BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ 2008-2009EĞİTİM ÖĞRETİM YILI

ORGANİK SENTEZ ÖDEVİ

HAZIRLAYAN:*Lokman LİV*FEF / KİMYA 1.ÖĞRETİM*200610105035

ALDOL KONDENSASYONU

Enolat

Anyonlarının Aldehit ve Ketonlara Katılması ve Su

Ayrılması

ENOLAT ANYONLARININ ALDEHİT VE KETONLARA KATILMASI

•

Asetaldehit,seyreltik NaOH

ile oda sıcaklığında (veya altında) tepkimeye sokulduğunda,3–Hidroksi

bütanali

oluşturan bir dimerleşme

meydana gelir. 3-Hidroksibütanal

hem aldehit

hem de alkol olduğu için “ALDOL” ismi verilmiştir ve bu genel türdeki tepkimeler ALDOL KATILMALARI olarak adlandırılır.

CH 3CH

O

CH 3CHCH2CH

OH O sey.NaOH , H2O

50C2

ALDOL KATILMASI MEKANİZMASI

•

Aldol

katılması için olan mekanizma,karbonil bileşiklerini iki önemli özelliğini gösterir : Alfa hidrojenlerinin asitliği ve karbonil gruplarının nükleofilik

katılmaya uğrama eğilimi.

Baz Katalizli Aldol

Katılması Mekanizması

ALDOL KATILMASI MEKANİZMA DEVAMI

BAZI ÖRNEKLER:

Aldol

Katılma Ürününden Su Ayrılması

•

Eğer aldol

içeren bazik karışım(3- Hidroksi

bütanal)ısıtılırsa, su

ayrılması meydana gelir ve 2-Bütenal (krotonaldehit) oluşur. Geri kalan

alfa hidrojenlerinin asitliği nedeniyle ve ürünün,içerdiği konjuge

ikili bağı

tarafından kararlı kılınması nedeniyle su ayrılması(ayrılan grup hidroksit iyonu olsa bile) kolayca meydana gelir.

ALDOL KATILMA ÜRÜNÜNDEN SU

AYRILMASI MEKANİZMASI

•

Bazı aldol

tepkimelerinde su ayrılması o kadar kolay gerçekleşir ki ürün aldol

halinde elde edilemez;

yerine türevi olan “enal” (alken aldehit) elde edilir ve aldol

katılması

yerine bir ALDOL KONDENSASYONU meydana gelir. Bir kondensasyon

tepkimesi,moleküllerin,su veya alkol gibi küçük bir molekülün moleküller arası ayrılmasıyla birbirine bağlandığı bir tepkimesidir.

BAZ KATALİZLİ BİR KONDENSASYON

TEPKİMESİ

KETONLARIN ALDOL KATILMALARI

•

Ketonlar da baz katalizli Aldol Katılmalarına uğrarlar fakat onlar için

denge yeğlenmez. Bununla birlikte, tepkime , oluşan ürünün bazla temas etmeden uzaklaştırılmasına imkan veren özel bir cihaz içerisinde yapılarak bu karmaşıklığın üstesinden gelinebilir. Ürünün uzaklaştırılması dengeyi sağa çevirir ve birçok ketonun da başarılı aldol

katılması vermesine imkan sağlar. Örneğin; aseton aşağıdaki gibi tepkime verir:

ASİT KATALİZLİ KONDENSASYON•

Genel olarak,asit katalizli aldol

tepkimeleri başlangıçta oluşan aldol

katılma ürününden su

ayrılmasına neden olur.

•

DİMETİL KETON’UN ASİT KATALİZLİ ALDOL KONDENSASYONU MEKANİZMASINI İNCELERSEK;

Asit Katalizli Aldol Kondensasyonu

Mekanizması

ÇAPRAZ ALDOL TEPKİMELERİ

•

İki farklı karbonil bileşiği ile başlayan aldol tepkimesine ÇAPRAZ ALDOL TEPKİMESİ

denir. Eğer her iki reaktant

da alfa hidrojenleri içeriyorsa bu tepkimler karmaşık bir ürünler karşımı vereceğinden, sulu NaOH

çözeltisi kullanılarak yapılan

çapraz aldol

kondensasyonunun

sentetik önemi çok azdır.

•

Örneğin; eğer asetaldehit

ve propanal kullanarak çapraz aldol

katılması

yapsaydık,en az 4 ürün elde ederdik.

UYGULAMALI ÇAPRAZ ALDOL TEPKİMELERİ

•

NaOH

gibi bir baz kullanılarak yapılan çapraz aldol

tepkimeleri, reaktantlardan

biri alfa hidrojeni içermediğinde ve bu yüzden enolat

anyonu oluşturamadığı için

kendi kendi kendine kondensasyona uğrayamadığında kullanışlıdır.

•

Çapraz aldol

tepkimeleri çoğu kez su ayrılması ile beraber yürür. Tepkime şartlarının seçimi ile zaman zaman, su ayrılmasının olup olmaması yönlendirilebilir.Fakat su ayrılması,uzatılmış bir konjuge

sistemin

oluşumuna yol açıyorsa özellikle kolaydır.

ÇAPRAZ ALDOL TEPKİMELERİ

ALDOL KONDENSASYONU (ÖNEMLi KISIMLAR)

•

Enolat

anyonları karbonil gruplarına nükleofil olarak eklenebilirler.

•

Bu tür reaksiyonlar,yeni C-C bağının oluşmasına öncülük ederler.

•

Sentetik organik kimyada son derece kullanışlıdırlar(reaktantların

birinde alfa

hidrojeni olmayan tepkimeler).•

Aldol

tepkimeleri geri dönüşümlü olup bir

denge reaksiyonundan ibarettir.

KAYNAKÇA•

www.fatih.edu.tr/~besat/Teachi

ng/Kim355/Deney4.pdf•

www.organic-

chemistry.org/namedreactions/a ldol-condensation.shtm - 5k -

•

Organik Kimya~GRAHAM SOLOMONS,CRAIG FRYHLE

BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM…