B NIEUWS #04

PERIODICAL OF THE FACULTY OF ARCHITECTURE | TU DELFT

25 NOVEMBER 2013

10/11 Research

Nelson MotaPrize-winning wood architecture

8/9 Project

Archiprix selectionsThe chosen ones

6/7 Upcoming

DK@BKThe Super Danish VS the Super Dutch

ALS LIEFHEBBER VAN DE NATUUR SNAP IK NIET HOE JE DE MOOISTE VORMEN MET DE MEEST SMERIGE MATERIALEN KAN MAKEN.

Daan Bruggink, Alumni van het jaar.

PAGE 4 / 5

B NIEUWs 01 maand 20112 Nieuws

Succesfull Town hall meetingOn the 8th of November, more than two hundred employees were present during the town hall meeting. Dean Karin Laglass held a presentation, reflecting on the faculty’s ambitions and the many plans that have been put into motion. The employees engaged with the dean and expressed their views on their role within the long-term strategy of the faculty. Dirk Jan van den Berg and Anka Mulder, members of the TU Delft’s Executive Board, were on hand to represent the university’s perspective on the faculty’s development. In case you missed the presentation, it can be found on bk.tudelft.nl.

Save the date: end of year get-togetherIt's almost December and to get everybody warmed up for the Christmas spirit, Stylos and Bouwpub organise an end of year get-together. All employees and students of the Faculty of Architecture and the Built Environment are welcome to join the party on 19 December.From 16.30 on, the South glass-house will be transformed into a Christmas party area. During the festival there will be tokens for sale, so you can enjoy a snack and drinks while enjoying live music.16 December16:30Zuidserre

KORT NIEUWS

Door MAnon SChoTMAn

In het oude bachelorcurriculum was er een aantal zogenaamde ‘struikelvakken’, zoals de informaticavakken, BK4042/4043 en de ontwerpprojecten 2 en 4. Ondanks dat uit de enquêtes naar voren kwam dat studenten ontevreden waren over deze vakken, trad er lange tijd weinig verbetering op. Op een gegeven moment denken studenten: waarom zou ik die enquête invullen? Er gebeurt toch niets mee. Tvr: “Die vakken zijn mijn persoonlijke frustra-tie. Een organisatorisch probleem was dat er geen centraal aanspreekpunt was per vak of per leerlijn, noch voor de gehele bachelor.” MA vult aan: “In het oude curriculum waren er vijfenveertig vakken en vijfenveertig aan-spreekpunten. Wij moesten dus met vijfenveer-tig man communiceren over verantwoordelijk-heid. ook was het soms onduidelijk wie welke verantwoordelijkheid had met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs. Men zei: jullie zijn toch van Kwaliteitszorg, dus jullie zorgen toch voor de kwaliteit? We hebben wel veel ge-daan met de informatie die in verschillende evaluaties naar voren kwam. na jarenlang eva-

lueren zie je wat de sterke en zwakke punten zijn van de bachelor en waar structurele verbe-teringen nodig zijn. Die zijn nu opgenomen in het ontwerp van het nieuwe curriculum.”

Waarom gebeurt er nu meer met de enquête-uitslagen?rr: “Alle modules hebben nu coördinatoren, die voor de kwaliteit ervan eerstverantwoorde-lijk zijn. Wij hebben hen gevraagd om bij Tom en Mirjam aan tafel te komen zitten om mee te helpen bij het maken van de enquêtes.” Tvr: “Met remon als bachelorcoördinator en de modulecoördinator aan tafel, zullen we sa-men de modules intensief evalueren. Voorheen deden we dat niet, want Mirjam en ik hadden dat alleen nooit gered. Maar met de bachelor– en de modulecoördinator, die bepaalde afgeba-kende verantwoordelijkheden hebben gekre-gen, is het mogelijk om het zo intensief te doen. Binnen een jaar willen we met het hele onder-wijsteam de grootste kinderziektes uit het pro-gramma hebben gehaald.”

Wat gebeurt er met de uitslagen?rr: “nadat we de uitslagen intensief bespro-ken hebben, hebben de mensen die daadwer-

“EvEN vOOR DE gOEDE ORDE: STUDENTEN, DOcENTEN, cOöRDINaTOREN, ONDER-WIjSmaNagEmENT EN ONDERWIjSONDERSTEUNINg REalISEREN ‘ONDERWIjSKWa-lITEIT’, NIET EEN afDElINg KWalITEITSZORg, hOOR!” SchREEf REmON ROOIj IN hET EERSTE maIlcONTacT OvER DIT INTERvIEW. BlIjKBaaR lEEfT hET IDEE DaT ‘TOm EN mIRjam vaN KWalITEITSZORg’ vOOR BETER ONDERWIjS ZORgEN. DaT IS NaTUURlIjK ONZIN, maaR ZE maKEN DE KWalITEIT vaN hET ONDERWIjS WEl ExplI-cIET, INZIchTElIjK EN BESpREEKBaaR. EEN BElaNgRIjK mIDDEl Om DIT TE DOEN IS hET maKEN EN EvalUEREN vaN DE KWaRTaalENqUêTES. lEES WaaROm hET INvUllEN vaN DE KWaRTaalENqUêTE OvER hET vERNIEUWDE BachElORONDER-WIjS WEl DEgElIjK ZIN hEEfT. INTERvIEW mET TOm vaN RONgEN (TvR) EN mIRjam alBERTZ (ma) vaN KWalITEITSZORg EN BachElORcOöRDINaTOR REmON ROOIj (RR).

WaarOm zOu jE ONDErWIjSENquêTES INvullEN?

Remon Rooij, Tom van Rongen en Mirjam Albertz in gesprek (Foto gemaakt door Lun Liu)

kelijk het onderwijs ontwerpen, dus de modulecoördinatoren en leerlijnteams, de verantwoorde-lijkheid om een plan te maken voor het volgende kwartaal. Dat is de filosofie. Deze plannen worden vervolgens besproken met FSr, Stylos en de opleidingscommissie en geïmplementeerd in het onderwijs.”

Bevat de enquête ook open vragen?Tvr: “Meer dan ooit. Bij veel vragen staat: licht je ant-woord toe. En er is heel veel ruimte voor opmerkingen.”MA: “Dat is heel belangrijk. Wij werken veel met stellin-gen, zoals “De studielast vind ik goed verdeeld over het kwartaal”. Door de opmerkin-gen begrijp je beter hoe je een antwoord van de studenten moet interpreteren en kun je beter de vinger op de zere plek leggen. opmerkingen zijn vaak ook positief, trouwens. Dan schrijft een student: mijn do-cent was geweldig, daar heb ik veel steun van gehad en veel van geleerd.”

Wat zien studenten ervan terug? rr: “Daar hebben we een aantal leuke ideeën voor bedacht. Ik zal, als bachelorcoördinator, bij het eerste college van een nieuw kwartaal tien minuten de tijd ne-men om wat te zeggen over de re-sultaten van de enquête die de studenten eerder hebben inge-vuld.”MA: “Bovendien krijgen studen-

ten bij de uitnodiging om een kwartaalenquête in te vullen, ge-lijk een samenvatting van wat er uit de enquête over het vorige kwartaal is gekomen en wat het verbeterplan is. We laten daarmee zien wat er met de enquêteresul-taten gebeurt.

rr: “ook willen we via Bnieuws en de communicatieschermen in de straat van Bouwkunde ieder-een op de hoogte stellen van de enquêteresultaten. Iedereen mag zien en weten dat de zorg voor on-derwijskwaliteit hoog op de facul-taire agenda staat.”

Hoeveel tijd kost het invullen van een enquête?Tvr: “De nieuwe kwartaalenquê-tes kosten ongeveer tien minuten à een kwartiertje om in te vullen. Dat is iets langer dan bij de oude enquêtes, maar het zijn er nu ook minder. Vroeger waren er verschil-

lende enquêtes voor losse vakken en daarnaast nog semesterenquê-tes. Daar wilden we duidelijkheid in scheppen: per kwartaal is er nu één enquête.”

Wat moeten studenten doen om de enquête in te vullen?

MA: “op 29 november krijgen de studenten een mailtje met het verzoek om, via een per-soonlijke link, de enquête in te vullen. hij blijft dan een week openstaan, tot en met 8 decem-ber. Wanneer je de enquête hebt ingevuld, krijg je een be-vestigingsmail. Als je die uit-print en ermee naar Stylos gaat, krijg je een bon voor een gratis kop koffie bij de espres-sobar. Via flyers en posters vra-gen wij studenten om de en-quête in te vullen. Met al die promotie-acties hopen we op een goede respons.” rr: “Waar het uiteindelijk om gaat , is niet alleen veel meer

tevredenheid van studenten, maar ook veel meer betrokken-heid. Dat is cruciaal, want als je meer betrokken bent met elkaar, heb je ook meer respect voor elkaar. En dan kan er meer ontstaan dan alleen maar rode kaarten naar elkaar uitdelen. Samen kunnen we dan echt goed onderwijs realiseren.”

te vinden op: portal.tudelft.nl/sites/bkkwaliteit/

enquête-uitslagen

1. vul de enquête in 2. ga langs Stylos met een print van de bevestigingsmail 3. Krijg een gratis kopje koffie bij de espressobar

3

Bouwen op elkaar

Het woord van 2013 is participa-tiesamenleving. Het versloeg de prachtige vondst pietitie - symbool van een van de meest bizarre discussies ooit, maar dat terzijde.

Zeg participatiesamenleving en je denkt ook aan particulier opdracht-geverschap. De burger neemt het heft in handen bij het maken van zijn eigen huis. Met nogal wat echtschei-dingen tot gevolg maar alla, die huwelijken hadden het welllicht toch niet gered. Nadeel van particulier opdrachtgeverschap is dat het tot op heden vooral iets is voor grondge-bonden woningen. Liefst in een ruime wijk met veel groen, want al die allerindividueelste expressies van de allerindividueelste emoties worden wel eens wat veel voor de ogen.

Tijd voor een experiment dus. Gestapeld particulier opdrachtgever-schap. Plaats van handeling: Laakhaven in Den Haag. Een ideeënprijsvraag uitgeschreven door de gemeente voor een toren van minimaal dertig meter hoog die organisch moet kunnen groeien. Ik mocht in de jury plaatsnemen, samen met Rients Dijkstra en Elco Brinkman en onder leiding van particulier-opdrachtgeverschaps-ideoloog Adri Duivesteijn. Maar liefst 120 inzendingen vielen op de mat. In twee rondes haalden we er – toch verrassend eensgezind – drie winnaars en twee eervolle vermeldin-gen uit. Deelnemers worstelden met voorfinanciering – omdat de eerste bewoners hogere kosten hebben door overmaatse fundering en lift - en vonden daarvoor een aantal slimme oplossingen. Via aandelenuit-gifte bijvoorbeeld. Ander hoofdbre-ken vormde het bouwsysteem en de regelgeving. Hoe bouw je een huis bovenop een woning waarin al iemand woont? Ook hier oplossin-gen. Door te werken met prefabri-cage hoeven de ondergelegen bewoners maar 24 uur hun huis uit als het volgende erop gezet wordt. Daarna is het afbouwen gewoon net als wanneer de bovenburen er een nieuwe keuken inzetten.

Opvallend veel teams bestonden uit architecten met constructeurs, bouwers en jawel, zelfs projectont-wikkelaars. Samen ontwierpen ze faciliterende systemen gericht op maximale invullingsvrijheid voor toekomstige bewoners. Ik zag gecombineerd en geïntegreerd vakmanschap in ontwerp, proces en techniek. Veel ondernemende en creatieve ideeën. Een duidelijke meerwaarde door samenwerken vanuit meerdere disciplines. Bouwen op elkaars kennis en kunde.

Hé, dat zou ook weleens de participatiesamenleving kunnen zijn.

Zie voor een impressie van de prijsvraag de video "Bouwen op elkaar - Open oproep van de gemeente Den Haag" op Youtube.

KaRIN laglaS

B NIEUWS 04 25 NOVEMBER 2013

Een voorbeeld van een biobased materiaal is de aubergineplant. De au-

bergine zelf is voedsel, maar in de plant zitten hele sterke vezels. Er is nu

een techniek die deze vezels laat verstenen, zoals versteend hout. Het

geeft een tegel-achtig materiaal voor bijvoorbeeld een buitengevel. Na

de gebruiksfase verpulver je het en strooi je het uit over het land. Een

echte biologische kringloop dus.

Toch baseer ik mijn keuzes niet alleen op duurzaamheid. ORGA Archi-

tect richt zich bewust ook op de vorm. Ik heb eens een overstek op het

noorden gemaakt, puur als esthetisch element. Ik vind dit geen materi-

aalverbruik, zolang je het op een verstandige manier doet. Een ontwerp

moet natuurlijk wel mooi zijn en reeël blijven. Mijn doelgroep is de ‘Cul-

tural Creative’. Zij eten biologisch, hebben een elektrische auto en willen

een duurzaam huis, zonder dat ze moeten wachten op regen om te kun-

nen douchen. Deze groep leeft dus bewust, maar niet tot in het extreme.

Ik noem het modern ecologisch bouwen: het gaat natuurlijk om recycling

en het gebruik van duurzame materialen, maar het moet ook mooie en

functionele architectuur zijn.

Je bent een van de voorlopers op het gebied van biobased bouwen.

Is dit wel goed te integreren in de huidige bouwwereld? Technisch

gezien is het mogelijk. De materialen zijn aanwezig en er is vraag naar

deze manier van bouwen, dat is dus niet het probleem. Ik had vooral met

praktische problemen te maken. Het is een heel gedoe om aan de aan-

nemer uit te leggen wat je wilt. Toen ik bijvoorbeeld eens piepschuim

wilde vervangen door BioFoam, zei een aannemer: “Maar piepschuim is

toch veel goedkoper?” De bouwwereld is in mijn ogen conservatief; som-

migen zijn er nog niet klaar voor om de traditionele markt los te laten. Om

dit probleem op te lossen heb ik ORGA Bouw opgericht, dat een inten-

sieve samenwerking tussen aannemer en architect mogelijk maakt. Ik

wil een aannemer die mijn ontwerp doortrekt tot een goed gebouw.

ORGA Bouw schuift aan bij het voorlopig ontwerp en kent de ontwerp

keuzes door en door. Hierdoor ontstaat een veel effectiever bouwproces.

"Mijn tip: specialiseren en ondernemen, zonder te vergeten dat je archi-tect bent"

4 ALUMNI

DAAN BRUGGINK

DOOR JANE STORTELDER

Waar komt die fascinatie voor biobased bouwen vandaan? Ik was

altijd al erg met de natuur bezig en wilde eigenlijk bioloog worden. De

evolutie, de werking en de groei van bijvoorbeeld een boom, daar lag mijn

interesse. Biologie is het niet geworden, want in ‘95 ben ik naar Delft

verhuisd om Bouwkunde te gaan studeren. Tijdens mijn studie was orga-

nisch en ecologisch bouwen nog wild en onbekend, maar als liefhebber

van de natuur snapte ik niet hoe je de mooiste vormen met de meest sme-

rige materialen kon maken. Een van mijn docenten vond het voormalig

woongebouw ‘De Zwarte Madonna’ in het centrum van Den Haag het

beste gebouw dat hij kende. Dat gebouw had niks met mijn fascinatie

voor de natuur te maken. Ik heb 8,5 jaar over mijn studie gedaan, maar

toen ik stage ging lopen en in de praktijk terecht kwam leerde ik pas echt

hoe architectuur en techniek in elkaar zitten. De link met de natuur heb ik

altijd gehouden, zo ben ik bij biobased bouwen terecht gekomen. De fas-

cinatie begon dus al ruim voor mijn studie aan de TU Delft.

Het is 2007, het begin van de economische crisis. Jij richt in dat jaar

ORGA Architect op. Wat is hiervoor nodig? Fascinatie, geluk, talent?

Of gewoon een slimme ondernemersgeest? Ik heb bij verschillende bu-

reaus gewerkt en deed sinds 2004 ORGA Architect er een beetje bij. In

2007 kreeg ik veel werk en besloot ik er fulltime voor te gaan. Ik had het

grote voordeel dat duurzaamheid in die tijd fl ink in opkomst was. In 2002

kwam het boek ‘Cradle to Cradle’ uit en in 2006 de fi lm van Al Gore ‘An

Inconvenient Truth’. Dit zorgde voor bewustwording van duurzame ont-

wikkeling. Daarmee was ik al bezig, dus eigenlijk zat ik voorop die golf.

Mijn fascinatie voor de natuur heeft tot het biobased bouwen geleid; in

een crisis houdt een specialisme stand. Daarnaast ben ik inderdaad een

ondernemer, dus het is een combinatie van factoren. Je moet natuurlijk

ook op het juiste moment op de juiste plek zijn.

ORGA Architect focust zich op biobased bouwen. Wat houdt dat in?

Natuurlijke architectuur omvat drie elementen: techniek, vorm en materi-

aal. Biobased bouwen richt zich vooral op materiaalgebruik en techniek.

Er zijn materialen op basis van fossiele grondstoffen en materialen op

basis van plantaardige grondstoffen. Het doel is de materialen op basis

van fossiele grondstof, bijvoorbeeld piepschuim, te vervangen door een

materiaal met een plantaardige grondstof, zoals schapenwol, hout, riet of

vezels. Het doel is de natuurlijke kringloop zoveel mogelijk uit te breiden.

Dit kan worden toegepast op bijna alles: badkamertegels, isolatie, dakbe-

dekking en ga maar door. Toch is 100% biobased bouwen moeilijk omdat

je nog steeds met bijvoorbeeld elektriciteitskabels en glas te maken hebt,

maar je kunt er wel heel ver mee komen.

OP DIT MOMENT WONEN ER MEER DAN 43.000 ALUMNI VAN DE TU DELFT VERSPREID OVER DE HELE WERELD. ALS BLIJK VAN

WAARDERING WORDEN ALUMNI DIE EEN BIJZONDERE BIJDRAGE LEVEREN AAN TECHNOLOGIE, INNOVATIE, WETENSCHAP

OF ONDERNEMERSCHAP BEKROOND MET DE TITEL ‘ALUMNUS VAN HET JAAR’.

DIT JAAR GAAT DEZE EER NAAR EEN ALUMNUS VAN ONZE EIGEN FACULTEIT: IR. DAAN BRUGGINK (1976). ARCHITECT, ON-

DERNEMER EN VADER VAN DRIE JONGE KINDEREN. SINDS 2007 LEIDT HIJ ORGA ARCHITECT, EEN BIOBASED ARCHITECTEN-

BUREAU DAT ONDANKS DE CRISIS ZIJN OMZET ZAG VERDUBBELEN EN OP DIT MOMENT DE VRAAG NOG MAAR NET AAN-

KAN. ALS ALUMNUS VAN HET JAAR EN MET DE NEDERLANDSE BOUWPRIJS 2013 OP ZAK, IS HIJ MET ZIJN BUREAU EEN

INSPIREREND VOORBEELD VAN HOE DUURZAAMHEID DE ESSENTIE VAN EEN GOEDLOPEND BEDRIJF KAN ZIJN. BNIEUWS

GAAT OP BEZOEK BIJ ZIJN BUREAU; ALLE MANNEN DRUK AAN HET WERK, DE PROJECTEN ALS KUNST AAN DE MUUR EN DE

TWEE PRIJZEN PROMINENT OP TAFEL. WAT IS HET RECEPT VOOR SUCCES VAN DEZE NIJMEEGSE ARCHITECT?

ALUMNUS VAN HET JAAR

5

Wat is het recept voor succes? Soms wordt er gezegd dat ik tegen de

stroom in ga, maar eigenlijk ga ik juist met de stroom mee. Ik ga mee met

de tijdsgeest en de groei van en vraag naar duurzaamheid. Maar het is

ook de kunst om vernieuwend bezig te zijn. Dat doet ik bijvoorbeeld door

ORGA Bouw op te starten. Een dergelijke samenwerkingsvorm is niet

nieuw maar wel van deze tijd. We zijn ook aan het kijken of we de samen-

werkingsverbanden breder kunnen trekken met bijvoorbeeld een ‘groe-

ne’ makelaar en de Triodos Bank. Dat is ondernemen, je moet innovatief

zijn.

Binnen het bureau doet mijn vrouw de acquisitie. Dit is ook een belang-

rijk aspect. We maken onszelf en het ecologisch bouwen kenbaar door

goed vindbaar te zijn op internet, door lezingen te geven op universitei-

ten en door artikelen in De Architect te publiceren.

Het succes zit hem denk ik ook in het feit dat ik bij de start van een ont-

werp, direct de gebruikers wil spreken. Als het om een schoolgebouw

gaat, ga ik in gesprek met de directie, de beheerder, de leerlingen maar

ook met de buurt. Wat willen ze? Zo ontstaat een gebouw dat past bij de

functie. Dit is een bottom-up benadering, vroeger was het veel meer top-

down: een projectontwikkelaar heeft niks te maken met de gebruikers en

wil zo goedkoop mogelijk bouwen maar toch aan de normen voldoen. Bij

bottom-up gaat de bewoner nadenken over wat hij nodig heeft, nu en in

de toekomst. Dat is een wezenlijk verschil, wat dat betreft is de crisis een

zegen. Er ontstaan ontwikkelingen die anders geen kans hadden gehad.

Je richt je vooral op Nederland. Heb je de ambitie om internationaal

te gaan? Op dit moment heb ik jonge kinderen, dus ik zit er niet echt op

te wachten om maanden in het buitenland te zijn. Maar toen ik ‘TU Delft

Alumnus van het Jaar’ werd, was toch het eerste wat ik dacht: daar kan

ik de grens mee over. Toch wil ik eerst hier uitbreiden, maar het is wel

iets wat ik zou willen. Het buitenland kan veel leren van Nederland. In

Engeland ligt bijvoorbeeld veel potentie; ecologisch bouwen is daar

groeiende, maar het biobased bouwen is nog niet zo bekend. In Duits-

land en België zijn ze wel meer bezig met duurzaamheid, maar vooral op

het gebied van energie. Terwijl voor mij de schaarste van grondstoffen

een groter probleem is dan het energieprobleem. Maar als ik morgen ge-

beld word voor een leuke opdracht in het buitenland, pak ik hem met

beide handen aan.

Je hebt op jonge leeftijd al veel bereikt. Wat is je droom voor de toe-

komst? Dat ecologisch bouwen mainstream wordt. En daarnaast de ul-

tieme opdracht uitvoeren. Een voorbeeld hiervan weet ik niet, maar het

zal de perfecte combinatie tussen techniek, vorm en materiaal zijn. Ik

moet er natuurlijk wel de mogelijkheid voor krijgen. Ik verleg zelf steeds

mijn grens; voor mij was mijn eerste aanbouw ook ultiem.

Wat is je advies voor de aankomende architect? Specialiseren! Nu is

duurzaamheid de focus, maar er zijn heel veel gebieden waar je je op

kunt specialiseren. Als je expert op een gebied bent, word je gevraagd.

Tegelijkertijd is het handig als je van verschillende vakgebieden iets af

weet, zodat je deze op de juiste manier bij je projecten kunt betrekken,

zoals wij met de aubergineplant. De verantwoordelijkheid van de archi-

tect zal in de toekomst veel breder zijn dan dat deze nu is. Maar je moet

het wel zelf doen. Dat betekent ondernemen, zonder te vergeten dat je

architect bent.

Naast een oorkonde, een persoonlijk bedrag en natuurlijk de eer, mag

Daan Bruggink ook een bedrag van 7.500 euro besteden aan onderzoek

naar keuze. Hij wil hiermee een onderzoek door studenten en promo-

vendi starten naar een ‘off-the-grid’ project in de Ardennen. De plannen

staan nog in de kinderschoenen, maar misschien is dit de kans om inder-

daad het ultieme project uit te voeren: “Geen opdrachtgever en veel ver-

der gaan dan waar je normaal geremd wordt”.

Voor meer informatie, zie orga-architect.nl en orga-bouw.nl

Woonark, Ouderkerk aan de Amstel

"Ik was altijd al erg met de natuur bezig en wilde eigenlijk bioloog worden. Ik ben architect geworden, maar als liefhebber van de natuur snap ik niet hoe je de mooiste vormen met de smerigste materialen kan maken"

6 BK IN DEPTHB NIEUWS 04 NOVEMBER 25 2013

Just to test the water, Bnieuws sent out a set of questions to the architectural firms invited for the DK@BK Capita Selecta Lecture series organized by guest professor Jacob van Rijs. Together with Nathalie de Vries and Winy Maas, he is founding partner of internationally renowned Dutch office MVRDV. Little did we know that this idea of simply copying the super Dutch generation of the 1990s is a particularly sensitive subject within the Danish architectural world. This is partly because there is some truth to Winy Maas' double-edged comment. But also because, in many ways, what the Danes are up to now can also be seen as quite different to what happened here in The Netherlands in the 90's. The following is our attempt to represent the Danish point of view.

Let us begin with the scholarly Boris Brorman

It seemed to us that there may have been something a little one-sided about Winy Maas' quote in the faculty press release. He is quoted as saying, "Copy paste... and sometimes better" about the undeniably exciting new wave in Danish architecture. Surely, we thought, the Danes must have another story?

@BKFrom Super Dutch to Super DanishEvolution:

Jensen [BBJ]. BBJ, is an architect, intellectual and educator based at Aarhus School of Architecture. He has carefully observed the evolution of Danish Architecture since the beginning of his studies in the late 1980s. He saw the death of the urbanism department at his university, the public disenchantment with “redundant box architecture” and inward-looking architects lost in self-referential theoretical mazes. He was part of the first wave of young architects seeking inspiration in Holland in the 90s. BBJ has also been involved in training many of the architects behind what now described as the “New Wave” in Danish architecture. While many of this talented generation also worked as interns in Dutch offices.

"Seen from a Danish perspective, the new wave did something important for the cultural role of the architect in Denmark. These young firms actually managed to transform the status of architecture and urbanism in our society.

The new wave was a refreshing reaction against Danish mainstream architecture of the 1990s, which was in a kind of double crisis. One prevailing nonspecific box recipe with redundant facade variations was all the profession seemed to be able to offer the built environment. The legitimacy of architecture was more or less reduced to a question of like or dislike, where ordinary people had no say because of their bad taste. Danish architecture of the late 1990:was stuck in a cul-de-sac of self-referential rhetoric detached from a broader cultural discussion. This has changed due the influence of these young firms."-BBJ

And then one could also argue that due to the influence of Dutch firms such as MVRDV, West 8 and OMA the cultural role of the architect has changed in Denmark. However the matter isn't so straight forward. BBJ is the first to admit that the impact of such architects has been profound in Denmark. He even adeptly draws the parallels that could have allowed such a phenomenon to flourish in The Netherlands and Denmark but not, for instance, in the United Kingdom, Germany or Belgium. What the two countries perhaps hold in common is a long standing planning culture, and a generous and culturally engaged welfare state. But, he warns us, what has happened in Denmark is not a reproduction of what happened in the Netherlands in the '90s.

But hang on a second; before we go further,

BY BRIGITTE O'REGAN

Harpa_Reykjavik_Concert and-Conference_Hall designed by Henning Larsen Architects Photgraphy by Nic Lehoux OFFICE ADEPT

MVRDV

7

T-shirt and did not have a pleasant day. In Denmark we are friends with our competitors. We have debates and parallel competitions where we share our work and ideas."

When the Romans made Greek-looking sculptures, Roman sculpture might have appeared similar. But what it did, what it meant, and even how it was made had important fundamental differences. The same could be said of contemporary Danish Archi-tecture. Take for example the graceful longstanding firms 3XN and Henning Larsen architects who have creatively and professio-nally evolved with time. They have adopted pragmatism in research and design, but they hold on to humane principles that have always compelled them. These are principles, which many argue are missing in the appro-ach of some Dutch offices that are labeled as cynical. This cynicism seems especially evident in the work of Dutch guru Rem Koolhaas who rejects “an overdose of good intentions”. "Through the past fifty years our focus has been on basic architectural means such as daylight, human scale and spatiality. These are the foundation stones of our company and our practice. We are working with context-based design. The surroundings, local culture and climate to a building or a larger development are probably our most important inspiration," states Jacob Kurek, partner at Henning Larsen. Kim Herforth Nielsen, founder of 3XN, explains. "When 3XN designed the Muziekgebouw/BIMHUIS in Amsterdam, we were also inspired by the same conceptual way of thinking – probably because it was situated in a master plan designed by OMA. However, we were just as

@BKwhat actually did happen here in the '90s? Well... to grossly, and unfairly oversimplify: PRAGMATISM happened. Pragmatism can be seen as an attitude that arose from disen-chantment of inability of the technocracy and theory in architecture and planning to remain relevant to what was happening in reality. It is characterized by an emphasis on cross-disci-plinary research into the circumstances of a given assignment. Pragmatism is associated with a conceptual and diagrammatic approach accompanied by a journalistic style of commu-nication, attributed by BBJ, to Rem Koolhaas. In the 90s this new dynamic approach to design was taken up by a generation of young Photoshop and render savvy Dutch architects whom evocatively spread its presence across the globe. In this way, the avant-garde in architecture was able to reassert its relevancy.

Martin Krogh, is one of the Danish New Wave, now himself a successful architect and co-founder of ADEPT. ADEPT Is a young firm now collaborating with MVRDV in Denmark. He has come a long way since he worked hard on competitions as an intern at MVRDV 10 years ago. He asserts that if there is anything the Danish inherited from the Dutch it is pragmatism. “The Dutch architects made pragmatism avant-garde. Conceptualism they would say. They became the heroes for my generation. Winy Maas and Jacob Van Rijs were my idols. They still are.” In one powerful anecdote, he explains: “One day, after handing in MVRDV’s proposal for the NYC Olympics - where I did the images – Winy came to my desk and asked if I could help on the deadline for the Market Hall hand in. I had not slept for 36 hours and could see that the work would require another all-nighter. I told Winy that I would do it if he would do one conceptual sketch for me that would explain the whole NYC project. It took him less than a minute. Yet I felt I had won." Yet Krogh also supports BBJ in his stance that what is happening in Denmark is different. Martin Krogh expresses his exasperation , "Is the obsession of copyism a very Dutch thing? I remember the fights ten years ago between OMA and MVRDV about who made the concepts first. The patent in “content” and the almost war feeling between the workers. I once showed up at MVRDV wearing an OMA

much influenced by the Danish way of putting human values at the center of the design. This is the added value of today’s contemporary Danish architects. [... ]In this manner, 3XN has developed its own expression and architec-ture, which is distinct and certainly not a copy-paste of someone else’s way of doing things. Dutch architecture fifteen years ago was, as I see it, working from more of a conceptual form play. The focus was less about daily life and interaction amongst people, but rather about composition and functionality without a particular contextual connection.” Central principles explored in Danish pragmatism include public good, context, sustainability and a tradition of high quality detailing in design

In a reaction to the discussion, Jacob van Rijs rejects the cynicism label when it comes to the work of MVRDV. "Our work has sometimes ironical elements and refers to aspects in society that are important for us to comment on, combining theory and practice. This is less strongly visible on the Danish side, I must say. [...] The Danish pragmatism is indeed a little 'happier' than the Dutch variant, but hey, aren't they the happiest people on earth? But that does not make us cynical…”

"The Danish pragmatism is

indeed a little 'happier'

than the Dutch variant, but

hey, aren't they the

happiest people on earth?"

The Museum of Liverpool designed by 3XN Photgraphy by Adam MørkOFFICE ADEPT

ADEPT

B NIEUWS 04 25 NOVEMBER 20138 PROJECT

THE ARCHIPRIXSELECTIONAMONG THOSE WHO GRADUATED FROM THE FACULTY LAST YEAR, NINE ALUMNI WILL BE HAPPY TO RECEIVE SOME CREDITS FOR WHAT THEY HAVE ACHIEVED AT THE TU DELFT. THEIR PROJECTS STAND OUT AS THE BEST GRADUATION PROJECTS THIS YEAR. NOW THEY WILL REPRESENT THEMSELVES AS DESIGNERS AND THE TU DELFT IN THE NATIONAL ARCHIPRIX COMPETITION.

BY DAPHNE BAKKER

On the first of November 2013, a jury consisting of Dean Karen Laglas, Eric Luiten, Dick van Gameren, Inge Bobbink, Marcel Bilow, John Heintz and external critic Janneke Bierman, examined the 47 submitted graduation projects from the previous acadamic year. Based on their analysis, design concept, spatial quality, presentation, and the coherence between their ideas and executions, nine excellent projects were selected. The projects will have to compete with other projects from eight different architectural institutions in the upcoming National Archiprix competition.

For more info:archiprix.nl

RESPONSIVE SUBURBIADominika Linowska

The project combines living and working in suburbs such as IJburg. Responsive Suburbia suggests an approach to the design of collective spaces, through the diffusion of the barriers between the public and the private. In times of crisis, the solution lies not in a row of houses, but in DIY.

JURY: This is a subtle and thoroughly thought through project with outstanding compositional qualities. It responds to the changing use of dwellings in a aesthetically strong manner.

MOERWIJK HOFJES

This design suggests a subtle but very effective architectonic transformation of typical Dudokian housing blocks in Moerwijk, Den Haag.

JURY: The many interventions, such as the thoughtful reorganisation of the plans, the design of the prefabricated extensions and a new ownership strategy, help to make it a complete project - simultaneously ambitious and realistic. The sympathetic and well thought out design is not only applicable to Moerwijk, but throughout the Netherlands.

Oriana Kraemer

Rohan Varma

INTEGRATING INFORMALITY

Instead of portraying informal settlements as isolated islands of poverty, Integrating Informality considers them as valid parts within a city in which slumdwellers can integrate within the city of Mumbai.

JURY: This project showcases a high level of social involvement with the ambition to change existing slums. It is a thoroughly researched, well-thought out and refined solution expressed on the urban scale.

RESPONSIVE SUBURBIA

STUDY CENTERS FOR AMSTERDAM

Tjerk de BoerThis project introduces five study centers spread across Amsterdam, each acting as permanent building blocks to provide tranquility in a turbulent city. The shape of each center is determined by its location, resulting in a diverse yet generic and recognizable design.

JURY: The urban plan of this project is innovatory and the application of typology and function is astute. With limited means, an exciting solution was discovered, in which beauty is revealed through its simplicity.

Phot

ogra

phy

by

Lun

Liu

Photograp

hy by Lun Liu

Photograp

hy by Lun Liu

9

Filippo Maria Doria

RECORDING AND PROJECTING ARCHITECTURE

This project responds to the spatial experience of the blind, whose perception of space is defined by a intermediate phase between the confrontation with the physical reality and the formation of an internal image of this space.

JURY: This library for the blind displays a highly artistic quality in which orientation is based on sound. The elaboration of the design is fascinating. The spare use of words in the presentation proves the coherence of the design.

David Klinkhamer

THE RESILIENT RIVER

City rivers have lost their intimate relationship to the city and have been reduced to physical barriers. Resilient River brings new life to the river and her banks, which now lie lost within the cityscape. Through weaving together urbanity, mobility, architecture and landscape, the banks are once again part of the city.

JURY: The monumentality of the design is a continuation of the Viennese tradition. The project is developed with so much depth and care, resulting in a thoroughly designed project. The designer has a deep understanding of his trade.

Pieter Stoutjesdijk

DIGITAL DESIGN & DIGITAL FABRICATION FOR ULTIMATE CHALLENGES

This project enlists the new digital revolution to solve the enormous, worldwide demand for (emergency)housing. Through the digital milling of 2D elements, which are attached via ‘friction-fit’ connections, advancements are made in the areas of adaptation and the efficient use of material.

JURY: The design is a reinterpertation of Haitian architecture and goes above and beyond in its attempt to address a current, worldwide issue.

Sediment of a fragmented landscape is a collage and assemblage created through retracing the war-torn areas of Kosovo.

JURY: It is an intriguing and mystical project. It suggests an architectural city, in which new life arises without having to erase the past. It is socially relevant, humble and subtle.

Hyeonsu Yang

MUIDERPOORT STATION RENEWED

In Muiderpoort Station Renewed, the dikes and train tracks are no longer the dividing elements, but instead the public space which connects the location to the surrounding area.

JURY: The unraveled station and the radical move to break open its embankments are a testament to the boldness of this project. The visible relation between old and new is proof of the successful approach to solving a transformation puzzle.

SEDIMENT OF A FRAGMENTED LANDSCAPE

Anvina Devi Canakiah

Phot

ogra

phy

by

Lun

Liu

10 RESEARCH B NIEUWS 04 NOVEMBER 25 2013

Nelson Mota is a multiple award-winning architect, designer, writer, researcher, educator and PhD candi-date here at the TU Delft. After exa-mining with wonder the plethora of his activities in preparation for our interview, I expected to meet a kind of magician or shamanic healer of modern rifts and shattered relation-ships in architecture, ethics, space, history, tradition and society; a mystic of sorts.

INTERVIEW WITH NELSON MOTA

But though Nelson’s work is often transcen-dental, there is nothing mystifying about his approach or his research. In fact the opposite is true; he seems to engage in active demysti-fication of architectural ideas and generates highly applicable solutions in terms of design strategy, research methodology and education. What is immediately apparent is his discipli-nary rigor, ability to communicate at different levels to different audiences and his no nonsense approach. We are privileged to have Nelson Mota participate as tutor in the Dwelling Design Studio and seminars, in the research program “The Architecture Project and its Foundations - Revisions: Changing Ideals and Shifting Realities” and as an active contributor to the faculty based publications DASH and Footprint. The following interview excerpts can help us discover for ourselves what might lie behind his successful integra-tion of so many fields and activities.

What would you say lies at the heart of your research? One of the fundamental aspects of my research, which in fact also pervades our design at Comoco Arquitectos, is an attempt to try and bridge the gap between binary polarities. Often architectural discourse is

based on this polarization of positions. I want to try and make sense of these two poles. For instance my primary research interest is the apparent polarization of modernity and the vernacular in architectural discourse and practice. These positions have often been seen as opposite poles. What I am currently investigating is the many different ways to bring these two concepts together.

What tools do you use to achieve this? I would say that the most important tools are history and memory. I like this phrase from writer George Santayana: "Those who do not remember the past are condemned to repeat it.” This means that I think one of the funda-mental instruments for every student of architecture and every architect is to have a solid and sound historical knowledge. And to be relentlessly willing to uncover ever more lessons from the past. So through this pursuit, if you look carefully you will see that these binary polarities become somehow mingled and conflated. Examination of history helps to understand and make sense of complexity and hybridity.

But history is often problematic. It seems for instance that historical evidence is often generated by people with a bias of interests. And many stories remain untold, dooming us to forget. How can we learn about these other, less evident narratives? Your role as a student and architect should be more than just that of being a problem solver. You need to be very much aware of what reality is and you should try catering for the real. The way that you make design decisions should be informed by a critical account of your circumstances. In analyzing discourses or historical accounts, it is therefore vital to discern what is produced by partisanship and what reality is. Take for instance the relation of modernist architects with vernacular architecture, and you will find an interesting and paradoxical case. The vernacular was seen as the opposite of the modern movement in architecture, but it was also used to underpin tenants in functionalism. Fishermen’s huts, for example, were used by

important members of the modern movement to demonstrate a functional approach to the built environment. Pointing to the way local materials were used rationally and efficiently for shelter, but not going much beyond that. It is obvious that there are other readings to be found in the vernacular architecture of the

BY BRIGITTE O'REGAN, PHOTOGRAPHY COURTESY OF COMOCO ARQUITECTOS

"To what extent should the expert, in this case the architect, give away or abandon his or her expertise, in favor of simply translating the wishes of the people?"

Party Room N10 Sports facity wiiner of the Portugal 2013 Prize for Architecture in Wood

Positioned in large warehouse with indoor soccer fields

Sketch showing demountability

11

fisherman's hut that can be equally compelling for the architect. Hence, you need to be able to critically reflect on multiple aspects, and thus avoid falling prey to a partisan vision of history.

You also point to the interaction between the architect and civil society in your writing and research as a way to resolve binary oppositi-ons, conflictual positions and ultimately integrate multiplicity. In your view what role should the architect play in this kind of interaction? That is a very interesting topic. Indeed part of my research deals with citizens' participation in design and decision-making processes. Civil engagement challenges the notion of the disciplinary autonomy of archi-tecture. This topic was intensely debated thirty or forty years ago. Many were asking to what extent the architect could be engaged in social change. And one of the answers to this was that the architect should be part of a participative process that has multiple stakeholders, first and foremost the residents in the case of housing design. This also brings up an important issue: to what extent should the expert, in this case the architect, give

away or abandon his or her expertise, in favor of simply translating the wishes of the people? Should you design for the people or with the people? The first instance, designing for the people, can be seen as a populist issue, where

the architect becomes no more than the hand of the people. The second position, designing with the people, is much more challenging and more often than not creates conflicts. Yet as far as I could see in the course of my research, these conflicts are immensely productive in terms of creativity. We can call these conflicts creative conflicts, because in the end it is this kind of relationship that brings out the best of both worlds. So to me this second approach is the preferred model for the social engagement of the architect.

In your own design work, the N10 Sports Facility for example, which recently won in

Portugal the 2013 prize for architecture in wood, you seem to resolve temporary use with a sense of permanence or continuity. What kinds of creative conflict did you encounter to achieve this? Obviously in this case we didn't have citizens' participation, but we did have a number of conflicts to resolve. We had to articulate the client’s specific brief and require-ments, the contractor’s suggestions and hurdles, and our own disciplinary attitude. It was through a dialectical process that we brought about contributi-ons from different sources to generate the outcome we reached. The N10 project shows an attempt to solve the pressing problems of the assignment, to accommodate the program - changing rooms, showers and a room for parties. To do that with the cheapest budget possible and then to build it very quickly in a way that would allow it to be demounted in two, three or ten years time. Though these may seem like banal circumstances, we believe that architects shouldn't give away their expertise in the face of them. We used the cheapest material we could find but still tried to apply the tools or skills of our discipline to bring it all together. For instance creating spaces that can be experienced in a me-aningful way, playing with solids, voids and with the light. Defining space by opening and blurring boundaries.

No matter what the assignment is, in architecture there is always a tension between what is permanent and what is transient or temporal. It is extremely important to be aware of the so-called “zeitgeist” – the spirit of our times, the spirit of the moment. When you attempt to merely cater to the spirit of the moment it can become a dangerous and unsustaina-ble way to approach a given project. You run the risk of only answering the problems of the moment. This is why I think it is important to have an account of the long history related to that specific project or topic. It is the mix of these two things, being consci-ous about history and being critical about the spirit of the moment that will allow you to tackle more pressing problems and also endure in time.

"We used the cheapest material we could find but still tried to apply the tools or skills of our discipline to bring it all together."

Party Room N10 Sports facity wiiner of the Portugal 2013 Prize for Architecture in Wood

Positioned in large warehouse with indoor soccer fields Hall to change rooms

B NIEUWS 04 25 NOVEMBER 201312 BK IN FOCUS

ZE NOEMEN ZICH ‘DE PASSIEGROEP’, ZE ZIJN ENTHOUSIAST EN GEDREVEN MET, INDERDAAD, VEEL PASSIE VOOR HET VAK.

ALS VERLENGSTUK VAN HET ONDERWIJS WILLEN ZIJ VOOR DE STUDENT EIGENLIJK MAAR ÉÉN DING: MÉÉR! MEER KENNIS,

MEER KWALITEIT, MEER PRAKTIJK, MEER OP HET GEBIED VAN DE BESTAANDE WOONOMGEVING EN VOORAL VEEL MEER

SOCIALE DUURZAAMHEID IN DE ARCHITECTUUR.

Prof. dr. ir. Anke van Hal studeerde en pro-moveerde aan de TU Delft. Sinds 1 november 2007 is zij praktijkhoogleraar Sustainable Housing Transformation binnen de sectie Housing van de faculteit Bouwkunde. Daar-naast is ze sinds 2008 professor Sustainable Building & Development op het Center for Sustainability van Nyenrode Business Univer-siteit. In 2011 en 2009 werd ze door het dagblad Trouw uitgeroepen tot een van de honderd duurzaamste mensen in Nederland. In 2012 en 2013 behaalde ze de 2e en 3e plaats in de Duurzame 50 Vastgoed NL.

12 november: Bestaande woningen écht duurzaam maken, hoe doe je dat?17 december: Omgevingspsychologie en healing environments. 7 januari: (Vervolg op 17 december) Architectuur en interactie tussen mens en omgeving.februari: Reeks van video-calls met studenten in Canada. 22 april: Excursie naar GGZ Zusterfl at Aan 't Verlaat in Delft. 10 juni: Hoe realistisch is jouw ontwerp?

De locatie wordt later bekend gemaakt

Anke van Hal Agenda

GEZOCHT

DOOR JANE STORTELDER

In januari 2012 is prof. dr. ir. Anke van Hal van-

uit haar eigen fascinatie de groep ‘Passie Be-

staande Woonomgeving’ begonnen. Samen

met student-assistent Jessica de Boer organi-

seert zij, als aanvulling op het curriculum, ver-

diepende lezingen, workshops en excursies op

maat voor alle studenten die de passie voor de

huidige opgave en de omgevingspyschologi-

sche kant van het vak delen. De kennis die

Anke van Hal de afgelopen 25 jaar als duur-

zaamheidsspecialist op heeft gedaan, wil zij nu

inzetten om aan studenten te laten zien dat

duurzaamheid niet iets is dat er ook nog bij

moet, maar dat het juist leuk is. “Ik wil graag

meegeven dat duurzaamheid heel inspirerend

kan zijn en dat het de ontwerpkwaliteit aan-

zienlijk kan vergroten.”

De Passiegroep buigt zich onder andere over de

vraag hoe op duurzame wijze om te gaan met

de bestaande woonomgeving. Een goed voor-

beeld is de aanpak van wijken uit de jaren ’60

en ’70, waar veel mensen met een laag inko-

men wonen. Volgens Van Hal is het van groot

belang om alle aandacht, energie en creativeit

te richten op de bewoners om zo een bijdrage

te kunnen leveren aan het wooncomfort en de

kwaliteit van de woonomgeving. “Mensen

moeten zich prettig voelen in hun woonomge-

ving; ontwerpers kunnen hier een grote impact

op hebben.” Omgevingspsychologie speelt een

belangrijke rol, een onderwerp waar wij als

studenten tijdens onze studie vaak te weinig

over leren en dus te weinig over weten. Het

draagvlak om dit aspect meer te integreren in

het bachelorprogramma wordt op de faculteit

steeds groter. Vanuit de sector komt ook steeds

meer vraag naar kennis over de bestaande

woonomgeving, maar ondanks goede ontwik-

STUDENTEN MET PASSIE

kelingen, is er op dit moment veel kennis uit de

praktijk die de student nog niet bereikt.

De Passiegroep heeft ook een praktische ont-

staansgeschiedenis: de werkgelegenheid van

de architect en de bouwkundige ligt in de toe-

komst in toenemende mate in de bestaande

woonomgeving. De Passiegroep biedt een plat-

form waar extra kansen en kennis wordt gebo-

den aan studenten die zich interesseren voor

het onderwerp. Om een verdieping in het stu-

dieprogramma aan te brengen, wordt de erva-

ring van verschillende professionals ingezet.

Op deze manier wordt kennis overgedragen

aan studenten en wordt een brug geslagen tus-

sen theorie en praktijk en tussen student en

professionals. Volgens Van Hal staan zij te trap-

pelen om de nieuwe lichting studenten beter te

leren kennen: “De professionals uit mijn net-

werk vinden het leuk om hun kennis te delen

met de student. Bovendien ontmoeten zij graag

jonge, enthousiaste mensen om in de toekomst

mee samen te werken. Het mes snijdt aan twee

kanten.”

De groep wordt gekenmerkend door zijn vrij-

blijvende, open en enthousiaste karakter: ie-

dereen met interesse is van harte welkom. Op

dit moment komt een gevarieerde groep stu-

denten eens per maand samen. Zowel bachelor-

als masterstudenten met verschillende achter-

gronden ontmoeten elkaar tijdens de

georganiseerde lezingen met een hapje en een

drankje. Zeker is dat ook eerste-, tweede- en

derdejaars studenten juist door hun frisse kijk

op de architectuur veel kunnen bijdragen: “Ie-

dereen in de sector is op zoek naar antwoorden

met betrekking tot de opgave in bestaande

woonwijken. Studenten staan vaak open voor

nieuwe dingen en kunnen met hun ideeën een

enorme bijdrage leveren om zo professionals op

een nieuw spoor te brengen”, aldus Anke van

Hal.

De studenten komen zelf met hun interesses en

onderwerpen, waarna Anke van Hal een ge-

schikte professional uit haar netwerk uitnodigt.

Op deze manier wordt als het ware kennis op

maat geleverd: de student vraagt, de Passie-

groep antwoordt.

In de toekomst wil de groep ‘Passie Bestaande

Woonomgeving’ er ook andere faculteiten bij

betrekken, zodat studenten onderling meer

kennis kunnen uitwisselen. Het is niet meer het

doel om een zo groot mogelijke groep te creë-

ren, maar om juist de gemotiveerde mensen

aan te spreken die de passie en het enthousi-

asme delen. Voor deze mensen wil de Passie-

groep zich blijven inzetten zodat idealen ver-

wezenlijkt kunnen worden en een echte

kwaliteitsslag kan worden geslagen. De reactie

vanuit de huidige groep is erg positief, maar

nieuwe enthousiastelingen zijn meer dan wel-

kom!

Ook enthousiast geworden? Mail naar passie-

groep@gmail.com om je aan te melden voor

de nieuwsbrief

"Er is op dit moment veel kennis uit de praktijk die de student nog niet bereikt" Anke van Hal

BK IN FOCUS 13

WITH THE GOVERNMENT PASSING THE RESPONSIBILITY OF THE CONSERVATION OF MONUMENTAL BUILDINGS ONTO ITS MUNICIPALITIES, THERE IS A GROWING NEED TO ADAPT MONUMENTS IN ORDER TO PRESERVE THEM. EVERYONE FROM POLITICIANS TO ARCHITECTS SHOULD RETHINK THE WAY THEY APPROACH THE PRESERVATION OF MONUMENTS. MARIEKE KUIPERS, PROFESSOR OF CULTURAL HERITAGE IN DELFT, WILL LEAD A SEMINAR THAT WILL INTRODUCE NEW CONCEPTS AND METHODS TO TACKLE THIS URGENT ISSUE.

BY DAPHNE BAKKER

What is the aim of the seminar?The seminar’s object is a fresh perspective in the ongoing discussion on the value of monuments and how we appreciate them. Recently the Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (Archaeology), Instituut Collectie Nederland (Art collection and Central Laboratory) and Rijksdienst voor de Monumentenzorg (Monuments care) - three very different heritage preservation sectors with different traditions, merged into the National Agency for Cultural Heritage. This fusion will require a new approach to the preservation of monuments. These aren’t always precious antiquities that may not be touched, but historical buildings that just like other buildings have the funcion to accomodate people. This past century, we focused mainly on how to conserve the historical forms and materials of a monument as much as possible. But in the 21st century we need to think of how we can respectfully adapt a monument that will match the needs of its inhabitants while strengthening the building's character.

Is there a growing urgency to change the way we deal with the conservation of our monuments?Yes, I think so. Currently there are various theories on conservation, which are primarily based on ethical notions of preserving the original state of the monument. This is the literal definition of conservation. But the greatest challenge we face is to move forward and upcycle the use of a historic building. We need to make monuments function according to current and future demands. To achieve this, intervention is often necessary. Take our own faculty for example. It was always meant for education, originally Chemistry education, but after the previous building burnt down in 2008, it was required to accommodate an Architecture Faculty in the 21st century. Alongside a philosophy based on conservation ethics, we need intervention ethics, which examine the limits and opportunities of a monument. These limits and opportunities can be explored through the analysis of the cultural carrying capacity of a monument.

How would you define the cultural carrying capacity of a monument?That’s the most difficult question. A monument is a memory shaped by its form and material. We also assign a historical, aesthetic and social significamce to it. It’s these material and immaterial aspects that help define the cultural carrying capacity of a monument. It is a term that embraces not just the skeleton, skin and interior of a monument, but also its space and atmosphere.

Is finance the most important factor in saving the monuments?Not necessarily. It might sound a bit counterintuitive, but the most important factor is imagination. Take the Olympic Stadium from 1928 in Amsterdam. For their proposal to attract the Olympics to the Netherlands, the Olympic Committee was willing to make enormous investments to enlarge and update the stadium for a one-off event that will leave them with an enormous debt. With imagination you can foresee this kind of problems, how it will impact your future, and make sound and weighted decisions accordingly. Imagination is required to find the most suitable use for a monument.

IN SEARCH OFCULTURAL RESILIENCE

Preserving monuments and listed buildings is all about change and conserving the built environment. On 29 November, RMIT is organis-ing a seminar on cultural resilience. The seminar will focus on the methods and concepts that are available or need to be developed in order to determine the cultural carrying capacity of a monument or listed building.

This will involve identifying the parameters, values and architectural approaches that ultimately determine a historical building's cultural capacity to tolerate change.

A booklet on cultural resilience, edited by Marieke Kuipers and Wido Quist and published by Delftdigitalpress, will be launched and be made available to participants.

You can register by sending an e-mail to l.verschuren-vanrijsbergen@tudelft.nl. The participation fee is EUR 45, EUR 20 for students. This includes the publication. You will be sent an invoice after registration.

Cultural Resilience - the seminar

Prof.dr. Marieke KuipersPhotography - Job Jansweijer

Exploring Activism in Architecture

inhabitants. In the Dutch TV-program

De Slag om Nederland multiple cases

of excessive real estate speculation in

the Netherlands are exposed, for

instance by Dutch city councils and

corporations5.

To solely criticize architects and urban

planners for the failures in the built

environment would miss the bigger

picture. However, architecture as a

discipline remains inherently political,

as architects either negate or confi rm

a position within the capitalist

system6. Currently, the role architects

play in the creation of space tends to

be passive, as designers often simply

react to short-term market led

demands of clients and developers7.

The question is then, how architects

can play a more active, socially and

politically aware role in the processes

related to the creation of space.

The afternoon on activism in architec-

ture aimed at investigating issues like

these, looking at the topics of public

space, participation and the changing

role of the architect. The speakers

that participated in the debate were

architect Hein de Haan, sociologist

Katusha Sol of Placemakers and

architect Sven Hoogerheide of

Space&Matter.

One of the main conclusions from the

debate is that the role of the architect

in transforming capitalist urban

development is limited. As the

speakers showed with their projects,

the scale is mostly rather small, but

the impact can be big. The role of the

architect changes, because the

context is changing; in that sense this

role can again become more active.

Working (closer) together with other

disciplines and clients seems to be the

motto. And what about participation?

In the past decade, more and more

projects, theories and organizations

driven by the goal of social transfor-

mation have emerged within the

architectural discipline. The asymme-

tric income and resource distribution

of global capitalism and the lack of

democracy and participation in

privatized urban development have

led to social and political awareness

being increasingly important when

approaching the fi eld of architecture.

Architecture for Humanity, a non-

profi t organization that brings

architectural solutions and professio-

nal services to communities in need, is

a prime example of this growing

movement of socially engaged

architects1. The notion of ‘activism’,

defi ned as “taking intentional action

to instigate change on behalf of a

neglected group”, is closely related to

this development2. The lecture series

and debate Activism in Architecture,

that took place last Wednesday

November 13, are part of a group

research conducted within Explore

Lab to collectively explore the notion

of activism in architecture.

Today, in modern capitalist societies

building activity is produced as a

commodity. This means that the

planning, design and construction of

buildings have become aspects that

are primarily developed to create

exchange on the market. The trans-

formation of architecture into a

commodity “produces a fundamental

shift in the functional and social

objectives of building production”3.

The values and qualities of the

“commodifi ed” built environment

tend to be defi ned in monetary terms

and the defense of property4. Within

this context it is increasingly diffi cult

to develop built environments that

prioritize the human needs of the

“Direct participation is always a very

good inspiration, mainly concerning

the program, but you should be

careful taking it too literally,” is what

routinier Hein de Haan stressed

during the inspiring afternoon.

by Eric de Ridder, Joost de Bont,

Maarten Kempenaar, Martje Thelen

and Sara Frikech

[1] Architecture for Humanity (2013)

Architecture for Humanity. Online.

Available from http://architecturefor-

humanity.org Accessed August 11

2013.

[2] Fuad-Luke, A. (2009) Design

Activism - Beautiful Strangeness for a

Sustainable World. London: Earth

Scan, p79.

[3] Till, J. and Schneider, T. (2009)

‘Beyond Discourse: Notes on Spatial

Agency’, in: Footprint 4, p100.

[4]Till, J. and Schneider, T. (2009)

Idem. p100.

[5] De Slag Om Nederland (2013) ‘De

Slag Om Nederland’. VPRO. Online.

Available from http://programma.vpro.

nl/deslagomnederland/. Accessed

August 11 2013.

[6] Till, J. and Schneider, T. (2009)

Idem. p98.

[7] Till, J. and Schneider, T. (2009)

Idem. p100.

Deep-rooted sentiments? Interesting

views? Use forum as your

discussion platform! Send your

articles and letters to bnieuws-bk@

tudelft.nl. React on bnieuws.word-

press.com!

UitstapjeVroeg in de morgen, donker

en koud. Een warm-ronkende bus staat klaar. Tijdens het instappen is er enige onrust: de chauffeurs constateren te weinig zitplaatsen. Na nog een trekje aan mijn sigaret en de geruststelling dat de chauffeurs niet kunnen tellen, bezet ik de laatste vrije stoel en zijg neer naast een hoogleraar, die ik uiteraard ken, maar voor het eerst groet. De schemering is ons excuus om nog een tijdje te zwijgen. Er wordt een lijst doorgegeven. Naam en geboortedatum moeten worden ingevuld: R. J. Nottrot – 9 juni 1952. Mijn buurman volgt. “Ik ben van 8 juni, de verjaardag ook van Frank Lloyd Wright”, zegt hij. “Oh, ik bijna ook, want ik werd middernacht geboren, tijdens het verjaars-feest van mijn grootmoeder”, reageer ik. “Hé, en mijn grootmoeder is van 7 juni”, zegt hij direct. Het ijs is gebroken. Ik ben opgelucht: wij zullen elkaar voortaan groeten.

De excursie kent een vol programma. Architecten houden van stress, zo lijkt het. Bus in, bus uit. Gebouw in, gebouw uit. Steeds te kort om goed te kijken en dan fotogra-feren als surrogaat. Ieder moment een aanleiding om informatie of grapjes te delen met elkeen die toevallig in de buurt is. Soms zeg je iets voor niets, omdat diegene waartoe je je gericht achtte door een andere gebeurtenis ineens je toehoorder niet meer blijkt te zijn. Sans rancune. De alge-mene stemming is die van opwinding en er wordt veel gelachen.

Tijdens de reis retour zit ik naast een bekende. Zij werkt ondersteunend in de hal van vormstudie. Wij werken vaak samen en groeten elkaar op de faculteit veelvuldig. Het is donker in de bus en veel reisgenoten zijn ingedommeld. Wij praten ondertussen intensief. Van alles passeert de revue, veelal zaken die wij nog nooit met elkaar deelden. Mijn interesse voor mijn buurvrouw groeit en neemt de vorm aan van bewondering. Als we stoppen voor het avondeten sta ik op naast een ‘ander’ mens, een ‘nieuwe’ vriend.

Uitstapjes tijdens het werk, eens uit de routine stappen, is als het betreden van een nieuwe wereld, verdieping van het dagelijkse.

ROBERT NOTTROT

14 FORUM B NIEUWS 04 25 NOVEMBER 2013

STREETS OF BK CITY 15

COLOFON

B Nieuws is a four-weekly periodical of the Faculty of Architecture, TU Delft.

Faculty of Architecture, BK City, Delft University of TechnologyJulianalaan 134, 2628 BL Delftroom BG.Midden.140

bnieuws-bk@tudelft.nlb-nieuws.bk.tudelft.nlissuu.com/bnieuws

Editor-in-chiefManon Schotman

Editorial BoardEdo BeerdaJane StortelderBrigitte O'ReganDaphne Bakker

Cover illustrationThe resilient river, David Klinkhamer

ContributorsRobert Nottrot Karin LaglasEric de RidderJoost de BontMaarten KempenaarMartje ThelenSara Frikech

Lun LiuAnna Wojcik

Editorial Advice BoardMarcello SoelemanSue van de GiessenInge PitRobert NottrotLinda de Vos,Pierijn van der Putt

PrintDrukkerij Tan Heck, DelftNext deadline29 November 2013, 12.00 PM, B Nieuws 05, Januari 2013 Illustrations only in *.tif, *.eps or *.jpg format,min 300 dpi

Unsolicited articles can have a maximum of 500 words, announcements 50 words.

The editorial board has the right to shorten and edit articles, or to refuse articles that have an insinuating, discriminatory or vindicatory character, or contain unnecessary coarse language. The editorial board informs the author(s) concerning the reason for it’s deciscion, directly after is has been made.

IN EVERY EDITION STUDENTS AND STAFF OF THE FACULTY OF

ARCHITECTURE ARE ASKED ABOUT THEIR OPINION. THIS TIME VISITED THE

LECTUCTE AND DEBATE 'EXPLORING ACTIVISM IN ARCHITECTURE'

WHAT DID YOU LEARN FROM THE LECTURE AND DEBATE?

Sara Maani, architecture student from Aachen and Milan, The themes raised in the debate were all very interesting. I think it is not enough to teach students how to be good architects, but also to be responisble towards society.

Benjo Zwarteveen, BSc6The lecture on participation was very enlightening. It revealed to me that architects should engage more with their clients during the design process. I think that architects are afraid of this, because to them it might mean losing the freedom for artistic expression.

Janneke van der Leer, starting Urbanism in 2014 The message that stuck with me was that we need to become specialists in the things we enjoy doing. There are so many possibilities if you just grab hold of the opportu-nities provided to you. The speakers are aware of what is happening within our society and use that as their starting point to improve our built environment.

Sven Hoogerheide, architect Many thought-provoking projects were presented and it made me realize that there is a lot that can be achieved. All the different themes that were touched upon revealed that many exciting possibilities are possible.

Hein de Haan, architect I was expecting to hear counter arguments towards participation and how it limits creativity. Fortunately, this was not the case. I think that architects should make a proposal for spatial organisa-tion, but why would they have the last say in how and where a person should live. Including the inhabitants in the design process will enrich the resulting building.

Maarten Kempenaar, Explore Lab, MSc4 The diversity of the speakers was very appealing. The lectures weren’t passive and left room for interpertation and debate. And that is important.

Katusha Sol, Placemakers, sociologist What struck me the most was the fact that there is a huge gap between what students are taught and the reality of the practice. In real life you have to deal with a context that is shaped by politics, fi nance and many other factors. The fact that this debate shed light on this was very informa-tive.

Thomas Dillon Peynado, BSc6 What struck me the most is that there is so much informa-tion available within the faculty, but this is not refl ected within our curriculum. The knowledge I was exposed to today would have been very useful in my past projects.

ConferenceWritingplace25.11.2013 -27.11.2013The international conference ‘Writingplace - literary methods in architectural research and design’ will be held from 25 to 27 November. The second in a series of conferences on the subject of architecture and fiction, it will focus on the role of literature as a means of approaching design.BKCity, Berlage Rooms / RSVPwritingplace.org

DebatGewoon Zelfbouw26.11.2013 Hoe staat het anno 2013 met zelfbouw in Amsterdam? Zelfbouw heeft door de afgelopen jaren heen een eigen dynamiek gekregen en staat niet meer in de kinderschoenen. Kunnen we stellen dat zelfbouw volwassen gewoon is geworden?In de aanloop naar 26 november gaan onze gastsprekers Dick van Gameren (architect en hoogler-aar) en Kai van Hasselt (trendan-alist stedelijke ontwikkeling) samen met het team Zelfbouw (gemeente Amsterdam) op verkenning langs verschillende zelfbouwprojecten in Amsterdam. Amsterdam, Pakhuis de Zwijger / 17:00dezwijger.nl

LectureDK@BK - Kristian Ahlmak and Kim Herforth Nielsen28.11.2013On 28 November, Kristian Ahlmak (Schmidt Hammer Larssen Architects) and Kim Herforth Nielsen (3xN) will give a lecture.BKCity, Oostserre /18:00 - 20:00bk.tudelft.nl

LectureMediated Spaces29.11.2013The Berlage Center for Advanced Studies in Architecture and Urban Design will present a public lecture, entitled ‘Mediated Spaces' by Aglaia Konrad.BKCity, Room K/14:00 / RSVP theberlage.nl

ConferentieWijk BV Bospolder Tussendijken10.12.2013We bevinden ons middenin een grote en belangrijke transitie. Steden en wijken gaan op een andere manier ontwikkeld worden. Burgers en bedrijven zullen actief participeren, zonder grote overheidssubsidies. En de traditioneel grote partijen in wijkontwikkeling, gemeenten en corporaties, zullen een veel bescheidener rol spelen, gedwongen door een veranderde markt en veranderende instituties. Dit biedt kansen voor nieuwe partijen en voor een andere wijkaanpak.Rotterdam /15:00 - 21:00bk.tudelft.nl

ConferentieVormgeving @ Stimuleringsfonds10.12.2013Op dinsdag 10 december organiseert het Stimuleringsfonds onder leiding van Ruben Maes een publieke bijeenkomst over vormgeving. Wat zijn de belangrijkste en actuele thema’s? En hoe kan het fonds bijdragen aan de ontwikkeling en betekenis van dit ruime vakgebied?Amsterdam, Lloyd Hotel stimuleringsfonds.nl

CongresLandelijk Congres Openbare Ruimte dag 211.12.2013'Identiteit maakt verantwoordelijk'.Op de tweede LCOR-congresdag in Zaanstad wordt gekeken welke rol identiteit speelt in de openbare ruimte en de betrokkenheid van de burger. Want hoe creëer je bij burgers het gevoel van eigenaarschap? Zaanstad / 09:30 - 15:45 lcor.nl

LectureDK@BK - Tranberg and Julien de Smedt12.12.2013On 12 December, Lene Tranberg (Lundgaard & Tranberg) and Julien de Smedt (JDS Architects) will give a lecture.BKCity, Oostserre /18:00 - 20:00bk.tudelft.nl

WEEK 48

AGENDA

WEEK 49

WEEK 50

Lecture Series DK@BK

On November 14th, a lecture series featuring new and up and coming Danish architects, as curated by Jacob van Rijs, was initiated at TU Delft. As a visiting professor, Jacob was asked to choose a highly relevant topic for the annual Capita Select Lecture Series. It seems that Denmark has replaced the Netherlands as the hippest country in the world for architecture.

EXHIBITIONS

The Chanel LegendGemeentemuseum Den Haag / till 02.02.14

Kazimir Malevich and the Russian Avant-gardeStedelijk Museum /19.10.13 - 02.02.14

William KleinFOAM /20.12.2013 - 12.03.2014

Zwart & Wit Tropenmuseum / till 01.07.2014

B NIEUWS 04 25 NOVEMBER 2013

November 28th: Kristian Ahlmak (Schmidt Hammer Larssen Archi-tects) en Kim Herforth Nielsen (3xN)December 12th: Lene Tranberg (Lundgaard & Tranberg) en Julien de Smedt (JDS Architects)

Location: BK City, Faculty of Architecture,TU Delft

Thesis DefenceKaran August: Building Beauty02.12.2013"Building Beauty: Kantian aesthetics in a time of dark ecology." | Promotor 1: Prof.dr. A.D. Graafland (Bk), copromotor: Dr.ir. L.S. Schrijver (UHD-Bk).TU Delft, Aula /12:30bk.tudelft.nl

PresentatieSolutions?03.12.2013SOLUTIONS? is de derde presentatie van SOCIALDESIGN-FORWICKEDPROBLEMS; het publieke onderzoeksproject waarvoor kunstenaars en ontwerpers alternatieve werkwijzen en strategieën ontwikkelen voor maatschappeli-jke vraagstukken op het gebied van buurtoverlast, financieel bewustzijn en obesitas. Amsterdam, Pakhuis de Zwijger /20:00 - 22:00socialdesignonderzoek.nl

Thesis DefenceLeeke Reinders: Buiten-wijken04.12.2013"Harde stad, zachte stad: moderne architectuur en de antropologie van een buitenwijk" Promotor 1: Prof.dr. P.J. Boelhouwer (Bk)TU Delft, Aula /12:30bk.tudelft.nl

BijeenkomstArchitectenplatform Rotterdam #9 04.12.2013Op de agenda van de 9de bijeenkomst van het Architectenplatform Rotterdam deze keer het programma van het IABR 2014, en het FuturA onderzoek van BNA-TUDelft-Radboud Universiteit naar nieuwe verdien- en organsatiemodellen voor architectenbureaus.Rotterdam / RSVPairfoundation.nl

WEEK 51Presentation90 Minutes of Frame #1: Fashion17.12.201390 Minutes of Frame is a live version of the magazine and presents a programme of lectures and debates. The first edition welcomes Pieter Kool (head of design and development at fashion brand G-Star RAW) for an exclusive presentation about the company’s design philosophy. Kool’s Keynote offers rare insights into G-Star RAW’s creative DNA, which extends to fashion shows, retail showcases and collaborations that result in outputs such as furniture and vehicles. Amsterdam, Pakhuis de Zwijger / 20:00designhuis.nl/

LectureAlice Twemlow on design criticism18.12.2013This lecture by Alice Twemlow dives into the notion that the venues for design criticism in the shape of newspaper and magazine columns are few and far between and most design critics are not paid enough to make a living solely as writers. For the most part, design criticism, has always been a dispersed and fugitive enterprise, inhabiting the interstices between the media’s subject silos, and, beyond publishing, shaping the approaches, activity and output of museums, institutions, professional associations, schools, publishing, research, and retail.Designhuis Eindhoven /16:30 - 17:00designhuis.nl/

SPOT-

LIGHT!