,pasnjëperiudhetestimiparaleltëkërkesavetërejameatoekzistuese(nëfuqi)përgjatëvitit2014.

Raporti Vjetor 2014


plaNET E riMëkëMBjES dhE Të zGjidhjES

Në fillim të vitit 2014, KëshilliMbikëqyrës i Bankës së Shqipërisëmiratoidokumentin“Planeterimëkëmbjes”nëtëcilinpërmblidhenmasatemundshmetërimëkëmbjespërtësiguruarkthiminnënormalitettëveprimtarisëbankarenërastsematerializohenskenarëtëndryshëmqëdëmtojnëvazhdimësinëesaj.Këtomasajanëkonceptuarsizgjidhjemenatyrëtëjashtëzakonshme,tëcilatnukndërmerrenpërgjatëveprimtarisënormaletëbiznesit.PlaneteRimëkëmbjessynojnëtëreduktojnëprobabilitetinedështimittëbankavesistemike.

ii.4. sisteMi i paGesave dhe eMetiMi i Monedhës

ii.4.1. sisteMi i paGesave

• Nëpërmbushjetëpërgjegjësisësësaj ligjorenëfushënesistemit tëpagesave, Banka e Shqipërisë nxit dhe mbështet mirëfunksionimin e sistemit të brendshëm të pagesave në Shqipëri. Me qëllim arritjen e këtij objektivi, Banka e Shqipërisë aplikon tre lloje përqasjesh, të cilat janë plotësuese të njëra-tjetrës dhe bashkëveprojnë ndërmjet tyre: (i) luan rol operacional në ofrimin e sistemeve, (ii) kryen veprimtari mbikëqyrëse, dhe (iii) vepron si reformator i sistemit kombëtar të pagesave.

Gjatë vitit 2014, Banka e Shqipërisë ka përmbushur funksionet e saj sioperator,mbikëqyrësdhekatalizatornëfushënesistemevetëpagesave.Meqëllimpërafriminmepraktikatndërkombëtaredheatoevropianenëfushënembikëqyrjessësistemeve tëpagesave,është rishikuardokumenti “Politikaembikëqyrjessësistemevetëpagesavedhetëshlyerjes”36.Nëpërmjetrishikimitështë mundësuar një harmonizim i politikave mbikëqyrëse të Bankës sëShqipërisëmeligjin“Përsisteminepagesave”sidhenjëpërafrimifunksionevedhepolitikavetëBankëssëShqipërisëmeatotëBankësQendroreEvropiane.Gjithashtu,nëpërmjetkëtijrishikimimundësohetinformimiitregutmbiparimetpër mbikëqyrjen e infrastrukturës së tregjeve financiare, të publikuara ngaBankaNdërkombëtarepërRregullimnëprilltëvitit2012,tëvënanëzbatimedhenëShqipëri.

Nëpërmbushjetëfunksionittësajsioperatoredheadministratoreesistemevetë pagesave, gjatë vitit 2014, Banka e Shqipërisë ka ndërmarrë një sërëmasashpërpërmirësimineinfrastrukturësekzistuese(sistemitAIPSdheAECH),dhepërkrijimineinfrastrukturavetëreja,tëtillasisistemiqendroriregjistrimitdhe i shlyerjes së titujve (AFISaR). Këto zhvillime vlerësohet të kontribuojnënëmënyrë tëqenësishmenërritjenesigurisëdheefikasitetit tësistemevetëpagesave,sidhetëkrijojnëhapësiratërejapërzhvillimineinfrastrukturëssëtregjevefinanciare.Atojanëshoqëruaredhemepërditësimindhepërmirësiminebazësrregullatoretëzbatuar.

36 vendimi nr. 32, datë 30.04.2014 i këshillit Mbikëqyrës të Bankës së Shqipërisë.

Raporti Vjetor2014


MeqëllimpromoviminerolittëBankëssëShqipërisësikatalizatornëfushënesistemittëpagesavedhekonsolidiminebashkëpunimitndërinstitucional,është hartuar rregullorja “Për organizimin dhe funksionimin e KomitetitKombëtartëSistemittëPagesave”37.Kjonismëështëbazuarnëtëdrejtëndhedetyriminegjeneruarnganeni4iligjitnr.133/2013,datë29.04.2013“Për Sistemin e Pagesave”. Formalizimi i ndërveprimit midis aktorëve tëndryshëm në këtë fushë do të rrisë efikasitetin e reformave në fushën esistemevetëpagesavesidhedotëakomodojënevojatpërbashkëpunimpërtej aktorëve tradicionalë të fushës.Njëpraktikë e tillë konsiderohet edomosdoshmenëndritënepraktikavendërkombëtaredhemëkonkretishttëatyretëBashkimitEvropian.

Viti 2014 ka shënuar përmirësime në cilësinë dhe gamën e të dhënavestatistikorepër instrumentetepagesave.Dukepasursiudhërrëfyespraktikatmëtëmirandërkombëtaredhezhvillimetetreguttëshërbimevedhesistemevetë pagesave, Banka e Shqipërisë rishikoi metodologjinë “Për raportimin einstrumenteve të pagesave”. Rishikimi i metodologjisë synon përafrimin epraktikave raportueseme standardet eBankësQendrore Evropianedhe tëBankësNdërkombëtarepërRregullimdhemundësonshtrirjeneanalizavedhestudimeveedhenërrafshinrajonaldheatëndërkombëtar.

Vëmendjeeveçantëiështëkushtuaraktivitetitkërkimornëfushënepagesavedhe më konkretisht matjes së kostove të instrumenteve të ndryshme tëpagesavenëekonominëshqiptare.BankaeShqipërisënëbashkëpunimtëngushtëmeBankënBotërore,kapunuarpërhartiminemetodologjisëtëkëtijstudimidhembledhjene tëdhënavetënevojshme38.Kryerjaenjëstudimitë tillë është vlerësuar shumëefektivengabankatqendrore të vendeve tëzhvilluarasinëkuadërtëluftëskundërpërdorimittëparasëfizikenëekonomiashtuedhenëkuadërtëidentifikimittëmundësivepërreduktiminekostoveqëmbartpërdorimiiinstrumentevetëpagesavenëekonomi.RealizimiinjëstudimitëtillënëShqipëridotëmbështesëanalizimindhekuptiminekostovereale dhe sociale të përdorimit të instrumenteve të pagesave, procesinvendimmarrës në kuadër të modernizimit të sistemeve dhe shërbimeve tëpagesave, identifikimin e hapësiravepër reduktim të kostovenë varësi tërezultateve,sidhenxitjenedialoguttëaktorëvetëtregutbazuarnërezultatekonkrete.

funksionimi i infrastrukturës bazë të pagesave kombëtare në lekë ka reflektuar siguri dhe efikasitet

Infrastrukturabazëpërkryqëzimindheshlyerjenepagesavekombëtarenëlekë ka vijuar të reflektojë siguri dhe efikasitet edhe përgjatë vitit 2014,dukekontribuarnëefikasitetinepolitikësmonetare,nëruajtjenestabilitetitfinanciar, si dhe në besueshmërinë e publikut në monedhën kombëtare.SistemeteoperuaradhetëadministruarangaBankaeShqipërisë,“SistemiiShlyerjessëPagesaveNdërbankaremeVlerëtëMadhe(AIPS)”dhe“Sistemi

37 vendimi nr.35, datë 25.06.2014 i këshillit Mbikëqyrës së Bankës së Shqipërisë. 38 po kryhen vrojtime në 1000 individë dhe 700 biznese si dhe në një sërë institucionesh shtetërore

të cilat marrin dhe kryejnë pagesa.

Raporti Vjetor 2014


i Klerimit të Pagesave me Vlerë të Vogël (AECH)” kanë funksionuar nëpërputhjemerregullatdheproceduratpërkatëse,dukeshmangursituata tëjashtëzakonshme.

Kontributtështuarnërritjenesigurisëdheefikasitetittëdysistemeve,AIPSdheAECHkanësjellëdhepërmirësimetrregullatoredheatoinfrastrukturoreqëkandërmarrëBankaeShqipërisëpërgjatëvitit.

HAPëSIrë InformuESE 4. EcurIA E SIStEmEVE AIPS dHE AEcH

aips – sistemi i shlyerjes së pagesave ndërbankare me vlerë të madhe

Gjatë vitit 2014, aktiviteti i sistemit aipS ka pasqyruar një rritje të lehtë në vlerë, me 5.56% në terma vjetorë, ndërsa numri i transaksioneve të përpunuara rezulton në të njëjtat nivele me ato të vitit 2013. Gjithashtu, raporti i vlerës së transaksioneve të përpunuara në sistemin aipS me prodhimin e brendshëm bruto ka paraqitur rritje.

pasqyrimi i peshave të tipologjive të ndryshme të transaksioneve të përpunuara në sistemin aipS tregon se në terma të numrit, pagesat për klientë vijojnë të zënë gjithnjë e më shumë peshë. ky zhvillim vlerësohet të reflektojë përçimin e masave të marra nga Banka e Shqipërisë në mars të vitit 2011*. Në terma të vlerës, vërehet një prani më e madhe e autoritetit monetar në treg dhe një rënie relativisht e lehtë e tregut ndërbankar.

përgjatë vitit 2014, kredia brenda ditës (kBd)** ka reflektuar një rritje vjetore prej 33.4% në vlerë, ndërkohë që në numër mbetet pothuajse në të njëjtat nivele me ato të vitit të kaluar. pavarësisht rritjes në terma të vlerës, raporti i financimit të transaksioneve të përpunuara në aipS nëpërmjet këtij instrumenti mbetet në nivele tejet të ulëta (0.4%) duke nënkuptuar një ekspozim të kufizuar të sistemit ndaj rrezikut të

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

100000

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

numri (majtas)vlera, mld lekë (djathtas) Burimi: Banka e Shqipërisë.

0

1

2

3

4

5

6

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Gra�k 30. Ecuria e numrit dhe e vlerës së transaksioneve të shlyera në AIPS (majtas) dhe raporti i vlerës së transaksioneve të AIPS ndaj PPB-së (djathtas)

Raporti Vjetor2014


likuiditetit. Gjithashtu, nevojat për likuiditet rezultojnë të kenë qenë të përqendruara në kohë dhe në segmente të kufizuara, duke mos reflektuar sjelljen e tregut në tërësi.

aeCh – sistemi i klerimit të pagesave me vlerë të vogël

Sistemi aEch ka reflektuar rritje si në terma të vëllimit ashtu edhe të vlerës, edhe gjatë vitit 2014. krahasuar me vitin 2013, numri i transaksioneve të kleruara është rritur me 22.13% dhe vlera me 14.24%.

Shtimi i pagesave të kleruara në aEch ka ardhur si efekt i kombinuar i rritjes së pagesave nga Ministria e Financave (pjesëmarrësi me peshën kryesore në sistem, prej 54% në numër dhe prej 49% në vlerë) dhe e pagesave të kleruara nga bankat

3041 31509594 10277

10137 8473

55758 60428

7820 4102

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2013 2014Transaksione/instrumente �nanciare BSHTransferta cash për/nga emisioniPagesa ndërbankarePagesa për klientëtShleyrje për sistemet e klerimit neto

2550497.24 3044471

280743.68313048

2604004.22 2367778

759020.46 889415

677345.42 639034

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2013 2014Transaksione/instrumente �nanciare BSHTransferta cash për/nga emisioniPagesa ndërbankarePagesa për klientëtShleyrje për sistemet e klerimit neto

Gra�k 31. Shpërndarja e pagesave të procesuara në sistemin AIPS në numër (majtas) dhe në vlerë (mld lekë, djathtas)


0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

0

0.5%

1.0%

1.5%

2.0%

2.5%

3.0%

3.5%

4.0%

4.5%

5.0%

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Vlera e KBD mld LekëAIPS vlerë mld Lekë

% KBD ndaj AIPS Burimi: Banka e Shqipërisë.

Gra�k 32. Ecuria e vlerës së KBD dhe AIPS si dhe raporti i tyre (majtas), dhe ecuria e numrit të KBD dhe vlerës mesatare (djathtas)

0

50

100

150

200

250

300

350

0

50

100

150

200

250

300

2009 2010 2011 2012 2013 2014

Numri i KBD-ve (majtas)Vlera e KBD-ve mld Lekë (djathtas)

Raporti Vjetor 2014


për llogari të klientëve të tyre. rritja e pagesave të kleruara nga bankat për të tretin vit radhazi vlerësohet të reflektojë masat e marra nga Banka e Shqipërisë në mars të vitit 2011***.

pasqyrimi i pagesave të kleruara në sistemin aEch përgjatë seancave, tregon një përqendrim më të theksuar në seancën e parë**** të klerimit të pagesave, krahasuar me dy seancat e tjera. Shmangia e mbingarkesave në flukset e pagesave përgjatë seancës së fundit të klerimit minimizon rreziqet shtesë në kuadër të mirëfunksionimit të sistemeve të pagesave.

* Me vendimin nr.12, datë 23.02.2011, këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë vendosi reduktimin e komisioneve dhe tarifave për këtë sistem, si dhe përcaktimin e një vlere maksimale prej 1500 lekësh për komisionet, të cilat mund të aplikojnë bankat për shërbimet e pagesave në lekë të kleruara dhe të shlyera në aipS.

**Një instrument i rëndësishëm në sistemin aipS është kredia Brenda ditës (kBd), të cilën Banka e Shqipërisë ia ofron bankave pjesëmarrëse për administrimin e likuiditetit brenda ditës dhe për garantimin e vijueshmërisë normale të funksionimit ndërbankar të pagesave.

***Me vendimin nr.12, datë 23.02.2011, këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë vendosi: rritjen e vlerës kufi të sistemit aEch nga 1 milion në 1.5 milionë lekë, shtimin e një seance të tretë klerimi në sistemin aEch, diferencimin e tarifave përgjatë seancave dhe reduktimin e komisioneve dhe tarifave për këtë sistem, si dhe përcaktimin e një vlere maksimale prej 500 lekësh për komisionet, që mund të aplikojnë bankat për shërbimet e pagesave në lekë të kleruara në aEch.

****duhet theksuar fakti se tarifat e aplikuara në pagesat që shlyhen gjatë seancës së parë janë shumë më të lira se ato të seancës së tretë.

43%

29%

28%

në vlerë

Seanca1 Seanca 2 Seanca 3

40%

31%

29%

në numër

Seanca1 Seanca 2 Seanca 3

Grak 34. Pesha e transaksioneve sipas seancave në AECH për vitin 2014



Gra�k 33. Ecuria e numrit dhe e vlerës së transaksioneve të kleruara në AECH

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

400000

450000

500000

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Numri (djathtas)Vlera në mln lekë (majtas)

Raporti Vjetor2014


përdorimi i instrumenteve të pagesave, veçanërisht i atyre elektronike, tregon prirje në rritje

Statistikatepërftuarangabankattregojnësegjatëvitit2014janëkryerrreth10.5milionëpagesaklientëshmenjëvlerëtotaleprej4,289miliardëlekësh,dukereflektuarnjërritjevjetoretënumritme21%dhenjërritjetëvlerësme18%. Vitin e kaluar është shënuar një rritje e përshpejtuar e përdorimit tëinstrumentevetëpagesaveelektronike,veçanërishtshërbimet“home banking”dheatomekartabankare.

Shërbimet“home banking”gjithnjëemëshumëpomarrin shtrirje në tregun shqiptar. Pas prezantimittë këtij produkti në vitin 2005 nga një bankë esistemit,nëfundtëvitit2014,numriibankaveqëofrojnëshërbime“home banking”është11.

Shtimiinumrittëllogariverrjedhësetëklientëvetëaksesueshmenga internetime27%krahasuarmevitin2013(pasnjëdyfishimitëtijnëvitin2013),është shoqëruar me një katërfishim të numrit tëtransaksioneve “home banking” gjatë vitit 2014.Ky rezultat përtej familjarizimit të tregut me këtoshërbime si dhe aksesin39më të gjerë të publikutndajkëtijshërbimi,reflektonderidikudheraportiminmëtërregullttëbankavepërkëtëzë,sirrjedhojëendryshimittëmetodologjisësëraportimeve.

39 Nëse marrim parasysh faktin se në vitin 2005 ky shërbim është prezantuar si një shërbim i profilizuar kryesisht ndaj bizneseve, tanimë gjithnjë e më shumë ky produkt po u ofrohet dhe individëve.

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Transferta krediti në formë letër

Transferta krediti në formë jo-letër

Pagesa me karta

Debitim direkt

Çeqet

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

transferte krediti nëform

e letër

transferte krediti nëform

e jo-letër

Pagesa me karta

Debitim

Direkt

Çeqet

Individë Biznese

Burimi: Raportimet e bankave sipas “Metodologjis ë për raportimin e instrumenteve të pagesave”.

Gra�k 35. Ecuria e numrit të instrumenteve të pagesave në vite (majtas) dhe përdorimi i instrumenteve të pagesave nga individët dhe bizneset

0

0.005

0.01

0.015

0.02

0.025

0.03

0.035

0.04

0.045

0.05

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

raporti i utilizimit

*Raporti i utilizimit tregon sa përdoret mesatarisht një llogari me akses nga interneti për kryerje tranasksoinesh


% e llogarive të aksesueshme nga interneti ndaj totalit

Gra�k 36. Ecuria e përqindjes së llogarive të aksesueshme nga interneti ndaj totalit ë llogarive dhe

ecuria e raportit të shfrytëzimit të llogarive të aksesueshme nga interneti*

Raporti Vjetor 2014


Përdorimiillogarivetëaksesueshmenëpërmjetinternetitrezultontëjetërritur.Në vitin 2014 janë kryer mesatarisht rreth 9 transaksione për llogari nga3nëvitin2013.Kyshërbimvijon tëpërdoretmëshumëngabizneset (11transaksionepërllogari)krahasuarmeindividët(7transaksionepërindivid).

Nga perspektiva e përdorimit të kartave si instrument pagese, analizimi iinfrastrukturëssëofruarngabankatelicencuarasiemetuese40kartashdiktonnjërënietëlehtëtënumrittëATM-ëvepërvitin2014me2%nëtermavjetorë.RëniaenumrittëATM-ëvevlerësohettëreflektojëvendimetebankavepërmbylljenedisadegëvetëtyre.Ngaanatjetër,numriiPOS-evetëofruarangabankatelicencuarasipranuese41kartashkashënuarnjërritjetëkonsiderueshme,nëmasën8%nëtermavjetorë.PavarësishtrritjessëterminalevePOS,përqendrimiityrevijontëjetëilartënëqarkuneTiranës42,nëmasën78%.Ngatotaliikompanivetëcilatpotencialisht43mundtëzotërojnënjëterminalPOS,vetëm12%etyrezotërojnëaktualishtterminale.KjoshifërmundtëjetëakomamëeulëtnësemarrimparasyshsenëdisarastekompanitëzotërojnëmbinjëPOS.

Në vitin 2014, rritje ka shënuar dhe numri i kartave në qarkullim (7%krahasuarmevitinekaluar).Ngandarjaekartavesipasfunksionitvihetrenjërritjemëepërshpejtuarekartavemefunksionkrediti,me32%,krahasuarmeatëtëkartavemefunksiondebiti,me5%nëtermavjetorë.Dukeiureferuarraportimevetëbankave,nëfundtëvitit2014peshaekartavetëdebititndajtotalittëkartavenëqarkullimkapësuarnjëtkurrjetëlehtënë90%,krahasuarme92%nëfundtëvitit2013.Pavarësishtritmevepozitivetërritjessëkartave

40 Numri i bankave të licencuara si emetuese kartash në republikën e Shqipërisë, në fund të vitit 2014 rezulton në 14. këto banka ofrojnë shërbime të tërheqjes cash nga aTM-të.

41 Në fund të vitit 2014, 7 banka rezultojnë njëkohësisht të licencuara edhe si pranuese kartash. këto banka ofrojnë shërbimin e pranimit të pagesave me karta nëpërmjet pajisjeve poS të vendosura në dyqane, restorante, hotele apo dhe në qendra tregtare.

42 Ndarja e qarqeve bëhet sipas degëve të Bankës së Shqipërisë. 43 këtu përfshihen kompanitë të cilat kryejnë tregti me pakicë si dhe hotele e restorante.

Burimi: Raportimet e bankave sipas “Metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave”.

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

ATMPOS (Pikë shitjeje)

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Karta me funksion debitiKarta me funksion krediti

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

70,000

80,000

90,000

0

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

700,000

800,000

900,000

Gra�k 37. Zhvillimet e ATM dhe POS, për periudhën 2004 -2014 (majtas), dhe zhvillimet e kartave të debitit dhe të kreditit (djathtas)

Raporti Vjetor2014


tëdebititdhetëkreditit,përqindjaellogarivetëcilataksesohennëpërmjetnjëkartedebitiapokreditirezultonnënivelerelativishttëulëta(25%ndajtotalit).

Tabelë 9. Transaksionet me karta sipas terminaleveVëllimi Vlerë(nëmilionëlekë)

2012 2013 2014 2012 2013 20141- ATMtërheqjecash 11.300.261 11.729.920 12.205.989 109.609 117.195 125.0482-ATMdepozitime 5 21 6 0,03 0,09 0,013-UrdhërtransfertanëpërmjetATM 80 61 40 0,68 0,75 0,654- TërheqjecashnëterminalePOS 3.450 3 881 475 460 1135- PagesamekartanëterminalePOS 1.107.425 1.496.640 2.124.304 13.396 12.511 17.921ngatëcilat: -pagesamekartadebiti 656.000 864.730 1.212.278 4.739 5.738 7.914-pagesamekartakrediti 451.425 631.910 912.026 8.657 6.772 10.006Totaliitransaksionevemekarta 12.411.221 13.226.645 14.331.220 123.481 130.167 143.084

Burimi: raportimet e bankave sipas “Metodologjisë për raportimin e instrumenteve të pagesave”.

Rritjaenumrit tëkartavebankare(debitidhekrediti)dukettëjetëshoqëruaredhenganjërritjeetransaksionevemekarta,kupeshënkryesorevijojnëtakenëtransaksionetpërtërheqjecash.Gjatëvitit2014,nëtotaljanëprocesuarrreth14.3milionëtransaksionemekarta(nëATMdhePOS-e)menjëqarkullimtotalprej143miliardëlekësh.Ngatotaliitransaksioneve,rreth85%nënumërdhe87%nëvlerë,epërbëjnëtransaksionetngaATM-ëtë.

Pavarësishtmbizotërimit tëpërdorimit tëkartavepërshërbimebazike,edhepërgjatë këtij viti, është vënë re një rritje e pagesaveme karta në POS-etfizikedheatovirtuale44.ShpërndarjaepagesavenëPOS-efizikedhevirtualetregonpërnjëmbizotërimnëmasën70%tëpagesavemekartanëtëparat.Ky zhvillim dikton një familjarizim gjithnjë e në rritje të tregut shqiptar mepërdoriminekartavebankarenëtransaksionetetyretëpërditshme.Ngaanatjetër,ainënvizonfaktinsezhvillimiitregtisëelektronikenëvendpërbënnjëpotencialpërshtiminepagesavemekartë,dukerriturmundësitëpërblerjenëinternet.

ii.4.2. eMetiMi i Monedhës

karTëMoNEdha Në qarkulliM45

Sasia e kartëmonedhave në qarkullim, në fund të vitit 2014, ishte130,654,519copëmevlerërreth222.896miliardëlekë.Nëkrahasimmevitin2013, rezultonpothuajse injëjtinumërkartëmonedhash,ndërkohëqëvleraregjistronnjërritjenëmasën9.06%.Kjorritjepasqyronndryshiminqëkapësuarstrukturanëfavortëkartëmonedhavemevlerënominale5000Lekëdhe2000Lekë.Gjithashtu,vëllimiikërkesavengabankatenivelittëdytëpërpagesapatirritje.44 është pajisja e ngjashme në shërbime me terminalin poS, e cila mundëson kryerjen e

transaksioneve nëpërmjet internetit ose telefonave, me anë të kartave bankare që punojnë në regjim online.

45 është numri dhe vlera e kartëmonedhave dhe monedhave të hedhura në qarkullim nga Banka e Shqipërisë.

Raporti Vjetor 2014


MoNEdha METalikE Në qarkulliM

Nëfundtëvitit2014,rezultuan147,222,518copëmonedhametalikenëqarkullimmevlerë3.511miliardëlekë.Nëkrahasimmevitin2013,rezultonnjërritjeenumrittëmonedhavemetalikeme5.1%dhenjërritjeme3.45%evlerëssëtyre.Strukturaemonedhësmetalikenëfundtëvitit2014paraqitetpakashumëenjëjtëmeatëtëvitittëkaluar.Nëfundtëvitit2014,raportiipërgjithshëmmidisvlerëssëmonedhësmetalikendajkartëmonedhësrezultoimëiulëtsevitinekaluar.

TrEGuES Të qarkulliMiT Të paraSë

Nëfundtëvitit2014,raportiiparasënëqarkullimndajagregatitM2ishte31.3%, ndërsa në fund të vitit 2013 i njëjti raport ishte29.97%.Më tej,

KM 200 lekë8%

KM 500 lekë19%

KM 1000 lekë42%

KM 2000 lekë16%

KM 5000 lekë15%

31.12.2013

Grak 38. Struktura e kartëmonedhës në qarkullim (copë)

KM 200 lekë

9%

KM 500 lekë

18%

KM 1000 lekë37%


KM 2000 lekë18%

KM 5000 lekë18%

31.12.2014

MM 1009%

MM 5013%

MM 2025%

MM 1027%

MM 517%

MM 19%

31.12.2014

Burimi Banka e Shqipërisë.

MM 1009%

MM 5014%

MM 2024%

MM 1028%

MM 516%

MM 19%

31.12.2013

Gra�k 39. Struktura e monedhës metalike në qarkullim (copë)

Raporti Vjetor2014


koeficientiiqarkullimittëparasënëBankëneShqipërisënëvitin2014,rezultoi0.568, ndërkohë që ky koeficient për vitin 2013 ishte 0.535.Gjithashtuvleramesatareenjëkartëmonedhenëqarkullimnëfundtëvitit2014,arritinë1706lekë,nga1566lekëqëishtenëfundtëvitit2013.

ricikliMi caSh-iT dhE cilëSia E karTëMoNEdhëS Në qarkulliM

Gjatëvitit2014,upërpunuan127milionëcopëkartëmonedha, tëcilatukontrolluanpërautenticitetdhepërshtatshmëripërriqarkullim.Ngapërpunimi,rreth36,6milionëcopëkartëmonedha(28.8%etotalittëpërpunuar)rezultuantëpapërshtatshmepërpërdorim,dheutërhoqënngaqarkullimi.

MBrojTja E karTëMoNEdhëS dhE MoNEdhëS METalikE NGa FalSiFikiMi

Gjatëvitit2014,BankaeShqipërisënëkuadër tëedukimit tëpublikutdhembrojtjes sëparasënga falsifikimi, kavendosurnë faqenesaj të internetitaplikacionin“Albanianmoney”,sinjëmundësipërdalliminekartëmonedhavetëvërtetadhenjohjeneelementëvetëtyretësigurisë.Gjithashtu,ngaBankaShqipërisëjanëkryerpërherëtëparëtrajnimenëfushënembrojtjessëparasëngafalsifikimipërpunonjësitdhetrajtuesitecash-itnësisteminbankar,dukendihmuar nëpërmirësimin eaftësive zbuluesedheparandaluese si dhenëpengiminemëtejshëmtëqarkullimittëparavetëfalsifikuara.

Gjatë vitit 2014, numri i kartëmonedhave dhe monedhave metalike tëfalsifikuara ka rezultuar pothuajse në të njëjtin nivel me vitin 2013. Nëpërgjithësi,numri ikartëmonedhavedhemonedhavemetalike të falsifikuaravlerësohettëjetëivogëldhe,nëraportmesasinënëqarkullim,ipapërfillshëm.

Kartëmonedhateevidentuara si të falsifikuara, sipasanalizës teknike, janëkryesisht riprodhime me inkjet-toner në makina riprodhuese (skanimi apofotokopjimi) me ngjyra, si dhe në pak raste me offset, të kombinuara meaplikiminemetodaveartizanalepërimitimineelementevetësigurisëtënatyrësvizualeapomerrathëfluoreshentë.

ÇëShTjE SpEciFikE Në FuShëN E adMiNiSTriMiT Të vlEravE MoNETarE

Nëmuajinkorrik2014,BankaeShqipërisëmoridijenimbinjëngjarje tërëndë të ndodhur në ambientet e ruajtjes dhe përpunimit të monedhave ekartëmonedhave.Njëish-punonjësiDepartamentit tëEmisionit tëBankëssëShqipërisë,indodhurpërparapritjespërzbulimtëshpejtëtëfaktit,rrëfeusekishte përvetësuar vlera të konsiderueshmemonetare ngaambientet ku atoruheshin.Menjëherëmemarrjendijeni,BankaeShqipërisëbëri kallëziminpërkatës të ngjarjes në Prokurori, në bazë të të cilit u regjistrua prej saj

Raporti Vjetor 2014


dhe procedimi penal. Në rrjedhën e hetimeve, u morën të pandehur 18punonjëstëBankëssëShqipërisë,dukepërfshirëedheish-Guvernatorindheish-InspektorenePërgjithshme.Pas verifikimit të kryer fillimisht ngaBankaeShqipërisë, dhe më pas me veprimet proceduriale të kryera nga organi iprokurorisë,ukonstatuasenëarkamungoninvleramonetarenëngarkimtëpunonjësve,nëshumën713milionëlekë.

BankaeShqipërisëkaofruartëgjithëbashkëpuniminesajnëzbulimineplotëtëveprimtarisëkriminaletëpërgjegjësvetëpërvetësimittëvleravemonetare.Gjithashtu,BankaeShqipërisëkadepozituarnëgjykatënjëpadicivilemeqëllim rikuperimin e vlerave monetare të përvetësuara, prej personave tëakuzuarpërvjedhjen.

Stafi drejtues i Bankës së Shqipërisë mori masa të menjëhershme për tënormalizuarsituatën,përtëgarantuarfurniziminesistemitbankarmesasinëenevojshmetëparasënëqarkullimdhepërtëvijuarpërmbushjenefunksionevetësajligjore,dukepërballuarvështirësitëekrijuaragjatëgjithëkësajperiudhetë jashtëzakonshme. Në veçanti, masa të rrepta u morën për forcimin esigurisëdhetëkontrollitnëambienteteushtrimittëveprimtarisësëBankëssëShqipërisë.

Banka e Shqipërisë ka ndërmarrë një sërë hapash dhe rregullimesh përtë minimizuar materializimin e rrezikut operacional në të gjitha hallkat qëveprojnëpërmagazinimin,përpunimin, shkatërrimin, kontrollindhe sigurinëfiziketëparasësëgatshme.

ii.5. operacionet në treGun Financiar dhe adMinistriMi i rezervës valutore

ii.5.1. ndërhyrjet në treGun e BrendshëM të parasë

• Banka e Shqipërisë zbaton politikën e saj monetare nëpërmjetpërdorimit të instrumenteve indirekte të tregut. këto instrumente përfshijnë operacionet në treg të hapur, lehtësirat e përhershme dhe mbajtjen e rezervës së detyruar. operacionet në treg të hapur luajnë rolin kryesor në transmetimin e politikës monetare në sistemin bankar dhe kushtet për ekzekutimin e tyre përcaktohen ekskluzivisht nga Banka e Shqipërisë. operacioni kryesor i tregut është marrëveshja e riblerjes dhe e anasjellë e riblerjes me maturim shtatë ditë, norma e interesit të së cilës përbën dhe normën bazë të interesit. operacione të tjera janë marrëveshjet e riblerjes (të anasjellë të riblerjes) me maturim një dhe tremujor dhe shitblerjet me të drejta të plota të portofolit.

opEracioNET Në TrEG Të hapur

Operacionetetreguttëhapurjanëtëklasifikuaranëtrenënndarje:operacionekryesore, operacione rregulluese dhe operacione strukturore. Ato përdoren

Raporti Vjetor2014


përadministriminafatshkurtërtëlikuiditetitnëtreguneparasëmeqëllimkryesorpërmbushjeneobjektivitoperacional tëBankëssëShqipërisë -orientiminenormaveafatshkurtratëinteresittëtregutndërbankarpranë normës bazë të interesit të Bankës sëShqipërisëdhekufizimineluhatjevetëtyre.

Gjatëvitit2014,normaeinteresitnëtregunndërbankarditor është luhatur pranë normës bazë të interesit.Kuadri ynë operacional ka mundësuar ankorimin enormavetëtregutndërbankarmëpranënormësbazë.

Gjatë vitit 2014 niveli mesatar i injektuar ështërriturme7.18miliardëlekë,nënivelmesatarprej24.56 miliardë lekësh. Banka e Shqipërisë kavijuartëruajënjëstrukturëtëpërzierpërinjektiminelikuiditetit.Kjostrukturëkonsistoinënjëmesatareprej 64% nëpërmjet instrumentit kryesor dhe 36%

nëpërmjetinstrumenteverregulluesemeafatmëtëgjatësenjëjavë,kundrejtrespektivisht60%dhe40%gjatëvitittëkaluar.

2009 2010 2011 2012 2013 2014Instrumentikryesor 55% 58% 74% 55% 60% 64%Injektimetafatgjata 45% 42% 26% 45% 40% 36%Burimi:BankaeShqipërisë.

Instrumenti kryesor për realizimin e operacioneve të tregut të hapur ështëmarrëveshjaeanasjellëeriblerjesmematurimnjëjavor.Ndërhyrjetnëpërmjetkëtijoperacioniurealizuannëpërmjetankanditmeshumëtëpërcaktuardheshumë çmime. Likuiditeti i injektuar nëpërmjetmarrëveshjeve të anasjella tëriblerjesmematurimnjëjavorgjatëvitit2014ishtemesatarisht19.14miliardëlekënëjavë.

Tabelë 10. Struktura e injektimit sipas

instrumenteve

-40.00

-30.00

-20.00

-10.00

0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

03/01/

1125/

03/11

14/06/

1103/

09/11

23/11/

1112/

02/12

03/05/

1223/

07/12

12/10/

1201/

01/13

23/03/

1312/

06/13

01/09/

1321/

11/13

10/02/

1402/

05/14

22/07/

1411/

10/14

31/12/

14

Depozitë njëditoreRepo e anasjellë 3-mujore

Gra�k 40. Operacionet e tregut të hapur dhe përdorimi i lehtësirave të përhershme*

Repo e anasjellë 1-mujoreRepo e anasjellë 1-javore

Operacione të përhershmeKredi njëditoreLikuiditeti mesatar javor

*Vlerat negative në përdorimin e instrumenteve re�ektojnë operacionet për tërheqjen e likuiditetit, ndërsa vlerat pozitive

korrespondojnë me operacionet për injektimin e likuiditetit. Burimi: Banka e Shqipërisë.

2.00%

2.25%

2.50%

2.75%

3.00%

3.25%

3.50%

3.75%

4.00%

4.25%

0

4

8

12

16

20

24

28

32

03.01.201413.02.201427.03.201408.05.201419.06.201431.07.201411.09.201423.10.2014

18.12.2014

Repo e anasjellë 7-ditore

Ndërhyrjet me instrumentin kryesor (mld lekë, b.majtas)Norma e interesit (b. djathtas)Norma bazë e interesit (b.djathtas)

Ndërhyrjet me instrumentin mujor (mld lekë, b.majtas)Norma e interesit (b. djathtas)Norma bazë e interesit (b.djathtas)

Ndërhyrjet me instrumentin tremujor (mld lekë, b.majtas)Norma e interesit (b. djathtas)Norma bazë e interesit (b.djathtas)

Gra�k 41. Ndërhyrjet me marrëveshjet e anasjella të riblerjes me maturim njëjavor, njëmujor dhe tremujor

2.00%

2.25%

2.50%

2.75%

3.00%

3.25%

3.50%

3.75%

4.00%

2.00%

2.25%

2.50%

2.75%

3.00%

3.25%

3.50%

3.75%

4.00%

0

1

2

3

4

03.01.201413.02.201427.03.201408.05.201419.06.201431.07.201411.09.201423.10.201404.12.201426.12.2014

Repo e ansajellë njëmujore

0

1

2

3

4

03.01.2014

09.01.2014

24.01.2014

04.12.2014

11.12.2014

Repo e anasjellë tremujore


Raporti Vjetor 2014


Krahasoperacioneveinjektuesenjëjavore,gjatëvitit2014kavijuarzhvillimii njëkohshëm i operacioneve me afat njëmujor. Nëpërmjet ankandeve tëmarrëveshjeve të anasjella të riblerjes me maturim njëmujor janë injektuarmesatarisht2.15miliardëlekënëjavë,krahasuarme1.94miliardëlekëqëishinnjëvitmëparë.Marrëveshjeteanasjellatëriblerjesmematurimtremujoruzhvilluanvetëmnëpesëraste,nëmuajineparëdhetëfundittëvitit2014.

Meqëllimadministriminesituatëssë likuiditetitdhenormaveafatshkurtra tëinteresit,tëpërqendruarkryesishtnëditëtefundittëperiudhëssëmbajtjessërezervës së detyruar, gjatë vitit 2014 ka gjetur përdorim edhe operacioninjëditorpërinjektimlikuiditeti.Marrëveshjaeanasjellëeriblerjesmematurimnjëditorështëpërdorurnë12raste,mesatarishtpër2.01miliardëlekë,nga18rastenëvitinekaluarpërmesatarisht1.45miliardëlekë.

Banka e Shqipërisë ka ndërhyrë në treg edhe me anë të operacionevestrukturore,tëcilatkanësynuartënxisinkonkurrencënnësegmentinafatshkurtërtë tregut të letravemevlerë.BankaeShqipërisë kaqenëaktivenë tregunsekondardukekompensuaruljenepjesëmarrjesnëtitujtmeafat3-dhe6-mujornëpërmjetblerjevetëbonove12-mujoretësapoemetuara.Ngaoperacioneteshitblerjesmetëdrejtatëplotatëzhvilluaranëvitin2014,portofoliiBankëssëShqipërisërezulton35milionëlekëmëiulëtseniveliifillimvitit.

lEhTëSiraT E përhErShME

Lehtësirat e përhershme – depozita njëditore dhe kredia njëditore pranëBankëssëShqipërisëushërbejnëbankavetënivelittëdytëpërtëadministruarlikuiditetinnëbazëditore.NormateinteresitpërtopërcaktohenngaKëshilliMbikëqyrësiBankëssëShqipërisë.Gjatëvitit2014,atokanëndjekurlëvizjete normës bazë, duke krijuar një korridor të sipërm (+1.75 pikë përqindjenganormabazë)dhetëposhtëm(-1.75pikëpërqindjenganormabazë),kuluhatennormatafatshkurtratëtregutndërbankar.

Gjatëvitit2014,depozitanjëditorekavijuartëketëpërdorimtëlartë.Ajokaqenëepërqendruarnëdymuajtefundittëvititnëkushtetetepricësstrukturoretëlikuiditetittëpërqendruarteknjëbankë.Gjatëvitit2014,depozitanjëditoreështëpërdorurnë74ditë,përnjëshumëmesatare4.57miliardëlekë.

Kredianjëditoregjetipërdorimnë14raste(mesatarisht0.77miliardëlekë),kundrejt 19 rasteve gjatë vitit të kaluar (mesatarisht 1.46 miliardë lekë).Përdorimiikredisënjëditoreështëipërqendruarnëditëtefundittëperiudhëssërezervëssëdetyruar.

rEzErva E dETyruar

Rezerva e detyruar në lekë është instrument i politikës monetare që synonrregullimin e likuiditetit në sistemin bankar dhe stabilizimin e normave tëinteresit.Niveliirezervëssëdetyruaraplikohetnëmasën10%tëdepozitave

Raporti Vjetor2014


të bankave të nivelit të dytë deri në dy vjet nëmonedhat Lekë, Euro dheDollarAmerikan.BankaeShqipërisëilejonbankattëpërdorinderinë40%tërezervëssëdetyruarnëlekënëbazëditore,mekushtinembajtjessënivelitmesatarmujortërezervëssëdetyruarjomëtëvogëlseniveliipërcaktuarpërtë,ellogariturkjonëditënefundittëperiudhëssëmbajtjes.

Rritjavjetoreerezervëssëdetyruarnëlekërezultoi2.87%,ndërsandryshimivjetorirezervëssëdetyruarnëvalutërezultoipozitivme6.41%përrezervënnëmonedhënevropianedhenegativme20.59%përrezervënnëmonedhënamerikane.Normaeremunerimittërezervëssëdetyruarnëlekëkapasqyruarecurinëenormësbazë të interesit tëBankës sëShqipërisë (70%enormësbazë),ndërkohëqërezervaedetyruarnëvalutënukremunerohet46.

Gjatë vitit 2014, në rregulloren për rezervën e detyruar u përfshi edhemundësiaeremunerimittëtepricavetëllogarivenëvalutëdhenëlekë.Normaeinteresiteremunerimittëtepricësnëlekëdhedollarëamerikanëgjatëvitit2014 ishte 0%, ndërkohë që remunerimi i tepricave të gjendjes në euro,është0.10%mëeulët senormae interesit tëdepozitësepërcaktuarngaBankaQendroreEvropiane.NevojapërtërregulluarremuneriminetepricavelindinëkushtetekalimitnëterritornegativtëinteresittëdepozitëssëBankësQendrore Evropiane.Në këtëmënyrë,bankat e nivelit tëdytëpërballojnëvetëshpenzimetqërrodhënngakjolëvizje,tëpaktënpërtepricënelikuiditetitnë euro që mbajnë në Bankën e Shqipërisë. Nga ana tjetër, rregullorjapërcaktonse tepricatdo të remunerohenvetëmnëse tejkalojnënivelin500mijëeuro,dukeshmangurkështu luhatjetminimaleqëvijnëngandryshimi inivelittërezervëssëdetyruar.

II.5.2.ADMINISTRIMIIREZERVËSVALUTORE

• objektivat e procesit të administrimit të rezervës valutore dhe kriteret që duhet të respektohen gjatë këtij procesi parashikohen në rregulloren “Mbi politikën dhe mënyrën e administrimit të rezervës valutore”, që miratohet nga këshilli Mbikëqyrës. Si objektiva parësorë të këtij procesi renditen likuiditeti dhe siguria, ndërkohë që sigurimi i të ardhurave nga administrimi i fondit të rezervës përfaqëson objektivin e tretë, për sa kohë nuk cenohen objektivat e likuiditetit dhe të sigurisë. Emrat e lejuar në të cilat investohet rezerva valutore përfshijnë qeveritë e ShBa-së, japonisë, Britanisë së Madhe dhe të Eurozonës, si dhe agjenci apo institucione të lidhura me qeveritë, të cilat përgjithësisht janë të renditura të paktën aa- (për qeveritë e Eurozonës, renditja minimale e pranuar është BBB-). Në emrat e lejuar për investim përfshihen dhe institucione shumëpalëshe apo të tjera subjekte të renditura të paktën aa-.

46 duke nisur nga data 24.07.2011, norma e interesit për remunerimin e rezervës së detyruar në valutë është zero.

Raporti Vjetor 2014


ZHVILLIMETKRyESORENËKUADËRTËADMINISTRIMITTËREZERVËSVALUTOREGJATËVITIT2014

Nëvijim të vendimit tëmarrë në vitin2013për uljenepragutminimal tërenditjes dhe përfshirjen në universin e lejuar të investimit të qeverive tëEurozonës të renditura në kategorinë “Për investim”, gjatë vitit 2014ështëvijuartëruhetnjëekspozimnëqeveritëerendituranëklasënBBB,ndonësenënjëshkallëmëtëulëtsenëvitin2013.Pozicionetekrijuaradherezultatii investimit monitorohen në mënyrë rigoroze, në kuadër të mekanizimit tëposaçëm të ngritur për administrimin e rrezikut të kreditit dhe të tregut përkëtë pjesë të portofolit të rezervës. Kthimi nga investimi për këtë pjesë tëportofolit kaqenëpozitivgjatë vitit 2014.Duhet theksuar, se në kushtet ethellimittëmëtejshëmtënormavenegativetëinteresitpëremetimetethesaritnëEurozonë,mundësitëeinvestimitmenjënormëpozitivekthimipërpjesëneportofolittëEuro-sjanëreduktuarndjeshëmkrahasuarmenjëvitmëparë.

PërsaitakonbashkëpunimitmeBankënBotërore,nëkuadërtëmarrëveshjes“PërAdministrimdheKonsulencënëInvestimineRezervësValutore”(RAMP),në fillim tëmuajitmaj u finalizuaprojekti i vëniesnëzbatim tëSistemit tëAdministrimit të Portofolit. Ky sistem i përgatiturme burime të vetë BankësBotëroreështë idedikuarvetëmpërprocesineadministrimit tëportofolit tërezervësvalutore,dukeofruarnjëzgjidhjetëautomatizuarmëgjithëpërfshirësepër detyrat që duhet të realizohen nga njësitë në kuadër të këtij procesi.Sistemi i ri ofron njëmbështetjemë tëmirë nëdrejtim: të kontabilizimit tërezultatit të krijuar sipas Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit,të përdorimit të instrumenteve derivative në investim, të llogaritjes dhe tëanalizëssëkthimitngainvestimi,tëvlerësimitdhetëmonitorimittërreziqevetëmbartura gjatë procesit. Vënia në zbatim e funksionaliteteve shtesë, nëpërmbushjetënevojavetëshprehurangainstitucionetpjesëmarrësenëkëtëprojekt,përfaqësonnjëngaobjektivatmëtërëndësishëmtëBankësBotërorenë kuadër të zhvillimit të iniciativave tëmarrapërmbështetjen e bankaveqendroreanëtare tëprogramitRAMP.Gjatëvitit tëkaluar,BankaBotërorekaofruarasistencë teknikeedhenëdrejtim të rishikimitdhepërmirësimit tëkuadritpëradministrimine rrezikut tëkredititgjatë investimit tëportofolit tërezervësvalutore.

PërveçsamësipërBankaBotërorekavijuartëofrojëtrajnimedheprogrameedukimi të specializuara, si CFA (chartered Financial analyst), cida (certified investments and derivatives auditor) dhe PRM (professional risk Manager),nëpërputhjemenevojatestafittëBankës.Këtokualifikimekanësynuarkonsolidimindherritjenemëtejshmetëshkallëssëprofesionalizmittëpunonjësvetëangazhuarnëprocesineadministrimittërezervësvalutore,sidhetëstafitqëmbështetetosemonitoronecurinëekëtijprocesi.

Raporti Vjetor2014


HAPëSIrë InformuESE 5. StAtIStIkA mBI EcurInë E rEzErVëS VAlutorE, gjAtë VItIt 2014

Gjatë vitit 2014, rezerva valutore bruto, e vlerësuar dhe e raportuar në monedhën Euro, është rritur me rreth 177.35 milionë euro, duke regjistruar në fund të muajit dhjetor vlerën 2,192.34 milionë euro.

Faktorët kryesorë që kanë ndikuar rezervën bruto paraqiten të grupuar më poshtë.

a. veprimet e lidhura me aktivitetin e Ministrisë së Financave kanë pasur ndikim pozitiv në shumën 124.30 milionë euro, sipas zërave të mëposhtëm:

• hyrjenetongaveprimetvalutoremeBankëneShqipërisëpër24.10milionëeuro,

• hyrjenetongalëvrimiihuavetëdhënangaFondiMonetarNdërkombëtar(FMN), agjencia Ndërkombëtare për zhvillim (ida), rinovimi i titujve afatshkurtër, etj., në masën 350.18 milionë euro,

• hyrjengablerjetevalutësnëtregdhetëtjera25.82milionëeuro,• transferta,përfshirëdheshërbimineborxhit275.80milionëeuro.

B. veprimet e bankave të nivelit të dytë dhe subjekteve të tjera kanë pasur ndikim negativ në shumën 51.17 milionë Euro, sipas zërave të mëposhtëm:

• derdhjengabankatenivelit tëdytënë llogarinëe tyrepranëBankëssëShqipërisë, për plotësimin e rezervës së detyrueshme, për veprime që lidhen me kapitalin etj., 161.22 milionë euro,

• transferta211.28milionëeuro,• daljenetopërllogaritësubjektevetëtjera(ASD,etj.)1.11milioneuro.

c. veprimet e Bankës së Shqipërisë kanë pasur ndikim pozitiv në shumën 32.68 milionë euro, sipas zërave të mëposhtëm:

• blerjeevalutësngabankatenivelittëdytëdheinstitucionetëtjeranëshumën17.20 milionë euro: (10.30 milionë euro nga bankat dhe 6.90 milionë Euro nga institucione të tjera),

• tëardhuratesiguruarangainvestimiirezervësvalutorellogaritennërreth31.86 milionë euro. këto të ardhura përfaqësojnë, në pjesën kryesore, interesa dhe kupona, dhe janë të llogaritura në bazë cash-i,

• shlyerjaedetyrimevetëBankëssëShqipërisëndajFMN-së,6.60milionëeuro,

• transfertarreth9.78milionëeuro.

d. Faktorët e tregut kanë pasur ndikim pozitiv në shumën 71.54 milionë euro, sipas zërave të mëposhtëm:

• luhatjetnëkursinekëmbimittëmonedhavenëpërbërjetërezervësvalutorekanë ndikuar pozitivisht vlerën e rezervës bruto të raportuar në euro, duke regjistruar një efekt rreth 80.25 milionë euro,

• efektiirivlerësimitpërportofolin,sirrjedhojëeluhatjessënormavetëinteresit,llogaritet në një vlerë negative prej rreth 8.71 milionë eurosh.

Raporti Vjetor 2014


II.6.STATISTIKAT

• BankaeShqipërisë,përveçsenjëpërdorueseerregulltestatistikavezyrtare kryesisht të natyrës ekonomike dhe financiare, është dhe një ndër agjencitë më të rëndësishme statistikore në vend. Në faqen zyrtare dhe në botimet periodike të Bankës së Shqipërisë, përdoruesit mund të gjejnë statistika të mbikëqyrjes bankare, statistika monetare dhe statistika të sektorit të jashtëm, që kanë si burim Bankën e Shqipërisë. Edhe gjatë vitit 2014, Banka e Shqipërisë vijoi të përgatisë dhe shpërndajë statistikat e saj në mënyrë të rregullt e në kohën e caktuar, sipas kalendarit të publikuar në faqen e saj zyrtare të internetit.

Gjatëvitit2014,kavijuarpunapërprodhimindheshpërndarjenestatistikavemonetaredhefinanciare,tëcilatpërfshijnëbilancetsektorialedheparaqitjetmonetare tëkorporatavedepozituese,agregatëtedepozitavedhekredive,normateinteresitpërdepozitatdhekreditëerejanësisteminbankar,sidhenjë sërë tabelash e treguesish të tjerë për kreditë e dhëna dhe depozitatepranuarangasistemibankar.Gjithashtu, treguesitpër sisteminbankar tëpërgatitur në funksion tëmbikëqyrjes bankare dhe stabilitetit financiar janëpërpunuar,hartuardheshpërndarëdukendjekurmerigorozitetkalendarinestatistikave.Pokështu, janëprodhuardheshpërndarëstatistikatesektorit tëjashtëm, tëcilatpërfshijnë statistikatebilancit tëpagesave tëpërbërëngallogariakorrentedhellogariafinanciaredhekapitale,statistikateborxhit tëjashtëmbruto,statistikatepozicionitndërkombëtartëinvestimeve,statistikatemodulittërezervësdheatotëinvestimevetëhuajadirekte.

Paralelisht me prodhimin statistikor, çdo muaj dhe tremujor është realizuarraportimiperiodikpranëinstitucionevendërkombëtaretëstatistikavemonetare,statistikavetëbilancittëpagesave,statistikavetëborxhittëjashtëm,statistikavepërlikuiditetindherezervënndërkombëtare,statistikateinvestimevetëhuajadirektedhestatistikatepozicionitndërkombëtartëinvestimeve.

ZHVILLIMETNËFUSHËNESTATISTIKAVE

PërafrimimestandardeteBashkimitEvropiannëdrejtimtëhartimittëllogarivefinanciare dhe përgatitjes së metodologjisë përkatëse ka qenë një ndërprioritetetepunëssëfunksionittëstatistikave.Ndërtimiillogarivefinanciarekafilluarmeatotësistemitbankarpërt’upasuruarnëtëardhmenmellogaritëfinanciaretëkorporatavefinanciare.Gjithashtu,gjatëvitit2014ështëhartuarllogariafinanciareebankësqendrorepërvitin2013.Pokështu,mbështeturnëdisasupozimedhevlerësime tënevojshmepër llogaritjene tëdhënave,të cilat nuk disponohen, është hartuar në mënyrë eksperimentale llogariafinanciareekorporatavetëtjeradepozituese.

Përveç sa më lart, janë bërë përpjekje për hartimin e llogarive financiarevjetorepërinstitucionetetjerafinanciaredhekompanitëesigurimitefondetepensioneve.Megjithëpërpjekjetnësigurimineinformacionittëpërshtatshëmnë këtë drejtim, është evidente që ndërtimi i llogarive financiare është një

Raporti Vjetor2014


sfidëekohëspërstatistikatmonetaredhefinanciare,realizimimesuksesisëcilës,përveçpërkushtimitkërkondhenjëbashkëpunimtëngushtëmeInstitutineStatistikave-INSTAT.

Nëfunksiontëpërmirësimitcilësortëinformacionitqëmblidhetpërhartiminestatistikavemonetareështëpunuarintensivishtnëpërmirësimineformularëvetëraportimitpërsubjektetraportuese–banka.Nëkëtëdrejtimështëmbajturnëvëmendje standardi sipasSistemitEvropian të Llogarive (ESA-2010)nëdrejtim të klasifikimit të njësive institucionale dhe instrumenteve përkatësefinanciare, në përputhje me kërkesat e BQE-së për raportim statistikor,veçanërishttërëndësishmepërvendetaspirantepëranëtarësimnëBashkiminEvropian.

Gjatëvitit2014,nëhartiminestatistikavetësektorittëjashtëmështëpunuarnëmënyrë intensivepërzbatiminemetodologjisë së re,manualit të6të tëBilancittëPagesavedhePozicionitNdërkombëtartëInvestimeve-BPM647,për tëdhënatstatistikorepërvitet2013-2014.Përmirësimetmetodologjikekanëprekurtëgjithastatistikatesektorittëjashtëm,dukenisurmellogarinëkorrente,financiaredhekapitaletëbilancittëpagesave,statistikateborxhittëjashtëm,pozicionittëinvestimevendërkombëtaredhetëmodulittërezervës.

Gjithashtu, në bashkëpunim me ekspertë të FMN-së është punuar përpërmirësiminellogaritjessëtëdhënavefluksengadërgesateemigrantëve,duke përdorur të dhënat e anketës së re të emigrantëve, metodologjinë ebazuar në këto të dhëna, si dhe të dhënat e raportuara nga bankat dheoperatorëtetransferimittëparave.

Në vijim të plotësimit të kërkesave dhe standardeve ndërkombëtare ështërealizuar përshpejtimi i afateve të hartimit dhe publikimit të statistikave tëpozicionit të investimevendërkombëtaredhetëstatistikavetë investimevetëhuajadirektesipasshtetevedhesektorëvepërvitet2013-2014,nga15muajnë9muajpasperiudhësreferencë,siçkërkohetngastandardetndërkombëtaretëFMN-sëdheEurostat-it.

PROJEKTETEREALIZUARA

Në përpjekje të zbatimit të standardeve dhe praktikave më të mirandërkombëtare në fushën e statistikave, gjatë këtij viti është mundësuarpjesëmarrjanëdisaprojektedhemisionetërëndësishme.

• Në shërbim të objektivit afatmesëm të përmirësimit të infrastrukturësteknologjike,meqëllimrritjeneeficiencëssë raportimitngabankat,uljenengarkesëssëraportimitdherritjenecilësisësëstatistikave,edhegjatëkëtijviti,njëvëmendjeerëndësishmeiështëkushtuarprojektittëautomatizimittëraportimeve(RRS).

47 Edicioni i gjashtë i manualit të Bilancit të pagesave dhe pozicionit Ndërkombëtar të investimeve – BpM 6, i përgatitur dhe i publikuar nga FMN.

Raporti Vjetor 2014


• Projekti me Bankën Qendrore Evropiane, “Analiza e nevojave tëBankës së Shqipërisë48”, i cili mundësoi një analizë të detajuar tëstatistikavemonetaredhefinanciarekundrejtkërkesavetëBQE-sëpërraportimstatistikor.Nëpërfundimtëtij,ekspertëtevropianëpërgatitënrekomandimetpërkatësemeshtrirjeafatmesmedheafatgjatë,tëcilatdotëjenëpjesëedrejtimevekryesoretëpunëspërstatistikatmonetaredhefinanciare.

• NëkuadërtëprojektitIPA2012përstatistikatetregtisëndërkombëtaretë shërbimeve, është punuar dhe po punohet për zbatimin erekomandimevetëmisionittëEUROSTAT-itpërpërafriminmerregulloretpërkatësetëBashkimitEvropian.

• Misioni i FMN-së nëmuajin prill të vitit 2014,mundësoi një vizitëdyjavore të ekspertëve të FMN-së për ofrimin e asistencës teknikenëkompiliminestatistikavetëbilancittëpagesavedhepozicionittëinvestimevendërkombëtaresipasmanualittë6tëtëBilancittëPagesavedhePozicionitNdërkombëtartëInvestimeve–BPM6.

BaShkëpuNiMET NdëriNSTiTucioNalE

Bashkëpunimi me agjencitë e tjera statistikore në funksion të forcimit dhepërmirësimittëSistemitStatistikorKombëtarkaqenëprezentgjatëgjithëvitit2014.Bashkëpunimime Institutin eStatistikave ka vijuarme shkëmbimineinformacionitlidhurmetëdhënatpërFISIM–ShërbimetFinanciaretëMaturaIndirekt, si dhe tabelat mbi statistikat e bilancit të pagesave. Gjithashtu,bashkëpunimidhediskutimimeINSTAT-inkaqenëaktiv lidhurmellogarinëfinanciare të sektorit të qeverisë së përgjithshme. Paralelisht me këto,bashkëpunimimeINSTAT-inkaqenëmjaftaktivdhenëkuadërtëvrojtimeveqëINSTAT-ikandërmarrësirrjedhojëekërkesavetëBankëssëShqipërisë.

NëkuadërtëpërgatitjessëLlogariveFinanciarejanëintensifikuarpërpjekjetmeanëtëtakimevedhekomunikimevezyrtarepërvendosjenenjëmarrëdhëniejetërregulltpërmarrjeinformacioniedhemeAgjencinëeMbikëqyrjesFinanciaredheQendrënKombëtaretëRegjistrimit.

48 “Needs analysis for the Bank of albania”. për më tepër informacion rreth projektit, ju lutem referojuni kapitullit iv “integrimi evropian dhe bashkëpunimi ndërkombëtar”.

Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


iii. puna kërkiMore

• BankaeShqipërisësynontëmbështesëprocesinvendimmarrëstësajnë themele të forta dijesh dhe njohurish të testuara mbi ekonominë shqiptare. investimi në krijimin e kapaciteteve të shëndosha kërkimore ndihmon në rritjen e reputacionit dhe të besueshmërisë së Bankës së Shqipërisë, si një institucion që zotëron metodologjitë përkatëse dhe ka njohuritë e nevojshme për të garantuar ekuilibrat makroekonomikë të vendit. për këto arsye, zhvillimi dhe përdorimi aktiv i kërkimit shkencor zë një vend parësor në strategjinë e zhvillimit të Bankës së Shqipërisë.

Gjatëvitit2014,fokusiihulumtimitshkencornëBankëneShqipërisëkaqenëiorientuarnëefektivitetinepolitikësmonetaredhenëçështjetqëlidhenmeruajtjen e stabilitetit financiar. Puna kërkimore në Bankën e Shqipërisë karuajtur orientimin drejt politikëbërjes, duke kontribuar jo vetëm në thellimine kuptimit të dinamikës së zhvillimeve ekonomike në vend, por edhe nëdiskutimin e çështjeve që paraqesin shqetësim për ekonominë shqiptare.Rrjedhimisht, kërkimi shkencor ka qenë i dobishëm, duke shërbyer dhembështeturprocesinvendimmarrëstëBankëssëShqipërisë.Nëpërputhjemestrategjinëafatmesmetëkërkimitshkencor,njëgrupstudimeshështëfokusuarnëzhvilliminmetodologjikapoanalizënempiriketëzhvillimevemekarakterrajonalosendërkombëtar.

Makromodelimi mbetet një aspekt i rëndësishëm i punës kërkimore.Gjatëvitit2014,ModeliMakroekonometrik iEkonomisëShqiptare(MEAM)ështërivlerësuardukepërdorurnjëbazëtëretëdhënashtremujore,përperiudhën1996-2012. Rivlerësimi është motivuar nga përfshirja e kanaleve të rejadhe rivlerësimi i atyre ekzistuese pas publikimit të statistikave për treguesitellogarisëkombëtarengaINSTAT-idherishikimevetëtjeraqëujanëbërëserive kohore të variablaveekonomikë tëpërdorur nëmodel.Njëkohësishtështërriturshpjegueshmëriaesjelljesekonomikedukepërfshirëlidhjetërejanë ekuacionet e sjelljes së konsumit, sektorit fiskal, etj. Rezultatet e punëskërkimorekanëkontribuarnëpërmirësimine treguesve të kërkesës sëhuaj,prodhimitpotencialdhenormësnatyroretëpapunësisë.

Projeksionetederivuarangastudimetmëlart,ashtusidhetëtjeralidhurmetregtinëemallrave,kanëkontribuarnëanalizëndheparashikimineecurisësëpritshmetëkërkesësagregatedhepërbërësvetësaj,presioneveinflacionistenë vend, si dhe të zhvillimeve në tregun financiar. MEAM ka mundësuarvlerësimine “goditjeve”ekzogjenedheanalizëne rreziqeveqë lidhenmeecurinëekursittëkëmbimit,merritjeneçmimevetëhuajaapomendryshimetëtjeranëmjedisinejashtëmekonomik.

Raporti Vjetor 2014


Mekanizmi i transmetimitmonetarmbetetnjëçështje thelbësorenëanalizatdhe studimet empirike në Bankën e Shqipërisë. Kërkimi në këtë drejtim kasynuartëidentifikojëefektinekanalevetradicionaletëtransmetimittënormëssëinteresitdhetëkursittëkëmbimitdhetëtestojëqëndrueshmërinë(nëkohë)tëparametrave të vlerësuar tëmodelit. Rezultatete studimevedheanalizësempirike janëkombinuarpër tëvlerësuarmasënepërçimit tëvendimeve tëpolitikësmonetareteknormateinteresitnëtregunndërbankar,nëatëprimar,atësekondardhesëfundinëekonomi.

Gjatëvitit2014,kërkimiështëorientuardrejt tregut financiardhestabilitetittë tij. Këto studime janë fokusuar tek efektet embetura të krizës, implikimitqë ato kanë për stabilitetin financiar dhe pasojat qëmbartin për përçimine politikavemonetare konvencionale. Tematika kryesore e kërkimit në këtëdrejtimështëfokusuartehulumtimiilidhjesndërmjetstabilitetitdhetreguesvetëtregutfinanciardheekuilibrittëpërgjithshëmmakroekonomikeanasjelltas.Konkluzionet e arritura mbartin rekomandime të vlefshme për hartimin dheimplementiminepolitikavefinanciarenëfunksiontëstabilitetitmakrofinanciartëvendit.

Indeksiistresitsistemikfinanciardheimplikimetetijnëekonomidhenëtregunfinanciar kanë qenë gjithashtu në fokus të kërkimit shkencor. Drejtim tjetërka qenë dhe identifikimi i përcaktuesve kryesorë të sjelljes së kreditimit nëvalutë. E prekur edhe më herët, kjo temë është rishikuar gjatë vitit 2014,dukepërfshirëdhepasuruaranalizënmetregues tëofertësdhekërkesëssi:diferencaenormavetëinteresit,depozitatnëvalutë,luhatjaeinflacionitdheekursittëkëmbimit,etj.

PunëtkërkimoredhematerialetediskutimittëBankëssëShqipërisëkanëtrajtuargjithashtu tematika të rëndësishmemekarakter teorikeempirikdukesynuarprezantiminemetodikavetërejanëkërkiminshkencormeaplikimenëfinancëe ekonomi. Kërkimi është fokusuar në metodën e vlerësimit të densiteteveprobabilitare dhepërdorimin e analizës co-word simjet i studimit empirik.Zhvillimi,formalizimidheaplikimiikëtyremetodaveështënjëfushëmeinteresdhesynonaplikiminetyrenëtëardhmennëprocesinevendimmarrjesdheanalizësnëBankëneShqipërisë.

Ndërqëllimete këtyre studimeveështëpublikiminë faqenzyrtare tëBankës,nënkategorinë“Publikime/KërkimedheMaterialeDiskutimi”,ndërsanjëpjesëeartikujvepublikohenmefrekuencëgjashtëmujoreedhenëBuletinineBankëssëShqipërisë.Tashmëqëprejvitit2009,BankaeShqipërisëpublikonrevistënme frekuencë gjashtëmujore “Të rejat shkencore në Bankën e Shqipërisë”, ecilaparaqetnjëinformacionmëtëgjerëmbimaterialetesapopërfunduaraapoato nëproces, si dhe të tjera tëprezantuara në “Seminaret e së Premtes” enë aktivitete të ndryshme të organizuara nga Banka e Shqipërisë gjatë vitit.ProduktetepunëskërkimorenëBankëneShqipërisëkanëngjallur interesineforumevendërkombëtaredhejanëprezantuarediskutuarnëkëtoforume.

Gjatë vitit 2014 u zhvilluan një sërë aktivitetesh me karakter shkencor etrajnues. Fokusi i këtyre aktiviteteve ishte diskutimi i studimeve me karakter

Raporti Vjetor2014


ekonomiktëkryeranëBankëneShqipërisëdheimplementimiirezultatevetëkërkimitnëvendimmarrjene saj.BashkëpunimimeUniversitetineOksforditdheInstitutineStudimevePasuniversitaretëGjenevës,kontribuoinëzgjerimindhe forciminendërveprimitme institucionetakademikendërkombëtaredhebankatqendroretërajonittëEurozonësnëfushënekërkimit.

Hapjandajkomunitetittëkërkimitdheatijakademiknërajon,Evropëemëtej,mbetetnjëprioritetkryesorpërvitin2015sëbashkumepublikiminepunëskërkimorenërevistatekonomikemerëndësindërkombëtare.

Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


IV. INTEGRIMIEVROPIANDHEBASHKËPUNIMINDËRKOMBËTAR

• Më24qershor2014,Shqipëria fitoi statusin e vendit kandidat nëBashkimin Evropian. raportet periodike të kE-së vlerësojnë kontributin e Bankës së Shqipërisë në drejtim të ruajtjes së stabilitetit makroekonomik, ruajtjes së stabilitetit financiar, përmirësimit të praktikave mbikëqyrëse, dhe nxitjes së zhvillimit të tregjeve dhe të sistemit të pagesave në vend.

INTEGRIMIEVROPIAN

Më 24 qershor 2014, shtetet anëtare të Bashkimit Evropian (BE) i dhanëShqipërisë statusin e vendit kandidat. Vendimi i mësipërm, u ratifikua ngakryetarëteshtetevedhetëqeverivenësamitinevropiantëLuksemburgut(26-27korrik2014).DhëniaestatusitkandidatpërbënnjëvlerësimpërreformatendërmarrangaShqipëria,përçonnjësinjaltërëndësishëmsevendiështëdukelëvizurnëfazëneradhëstëprocesittëintegrimitevropiandheengremarrëdhënienmeBE-nënënjëstadtëri.

Nëmuajin tetor2014,KomisioniEvropianpublikoi raportine tij vjetorpërprogresinerealizuarngaShqipëriadrejtintegrimitevropian,dukevlerësuarpërpjekjetevenditpër tëpërmbushurkritereteKopenhagenitdhekushteteprocesittëStabilizim-Asociimit.

Raporti vlerësonkontributineBankës sëShqipërisënëdrejtim të ruajtjes sëstabilitetitmakroekonomik.Inflacioniiulëtkakrijuarhapësirapërlehtësiminevazhdueshëmtëpolitikësmonetare.Megjithatë,ndikimiipolitikësmonetarenëkërkesënagregatembetetikufizuarpërshkaktësjelljessëbankavendajrrezikut.Sistemibankarvlerësohetimirëkapitalizuardhelikuid,ndërkohëqënënvizohetnevojapërmasatëtjerapërtrajtiminekredivemeprobleme.Këtotëfunditshihensibarrieraqëpengojnëthelliminendërmjetësimitfinanciar.

Komisionivlerësonprogresinerealizuarnëfushënelëvizjevetëkapitalitfalëimplementimit të ligjitpër sistemetepagesave.Raportipërmenddhënienenjë licencepëroperatorinesistemitkombëtar tëpagesavemekartësidhenxjerrjen e rregullorespër ngritjendhe funksionimin e komitetit kombëtar tësistemevetëpagesave.

Raporti vlerëson progresin e arritur në fushën e shërbimeve financiare,kryesisht në lidhje me kuadrin legjislativ për mbikëqyrjen e sektorit bankardheatijjobankar.Nëmënyrëtëveçantëvlerësohetmiratimiipolitikëssërembikëqyrësedheimanualittëritëvlerësimittërrezikut,ngaanaeBankëssë

Raporti Vjetor 2014


Shqipërisë,nëpërmjettëcilaveështëbërëprogresnëpërafriminmesisteminevlerësimittërrezikutnëBE.Gjithashtu,raportivlerësonpërmirësimetebëranërregullorenpëradministriminerrezikuttëkredisë,kriteretnëlidhjemefshirjene kredive të këqija,miratimine rregullorespëradministrimine rrezikut ngaekspozimetemëdhatëbankavesidheudhëziminpërplaneterimëkëmbjes.Sipasraportit,ShqipëriavazhdoizbatimineparimevetëBazelIInëpërputhjemeplanineveprimit.

Nëfushënepolitikësmonetare,raportivlerësonruajtjeneregjimittëpolitikësmonetare,atëtëinflacionittëshënjestruarnëkushtetenjëregjimitëlirëkursikëmbimi,çkakamundësuarstabilitetineçmimevetëkonsumit,ndërkohëqëpërmendetedhenevojapërtëpërafruarligjin“PërBankëneShqipërisë”melegjislacionineBE-së.

Gjatë periudhës prill-shtator 2014, Banka e Shqipërisë zbatoi me suksesprogramineasistencësteknikemeBankënQendroreEvropianedhe11bankatëSistemitEvropiantëBankaveQendrore49(SEBQ).QëllimiikëtijprogramiishtembështetjaeBankëssëShqipërisëpërforciminekapaciteteve,reformëslegjislative dhe administrative në kuadër të përgatitjeve për anëtarësim nëSEBQ.Produkt iprogramit ishinnjëseri rekomandimeshpër institucioninnëlidhjemendryshimedhepërmirësimepërt’upërafruarmestandardeteBE-sëdhemepraktikatemiraevropiane.

49 Bankat qendrore të Gjermanisë, Francës, italisë, Maltës, holandës, austrisë, portugalisë, Sllovenisë, Sllovakisë, Bullgarisë dhe republikës Çeke.

HAPëSIrë InformuESE 6: ProjEktI “AnAlIzA E nEVojAVE të BAnkëS Së SHqIPërISë”

projekti “analiza e nevojave të Bankës së Shqipërisë (Needs analysis for the Bank of albania) ishte një projekt i konceptuar dhe i udhëhequr nga Banka qendrore Evropiane (BqE), në partneritet me 11 banka qendrore të BE-së. ky projekt u zhvillua në kontekstin e një programi më të gjerë të BqE-së “Bashkëpunimi teknik me bankat qendrore të Ballkanit perëndimor në përgatitjet e anëtarësimit të tyre pranë Sistemit Evropian të Bankave qendrore”, i cili parashikon si vende përfituese vendet kandidate dhe kandidate potenciale për anëtarësim në BE.

projekti, i financuar nga fondet e instrumentit të para-anëtarësimit të BE-së, u zbatua njëkohësisht në Bankën qendrore të kosovës dhe në Bankën qendrore të Maqedonisë. për këtë, edhe aktivitetet promovuese dhe informuese mbi projektin u zhvilluan bashkërisht me përfaqësuesit e të tre bankave qendrore dhe përfaqësuesit e palës evropiane. Në prezantimin e këtij programi, të mbajtur në Tiranë më 17 prill 2014, datë e cila shënoi edhe fillimin e programit, z. yves Mersch, anëtar i Bordit Ekzekutiv të BqE-së theksoi: “Një bankë qendrore e fortë përbën çelësin për stabilitetin monetar dhe financiar në Evropë dhe në botë. Me këtë iniciativë të përbashkët, komuniteti i bankingut qendror të BE-së është i gatshëm të mbështesë kolegët e Ballkanit perëndimor në përpjekjen e tyre për të adaptuar standardet më të larta të fushës.”

Raporti Vjetor2014


qëllimi i këtij projekti ishte përforcimi i kapacitetit institucional të Bankës së Shqipërisë, duke identifikuar kriteret ligjore, organizative dhe burimet e nevojshme për përafrim me kuadrin standard institucional dhe operacional të Bankës qendrore Evropiane, duke konsideruar vizionin e integrimit të Shqipërisë në BE dhe rrjedhimisht të anëtarësimit të Bankës së Shqipërisë në Sistemin Evropian të Bankave qendrore.

projekti me BqE-në dhe bankat partnere u organizua në tre faza dhe u përqendrua në 13 funksione të Bankës së Shqipërisë. Në të u angazhuan 23 ekspertë të bankave qendrore nga 11 vende anëtare të Bashkimit Evropian. për çdo funksion u identifikuan fillimisht objektivat operacionalë që shërbyen si benchmarks për fazat pasardhëse, të cilat reflektojnë standardet/kërkesat minimale që Banka e Shqipërisë duhet të përmbushë si pjesë e anëtarësimit të vendit në BE. përgjatë fazës së dytë, pas përcaktimit dhe dakordësimit të benchmarks, ekspertët evropianë kryen takime me punonjësit dhe drejtuesit e çdo fushe mbi vlerësimin e kuadrit aktual operacional dhe institucional. Në përfundim të vizitave vlerësuese, ekspertët përgatitën raporte mbi gjetjet e tyre kryesore. Gjatë fazës së tretë dhe të fundit, u vlerësua hendeku midis kuadrit aktual të bankës dhe objektivave operacionalë të vendosur (benchmarks).

Në përputhje me çka parashikohej në marrëveshjen me institucionet evropiane, gjatë 6 muajve të zbatimit të projektit, pranë Bankës së Shqipërisë ka qëndruar një koordinator rezident, i zgjedhur nga Banka qendrore Evropiane dhe bankat partnere, për administrimin e përditshëm të projektit dhe për të bashkërenduar organizimin e vizitave të ekspertëve dhe hartimin e raportit final.

produkti final i projektit ishte raporti “Need assessment report”, ku u paraqitën rekomandimet dhe gjetjet për çdo funksion të analizuar gjatë projektit. raporti vlerëson se Banka e Shqipërisë është një institucion me kapacitete të mira teknike. Një pjesë e mirë e rregulloreve dhe e praktikave të ndjekura janë në përputhje me standardet e Bashkimit Evropian. rekomandimet e propozuara synojnë të shërbejnë si udhëzues për Bankën e Shqipërisë në kuadër të përafrimit të plotë me standardet dhe parimet evropiane. vlen të theksohet se programi i asistencës teknike të BqE-së parashikon vazhdimin e projektit në të ardhmen me anë të zbatimit të komponentit të dytë të programit. komponenti i dytë i zbatuar edhe në bankat qendrore të disa vendeve të rajonit, parashikon hartimin e një plani për implementimin e rekomandimeve të evidentuara gjatë komponentit të parë.

BankaeShqipërisëkamarrëpjesëaktivenëtakimineKomitetittëStabilizimAsocimit. Gjithashtu, përfaqësuesit e institucionit kanë marrë pjesë edhenë takimet e radhës të Nënkomitetit BE-Shqipëri për Çështjet Ekonomiko-Financiare dhe Statistikat, ku është raportuar mbi zhvillimin e përgjithshëmekonomik, inflacionin dhe politikënmonetare, sektorin e jashtëm, zhvillimetdhe reformat në sektorin financiar bankar.Në takimin eNënkomitetit mbiTreguneBrendshëmdheKonkurrencën,ështëraportuarmbipunënnëlidhjemepërmirësiminekuadritrregullatortësistemitbankardheatijtëlëvizjessëkapitalit.

PërmesinstrumentitTAIEX,BankaeShqipërisëkakryertreaktivitetemeekspertëtëbankaveqendrore të shteteveanëtarepërpërafrimine kuadrit ligjormeatë të BE-së në fushat emenaxhimit të statistikave të sektorit të jashtëm, tëstatistikavemonetaredhefinanciare,sidhetëkuadritrregullatortësistemevetëpagesave.

Raporti Vjetor 2014


BaShkëpuNiMi NdërkoMBëTar

marrëdhëniet me fondin monetar ndërkombëtar

KuotaeRepublikës sëShqipërisënëFondinMonetarNdërkombëtar (FMN)qëndroi60milionëSDRedhepërgjatëvitit2014.Shqipëriazotëron1,337vota (ose0.05% të shumëssëpërgjithshme tëvotave të tëgjithëanëtarëvetë FMN-së). Ajo ndodhet në të njëjtën konstituencë me Italinë, Greqinë,Portugalinë,MaltëndheSanMarinon,dhekryesohetngapërfaqësuesiitalian,z. Carlo Cottarelli, në pozicionin e Drejtorit Ekzekutiv të konstituencës përperiudhën2014-2016.Kjokonstituencëkanjëtotalprej106,404votash(ose4.22%tëshumëssëpërgjithshmetëvotavetëtëgjithëanëtarëvetëFMN-së).

Nëvijim të rezolutës së FMN-së “Rishikimi i14-të ipërgjithshëm i kuotavedhe reforma e Bordit Ekzekutiv të Fondit Monetar Ndërkombëtar”, e cilasynon rritjen e kuotave për të gjithë anëtarët e FMN-së, në përshtatje mendryshimetqëkapësuarvitetefunditpeshadheroliivendevetëndryshme,kuotaeRepublikëssëShqipërisëdotëkalojënënivelin139.3milionëSDR.Banka e Shqipërisë ka ndërmarrë të gjitha veprimet e nevojshme ligjoredhe institucionale për përfundimin e procedurave për rritjen e kësaj kuote.ShqipëriaështënëpritjetënjoftimitngaFMN-jambikryerjenepagesëspërrritjene kuotës,nëmomentin kurdo tëarrihet shumicaenevojshmepër tëproceduarmerritjetpërkatësetëkuotavetëvendeveanëtare.

Më28shkurt2014,BordiEkzekutiviFMN-sëmiratoimarrëveshjentrevjeçareprej295.42milionëSDR(rreth330.9milionëeuro),nënprograminExtended-Fund Facility (EFF)përShqipërinë,nëmbështetjetëprogramitmereformatëqeverisë. Lëvrimi i saj është në formën e mbështetjes së drejtpërdrejtë përbuxhetin dhe synon konsolidimin fiskal afatmesëm, lehtësimin e rreziqevelidhurmeborxhin e lartë publik dhe rregullimin e ekonomisë nëperiudhënafatshkurtër.Derinëfundtëvitit2014janëlëvruardykëstepërshumëntotaletë47.1milionëSDR.

Në muajin mars, FMN-ja publikoi raportin e saj në përfundim të misionitnëShqipëri në kuadër tëNenit IV tëNeneve tëMarrëveshjes së FMN-së.Raporti vëren seShqipëriaka shmangurmesukses recensionin sipasojëekrizësbotëroredhekapësuarnjëgoditjemëtëlehtëndajrritjes,krahasuarme vendet fqinje. Inflacioni ka rezultuar i ulët dhe i qëndrueshëm, ndërsasistemi bankar mjaft i kapitalizuar dhe likuid, falë ndërmarrjes së stimulitfiskal,politikësefektivemonetaredheveprimevemakroprudenciale.FMN-janënvizoi seautoritetet kanëpërforcuarmbikëqyrjene sektorit financiar.Nëvijim,misioniiFMN-sësugjeroiselehtësimiimëtejshëmipolitikësmonetaremundtëndihmojëkreditimin,nësembetentëpandryshuarekspozimiilartënëvalutëdherrezikuicilësisësëkredive.Zgjidhjakryesorepërpërshpejtiminekreditimitmbetettrajtimiikredivemeprobleme,icilidotësjellërivendosjenebesimitndajsistemitbankar.

Nëmuajin shkurt2014, FMN-japublikoi raportin nëpërfundim tëmisionitsipas Programit për Vlerësimin e Sektorit Financiar (FSAP). Raporti rendit

Raporti Vjetor2014


rekomandimespecifikepërinstitucionetepërfshira,meqëllimmbështetjenetyrenëidentifikimineburimevekryesorepërrreziqetsistemikedheimplementiminepolitikavetënevojshmepërgarantimineelasticitetittësistemitfinanciarndajgoditjevedhemundësisësëtejçimittëtyre.

Gjatëvitit2014,BankaeShqipërisëkavazhduartëpërfitojëngaasistencateknikeeFMN-së,nëformënekonsulencësnëfushënembikëqyrjesbankare,statistikavedhestabilitetitfinanciar.Nëkëtëkuadër,janërealizuarvizitapunetë ndryshme nga ekspertë të FMN-së për çështje të tilla si: rregulloret përkreditëmeprobleme,implementimiimanualit tëripërbilancinepagesave(edicioniigjashtë),kryerjaeushtrimevetëprovëssërezistencës,etj.

marrëdhëniet me grupin e Bankës Botërore

GrupiiBankësBotërorevijontëmbetetiangazhuarnëRepublikëneShqipërisëpërmes zbatimit të Strategjisë së Partneritetit, e cila synon avancimin nëzbatimineprioritetevetëidentifikuarangaqeveriapërmesofrimittëmbështetjespër rimëkëmbjen dhe rritjen ekonomike, dhe përmirësimit të qeverisjes dheaxhendëspërintegriminevropiantëvendit.

Siçështëshpjeguarnëkapitujtpërkatës,bashkëpunimimeBankënBotërorekaqenëispikaturnëfushëneadministrimittërezervësvalutoredhenëatëtëmbikëqyrjesbankare.

marrëdhëniet me bankat qendrore dhe bashkëpunimi teknik

Gjatëvitit2014,BankaeShqipërisëkabërëkujdestëveçantëpërzgjerimindheforciminemëtejshëmtëmarrëdhënievetësajdypalëshedheshumëpalësheme institucione homologe në rajon dhe më gjerë. Banka e Shqipërisë kamarrëpjesëaktivenëtëgjithatakimetembajturangaorganizatatdhegrupetkuajokaaderuarprejkohësh.

Gjatëvitittëkaluar,BankaeShqipërisëështëvizituarngashumëpersonalitetetëbankingutqendrordhe tëbotësakademike,ndërkohëqëadministratorëtdhepersoneliisajkanëzhvilluarnjëaktivitetintensivinformuesdhepromovuestëinstitucionitnëtakimedhekonferencatëndryshmendërkombëtare.

Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


v. adMinistriMi i BuriMeve njerëzore dhe inFrastruktura e Bankës së shqipërisë

• Politikat e burimeve njerëzore orientohen drejt krijimit të një mjedisipune motivues, që i shërben rritjes profesionale të punonjësve, adoptimit të standardeve më të mira të një banke qendrore moderne dhe qëndrueshmërisë afatgjatë të kapaciteteve administrative të institucionit.

BuriMET NjErëzorE

Në31dhjetor2014,numriipunonjësvetëBankëssëShqipërisëishte503,prej të cilëve 448 në administratën qendrore dhe 55 në degë. Numri ipersonavetëpunësuarrishtazi,gjatëvitit2014,ishte28-tëgjithëmearsimtëlartëuniversitar;ndërsa26punonjëskanëshkëputurmarrëdhënietepunësimitmeBankëneShqipërisë.Moshamesatareepunonjësve ishte43vjeçdhe58%epunonjësveishinfemra.Roliifemrësnëdrejtimineinstitucionitështërriturgjatëviteve.Nëfundtëvitit2014,atombajnërreth52%tëpozicionevedrejtuesenëBankëneShqipërisë.

Duke vlerësuar si prioritet cilësinë e burimevenjerëzore, Banka e Shqipërisë është përpjekurvazhdimisht të hartojë politika stimuluese përpersonelin në drejtim të rritjes së kualifikimeveprofesionale, marrjes së titujve akademikë dhetë gradave shkencore, si dhe të përfitimit tëcertifikataveprofesionalendërkombëtare.

Përditësimi i personelit me tendencat dhe risitë ebankingut qendror është kryer përmes trajnimevebrendadhe jashtëvendit tëorganizuarakryesishtnga banka të tjera qendrore dhe institucionefinanciare ndërkombëtare. Pjesa më e madhe etrajnimeve profesionale janë realizuar në fushëne mbikëqyrjes bankare (13%), operacionevemonetare (10%), statistikave (9.5%),ekonometrisëdhemodelimit(7.5%),politikësmonetare(7.5%).

iNFraSTrukTura E rE

SeliaeBankëssëShqipërisë,nëqendër tëTiranës, tashmëpërfaqësonnjëvepërtëpërfunduar.BankaeShqipërisëkakryerrikonstruksionindhendërtimin

Gra�k 42. Shpërndarja e punonjësvesipas nivelit të kuali�kimit

0.4%

Punonjës me arsim të lartë

Punonjës me arsim të mesëm

Punonjës me nivel arsimor të ulët

Punonjës me kuali�kime pasuniversitare në ndjekjePunonjës me kuali�kime pasuniversitare të përfunduaraNiveli i arsimit të punonjësve


25 %

12 %

33 %

30 %

Raporti Vjetor 2014


eri,dukeekompletuarstrukturëndhelidhjenmidisndërtesësekzistuesedheasajtëresinjëkomplekstëvetëmadministrativmeimazhinevet–njëbankëqendrorenëpërputhjemestandardetebankavetëtjeratëkëtijllojinëEvropë.Aktualisht,pjesamëemadheepersonelit tëBankëssëShqipërisëzhvillonaktivitetinesajnëkëtëobjekt.

HAPëSIrë InformuESE 7: rEAlIzImI I ProjEktIt Për rIkonStrukSIonIn dHE ndërtImIn E BAnkëS Së SHqIPërISë

rruga përmes së cilës u arrit të realizohej kompleksi ndërtimor administrativ i Bankës së Shqipërisë, përmban tri momente të rëndësishme:

1. hartimin e detyrës së projektimit ose të termave të referencës, si platformë për organizimin e konkursit ndërkombëtar për përzgjedhjen e idesë arkitektonike.

2. realizimin e projektit të përzgjedhur nga konkursi dhe detajimi i tij në përputhje me standardet bashkëkohore në dy faza, projektide dhe projektzbatim i plotë inxhinjerik.

3. Ndërtimi, realizimi dhe zbatimit i projektit në përputhje me disiplinën inxhinjerike: nga themelet, karabinaja e konstruksioni, veshjet, rifiniturat dhe detajet më fine të interierit deri në përfundim të veprës si kompleks.

Detyra e projektimit dhe konkursi ndërkombëtar

kërkesat e detyrës së projektimit konsistonin në katër pika kryesore:

• Tëmbrohej identiteti “Morpurgo”,duke respektuar vleratarkitektonikeqëparaqet kjo ndërtesë.

• Të ruhej lartësia ekzistuese e ndërtesës, stili dhe karakteri i saj, gjuhaarkitektonike.

• Ndërtesaeretërespektonteekzistuesen,dukemarrënëkonsideratëaksine ndërtesës dhe duke e theksuar këtë aks si element kryesor.

• Ndërtesae re të zhvillohej4 kate nën tokë,duke siguruar në këto kateshërbimet dhe parkimet. Gjithashtu, u kërkua parashikimi i ambienteve të tilla si muzeu numizmatik dhe salla e mbledhjeve.

detyra e projektimit kërkonte standarde bashkëkohore. ajo linte të hapur gjuhën arkitektonike - dilemën e komunikimit midis të vjetrës dhe të resë, pikërisht si çështje që do ta zgjidhte konkursi ndërkombëtar.

Banka e Shqipërisë vendosi organizimin e një konkursi ndërkombëtar për përzgjedhjen e projektidesë më të mirë, e cila i jepte zgjidhje kërkesave funksionale, teknike, teknologjike etj. duke pasur parasysh rëndësinë e projektit, si dhe për të garantuar konkurrencën dhe pjesëmarrjen e subjekteve më prestigjioze në këtë fushë, Banka e Shqipërisë publikoi njoftimin për zhvillimin e konkursit ndërkombëtar në gazetën ndërkombëtare “Financial Times” dhe në shtypin vendas. Njoftimi iu komunikua edhe ambasadave të huaja, shoqatave profesionale, si dhe u botua në faqen zyrtare të Bankës së Shqipërisë.

Raporti Vjetor2014


pas këtyre publikimeve, shfaqën interes për të marrë pjesë në konkurs 27 studio projektimi dhe projektues të huaj. Njëkohësisht u përzgjodh një juri ndërkombëtare me ekspertë të njohur të huaj dhe vendas, të cilët kryen vlerësimin artistik dhe teknik, duke ruajtur të fshehtë identitetin e pjesëmarrësve.

konkursi u zhvillua në tre faza. Në fazën e parë u krye kualifikimi ligjor i dokumentacionit të detyrueshëm të paraqitura nga 27 studio arkitekture, prej të cilave u kualifikuan 17 studio. Në fazën e dytë u kualifikuan 8 projektide arkitektonike, duke ruajtur fshehtësinë e identitetit të pjesëmarrësve. pas vlerësimit dhe gjykimit skrupuloz të jurisë, u përzgjodhën 3 variantet më të mira. Në fazën e tretë, përpara jurisë u paraqitën të tre konkurrentët më të mirë për të mbrojtur projektidetë e tyre. Në përfundim, juria përcaktoi fituesit e çmimeve si vijon: vendi i parë: prof. arch. Marco petreschivendi i dytë: dini & architettura associati srlvendi i tretë: associazione professionale Studio valle progettazioni

Në 29 shkurt 2008 u shpall fituesi i konkursit për projektidenë më të mirë. vendimi i jurisë u mirëprit nga publiku. Shumë arkitektë, artistë, inxhinierë, intelektualë e kritikë, u prononcuan për variantin fitues si përzgjedhja më e mirë e mundshme e Bankës së Shqipërisë. Shtypi dhe kritika e kohës brenda dhe jashtë Shqipërisë mbështetën variantit fitues.

projekti

projekti për “rikonstruksionin dhe Ndërtimin e Bankës së Shqipërisë” realizuar nga ark.Marco petreschi dhe bashkëpunëtorët përbën një projekt të plotë gjithëpërfshirës, si në aspektin e restaurimit dhe të teknologjisë bashkëkohore të korpusit të ri, ashtu dhe në aspektet inxhinjerike konstruktive të realizimit të sistemeve me teknologji moderne.

projekti zgjidhi dilemën arkitektonike midis ekzistueses dhe të resë, midis traditës dhe modernes duke dialoguar dhe duke siguruar vazhdimësi me ndjeshmërinë e një arkitekti restaurator të kulturës italiane, si prof.ark. Marco petreschi. Ndërtesa e vjetër e Bankës së Shqipërisë në Tiranë, me arkitekturën e trashëguar nga vittorio Ballio Morpurgo, ka mbetur e pandryshuar dhe është pjesë e historisë. kompleksiteti i projektit reflektohet në restaurimin dhe integrimin e ndërtesës së vjetër me ndërtimin e ri, përshtatjen me mjeshtëri dhe lidhjen organike midis tyre për vazhdimësinë funksionale të gjithë ndërtesës. Forma e jashtme; rondoja dhe roli i saj i rëndësishëm si qendër e të tërës; atriumi ose oborri i krijuar si hapësirë ndarëse, por edhe bashkuese e dy ndërtesave në “aks”; hyrja, pozicionimi i saj dhe orientimi; planimetria, vendosja e shkallës qendrore dhe forma e saj në lidhje me aksin primar të pjesës së vjetër; fasada, forma dhe ritmi i hapjes së dritareve dhe materialet e saj, janë pjesë e realizimit të projektit.

Zbatimi i projektit për rikonstruksionin dhe ndërtimin e bankës së shqipërisë

zbatimi i projektit kishte dy momente: ndërtesa ekzistuese, e cila u restaurua, dhe ndërtesa e re me 4 kate nën tokë dhe 4 kate mbi tokë në të njëjtën lartësi me atë ekzistuese. Ndërtesa e vjetër iu nënshtrua një restaurimi konservator. Ndërtimi i dy korpuseve të reja, në kahun jugor dhe atë perëndimor, iu nënshtrua një teknologjie bashkëkohore, veçanërisht në ankorimin e murit rrethues nëntokësor, e cila nga pikëpamja inxhinierike është pjesa më e rëndësishme në zbatimin e projektit.

Raporti Vjetor 2014


paralelisht me punimet e kryera nga grupi i inxhinierëve zbatues, vijuan punimet për instalimin e pajisjeve kryesore dhe kryerjen e rifiniturave në objektin ekzistues. këto konsistonin kryesisht në ndërtimin e muraturave të ndryshme, në instalimet elektrike, informatike, në tarracat ekzistuese, riparimet e shtresave hidroizoluese etj.

Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


vi. koMunikiMi Me puBlikun

• Komunikimimepublikunpërbënnjëhallkëtërëndësishmenëaktivitetine Bankës së Shqipërisë, si në përmbushjen e detyrimit për të ofruar transparencë maksimale të vendimmarrjes dhe efektivitetit të saj, ashtu edhe për arritjen e objektivit të përhershëm të rritjes së besueshmërisë së këtij institucioni qendror. Në këtë kuadër, Banka e Shqipërisë e vlerëson komunikimin ndërveprues me publikun si një çështje parësore dhe me rëndësi strategjike, për të transmetuar tek opinioni publik, sa më drejt dhe kuptueshëm, politikën monetare të zbatuar prej saj.

iNForMiMi i puBlikuT

Banka e Shqipërisë përdor një sërë kanalesh komunikimi për informimin epublikut,meqëllimshpjegiminsamëqartëtëobjektivittësaj,sidhetëmënyrëssëpërmbushjessëtij.Ndërtopërmendim:

konferencat mujore për shtyp

Banka e Shqipërisë organizon çdo muaj konferencë për shtyp, pas çdovendimmarrjejetëKëshillitMbikëqyrëstëBankëssëShqipërisëmbipolitikënmonetare, gjatë së cilësGuvernatori i shpjegonpublikut vendimin emarrëdheanalizënepërdorur nëmbështetje të kësaj vendimmarrjeje.Gjatë vitit2014,8konferencatpërshtyp,tëorganizuarasipasdatavetëpublikuaranënjëkalendarvjetornëfillimittëvitit,janëshoqëruarmepublikiminefjalimevetëGuvernatorit dhe të pyetje-përgjigjeve përkatëse, në gjuhën shqipe dheangleze.

raporti i Politikës monetare

Siinstrumentikryesorikomunikimittëshkruartëpolitikësmonetare,kyraportpërcjell te publiku një tablo gjithëpërfshirëse të zhvillimeve më të funditmakroekonomikedhetëfaktorëveqëkanëndikuardhepritentëndikojnënëecurinëeçmimevetëkonsumitnëvend.Gjatëvitit2014,aiështëpublikuarrregullishtnëformatinetijtremujor,nëgjuhëtshqipedheangleze.

Prezantimi i raportit Vjetor në kuvend

Raporti Vjetor është një publikim i përvitshëm që përshkruan gjendjenekonomiko-financiare tëvendit,sidheveprimtarinëeBankëssëShqipërisëgjatë një viti. Ai i prezantohet Kuvendit të Shqipërisë, pas një diskutimi

Raporti Vjetor 2014


paraprakngaanaeGuvernatoritmeanëtarëteKomisionitpërEkonominëdheFinancat.

marrëdhëniet me median

Banka eShqipërisë e konsideron komunikiminmemedian si elementmjafttë rëndësishëm për informimin e publikut në kohë realembi vendimet dheaktivitetetsaj,sidhetësistemitbankarnëtërësi.Nëkëtëkuadër,mediaështëinformuardhesensibilizuarnëvazhdimësimbiçështjeqëlidhen,simebankën,ashtuedhemeecurinëekonomikedhe financiare tëvendit.Edhegjatëvitit2014,kavijuarkomunikimimemedian,nëpërmjetkonferencavemujorepërshtypapoaktivitetevetëtjerapublike.Gjatëkëtijviti,përmediatjanëzhvilluaredhe7prezantime“off the records”tëraportevetësajperiodike.KëtotakimesynojnëorientiminemediasnëleximinedrejtëtëvendimmarrjessëBankëssëShqipërisëdhevlerësohensinjëmjetmjaftefikaspërtëpërcjellëaktivitetineBankëstekpubliku.

daljet në publik

Guvernatoridhepërfaqësuesit e tjerë tëBankës sëShqipërisë komunikojnëmepublikun,nëpërmjet fjalimeve,prezantimevedhekumtesave tëmbajturanëaktivitetetëorganizuarangaBankaeShqipërisëapoinstitucionetëtjeravendasedhetëhuaja.

dialogu me sistemin bankar, biznesin dhe botën akademike

Pjesëekomunikimitmepublikun,gjatëvitit2014,kanëqenëedheforumetdhetryezatediskutimittëorganizuaramepërfaqësuestësistemitbankar,biznesit,eakademisë. Përveçdiskutimit të çështjeve tëditës, ato i japinmundësinëBankëssëShqipërisëtëmarrëinformacionmbiproblematikënqëkanësektorëaporajonetëveçantatëvendit.

Botimet

BotimeteBankëssëShqipërisëofrojnëinformaciontëzgjeruaretëpërditësuarmbiekonominëshqiptaredheatëbotërore;mbizhvillimetnësisteminbankardheatë financiar; stabilitetin financiar e paranë; ndryshimet e pasurimet elegjislacionitbankardhetëkuadrittëtijrregullator;sidhembiçështjetëtjera,dukeukonsoliduarkështusiburiminformacioneshtësaktadhetëbesueshmepërpublikun.

Botimet e realizuara gjatë vitit 2014 janë, si çdo vit, periodike dhejoperiodike,dhenumërojnërreth5000faqeanaliza,statistikadhestudimenë gjuhën shqipe dhe atë angleze. Seti i raporteve periodike edhe gjatëkëtijvitikaruajturtënjëjtënstrukturë:RaportiVjetor(vjetor),RaportiiPolitikësMonetare(tremujor),RaportiiStabilitetitFinanciar(gjashtëmujor)dheRaportiiMbikëqyrjes(vjetor).Përveçraporteveperiodike,kjogamëpasurohetmëtejmeBuletininZyrtar (mujor),BuletinineBankës sëShqipërisë (gjashtëmujor),revistën“TërejashkencorenëBankëneShqipërisë”(gjashtëmujore).

Raporti Vjetor2014


Në funksion të intensifikimit të marrëdhënieve me institucionet kërkimore,ekonomikeefinanciare,dhemekëdotjetërtëinteresuar,sidhenëpërmbushjetëdetyrimit tëBankëspër tëpublikuar, informuardhe shpjeguarobjektivat,politikat,proceduratdheopinionetesaj,BankaeShqipërisë,gjatëvitit2014,kavijuarpolitikëneshpërndarjesfalastëbotimevetësaj.

faqja e internetit

Gjatë vitit 2014, Banka e Shqipërisë ka ofruar transparencë të plotë,dukepublikuarnëkohëreale,nëfaqenesaj tëinternetit, informacionmbiaktivitetetesajdhesisteminbankar,sifjalimetëadministratorëve,deklaratadhe njoftime për shtyp, raporte periodike, vrojtime, analiza dhe studime,statistikadhe tregues tëndryshëmetj.Dukevlerësuar informiminepublikutsipjesë tëprioriteteve të saj,ngadata7maj2014,BankaeShqipërisëpublikonparaprakishtkalendarinedatavetëpublikimittëRaportittëPolitikësMonetare.

Statistikat

BankaeShqipërisëzotëronnjësistemtëpasurstatistikashpërshumësektorëtëekonomisëshqiptare,si:sektoribankar,sektorifiskal,sektorirealdhesektoriijashtëm;tëcilatpublikohensipasnjëkalendaritëpërcaktuarqëpërditësohetçdogjashtëmujor.Qëllimiimbledhjessëkëtijinformacionilidhetmeqëllimetebankësqendrore,tëtillasi:hartimiipolitikësmonetare,kompilimiibilancittëpagesave,sidheanalizimiisistemitbankardhefinanciarpërzhvilliminekëtijsistemi.StatistikateBankëssëShqipërisëpublikohennëraportetmujorestatistikore,nëraportet tremujoretëpolitikësmonetaredhenëfaqenzyrtaretëinternetit.

EdukiMi i puBlikuT

StrategjiaeKomunikimittëBankëssëShqipërisësynon,ndërtëtjera,edukimine publikut lidhur me një gamë të gjerë çështjesh, duke nisur nga financatpersonaleebankingu,deritekndikimiidrejtpërdrejtëapoitërthortëiBankëssëShqipërisënëmbështetjenezhvillimitekonomiktëvendit.Edukimifinanciartashmëpërbënnjëdomosdoshmëri,dukemarrënëkonsideratëjovetëmritmetezhvillimitekonomik,bankardheteknologjik,poredherëndësinëepeshënqëinformacionikanëbotënesotmeglobale.

Pavarësisht se edukimi i publikut nuk përbën një detyrim ligjor, Banka eShqipërisë ikushtonnjë rëndësi tëveçantëzgjerimitdhe thellimit tëkulturësfinanciaretëpublikutnëvend,eveçanërishttëbrezittëri.MasateparashikuaranëStrategjinëeKomunikimitpërkëtëqëllimjanëzbatuarplotësishtgjatëvitit2014,dukeveçuar,projektinmëtëspikatur,krijimineMuzeuttëBankëssëShqipërisënëbrendësitëndërtesëssësajqendrore.

Raporti Vjetor 2014


HAPëSIrë InformuESE 8: AktIVItEtEt EdukuESE të orgAnIzuArA gjAtë VItIt 2014

aktivitete në kuadër të Javës globale të parasë

Në datat 10-17 mars 2014, Banka e Shqipërisë, në bashkëpunim me Shoqatën Shqiptare të Bankave dhe Ministrinë e arsimit dhe Sportit, u bë pjesë e kremtimeve të javës Globale të parasë (Global Money Week). java Globale e parasë është një festë mbarëbotërore me në fokus paranë, e cila ka për qëllim ndërgjegjësimin e brezit të ri për të qenë qytetarë të ardhshëm të përgjegjshëm dhe të aftë financiarisht. Gjatë kësaj jave, partnerë të shumtë në mbarë globin, nën koordinimin e child and youth Finance international, organizuan aktivitete të larmishme për t’i përfshirë financiarisht fëmijët anembanë globit, duke u mësuar si të kujdesen për paratë, si të kursejnë, si t’i kuptojnë ndryshimet në sistemet ekonomike ku jetojnë, si të fitojnë të ardhura nëpërmjet sipërmarrjes dhe të vendosin bazat për të ardhmen e tyre. për javën Globale të parasë të vitit 2014, Banka e Shqipërisë prezantoi një program edukues sfidues, me përfshirjen e një numri të lartë nxënësish nga shkollat e nivelit të ulët dhe të mesëm. Ndër aktivitetet e zhvilluara mund të rendisim teatrin me kukulla për fëmijë “Çufo dhe Tipi - Një aventurë me verdhushka”, konkursin me vizatime “paraja ime”, vizitat e nxënësve në banka dhe takimet me punonjësit, etj.

mbi pjesëmarrjen e bankës së shqipërisë në panairin XVii të librit, Tirana 2014

duke marrë shkas nga përvoja tashmë trevjeçare e pjesëmarrjes së institucionit tonë në organizime të ngjashme, si dhe duke e vlerësuar panairin e librit si një aktivitet tepër të përshtatshëm për prezantimin dhe shpërndarjen e botimeve të BSh-së dhe për ruajtjen e një ure komunikimi të drejtpërdrejtë me publikun e gjerë, Banka e Shqipërisë u bë pjesë e panairit Xvii të librit “Tirana 2014”, të organizuar edhe këtë vit nga Shoqata e Botuesve Shqiptarë, në ambientet e pallatit të kongreseve.

Gjatë 5 ditëve të këtij aktiviteti, vizitorëve iu vunë në dispozicion kopje të botimeve të ndryshme periodike, të punimeve shkencore e kërkimore, si dhe të broshurave informative e edukative. Në titujt e ekspozuar u përfshinë botime me interes për individë që i përkasin grup-moshave të ndryshme e që kanë formim të ndryshëm akademik.

Falë pjesëmarrjes në këtë aktivitet vlerësohet që vizitorëve t’iu jenë shpërndarë afërsisht 2 000 kopje botimesh periodike, 3 500 kopje botimesh shkencore, si dhe 11 000 kopje botimesh edukative.

krijimi i aplikacionit “albanian money”

Gjatë vitit 2014, Banka e Shqipërisë krijoi aplikacionin e parë zyrtar “albanian Money”, i cili synon të informojë dhe edukojë publikun e gjerë mbi paranë shqiptare në përgjithësi dhe elementët e saj të sigurisë, në veçanti. Në formë interaktive, ky aplikacion mundëson shqyrtimin e:

• monedhavedhekartëmonedhaveshqiptarenëqarkullim;• elementëvetësigurisësëkartëmonedhave;• kursit zyrtar të këmbimit valutor përkundrejt monedhës vendase Lek, të

përditësuar në mënyrë automatike.

ky aplikacion, i disponueshëm në gjuhët shqip dhe anglisht, është i përshtatshëm për përdorim në web, si dhe mund të shkarkohet pa pagesë nga të gjithë telefonat me sistem operimi ioS (iphone, ipad, ipod), android dhe pajisje tablet.

Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


VII. KONTROLLIIBRENDSHËM

• Kontrolli i brendshëm në Bankën e Shqipërisë realizohet ngadepartamenti i kontrollit. objektivi kryesor i tij është të sigurojë mbarëvajtjen e zbatimit të ligjeve dhe akteve nënligjore në veprimtarinë e Bankës së Shqipërisë. Një tjetër objektiv i tij është të veprojë si një masë kontrolli e përgjithshme dhe shërbim këshillimi për administratorët dhe këshillin Mbikëqyrës, duke dhënë ndihmesën e tij në drejtim të ruajtjes së integritetit të informacionit, përdorimit eficient të burimeve dhe efektivitetit të sistemeve të kontrollit të brendshëm në Bankën e Shqipërisë.

Administratorët dhe drejtorët e departamenteve mbajnë përgjegjësi përhartimin, implementimin dhe monitorimin e sistemeve të përshtatshme tëkontrollit të brendshëm. Funksioni i kontrollit i siguron administratorëve tëbankës, në mënyrë periodike dhe të pavarur, verifikimin dhe vlerësimin esistemevetëkontrollittëbrendshëm,duketestuarkontrolletdheproceduratecaktuara,paqenënjëzevendësuesityre.

VeprimtariaeDepartamentit tëKontrollitpërvitin2014,ubazuanëplanine auditimit të brendshëm të miratuar nga Inspektori i Përgjithshëm, paskomunikimittëtijpranëGuvernatoritdheanëtarëvetëKëshillitMbikëqyrëstëBankëssëShqipërisë.Përvitin2014,uplanifikuangjithsej16angazhimeauditimipërdhëniesigurie,ngatëcilat2janëangazhimeauditimiperiodikemebazëtremujoredhe2angazhimekëshillimi.

Gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit 2014, Departamenti i Kontrollit kreuveprimtarinë e tij në përputhje me planin e auditimit të brendshëm, dukepërfunduar 8 angazhime auditimi dhe duke raportuar për secilin prej tyrepranëAdministratorëve në8 raporteauditimi.Gjatëmuajit janar2014, upërfunduandheuraportuanedhe2angazhimetëplanifikuarapërvitin2013.

Përsecilinngaangazhimetekryeratëauditimit,vlerësimiimjaftueshmërisësëkontrollevetëvendosuradhegjetjeteevidentuarapërpërmirësim,uadresuanfillimisht pranë drejtuesve të njësive organizative objekt auditi, me qëllimmarrjenekomentevedhemëpasuvunënëvëmendjetëAdministratorëvetëBankëssëShqipërisë.Sipaspërcaktimeveligjoredherregullative,përmbledhjae problematikave kryesore të auditimeve të periudhës, analiza e punës sëaktivitetit të Departamentit të Kontrollit dhe ndjekja e statusit të zbatimit tërekomandimeve, u raportuan nga Inspektori i Përgjithshëm pranë KëshillitMbikëqyrës,mebazëtremujore(nëmaj2014përaktivitetine tremujorit tëparëdhenëgusht2014përaktivitetinetremujorittëdytëtëvitit2014).

Raporti Vjetor 2014


Gjatëvitit2014,planiiauditimiturishikuapërtëadresuarrekomandimetdhekërkesateFonditMonetarNdërkombëtar,sidhepërtëvlerësuarmangësitë/dështimet në sistemin e kontrollit të funksionit “Emetimi dhe Administrimi iParasë”,pasngjarjessëpërvetësimittëkundraligjshëmtëvleravemonetare,nëmuajinkorrik2014.

NëmungesëtëInspektorittëPërgjithshëm,detyrimetdhepërgjegjësitëligjoreerregullativetëlidhuradirektmekëtëpozicionnukmundtëpërmbusheshin.Gjatë katërmujorit të fundit të vitit 2014, Departamenti i Kontrollit vijoipunënpër angazhimet eauditimeve të nisuramemiratimin e Inspektorit tëPërgjithshëm,tëcilatishinnëprocesgjatëmuajitshtator2014.

Gjatëkëtijviti,uadresuangjithsej67rekomandimetëreja.Përmbledhjaetyrenë formë raporteshperiodikemebazë tremujoreështëparaqiturpranëKëshillitMbikëqyrëstëBankëssëShqipërisëngaInspektoriiPërgjithshëm.

Departamenti i Kontrollit, gjatë kësaj periudhe, është angazhuar edhe nëdetyratëtjerajoaudituesesi:

• Rishikimiibazësrregullative.Pashartimitpërfundimtar,upropozuanpër miratim dy dokumente: (1) “Politika e Auditimit të Brendshëmnë Bankën e Shqipërisë” dhe rregullorja (2) “Mbi organizimin dhefunksionimineDepartamentittëKontrollit”.Rishikimiibazësrregullativesynon të përcaktojë qartë qëllimin, autoritetin dhe përgjegjësitë eveprimtarisë së auditimit të brendshëm në Bankën e Shqipërisë, nëpërputhje me Përkufizimin e Auditimit të Brendshëm, me Kodin eEtikësdhemeStandardetNdërkombëtaretëAuditimittëBrendshëm.Dokumenti“PolitikaeAuditimittëBrendshëmnëBankëneShqipërisë”ështëprojektuardukeumbështeturnëStatutineAuditimittëBrendshëm,të propozuar nga Instituti i Audituesve të Brendshëm (IIA), si dhenë disa dokumente të ngjashme të bankave qendrore.Dy projektetu propozuan për miratim pranë Këshillit Mbikëqyrës të Bankës sëShqipërisënëmuajinmars2014dheversionetërishikuaratëtyreupropozuanpërmiratimnëmuajtqershordhegusht2014.

• Pjesëmarrja në grupet e punës dhe në komisionet e inventarizimit.Nëvijim tëngjarjessëmuajitkorrik2014nëBankëneShqipërisë,angazhimi dhe fokusi i Departamentit të Kontrollit u orientua drejtvlerësimit të situatës dhe propozimit të masave të nevojshme përforciminesistemevetëkontrollitnëproceseteprekura.Gjatëperiudhëskorrik–dhjetor2014,inspektorëtekontrollituangazhuanmeurdhërtëAdministratorit,nëkomisionetendryshmepërinventariziminevleravemonetare,komisionetpërvlerësimimineadministrimittëinformacionittë klasifikuar etj. Pjesëmarrja në këto grupe/komisione ishte nëcilësinë eanëtarëveapo të vëzhguesve të procesit për të vlerësuarzbatueshmërinë e procedurave dhe për të identifikuar nevojat përpërmirësimnëkëtoprocese.

Raporti Vjetor2014


Vlerësimet e jashtme të aktivitetit të auditimit të brendshëm

Gjatëvitit2014,funksioniiauditimittëbrendshëmnëBankëneShqipërisë,irealizuarngaDepartamenti iKontrollit, ishteobjekt idisavlerësimevengainstitucione/organizata financiare vendase dhe të huaja si FondiMonetarNdërkombëtar (mars 2014), Banka Qendrore Evropiane (maj 2014),KontrolliiLartëiShtetit(qershor2014)dheKorpusiiVullnetarëvepërShërbimeFinanciare(nëntor2014).NgakëtovlerësimerezultoiseaktivitetiiauditimittëbrendshëmnëBankëneShqipërisë“përgjithësishtpërputhet”mestandardetIPPF(KuadriNdërkombëtariPraktikaveProfesionale)dhemeKodineEtikëstëAuditimittëBrendshëm.

Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


viii. oBjektivat e Bankës së shqipërisë për vitin 2015

• Objektivat e Bankës së Shqipërisë janë detajuar në dokumentin estrategjisë afatmesme të Bankës së Shqipërisë50. Me anë të kësaj strategjie, Banka e Shqipërisë synon: (i) të ofrojë një përgjigje proaktive ndaj sfidave në mjedisin në të cilin operon banka qendrore; (ii) të nxisë përdorimin efektiv dhe eficient të burimeve; dhe (iii) të promovojë llogaridhënien e Bankës së Shqipërisë. Strategjia përbën një plan konkret dhe transparent që shërben si mjet komunikimi me punonjësit e bankës qendrore dhe palët e treta të interesuara.

Gjatë vitit2015,objektivat kryesorë tëBankës sëShqipërisë nëdrejtim tëpërmbushjessëmisionitdhedetyravetësajligjore,dotëjenësimëposhtë:

• PolitikamonetareeBankëssëShqipërisëdotëvazhdojëtëorientohetdrejt ruajtjes sëstabilitetit tëçmimeve.Funksioni ipolitikësmonetaredo të synojë përmirësime tëmëtejshme, në forcimin e kapaciteteveanalizuese, parashikuese dhe vendimmarrëse, si dhe në drejtim tërritjessëefektivitetittëtransmetimittësajnëekonomi.Paralelishtmetë,politikamonetaredotësynojënjëbashkërendimnërritjemepolitikënfiskaledheinstrumentetrregullatoredhembikëqyrëse.

• Zhvillimiipolitikavemakroprudencialedotësynojëidentifikimindhezbatiminemasavepërparandalimin,kufizimindhetrajtiminerreziqevefinanciaresistemike.Kyfunksiondotësynojëzhvilliminemëtejshëmtëkapacitetevetëanalizës,vlerësimitdheidentifikimittëinstrumentevetëduhuratëndërhyrjes.Gjithashtu,aidotësynojënjëbashkëpunimnërritjemeinstitucionetmbikëqyrësedherregullatorebrendadhejashtëvendit,meagjentëtfinanciarënëvenddhegrupetetjeratëinteresit.

• Mbikëqyrja bankare do të vijojë të ketë si objektiv themelor të sajsiguriminenjëveprimtarie tëshëndetshmebankare,ecilagarantonsigurinëekursimevetëqytetarëve,mbështetstabilitetinfinanciardhekontribuonnëecurinëpozitivetëekonomisënëtërësi.ZhvillimiikuadritrregullatordotëorientohetngapërafrimimeparimeteBazelIIdheIII,sidhemelegjislacionineBashkimitEvropian.

• Funksionet kryesore të Bankës së Shqipërisë do të mbështeten ngazhvillimi i gjithanshëm i kapaciteteve institucionale, në drejtim tëadoptimittëpraktikavemëtëmiratëbankaveqendrore.Njëvëmendjetëveçantënëkëtëdrejtimdo tëketëplotësimi i rekomandimeveqëdolënngaprojektiibashkëpunimitmeBankënQendroreEvropiane,ngaplotësimi i rekomandimeve të Programit të Vlerësimit të Sektorit

50 ky kapitull përmbledh aspektet kryesore të Strategjisë së zhvillimit të Bankës së Shqipërisë për periudhën afatmesme 2013-2015. Materiali i plotë gjendet i publikuar në faqen zyrtare të Bankës së Shqipërisë: www.bankofalbania.org.

Raporti Vjetor 2014


Financiar(FSAP),dherespektimiidetyravedheangazhimevetëtjerainstitucionale.

• Banka e Shqipërisë do të synojë një përmirësim të dukshëm tëtransparencës së politikave dhe të aktivitetit të saj, duke kontribuarkështu në forcimin e llogaridhënies së institucionit dhe në rritjen ebesimittëpublikutnëtë.

DrejtimetemësipërmetëpunësdotëkryhennëpërmbushjedhenëzhvillimtëmëtejshëmtëobjektivavetëStrategjisëtëZhvillimittëBankëssëShqipërisë.

Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


IX. RAPORTIIAUDITORITTËJASHTËMDHEPASQyRATFINANCIARETËBANKËSSËSHQIPËRISËPËRVITIN2014

Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


PASQyRAEPOZICIONITFINANCIAR

Nëmilionëlekë Shënime 31dhjetor2014

31dhjetor2013

AKTIVETAktivenëmonedhëtëhuajAridhemetaletëçmuara 5 9,569 8,474LlogarimeFondinMonetarNdërkombëtar 6 21,792 20,220Depozitanëbankatjorezidente 7 30,003 21,661Investimetëvlefshmepërshitje 8 242,419 230,588Investimetëmbajturapërtregtim 9 14,378 12,591Aktivetëtjeranëmonedhëtëhuaj 10 779 577Totaliiaktivevenëmonedhëtëhuaj 318,940 294,111AktivevendaseAridhemetaletëçmuara 5 4,483 4,021Kredindajbankaverezidente 11 25,548 21,502Investimetëvlefshmepërshitje 12 63,948 63,920TëdrejtandajQeverisëShqiptare 13 7,398 -Aktivetëtjeravendase 14 13,009 12,388Totaliiaktivevevendase 114,386 101,831Totaliiaktiveve 433,326 395,942

DETyRIMETDetyrimenëmonedhëtëhuajDetyrimendajFonditMonetarNdërkombëtar 6 25,330 18,633Detyrimendajinstitucionevefinanciarejorezidente 15 1,255 1,256Detyrimetëtjeratëhuaja 16 230 -Totaliidetyrimevenëmonedhëtëhuaj 26,815 19,889DetyrimevendaseParanëqarkullim 17 226,407 207,766Detyrimendajbankaverezidente 18 106,311 100,031DetyrimendajQeverisëShqiptare 19 17,578 23,779Detyrimetëtjeravendase 20 1,826 1,546Totaliidetyrimevevendase 352,122 333,122Totaliidetyrimeve 378,937 353,011

KAPITALIIVETDHEREZERVATFondiithemelimit 2,500 2,500Rezervaligjore 12,500 12,500Rezervaerivlerësimit 21 21,930 10,421Rezervaerivlerësimittëaktivevetëqëndrueshme 1,711 1,750Rezervatëtjera 22 15,748 15,760Totaliikapitalittëvetdherezervat 54,389 42,931Totaliidetyrimeve,kapitaliivetdherezervat 433,326 395,942

Shënimet nga faqja 8 deri në faqen 48 janë pjesë përbërëse e këtyrepasqyravefinanciare.

Këto pasqyra financiare u miratuan nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës sëShqipërisëmë4mars2015dheunënshkruannëemërtëtijnga:

____________________________GentSejko

Guvernator

______________________________AnjezaBeja(Harizaj)

DrejtoriDepartamentittëSistemevetëPagesavedhe

iKontabilitetiteFinancës

Raporti Vjetor2014


PASQyRA E FITIMIT OSE HUMBJES DHE E TË ARDHURAVE TË TJERAGJITHËPËRFSHIRËSE

Përvitinembyllurmë31dhjetorNëmilionëlekë Shënime 2014 2013VeprimemejorezidentëTëardhurangainteresadhekomisione 23 4,640 5,171Shpenzimepërinteresadhekomisione 24 (3,457) (4,158)Veprimetmejorezidentë,neto 1,183 1,013

VeprimemerezidentëTëardhurangainteresadhekomisione 25 3,095 4,387Shpenzimepërinteresadhekomisione 26 (856) (930)Veprimemerezidentë,neto 2,239 3,457

Tëardhuraoperativetëtjera,neto 27 970 654Tëardhurangainstrumentetëtregtueshme,neto 28 182 56Fitimi/(humbja)netongandryshimetekursevetëkëmbimitdhengarivlerësimiiarit 21 10,478 (9,660)

Totaliitëardhurave/(humbjeve)ngaaktivitetibankar 15,052 (4,480)

ShpenzimetëtjeraadministrativeShpenzimepersoneli 29 (1,051) (1,116)Shpenzimezhvlerësimi 14 (519) (244)Shpenzimeamortizimi 14 (269) (126)Shpenzimetëpërgjithshmedheadministrative (675) (690)Shpenzimetetjera 30 (713) -Totaliishpenzimevetëtjeraadministrative (3,227) (2,176)Fitimi/(humbja)netongaaktivitetibankar 11,825 (6,656)

Tëardhuratëtjeragjithëpërfshirëse:Zëraqëjanëriklasifikuar,osemundtëriklasifikohennëfitimosehumbjeRezervaerivlerësimittëletravemevlerëtëvlefshmepërshitje 21 1,003 (754)

Rezervatëtjerarivlerësimi - 9Tëardhura/(humbje)tëtjeragjithëpërfshirësepërvitin 1,003 (745)Totaliitëardhurave/(humbjeve)gjithëpërfshirësepërvitin 12,828 (7,401)

Shpërndarjaefitimit:Fitimi/(humbja)netongaaktivitetibankar 11,825 (6,656)Transferim(në)/ngarezervaerivlerësimit (10,478) 9,660Fitimipërparashpërndarjes 1,347 3,004Shpërndarja/(përdorimi)ifitimitngaBankaeShqipërisëRimarrjengarivlerësimiiaktivevetëqëndrueshme 39 39Krijimfondirezervë - (12)TotaliifitimittëshpërndarëpërQeverinëShqiptare 1,386 3,031

Shënimetngafaqja105derinëfaqen145janëpjesëpërbërëseekëtyrepasqyravefinanciare.

Raporti Vjetor 2014


pasqyra e ndryshiMeve në kapitalPërvitetembylluramë31dhjetor2014dhe2013

Nëmilionëlekë Fondiithemelimit

Rezervaligjore

Rezervaterivlerësimit

Rezervaerivlerësimittëaktivevetë

qëndrueshme

Rezervatëtjera

Fitimipashpërndarë Totali

Gjendjamë1janar2013 2,500 12,500 20,826 1,789 15,748 - 53,363TotaliitëardhuravegjithëpërfshirëseHumbjanetongaaktivitetibankar - - - - - (6,656) (6,656)TëardhuratëtjeragjithëpërfshirëseRivlerësimiiletravemevlerëtëvlefshmepërshitje(shënimi21) - - (754) - - - (754)

Rezervatëtjerarivlerësimi - - 9 - - - 9Rimarrjeetepricësngarivlerësimiiaktivevetëqëndrueshme - - - (39) - 39 -

Totaliihumbjevetëtjeragjithëpërfshirëse - - (745) (39) - 39 (745)

Totaliihumbjevegjithëpërfshirëse - - (745) (39) - (6,617) (7,401)

Kontributetdheshpërndarjet

Transferimengarezervaerivlerësimit(shënimi21) - - (9,660) - - 9,660 -

Rezervatëtjera - - - - 12 (12) -FitimiishpërndarëQeverisëShqiptare - - - - - (3,031) (3,031)

Totaliikontributevedheshpërndarjeve - - (9,660) - 12 6,617 (3,031)

Gjendjamë31dhjetor2013 2,500 12,500 10,421 1,750 15,760 - 42,931

TotaliitëardhuravegjithëpërfshirëseFitiminetongaaktivitetibankar - - - - - 11,825 11,825TëardhuratëtjeragjithëpërfshirëseRivlerësimiiletravemevlerëtëvlefshmepërshitje(shënimi21) - - 1,003 - - - 1,003

Rimarrjeetepricësngarivlerësimiiaktivevetëqëndrueshme - - - (39) - 39 -

Totaliitëardhurave/(humbjeve)tëtjeragjithëpërfshirëse - - 1,003 (39) - 39 1,003

Totaliitëardhurave/(humbjeve)gjithëpërfshirëse - - 1,003 (39) - 11,864 12,828

KontributetdheshpërndarjetTransferimenërezervënerivlerësimit(shënimi21) - - 10,478 - - (10,478) -

Rezervatëtjerarivlerësimi - - 28 - - - 28Rezervatëtjera - - - - (12) - (12)FitimiishpërndarëQeverisëShqiptare - - - - - (1,386) (1,386)

Totaliikontributevedheshpërndarjeve - - 10,506 - (12) (11,864) (1,370)

Gjendjamë31dhjetor2014 2,500 12,500 21,930 1,711 15,748 - 54,389Shënimetngafaqja105derinëfaqen145janëpjesëpërbërëseekëtyrepasqyravefinanciare.

Raporti Vjetor2014


pasqyra e Flukseve të Mjeteve MonetarePërvitinembyllurmë31dhjetorNëmilionëlekë Shënime 2014 2013FlukseteparavengaaktivitetetoperacionaleFitimi/(humbja)netongaaktivitetibankar 11,825 (6,656)Rregullimepër:Tëardhurangainteresatdhekomisionet(jorezidentë) 23 (4,640) (5,171)Shpenzimepërinteresatdhekomisionet(jorezidentë) 24 3,457 4,158Tëardhurangainteresatdhekomisionet(rezidentë) 25 (3,095) (4,387)Shpenzimepërinteresatdhekomisionet(rezidentë) 26 856 930Tëardhurangaletratmevlerëtëtregtueshme,neto 28 (182) (56)Fitimingashitjaeletravemevlerëtëvlefshmepërshitje 27 (834) (420)Fitimingakontratatderivativetësëardhmes 27 - (223)Provigjonepërhuatëdyshimta 3 13Fitime/(humbje)netongandryshimetekursevetëkëmbimitdhengarivlerësimiiarit 21 (10,478) 9,660

Zhvlerësimidheamortizimi 14 788 370(2,300) (1,782)

Ndryshimenë:LlogaritëmeFondinMonetarNdërkombëtar (1,573) (1,575)Aktivetetjeranëmonedhëtëhuaj (223) 135Aktivetetjeravendase 259 99TëdrejtatndajQeverisëShqiptare (7,398) -DetyrimetndajFonditMonetarNdërkombëtar 6,699 (1,562)Detyrimetndajinstitucionevefinanciarejovendase (1) 4Detyrimetetjeratëhuaja 230 (131)Detyrimetndajbankavevendase 6,286 2,976DetyrimetndajQeverisëShqiptare (5,801) 9,517Detyrimetetjeravendase 280 (140)Investimetembajturapërtregtim(nëmonedhëtëhuaj) (149) (77)

(1,391) 9,246Interesatëarkëtuara 4,627 6,293Interesatëpaguara (932) (965)Paranetongaaktivitetetoperacionale 4 12,792

FlukseteparavengaaktivitetetinvestueseBlerjeeaktivevetëqëndrueshmetëtrupëzuara (1,357) (1,078)Blerjeeaktivevetëqëndrueshmetëpatrupëzuara (311) (567)Blerjeeletravemevlerëtëvlefshmepërshitje(nëmonedhëtëhuaj) (190,850) (263,295)

Blerjeeletravemevlerëtëvlefshmepërshitje(vendase) (106,642) (109,395)Shitjedhematurimetëletravemevlerëtëvlefshmepërshitje(nëmonedhëtëhuaj) 186,724 241,246

Shitjedhematurimetëletravemevlerëtëvlefshmepërshitje(vendase) 106,614 112,686

(Rritje)/Rënienëmarrëveshjeteriblerjes (4,042) 281Fitime/(humbje)tërealizuarangakursiikëmbimit 1,327 (386)Paranetotëpërdoruranëaktivitetetinvestuese (8,537) (20,508)

FlukseteparavengaaktivitetetfinancueseRritjenëemetimineparasënëqarkullim - 16,000Fitimiishpërndarë (1,786) (4,793)Paraneto(tëpërdoruranë)/ngaaktivitetetfinancuese (1,786) 11,207(Ulja)/Rritjanëparadheekuivalentëtesajgjatëvitit (10,319) 3,491Parajadheekuivalentëtesajnëfillimtëvitit 68,934 65,443Parajadheekuivalentëtesajnëfundtëvitit 31 58,615 68,934Shënimetngafaqja105derinëfaqen145janëpjesëpërbërëseekëtyrepasqyravefinanciare.

Raporti Vjetor 2014


shëniMe MBi pasqyrat Financiare Më dhe për vitin e MByllur Më 31 dhjetor 2014

(të gjitha shumat janë në milionë lekë, nëse nuk shprehet ndryshe)

1. inForMacione të përGjithshMe

Banka e Shqipërisë (“Banka”) është Banka Qendrore e Republikës sëShqipërisë,qëushtron veprimtarinëe saj nëpërputhjeme ligjinnr.8269,datë23dhjetor1997,“PërBankëneShqipërisë”.

Nëzbatimtëkëtijligji,detyratkryesoretëBankëssëShqipërisëjanësivijon:

· tëhartojë,tëmiratojëdhetëzbatojëpolitikënmonetaretëRepublikëssëShqipërisë,nëpërputhjemeobjektivinesajkryesor;

· tëhartojë,tëmiratojëdhetëzbatojëregjiminekëmbimitvalutor,sidhepolitikënekursittëkëmbimittëvalutavenëRepublikëneShqipërisë;

· të licencojë ose të revokojë licencat e bankave dhe të mbikëqyrëveprimtarinë e tyre bankare, me qëllim që të sigurojë stabilitetin esistemitbankar;

· tëdisponojëdhetëadministrojërezervatesajvalutore;· tëveprojëmecilësinëebankierit,këshilltaritdhetëagjentitfiskalpër

QeverinëeRepublikëssëShqipërisë;dhe· tënxisëfunksioniminnormaltësistemittëpagesave.

BankainënshtrohetligjevetëmiratuarangaKuvendiiRepublikëssëShqipërisëdheligjit“PërBankëneShqipërisë”.

2. Bazat e përGatitjes

(a) deklarata e pajtueshmërisë

Këto pasqyra financiare janë përgatitur në përputhjeme politikat kontabëltëpërshtaturanëManualineKontabilitetit tëBankës,miratuarngaKëshilli iMinistravemeVendiminNr.50,datë26 janar2001,sidhepolitikadheproceduratëtjerakontabëltëmiratuara.

Politikaterëndësishmekontabëltëzbatuaranëpërgatitjenekëtyrepasqyravefinanciarejanëpërshkruarnëshënimin3.Politikatkontabël tëpërdoruranëpërgatitjendheparaqitjenekëtyrepasqyravefinanciarejanëpërgjithësishtnëpajtueshmërimeStandardetNdërkombëtaretëRaportimitFinanciar(‘SNRF’)tëaprovuarangaBordiiStandardeveNdërkombëtaretëKontabilitetit(‘BSNK’).SipjesëekalimittësajdrejtSNRF-ve,BankaështënëprocesinepërgatitjessëpasqyravefinanciareparaprakesipasSNRF-vepërvitinembyllurmë31dhjetor2014,për të përcaktuar pasqyrën epozicionit financiar, rezultatetngaoperacionetdhefluksetmonetaretëBankës,qënevojitenpërtësiguruarinformacioninfinanciarkrahasues,qëpritettëpërfshihetnëpasqyratepara

Raporti Vjetor2014


tëplotafinanciaresipasSNRF-vetëBankësmëdhepërvitinqëmbylletmë31dhjetor2015.

(b) Baza e matjes

Këtopasqyrafinanciarejanëpërgatiturmbibazënekostoshistorikepërveçsamëposhtë:

· instrumentet derivative financiare dhe instrumentet financiarejoderivativemevlerëtëdrejtëpërmesfitimitosehumbjesjanëmaturmevlerëtëdrejtë· aktivetfinanciaretëvlefshmepërshitjejanëmaturmevlerëtëdrejtë;· ariështëmaturmevlerëtëdrejtë;· ndërtesatjanëmaturmevlerënerivlerësuar.

(c) monedha funksionale dhe e prezantimit

Këto pasqyra financiare paraqiten në Lek shqiptar (“Lekë”), e cila ështëmonedha funksionaleeBankës.Nësenukështë shënuarndryshe, tëgjithashumatjanërrumbullakosurnëmilioninmëtëafërt.

(d) Përdorimi i vlerësimeve dhe gjykimeve

NëpërgatitjenekëtyrepasqyravefinanciaredrejtimiiBankësbëngjykime,vlerësime dhe supozime që ndikojnë në zbatimin e politikave kontabël tëBankësdhenëshumateraportuaratëaktiveve,detyrimeve,tëardhuraveeshpenzimeve.Rezultatetfaktikemundtëndryshojnëngaatotëparashikuara.Vlerësimetdhesupozimetshqyrtohennëmënyrëtëvazhdueshme.Rishikimetevlerësimevenjihennëperiudhatnëvijim.

Informacionimbi elementë të rëndësishëm tëpasigurive në vlerësimdhe tëgjykimeve kritike në aplikimin e politikave kontabël, të cilat kanë efekt tëkonsiderueshëmnëvlerat kontabëlnëpasqyrat financiare,ështëpërshkruarnëshënimin4.

3. përMBledhje e politikave të rëndësishMe kontaBël

Politikat kontabël të shpjeguara më poshtë janë zbatuar në mënyrë tëqëndrueshmenëtëgjithaperiudhateparaqituranëkëtopasqyrafinanciare.

SipjesëekalimittësajdrejtSNRF-ve,Bankaështënëprocestëpërfundimittë përzgjedhjes dhe të zbatimit të politikave kontabël për përgatitjen dheparaqitjen e pasqyrave financiare, në përputhje me SNRF-të. Kjo përfshinpërcaktimin e standardeve dhe interpretimeve që priten të jenë efektivekur pasqyrat e para të plota financiare sipas SNRF të përgatiten më 31dhjetor2015,dhe identifikimin e ndryshimevemidis politikave kontabël tëpërzgjedhuradhetëzbatuaranënkuadrinaktualtëraportimitfinanciardheSNRF-ve.

Raporti Vjetor 2014


Ekzistonmundësiaqëklasifikimiiaktivevedhedetyrimeve,shumatetyredheshënimetshpjeguesenëkëtopasqyrafinanciare,tëkërkojnërregullimeparasetërealizohenpasqyratfinanciaresipasSNRF-vemëdatë31dhjetor2015,kohënëtëcilënBankadotëpërgatisëpasqyrateparatëplotafinanciaresipasSNRF-ve.NëpasqyrateparatëplotafinanciaresipasSNRF-vedotëjepet një shpjegim se si kalimi në SNRF ndikon në pozicionin e raportuarfinanciar,nërezultatinfinanciardhenëfluksetmonetaretëBankës.

a. Interesat dhe komisionet

Të ardhurat dhe shpenzimet e interesit njihen në fitim ose humbje, dukepërdorurmetodënenormëssëinteresitefektiv.Normaeinteresitefektivështënorma që skonton saktësisht pagesat e vlerësuara monetare të ardhshmedhe arkëtimet gjatë jetës së pritshme të aktivit ose detyrimit financiar (ose,kurështëepërshtatshme,merretnëkonsideratënjëperiudhëmëeshkurtër)derinëvlerënkontabël tëaktivitosedetyrimit financiar.Nëpërllogaritjenenormësefektivetëinteresit,Bankavlerësonfluksetmonetaretëardhshme,dukekonsideruargjithëkushtetkontraktualetëinstrumentitfinanciar,mepërjashtimtëhumbjevetëardhshmeqërrjedhinngarrezikuikreditit.

Përllogaritjaenormësefektivetëinteresitpërfshinkostotetransaksionevedhetarifatepaguaraosetëarkëtuaraqëjanëpjesëpërbërëseenormësefektivetëinteresit.Kostotetransaksionevepërfshijnëkostoshtesëtëlidhuradrejtpërdrejtmeblerjenoseemetiminenjëaktiviosedetyrimifinanciar.

Tëardhuratdheshpenzimeteinteresittëparaqituranëpasqyrënefitimitosehumbjesdhetëardhuravetëtjeragjithëpërfshirëse(ATGJ),përfshijnë:

· interesin e aktiveve dhe detyrimeve financiare të matur me kostohistorike,tëllogariturnëbazëtënormësefektivetëinteresit;

· interesineinvestimevetëvlefshmepërshitje, tëllogariturnëbazëtënormësefektivetëinteresit.

Të ardhurat dhe shpenzimet e interesit mbi gjithë aktivet dhe detyrimet etregtueshme konsiderohen si të rastësishme nga operacionet e tregtimit tëBankësdheparaqitensëbashkumegjithëndryshimetetjeranëvlerënedrejtëtëaktivevedhedetyrimevetëtregtueshme,tektëardhuratngainstrumentetetregtueshmeneto(shihb.).

Tëardhurat dhe shpenzimet nga tarifat dhe komisionet, të cilat janëpjesëpërbërëse e normës së interesit efektiv të një aktivi ose detyrimi financiar,përfshihennëmatjenenormësefektivetëinteresit.

Të ardhurat dhe shpenzimet nga tarifat dhe komisionet e tjera përbëhenkryesishtngatarifatransaksioneshoseshërbimesh,tëcilatnjihensishpenzimnëmomentinqëpërfitohenshërbimet.

Raporti Vjetor2014


b. të ardhurat nga instrumentet e tregtueshme, neto

Tëardhuratngainstrumentetetregtueshmenetopërbëhenngafitimetminushumbjet nga aktivet dhe detyrimet e tregtueshme, dhe përfshijnë gjithëndryshimeterealizuaradhetëparealizuaranëvlerënedrejtë,interesindhediferencatngakursetekëmbimit.

c. të ardhura/shpenzime të tjera operative

Të ardhurat/shpenzimet e tjera operative përfshijnë fitmet dhe humbjet qëvijnënga shitjetdhendryshimetnëvlerënedrejtë tëaktiveve financiare tëvlefshmepërshitje.

d. transaksionet në monedhë të huaj

Transaksionet në monedhë të huaj konvertohen në monedhën funksionalepërkatëse,mekursinaktualtëkëmbimitnëdatatekryerjessëveprimeve.

Nëdatëneraportimit,aktivetdhedetyrimetmonetaretëshprehuranëmonedhëtëhuajkonvertohennëmonedhënfunksionale,mekursinzyrtartëkëmbimitnëdatëneraportimit.Fitimiosehumbjanëzëratmonetarëështëdiferencamidiskostossëamortizuarnëmonedhënfunksionalenëfillimtëvitit,erregulluarpërinteresinefektivdhepagesatgjatëvitit,dhekostossëamortizuarnëmonedhëtëhuajtëkonvertuarmekursinekëmbimitaktualnëfundtëviti.

Aktivetdhedetyrimetjomonetareqëmatenmevlerëtëdrejtënënjëmonedhëtëhuaj,konvertohennëmonedhënfunksionalemekursinekëmbimittëdatëskurështëpërcaktuarvleraedrejtë.Zëratjomonetareqëjanëvlerësuarsipaskostos historike nëmonedhë të huaj, konvertohenme kursin e këmbimit tëdatëssëtransaksionit.

Diferencatngakursiikëmbimitqërrjedhinngarivlerësiminjihennëfitimosehumbje. Fitimet ose humbjet neto nga këmbimi valutor përfshijnë të gjithadiferencatngakursiikëmbimittëtransaksionevemekursinaktualtëkëmbimitmedatëshlyerjedyditëmbasdatëssëtregtimit,megjithësekëtotransaksionenjihennëditëneshlyerjes.

Në përputhje me ligjin nr. 8269, datë 23 dhjetor 1997, “Për Bankën eShqipërisë”, si dhe Vendimin nr. 104, datë 27 dhjetor 2006 të KëshillitMbikëqyrëstëBankëssëShqipërisë,diferencatekursittëkëmbimitqërezultojnëngarivlerësimiiaktivevedhedetyrimevenëmonedhëtëhuaj,rivlerësimiiaritdhemetalevetëçmuara,sidherivlerësimiillogarivenëSDR,njihenfillimishtnëfitimosehumbjenëperiudhënnëtëcilënlindin,dhemëpastransferohenngafitimiipashpërndarëtek“Rezervaterivlerësimit”,pjesëeKapitalitdheRezervave.

e. tatimi dhe politika e Bankës për shpërndarjen e fitimit

Nëpërputhjemëligjin“PërBankëneShqipërisë”,Bankanukështësubjektitatimitmbifitimin.

Raporti Vjetor 2014


Politikaeshpërndarjessëfitimittëaktivitetitbankarështëpërcaktuarnëligjin“PërBankëneShqipërisë”(“Ligji”).Sipasnenit10.2tëkëtijligji,igjithëfitimii realizuarkalonnëBuxhetineShtetit,pasplotësimit tënivelevepër fondinrezervë,sipasligjitdhetëmiratuarngaKëshilliMbikëqyrësiBankës.

Sipasnenit64,pika(a)eligjit“PërBankëneShqipërisë”,sidhevendimitnr.104,datë27dhjetor2006,tëKëshillitMbikëqyrëstëBankëssëShqipërisë,fitim/humbjanetoqë rezultonnga rivlerësimi i aktivevedhedetyrimevenëmonedhëtëhuaj,rivlerësimiiaritdhemetalevetëçmuara,sidherivlerësimii llogarive në SDR, njihet fillimisht në fitim ose humbje në periudhën në tëcilënlindin,dhemëpastransferohenngafitimiipashpërndarëtek“Rezervate rivlerësimit”, pjesë e Kapitalit dhe Rezervave. Sipas nenit 64, pika (b),QeveriaShqiptareemeton letramevlerë tëborxhitmenormainteresi tregupërtëmbuluarçdotepricënegativetërezervëssërivlerësimittëardhurngaaktivitetiiBankës.

Sipas nenit 11 të ligjit “Për Bankën e Shqipërisë”, nuk do të bëhet asnjëtransferim,shpërndarjeapopagesësipasneneve8,9ose10tëkëtij ligji,nëse aktivet e Bankës janë më pak se shuma e detyrimeve dhe fondit tëthemelimit.Nëkëtokushte,bazuarnëligjin“PërBankëneShqipërisë”,neni7,MinistriaeFinancavemund t’i transferojëBankës letra tënegociueshmeme vlerë të qeverisë me interes, në shumën e nevojshme për të mbuluarpamjaftueshmërinë.

f. rezerva ligjore dhe të tjera

Nëpërputhjemekërkesatenenit9tëligjit“PërBankëneShqipërisë”,BankakakrijuarnjëRezervëLigjore,nëtëcilëntransferohet25%efitimitnetopërvitin, deri sa shuma e rezervës arrin500% të fondit të themelimit.Më31dhjetor2011,Bankaekaplotësuarkëtëdetyrimpërrezerva,nëshumënprej12,500milionëlekësh.

g. Aktivet dhe detyrimet financiare

(i) njohja

Bankafillimishtnjehhuatëdheparadhënietnëdatënnëtëcilënlindin.Tëgjithëinstrumentetetjerafinanciare(dukepërfshirëblerjetdheshitjetezakonshmetëaktivevefinanciare)njihennëdatënetregtimit,ecilaështëdatanëtëcilënBankabëhetpalënëkushtetkontraktualetëinstrumentit.

Njëaktivosedetyrimfinanciarmatetfillimishtmevlerënedrejtëplus,përzëratjomevlerëtëdrejtëpërmesfitimitosehumbjes,kostotetransaksionitqëlidhendrejtpërdrejtmeblerjenoseemetiminesaj.

Raporti Vjetor2014


(ii) klasifikimi

Aktivet financiare

Bankaiklasifikonaktivetfinanciarenënjëngakategoritëemëposhtme:

• tëvlefshmepërshitje;• tëmbajturapërtregtim;dhe• huadhellogaritëarkëtueshme.

Shihi.,j.,k.,l.,m.,n.,o.dheq.

detyrimet financiare

Banka i klasifikon detyrimet e saj financiare, të ndryshme nga garancitëfinanciaredheangazhimetehuadhënies,sitëmaturamekostotëamortizuar.Shiho.dhep.

(iii) Çregjistrimi

Aktivet financiare

Banka çregjistron një aktiv financiar kur të drejtat kontraktuale mbi fluksetmonetarengaaktivifinanciarkanëskaduar,osekurtransferontëdrejtatpërtëmarrëfluksekontraktualenënjëtransaksionmeanëtësëcilitpjesamëemadheerreziqevedheepërfitimevetëpronësisëtëaktivitfinanciarështëtransferuarosemeanë tësëcilitBankanuk transferonasmbart tëgjitha rreziqetdhepërfitimetepronësisëdheajonukmbankontrollineaktivitfinanciar.

Nëçregjistriminenjëaktivifinanciar,diferencamesvlerëskontabëltëaktivit(osevlerëskontabëltëcaktuarpjesëssëaktivittëç’regjistruar)dheshumëssë(i)shumëssëarkëtuar(përfshirëçdoaktivtëritëpërfituarminusçdodetyrimtëritëmarrëpërsipër)dhe(ii)çdofitimosehumbjetëakumuluarqëështënjohurnëtëardhuratetjeragjithëpërfshirëse,njihetsifitimosehumbje.Çdointeresnëaktivetfinanciaretëtransferuara,qëkualifikohetpërçregjistrim,imbajturoseikrijuarngaBanka,njihetsinjëaktivapodetyrimiveçantë.

detyrimet financiare

Banka çregjistron një detyrim financiar kur detyrimet kontraktuale janëpërmbushur,anuluarapokanëskaduar.

(iv) kompensimi (netimi)

Aktivet financiare dhe detyrimet financiare kompensohen, dhe shuma netoparaqitetnëpasqyrënepozicionitfinanciarkurdhevetëmkur,Bankakatëdrejtën ligjorepër tëkompensuarshumatdhesynon t’ishlyejëatonëbazanetoosetënjohëaktivindhetëshlyejëdetyriminnjëkohësisht.

Raporti Vjetor 2014


TëardhuratdheshpenzimetparaqitennëbazënetovetëmatëherëkurlejohetngaSNRF-të,osepërfitimetdhehumbjetekrijuaranganjëgruptransaksioneshtëngjashme,sipërshembullatoqëlidhenmeaktivitetintregtartëBankës.

(v) matja e kostos së amortizuar

Kostoja e amortizuar e një aktivi ose detyrimi financiar është vlera me tëcilënaktiviosedetyrimifinanciarmatetnënjohjenfillestare,minusripagimeteprincipalit,plusoseminusamortizimineakumuluar,dukepërdorurmetodëneinteresitefektivpërçdodiferencë,ndërmjetshumësfillestaretënjohurdhevlerësnëmaturim,minusçdozbritjepërefektzhvlerësimi.

(vi) matja e vlerës së drejtë

‘Vlera e drejtë’ është çmimi qëdo të arkëtohej nga shitja e një aktivi oseqëdotëpaguhejpërtëtransferuarnjëdetyrimnënjëtransaksiontërregulltmidispjesëmarrësvetëtregut,nëdatënematjesnënjëtregkryesorose,nëmungesëtë tij,nëtregunmëtëfavorshëm,tekiciliBankakaaksesnëatëdatë.Vleraedrejtëenjëpasivipasqyronrrezikunetijtëmosekzekutimit.

Kurështëemundur,Bankamatvlerënedrejtëtënjëinstrumenti,dukepërdorurçmiminekuotuarnënjëtregaktivpëratëinstrument.Njëtregquhetaktivnëqoftësetransaksioneteaktivitosepasivitndodhinmefrekuencëdhevëllimtëmjaftueshëmpërtësiguruarinformacionmbiçmimetnëbazatëvazhdueshme.Nësenukdisponohetnjëkuotimçmiminënjëtregaktiv,atëherëBankapërdorteknika vlerësimi qëmaksimizojnë përdorimin e të dhënave të vrojtueshmedhe minimizojnë përdorimin e të dhënave jo të vrojtueshme. Teknika ezgjedhurpërmbledhtëgjithëfaktorëtqëpjesëmarrësitetregutdotëmarrinnëkonsideratëpërpërcaktimineçmimittënjëtransaksioni.

Çmimiitregtimittënjëinstrumentifinanciarnëçastinenjohjesështëevidencameesaktëevlerëssëdrejtëtëtij–pravleraedrejtëeshumëssëpaguarose tëmarrë.NëseBankapërcakton se vleraedrejtënënjohjen fillestarendryshon nga çmimi i transaksionit dhe vlera e drejtë nuk evidentohet asnëpërmjetnjëçmimitëkuotuarnënjëtregaktiv,dukejureferuarnjëaktiviosepasiviidentik,dheasnukbazohetnënjëteknikëvlerësimiqëpërdorvetëmtëdhënangatregjetëvrojtueshme,atëherëinstrumentifinanciarmatetfillimishtmevlerënedrejtë,rregulluarpërtështyrënëkohëndryshiminmidisvlerëssëdrejtëtënjohjesfillestaredheçmimittëtransaksionit.Nëperiudhatnëvijim,kjodiferencënjihetsifitimosehumbjenëbazatëpërshtatshmepërgjatëjetëssë instrumentit,por jomëvonë semomenti kur vlerësimiështë imbështeturplotësishtngatëdhënatëvrojtueshmenëtregosetransaksionimbyllet.

Në qoftë se një aktiv ose detyrim i matur me vlerë të drejtë ka një çmimoferte(“Bid”)dhenjëçmimkërkese(“Ask”),atëherëBankavlerësonaktivetdhepozicionetnëblerjesipasçmimittëofertësdhedetyrimetdhepozicionetnëshitjesipasçmimittëkërkesës.

Raporti Vjetor2014


Vleraedrejtëedepozitësnëtëparëështëjomëpakseshumaepagueshmenëtëparë,eskontuarprejdatëssëparënëtëcilënshumamundtëkërkohetpërt’upaguar.

Bankanjehtransferiminndërmjetnivelevetëhierarkisësëvlerëssëdrejtënëfundtëperiudhësraportuesenëtëcilënkandodhurndryshimi.

(vii) Vlerësimi dhe matja e zhvlerësimit

Nëçdodatëraportimi,Bankavlerësonnësekaevidencëobjektiveqëaktivetfinanciare,tëcilatnukmbahenmevlerëtëdrejtëpërmesfitimitosehumbjes,janëzhvlerësuar.

Njëaktivfinanciarosenjëgrupaktiveshfinanciarezhvlerësohenkurevidencatobjektivetregojnësekandodhur,pasnjohjesfillestaretëaktivit(aktiveve),njëngjarjeqësjellhumbje,dhekjongjarjekanjëndikimnëflukseteardhshmetëparasësëaktivit(aktiveve)qëmundtëvlerësohetmebesueshmëri.

Evidencaobjektiveqëaktivetfinanciarejanëtëzhvlerësuarapërfshijnë:

• vështirësitëkonsiderueshmefinanciaretëhuamarrësitoseemetuesit;• dështimoseshkeljengahuamarrësit;• tëdhënaqëhuamarrësiosehuadhënësipofalimenton;• zhdukjaenjëtreguaktivpërletrënmevlerë;ose• tëdhënatëdukshmelidhurmenjëgrupaktivesh,sip.sh.ndryshimetë

pafavorshmenëaftësinëpaguesetënjëapogrupihuamarrësishoseemetuesish,osekushteekonomikeqëlidhenmedështiminnëgrup.

Humbjetngazhvlerësimiiaktiveveqëmatenmekostotëamortizuar,llogaritensidiferencëmidisvlerëskontabëldhevlerësaktualetëfluksevetëmjetevemonetaretëpritshme,tëskontuaramevlerënfillestaretëinteresitefektivtëaktivit.Humbjetnga zhvlerësimi njihen në fitim ose humbje dhe pasqyrohen në një llogariprovigjonipërkundrejthuavedhellogarivetëarkëtueshmeosetëinvestimevetëmbajturaderinëmaturim.Interesatmbiaktivetezhvlerësuaravazhdojnëtënjihennëpërmjetmbylljessëpozicionit tëskontimit.Nësenjëngjarjeqëndodhpasiështënjohurzhvlerësimi shkaktonuljene shumës sëhumbjesngazhvlerësimi,zvogëlimiihumbjesngazhvlerësimirishikohetnëpërmjetfitimitosehumbjes.

Humbjetngazhvlerësimiiletravemevlerëtëvlefshmepërshitje,njihendukeriklasifikuarhumbjeteakumuluaranë rezervënevlerës sëdrejtënëkapitalnëfitimosehumbje.Humbjakumulativeqëështëriklasifikuarngakapitalinëfitimapohumbje,ështëdiferencamidiskostossëblerjes,netongashlyerjeteprincipalitdheamortizimi,dhevlerëssëdrejtëaktuale,minusçdohumbjetënjohurmëparëngazhvlerësiminëfitimosehumbje.Ndryshimetnëzhvlerësimqë i atribuohen zbatimit të metodës së interesit efektiv reflektohen si njëkomponentitëardhuravengainteresi.

Në qoftë se në periudhat në vijim, vlera e drejtë e një letre me vlerë tëvlefshëmpërshitjetëzhvlerësuarrritet,dhekjorritjemundtëlidhetnëmënyrë

Raporti Vjetor 2014


objektivemenjëngjarjetëndodhurpasnjohjessëhumbjesngazhvlerësimi,atëherëhumbjangazhvlerësimirregullohetnëpërmjetfitimitosehumbjes;nëtëkundërt,çdorritjeevlerëssëdrejtënjihetnëpërmjetpasqyrëssëtëardhuravetëtjeragjithëpërfshirëse.Çdorimarrjeemëvonshmenëvlerënedrejtëtënjëletreme vlerë të vlefshmepër shitje të zhvlerësuar në formën e aksioneve,njihetgjithmonënëpasqyrënetëardhuravetëtjeragjithëpërfshirëse.

NëkushtetkurBankakonstatonsenukkaperspektivërealisterimarjeje,ajomund fshijëpjesërishtoseplotësisht ngabilancinjë krediaponjë letërmevlerëtëborxhit,sidheçdollogariprovigjonipërhumbjetngazhvlerësimitëlidhurmëtë.

(vii) Përcaktimi me vlerë të drejtë përmes fitimit ose humbjes

Bankapërcaktonaktivetdhepasivetfinanciaremevlerëtëdrejtënëpërmjetfitimitosehumbjesnëcilëndoprejrrethanavetëmëposhtme.

• Aktivetosedetyrimetadministrohen,vlerësoheneraportohenbrendainstitucionitmevlerënedrejtë.

• Kypërcaktimeliminonosereduktonnëmënyrëtëkonsiderueshmenjëmospërputhjekontabëlqëdotëlindtepërndryshe.

Shënimi9përcaktonshumatdhepërshkrimeteaktivevefinanciaretëcilatjanëpërcaktuarmevlerëtëdrejtënëpërmjetfitimitdhehumbjes.

(viii) marrëveshjet e huadhënies së letrave me vlerë

Investimet edhënahuanënmarrëveshjet e huadhënies së letravemevlerëraportohennëpasqyrënepozicionit financiardhevlerësohennëpërputhjemepolitikatkontabëlpëraktivetembajturapërtregtimdheaktivetevlefshmepërshitje.InvestimetedhënahuanënmarrëveshjetehuadhëniesvazhdojnëtënjihennëpasqyrënepozicionitfinanciartëBankës.Bankamerrparaoseletramevlerësikolateralpërkëtohuadhënie.Tëardhuratqërrjedhinngakëtomarrëveshjeraportohensitëardhurangainteresi.

h. Paraja në qarkullim

Paraja në qarkullim është paraqitur si detyrim vendas, duke zbritur vlerënnominaletëkartëmonedhavedhemonedhavenëarkëngavleranominaleetëgjithakartëmonedhavedhemonedhaveekzistuesetëemetuara.

i. Paraja dhe ekuivalentet e saj

Parajadheekuivalentetesajpërfshijnëkartëmonedhadhemonedhanëarkëdheaktivefinanciareshumëlikuidemekohëzgjatjefillestarederinëtremuajngadataeblerjes,qëjanëobjektinjërrezikujodomethënëstëndryshimitnëvlerënedrejtë,eqëpërdorenngaBankapëradministrimineangazhimeveafatshkurtra.

Raporti Vjetor2014


Parajadheekuivalentetesajmbahenmekostotëamortizuarnëpasqyrënepozicionitfinanciar.

j. Aktivet dhe detyrimet e tregtueshme

AktivetdhedetyrimetfinanciaretëtregtueshmejanëatoaktivedhedetyrimeqëBankakakryesishtpërqëllimineshitjesoseriblerjesnëperiudhënafatshkurtër,oseimbansipjesëenjëportofoliqëpërdoretpërruajtjepozicioniosepërpërfitimeafatshkurtra.

Aktivetdhedetyrimetfinanciaretëtregtueshme,njihenfillimishtdhembahenmë tejmevlerënedrejtënëpasqyrënepozicionit financiar,duke injohurkostote transaksionitnë fitimosehumbje.Çdondryshimnëvlerënedrejtënjihet në fitim ose humbje si pjesë e të ardhurave neto nga instrumentet etregtueshme.Aktivetdhedetyrimetfinanciaretëtregtueshmenukriklasifikohenpasnjohjesfillestare.

Një informacion i përgjithshëm për instrumentet derivative, që përfshijnëkontratatderivativetësëardhmes,ështëdhënënëShënimin35(d).

k. derivatët e mbajtur për qëllime të menaxhimit të rrezikut

Derivatëtembajturpërqëllime tëmenaxhimit të rrezikutpërfshijnë tëgjithaaktivetdhedetyrimetderivative tëcilatnukjanëtëklasifikuarasiaktiveosedetyrime të tregtueshme. Derivatët e mbajtur për qillime të menaxhimit tërrezikutmatenmevlerëtëdrejtënëpasqyrënepozicionitfinanciar.

Nësenjëderivativnukështëimbajturpërtregtim,dhenukështëipërcaktuarnënjëmarrëdhëniembrojtëse tëkualifikuar,atëherë tëgjithandryshimetnëvlerënedrejtëtëtijnjihenmenjëherëfitimosehumbje.

Një informacion i përgjithshëm për instrumentet derivative, që përfshijnëkontratatderivativetësëardhmes,ështëdhënënëShënimin35(d).

l. Investimi i letrave me vlerë të vlefshme për shitje

Letrat me vlerë maten fillimisht me vlerën e drejtë plus kostot direkte tëtransaksionit.

Investimetevlefshmepërshitjejanëinvestimejoderivativetëpërcaktuarasitëvlefshmepërshitjeosenukklasifikohennëasnjëkategoritjetërtëaktivevefinanciare.Nëkëtëkategoripërfshihenletratmevlerëtëborxhit.Pasnjohjesfillestare,investimetevlefshmepërshitjematenmevlerënedrejtë.

Tëardhuratngainteresinjihennëfitimosehumbje,dukepërdorurmetodëne interesitefektiv.Tëardhuratngadividentëtnjihennë fitimosehumbjenëçastinkurBankësilindedrejtambidividendin.Fitimetosehumbjetngakursiikëmbimittëinvestimevenëletratëborxhittëvlefshmepërshitje,njihennëfitimosehumbje.Humbjetngazhvlerësiminjihennëfitimosehumbje(shihg.(vii)).

Raporti Vjetor 2014


Ndryshimetetjeranëvlerënedrejtë,përveçhumbjevengazhvlerësimi(shihg.(vii)),janënjohurnëATGJdheparaqitennërezervënerivlerësimit(mevlerëtëdrejtë)brendakapitalit.Kurinvestimishitet,fitimiapohumbjaeakumuluarnëkapitalriklasifikohetnëfitimosehumbje.

m. Investime të mbajtura për tregtim

Investimetembajturapër tregtimmatenmevlerëedrejtëdhendryshimetevlerëssëdrejtënjihenmenjëherënëfitimosehumbje,ashtusipërshkruhetnëg.(viii).

n. kreditë dhe të arkëtueshmet

Kreditëdheparadhënietjanëaktivefinanciarejoderivativemepagesafikseosetëpërcaktueshme,tëcilatnukjanëtëkuotuaranënjëtregaktivdhepërtë cilat Banka nuk ka objektiv shitjeje në të ardhmen e afërt. Kreditë dheparadhënietpërbankatdhekreditëpërpunonjësitjanëklasifikuarsihuadhellogaritëarkëtueshme.

Kreditë dhe paradhëniet fillimisht maten me vlerë të drejtë plus shtesat nëkostotdirektetëtransaksionit,përt’uvlerësuarmëpasmekostoneamortizuarsipasmetodëssëinteresitefektiv.

KurBankablennjëaktivfinanciardhenjëherëshhynnënjëmarrëveshjepërtarishiturkëtëaktiv(osenjëaktivtëngjashëmmetë)menjëçmimfiksnënjëdatëtëardhshme(marrëveshjeeanasjellëeriblerjes),marrëveshjakontabilizohetsinjëhuaapoparadhënie,dheaktivinuknjihetnëpasqyratfinanciaretëBankës.

o. marrëveshjet e riblerjes dhe marrëveshjet e anasjella të riblerjes

KurBankashetnjëaktiv financiardhenjëkohësishthynnëmarrëveshjepërtariblerëkëtëaktiv(osenjëaktivtëngjashëm)menjëçmimfiksnënjëdatëtëcaktuar(“repo”),marrëveshjaregjistrohetsidepozitëdheaktivivazhdontëjetëiregjistruarnëpasqyratfinanciaretëBankës.

Marrëveshjeteanasjellatëriblerjesregjistrohensi“Huapërbankatrezidente”,ndërsa marrëveshjet e riblerjes regjistrohen si “Detyrime ndaj Bankaverezidente”. Bazuar mbi rregulloren e Bankës mbi marrëveshjet e riblerjes,Bankësnukikërkohettëvendosëgarancipërkëtoletramevlerë.

Interesiifituarmbimarrëveshjeteanasjellatëriblerjesdheinteresiishkaktuarngamarrëveshjeteriblerjesnjihensitëardhuraoseshpenzimengainteresigjatë jetëgjatësisë së çdo marrëveshjeje, duke përdorur normën bazë tëinteresittëmiratuarmevendimtëKëshillitMbikëqyrëstëBankëssëShqipërisë.

p. Hua nga fondi monetar ndërkombëtar (fmn)

HuatëeQeverisësëRepublikëssëShqipërisëngaFMN-jamerrennëpërmjetBankësdheparaqitennëpasqyrënepozicionit financiar tëBankës.Huatë

Raporti Vjetor2014


ngaFMN-jashprehennëSDR(Special drawing rights).

q. Ari dhe metalet e tjera të çmuara

Aridhemetaletetjeratëçmuarambahenmevlerëtëdrejtë,dukeubazuarnë çmimin e Tregut të Arit në Londër (london Bullion Market), në datën eraportimit.KyvlerësimështënëpërputhjemepolitikatebrendshmetëBankës.

r. Aktivet e qëndrueshme

(i) njohja dhe matja

Zërat e aktiveve të qëndrueshme vlerësohen me koston minus amortizimineakumuluardhe humbjet eakumuluara nga zhvlerësimi, përveç tokësdhendërtesave, tëcilatparaqitenmeshumënerivlerësuarqëpërllogaritetdukepërdorurmetodënekostossëzëvendësimit.

Çdo rritje nga rivlerësimi, e ardhur nga rivlerësimi i tokës dhe ndërtesave,kreditohetnë tëardhura të tjeragjithëpërfshirëse te rezervae rivlerësimit tëaktivevetëqëndrueshme,përveçrastitkurkjorritjeanulonrënienngavlerësimiitënjëjtitaktiv,tënjohurmëparënëfitimosehumbje,rastkykurrritjangarivlerësiminjihetdirektnëfitimosehumbjederinëmasënerëniessënjohurparaprakisht.Çdorënienëvlerënkontabëltëmbeturtëterrenitdhendërtesave,tëcilat rezultojnëngaprocesi i rivlerësimit, njihet nëpasqyrëne fitimitosehumbjesderinëmasënebalancëssënjohurnërezervënerivlerësimit,rezultuarngarivlerësimiimëparshëmiaktiveve.Rezervaerivlerësimittransferohetnëmënyrëtëdrejtpërdrejtëtekfitimetepashpërndaragjatëpërdorimittëaktivit.Kostoteaktivitpërfshijnëdheshpenzimeqëlidhendirektmeblerjenetij.

(ii) kostot e mëvonshme

Kostojaezëvendësimittënjëpjesetënjëaktivitëqëndrueshëmregjistrohetmevlerënembartur tëkëtijaktivi,nëseështëemundurqëBanka tëmarrëpërfitimetëardhshmeekonomikengakyaktivdheqëkostojaezëvendësimittëmatetnëmënyrë tëbesueshme.Vleraembeturepjesëssëzëvendësuarç’regjistrohet.Kostotemirëmbajtjesditoretëaktivevetëqëndrueshmenjihennëfitimosehumbjenëmomentinkurndodhin.

(iii) zhvlerësimi

Zhvlerësimi njihet në fitim ose humbje sipas metodës lineare, bazuar nëjetëgjatësinë e vlerësuar të çdopjesepërbërëse të aktivit të qëndrueshëm.Tokadhendërtimetnëprocesnukzhvlerësohen.

Vlerësimiijetëssëdobishmepërperiudhënaktualedheatëkrahasimoreështësimëposhtë:

• ndërtesa,ZyratQendrore 40vjet;• Ndërtesa,degët 25vjet;

Raporti Vjetor 2014


• Mjetetransporti 5-10vjet;• Pajisjetëpërgjithshmeetëtjera 3-20vjet.

Metoda e zhvlerësimit, jeta e dobishme dhe vlera e mbetur rishikohen nëdatëneraportimit.

s. Aktivet e patrupëzuara

Aktivetepatrupëzuaranjihennëseështëemundurqëpërfitimetekonomikeqëiatribuohenaktivitnëtëardhmendot’ipërkasinBankësdhekostojaeaktivitmundtëvlerësohetnëmënyrëtëbesueshme.Aktivetepatrupëzuarapërbëhenngakostoteshtypjesdheprerjessëparasë,sidheprogrametkompjuterike.

(i) kosto të shtypjes dhe prerjes së parasë

Kartëmonedhat e sapo shtypura dhe monedhat të cilat nuk janë vënë nëqarkullim,njihensiaktivemekostotëblerjesdheklasifikohensikartëmonedhadhemonedha stok.Kostot e shtypjes së kartëmonedhavedhe tëprerjes sëmonedhaveamortizohenrespektivishtme2.5vjetdhe10vjet,qëngadataenjohjessëtyre.

(ii) Programet kompjuterike

ProgrametkompjuteriketëblerangaBankanjihenmekostominusamortizimineakumuluardhehumbjeteakumuluarangazhvlerësimi.

Shpenzimet emëvonshmembiprogramet kompjuterike kapitalizohen vetëmkurkëtoshpenzime lidhenmerritjenepërfitimit tëardhshëmekonomikprejpërdorimit të këtijaktivi. Tëgjitha shpenzimete tjeranjihennëpasqyrënefitimitosehumbjeskurndodhin.

Shpenzimi iamortizimitnjihetnëpasqyrënefitimitosehumbjes,bazuarnëmetodënlinearetëamortizimitgjatëjetëssëdobishmetëprogramit,prejdatëskurështëigatshëmpërpërdorim.Jetaedobishmeeprogramevekompjuterikeështëvlerësuar2vjet.

t. Përfitimet e punonjësve

(i) Plan pensioni me kontribute të përcaktuara

DetyrimetpërkontributeteBankësndajplanit tëpensionevemekontribut tëpërcaktuarnjihen si shpenzimepërpersonelinnë fitimosehumbje, kuratondodhin.Planetepensionitmekontributetëpërcaktuarapërfshijnëplanetepensionitmekontributevullnetaredhetëdetyrueshme.

Bankapaguankontributepërsigurimetshoqëroretëdetyrueshmepërpërfitimetepunonjësveqëdalinnëpension.AutoritetetvendasejanëpërgjegjësepërpërcaktiminelimititminimalligjortëvendosurpërpensionetnëShqipëri,sipasnjëplanikontributeshtëpërcaktuarapërpensionet.

Raporti Vjetor2014


(ii) Përfitimet nga ndërprerja e marrëdhënieve të punës

Përfitimetngandërprerjaemarrëdhënievetëpunësnjihensishpenzime,kurBanka është angazhuar në mënyrë të dukshme, pa mundësi reale për t’utërhequr,tëzbatojënjëplanformaltëdetajuarpërtëndërprerëpunësiminparadatëssëdaljesnëpension,osetëofrojëpërfitimepërtëpaguarnërastinelargimitvullnetartëpunonjësve.PërfitimetëofruarapërlargiminvullnetardotëregjistrohenvetëmatëherëkurBankakabërënjëofertëpërlargiminvullnetar,kurështëemundshmeqëkjoofertëdotëpranohetdhenumripranimevemundtëmatetnëmënyrëtëbesueshme.

(iii) Përfitime afatshkurtra

Detyrimetpërpërfitimeafatshkurtramatennëbazatëpaskontuaradhenjihensishpenzimnëperiudhënkurofrohetshërbimi.Përshumënqëpritettëpaguhetnë lidhjeme bonuset afatshkurtra në para, regjistrohet një provigjon, nëseBankakanjëdetyrimligjorosekonstruktivpërtëpaguarkëtëshumë,sirezultatishërbimevetëshkuaratëofruarangapunonjësidhekurkydetyrimmundtëmatetnëmënyrëtëbesueshme.

u. qiratë operative

Pagesatebëranënqiratëoperativenjihensifitimosehumbjememetodënlinearepërgjatëafatittëqirasë.Incentivateqerasënjihensipjesëpërbërëseetotalittëshpenzimittëqirasëgjatëjetëgjatësisësësaj.

v. zhvlerësimi i aktiveve jofinanciare

Vlerat kontabël të aktiveve jofinanciare të Bankës rishikohen në çdo datëraportimipërtëpërcaktuarnësekatreguespërzhvlerësim.Nësekatreguestëtillë,atëherëvlerësohetvleraerikuperueshmeeaktivit.

Humbjangazhvlerësiminjihetnësevlerakontabëlenjëaktivitejkalonvlerënerikuperueshme.

Vleraerikuperueshmeenjëaktiviështëmëelartamesvlerëssëtijnëpërdorimdhevlerëssëdrejtë,minuskostoteshitjes.Nëmatjenevlerësnëpërdorimskontohenflukseteardhshmemonetarenëvlerënetyreaktuale,dukepërdorurnjënormë interesi ecila reflekton vlerësimetaktuale të tregutpër vlerënnëkohëtëparasëdherreziqetspecifikepëraktivin.

Humbjetngazhvlerësimi, tënjohuranëperiudhatemëparshme,vlerësohennëçdodatëraportimipërtëpërcaktuarnësehumbjaështëzvogëluaraponukekzistonmë.Humbjangazhvlerësimikthehetmbrapshtnësekapaturndryshimnëvlerësimetepërdorurapërpërcaktiminevlerëssërikuperueshme.Humbjangazhvlerësimikthehetmbrapshtderinëmasënqëvlerakontabëleaktivitnuktejkalonvlerënkontabëlqëdotëpërcaktohejdukeizbrituramortizimin,nëqoftësenukdotëishtenjohurhumbjengazhvlerësimi.

Raporti Vjetor 2014


x. Provigjonet

Provigjoninjihetsiitillënëse,sirezultatinjëngjarjejetëshkuar,Bankakanjëdetyrimligjorosekonstruktivicilimundtëmatetmebesueshmëri,dheështëemundurqëtëkërkohetnjëdaljeepërfitimeveekonomikepërtëshlyerkëtëdetyrim.Provigjionetpërcaktohendukeskontuar fluksetepritshmemonetaretëardhshmemenjënormëqëreflektonvlerësimetaktualetëtregutpërvlerënnëkohëtëparasë,sidherreziqetspecifiketëdetyrimit.Shlyerjaedetyrimittëskontuarnjihetsikostofinanciare.

4. përdoriMi i vlerësiMeve dhe GjykiMeve

Këto shënime shpjeguesembështesin komentet mbi administrimin e rrezikutfinanciar(shënimi35).

Banka bën vlerësime dhe supozime që ndikojnë në shumat e raportuaratë aktiveve dhe detyrimeve për vitin e ardhshëm financiar. Vlerësimet dhegjykimet rishikohenvazhdimishtdhebazohennëeksperiencënhistorikedhefaktorë të tjerë,dukepërfshirëpritshmëritëengjarjeve tëardhshme, tëcilatbesohettëjenëtëarsyeshmenëbazëtërrethanave.

(i) Supozimet dhe pasiguritë e vlerësimit: zhvlerësimi i instrumenteve financiare

Aktiveteregjistruaramekostotëamortizuardheasetetevlefshmepërshitjevlerësohenpërzhvlerësim,sipasbazësëpërshkruarnëpolitikënkontabël3.g.(vii).

Përbërësitspecifikëtëkundërpartisëpërtotalineprovigjonevepërzhvlerësimaplikohenndajaktivevefinanciaretëvlerësuaraindividualishtdhebazohennëvlerësiminmëtëmirëtëmenaxhimitpërvlerënaktualetëfluksevetëpritshmetëparasë.Përtëllogariturkëtofluksetëparasë,drejtimiiBankësgjykonmbisituatën financiare tëpalës tjetërdhevlerënneto të realizueshme tëndonjëkolateralitëvendosur.Çdoaktivizhvlerësuar,matetbazuarmbicilësitëetij,dhellogaritjaefluksevetëparasëqëkonsiderohentëarkëtueshmeaprovohetnëmënyrëtëpavarur.

(ii) Përcaktimi i vlerës së drejtë

Përcaktimi i vlerës së drejtë të aktiveve dhe detyrimeve financiare, të cilattregtohen në tregje aktive, bazohet në çmimet e kuotuara të tregut ose nëçmimet e ndërmjetësit. Për të gjitha instrumentet e tjera financiare, Bankapërcaktonvlerënedrejtë,dukepërdorurteknikatëtjeravlerësimi.

Për instrumentet financiare që tregtohen rrallë dhe kanë pak transparencëçmimesh,vleraedrejtëështëmëpakobjektivedhekërkonniveletëndryshmegjykiminëvarësitëlikuiditetit,përqendrimit,pasigurisësëfaktorëvetëtregut,supozimeverrethçmimitdherreziqeve të tjeraqëndikojnëmbi instrumentinspecifik.

Raporti Vjetor2014


(a) modelet e vlerësimit

Bankamatvlerënedrejtë,dukepërdorurhierarkinëemëposhtmetëvlerësimittëvlerës sëdrejtë,ecila reflekton rëndësinëe tëdhënave tëpërdoruranëkryerjenematjeve.

· Niveli1:tëdhënaqëjanëçmimetregutëkuotuara(tëparregulluara)nëtregjeaktivepërinstrumenteidentike.

· Niveli2:tëdhënatëtjerapërveççmimevetëkuotuaratëpërfshiranëNivelin1,qëjanëtëvrojtueshmeqoftëdrejtpërdrejt(p.sh.siçmimet)ose tërthorazi (p.sh. rrjedhin nga çmimet). Kjo kategori përfshininstrumentetëvlerësuaradukepërdorur:çmimetekuotuaranëtregjeaktivepërinstrumentetëngjashme;çmimetekuotuarapërinstrumenteidentikeosetëngjashmenëtregjeqëkonsiderohenmëpakseaktive;oseteknikatëtjeravlerësimikutëgjithatëdhënaterëndësishmejanëdirektoseindirekttëvrojtueshmengatëdhënatetregut.

· Niveli3:tëdhënaqënukjanëtëvrojtueshme.Kjokategoripërfshingjithëinstrumentetpërtëcilatteknikaevlerësimitpërfshintëdhënaqënukbazohennë tëdhëna të vëzhgueshmedhekëto tëdhëna jo tëvëzhgueshmekanënjëefekttërëndësishëmnëvlerësimineinstrumentit.Kjokategoripërfshininstrumenteqëjanëvlerësuarnëbazëtëçmimevetëkuotuarapërinstrumentetëngjashmepërtëcilatkërkohenrregullimetë rëndësishme jo të vëzhgueshme ose supozime për të reflektuarndryshiminmidisinstrumenteve.

Teknikatevlerësimitpërfshijnëvlerënaktualenetodhemodeleteskontuaratëfluksevemonetare,krahasiminmeinstrumentetëngjashmepërtëcilatekzistojnëçmimetregutëvrojtueshmedhemodeletëtjeravlerësimi.Supozimetdhetëdhënatepërdoruranëmetodatevlerësimitpërfshijnënormatparrezikdhetreguesëreferencëinteresi,marzhetekredititdheprimetëtjeratëpërdoruranëllogaritjenenormavetëskontuara,çmimeteobligacionevedheaksioneve,kursetekëmbimittëmonedhavetëhuaja,çmimetekapitalitdhetëtreguesvetëkapitalitdheluhatjenepritshmetëçmimevedhekorrelacionet.

Objektiviiteknikavetëvlerësimitështëtëarrijënënjëpërcaktimtëvlerëssëdrejtë,ecilareflektonçmimineinstrumentitfinanciarqëdotëishtemarrengashitjaenjëaktiviosepaguarpërtëtransferuarnjëdetyrimnënjëtransaksiontërregullt,ndërmjetpjesëmarrësvetëtregutnëdatëneraportimit.

Bankapërdormetodagjerësisht tënjohura tëvlerësimitpërpërcaktiminevlerës së drejtë të instrumenteve të thjeshta financiare, të tilla si kontratate shkëmbimit tëmonedhave të huaja dhe të normave të interesit, të cilatpërdorinvetëmtëdhënatëvrojtueshmenëtregdheqëkërkojnëpakgjykimdhe vlerësim. Çmimet e vrojtueshme dhe të dhënat e modeleve janë tëdisponueshme në bursat e letrave me vlerë të borxhit dhe të letrave mevlerëtëkapitalit.DisponibilitetiiçmimevetëvrojtueshmetëtregutzvogëlonnevojënpërgjykimdhevlerësimngadrejtimiiBankës,dheulpasigurinëelidhurmepërcaktiminevlerëssëdrejtë.Disponibiliteti içmimeve të tregutdhe tëdhënave tevrojtueshme,varionsipasproduktevedhe tregjevedhe

Raporti Vjetor 2014


ndikohetprejngjarjevetëveçantadhekushtevetëpërgjithshmetëtregjevefinanciare.

Vlerësimetevlerëssëdrejtëtëpërftuarangamodeletrregullohenpërfaktorëtëtjerë,siçjanërrezikuilikuiditetitosepasiguritëemodeleve,nëatëmasëqëBankabesonqënjëpjesëmarrësitretënëtregdot’imarrëatoparasyshnëvendosjeneçmimittënjëtransaksioni.VleraedrejtëreflektonrrezikunekredisësëinstrumentitdhepërfshinrregullimepërtëmarrëparasyshrrezikunekredisëtëBankësdhetëkundërpalëskurështëepërshtatshme.

Tëdhënatemodelevedhevleratkalibrohenpërkundrejttëdhënavehistorikedhe parashikimeve të publikuara dhe kur është e mundur përkundrejttransaksionevekorrenteapotëfundittëvëzhguaranëinstrumentetëndryshmedhepërkundrejtkuotimevetëndërmjetësuesve.Kyproceskalibrimiështëshumësubjektivdhejepnjëbashkësizgjedhjeshtëtëdhënavetëmundshmedhetëvlerësimevetëvlerëssëdrejtë,dhegjykimiimenaxhimitështëinevojshëmpërtëzgjedhurpikënmëtëpërshtatshmenëketëbashkësi.

Vleraedrejtëeaktiveve financiaredhedetyrimeve financiareqë tregtohennëtregjeaktiveështëbazuarnëçmimetekuotuaratëtregutosetëçmimevetë kuotuarnga tregtarët. Për tëgjithë instrumentete tjera financiare,Bankapërcaktonvlerënedrejtë,dukepërdorurteknikavlerësimi.Teknikatevlerësimitpërfshijnëvlerënaktualenetodhemodeleteskontuaratëfluksevemonetare,krahasiminmeinstrumentetëngjashmepërtëcilatekzistojnëçmimetregutëvrojtueshëmdhemodeletëtjeratëvlerësimit.Objektiviiteknikavetëvlerësimitështë të arrijë në një përcaktim të vlerës së drejtë që reflekton çmimin einstrumentitfinanciarnënjëtransaksiontërregulltmidispjesëmarrësvetëtregutnëdatëneraportimit.

Banka përdor modele vlerësimi gjerësisht të njohura për përcaktimin evlerës sëdrejtë të instrumenteve financiare, të zakonshmee të thjeshtë, qëpërdorinvetëmtëdhënatregutëvëzhgueshmedhekërkojnëpakgjykimdhevlerësim.Çmimetevëzhgueshmedhetreguesitemodelevejanëzakonishttëdisponueshëmnë tregpër letratmevlerë të listuara,përderivativëtekursittë këmbimit, sidhepër kontratate sëardhmes sënormave të interesitdhederivativëtëthjeshtëmbibanak.Disponueshmëriaeçmimevetëvëzhgueshmetëtregutdhetreguesvetëmodeleveulnevojënpërgjykimdhevlerësimdhegjithashtu redukton pasigurinë që shoqëron përcaktimin e vlerës së drejtë.Disponueshmëriaeçmimevetëvrojtueshmetëtregutdhetëdhënavevarionsipasproduktevedhetregjevedheështëeprirurqëtëndryshojënëbazëtëngjarjevetëveçantadhekushtevetëpërgjithshmetëtregjevefinanciare.

(b) Instrumentet financiare të matura me vlerën e drejtë - hierarkia e vlerës së drejtë

Tabelaemëposhtmeanalizoninstrumentetfinanciaretëmaturamevlerënedrejtënëdatëneraportimit,sipasnivelittëhierarkisësëvlerëssëdrejtënëtëcilënmatjamevlerënedrejtëështëekategorizuar.Këtovlerajanënjohurnëpasqyrënepozicionitfinanciar.

Raporti Vjetor2014


31dhjetor2014 Totaliivlerëssëdrejtë Niveli1 Niveli2 Niveli3AktivenëmonedhëtëhuajAridhemetaletëçmuara 9,569 9,569 - -Investimetëvlefshmepërshitje 242,419 232,056 10,363 -Investimetëmbajturapërtregtim 14,378 14,378 - -AktivevendaseInvestimetëvlefshmepërshitje 63,948 - 63,948 -

31dhjetor2013 Totaliivlerëssëdrejtë Niveli1 Niveli2 Niveli3AktivenëmonedhëtëhuajAridhemetaletëçmuara 8,474 8,474 - -Investimetëvlefshmepërshitje 230,588 229,186 1,402 -Investimetëmbajturapërtregtim 12,591 12,591 - -AktivevendaseInvestimetëvlefshmepërshitje 63,920 - 63,920 -Informacioni mbi çmimet e kuotuara të tregut është marrë nga dy burime:MerrillLynchdheBloomberg.

(c) Instrumentet financiare që nuk maten me vlerë të drejtë

Tabelaemëposhtmepërcaktonvlerënedrejtëtëdisainstrumentevefinanciareqënukmatenmevlerëtëdrejtësipasnivelittëhierarkisësëvlerëssëdrejtënëtëcilënçdomatjemevlerënedrejtëkategorizohet.

Vlerakontabël

Vleraedrejtë

Niveli2

Vlerakontabël

Vleraedrejtë

Niveli2 2014 2014 2013 2013Aktivetfinanciare AktivenëmonedhëtëhuajLlogarimeFondinMonetarNdërkombëtar 21,792 21,792 20,220 20,220Depozitanëbankatjorezidente 30,003 30,003 21,661 21,661AktivevendaseKredindajbankaverezidente 25,548 25,548 21,502 21,502TëdrejtandajQeverisëShqiptare 7,398 7,398 - -DetyrimetfinanciareDetyrimenëmonedhëtëhuajDetyrimendajFonditMonetarNdërkombëtar 25,330 25,330 18,633 18,633Detyrimendajinstitucionevefinanciarejorezidente 1,255 1,255 1,256 1,256

DetyrimevendaseDetyrimendajbankaverezidente 106,311 106,311 100,031 100,031DetyrimendajQeverisëShqiptare 17,578 17,578 23,779 23,779

Kurështëemundur,vleraedrejtëekredivedhehuaveështëebazuarnëtransaksionetnënjëtregtëvëzhgueshëm.Kurtëtillatransaksionenukjanëtëdisponueshme,vleraedrejtëështëvlerësuardukepërdorurmodelevlerësimi,tëtillasiteknikatezbritjessëfluksevemonetare,dukeaplikuarnormatqëjanëofruarpërinstrumentetëmaturitetevedhekushtevetëngjashme.Vleraedrejtëedepozitavetëpagueshmesipaskërkesësështëshumapërt’upaguarnëdatëneraportimit.

5. ari dhe Metale të çMuara

2014 2013Ari–jorezident 9,569 8,474Aridhemetaletëçmuara-vendase 4,483 4,021Totali 14,052 12,495

Raporti Vjetor 2014


Më31dhjetor2014,vleraearit tëBankës, tëvendosurnëdepozitadhellogarirrjedhësenëbankatjashtëvendit,epërfshirënëaktivetnëmonedhatëhuajaishte9,569milionëlekë(2013:8,474milionëlekë).

Më31dhjetor2014,vleraearitnëvendishte4,483milionëlekë(2013:4,021milionëLekë)kupërfshihengjendjetjomonetaretëarit,platinitdhetëargjendittëmbajturanëarkatvendase.

Rritja vjetore në total prej 1,557milionë lekësh (2013: rënie prej 5,506milionë lekë),që rezultonnga riçmimi iaritdhemetaleve tëçmuara (shiko3.q.)nëdatëneraportimit,dherivlerësimiimetalevetëtjeratëçmuaraështënjohurfillimishtnëfitimosehumbjeemëpasështëtransferuarnërezervënerivlerësimit.

6. lloGari Me/detyriMe ndaj Fondit Monetar ndërkoMBëtar (FMn)

GjendjaeaktivevedhedetyrimevelidhurmeanëtarësinënëFondinMonetarNdërkombëtarështësimëposhtë:

2014 2013LlogarimeFondinMonetarNdërkombëtarKuotanëFMN 9,485 9,712Tëdrejtaspecialetëtërheqjes(“SDR”)tëmbajtura 12,306 10,506Interesipërllogaritur 1 2Totaliiaktiveve 21,792 20,220

2014 2013DetyrimendajFMNShpërndarjeeSDR-ve 7,752 7,286LlogariaeletravemevlerëtëFMN 14,221 7,286FMNllogariaNr.1 2,301 2,379FMNllogariaNr.2 1 1HuajaeUljessëVarfërisëdheZhvillimit(“PRGF”) 1,054 1,678Interesipërllogaritur 1 3Totaliidetyrimeve 25,330 18,633

KuotatnëFMN,prej9,485milionë lekëshose60milionëSDR-sh (2013:9,712 milionë lekë ose 60 milionë SDR) rezultojnë nga anëtarësimi iRepublikëssëShqipërisënëFMN,nëpërputhjemeLigjinnr.8269,datë23dhjetor1997,“PërBankëneShqipërisë”.

Tëdrejtatspecialetëtërheqjesnëshumënprej12,306milionëlekëshose74milionëSDR(2013:10,506milionëlekëose67milionëSDR)përfaqësojnëdepozitatëvendosurameFMN.KëtotëdrejtapërfaqësojnëshumatefituarapërmesshpërndarjessëSDR-ve.Tëdrejtatspecialetëtërheqjessjellininteres,icilipërcaktohetnëbazajavore.Në31dhjetor2014normavjetoreeinteresitishte0.05%(2013:0.13%nëvit).

ShpërndarjeteSDR-veprej7,752milionëlekëoseSDR46milionë(2013:7,286milionëLlekëoseSDR46milionë)përfaqësojnëshuma tëhuazuarangaFMN-ja,qëllimiitëcilaveështëtësigurojnënjëpërgjigjetëmenjëhershmendajnevojaveafatshkurtradheafatgjatapërlikuiditettëvendeveanëtare.

Raporti Vjetor2014


Llogaritë e FMN-së përfaqësojnë detyrime përkundrejt pjesëmarrjes sëShqipërisënëFMNqënukmbartininteres.Këtollogarinukkanëmaturitettëpërcaktuar.FMN-japaguanremunerimpëranëtarët,sipastranshittërezervëssë remunerimit,me0.05%nëvit (2013:0.13%nëvit).Pozicioni i transhittërezervësllogaritetsidiferencëndërmjetkuotavenëFMNdhegjendjessëllogarivetëFMN-së,dukepërjashtuarmbajtjeteardhurasirezultatipërdorimittëkredive tëakorduarangaFMN-jadhembajtjetnë llogarinënr.2,simëposhtë:

2014 2013Nëmilionë: Lekë SDR Lekë SDRKuotatnëFMN 9,485 60 9,712 60ZbritjepërmbajtjetemonedhavengaFMN:LlogariaeletravemevlerëtekFMN (14,221) (90) (7,286) (45)FMNllogarianr.1 (2,301) (15) (2,379) (15)FMNllogarianr.2 (1) - (1) -Përjashtuar:FMNllogarianr.2plusmbajtjetardhursirezultatipërdorimittëfondevetëkredisë 8,069 51 923 6

(8,454) (54) (8,743) (54)TranshiirezervësmbajturmeFMN 1,031 6 969 6

EpërfshirënëllogaritëeletravemevlerëtëFMN-sëështëdhehuaja“LehtësiaeFinancimitAfatmesëm”(EFF):

2014 2013Nëmilionë: LEK SDR LEK SDREFF:disbursimetnë2014 7,398 47 - -EFF:disbursimetnë2006-2009 600 4 922 6

8,068 51 922 6

Në vitin 2014, FMN ka disbursuar dy transhe si pjesë e programit tëmiratuarngaFondiMonetarNdërkombëtarenë favor tëShqipërisë.Huajadotëripaguhetpërnjëperiudhë3-vjeçare.Bankakamarrënotapremtiminëshumën7,398milionëlekë,tëlëshuarangaQeveriaShqiptarenëfavortëFMN-së,nëlidhjemëkëtëkredi(shikoshënimin12).

HuatëEFFjanëdisbursuardhegjatëperiudhës2006derimë2009.Principaliihuasëkafilluartëshlyhetpaskatërvjetëshegjysmëngadisbursimi,dhedotëpaguhetbrenda10vitesh. Interesi ikëtyrekrediveështë indryshueshëmdhepaguhetçdotremuaj.Më31dhjetor2014,interesiishte1.05%nëvit(2013:1.12%).

HuajaPRGFnëshumënprej1,054milionëlekëshose6milionëSDR(2013:1,678milionë lekëose11milionëSDR)ështëdhënënë favor tëQeverisëpërreformatmakroekonomike.Këtohuamarrjekonsistojnënëkomponentëtemëposhtëm:

2014 2013Nëmilionë: LEK SDR LEK SDRHuajaeUljessëVarfërisëdheZhvillimitPRGF3 200 1 628 4HuajaeUljessëVarfërisëdheZhvillimitPRGF4 854 5 1,050 7

1,054 6 1,678 11HuajaeUljessëVarfërisëdheZhvillimitPRGF3umiratuamemarrëveshjenedatës21qershor2002dhekanjënormëinteresivjetoreprej0.5%.

Raporti Vjetor 2014


HuajaeUljessëVarfërisëdheZhvillimitPRGF4umiratuamemarrëveshjenedatës27janar2006dhekanjënormëinteresivjetoreprej0.5%.Pasnjëperiudhetëlirëprejpesëvjetshegjysmëhuajanistëpaguhetme10këstetënjëjtagjashtëmujore.

7. depozita në Bankat jorezidente

2014 2013Llogarirrjedhëse 12,231 13,313Depozitaafatshkurtra 17,751 8,315Kontratatësëardhmes 17 31Interesipërllogaritur 4 2Totali 30,003 21,661

Normat vjetore të interesit për çdo monedhë për llogaritë rrjedhëse dhedepozitatafatshkurtra,më31dhjetor2014,janësimëposhtë:

- EUR:0.03%-0.07%(2013:0.01%-0.19%)- GBP:0.52%(2013:0.91%-0.35%)- USD:0.09%(2013:0.01%)

8. investiMe të vleFshMe për shitje (në Monedhë të huaj)

2014 2013Notathesaritëqeverivetëhuaja 156,192 169,262Bonothesaritëqeverivetëhuaja 6,678 3,502Letramevlerëafatgjatatëagjencivedhekorporatave 67,584 55,723Letramevlerëafatshkurtratëagjencivedhekorporatave 11,965 2,101Totali 242,419 230,588

Normatvjetoretëinteresitpërçdomonedhëmë31dhjetor2014dhe2013,janësimëposhtë:

2014:Nëpërqidje USD GBP JPy EUrNotathesaritëqeverivetëhuaja 0.07-3.93 0.31-1.55 (0.02)-0.03 (0.10)-3.62Bonothesaritëqeverivetëhuaja - - - (0.07)-0.47Letramevlerëafatgjatatëagjencivedhekorporatave 0.25-1.81 0.45-1.07 - (0.02)-0.54

Letramevlerëafatshkurtratëagjencivedhekorporatave - - - 0.03-0.28

Si rrjedhojëe lehtësimit tëmëtejshëmtëpolitikësmonetarengadisabankaqendrore gjatë vitit 2014, normat e kthimit për një pjesë të instrumentevetë portofolit në EUR dhe JPy, më 31 dhjetor 2014, janë negative. Këtoinstrumentepërfaqësojnëkryesishtemetime thesari tëqeverive tëEurozonësmecilësitëlartëkrediti,siatotëqeverivetëGjermanisëdheFrancëspërafatematurimiderinë5vjetdhe3vjetpërkatësisht.

2013:Nëpërqindje USD GBP JPy EUrNotathesaritëqeverivetëhuaja 0.08-5.57 0.33-3.02 0.08-0.10 0.11-4.59Bonothesaritëqeverivetëhuaja - - - 0.09-0.54Letramevlerëafatgjatatëagjencivedhekorporatave 0.23-1.74 0.55-1.69 - 0.17-2.13

Letramevlerëafatshkurtratëagjencivedhekorporatave - - - 0.25-0.42

Raporti Vjetor2014


9. investiMe të MBajtura për treGtiM (në Monedhë të huaj)

2014 2013Notathesaritëqeverivetëhuaja 10,556 7,685Letramevlerëtëagjencivedhekorporatave 3,822 4,906Totali 14,378 12,591

Investimetembajturapër tregtimadministrohenngaBankaNdërkombëtarepër RindërtimdheZhvillim (IBRD), në kuadër tëmarrëveshjes së Bankës sëShqipërisëmeIBRD“PëradministrimindheasistencënteknikembiinvestiminerezervësvalutoretëBankëssëShqipërisë”(ProgramMenaxhimipërRezervadheKëshillim),tëlidhurmëdatë23shtator2005.InvestimetnëkëtëportofolmbahennëmonedhënUSD.

Normatvjetoretëinteresitmë31dhjetor2014dhe2015,janësimëposhtë:

Nëpërqindje 2014 2013Notathesaritëqeverivetëhuaja 0.25-2.75 0.12-2.75Letramevlerëtëagjencivedhekorporatave 0.37-2.00 0.37-2.00

Letratmevlerëtëagjencivedhekorporatavekanënormainteresifiksedhetëndryshueshme.

10. aktive të tjera (në Monedhë të huaj)

2014 2013KuotizacionenëinstitucionetndërkombëtareBankaNdërkombëtarepërRindërtimdheZhvillim(IBRD) 365 361AgjenciaNdërkombëtareeZhvillimit(IDA) 13 12AgjenciaeGarantimittëInvestimeveShumëpalëshe(MIGA) 7 6KorporataNdërkombëtareFinanciare(IFC) 85 75BankaEvropianepërRindërtimdheZhvillim(EBRD) 67 60BankaIslamikeeZhvillimit(IDB) 27 23Totaliikuotizacioneve 564 537LlogarimeIBRD 196 -Arkanëvalutë 19 40Totaliaktivevetëtjeranëmonedhëtëhuaj 779 577

Kuotat në institucionet financiare ndërkombëtare përfaqësojnë kuotat eanëtarësimit tëRepublikëssëShqipërisënëkëto institucione (shikoshënimin32.(i)).

Llogariame IBRDpërfaqëson llogaritëearkëtueshmeqëvijnënga shitjaeletravemevlerëtëtregtimit(shikoshënimin9).

11 kredi ndaj Bankave vendase

2014 2013Marrëveshjeteanasjellatëriblerjes 25,548 21,132Kredinjëditore - 370Total 25,548 21,502

Raporti Vjetor 2014


Më31dhjetor2014,marrëveshjeteanasjella tëriblerjesndërmjetBankësdhebankavetregtarekanënjëmaturitetorigjinalqëvarionnganjëjavënëtremuaj(2013:nganjëjavënëtremuaj)dhenormatvjetoretëinteresit tëmarrëveshjevetëanasjellatëriblerjesvariojnënga2.25%,në2.58%(2013:3.00%në3.29%).

12. investiMe të vleFshMe për shitje (vendase)

2014 2013BonothesariafatshkurtërtëQeverisëShqiptare 63,948 63,920Totali 63,948 63,920

Më31dhjetor2014,investimetevlefshmepërshitjenëmonedhëvendase,përfaqësohenngabonothesaritëQeverisëShqiptaremekuponzero,meafatmaturiminga3muajderinë12muaj(2013:nga3muajderinë12muaj).Normat e tyre të kthimit në blerje variojnë nga 3.08% në 3.83% (2013:3.27%në6.60%).

13. të drejta ndaj qeverisë shqiptare (vendase)

TëdrejtatndajQeverisëShqiptarenëshumën7,398milionëlekëpërfaqësojnënotatëpremtimitnëlekë,painteresdhejotënegociueshme,qëemetohenngaMinistria e Financave në favor të FMN-së, në zbatim të nenit nr.2 tëMemorandumittëMirëkuptimit,ndërmjetMinistrisësëFinancavedheBankëssëShqipërisëpërhuatë,marrëngaFMN-jagjatëvitit2014.

14. aktive të tjera (vendase)

2014 2013Aktivetëqëndrueshmetëtrupëzuara,neto 10,381 9,546Aktivetëqëndrueshmetëpatrupëzuara,neto 545 500Kredipërpunonjësit 1,730 1,822Debitorëtëtjerë - 151Numizmatika 264 264Inventari 53 58Tëtjera 36 47Totali 13,009 12,388

Më31dhjetor2014,kreditëepunonjësveparaqitennetongaprovigjonetpër çështje gjyqësore që lidhen me to, në masën 8 milionë lekë (2013:9milionë lekë).Më31 dhjetor 2014, vlera e regjistruar e kolateralit përkreditëafatgjatadhënëpunonjësve tëBankësarrin shumën2,247milionëLekë (2013: 2,295 milionë lekë). Vlera e angazhimeve të kredive endetëpadisbursuaranë favor tëpunonjësveështë60milionë lekë (2013:79milionëlekë).

Më31dhjetor2013,debitorëtëtjerëpërfshinshumatëbllokuaranganjëbankëtregtareprej151milionëlekëshlidhurmenjëletërkreditëçelursipaskushtevetëkontratësmepalëtetreta,përprintiminekartëmonedhave.Më31dhjetor2014,nukkashumatëtillatëbllokuara.

Raporti Vjetor2014


Vleranetokontabëleaktivevetëqëndrueshmetëtrupëzuarapërçdokategori,më31dhjetor2014dhe2013,paraqitetsimëposhtë:

Toka,ndërtesa,konstruksione

tëpërgjithshme

Pajisjetëpërgjithshme

Mjetetransporti

Aktivetëtjera

Ndërtimenëproces Total

Kosto/VlerësimiGjendjamë1janar2013 6,659 1,891 191 - 1,499 10,240Shtesa 26 219 84 - 749 1,078Gjendjamë31dhjetor2013 6,685 2,110 275 - 2,248 11,318Shtesa - 374 - 15 968 1,357Transferime 402 - - - (402) -Riklasifikime - (13) - 1 - (12)Gjendjamë31dhjetor2014 7,087 2,471 275 16 2,814 12,663

AmortizimiiakumuluarGjendjamë1janar2013 346 1,017 165 - - 1,528Amortizimiivitit 59 177 8 - - 244Gjendjamë31dhjetor2013 405 1,194 173 - - 1,772Amortizimiivitit 110 281 15 1 - 407Sistemimengavitetekaluara 41 71 - - - 112Riklasifikime - (9) - - - (9)Gjendjamë31dhjetor2014 556 1,537 188 1 - 2,282

VlerakontabëlnetoGjendjamë31dhjetor2014 6,531 934 87 15 2,814 10,381Gjendjamë31dhjetor2013 6,280 916 102 - 2,248 9,546Gjendjamë31dhjetor2012 6,313 874 26 - 1,499 8,712

Vlera neto kontabël e aktiveve të qëndrueshme të patrupëzuara për çdokategori,më31dhjetor2014dhe2013,paraqitetsimëposhtë:

Programekompjuterike

Bankënotatëpreradhemonedhatë

shtypura

Punimenëproces

Totaliiaktivevetëqëndrueshmetëpatrupëzuara

KostoGjendjamë1janar2013 404 3,147 - 3,551Shtesa 52 515 - 567Gjendjamë31dhjetor2013 456 3,662 - 4,118Shtesa 27 241 43 311Riklasifikime 12 - - 12Gjendjamë31dhjetor2014 495 3,903 43 4,441AmortizimiiakumuluarGjendjamë1janar2013 396 3,096 - 3,492Amortizimiivitit 19 107 - 126Gjendjamë31dhjetor2013 415 3,203 - 3,618Amortizimiivitit 37 232 - 269Riklasifikime 9 - - 9Gjendjamë31dhjetor2014 461 3,435 - 3,896VlerakontabëlnetoGjendjamë31dhjetor2014 34 468 43 545Gjendjamë31dhjetor2013 41 459 - 500Gjendjamë31dhjetor2012 8 51 - 59

Raporti Vjetor 2014


15. detyriMe ndaj institucioneve Financiare jorezidente

2014 2013HuandajRepublikëssëGreqisë 1,234 1,234Detyrimendajinstitucionevendërkombëtare 16 17Interesipërllogaritur 5 5Totali 1,255 1,256

HuajaeRepublikëssëGreqisëprej1,234milionëlekëose8.8milionëeuro(2013: 1,234milionë lekë ose 8.8milionë euro) është dhënëme qëllimfinanciminebilancittëpagesavetëRepublikëssëShqipërisë.Normavjetoree interesit është fikse në 1.17%, e pagueshme çdo gjashtëmujor, ndërsaprincipali ihuasëpaguhetmenjëshumëtëvetmenëdatënematurimit,nëvitin2018.

DetyrimetndajinstitucionevendërkombëtarepërfaqësojnëshumatëpagueshmendajIBRD,IDAdheMIGA.

16. detyriMe të tjera të huaja

Nëdetyrimetëtjeratëhuajamevlerë230milionëlekë(2013:zero)përfshihenshumatëpagueshmepërblerjetëletravemevlerëtëadministruarangaIBRD.

17. para në qarkulliM

Banka ka të drejtën ekskluzive të emetimit të monedhës shqiptare. Ky zëpërfshinkartëmonedhadhemonedhavendasenëqarkullimtëemetuarangaBanka.

Më31dhjetor2014dhe2013,gjendjaekartëmonedhavedhemonedhavenëqarkullimështësimëposhtë:

31dhjetor2014 31dhjetor2013

VleraNominale-lekë Numrinëmijë Totalilekë(milionë)

Numrinëmijë

Totalilekë(milionë)

Kartëmonedha:100 3,410 341 15,843 1,584200 11,064 2,213 10,210 2,042500 22,486 11,243 24,663 12,3311,000 47,168 47,168 52,643 52,6432,000 23,565 47,130 20,285 40,5705,000 22,960 114,801 19,289 96,445

Monedha 3,511 2,151226,407 207,766

Raporti Vjetor2014


18. detyriMe ndaj Bankave rezidente

2014 2013NëmonedhëtëhuajRezervaedetyrueshmedhellogaritërrjedhëse 49,167 55,355Nëmonedhëvendase(Lekë)Rezervaedetyrueshmedhellogaritërrjedhëse 38,978 32,070Rezerveedetyrueshme-parajanëkujdestari 11,155 12,589Depozitaditore 7,000 -Interesipërllogaritur 11 17Totali 106,311 100,031

NëpërputhjemeVendimineKëshillitMbikëqyrëstëBankëssëShqipërisënr.39,datë25qershor2014,rezervaedetyrueshmenëvalutëmë31dhjetor2014nukremunerohet,ndërsarezervanëmonedhënvendaseremunerohetme1.575% (2013:2.45%) dhe llogaritet si 70% e normës së interesit tëmarrëveshjevetëriblerjesdheatyretëanasjellatëriblerjes.Sipasvendimitnr.46,datë26nëntor2014,tëKëshillitMbikëqyrëstëBankëssëShqipërisë,normaemarrëveshjevetëriblerjesdheatyretëanasjellatëriblerjesuulnga2.5%në2.25%.

Sipas Vendimit të Këshillit Mbikëqyrës nr. 29, datë 16 maj 2012, “Mbiminimumin e rezervës së detyruar mbajtur në Bankën e Shqipërisë ngabankat”,Bankalejonbankattregtaretëmbajnërezervënedetyrueshmeedhenëformëneparasënëkujdestari.Më31dhjetor2014,parajanëkujdestarirezultonnë11,155milionëlekë(2013:12,589milionëlekë).

Depozitat njëditore në shumën7,000milionë lekë (2013: zero) kanë njënormëinteresiprej0.5%nëvit.

19. detyriMe ndaj qeverisë shqiptare

2014 2013Fitimpërt’iushpërndarëQeverisë 951 1,351DepozitanëemërtëQeverisë 16,600 22,404Tëtjera 27 24Totali 17,578 23,779

DepozitatnëemërtëQeverisëjanësimëposhtë:

2014 2013Llogariakryesorenëlekë 6,548 12,566Llogarikryesorenëvalutë 2,171 1,656Tëtjera 7,881 8,182Totali 16,600 22,404

Banka e Shqipërisë nuk paguan interes për llogaritë e mbajtura në emërtëQeverisë Shqiptare me përjashtim të një depozite garancie në shumën500milionëlekë,bazuarnëmarrëveshjenndërmjetBankësdheMinistrisësëFinancave,përtëcilënnormaeremunerimitbazohetnëvendimetëKëshillitMbikëqyrës.

Raporti Vjetor 2014


20. detyriMe të tjera vendase

2014 2013Depozitatëindividëvengapjesëmarrjanëbonothesari 1,009 725Detyrimindajfondittëpensionit 15 14Detyrimndajinstitucionevefinanciarejobankare 124 208Detyrimetëtjera 678 599Totali 1,826 1,546

Detyrime të tjera prej 678 milionë lekë (2013: 599 milionë lekë), përfshinkryesisht shpenzime të llogaritura, të cilat lidhenme shërbime të kryera ndajBankës,sidheprovigjonepërpretendimeepërdisaçështjeligjorekrijuarnëkushtenormalebiznesi.Gjatëvitit2014,lëvizjetnëprovigjonjanësimëposhtë:

2014 2013Gjendjamë1janar 193 181Provigjonshtesëpërperiudhën 3 13Rimarrjedhepagesagjatëperiudhës (126) (1)Gjendjamë31dhjetor 70 193

Detyrimindaj fondit tëpensionit lidhetmefondinepensionitqëbazohetnëkontributinepunonjësve,sidhenëkontributinepunëdhënësit.MbështeturnëvendiminNr.17,datë26shkurt2014,tëKëshillitMbikëqyrës,fondiipensionitraportonpozicioninetijfinanciarmëvetengaaiiBankëssëShqipërisë.

21. rezervat e rivlerësiMit

2014 2013Rivlerësimiimonedhavetëhuajadhearit 20,766 10,288Rivlerësimiiletravemevlerëtëvlefshmepërshitje 1,305 302Zhvlerësimetëtjera (141) (169)Totali 21,929 10,421

Më31dhjetor2014,rivlerësimiimonedhavetëhuajadhearitngaluhatjaekursittëkëmbimitrezultonmefitimnetoprej10,478milionëlekësh(2013:humbjenetoprej9,660milionëlekësh).Fitimi/humbjanetoqërezultonngarivlerësimi iaktivevedhedetyrimevenëmonedhëtëhuaj, fillimishtnjihetnëfitimosehumbjeemëpas transferohetnërezerva të rivlerësimitngakursi ikëmbimittëmonedhavedhearit.

Vleraedrejtëeletravemevlerëtëvlefshmepërshitjemë31dhjetor2014,urritme1,003milionëlekë(2013:uljeprej754milionëlekësh).

22. rezerva të tjera

2014 2013Rezervëspecialepërbilancinepagesave 7,209 7,209Rezervanëardhemetaletëçmuara 7,042 7,042Tëtjera 1,497 1,509Totali 15,748 15,760

Raporti Vjetor2014


RezervaspecialepërbilancinepagesavekatëbëjëmegrantetëdhënangaKomunitetiEvropianpërShqipërinë,siasistencëfinanciarepërtëmbështeturShqipërinënëprocesinetransformimittëekonomisënënjëekonomitregu.Këtofondeipërkasinperiudhës1992–1993,nëmbështetjetëqëndrueshmërisësë bilancit të pagesave, si dhepër të forcuar pozicionin e rezervave. Kjorezervëkambeturepandryshuarqëngaviti1995.

Rezervanëardhemetaletëçmuarapërfaqësonrezervënekrijuarbazuarnëligjinnr.9862,datë24janar2008,“PërtransferiminepronësisësëaritdhemetalevetëtjeratëçmuarangaKëshilliiMinistravetekBankaeShqipërisë”.“Tëtjera”përfshijnërezervatëkrijuarangashpërndarjaefitimitgjatëviteve2004-2007,mevendimetëKëshillitMbikëqyrëstëBankësnëatovite.Në31 dhjetor 2013, “Rezervat të tjera” përfshinin edhe një shumë prej 12milionlekësh,ecilaukrijuabazuarnëvendiminnr.530,datë4mars2014,ngaKëshilliMbikëqyrësdheupërdornëvitin2014.Kjorezervëlidhetmerregullimetediferencavengaperiudhatekaluara,tëkryeranëvitin2014,sirezultatizbatimittësistemittëriinformatikqëmatinstrumentetfinanciaresipasmetodëssënormësefektivetëinteresit.

23. të ardhura nGa interesa dhe koMisione (jorezidentë) 2014 2013

Tëardhurangainteresateletravemevlerë 4,515 5,106Interesangadepozitatmeafat 25 12InteresangadepozitatnëSDRmeFMN 11 9Interesangahuadhënieteletravemevlerë 16 13Tëtjera(skontime) 73 31Totali 4,640 5,171

24. shpenziMe për interesa dhe koMisione (jorezidentë)

2014 2013Amortizimiiprimittëletravemevlerë 3,387 4,080Shpenzimepërinteresangahuatëeinstitucionevetëhuaja 15 15ShpenzimepërinteresangallogaritëeFMN 15 16Tëtjera 40 47Totali 3,457 4,158

25. të ardhura nGa interesa dhe koMisione (rezidentë)

2014 2013Tëardhurangainteresateletravemevlerë 2,319 3,611Tëardhurangamarrëveshjeteanasjellatëriblerjes 691 689Tëtjera 85 87Totali 3,095 4,387

26. shpenziMe për interesa dhe koMisione (rezidentë)

2014 2013Shpenzimepërinteresambirezervënedetyrueshme 784 870ShpenzimepërinteresambidepozitateQeverisë 50 18Tëtjera 22 42Totali 856 930

Raporti Vjetor 2014


27. të ardhura të tjera operative, neto

2014 2013Fitimnetongashitjaeletravemevlerëtëvlefshmepërshitje 834 420Fitiminetongakontratatforward - 223Tëtjera 136 11Totali 970 654

Për vitin 2014, fitimet neto nga kontratat forward janë kaluar në zërin tëardhurangainstrumentetëtregtueshme,neto(shikoshënimin28).

28. të ardhura nGa letrat Me vlerë të treGtueshMe, neto

2014 2013Tëardhurangainteresateletravemevlerëtëtregtueshme 112 78Fitimnetongashitjaeletravemevlerëtëtregtueshme 22 8Humbjeeparealizuarngarivlerësimi (21) (30)Fitiminetongakontratatetëardhmesdheforward 69 -Totali 181 56

29. shpenziMe personeli

2014 2013Pagatepersonelit 878 940Kontributpërsigurimetshëndetësoredheshoqërore 88 83Kontributpërfondpensioni 85 93Totali 1,051 1,116

Më31dhjetor2014,Bankapunëson500punonjës(2013:504punonjës).

30. shpenziMe të tjera

Shpenzimet e tjera në vlerën713milionë lekë (2013: zero) përfaqësojnëhumbjenngapërvetësimiiparavenëarkëqëuzbuluanëkorrik2014.Kjoshumëështë regjistruar si humbjebazuarnë vendiminnr.56,datë1 tetor2014tëKëshillitMbikëqyrës.

31. paraja dhe ekuivalentët e saj

2014 2013Depozitanëbankatehuaja(shënimi7) 30,003 21,661Paranëmonedhëvendase 28,593 47,233Paranëmonedhëtëhuaj(shënimi9) 19 40Totali 58,615 68,934

32. anGazhiMe dhe Garanci

(i) Pjesëmarrja në institucionet financiare ndërkombëtare

Nëviteteshkuara,RepublikaeShqipërisëështëanëtarësuarmekuotizacionenënjësërëinstitucioneshfinanciarendërkombëtare,përfshirëkëtuFMN,IBRD,

Raporti Vjetor2014


IDA,MIGA,IFC,EBRDdheIDB.Siçdetajohetnëshënimin10“Aktivetëtjera”(Nëmonedhëtëhuaj),shumaeakumuluarekuotizacionevetëpaguarangaBankaështë564milionëlekë(2013:537milionëlekë).Përmëtepër,siçtregohetnëshënimin6dhe13,BankambanaktiveqëekanëorigjinënngaanëtarësimiiRepublikëssëShqipërisënëFMN,ndërkohëqëhuatëemarraprejFMN-sëngaRepulikaeShqipërisëmerrennëpërmjetBankësdheshfaqennëpasqyrënepozicionitfinanciartëBankës.

BankaeShqipërisëdheQeveriaeShqipërisëendenukkanënënshkruarnjëmarrëveshjemirëkuptimipërndarjenekontributitorigjinaldhetëpronësisësëkuotizacionevetekinstitucionetfinanciarendërkombëtare.

(ii) marrëveshje të anasjella riblerjeje

Marrëveshjeteanasjellatëriblerjes,më31dhjetor2014,përfaqësojnëkreditëkolateralizuara(shënimi11).Vleranominaleeletravemevlerëtëpërdorurasikolateral,më31dhjetor2014,ishte28,635milionëlekë(2013:23,960milionëLekë).

(iii) marrëveshjet e qirasë

Banka është e përfshirë në marrëveshje të qirasë për ambiente zyrash.Angazhimiimbeturiqerasëpërfundonnëgjashtëmujorineparëtëvitit2015.Më31dhjetor2014,angazhimipërpagesapërvitin2015ështërreth17milionëlekë(2013:48milionëlekë).

(iv) Angazhimet kapitale

Më31dhjetor2013,angazhimikapitalpërrindërtiminezyravetëBankësishte715milionëlekë,ndërsanëvitin2014nukkaangazhimekapitale.

33. aktive të adMinistruara

Më 31 dhjetor 2014, Banka vepron si kujdestare për bono thesari (meafat maturimi 3 - 12muaj) në vlerën nominale 263miliardë lekë (2013:254miliardë lekë)dhe35milionëeuro (2013:24milionëeuro),dhepërobligacionemeafatmaturimi nga2deri 10 vjet, në vlerën269miliardëlekë (2013: 252 miliardë lekë) dhe 63 milionë euro (2013: 25 milionëeuro).KëtoinstrumentefinanciarepërfaqësojnëletramevlerëtëemetuarangaQeveriaShqiptare.

34. palët e lidhura

Palëtkonsiderohensitëlidhuranëqoftësenjërapalëkaaftësinëtëkontrollojëtjetrënapotëushtrojënjëinfluencëdomethënësembipalëntjetërnëmarrjenevendimevefinanciareapotëtjera.

Duke marrë në konsideratë çdo palë të lidhur të mundshme, vëmendje ikushtohetpërmbajtjessëmarrëdhëniesdhejoformëssëmirëfilltëligjore.

Raporti Vjetor 2014


PalëtelidhuratëBankëspërfshijnëdrejtuesitdheanëtarëteKëshillitMbikëqyrës.Më31dhjetor2014dhe2013,transaksioneterealizuaramepalëtelidhurapërfshijnë:

2014 2013Kredipërstafindrejtues-Stafdrejtues 123 142Totali 123 142

Kreditëkanënormëinteresivjetore0.5%dhe,dukepasuarnjëperiudhëprejdyviteshmospagimi,janëtëpagueshmepër30vjet,mekëstetëbarabartamujore.Kreditëpërstrehimjanëtëkolateralizuara.

Rëniaprej19milionëlekë(2013:30milionëlekë)ekredivetëstafitdrejtuesnëvitin2014,ështëndikuarngashlyerjetnormaletëkrediveprej4milionëlekëshdhengariklasifikimiinivelittëkredisësipasndryshimevenëstrukturënhierarkiketëstafitdrejtuesgjatëvitit2014,prejrreth15milionëlekësh.

2014 2013Shpenzimeadministrative-Shpenzimetelefoni-DrejtorëtdheanëtarëteKëshillitMbikëqyrës 3 5-Pagadhebonuse-DrejtorëtdheanëtarëteKëshillitMbikëqyrës 93 120-KontributiiBankësnëskemënefondittëpensionit-Drejtorëtdheadministratorët 9 12Totaliishpenzimeveadministrative 105 137

Të drejtat/detyrimet ndaj Qeverisë Shqiptare shpjegohen në shënimet 13dhe19,ndërsatëardhuratngainteresateletravemevlerëdheshpenzimetpër interesa shpjegohen përkatësisht në shënimet 25 dhe 26. Detyrimet emundshmelidhurmepjesëmarrjenëinstitucionetndërkombëtaredetajohennëshënimin32(i)dheletratmevlerëtëemetuarangaQeveriadheadministruarangaBankaparaqitennëshënimin33.

35. adMinistriMi i rrezikut Financiar

(a) Struktura e administrimit të rrezikut

Politikat e monitorimit dhe të adresimit të rrezikut përcaktohen nga KëshilliMbikëqyrësiBankës.

RezervavalutoreadministrohetngaBankadheinvestimiisajrealizohetngaDepartamenti iOperacioneveMonetare, icilibazohetnë rregulloren“Mbipolitikëndhemënyrëneadministrimit të rezervësvalutore”, tëmiratuarngaKëshilliMbikëqyrës.Strategjiaesajeinvestimitvaretkryesishtngafunksioniiveçantësinjëbankëqendrore,icilirregullohetnëpërputhjemekërkesateligjit“MbiBankëneShqipërisë”.

Rezerva sipas nevojave të likuiditetit, investohet në instrumente financiareafatshkurtra,nëletramevlerëmetëardhurakonstantedhetëndryshueshme,sidheinstrumentederivative.PjesatjetëreportofolitmbahetnëSDRdhearmonetar.

Raporti Vjetor2014


Këtoinstrumenteeekspozojnëbankënndajrreziqevetëmëposhtme:

· rrezikuilikuiditetit;· rrezikuikreditit;· rrezikuitregut;· rrezikuoperacional.

KyshënimparaqetinformacionlidhurmeekspozimineBankësndajrreziqevetë mësipërme, si dhe objektivat, politikat dhe procedurat për matjen dheadministriminetij.

(b) rreziku i likuiditetit

RrezikuilikuiditetitështërrezikuqëBankanukdotëjetënëgjendjetëshlyejëdetyrimetelidhuramedetyrimetfinanciarenëkohëneduhur.

Administrimi i rrezikut të likuiditetit

Politikat e monitorimit dhe të adresimit të rrezikut të likuiditetit përcaktohennga KëshilliMbikëqyrës i Bankës. Banka administron rrezikun e likuiditetit,nëpërmjetinvestimitnëinstrumenteafatshkurtradhenëletramevlerëtëborxhitnëtregjelikuide.

QëndrimiiBankëssëShqipërisënëadministriminelikuiditetitështëtësigurojëvazhdimishtlikuiditettëmjaftueshëmpërtëshlyerdetyrimetnëkushtenormaledhetëpafavorshme,papësuarhumbjetëpapranueshmeapotërrezikojëtëdëmtojëemrinesaj.Nëtënjëjtënkohë,ajoduhettëoperojënëpërputhjemepolitikatmonetaredhetëkëmbimit.Portofolipërcaktohetçdovit,bazuarnëparashikimetmujoredhevjetoretënevojavepërlikuiditetpërçdomonedhë.Investimetnëletramevlerëtëborxhitkonsiderohensiinstrumentemelikuiditettëmjaftueshëm.

Lidhurmedetyrimetnëmonedhënvendase,Bankanukështëeekspozuarndajkëtijrrezikupërshkaktëkarakterittësajtënjëbankeqendrore.

TabelaemëposhtmeparaqetdetyrimetfinanciaretëBankës(dukepërfshirëedhemonedhënnëqarkullimdhedetyrimetëtjera)nëbazëtëmaturitetit tëmbetur,sidheaktivet financiarenëbazëtëmaturitetit tëpritshëm.Fluksetepritshmetëparasëmundtëvariojnëngarezultatetekësajanalize.

31dhjetor2014 Derinënjëmuaj

Njëderinëtremuaj

Tremuajderinë

gjashtëmuaj

Gjashtëmuajderinënjëvit

Njëderinëpesë

vjet

Mbipesëvjet

Maturitetipapërcaktuar Totali

DetyrimendajFMN-së 15,919 266 21 328 1,043 - 7,753 25,330Detyrimendajinstitucionevefinanciarejorezidente - - - - 1,240 - 15 1,255Detyrimetëtjeratëhuaja 230 - - - - - - 230Parajanëqarkullim - - - - - - 226,407 226,407Detyrimendajbankaverezidente 106,311 - - - - - - 106,311DetyrimendajQeverisëShqiptare 16,100 - 952 - - - 526 17,578Detyrimetëtjeravendase 705 - - - - - 1,121 1,826Totaliidetyrimeve2014(dataematurimittëmbetur) 139,265 266 973 328 2,283 - 235,822 378,937Totaliiaktiveve2014(dataematurimittëmbetur) 85,153 48,911 47,610 62,333 144,617 9,107 35,595 433,326

Raporti Vjetor 2014



Njëderinëtremuaj

Tremuajderinëgjashtëmuaj

Gjashtëmuajderi

nënjëvit

Njëderinëpesë

vjet

Mbipesëvjet

Maturitetipapërcaktuar Totali

DetyrimendajFMN 8,898 315 21 437 1,640 36 7,286 18,633Detyrimendajinstitucionevefinanciarejorezidente - - - - 1,240 - 16 1,256

Parajanëqarkullim - - - - - - 207,766 207,766Detyrimendajbankaverezidente 100,031 - - - - - - 100,031

DetyrimendajQeverisëShqiptare 14,558 1,351 - - - - 7,870 23,779

Detyrimetëtjeravendase 138 2 3 7 23 - 1,373 1,546Totaliidetyrimeve2013(dataematurimitkontraktual) 123,625 1,668 24 444 2,903 36 224,311 353,011

Totaliiaktiveve2013(dataematurimittëpritshëm) 75,889 30,514 36,963 59,002 152,580 7,653 33,341 395,942

(c) rreziku i kreditit

Rrezikuikredititështërrezikuihumbjesosepakësimittëvlerëssëinvestimitnëmonedhëtëhuajpërshkaktëpaaftësisëoserëniessëcilësisësëbesimit tëinstitucionevefinanciareoseemetuesvetëletravemevlerë,nëinstrumentetetëcilaverezervavalutoreështëinvestuar.

Ekspozimi ndaj rrezikut të kreditimit administrohet nëpërmjet përcaktimit tëlimitevembinivelintotaltëekspozimittëlejuarndajinstitucionevefinanciare,sidhendajemetuesvetëndryshëm.Limiteteekspozimitllogaritenbazuarnëkritere tëcilat janë tëmiratuarangaKëshilliMbikëqyrës iBankës.Rreziku ikredititgjithashtuzvogëlohetnëpërmjetkrijimittënjëportofolitëlarmishëm.

Kreditë për bankat vendase sigurohen nga bonot e thesarit të QeverisëShqiptare.

Tabelaemëposhtmetregonaktivetfinanciareqëparaqesinrrezikunekreditimitnëdatëneraportimit:

Aktivet 2014 2013Arinëbankatehuaja(shënimi5) 9,569 8,474TëdrejtatspecialetëtërheqjestekFMN(shënimimëposhtë) 4,554 3,220Depozitanëbankatjorezidente(shënimi7) 30,003 21,661Investimetëvlefshmepërshitjetëhuaja(shënimi8) 242,419 230,588Investimetëmbajturapërtregtimtëhuaja(shënimi9) 14,378 12,591Kredindajbankaverezidente(shënimi11) 25,548 21,502Investimetëvlefshmepërshitjevendase(shënimi12) 63,948 63,920TëdrejtandajQeverisëShqiptare(shënimi13) 7,398 -Totaliiaktiveve 397,817 361,956

Njëshumëprej7,752milionëlekë(2013:7,286milionëlekë)qëpërfshihetnë të drejtat speciale të tërheqjes tek FMN (shënimi 6) nuk paraqet rrezikkrediti, sepse përfaqëson një kundërllogari të shumave të shpërndara,nëpërmjetalokimevenëSDR.Vetëmshumaetëdrejtaveprej4,554milionëlekësh(2013:3,220milionëlekë),ecilatejkalonshpërndarjet,përfshihetnëaktivetfinanciareqëparaqesinrrezikkreditimi.

Raporti Vjetor2014


Një analizë e përqendrimit të aktiveve financiare sipas kundërpartisë, nëdatëneraportimit,paraqitetsimëposhtë:

KriteretekreditimitArinëbankatehuaja

Tëdrejtatspeciale

tëtërheqjestekFMN

Depozitanëbankatjorezidente

Investimetë

vlefshmepërshitje(tëhuaja)

Investimetë

mbajturapërtregtim(tëhuaja)

Kredindajbankaverezidente

Investimetëvlefshmepërshitje(vendase)

Tëdrejtandaj

QeverisëShqiptare

Totali

BankaQendrore 9,569 4,554 8,346 - - - - - 22,469BISBasle - - 3,239 - - - - - 3,239Letratëqeveriveeagjencivetëhuaja - - - 231,855 14,378 - - 246,233

Bankattregtare - - 18,418 10,564 - 25,548 - - 54,530QeveriaShqiptare - - - - - - 63,948 7,398 71,346Totalimë31dhjetor2014 9,569 4,554 30,003 242,419 14,378 25,548 63,948 7,398 397,817

QeveriaShqiptareështëvlerësuarBmepritjepozitive,bazuarnëkritereteStandard&Poor’sdhemeB1iqëndrueshëmngaMoody`s.

Kriteretekreditimit

Arinëbankat

ehuaja

TëdrejtatspecialetëtërheqjestekFMN

Depozitanëbankatjorezidente

Investimetëvlefshmepërshitje(tëhuaja)

Investimetëmbajturapërtregtim(tëhuaja)

Kredindaj

bankaverezidente

Investimetëvlefshmepërshitje(vendase)

Totali

BankaQendrore 8,474 3,220 6,543 - - - - 18,237BISBasle - - 3,220 - - - - 3,220Letratëqeveriveeagjencivetëhuaja - - - 224,950 12,591 - - 237,541

Bankattregtare - - 11,898 5,638 - 21,502 - 39,038QeveriaShqiptare - - - - - - 63,920 63,920Totalimë31dhjetor2013 8,474 3,220 21,661 230,588 12,591 21,502 63,920 361,956

QeveriaShqiptareështëvlerësuarB,bazuarnëkritereteStandard&Poor’s,dhemeB1iqëndrueshëmngaMoody`s.

Njëanalizëepërqendrimittërrezikuttëkredititsipaspozicionitgjeografik,nëdatëneraportimit,paraqitetsimëposhtë:

31dhjetor2014 Evropë SHBA RepublikaeShqipërisë Tëtjera Totali

Arinëbankatjorezidente 9,569 - - - 9,569TëdrejtatspecialetëtërheqjestekFMN - - - 4,554 4,554Depozitanëbankatjorezidente 24,628 5,375 - - 30,003Investimetëvlefshmepërshitje(monedhatëhuaja) 192,281 43,378 - 6,760 242,419Investimetëmbajturapërtregtim(monedhatëhuaja) - 14,378 - - 14,378Kredindajbankaverezidente - - 25,548 - 25,548Investimetëvlefshmepërshitje(vendase) - - 63,948 - 63,948TëdrejtandajQeverisëShqiptare 7,398 7,398Totali 226,478 63,131 96,894 11,313 397,817

31dhjetor2013 Evropë SHBA RepublikaeShqipërisë Tëtjera TotaliArinëbankatjorezidente 8,474 - - - 8,474TëdrejtatspecialetëtërheqjestekFMN - - - 3,220 3,220Depozitanëbankatjorezidente 20,530 1,131 - - 21,661Investimetëvlefshmepërshitje(monedhatëhuaja) 178,178 44,005 - 8,405 230,588Investimetëmbajturapërtregtim(monedhatëhuaja) - 12,591 - - 12,591Kredindajbankaverezidente - - 21,502 - 21,502Investimetëvlefshmepërshitje(vendase) - - 63,920 - 63,920Totali 207,182 57,727 85,422 11,625 361,956

Raporti Vjetor 2014


(d) rreziku i tregut

Rreziku i tregut është rreziku që ndryshimi në çmimet e tregut, si normat einteresit,çmimetekapitalit,normatekursittëkëmbimitdhenormatekredive(që nuk lidhenme ndryshimet në balancën e kredisë së kredidhënësit apokredimarrësit)tëndikojënëtëardhurateBankësapovlerëneinstrumentevefinanciare.Objektiviiadministrimittërrezikuttëtregutështëtëmenaxhojëdhekontrollojëqëekspozimindajrrezikuttëtreguttëjetëbrendaparametravetëpranueshëm,ndërkohëqëoptimizonkthiminngarreziku.

ElementëtkryesorëtërrezikuttëçmimitqëndikojnëBankënjanë:

· Rrezikuinormavetëinteresit,ilidhurmendryshimetnëvlerënedrejtëtë instrumenteve financiare, për shkak të ndryshimit të normave tëinteresit;dhe

· Rrezikuikursittëkëmbimit,ilidhurmendryshimetnëvlerënedrejtëtëinstrumentevefinanciare,përshkaktëndryshimittëkursittëkëmbimit.

EkspozimiiBankësndajrrezikuttëmonedhavemonitorohetvazhdimishtngaDepartamenti i Operacioneve Monetare. Aktivet dhe detyrimet financiare,tëmbajtura nëmonedhë të huaj, janë paraqitur në secilin prej shënimevekorresponduesenëpasqyratfinanciare.

rreziku i normave të interesit

OperacioneteBankësjanëtëekspozuarandajrrezikuttënormavetëinteresit,icilindikonnëçmimeteaktiveveinteresprurëse(dukepërfshirëinvestimet),dhedetyrimeveqëpaguajnëinteres.EkspozimiiBankësndajrrezikuttënormavetëinteresitmonitorohetvazhdimishtngaDepartamentiiOperacioneveMonetare.Bankaezbutkëtërrezikdukembajturnjëtepricëtëkonsiderueshmeaktiveshinteresprurësembidetyrimetqëpaguajnëinteres.BankaeShqipërisëmbannjëportofolaktiveshdhedetyrimeshfinanciaremeinteres,tëtillëqëeardhurangainteresinetoështënëmënyrëtëndjeshmemëelartësekërkesatoperative,përtëminimizuarefektetemundshmenegativetëndryshimevenënormateinteresit.Normateinteresitqëzbatohenmbiaktivetdhedetyrimetfinanciareparaqitennëçdoshënimkorresponduestëpasqyravefinanciare.

Aktivetdhedetyrimetmenorma tëndryshueshme interesimbartin rrezikunendryshimittëbazësqëshërbenpërtëpërcaktuarnormateinteresit.

Raporti Vjetor2014


Instrumentetmenormatëndryshueshmeinteresidetajohensimëposhtë:

Normamesatare

Derinënjëmuaj

Njëderinëtremuaj

Trederinëgjashtë

muaj


Njëderinëpesë

vjet

Mbipesëvjet

Totali

31dhjetor2014

Aktivet

Investimetëvlefshmepërshitje 0.25% - - 461 - - - 461

Investimetëvlefshmepërshitje 0.27% - - - 577 - - 577

Investimetëmbajturapërtregtim 1.72% 346 - - - - - 346

Investimetëmbajturapërtregtim 0.53% - - 115 - - - 115

Investimetëmbajturapërtregtim 0.41% - - - 231 - - 231

Investimetëmbajturapërtregtim 0.17% - - - - 646 - 646

Total 346 - 576 808 646 - 2,376

Detyrimet

DetyrimendajFMN 1.09% 68 51 - 119 473 - 711

Totali 68 51 - 119 473 - 711

Pozicionipërnormatëndryshueshme 278 (51) 576 689 173 - 1,665

Ndjeshmëriandaj100b.p.rritje 3 (1) 6 7 2 - 17

31dhjetor2013

Aktivet

Investimetëvlefshmepërshitje 0.39% - - - 2,778 - - 2,778

Investimetëvlefshmepërshitje 0.33% - - - - 918 - 918

Investimetëmbajturapërtregtim 0.72% - 408 - - - - 408

Investimetëmbajturapërtregtim 0.39% - - 306 - - - 306

Investimetëmbajturapërtregtim 0.45% - - - 562 - - 562

Investimetëmbajturapërtregtim 0.38% - - - - 1,021 - 1,021

Total - 408 306 3,340 1,939 - 5,993

Detyrimet

DetyrimendajFMN 1.14% - - - - - 923 923

Totali - - - - - 923 923

Pozicionipërnormatëndryshueshme - 408 306 3,340 1,939 (923) 5,070

Ndjeshmëriandaj100b.p.rritje - 4 3 33 19 (9) 50

Raporti Vjetor 2014


Njëpërmbledhjeeaktiveveinteresprurësedhedetyrimeveqëpaguajnëinteres(përfshirëinstrumentetemësipërmemenormëtëndryshueshme)sipasdatëssëmaturimit,paraqitetsimëposhtë:


Njëderinëtremuaj

Trederinëgjashtëmuaj


Njëderinëpesë

vjet

Mbipesëvjet Painteres Totali

Aktivet

Aridhemetaleteçmuara–tëhuaja - - - - - - 9,569 9,569

LlogarimeFMN 12,306 - - - - - 9,486 21,792

Depozitanëbankajorezidente 14,588 15,415 - - - - - 30,003

Investimetëvlefshmepërshitje–tëhuaja 9,024 13,503 27,014 52,046 132,879 7,953 - 242,419

Investimetëmbajturapërtregtim–tëhuaja 347 - 662 2,106 11,263 - - 14,378

Aktivetëtjeranëmonedhëtëhuaj - - - - - - 779 779

Aridhemetaleteçmuara-vendase - - - - - - 4,483 4,483

Kredindajbankaverezidente 22,245 3,303 - - - - - 25,548

Investimetëvlefshmepërshitje-vendase 19,243 16,661 19,910 8,134 - - - 63,948

TëdrejtandajQeverisëShqiptare - - - - - - 7,398 7,398

Aktivetëtjeravendase 32 5 - - - 1,730 11,242 13,009

Totali 77,785 48,887 47,586 62,286 144,142 9,683 42,957 433,326

Detyrimetdhekapitaliivet

DetyrimendajFMN 15,919 266 21 328 1,043 - 7,753 25,330

Detyrimendajinstitucionevefinanciarejorezidente - - - - 1,240 - 15 1,255

Detyrimetëtjeratëhuaja 230 - - - - - - 230

Parajanëqarkullim - - - - - - 226,407 226,407

Detyrimendajbankaverezidente 45,990 - - - - - 60,321 106,311

Detyrimendajqeverisë - - - - - - 17,578 17,578

Detyrimetëtjeravendase 48 - - - - - 1,778 1,826

Kapitalidherezervat - - - - - - 54,389 54,389

Totali 62,187 266 21 328 2,283 - 368,241 433,326

Pozicionimë31dhjetor2014 15,598 48,621 47,565 61,958 141,859 9,683 (325,284) -

Pozicioniiakumuluar–2014 15,598 64,219 111,784 173,742 315,601 325,284 -

Raporti Vjetor2014



Njëderinëtremuaj

Trederinëgjashtë

muaj


Njëderinëpesë

vjet

Mbipesëvjet Painteres Totali

Aktivet

Aridhemetaleteçmuara–tëhuaja - - - - - - 8,474 8,474

LlogarimeFMN 10,508 - - - - - 9,712 20,220

Depozitanëbankajorezidente 20,482 1,179 - - - - - 21,661

Investimetëvlefshmepërshitje–tëhuaja 3,796 11,704 16,380 51,006 141,871 5,831 - 230,588

Investimetëmbajturapërtregtim–tëhuaja 308 408 459 706 10,710 - 12,591

Aktivetëtjeranëmonedhëtëhuaj - - - - - - 577 577

Aridhemetaleteçmuara-vendase - - - - - - 4,021 4,021

Kredindajbankaverezidente 20,628 874 - - - - - 21,502

Investimetëvlefshmepërshitje-vendase 20,158 16,349 20,123 7,290 - - - 63,920

Aktivetëtjeravendase 9 - - - - 1,822 10,557 12,388

Totali 75,889 30,514 36,962 59,002 152,581 7,653 33,341 395,942

Detyrimetdhekapitaliivet

DetyrimendajFMN 8,898 315 21 437 1,640 36 7,286 18,633

Detyrimendajinstitucionevefinanciarejorezidente - - - - 1,241 - 15 1,256

Detyrimetëtjeratëhuaja - - - - - - - -

Parajanëqarkullim - - - - - - 207,766 207,766

Detyrimendajbankaverezidente 32,087 - - - - - 67,944 100,031

Detyrimendajqeverisë - - - - - - 23,779 23,779

Detyrimetëtjeravendase 55 - - - - - 1,491 1,546

Kapitalidherezervat - - - - - - 42,931 42,931

Totali 41,040 315 21 437 2,881 36 351,212 395,942

Pozicionimë31dhjetor2013 34,849 30,199 36,941 58,565 149,700 7,617 (317,871) -

Pozicioniiakumuluar–2013 34,849 65,048 101,989 160,554 310,254 317,871 -

kontratat e ardhshme

Kontratateardhshmejanëkontratastandardepërblerjenoseshitjennënjëdatëtëardhshmetënjëaktivifinanciarosejofinanciar,menjëçmimspecifiktëparacaktuar.Përtëminimizuarrrezikunekreditit,nëvarësitëllojittëkontratëssëardhshme,investitorëtduhet të lënënjëmarzhpranë“clearing broker-it”,sigarancifinanciare,icilivlerësohetçdoditësipastregut,qëdotëthotëseçdondryshimnëvlerëtregohetnëllogarinëeinvestitoritnëfundtëçdoditetregtimi,derinëskadiminekontratës.

Raporti Vjetor 2014


Më31dhjetor2014,vlerësiminetopërkëtokontrataishte17milionëlekë(2013:31milionëlekë)(shënimi7).

Vleranocionaleekëtyrekontratavepër31dhjetor2014paraqitet:

· kontratat në blerje janë në vlerën856milionë lekë (2013:3,354milionëlekë);dhe

· kontratatnëshitjejanënëvlerën6,440milionëlekë(2013:8,270milionëlekë).

rreziku i këmbimit

Rrezikuikursittëkëmbimitvjensipasojëediferencësnëstrukturënemonedhavemidisaktivevedhedetyrimeve.Nganjëkëndvështrimkontabël,Bankaështëeekspozuarndajrrezikuttëkëmbimitpërshkaktërealizimittëfunksionevetësajsibankëqendrore.

Kyrrezikmundtëndikojëmadhësinëekapitalittësaj.Përtëadministruarkëtëllojekspozimindër viteështë vepruarme shtim të kapitalit, të fondevedhe-nërastetëveçanta,atëherëkurvleraerivlerësimittëzëravetëbilancitkarezultuarnegative-meemetimtëinstrumentevengaqeveriaeRepublikëssëShqipërisë,sikurseparashikohetnëligjin“PërBankëneShqipërisë”.

NormatzyrtareeaplikuarngaBanka(Lekëpërnjësitëmonedhëssëhuaj)përmonedhatkryesore,përperiudhën31dhjetor2014dhe31dhjetor2013,janësimëposhtë:

31dhjetor2014 31dhjetor2013DollariAmerikan(USD) 115.23 101.86MonedhaeBashkimitEvropian(EUR) 140.14 140.20PaundiBritanik(GBP) 179.48 168.39Tëdrejtatspecialetëtërheqjes(SDR) 166.90 156.86yen-iJaponez(JPy) 0.9649 0.9698Ari(‘XAU’)për1onz(Lek) 138,189.58 122,384.79

kontratat e këmbimit forward dhe swap

Banka,përefektetëadministrimittërezervëssësajvalutoreapoveprimeveqëkryenpëradministriminelikuiditetittëqeverisëshqiptare,përdorkontrataforward dhe swap. Përsa i përket rrezikut të përmbushjes së kontratës, ekonsiderojmëtëpapërfillshëmpërvetënatyrënepalëvenëkontratë.

Njëkontratëkëmbimi“forward exchange”përfaqësonnjëmarrëveshjepërtëkonvertuarvalutatëndryshme,nënjëdatëtëcaktuarnëtëardhmen,menjëkurstëpërcaktuar.

Kontratatswapjanëkontratamebazënëkëmbimetëardhshme,nëtëcilatdypalëtbiendakordtëshkëmbejnënjëseriflukseshparash.

Raporti Vjetor2014


Lekë USD Euro GBP Tëtjera TotaliAktivetAridhemetaleteçmuara-tëhuaja - - - 9,569 9,569LlogarimeFMN - - - 21,792 21,792Depozitanëbankatjorezidente - 4,642 19,897 3,606 1,858 30,003Investimetëvlefshmepërshitje-tëhuaja 53,848 172,882 8,929 6,760 242,419Investimetëmbajturapërtregtim-tëhuaja - 14,378 - - - 14,378Aktivetëtjeranëmonedhëtëhuaj 335 427 17 - - 779Aridhemetaletëçmuara-vendase - - - - 4,483 4,483Kredindajbankaverezidente 25,548 - - - - 25,548Investimetëvlefshmepërshitje(vendase) 63,948 - - - - 63,948TëdrejtandajQeverisëShqiptare 7,398 - - - - 7,398Aktivetëtjeravendase 12,992 13 4 - - 13,009Totaliiaktiveve 110,221 73,308 192,800 12,535 44,462 433,326

DetyrimetDetyrimendajFMN 16,522 - - - 8,808 25,330Detyrimendajinstitucionevefinanciarejorezidente 15 - 1,240 - - 1,255Detyrimetëtjeratëhuaja - 230 - - - 230Paranëqarkullim 226,407 - - - - 226,407Detyrimendajbankaverezidente 57,144 6,487 42,680 - - 106,311DetyrimendajQeverisëShqiptare 13,918 118 3,278 1 263 17,578Detyrimetëtjeravendase 1,237 174 415 - - 1,826Totaliidetyrimeve 315,243 7,009 47,613 1 9,071 378,937

Pozicioninetonëvalutëmë31dhjetor2014 (205,022) 66,299 145,187 12,534 35,391 54,389Pozicioninetonëvalutëmë31dhjetor2013 (186,252) 58,519 126,631 11,751 32,282 42,931

Lekë USD Euro GBP Tëtjera TotaliAktivetAridhemetaleteçmuara–tëhuaja - - - - 8,474 8,474LlogarimeFMN - - - - 20,220 20,220Depozitanëbankatjorezidente - 3,046 15,127 3,279 209 21,661Investimetëvlefshmepërshitje–tëhuaja - 49,872 163,843 8,468 8,405 230,588Investimetëmbajturapërtregtim–tëhuaja - 12,591 - - - 12,591Aktivetëtjeranëmonedhëtëhuaj 335 206 36 - - 577Aridhemetaletëçmuara-vendase - - - - 4,021 4,021Kredindajbankaverezidente 21,502 - - - - 21,502Investimetëvlefshmepërshitje-vendase 63,920 - - - - 63,920Aktivetëtjeravendase 12,216 13 154 5 - 12,388Totaliiaktiveve 97,973 65,728 179,160 11,752 41,329 395,942

DetyrimetDetyrimendajFMN 9,586 - - - 9,047 18,633Detyrimendajinstitucionevefinanciarejorezidente 16 - 1,240 - - 1,256

Paranëqarkullim 207,766 - - - - 207,766Detyrimendajbankaverezidente 44,676 6,959 48,396 - - 100,031DetyrimendajQeverisëShqiptare 21,040 196 2,542 1 - 23,779Detyrimetëtjeravendase 1,141 54 351 - - 1,546Totaliidetyrimeve 284,225 7,209 52,529 1 9,047 353,011

Pozicioninetonëvalutëmë31dhjetor2013 (186,252) 58,519 126,631 11,751 32,282 42,931Pozicioninetonëvalutëmë31dhjetor2012 (172,017) 62,645 119,253 11,973 31,509 53,363

Raporti Vjetor 2014


(e) rreziku operacional

Rrezikuoperacionalështërrezikuihumbjesdirektedheindirekte,sirezultatinjëshumëllojshmërieshkaqeshtëlidhurameoperacioneteBankës,personelin,teknologjinëdheinfrastrukturën,sidhemefaktorëtëjashtëm,përveçrrezikuttëkredisë,rreziqevetëtregutdhetëlikuiditetit,tëlindurangakërkesatligjoredhe rregullatore, si dhe standardet përgjithësisht të pranuara të sjelljesorganizative.RrezikuoperacionalrrjedhngatëgjithaoperacioneteBankës.

Menaxhimi i rrezikut operacional mbështetet në sistemet e kontrollit tëbrendshëmpërnjësërëaktivitetetëBankësdhenëstandardetpërmenaxhiminerrezikutoperacional,sidhenënjësërëpolitikashtëpërgjithshme,rregulloretëdrejtimitstafitdhekërkesarregullatore.

36. nGjarje pas datës së Bilancit

Nukkangjarjetërëndësishmepasdatëssëraportimit,tëtillaqëmundtëketënevojëpërrregullimeoseshënimeshpjeguesenëkëtopasqyrafinanciare.

Raporti Vjetor2014


Raporti Vjetor 2014


Raporti Vjetor2014


BANKA E SHQIPËRISË RAPORTI VJETOR - Bank of Albania · Grafik 11. kontributi i eksporteve reale...

Documents

Transcript of BANKA E SHQIPËRISË RAPORTI VJETOR - Bank of Albania · Grafik 11. kontributi i eksporteve reale...