KINH NGHIỆM HỌC TIẾNG ANH TỪ CƠ BẢN ĐẾN NÂNG CAO

Đối với các bạn mới bắt đầu học tiếng Anh, với vốn tiếng Anh chưa nhiều: lời khuyên đầu tiên đối với bạn là học cuốn English Grammar in Use Third Edition with Answers. Lý do là vì đây là cuốn ngữ pháp liền mạch, cấu trúc hợp lý, cô đọng và dễ hiểu nhất mà hầu như ai mới bắt đầu học tiếng Anh đều sử dụng. Mỗi bài học đều đi kèm các câu ví dụ và hình ảnh, so sánh, các bài học được sắp xếp rất khoa học và có bài tập cùng lời giải để có thể tự học. Nếu bạn để ý thì hầu hết khi dạy ngữ pháp các thầy cô giáo đều lấy bài tập và ví dụ từ cuốn này. Các bạn có thể thích phương pháp học với phần mềm máy tính, nếu bạn muốn có thể tham khảo các phần mềm như The Rosetta Stone, Face 2 Face, Tell me more hoặc các phần mềm từ vựng, ngữ pháp như Cambridge Grammar of English CDRom...

Trong khi học Ngữ pháp thì bạn có thể kết hợp để học nghe tiếng Anh. Có 2 phương pháp chủ đạo: Phương pháp 1 là nghe theo 1 giáo trình nào đó về nghe, cách này là cách truyền thống, recommend cho các sách theo cuốn này là cuốn Listen Carefully; cuốn này rất rất cơ bản, bạn có thể thấy nó dễ, nhưng theo mình thì bắt đầu nên học kỹ quyển này. Sau đó nếu thấy sách có hơi dễ thì tiếp tục học theo giáo trình Tactics for Listening Basic. Đây là giáo trình mà nhiều khóa học nghe nói tại các trung tâm tiếng Anh sử dụng.

Phương pháp 2 là phương pháp nghe bị động, nghĩa là bạn sẽ cố gắng nghe nhiều nhất có thể, và chủ yếu nghe những gì thực tế trong giao tiếp, qua tv, đài. Bạn nghe nhưng không cần phải hiểu toàn bộ, không cần phải bắt được tất cả các từ. Chỉ cần lặp đi lặp lại một cách thường xuyên cách nghe này thì sau khi đã quen, bạn sẽ có thể nghe và nắm được các âm, giọng nói của người nước ngoài khi nói tiếng Anh, điều này rất quan trọng. Để sử dụng phương pháp này, mình recommend các tài liệu sau: Pimsleur English hoặc Effortless English (đây là cả 1 phương pháp học tiếng Anh theo phương pháp nghe của A.J. Hodge & khó hơn so với Pimsleur); kết hợp cùng 6 minutes English của BBC, VOA,... miễn là bạn nghe và thực hành nghe thường xuyên.

Ngoài ra đọc cũng là một kỹ năng khá cần thiết, vì trong khi đọc bạn sẽ học được các cấu trúc câu mà có thể chưa biết, chưa gặp, cũng như từ mới, các cách diễn đạt,... Theo mình thì cách tốt nhất để rèn kỹ năng này là bạn sử dụng các tài liệu luyện đọc dành cho các kỳ thi như Ielts, Toefl,... Bạn thử tham khảo cuốn Reading in 15 minutes a day này.

Còn với học nói, thì cách tốt nhất để học nói, theo mình, là bắt trước khi nghe người khác nói. Bạn hãy nói theo khi xem phim, nghe nhạc, học nghe Pimsleur hoặc Effortless English. Nếu kỹ năng nói tiếng Anh của bạn còn hạn chế thì nên học nghe nhiều, để có thể tự tin và hiểu khi người khác nói, sau đó nói theo. Bạn nên tham khảo thêm loạt Video Misterduncan để học, đây là loạt bài học tiếng Anh ngắn từ 5-10 phút, khá hay và đơn giản.

Chú ý là việc học từ mới cũng quan trọng nhé, bạn sẽ không học từ mới một cách riêng lẻ, mà hãy học nó trong ngữ cảnh, chú ý học khi gặp bất kỳ một từ mới nào, mà bạn cảm thấy là nó quan trọng. Bạn có thể sử dụng các từ điển như Oxford Advanced Learner's Dictionary (7th hoặc 8th - mỗi bản có 1 cái hay riêng), từ điển của Longman hay Cambridge đều được. Hãy tập thói quen tra từ và nghĩa bằng tiếng Anh, nếu bạn muốn sử dụng từ điển Anh-Việt, tham khảo Babylon hoặc Lingoes; các bộ từ điển này có các gói từ điển của Oxford, Longman,

Cambridge lẫn Lạc Việt, Anh Việt, (các bạn search trong ebooktienganh.com để tìm nhé) ...

Việc học tiếng Anh cơ bản như trên cần thời gian khoảng 5-6 tháng để bạn có thể nắm và sử dụng vững tiếng Anh (đây là một quãng thời gian dài và yêu cầu sự kiên trì). Sau khi đã có kiến thức nền tảng về Tiếng Anh tốt, hãy cố gắng sử dụng nó nhiều nhất có thể, bây giờ là lúc bạn sử dụng tiếng Anh trong cuộc sống: đọc báo, lướt web bằng tiếng Anh (ví dụ như mình hay đọc Liverpoolfc.tv - vì mình là fan Liverpool & nghe BBC...) nói chung là sử dụng tiếng Anh trong đời sống, giả sử như gặp một từ lạ mà mình chưa biết nghĩa, cố gắng đoán nó trong ngữ cảnh, và rồi kiểm tra lại bằng cách tra từ điển. Xem phim cũng là một cách học nghe nói rất tốt (ngoài ra còn luyện giọng và giải trí nữa). Bạn làm theo hướng dẫn này để tìm phụ đề phim, sau đó thì xem với phụ đề tiếng Anh. Không cần phải hiểu hết nội dung phim, khi không hiểu, hãy cố gắng đoán ý phim và ý người nói. Phụ đề tiếng Anh bên dưới đảm bảo bạn sẽ nghe được từng chữ. Bạn có thể bắt đầu bằng phim Extra English hoặc bất cứ bộ phim nào bạn tải được trên mạng (chú ý nên tải những bộ phim mang ý nghĩa giáo dục, phim tài liệu, khoa học, hoặc series phim truyền hình tiếng Anh - vì những phim này giọng của người nói rất chuẩn, từ ngữ được sử dụng rất thành thạo và sinh động, thực tế). Nếu bạn dự định du học thì nên tham khảo bộ phim Friends, một bộ phim hài mang đậm văn hóa Mỹ & phương Tây.

Đây cũng là thời gian bạn nên bắt đầu học thêm về một trong các kỳ thi như Toeic, Ielts, Toefl. Theo nghiên cứu thì bạn sẽ học và thu được hiệu quả tốt hơn nếu có một mục tiêu rõ ràng, và một trong các kỳ thi trên sẽ giúp bạn tập trung & nỗ lực hơn, điều này sẽ mang lại kết quả cao hơn. Nếu bạn học về kinh tế thì nên biết về Toeic, vì đây là chứng chỉ gần như bắt buộc (Ielts cũng được nhưng khó hơn Toeic), Ielts dành cho du học các nước nói tiếng Anh không phải Mỹ, như Châu Âu, Úc & New Zeland, Singapore,... còn Toefl thì dành cho các nước nói tiếng Anh Bắc Mỹ: Mỹ, Canada, được chấp nhận ở một số nước khác như Singapore... Đối với giai đoạn này bạn có thể tham khảo một (hoặc một vài) cuốn trong các cuốn sách sau:

Developing Skills for the TOEIC TestAcademic Writing for IELTS Sam McCarter Objective IELTS Intermediate

How To Master Skills For The TOEFL iBT ListeningThe Official Guide to the New Toefl IbtIELTS Writing by Mat Clark...

Hoặc vào các mục Toefl/ Ielts/ Toeic để tìm tài liệu phù hợp với mục đích của bạn.

Nếu bạn đã hoàn thành và đạt được các chứng chỉ với điểm số cao (Toeic khoảng > 880 ; Ielts > 7; hay Toelf > 80) thì bạn hoàn toàn có thể yên tâm về kỹ năng tiếng Anh của mình. Tuy nhiên nếu tiếp tục muốn trau dồi tiếng Anh thì  bạn nên học thêm, đến lúc này thì mình

tin là bạn sẽ tự có thể biết là mình cần gì, thiếu gì để học.

KINH NGHIỆM ĐẠT 7.0 IELTS

TRONG 1.5 THÁNG

I)                    Thái độ – Mục tiêu – Quyết tâm

Mình dám cá rằng có rất nhiều người được học tiếng anh từ rất sớm hoặc đã đầu tư rất nhiều vào các lớp học thêm, tài liệu tiếng anh…. ,mà kết quả vẫn chưa ra đâu vào đâu mặc dù các tài liệu mà “họ” có được đều là tài liệu hay,giáo viên dạy “họ” đều là giáo viên giỏi.Nguyên nhân của việc này là do “họ” chưa có 1 thái độ đúng đắn và tích cực với việc học tiếng anh,chưa đề ra mục tiêu và chưa nhận rõ tầm quan trọng của việc học tiếng anh.K hông nói đi đâu xa thì mình cũng đã từng rơi vào hoàn cảnh đó nên mình biết rất rõ và rất muốn đề cập đến vấn đề này.Để học tiếng anh được tốt, cái đầu tiên bạn cần có là 1 thái độ nghiêm túc,sau đó là mục tiêu và quyết tâm (có thêm đam mê càng tốt). Quay trở lại câu chuyện của mình, đợt mình bắt đầu tự luyện ielts,mình biết là chỉ còn 2 tháng là đến hạn apply hồ sơ nên mình phải thi càng sớm càng tốt, sau đó mình đã tự đặt mục tiêu là 1.5 tháng và đặt ra quyết tâm cho việc học nó 1 cách nghiêm túc và bài bản, ví dụ như 1 ngày dành từ 8-10 tiếng cho học tiếng anh,chưa làm xong bài tập chưa đi ngủ,lúc nào rảnh rỗi cũng lôi sách vở ra làm. Hồi đó là mùa đông,học tiếng anh,nhất là reading vào buổi tối rất buồn ngủ,nhưng mình cũng đã cố gắng mỗi tối làm 2 reading test trước khi đi ngủ.Tuy nhiên mình phải học do áp lực thời gian nên mới đặt ra mục tiêu mạo hiểm như vậy, các bạn có dư dả thời gian từ 3-6 tháng hoặc thậm chí 1 năm(ở các trường đại học thường dành 1 năm đầu cho việc lấy chứng chỉ tiếng anh) thì các bạn cứ từ từ mà học,cái chính là có quyết tâm lôi sách vở ra ôn luyện hàng ngày hay không thôi. Kết quả mà bạn nhận được trong việc học tiếng anh tỷ lệ với thái độ và khoảng thời gian bạn bỏ ra để học nó 1 cách nghiêm túc!Mình phải khẳng định 1 điều rằng, nếu bạn không coi việc học tiếng anh như 1 mục tiêu cần phải đạt được và bạn không cố gắng để đạt được nó mà chỉ làm cho qua loa thì dù cho bạn có nhiều thời gian đến mấy,có học ở các trung tâm tốt đến mấy như BC,IDP,Language link,… thì cũng không thể đạt được kết quả cao, nếu bạn không dũng cảm đối mặt với những khó khăn,thử thách trong việc luyện tập nó thì sẽ không bao giờ vượt qua được và sẽ luôn lo sợ nó.

II)                  Cách học tiếng anh hiệu quả

Như mình đã nói ,phần 2 này sẽ bàn đến các phương thức học tiếng anh hiệu quả và trực quan.

*) Listening

Trong lúc học tiếng anh,mình gần như không để tâm đến việc luyện nghe,nhưng lại có kết quả cao nhất (7.5), đó là bởi vì mình đã luyện nghe bằng các cách đặc biệt mà không mất công sức. Các bạn nên ghi nhớ 1 điều rằng luyện nghe và nói là 2 kỹ năng quan trọng nhất trong việc học tiếng anh vì chúng là những kỹ năng cần thiết để có thể tồn tại được trong 1 môi trường mà chỉ có tiếng anh, lấy ví dụ như 1 đứa trẻ sơ sinh, lúc mới sinh ra chỉ biết nghe, sau đó mới biết nói rồi mới biết đọc,biết viết, đó là 1 quá trình tự nhiên, chúng ta nên học

theo chứ không nên đi ngược lại nó ( 1 số người rất giỏi reading và writing, giỏi ngữ pháp và cấu trúc câu nhưng lại không thể giao tiếp được và học mãi cũng khó mà giao tiếp được vì khi listening và speaking thì nó là phản xạ tự nhiên,dựa vào kinh nghiệm và kĩ năng chứ không phải là việc chọn lọc mẫu câu,tìm hoàn cảnh cho phù hợp rồi mới nói ra.Rõ ràng rằng trong khi nói tiếng Việt, bạn không bao giờ để ý xem bạn đang dùng ở quá khứ hay tương lai hay hiện tại mà cứ bật miệng là nói được ra, lúc viết cũng như vậy. Vì thế nên nếu bạn tốt ở Listening và Speaking thì Reading và Writing cũng không phải 1 trở ngại khó.) Quay trở lại với bài, mình sẽ nêu ra các phương pháp luyện nghe hiệu quả:

+) Passive Listening – Nghe thụ động : Mình coi đây là phương pháp bắt buộc phải sử dụng, ý tưởng của phương pháp này cũng giống như cách trẻ em nghe, lúc đầu không hiểu, nghe không rõ, nhưng nghe nhiều, nghe quen, tự dưng bạn sẽ hiểu. Cách làm thì rất đơn giản, bạn tìm thật nhiều tài liệu để luyện nghe, sau đó cho vào máy nghe nhạc, điện thoại, máy tính…. Rồi bật lên bất cứ lúc nào bạn có thể ( đang học,làm việc, chơi game, đọc báo,đi xe buýt,thậm chí là cả lúc ngủ … à quên, lúc đi xe máy,xe đạp thì không nên nghe nhé,để đảm bảo cho sự an toàn của bạn khi tham gia giao thông ) và không cần để tâm đến nó, không cần biết nó nói gì, chỉ cần biết là có tiếng anh được phát ra ở xung quanh mình và mình nghe thấy, thế là được. Lúc đầu mình cũng thấy rất vô lý, nhưng sau 1 thời gian thì khả năng nghe của mình cải thiện rõ rệt. Bạn nhớ giành ít nhất khoảng 2-4 tiếng 1 ngày cho cách này nhé,không cần nghe quá nhiều loại tài liệu,chỉ cần 1 vài loại và phát đi phát lại cho đỡ nhàm chán là được rồi!

+) Xem film,xem TV – Xem film Mỹ,Anh… đều là giọng chuẩn của narrator,lại có nguồn từ vựng và cấu trúc rất sát trong giao tiếp, vừa giải trí vừa học, tội gì mà không xem. Các bạn chú ý là với những người mới bắt đầu, chỉ nên xem film có phụ đề tiếng anh để lúc nào không bám sát được thì xem phụ đề luôn, sau đó dần dần tắt phụ đề đi hoặc không nhìn vào, chỉ khi nào không hiểu mới xem hoặc đoán ý. Chống chỉ định xem các loại phim bạo lực , hành động hay kinh dị vì mấy phim này không có yếu tố giao tiếp mấy, các bạn nên xem các phim tâm lý,tình cảm hài,các series film được tạo ra cho người học tiếng anh hay những phim mang tính triết lý….

Mình hay xem film tài liệu trên discovery vì vừa được biết những kiến thức mới vừa có giọng rất chuẩn và nghe rất hay, rất cuốn hút. Tuy nhiên các bạn cũng không nên quá tập trung xem film mà chỉ nên xem khoảng 1 ngày 1 tập.

+) Luyện chính tả (?) thực ra thì mình không biết cái tên nào khác cho cách này, mình chỉ nghĩ ra và chắc là cũng có nhiều người nghĩ ra cách này rồi. Ý tưởng của cách này rất đơn giản: bạn sử dụng 1 file nghe nào đó, nghe và chép ra giấy y nguyên như những gì có trong file. Các bạn nên tìm file nào có transcript hoặc ngắn khoảng 3-5 phút cho đỡ mất nhiều thời gian, 1 ngày làm như thế này khoảng 1-2 lần là được ( cách này nghe sẽ rất vững nhưng mất rất nhiều công sức cho việc chép,pause,tua , chép, pause,tua…..) Hồi trước, khi mình làm các test, test nào được dưới 6.5 hoặc kém quá mình đều chép lại y nguyên để tìm ra lý do và để luyện khả năng nghe.

*) Speaking

Kỹ năng quan trọng các bạn cần cho speaking là phản xạ. Nghe có vẻ không liên quan nhưng đây là thứ rất quan trọng.1 câu hỏi được đưa ra, yêu cầu bạn phải trả lời trong 10-15 giây,nếu bạn chỉ trả lời yes/no thì chắc chắn kết quả sẽ rất thấp, nhưng nếu bạn suy nghĩ rộng ra 1

chút, trả lời sâu thêm 1 chút,mở rộng ý và đưa ra lý do hoặc suy nghĩ của bạn thì chắc chắn điểm của bạn sẽ cải thiện 1 cách đáng kể.

Tuy nhiên để được điểm cao, các bạn phải có nguồn kiến thức về các idioms,collocations,phrasal verbs,cách phát âm ,1 nguồn từ vựng rộng lớn trên các lĩnh vực vì chủ đề cho loại này là vô vàn các thứ xung quanh ta và biết cách liên kết tất cả chúng lại trong các ngữ cảnh cụ thể.

May mắn là việc học những thứ mình nêu trên cũng sẽ giúp bạn củng cố được điểm số của bạn trong các bài writing và reading vì học tiếng anh nhìn chung đều phải biết những thứ đó và khi ta nắm vững được thì không sợ gì cả.

Để có thể luyện tập kĩ năng này, các bạn có thể sử dụng những cách sau:

+) Luyện nói bằng tiếng anh trong tất cả các trường hợp giao tiếp cơ bản ở nhà hay trong thực tế

+) “Nhại” lại cách trả lời trong 1 số trường hợp cụ thể( thường thì chỉ có thể trả lời như vậy trong những trường hợp này.

+) Tham gia các câu lạc bộ tiếng anh và tích cực nói, đưa ra các ý kiến để nâng cao sự tự tin trong khi nói ( Sự tự tin là rất quan trọng vì rất nhiều người mất bình tĩnh khi lần đầu tiên đối mặt với examiner và kết quả là nói lắp bắp , không thành lời…)

+) Tự quan sát và ghi lại cách mình nói,tìm ra yếu điểm….

+) Tìm ra 1 vài người bạn có cùng chung mục đích, học nhóm sẽ tăng sự tự tin và khả năng giao tiếp đồng thời giúp bạn biết được nhiều ý tưởng trong các trường hợp nói hơn.

Do chưa biết được tầm quan trọng của việc học speaking từ đầu nên mình chỉ có 10 ngày để tập trung học speaking,may mà nhờ đó mà kết quả cũng khả quan hơn 1 chút

*) Reading

Có nhiều người lầm tưởng rằng khi học reading, chúng ta sẽ phải đọc hết bài từ đầu đến cuối rồi trả lời các câu hỏi. Thời gian đầu, với những bài đọc dễ, mình cũng bị rơi vào tình trạng lầm tưởng như thế này, kết quả là với những bài đọc dài và khó, gồm nhiều từ mới và câu phức tạp, mình làm rất tệ với thời gian gấp đôi thời gian cho phép mà vẫn gần như không hiểu gì. Sau đó mới biết rằng cách học đó là sai lầm và phải luyện tập đúng cách lại từ đầu, rất mất thời gian.

Kĩ năng quan trọng nhất là Scan và Skim – công việc của các bạn là phải đọc tiêu đề của bài đọc trước , sau đó đọc lướt qua các câu hỏi và quay vào trả lời luôn. Nghe tưởng chừng như là điều không thể nhưng với kỹ năng Skim, các bạn cần tìm và nhận ra keywords trong câu hỏi và Skim(lướt) qua toàn bài đọc rồi Scan (tìm) sự xuất hiện của chúng trong toàn bộ bài đọc hoặc các từ đồng nghĩa với chúng. Cấu trúc của bài đọc ielts được trình bày rất khoa học, các câu hỏi gắn với bài sẽ theo trình tự từ trên xuống nên các bạn cứ scan từ trên xuống dưới, mỗi khi tìm được một manh mối thì phải đọc qua rồi chuyển qua manh mối khác, sau đó dựa vào các dữ kiện và yêu cầu của đề bài rồi mới trả lời câu hỏi.Các câu hỏi trong Ielts có rất nhiều bẫy về manh mối, và bẫy về kiến thức của bạn, có 1 số

kiến thức bạn biết là đúng hoặc sai nhưng trong bài không nêu ra và câu hỏi đặt ra là true/false/not given thì bạn hãy chọn là not given chứ không phải là true hay false. Tiếp theo là bẫy về thời gian và từ vựng. 1 bài đọc ielts thường có từ 2500-3000 từ mà bạn sẽ phải đọc 3 bài trong 1 tiếng, nhiều bạn phân bổ thời gian là 20-20-20 , và sẽ mất thời gian ở 2 bài cuối. Vì bài đọc ielts bao gồm rất nhiều từ mới theo mức độ từ dễ đến khó(task1 , task 2 và task 3 là khó nhất) nên bạn cần phân bổ 15-20-25  cho các bài này và vì lý do áp lực phòng thi nên trong lúc tự luyện, phân bổ 12-15-22 là hợp lý nhất, các bạn sẽ có thừa 11 phút để đọc lại và tập trung cho các câu khó

Và điều cần ghi nhớ cuối cùng là làm đến đâu các bạn cần phải ghi ngay đáp án vào answer sheet vì có nhiều bạn cuống quá, hết giờ mới nhớ ra mà không kịp, thế là bị điểm kém. Lúc đó thì chỉ còn biết trách mình thôi.

*) Writing

Yêu cầu đầu tiên của Writing là các bạn cần phải biết cách phát triển các luận điểm và có đủ khả năng ngôn ngữ để diễn đạt chúng. Việc khai triển các luận điểm thì bạn có thể tập trong quá trình học speaking hoặc dùng mind map nhưng nhớ là tất cả những gì bạn nghĩ đều phải bằng tiếng anh chứ không được suy nghĩ bằng tiếng việt rồi dịch words by words, bài viết của các bạn sẽ bị trừ điểm rất nặng.

Tiếp theo là không nên lặp từ và các bạn cần paraphrase phần mở bài ,không nên có quá nhiều từ ngữ, làm thế nào cho càng mạch lạc, cụ thể càng tốt.Có 1 số mẫu câu mà các bạn cần phải biết hoặc liên từ nối ý để làm bài văn rõ ràng hơn.Nhớ kỹ rằng không được sử dụng idioms trong bài writing(vì informal)

Cuối cùng là practice makes perfect, các bạn càng tập viết nhiều, điểm của các bạn càng tốt, đừng quên rằng chữ viết cũng ảnh hưởng đến điểm số của bạn, trong thang điểm writing có chia ra 4 mục là Task Achievement,Coherence/cohesion, Lexical Resource và Grammatical Range and Accuracy, các bạn nên từ đó mà vạch ra chiến lược cụ thể cho bài writing của mình.

**) Nhìn chung thì việc học tiếng anh chủ yếu tập trung vào việc luyện nghe và nói, nếu bạn làm chủ được 2 kỹ năng này thì 2 kỹ năng còn lại với bạn không phải là 1 vấn đề lớn với bạn.

Sau đây mình sẽ trình bày tiếp 1 số kiến thức mà các bạn cần lưu ý trong quá trình làm chủ cả 4 kỹ năng

1)      Vocabulary

Trong tiếng anh có rất nhiều từ nhưng có khoảng 3000 từ thông dụng, với 3000 từ này các bạn có thể làm chủ giao tiếp trong nhiều hoàn cảnh khác nhau, nhưng với IELTS hay TOEFL,TOEIC… thì các bạn còn phải biết nhiều hơn thế, đó là những Academic words cho các trường hợp chuyên sâu. Càng nhiều từ bạn biết,khả năng bạn giành được điểm cao càng lớn. Việc học Vocabulary rất đơn giản, nếu như mỗi ngày bạn đọc 1 bài đọc, bạn sẽ tìm ra được 3-5 từ mới (thậm chí nhiều hơn) , lợi ích của việc này là vừa nâng cao khả năng đọc vừa biết được trường hợp cụ thể cho những từ ngữ này. Việc còn lại của bạn là đoán nghĩa, sau đó chép vào 1 quyển sổ hay tờ giấy, lấy từ điển ra tra.Có nhiều loại từ điển như Oxford,Babylon… nhưng mình khuyên bạn vẫn nên có 1 cuốn đại từ điển Anh-Anh-Việt để thuận tiện hơn trong việc tra cứu. Thình thoảng lúc nào rảnh rỗi có thể giở ra và tự ôn lại,lúc

nào bạn làm bài writing hay speaking, nhớ để list đó trước mặt và cố gắng dùng càng nhiều càng tốt(nhưng không được lặp từ) chỉ cần khoảng 1 tuần là sẽ quen với việc này, lúc đó kiến thức của bạn sẽ rộng hơn rất nhiều.(Áp dụng phương pháp này, mình đã học được hơn 520 từ academic trong 3 tuần và lúc đi học thêm được giáo viên khen là có nguồn từ vựng khá tốt:D)

2)      Pronunciation/Accent

Lúc trước mình cứ nghĩ đọc được từ là xong,biết cách phát âm là có thể ghi điểm nhưng sự thực không phải vậy, trong bài speaking, các examiner còn kiểm tra xem giọng điệu của bạn có tự nhiên không hay là cứ đều đều như 1 cái máy. Giọng điệu của bạn càng trôi chảy,tự nhiên thì giọng càng giống thật và càng được điểm cao. Việc luyện tập cái này hơi khó và cần sự kiên trì thay đổi nhưng 1 khi đã thay đổi được thì điểm bạn sẽ rất cao

3)      Grammar

Học  tiếng anh thì tất nhiên là phải biết grammar rồi. việc làm chủ được các cấu trúc khó trong bài kiểm tra của bạn càng làm cho bài viết/nói của bạn được đánh giá cao. Tuy nhiên các bạn cần biết cách kết hợp giữa câu phức tạp và câu đơn giản để tạo thành 1 thể thống nhất,mạch lạc và dễ hiểu,mỗi câu không nên dài quá(khoảng 3 dòng là đẹp) Cần có các câu chốt ý(khoảng nửa dòng đến 1 dòng là đẹp)

4)      Tips and Tricks

Thực ra thì mình hết cái để nói rồi nên cho thêm mục này, nói đơn giản ra là trong khi làm bài, các bạn cũng nên biết và sử dụng 1 số tips và tricks để đạt điểm số cao nhất có thể khi “bí” ví dụ như lúc nói mà hết ý thì có thể chèn thêm 1 số câu để câu giờ như là “I couldn’t agree more”, “well,let me see…” hoặc “well, where was i?” hoặc trong writing thì sẽ có 1 số mẫu câu nhấn mạnh và dài dòng hoặc đoạn kết dài dòng nếu hết ý.Trong listening hoặc reading thì thường những câu khó sẽ cho ra những cái bẫy mà mình tưởng là dễ-> không chọn mà chọn những cái khó hơn.

Cuối cùng là may mắn và bình tĩnh nữa

 

III)                Các tài liệu luyện thi & địa điểm luyện thi

Để bạn đạt được kết quả cao nhất thì trong quá trình học bạn nên sử dụng và luyện tập rất nhiều tài liệu .Việc ứng dụng laptop hay mp3/ipod trong quá trình học lại càng mang lại kết quả cao cho bạn.

Sau đây là 1 số tài liệu bạn nên xem qua

Trước hết là phải có Từ Điển( Ngoài 1 cuốn từ điển giấy còn phải có)

1)      Oxford Advanced Learner’s Dictionary 7

Hoặc

2)      Babylon dictionary pro v9.0.3 (r12)

Tiếp theo là phần mềm để phát triển/tích lũy kiến thức và gia tăng khả năng học trực quan

1)      Microsoft Student With Encarta Premium 2009-Bộ từ điển bách khoa toàn thư số 1 thế giới

Và

2)      Siêu Từ Điển Bách Khoa Toàn Thư Britannica 2012 Ultimate

Để luyện kĩ năng thì các bạn nên sử dụng (RECOMMEND)

1)      Effortless English Program full [Audio,video,book] - Cái này luyện nghe thụ động rất tốt

2)      Tell me more full levels - 1 trong những bộ luyện nghe nói hiệu quả

2)      The Rosetta Stone – luyện nghe nói tiếng Anh cực đỉnh

3)      150 bài nghe VOA

4)      3000 Most Commonly Used Words

5)      Pimsleur Learning English – Phương pháp học tiếng Anh hoàn hảo bằng kỹ năng nghe

6)      Cambridge Grammar for IELTS

Hoặc xem film tiếng anh (RECOMMEND)

1)      Friends full 10 seasons - Vừa xem film vừa học tiếng anh- 1 trong những bộ film tốt nhất đề nâng cao trình độ

2)      Desperate Housewives-Những Bà Nội Trợ Kiểu Mỹ

3)      Extra English – Học tiếng Anh qua phim hài vô cùng vui nhộn

4)      Và các bộ film khoa học của BBC

Luyện IELTS:

1)      IELTS on Track

2)      Insearch English The New prepare for IELTS Academic Modules

3)      404 Essential Tests for IELTS Academic Module

4)      [Full] Cambridge IELTS 8 (Answers and 2 AudioCDs)

5)      Cambridge IELTS Practice 1-7 full - Tổng hợp đề thi thử IELTS của Cambridge

6)      Longman IELTS Practice Test Plus

7)      Oxford IELTS Practice tests

8)      Official IELTS Practice Materials 2 và Official IELTS Practice Material

9)      Achieve Ielts practice test book

10)   IELTS Reading Tests – Sam McCarter & Judith Ash

11)   IELTS Writing by Mat Clark

Với các bạn học TOEIC:

1)      JIM’s TOEIC 1000 listening comprehension Practice Test Items for the New TOEIC Test

2)      Preparation Series for the New Toeic Test: Intermediate 4th Edition (PDF+7CD)

3)      Very Easy TOEIC

4)      Big Step TOEIC 3

5)      Hoặc DVD tổng hợp tài liệu TOEIC - Đầy đủ tài liệu luyện thi toeic

Về địa điểm luyện thi thì các bạn có thể search các câu lạc bộ tiếng anh và tham gia vào hoặc đăng ký 1 khóa học các trung tâm, giáo viên(không nhất thiết là người nước ngoài) hoặc tự học, lên mạng, đọc báo (BBC,CNN,..)…. Cái chính là các bạn có quyết tâm.

BÀN VỀ LUYỆN NÓI TIẾNG ANH

1. “Ếch ngồi đáy giếng”

Người ta thường khá thiển cận nếu chưa đi sâu vào một vấn đề nhất định, đặc biệt khi mới bắt đầu học hay tập luyện một cái gì đó. Sự thiển cẩn “ếch ngồi đáy giếng” này dẫn đến các hệ quả là:

a. Đặt mục tiêu không cao

Trước khi làm gì ta cũng phải đặt ra mục tiêu rõ ràng để giúp cho việc thực hiện có định hướng (người phương Tây gọi đó là phương pháp Backcasting). Nhưng thông thường khi người ta kém (do mới bắt đầu học) nên hay bị mắc bệnh “ếch ngồi đáy giếng”, không biết thế nào mới là đạt yêu cầu, chưa nói thế nào mới là giỏi thì gần như không có khái niệm. Khi người ta mới học tiếng Anh, nếu thấy một người nói chuyện được với người nước ngoài đã thấy là kinh lắm, và chỉ mong được như thế là thoả mãn lắm rồi. Rồi khi bắt đầu tậm toẹ có chút căn bản, thì lại thần tượng những người “phun tiếng Anh như gió” (bất luận họ nói đúng hay sai).

Thông thường, người Việt mình cũng chỉ đặt mục tiêu đến thế là hết, nên khi đã nói tiếng Anh được lưu loát, “như gió”, thì thường tự thoả mãn mình mà không cố gắng trau dồi, nâng cấp nó lên nữa. Đặc biệt những người học chuyên về tiếng Anh ở các trường Ngoại Ngữ, hay hơn nữa là người được đi nước ngoài thì càng coi thường, vì nghĩ rằng mình có điều kiện và môi trường như thế, thể nào mà chả giỏi tiếng Anh nói chung và nói tiếng Anh nói riêng. Với một suy nghĩ “ấu trĩ” dường vậy, nên tỉ lệ những người giỏi tiếng Anh cũng như nói tiếng Anh hay ở người Việt là rất khiêm tốn, không ngoại lệ những người có điều kiện đi học bằng tiếng Anh, kể cả Việt Kiều.

Vì vậy, để có thể đạt một kết quả cao trong học tiếng Anh lẫn nói tiếng Anh, ta cần phải đặt mục tiêu rất cao. Riêng về chuyện nói, thì ta phải lấy mức trần là các chính khách Mỹ hay Anh (những người có tài hùng biện) để mà phấn đấu. Điều này không hẳn có nghĩa là ta sẽ phải nói hay được như họ, tất nhiên về lý thuyết, chừng nào chưa nói được như họ, nghĩa là ta vẫn có thể phải cố gắng luyện tập tiếp. Tuy nhiên, vì thường con người hiếm ai có thể đạt 100% mục tiêu cả, thường là một số % nhất định nào đó, nếu ta đặt mục tiêu thấp tè, thì dù đạt 99% cũng chả thể bằng đặt mục tiêu cao chót vót nhưng đạt độ 50% thôi.

Trong trường hợp này cũng thế, nếu ta đặt mục tiêu chỉ là nói lưu loát, thì có khi ta chỉ đạt gần được mức ấy, nghĩa là chưa có gì là ghê gớm cả, nghe vẫn có thể “khô” như thường. Nhưng nếu đặt mục tiêu là Bill Clinton, thì chí ít không nói hay bằng ông ta (mà nói hay bằng thế quái nào được con người tài năng hùng biện thế) thì cũng phải nói hay chả kém gì, hay thậm chí hay hơn cả người bản ngữ bình thường. Phải làm cho người bản ngữ phải ngạc nhiên khi ta vừa cất lên một câu nói, thế mới tạm coi là nói tiếng Anh khá. Giống người Việt ta thôi, khi nghe người nước ngoài nói một thứ tiếng Việt chuẩn xác, ta cũng chả trầm trồ bỏ bố đi chứ, nhỉ?

b. Tinh tướng ăn khoai nướng

Người ta khi đạt được một cái gì trong mắt nguời khác thì thường bị tật tự mãn, tự kiêu mà

dân gian gọi là tinh tướng hay tinh vi. Chính vì thế, họ càng thích thể hiện, mà càng thích thể hiện thì tâm hồn càng bất an, càng dễ mắc tật loi choi mà không nói cho chuẩn theo ý mình được. Hơn nữa, vì tinh tướng, nên họ không biết mình, cứ nghĩ là mình giỏi lắm, vì thế càng không thể phát hiện cái sai, cái kém của mình để mà phấn đấu tiếp.

Tôi quen một số người, đều có khả năng nói tiếng Anh lưu loát trước đông người, nhưng vì họ nghĩ rằng mình thế là quá kinh (so với người ở Việt Nam) rồi, nên chả nhìn lên, chỉ nhìn xuống, mãi mà vẫn chỉ ở một mức đủ cho dân Việt lác mắt, nhưng dân Tây thì e rằng... Có lẽ mỗi người phải có lúc „ngộ” ra, hiểu được thế nào mới là mức giỏi thực sự, và từ đó thấy rõ ràng cái yếu kém của mình, nhận ra rằng con đường đi đến chỗ tối ưu còn gian nan lắm, thì mới có thể tiếp tục vươn lên được.

2. Hấp tấp “ăn cám hấp” (2)

Người Việt (mà cả người nước khác nữa) khi học nói thường có xu hướng thích nói nhanh, chắc do ảnh hưởng bởi những quan điểm như "thằng/con đấy nói tiếng Anh như gió" và suy ra nó giỏi tiếng Anh. Bên cạnh đó, nói nhanh bao giờ cũng dễ hơn, vì nói vo được, lấp liếm đi các chỗ sai. Nguyên tắc của một môn gì đó, chẳng hạn trong thể thao, đi nhanh đã khó, nhưng đi chậm mà chuẩn còn khó hơn.

Ví dụ bạn nào đã chơi trượt tuyết, trượt băng sẽ thấy để đi chậm và đúng kĩ thuật không phải chuyện đơn giản. Những người tập thể thao không bài bản, thường cố chơi với tốc độ nhanh khi bắt đầu vào guồng, vì làm nhanh sẽ dễ dẫn đến trạng thái “xung cơ” (phấn khích) mà vào tay nhanh, rồi dần dần khi hoàn thiện trình độ mới điềm đạm dần; còn theo hệ thống tập huấn chuyên nghiệp, người tập bao giờ cũng bắt đầu một cách chậm rãi nhưng đúng kỹ thuật.

Trong tiếng Anh cũng vậy. Nếu bạn nào đang có thói quen tự nhiên nói "như gió", hay thử nói thật chậm rãi thử xem, sẽ thấy rất khó, và phát hiện ra mình có nhiều cái sai thú vị phết đấy. Hãy đi từ từ và chắc chắn, thà chậm mà đúng còn hơn nhanh mà sai.

3. Dục tốc bất đạt

Thiếu kiên trì hay “dục tốc bất đạt” là cố tật của con người. Trên đã bàn về hấp tấp trong khi nói, nay lại là chuyện muôn thuở, hấp tấp vội vàng đốt cháy giai đoạn trong quá trình luyện tiếng. Bản thân tôi chập chững tự học tiếng Anh từ cuối cấp 1 bằng một cuốn sách tự học tiếng Anh, liên tục tự học không qua một trường lớp chính thức nào (trừ môn tiếng Anh dở hơi biết bơi được ném vào Phổ thông và Đại học) cho đến khi học xong đại học, đã từng present 3h liên tục trước hàng chục giáo sư với sinh viên Canada trong một dự án hợp tác và được họ đánh giá không đến nỗi. Vậy mà cho mãi đến 3 năm trước đây mới phát hiện ra mình nói không chuẩn rất nhiều chỗ, chứ chưa kể đến chuyện nói hay. Sau đó, tôi phải mất hơn nửa năm trời để luyện nói, mỗi ngày bỏ ra ít thì 5 phút, nhiều thì nửa giờ để đọc ít thì 3 câu, nhiều thì một vài trang tiếng Anh, để có thể điều chỉnh toàn bộ giọng nói lẫn “Từ vựng nói” của mình.

Sau đó, tôi vẫn luôn có ý thức trau dồi khả năng nói của mình mọi lúc mọi nơi tuy không mang tính cấp tốc (intensive training) như vậy nữa, để được một giọng nói cũng không đến nỗi quá tự ti khi ra gặp bạn bè quốc tế. Tuy vậy, vẫn còn nhiều điều phải phấn đấu nữa lắm.

*     **

Trên đây là 3 điểm cơ bản thuộc về nhận thức và thái độ, làm cản trở việc luyện nói tiếng Anh cho chuẩn và hay. Ngoài ra còn có nhiều đặc điểm nhỏ khác, các bạn có thể tự phát hiện thêm. Tôi xin tạm dừng vấn đề này ở đây.

Những nguyên nhân này tôi nêu ra để làm điểm khởi động cho ý đồ chính của tôi là chia sẻ với các bạn kinh nghiệm tự luyện giọng nói tiếng Anh của mình, hay đúng ra là thay máu vốn từ nói và luyện giọng nói chưa chuẩn của mình.

CHIẾN THUẬT TỪNG BƯỚC LUYỆN GIỌNG NÓI

1. Luyện từ

Cái lớn bắt đầu từ cái nhỏ. Muốn nói cả câu chuẩn thì phải nói từng từ chuẩn. Sẽ có người cười khẩy, từ thì làm sao mà sai được. Vừa rồi, có người bạn của tôi đi học một lớp luyện nói, ông thầy có cho cả lớp đọc một câu rất đơn giản, ví dụ "ecological thinking and ecology protection should go together". Bạn tôi chắc mẩm làm sao mình có thể đọc sai một câu nói đơn giản đến nhường vậy. Nhưng nhầm to, vẫn sai như thường, các bạn tự phát hiện cái sai dễ mắc ở đây là gì nhé.

Khi luyện từ cần chú ý các điểm sau:

a. Phát âm: (hay âm đọc, không tính trọng âm) tiếng Anh là thứ tiếng không có quy tắc, nhưng cái không có quy tắc của nó cũng lại có quy tắc, mà cái sự quy tắc ấy cũng lại chẳng có quy tắc gì. Để phát âm đúng từng từ, ta vừa phải học thuộc, vừa phải liên tục tư duy để phát hiện và ghi nhớ các quy tắc ẩn dấu của nó. Một vốn từ vựng được coi là tối thiểu đủ dùng là 5000, thì công việc của các bạn không phải là nhỏ đâu, tôi nghĩ rằng bạn sẽ phải nhớ tối thiểu cả ngàn trường hợp khác nhau. Từ những cái bất quy tắc thông thường như doubt (dawt), debt (det) cho đến những thứ quái thai như bury ('be:ri) thì ta không có cách nào khác là học vẹt.

b. Trọng âm: cái này mới gọi là khoai. Sai về phát âm thì còn châm trước được, vì tiếng Anh địa phương thường không đáp ứng được nhu cầu này, chẳng hạn tiếng Anh-Latin, họ đọc chả khác gì tiếng Tây Ban Nha. Nhưng trọng âm thì phải tuyệt đối chú ý. Bạn có thể phát âm sai, thậm chí sai toét, nhưng nếu đúng trọng âm thì người nghe vẫn nắm bắt ngon. Chắc là mọi người đều biết, tiếng Anh cũng như một số ngôn ngữ phương Tây, người ta nghe trọng âm là chính. Nếu nói đúng trọng âm, thì dù có nói nhỏ, hay bị nhiễu (như nghe qua đường điện thoại rè, hay trong lúc ồn ào…) người nghe vẫn có thể đoán ra được ý mình định nói.

Một lần nữa, luyện trọng âm từ phải luyện word by word, nghĩa là từng từ một, và với 5000 từ vựng thì công việc của các bạn không phải là nhỏ. Tuy nhiên quy tắc trọng âm thì có đỡ hầm bà làng hơn.

Theo tôi, phải mất 3 tháng chú ý rèn luyện hàng ngày, thì bạn mới có thể thay máu, hay ít ra hiệu đính được cách phát âm cho cái vốn từ vựng chắc chắn không phải là nhỏ của các bạn.

*     **

Một số lỗi trọng âm và phát âm thường gặp:

Nào hãy bắt tay vào để kiểm tra vốn từ nói (speaking vocabulary) của mình xem. Hãy khư khư bên mình cuốn từ điển, và check cách đọc của mình với một vài từ phổ thông, rồi nhìn vào phần phiên âm, xem các bạn phát âm và nhấn trọng âm đúng đến cỡ nào. Các bạn đã phát hiện ra chỗ dễ sai của cái câu ví dụ trên kia chưa? Có rất nhiều điểm có thể sai khi phát âm và nhấn trọng âm, nhưng có những lỗi cơ bản thường mắc như sau:

a. Đọc như nhau khi biến trạng thái từ

Mọi người khi học nói một cách tự phát thường đọc tính từ, danh từ, động từ (hay biến “thì”) với cùng một kiểu cho nó dễ (chưa nói những người có cơ bản yếu còn không phân biệt được đâu là tính, danh, động). Nhưng chúng thường biến khác so với nhau trong cách viết, và từ đó, phát âm lẫn trọng âm cũng khác nhau. Hãy dùng từ điển để tra các cặp từ sau kể về trọng âm lẫn phát âm: export(n)-export (v); technology-technological; economy-economic; photograph-photography, conservation-conservative.... Nào các bạn đã thấy mình không ổn chưa. Những bạn nào mà không sai những từ này là cũng đã là rất tốt rồi, có cơ bản về phát âm.

Bạn nào mà sai nhiều, thì phải rất chú trọng, bạn đã cảm thấy con đường để nói chuẩn (chưa nói là hay) cũng không hề dễ dàng, đấy là một nguyên nhân cơ bản tại sao người Việt nói sai nhiều.

Có rất nhiều nguyên tắc để nhớ trọng âm cũng như phát âm, tôi không muốn nói ngay ra đây, vì cũng mất thời gian, nhưng quan trọng là tôi muốn các bạn tự tìm hiểu trong quá trình thay máu vốn từ của mình.

b. Thiếu trọng âm phụ

Trong một từ dài 3-4 âm tiết trở lên, thường có trên 1 trọng âm. Ngoài trọng âm chính (biểu diễn bởi dấu phảy phía trên đầu, trước trọng âm) còn có trọng âm phụ (biểu diễn bởi dấu phảy phía dưới chân, trước trọng âm). Ví dụ environmental (in,vairơn'mentl). Các bạn cần phải đọc rõ cả trọng âm phụ này, còn các âm còn lại có thể nuốt đi. Quy tắc thông thường đối với trọng âm phụ là luôn đứng cách trọng âm chính một âm (trước hoặc sau).

c. Trọng âm nhấn chưa đủ độ

Các bạn đã ít sai trọng âm từ vẫn thường mắc lỗi này. Để nói được hay, thì trọng âm chính cần phải có âm lượng gấp 2-2.5 lần âm thường, và có độ dài cũng tương tự, còn đối với trọng âm phụ thì cũng phải 1.5-2 lần. Nhiều khi các âm không phải trọng âm có thể nuốt (đọc rất nhỏ trong cổ họng), nhưng phải nhấn các trọng âm rất rõ, rất to và dài (chưa nói là còn phải luyến nữa). Tóm lại là phải đủ đô!

Còn nhiều lỗi nữa, các bạn có ý kiến đóng góp thêm cho phong phú.

2. Luyện ngữ và câu (phrases and sentences)

Ngay từ khi bắt đầu thay máu vốn từ vựng, bạn có thể bắt đầu vào luyện nói các ngữ và câu ngay. Tôi gọi Ngữ, hay ngữ nói, ở đây có nghĩa là các cụm từ trong một câu mà khi nói cần

phải nói liên tiếp. Ngữ nói có thể giống, có thể khác với Ngữ thông thường trong ngữ pháp. Vì vậy, Ngữ ở đây có thể gọi là nhịp. Trong một câu có thể phân ra nhiều ngữ. (Chú ý đây là khái niệm của riêng tôi đặt ra để tiện gọi, không có tính kinh viện, quy tắc trên thực tế). Ví dụ một câu nói thông thường như như sau:

Being informed that the examination result is ready, I want to go to school right now.(3)

Nếu các bạn phải đọc chậm rãi, thì thông thường các bạn chỉ giảm tốc độ đọc đi (như kiểu quay chậm), đối với từng từ, từng từ một kiểu:

Being… informed… that… the… examination… result… is… ready…, I …want… to… go… to… school… right… now.

Nhưng trên thực tế, người ta chỉ giảm tốc độ đọc các từ đơn đi đôi chút, còn lại để đọc chậm rãi, ta nên phân câu ra thành các ngữ có nhịp ngắn 2-4 từ như sau:

Being informed/ that the examination result/ is ready, I want /to go to school/ right now.

Sau khi đã phân đoạn như vậy, việc đọc chậm sẽ chủ yếu được thực hiện nhờ việc ngắt nghỉ giữa các Ngữ. Vì vậy, muốn đọc chậm rãi bao nhiêu, ta chỉ việc nghỉ dài tương đương bấy nhiêu giữa các ngữ, chứ không hề phải đọc ê a kéo dài từng chữ như thông thường trong tiếng Việt. Câu trên sẽ được nói chậm rãi theo phong cách sau:

Being informed……… that the examination result……… is ready,……… I want ........to go to school ........right now.

Tại sao phải nghỉ, nói chung là để ta có thời gian nghĩ sẽ nói tiếp cái gì (như các cụ thường dạy “uốn lưỡi bẩy lần trước khi nói”). Còn trong tập nói, thì đơn giản là để ta có thời gian chuẩn bị cho việc nói tiếp các ngữ tiếp theo. Việc ngắt nghỉ này giúp ta khoan thai, tránh hấp tấp, tránh việc bị nói dồn dập mà vấp váp, khô khan. Các bạn cứ thử xem, sẽ thấy ngay mình nói chậm khá dễ dàng, và có vẻ khá hay. Hì hì, thực ra nếu các bạn để ý nghe CNN, BBC, sẽ thấy các chính khách (Bill, Bush chẳng hạn) đều nói khá chậm rãi theo phong cách này. Các ông này thường ngắt nghỉ rất hợp lý trong câu nói, có khi nghỉ khá lâu mặc dù tốc độ trong một ngữ cũng không chậm hơn bình thường là mấy. Việc ngắt nghỉ này khiến câu nói trở nên có NGỮ, có nhịp.

Một điều chú ý nữa trong câu ví dụ trên, là ngoài ngắt nhịp, thì các trọng âm cũng cần được nhấn mạnh và DÀI hơn các âm khác. Trong số các trọng âm đó, lại có các trọng âm được nhấn bật lên so với các trọng âm khác. Ta gọi đó là các trọng âm câu. Trọng âm câu là trọng âm của các từ quan trọng đa âm tiết hay chính là từ quan trọng đơn âm tiết.

Câu trên thông thường sẽ phải nói như sau:

Being info...rmed……… that the e..xamina....tion resu..lt……… is re....ady,………… I wa....nt ........to g..o to scho....ol ........right no...w. (độ dài chấm biểu hiện độ dài tương đối)

Trong câu trên, các từ quan trọng là examin(a)tion, w(a)nt, sch(oo)l, n(ow), vì nó mang lại thông tin chính cho câu. Việc chọn trọng âm câu thực ra tuỳ theo mỗi người nói và tuỳ vào văn cảnh mà ta nên nhấn vào các âm tiết khác nhau. Việc nhấn trọng âm từ và trọng âm câu đủ đô, là một yếu tố quan trọng giúp ta nói không bị như súng bắn, khiến tốc độ trong một

ngữ cũng đã giảm đáng kể. Đây là Điệu để mà tạo thành cái gọi là NGỮ ĐIỆU nói.

Nào, giờ là lúc thực hành, các bạn hãy kiếm ngay một trang tiếng Anh nào đó mà bạn cho là phù hợp và cầm sẵn cây bút chì. Trước hết đọc lướt qua rồi dùng bút chì ngắt nhịp câu, đồng thời gạch chân các trọng âm câu. Sau đó là luyện đọc, với các yêu cầu sau:

- Thong thả nói chung - To và rõ ràng - Nhấn trọng âm từ (1.5-2 lần dài và to hơn bình thường) - Nhấn trọng âm câu (2-2.5 lần so với bình thường) - Nghỉ giữa các ngữ (tuỳ vào mỗi người, thông thường là không dưới 1/3-1/2 giây) - Dần dần nuốt các âm tiết không quan trọng như các quán từ (a, an, the); các giới từ (to, in, on, up… trừ khi ta muốn nhấn mạnh các quán từ này); và các âm không phải trọng âm trong từ đa âm tiết. Kỹ thuật nuốt âm là đọc nhỏ và lướt nhanh, gần như không để âm thoát ra khỏi cuống họng.

Luyện hát (nhất là những bài hát có lời nhanh thể loại Pop Rock) là một cách rất tốt để luyện nuốt âm, từ đó bổ trợ cho luyện trọng âm (vì khi các âm thường bị nuốt thì những âm còn lại sẽ phải là trọng âm). Tuy nhiên, cũng phải lưu ý, không những nhịp điệu hát khác với nhịp điệu nói, mà đôi khi các âm còn bị thay đổi so với bình thường để phù hợp với bài hát (ví dụ, các quán từ đáng nhẽ phải đọc lướt thì trong bài hát thỉnh thoảng vẫn được nhấn dài để đáp ứng các giai điệu). (4)

Chiến thuật luyện đọc là:

- Luyện từng từ: đọc từng từ một cho chuẩn rồi mới luyện đọc cả ngữ (dùng từ điển để tra phát âm và trọng âm)

-Luyện từng ngữ: đọc từng ngữ một cho chuẩn một (vài) lượt rồi mới đọc cả câu.

-Luyện từng câu: Đọc từng câu một cho chuẩn rồi mới đọc cả đoạn.

Vạn sự khởi đầu nan, các bạn cần rất kiên trì và cẩn thận trong giai đoạn bắt đầu này, nó có thể mất 1-2 tuần hay hơn để quen với việc ngắt nghỉ, nhấn trọng âm cho đúng (thời gian này tuỳ vào mỗi người cảm thấy là đủ chưa, dù chả có gì là đủ cả). Sau khi đã thành thói quen, thì việc học nói nhờ đọc diễn cảm này sẽ thông suốt hơn. Lúc ấy, bạn có thể bắt đầu việc học nói nhờ đọc trực tiếp các đoạn tiếng Anh dài mà không cần phải bắt đầu từng ngữ từng câu nữa.

Tuy nhiên, việc luyện từng từ thì vẫn phải tiếp tục, cho đến khi bạn nhớ trọng âm và phát âm của cả vốn từ vựng của bạn. Cần luôn lăm lăm quyển từ điển, đọc từ nào không chắc phát âm và trọng âm là phải tra ngay, và luôn có ý thức rút ra quy tắc và kinh nghiệm.

Hãy ghi nhớ, luyện tập một cách chuyên nghiệp và bài bản bao giờ cũng có vẻ nhàm chán trong giai đoạn đầu, chỉ luyện đi luyện lại từng kỹ năng nhỏ, một động tác nhỏ, ở đây là các từ, các ngữ, các câu. Nếu các bạn đã có thời gian chơi thể thao một cách bài bản như bóng bàn, cầu lông, bóng đá... hay xem người ta tập, sẽ hiểu rõ hơn sự đầy ải khi học nói này. Phải kiên trì và có ý thức. Chả còn cách nào khác.

Ngoài ra, bạn cần tham khảo cách nói của ng bản ngữ bằng cách nghe các cuộc diễn thuyết, phát biểu trên TV (tốt hơn là bản tin, vì bản tin là dạng official speaking, việc nhấn và ngắt

nghỉ ở cấp độ bình thường), đặc biệt là các chính khách Mỹ, vì ng Anh thường nói như súng bắn (Tony Blair là một ví dụ, ông ta nói tương đối nhanh so với các chính khách Mỹ). Việc tham khảo này sẽ giúp bạn so sánh và điều chỉnh cách đọc của mình. Nghiên cứu khoa học còn phải tham khảo rất nhiều tài liệu, nữa là học nói, nhỉ!!!

ĐỂ CÓ MỘT GIỌNG NÓI HAY

Nếu đọc chuẩn được phát âm, nhấn đúng và đủ trọng âm từ và trọng âm câu, đồng thời ngắt nghỉ hợp lý thì đã có thể nói là khá tốt rồi, gọi là nói có Ngữ điệu. Tuy nhiên, lúc này vẫn chưa thể gọi là nói hay (beautifully) được mà mới chỉ có thể gọi là nói lưu loát (fluently). Bạn nên nhớ rằng ngay cả người bản ngữ cũng không đồng nghĩa với việc nói hay. Ví dụ người Việt chúng ta, không phải ai cũng nói một thứ tiếng Việt hay và đẹp, dễ đi vào lòng người.

Bởi vậy, để nói hay, ai cũng phải luyện tập cả, không phân biệt người bản ngữ hay người nước ngoài (tất nhiên là người bản ngữ có thuận lợi rất lớn không thể phủ nhận). Một ví dụ điển hình là tổng thống Bush, nếu ai để ý thời sự có thể thấy ông ta càng ngày càng luyện được giọng nói hay hơn, nếu so với thời còn đang tranh cử thì quả là khác biệt rất nhiều. Tuy nhiên, để so với Bill thì còn phải phấn đấu nhiều, vì với Bill nói hay đã như là một bẩm sinh (nhưng cũng không có nghĩa là ông ta không phải tập nói). Ngoài ra, các bạn có thể thấy những người phát thanh viên trên TV đều phải qua các lớp tập nói nhằm thi vào đài truyền hình.

*     **

Ngoài các yếu tố cơ bản đã trình bày ở các phần trước, nói được hay còn cần một yếu tố quan trọng là Giai Điệu (melody). Giai điệu cũng có thể chia ra 2 loại:

1. Giai điệu của từ

Hay đúng ra là giai điệu của trọng âm (của từ đa âm tiết và âm của từ đơn âm tiết). Không chỉ đơn thuần nhấn dài và mạnh cho đủ đô đối với trọng âm của từ, mà ta còn phải Luyến nữa. Bởi vì trọng âm thường kéo dài gấp đôi gấp rưỡi các âm khác, nên nếu ta chỉ kéo dài nó ra và đọc to nó lên một cách chân phương nghe sẽ rất đơn điệu (khác với tiếng Việt có 5 thanh, cứ đọc ra đã có giai điệu rồi).

Để giải quyết vấn đề này, người ta phải luyến các trọng âm sao cho nghe thật sinh động. Có rất nhiều phong cách luyến tùy theo vùng ngôn ngữ, nhưng 3 vùng đặc trưng là Anh, Mỹ và Úc, chúng có các tính chất khá riêng biệt trên cùng một cơ sở chung. Trong đó, Anh-Mỹ có vẻ có phong cách luyến nghe ngọt hơn cả.

Việc luyến như thế nào cho đúng rất khó nói qua bài viết, hơn nữa còn tuỳ vào bạn thích luyến theo kiểu gì, chứ bạn bảo hãy luyến theo kiểu Thổ Nhĩ Kỳ thì ba đầu sáu tay tôi cũng chịu. Tuy nhiên, về cơ bản, việc luyến trọng âm khá giống với thanh NGÃ (~) trong tiếng Việt, khi kéo dài ra và đọc trầm bổng một cách rõ ràng hơn. Nghĩa là đầu tiên bạn thổi âm cho vồng lên rồi lại đè xuống, và kết thúc hơi lên một chút. (đồ thị cường độ âm tương tự như hình dấu ~). Nhưng hãy chú ý là nếu đọc khan như dấu Ngã của tiếng Việt (cụt lủn), thì chả bao giờ bạn đọc đúng cả, phải nhấn đủ đô (dài và mạnh).

Về lý thuyết là thế, nhưng để cho nhanh, các bạn nên tham khảo ngay trên TV, radio hay

nghe người bản ngữ nói để tập theo (bản ngữ ở đây là các nước nói tiếng Anh chính thống).

2. Giai điệu của câu

Tương tự, trong câu có các trọng âm câu thì tương ứng cũng phải có giai điệu của câu. Cái này khó có thể miêu tả ở đây. Tôi chỉ muốn lưu ý các bạn về vấn đề này. Đây là điểm cứu cánh, tính chất quyết định cuối cùng đến một giọng nói hay.

Về nguyên tắc, câu nói phải lên bổng xuống trầm với các mốc của nó là các Trọng Âm Câu (xem phía trên). Các trọng âm câu không chỉ phải luyến nuột và rõ hơn các trọng âm thường một cách đơn thuần, mà nó còn phải có vai trò lãnh xướng (lead) các âm tiết quanh nó. Nghĩa là trước và sau khi luyến trọng âm câu, thì các âm tiết quanh nó cũng phải có một sự hậu thuẫn làm nền như thế nào đó...

*     **

CÁC PHONG CÁCH NÓI TRONG TIẾNG ANH PHỔ THÔNG

Sau khi đã luyện được giọng nói có giai điệu, luyến liếc ngon lành, bạn có thể bước vào giai đoạn luyện nói thực sự hay luyện nói thực hành (practical speaking). Lúc này, bạn có thế coi có xuất phát điểm tương đương với người một bản ngữ thông thường. Thách thức của bạn bây giờ là nói phải hay, phải hấp dẫn người nghe, thậm chí hấp dẫn cả người bản ngữ.

Cũng như các ngôn ngữ khác, tiếng Anh có rất nhiều phong cách nói . Nếu các bạn không phân biệt được các phong cách trong các tình huống khác nhau, cứ bê nguyên một kiểu giọng mọi lúc mọi nơi thì dễ mắc phải tật ăn nói lộp bộp như gà mắc tóc. Nói chuyện phiếm ở quán nước phải khác với tranh luận trong cuộc họp, phát biểu phải khác với đọc bản tin…

Có rất nhiều phong cách, nhưng tôi tạm chia ra các phong cách chính như sau:

1. Giọng nói chuyện thông thường

Đây là phong cách phổ thông nhất mà ai cũng dùng hàng ngay khi trò chuyện. Chính vì thế, nó cũng không có quy tắc gì cả, ai thích nói kiểu gì thì nói, trầm bổng, đều đều, nhỏ to đều ok cả. Nhưng vì trò chuyện thường dài, phải nói nhiều nên người ta hay nói nhanh, chú ý tới trọng âm nhưng ít luyến, đồng thời nuốt âm tiết phụ rất nhiều. Các bạn có thể tham khảo trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là trên điện ảnh (cái mà ng ta vẫn nói là “Phim Mỹ nghe khó bỏ cụ”).

2. Giọng đọc bản tin, báo cáo

Đọc bản tin, báo cáo hay các loại hình tương tự đã bắt đầu phải có tình hình thức (formal) rồi. Người đọc bản tin có thể nói nhanh chậm tuỳ ý (các phóng viên và phát thanh viên của BBC, CNN thường đọc bản tin hay báo cáo khá nhanh, đặc biệt là tin nóng). Nhưng một yêu cầu quan trọng là phải rõ ràng, mạch lạc (vì đối tượng nghe là quần chúng) và trung tính, nghĩa là không nên đặt cảm xúc cá nhân vào câu nói (vì bản chất thông tin là phải khách quan).

3. Giọng đọc chương trình khoa học, phóng sự

Giọng đọc các chương trình kiểu phóng sự, khoa học thường thức… có yêu cầu cao hơn giọng bản tin. Nó có các tiêu chí sau:

- Rõ ràng mạch lạc (dĩ nhiên) - Khoan thai (để người nghe còn có thời gian nắm những thông tin, nhất là thông tin khoa học) - Mềm mại với một chút truyền cảm tương đối (nhằm mục đích lôi cuốn người nghe vào các thông tin thường là mới, chứ không phải đưa cảm xúc hay ý đồ cá nhân vào)

4. Giọng hùng biện

Đây là cấp khó nhất trong việc nói. Ngay chuyện nói trước công chúng đã không phải là việc dễ, nhất là với người Việt hay xấu hổ. Từ phát biểu, đọc diễn văn, đến diễn thuyết hay trình bày (present) hoặc nghị/tranh luận (luật sư chẳng hạn) trước đám đông đòi hỏi nhiều kĩ năng kết hợp, một trong đó là giọng nói hấp dẫn. Cái này là kết quả của năng khiếu cộng với luyện tập kiên trì. Nếu bạn là người không có khiếu hùng biện, thì hãy cần cù bù thông minh. Ngày trước có chuyện về một người hồi bé nói không ra hơi, về sau nhờ hàng ngày ngậm sỏi đứng nói át tiếng sóng biển mà trở thành nhà hùng biện nổi tiếng.

Ngoài các yêu cầu mạch lạc và rõ ràng, để luyện phong cách rất xương này ngoài còn phải rất lưu ý các điểm sau:

- Tốc độ: có thể lúc nhanh dồn dập, lúc khoan thai điềm đạm nhấn từng chữ tuỳ vào ý người muốn trình bày. Đặc biệt trọng âm câu phải rất chú trọng vì nó nêu bật ý người nói. Bình thường ta có thể nói với tốc độ trung bình, nhưng đến các từ khoá hay ngữ khoá, ta phải chậm lại, nhấn mạnh và rõ.

- Âm lượng: lúc trầm lúc bổng có kiểm soát, đặc biệt chú ý thổi âm và luyến vồng ở các trọng âm câu hay từ/ngữ khoá.

- Cảm xúc: càng truyền cảm càng tốt, vì phong cách này là phục vụ mục đích cá nhân (hay đại diện một tổ chức) nên càng khiến người nghe đồng tình với mình thì càng tốt (motivating).Tuỳ theo ý đồ, người nói hoà cả cảm xúc lẫn ý chí của mình vào câu nói, nhờ đó mà điều khiển tốc độ và âm lượng theo ý mình, giúp cho việc biểu hiện (express) được cái hồn của vấn đề.

Trên đây là 4 phong cách chính trong tiếng Anh nói riêng và các ngôn ngữ nói chung (kể cả tiếng Việt). Ngoài ra, còn có các phong cách trung gian, hay kết hợp giữa các phong cách trên, các bạn có thể bổ sung thêm cho đa dạng.

Việc phân biệt các phong cách nói theo tình huống là rất quan trọng, để người nói có thể lựa chon giọng nói cho phù hợp, nhằm đạt kết quả là truyền đạt thông tin đến người nghe một cách tối ưu. Hơn nữa, các phong cách khá khác biệt, không thể bệ nguyên cách nói ở tình huống này vào một tình huống khác được.

*    **

Đến đây tôi tạm kết thúc loạt ‘lan man’ về luyện nói mà tôi đã đúc kết từ kinh nghiệm của chính bản thân tôi, từ ngày chập chững học nói tiếng Anh. Hi vọng nó sẽ bớt giáo điều và có

tính thực hành cao hơn, vì tôi chia sẻ với các bạn với tư cách cũng là một người đang tự học, hiểu rõ hơn hoàn cảnh của những người học sinh, đặc biệt những vướng mắc thường gặp mà đôi khi các thầy giáo vì ở trình độ quá cao không thể lường được từ học trò của mình.

Tuy nhiên, các bạn phải dựa vào chính sức mình, tự tìm tòi ra phương pháp của riêng mình trong quá trình tự rèn luyện, với sự hỗ trợ của các tham khảo đắc lực là TV, radio hay người thực việc thực. Mọi lý thuyết sách vở chỉ là giáo điều, chỉ là cặn bã của người viết (Trang Tử), thực tế mới là quan trọng, bởi vì:

Mọi lý luận đều là xám xịt, chỉ cây đời là mãi mãi xanh tươi

PHỤ LỤC 1: CÁC QUY TẮC TRỌNG ÂM VÀ PHÁT ÂM THƯỜNG GẶP

Qua quá trình luyện từ, tôi xin cung cấp một số quy tắc nôm na về trọng âm. Tôi không muốn lý luận nhiều như một số tài liệu về phát âm khác, mà chú trọng đến tính thực hành. Thiết nghĩ, nhớ các lý luận phát âm để làm gì, cái đấy dành cho các nhà nghiên cứu ngôn ngữ. Nhớ trực tiếp các trường hợp thực tế còn nhanh gọn và đỡ tốn bộ nhớ hơn.

Vị trí tương đối của trọng âm so với các tiếp/hậu tố (suffix) đặc biệt

* Ghi chú:

Kí hiệu: ‘ - trọng âm chính; , - trọng âm phụ; Thông thường, các trọng âm phụ có thể không được kí hiệu trong một số từ điển, nhưng khi nói, các trọng âm phụ bao giờ cũng được đọc khá rõ. Thực chất, rõ nhất là trọng âm chính, sau đó là trọng âm phụ, còn các âm còn lại thì có thể nuốt đi.

Quy tắc: Trọng âm phụ hầu hết đứng cách trọng âm chính 1 âm tiết (trước hoặc sau). Một số ngoại lệ đứng cách 2 âm tiết như: ‘classifi’cation; de,terio’ration;…

1. Các hậu/tiếp tố (suffix) thường là Trọng âm eer: engi’neer, volun’teer; pio’neer;… ese: ,Japa’nese; ,Vietna’mese;…

ental: en,viron’mental; ,conti’nental;…

2 .Trọng âm thường đứng ngay trước các hậu tố (suffix) sau on: ,inter’nation; com’passion; re’ligion; ‘fashion … ure: ad’venture‘; cre’ature; ‘pleasure; ‘injure;… (hầu hết áp dụng cho Danh từ, vì với

động từ có một số trường hợp đặc biệt như in’sure, en’sure…vì trọng âm của động từ thường nằm ở âm tiết thứ 2)

ity: mu,nici’pality; ,possi’bility; ac’tivity; ‘family;…

ogy: tech’nology; bi’ology; ,metho’dology;…

aphy: bi’ography; pho’tography;…

ian: ,indo’nesian; ’indian;…

(i)um: ,audi’torium; a’quarium; mo’mentum, …

ial: ma’terial; ‘aerial;…

ative (mostly in 4 syllabled words): ‘talkative;con’servative; in’formative… (exception: ‘quantitative, ‘qualitative…)

ive (mostly in 2-3 syllabled words): con’ductive; pro’gressive, ‘active; ‘passive;…

ic(al): ‘infor’matic; ‘techno’logical, an’gelic; ‘comic…

ient/ienc#: efficien-t/ce/cy; pro’ficien-t/cy;…

ual: ,indi’vidual; con’ceptual;…

ious: re’ligious; de’licious; am’bitious …

ify: i’dentify; ’modify;…

ish: ‘English; de’molish; es’tablish;…

3. Trọng âm thường đứng cách một âm tiết trước các hậu tố (suffix) sau:(đương nhiên chỉ áp dụng cho các từ có từ 3 âm tiết trở lên)

Chú ý: Một số hậu tố đơn thường là trọng âm phụ, hay chí ít cũng được đọc khá rõ (dù trong một số từ điển không ghi kí hiệu (,) là trọng âm phụ)

ate: cer’tifi,cate; ‘confis,cate; … ise/ize: in’dustria,lise; ‘visua,lize; …

age: ‘sabotage; ‘heritage;…

ism/ist: ,ento’mologist; ‘moder,nism/ist; ‘natura,lism/ist ( (tural) đã bị đọc nuốt thành một âm là (tSral) nên (na) vẫn coi là cách (ism) một âm tiết); …

er: phy’loso,pher; pho’togra,pher; in’terpre,ter; ‘moni,tor; ‘bache,lor;.. (ngoại trừ một số danh từ chỉ người được tạo nên bởi việc thêm (er) vào động từ 2 âm tiết vốn thường có trọng âm ở âm tiết thứ 2: per’form; per’former; … hoặc với trường hợp có (ator) như co’ordi,nator; co’ope,rator;… vì giống trường hợp chứa tiếp tố (ate) )

ory/ary: pre’paratory; vo’cabulary; la’borotory; ‘fragmentary… (nhưng đây là quy tắc yếu vì có nhiều trường hợp trọng âm nằm ngay trước nó chứ không cách: ,satis’factory, ,manu’factory; hay trong từ chỉ có 3 âm tiết: ‘sensory…)

4. Một số quy tắc khác

- Đối với động từ và tính từ có 2 âm tiết, thì trọng âm hầu hết nằm ở âm tiết thứ 2: im’port; ex’port; im’pact; ...; co’rrect; e’xact;...

- Đối với danh từ có 2 âm tiết, thì trọng âm hầu hết nằm ở âm tiết thứ nhất: ‘export; ‘import; ‘impact; ‘effort;...

- Đối với từ có 4 âm tiết kết thúc bằng #ent; #ence; #ency; #ant; #ance thì trọng âm đứng ở âm tiết thứ 2: en’vironment; e’quivalen-t/ce/cy; sig’nifican-t/ce;...

- Đối với từ có 3 âm tiết kết thúc bằng #ent; #ence; #ency; thì trọng âm thường đứng ở âm

tiết thứ 1 khi bắt đầu có phụ âm: ‘preferen-t/ce; ‘consequen’t/ce;… còn đứng ở âm tiết thứ 2 khi bắt đầu bằng nguyên âm (trừ i) đơn thuần (nghĩa là mình nguyên âm tạo nên âm tiết thứ nhất, không kết hợp với phụ âm): e’mergen-t/ce/cy; occuren-t/ce;…

- Đối với từ có 2 âm tiết (đặc biệt là danh từ) thì trọng âm thường nằm ở âm tiết thứ nhất khi có các hậu tố sau: #ate, #ism/ist, #ent; #er, #age, #ous: ‘climate; ‘marxism; ‘artist; ‘payment; ‘player; ‘manage; ‘famous…

PHỤ LỤC 2: LAN MAN MỘT CHÚT VỀ PHÁT ÂM

1. Anh-Anh và Anh-Mỹ

Các bạn học nói tiếng Anh thường băn khoăn là mình nên theo phong cách Anh-Anh (A-A)hay Anh-Mỹ (A-M). Thực ra theo phong cách nào cũng tốt cả, nhưng mọi người thường có xu hướng sính A-M hơn, nhà giàu cũng có khác nhở.

Vậy 2 dòng tiếng Anh này khác nhau những điểm nào trong phát âm:

- Phụ âm (r): A-M thường đọc rõ âm (r) trong mọi trường hợp, còn A-A thì để câm nếu nó không phải là phụ âm chính. Ví dụ (sir): A-M = [sơr:]; A-A = [sơ]. Nhưng thực ra, hầu hết các dòng tiếng Anh phương Tây như Anh-Đức, Anh-Hà Lan…hay cả Anh-Úc đều giống A-M trong trường hợp này. Nghĩa là chỉ có tiếng Anh thuần mới cải biên thế này, còn lại đều rrrrrrr hết.

- Phụ âm (o) ngắn: A-M đọc tương tự như [a]; còn A-A thì vẫn là [o]. Ví dụ, (not): A-M = [nat]; A-A = [not]

- Các nguyên âm ngắn không phải trọng âm: trong A-A, các nguyên âm như e, a, i, o, u khi ở dạng “ngắn” (khác với dạng dài thì có ký hiệu ( sau phiên âm như [o:], [a:]…) thì vẫn đọc như thường, nghĩa là quy tắc rất lung tung; còn trong A-M thì có xu hướng đơn giản hoá bằng cách đọc thành [ơ]. Ví dụ hậu tố (#ity) trong A-A đọc là [ity] còn A-M đọc là [ơty]; (#ful) trong A-A là [ful] còn A-M là [fơl]; (definite) trong A-A [‘definit] còn A-M thì [‘defơnơt]; (certificate, n) trong A-A là [sơ’tifikit] còn A-M là [sơ’tifơcơt]; (contribute, v) trong A-A là [cơn’tribjut] còn A-M là [cơn’tribjuơt]… Điều này có lẽ vì trong A-M, xu hướng nuốt âm mạnh hơn, nên các âm tiết không phải là trọng âm (chính hoặc phụ), thường chỉ được đọc gió phụ âm mà nuốt đi nguyên âm. Vì thế các âm sẽ bị biến đổi kiểu: …fi… -- > […f(ơ) …]; …cate […kit]-- > [k(ơ)t]

Trên đây là nhưng điểm khác nhau nổi bật giữa 2 dòng tiếng Anh chính trên thế giới là Anh-Anh và Anh-Mỹ (nếu không tính Anh-Úc vẫn bị coi là hơi “nhà quê”). Tất nhiên còn rất nhiều chi tiết nho nhỏ khác trong phát âm như giọng điệu, cách luyến… Còn nếu xét một cách toàn diện thì nói bao nhiêu cũng không hết về ngữ pháp, văn phong, cách dùng từ, điểm câu…

2.Những lỗi hay mắc điển hình trong nói tiếng Anh

a. Không phân biệt khi thay đổi trạng thái động-danh- tính

Như đã nói ở trên, khi biến đổi động-danh- tính (trạng từ không tính vì nó chỉ biến đổi rất nhỏ

bằng cách thêm ly vào cuối, trừ những tính từ bất quy tắc), thì chính tả của từ thường thay đổi, dẫn đến sự thay đổi của trọng âm và như một hệ quả, phát âm của cùng một âm tiết gốc cũng thay đổi tương ứng. Những người không được luyện phát âm cơ bản, thường mắc lỗi đánh đồng phát âm và trọng âm các âm tiết gốc của động-danh- tính của cùng một từ cho nó đơn giản. Lỗi này có thể do vô tình vì không biết, hoặc do cố tình vì biết nhưng lười nhớ.

Các bạn hãy chú ý từng chi tiết trong phiên âm của các ví dụ sau:

Inform [in’fo:m]-information [,info:’meiSơn]-informative [in’fo:mơtiv] Prefer [pri’fơ]-preference [‘pref(ơ)rơns]-preferential [,pref(ơ)’renS(ơ)l] Photograph [‘foutơgraf]-photograph-y/er[fơ’togrơf-i/ơ]-; photographic[,foutơ’graefik]-

Thế nào, chúng khác nhau hơi bị nhiều chi tiết đấy nhỉ, từ vị trí trọng âm chính và phụ lẫn phát âm???

Các bạn thấy rõ ràng là trọng âm thay đổi vị trí. Sở dĩ có sự thay đổi vị trí trọng âm bởi vì khi biến động-danh-tính, các tiếp/hậu tố thường được thêm hoặc bớt, và sự có mặt của các tiếp/hậu tố này sẽ tác động đến vị trí của trọng âm (e.g. Phụ lục 1).

Sự thay đổi vị trí của trọng âm khi biến đổi trạng thái động-danh-tính của từ dẫn đến một hệ quả là cách phát âm của các âm tiết trong từ đó cũng thay đổi. Thông thường, có các quy tắc tương đối sau:

- Khi nằm ở trọng âm (chính và phụ), các nguyên âm đơn thường được đọc theo phát âm thuần (khá giống phát âm gốc Latin) của nó: a [ae]; e [e]; o [o] (trong A-M đọc lái thành [a]); i [ i]; u [u/ju]; Các nguyên âm kép cũng thường được đọc theo quy ước: ai [ei]; ee, ie [i:]; ea [e:]/ [i:];… Dĩ nhiên, quy tắc này chiếm một % khá cao, chứ vẫn có rất nhiều trường hợp chúng phát âm theo quy ước bảng chữ cái như: a [ei] trong fation [eiS(ơ)n]; e [ i] trong ecomomic [,icơ’nomik]; o [ou] trong motion [#ouS(ơ)n]; I [ai] trong finite [‘fainait];…

- Khi không phải là trọng âm, các nguyên âm đơn thường đọc khác đi, o [ơ]; e [ i]; a [ơ]; u [a]/ [ơ];… đặc biệt trong A-M thì đa số được nuốt âm để thành [ơ] như đã nói ở trên. Các nguyên âm kép thì thường là bất quy tắc, có khi phát âm theo quy ước, có khi lung tung cả.

Các bạn có thể thấy 2 quy tắc trên qua các ví dụ trong bài này, hoặc cụ thể là ví dụ sau:

Academy (n) [ơ’kaedơmi] – academic (a) [,aecơ’demik]

Ngoài ra, ngay cả khi từ được giữ nguyên dạng chính tả khi thay đổi trạng thái thì có rất nhiều trường hợp vị trí trọng âm cũng thay đổi.

- Trường hợp hay gặp là các từ có 2 âm tiết mà danh và động từ như nhau, ví dụ: impact(n) [‘impaekt]-impact(v) [im’paekt]-; ‘export(n) [ekspo:t]-ex’port(v) [iks’po:t ]; record(n) [‘rekơ:d] - record [ri’ko:d]… (xem 4. Một số quy tắc khác, Phụ Lục 1).

- Một số trường hợp giữ nguyên dạng khác: hậu tố (ate): ở động từ, phát âm là [eit] và được nhấn như một trọng âm phụ; nhưng nếu ở danh-tính từ thì là [it] (A-A) hay [ơt] (A-M) và nhấn nhẹ hơn: certificate(v) [sơ’tifi,keit]/ [sơ’tif(ơ),keit] - certificate(n) [sơ’tifikit]/ [sơ’tif(ơ)kơt]; elaborate(v) [i’laebơ,reit] - elaborate(n, a) [i’laebơrit]/ [i’laeb(ơ)rơt].

- Tuy nhiên, cũng có rất nhiều trường hợp bất quy tắc. Ví dụ trong các từ 2 âm tiết có danh và động từ như nhau, thì cả phát âm lẫn trọng âm cũng như nhau luôn, ví dụ: re’port; de’lay;…Trường hợp giữ nguyên như thế này có khi nhiều hơn cả trường hợp có biến đổi, nên không biết là cái nào mới gọi là bất quy tắc.

b. Một số trượng hợp cụ thể về phát âm dễ sai:

-Hậu tố (age): sai: [eidZ] - đúng: [idZ] (heritage…), đặc biệt hơn là sabotage [‘saebơtadZ]

-hậu tố (ate) ở danh hay tính từ chỉ có một trạng thái không biến đổi: sai [eit] – đúng [it]/[ơt]. ví dụ: climate [‘claimit]/[‘claimơt]; hostel-mate [‘host(ơ)lmit]/[‘host(ơ)lmơt]; affectionate [a’fekS(ơ)nit]/ [a’fekS(ơ)nơt];…

-hậu tố (able): sai [eibl] – đúng [ơbl]. Ví dụ: vegetable: sai [‘vedZteibl] – đúng [‘vedZtơbl]; comfortable: sai [‘kamfơteibl] – đúng [‘[‘kamfơtơbl];… (ngoại lệ: unable [a’neibl]).

-ea: khá là bất quy tắc, khi thì là [i:], khi là [e:], đặc biệt là biến đổi khi biến đổi trạng thái của từ, ví dụ: threat (n) [thre:d]– threaten [‘thri:t(ơ)n]; read (v) [ri:]– read (quá khứ) [re:d]; lead (v) [li:d]: lãnh đạo – lead (n) [le:d]: chì (đồng âm khác nghĩa);…

-Ngoài ra, có các từ cụ thể mà thường bị sai: Knowledge: sai [‘nouledZ] - đúng [‘no:lidZ]; tomb raider: sai [tomb raidơ] – đúng [tum reidơ]; load: sai [lwad] – đúng [loud] (trường hợp trong tin học); exhibition: sai [,ikshi’biSn] – đúng [,eksi’biSn];

Lời cuối

Về phát âm, thật chuẩn theo một dòng Anh ngữ chính thống như Anh-Anh, Anh-Mỹ hay Anh-Úc thì là rất tốt. Tuy nhiên, quy tắc phát âm của tiếng Anh khá lung tung vì tính phổ cập của nó ở các vùng địa lý trên thế giới, ngay cả trong cùng một quốc gia hay một vùng, phát âm cũng đã biến dị rất nhiều. Vì thế, không nhất thiết phải quá hoàn thiện cho vấn đề này, trừ phi bạn cực kì cầu toàn.

Nhưng bạn phải rất lưu ý về trọng âm, bởi vì dù ở các vùng nói tiếng Anh phổ cập nào, tiếng Anh cũng được nói theo một quy ước trọng âm chung nhất. Đây là yếu tố hàng đầu để nói và nghe được thống nhất, tránh nghe nhầm dù trong điều kiện nào.