Bağlı Veri Bulutu Üzerinde Yazılım Geliştirme

İçerik● Gereksinim● Bağlı veri çözümü ● Bağlı verinin sorgulanması ● Bağlı veri uygulamalarının mimarisi ● Durum çalışmaları

Bilgiyi birçok değişik kaynakta arıyoruzBugün: Bir pazardaymış gibi

… bazen çok fazla seçenek içinde ...

Yarın: Hazır sofra gibiBilgi bilgiyi yanında getirecek

Aradığımıza bir seferde ulaşamıyoruz

Beğenilen müzikler, takımlar ve katılınan etkinlikler bir

sosyal ağda bulunuyor

Dağınık verilere bir örnek

Ziyaret edilen mekanlar ile ilgili bilgiler bir başka sosyal ağda bulunuyor

İki ayrı veri kaynağına bölünmüş veriler

Bir mekanda yer bildirimi yapmış olanların sevdiği

müzikler

HTTP

URI

HTML

WWW mimarisinin bileşenleri üzerine...

Bir mekanda yer bildirimi yapmış olanların sevdiği

müzikler

http://seagent.ege.edu.tr/resource/Oguz

Benimle aynı takımı tutan aynı şehirdeki arkadaşlarımın bu

şehirde yer bildirimi yaptıkları mekanlar

http://seagent.ege.edu.tr/resource/Oguz

Benimle aynı takımı tutan aynı şehirdeki arkadaşlarımın bu

şehirde yer bildirimi yaptıkları mekanlar

http://seagent.ege.edu.tr/resource/Oguz

http://seagent.ege.edu.tr/resource/Izmir

http://seagent.ege.edu.tr/property/city

http://seagent.ege.edu.tr/property/location

Yeni veri kaynakları

Tek tanımlayıcıTek

tanımlayıcı

Yeni veri kaynakları

Tek tanımlayıcıTek

tanımlayıcı

Ortak dil

İçerik✔ Gereksinim● Bağlı veri çözümü ● Bağlı verinin sorgulanması ● Bağlı veri uygulamalarının mimarisi ● Durum çalışmaları

Bağlı Veri Çözümü*

● Varlıkları tanımlamak için URI'ler kulanın (yalnızca sayfalar için değil)

● HTTP URI'ler kullanın ● Evrensel olarak tekil isimler, dağıtık aidiyet ● Erişilebilmeyi sağlar

● Verdiğiniz URI'ye erişmek istendiğinde gerekli bilgiyi RDF olarak verin

● Başka URI'lere RDF bağlantıları yapın● Böylece ilişkili veriye ulaşılabilsin

* http://www.w3.org/DesignIssues/LinkedData.html

http://dbpedia.org/resource/İzmir_Clock_Tower

http://dbpedia.org/ontology/location

http://dbpedia.org/resource/İzmirhttp://www.itusozluk.com/image/izmir-saat-kulesi_225.jpg

http://dbpedia.org/resource/İzmir

http://dbpedia.org/ontology/leaderName

http://dbpedia.org/resource/Aziz_Kocaoğluhttp://www.itusozluk.com/image/izmir-saat-kulesi_225.jpg

Temel Kavramlar*

● Kaynaklar ● Bilgi kaynakları: Sayfalar, belgeler, resimler,

videolar, … – Temsiller: HTML, RDF/XML, PDF, JPEG, …

● Bilgi-dışı kaynaklar: İnsanlar, ürünler, yerler, proteinler, konferanslar, …

● HTTP URI ● Bilgi kaynakları: HTTP 200 OK ● Bilgi dışı kaynaklar: HTTP 303 See Other

* http://linkeddatabook.com/editions/1.0/#htoc8

Bilgi Dışı Kaynakların Çözümlenmesi

http://dbpedia.org/resource/Izmir

http://dbpedia.org/data/Izmir

http://www4.wiwiss.fu-berlin.de/bizer/pub/linkeddatatutorial/deref-ont-uri-rdf.png

RDF Veri Modeli● Varlıklar hakkındaki bilginin temsili ● RDF – Resource Description Framework

● Kaynak Tanımlama Çerçevesi ● Üçlüler

● Özne – Yüklem – Nesne ● Basit cümleler

– Oğuz | has the email address | oguz.dikenelli@ege.edu.tr – Oğuz | is employed by | Ege University.

RDF Veri Modeli ...

RDF/N3

RDF/XML

RDF Veri Modeli ...

<http://etmen.ege.edu.tr/etmen/foaf/halac/foaf.rdf#tayfun> <http://xmlns.com/foaf/0.1/based_near>

<http://dbpedia.org/resource/İzmir>

Başka bir kaynağa işaret ediyor

RDF Veri Modeli ...

<http://dbpedia.org/resource/İzmir> <http://dbpedia.org/ontology/country> <http://dbpedia.org/resource/Turkey>

geonames:311046owl:sameAs

Diğer kaynak çözümleniyor...

RDF Veri Modeli ...

<http://dbpedia.org/resource/İzmir> <http://dbpedia.org/ontology/country> <http://dbpedia.org/resource/Turkey>

geonames:311046owl:sameAs

Aynı varlığın diğer tanımları bağlanmış

RDF Veri Modeli ...

<http://dbpedia.org/resource/Ankara> <http://dbpedia.org/ontology/country> <http://dbpedia.org/resource/Turkey>

geonames:311046owl:sameAs

Gerektiğinde çözümlemeye devam edilerek yeni kaynaklara ulaşılıyor...

Bağlı Veri Yayınlama Yolları ● Statik RDF dosyaları ● Üçlü veritabanları ● İlişkisel veritabanlarının bağlı veri görünümünde

yayınlanması ● CVS, Excel, Bibtex gibi biçemler için RDF

dönüştürücüler kullanılması ● Mevcut uygulamalar ya da Web API'leri için

sarmalayıcılar gerçekleştirme

Bağlı Veri Yayınlama Yolları ...● Seçim

● Ne kadar veri yayınlayacaksınız? ● Şu anda var olan verinizi nasıl saklıyorsunuz?● Veriniz ne kadar sıklıkla değişiyor? ● …

RDB2RDF

İlişkisel veritabanından RDF'e eşleme

D2R Server

SPARQL to SQL

http://www4.wiwiss.fu-berlin.de/bizer/d2r-server/publishing/images/architecture.png

ProductsID Name

1 HD Television2 Playstation3 iPhone4 LCD Monitor

http://seagent.ege.edu.tr/resource/2

http://seagent.ege.edu.tr/vocabulary/Producthttp://seagent.ege.edu.tr/vocabulary/name

Tablo-kavram eşlemesi

Saha-İlişki eşlemesi

Tanımlayıcı oluşturulması

map:ProductClassMap a d2rq:ClassMap; d2rq:uriPattern "http://seagent.ege.edu.tr/resource/@@Products.ID@@"; d2rq:class http://seagent.ege.edu.tr/vocabulary/Product; .map:ProductName a d2rq:PropertyBridge; d2rq:belongsToClassMap map:ProductClassMap; d2rq:property http://seagent.ege.edu.tr/vocabulary/name; d2rq:column "Products.Name"; .

Bağlı Veri Bulutu

http://richard.cyganiak.de/2007/10/lod/

İçerik✔ Gereksinim✔ Bağlı veri çözümü ● Bağlı verinin sorgulanması ● Bağlı veri uygulamalarının mimarisi● Durum çalışmaları

Bağlı Veri Sorgu Dili● Bilinmeyen bağlantıların keşfi ● Üçlü desenleri

● Oğuz Dikenelli'nin çocuklarının isimleri nedir? seagent:Oguz family:child ?child

?child foaf:name ?name● Sorgu biçimleri

● SELECT ● ASK ● CONSTRUCT ● DESCRIBE

Stadyum kapasitesi 40 binden büyük olan bir takımda oynayan ve 10 milyondan fazla nüfusu

olan bir ülkede doğmuş olan kaleciler● Olivier Kahn is a Soccer Player

● ?who is a Soccer Player● Olivier Kahn is a ?what ● Olivier Kahn ?what Soccer Player

Bir üçlü için 3 farklı soru sorulabilir

Bunların bir araya getirilmesiyle daha karmaşık sorgular oluşturulabilir

SPARQL Uç Noktaları SELECT * WHERE { SERVICE <http://dbpedia.org/sparql> { ?dbCity dbp-owl:country dbpedia:Turkey } SERVICE <http://linkedgeodata.org/sparql> { ?lgdCity owl:sameAs ?dbCity }}

sorgu

sonuç HTTP

Birleşik sorgulama ● Dağıtık veri kümelerinin bir arada sorgulanması ● Veri Kümesi Üst-verisi

● VOID – Vocabulary of Interlinked Datasets ● VOID Kayıtçıları

İçerik✔ Gereksinim✔ Bağlı veri çözümü ✔ Bağlı verinin sorgulanması ● Bağlı veri uygulamalarının mimarisi ● Durum çalışmaları

Bağlı Veri Tüketimi ● Uygulama ihtiyaçları

● Bağlı veriye erişme– Okuma– Sorgulama– Arama (Sindice vb.)

● Kimlik çözümleme ● Sözlük eşleme ● Kaynak izleme ● Veri kalitesi değerlendirme

Bağlı Veri Tüketimi ...● Uygulama mimarisinin seçimindeki etkenler

● Kullanılacak veri kaynaklarının sayısı● Gereksinim duyulan veri tazeliği derecesi ● Kullanıcı etkileşimleri ve sorgular için gereksinim

duyulan yanıt zamanı ● Çalışma zamanında yeni veri kaynaklarının keşfinin

kapsamı

Tümleştirme Deseni

http://linkeddatabook.com/editions/1.0/images/Consumingarchitecture1_small.png

Canlı Çözümleme

Deseni

Sorgu Birleştirme

Deseni

Araç Kümesi ● RDF/OWL API● Sorgu motoru● SPARQL Sunucusu ● RDF Saklayıcı (Üçlü/Dörtlü Saklayıcı) ● RDB2RDF Sunucusu ● RDF Dönüştürücü ● Çıkarsama Motoru ● Toplayıcı ● Kimlik Çözümleyici● Sözlük Eşleyici ● …

İçerik✔ Gereksinim✔ Bağlı veri çözümü ✔ Bağlı verinin sorgulanması ✔ Bağlı veri uygulamalarının mimarisi ● Durum çalışmaları

Avustralya E-Devlet

Dunny Directories

Farmers Market

UV Rating

Know Where You Live

İngiltere E-Devlet

Numberhood

UK Roadworks

Pitchup.com

UK Pharmacy

● 8,400 kaynak● 210 uygulama

ABD E-Devlet ● 445,287 kaynak● 172 kurum● 1,248 resmi uygulama● 236 vatandaş uygulaması

Fly On Time

National Obesity

Comparison Tool

Employement Market

Explorer

BBC

● Programlar● Müzikler ● 2010 Dünya Kupası

NY Times

SAP

Sosyal Ağ Bağlayıcı

Sorular ???