Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı

EGZERSİZFizyolojisi

Dr. Sinan Canansinancanan@gmail.com

Kaslarda güç, kuvvet ve dayanıklılık

• Maksimum kasılma kuvveti• 3-4 kg/cm2 kesit alanı

• Gergin tutma kuvveti• Max. Kasılma kuvvetinden %40 fazla

• Güç: belirli sürede yapabileceği iş (kg-m/dk)• Kasılma kuvvet, kasılma mesafesi, dakikadaki

kasılma sayısı• İlk 10 sn den sonra azalır

• Dayanıklılık • Kasın beslenmesi ve glikojen deposu

İskelet Kasının Kasılmasında Enerji

• ATP• Fosfokreatin• Oksijenli (aerobik) yollar• Oksijensiz (anaerobik) yollar

(glikolitik metabolizma)

Metabolizmanın entegrasyonu: Kas Kasılmasında Görevli Sistemlere Genel Bakış

10 sn 30 sn 2 dk 5 dk +

100%

Aerobik Enerji Sistemi

Anaerobik Glikoliz

ATP - CP

Enerji transfer sistemleri ve Egzersiz

Uzun Süreli Kas Kasılması: ATP kaynakları/zamanFosfokreatin: En yüksek çaba ile kısa boşalımlar

Oksijensiz: Orta süreli yoğun çabaOksijenli: Az çabayla uzun süreli aktivite

ATP Kaynaklarının Düzenlenmesi

• (“Devasa depolar” – glukoz 2000 – Serbest yağ asitleri 70,000 Kilokalori)

• Egzersiz yoğunluğu önemli!

ATP Kaynaklarının Düzenlenmesi

ATP Kaynaklarının Hormonlarla Düzenlenmesi

• Metabolik kaymalar• Glukagon ↑• Kortizol ↑• Epinefrin (E) / Norepinefrin (NE) ↑• Büyüme Hormonu (GH) ↑• İnsülin salgısı [Sinirsel sinyallerle] ↓

• ? Glikoz ihtiyacı?

Kas glikojeninin yenilenmesi

Egzersizde O2 alımı

• Oksijen Alımı: Aerobik metabolizma için hücrelerin kullandığı oksijen.• VO2 – ml O2/Kg/dk.• VO2 max = bireysel mümkün olan max. O2 alımı• Aerobik Kapasitenin ölçüsü

• Egzersiz artışıyla O2 tüketimi↑• Sınırlayıcı faktörler:

• VO2max • O2 mevcudiyeti, (O2 yetmezliği)• O2 – taşınması: mitokondrilere, hücreye,

kana, veya akciğerlere

• O2 difüzyon kapasitesi

Oksijen Tüketimi: Egzersizi Uzatan veya Sınırlayan Faktörler

Oksijen Tüketimi: Egzersizi Uzatan veya Sınırlayan Faktörler

Depo Oksijen

• 0.5 litre akciğerlerde• 0.25 litre vücut sıvılarında• 1 litre hemoglobine bağlı• 0.3 litre miyoglobine bağlı

Oksijen Açığı

4 dakikalık maksimum egzersiz sırasında ve sonrasında oksijen alımı

Solunum ve Havalanma (ventilasyon): Egzersize Bağlı Aşırı Havalanma (hiperventilasyon)

• İleriye dönük refleksler: M.S.S.• Geri-bildirimli refleksler:

• Motor algılayıcılar• Eklem hareket reseptörleri• Kas kasılması• Kimyasal algılayıcılar• O2 ve CO2 düzeyleri

• Eş-zamanlı düzenlenmeler• Plazmada: [O2], [CO2] ve [ pH]

Solunum ve Havalanma (ventilasyon): Egzersize Bağlı Aşırı Havalanma (hiperventilasyon)

Egzersizde Kalp-Damar Sistemi Yanıtları

• Kalp çıkışı (kardiyak output)• ↑ 5 ila 35 L/dk• Kalp hızı X 2-3

• Vücuttaki kan dağılımı• Kaslar, tüm kanın % 88’ini alır!• Diğer dokularda ↓

Egzersizde Kalp-Damar Sistemi Yanıtları

Egzersizde Homeostatik Denge: “Kontrollü Bozukluk”

• İleriye dönük refleksler• Beklenti, ihtiyacı artırır…• Kalp ve akciğerler

• Koruyucu refleksler• Sıcaklık ↑

• Terleme• Periferik kan akımı ↑• Dağılımın düzenlenmesi

• Kan basıncı ≈ sabit kalır!

Egzersizde Homeostatik Denge: “Kontrollü Bozukluk”

Düzenli Egzersizin Yararları: Yaşam Kalitesi

• Kalp-damar hastalıkları riski ↓ : Kalp krizi, inme, yüksek tansiyon vb.• Kan basıncı ↓• LDL ve trigliseridler ↓• HDL ↑; diyabet riski ↓• Şişmanlık ↓

• Stres ↓• Bağışıklık sistemi işlevleri ↑ (bir dereceye kadar)

Düzenli Egzersizin Yararları: Yaşam Kalitesi

Düzenli Egzersizin Yararları: Yaşam Kalitesi

Özet

• Egzersizde bir çok metabolik sistem özel bir uyarlanma sergiler.

• Kas için en çabuk ATP sağlayan kaynak fosfokreatindir; oksijensiz glikoliz orta derecede fayda sağlar

• Uzun süreli egzersiz için oksijenli ATP üretimi gereklidir.

Özet

• Artan ihtiyaçlara karşı, akciğer havalanması ve dolaşım sistemi, önemli değişikliklere uğrayarak, özel reflekslerle kan basıncı ve homeostazisi korurlar

• Egzersiz, başta kalp hastalıkları, şişmanlık ve stres olmak üzere bir çok yaygın sağlık problemini önleyici etkiye sahiptir.

Son Söz…

Hayal gücü derin olup da bilgisi olmayan kimsenin, kanatları var, fakat ayakları yok demektir…

Joseph Jaubert