b i o l o g i a - WordPress.com · ცილები და ნუკლეინის...

rogor movemzadoT erTiani

erovnuli gamocdebisaTvis

b i o l o g i a

Tbilisi

2013

2

საგამოცდო კრებული წარმოადგენს „შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის“

საკუთრებას და დაცულია საქართველოს კანონით - „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების

შესახებ“. „შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის“ ნებართვის გარეშე დაუშვებელია

ტექსტში რაიმე ცვლილების შეტანა, მისი რეპროდუქცია, თარგმნა და სხვა საშუალებებით

(როგორც ბეჭდვითი, ასევე ელექტრონული ფორმით) გავრცელება, აგრეთვე იკრძალება

საგამოცდო კრებულის გამოყენება კომერციული მიზნებისათვის.

Sesavali

es krebuli Sedgenilia biologiaSi erTiani erovnuli gamocdis CambarebelTaTvis.

krebulSi mocemulia:

testur davalebaTa tipebis aRwera;

2014 wlis biologiis sagamocdo programa;

2013 wlis biologiis sagamocdo testi swori pasuxebiT.

biologiis sagamocdo testi efuZneba saskolo kursis im mniSvnelovan nawils,

romelic sagamocdo programaSia warmodgenili. gamocdisaTvis mosamzadeblad

SegiZliaT isargebloT Sefasebisa da gamocdebis erovnuli centris mier gamocemuli

krebulebiT. imedi gvaqvs, rom krebuli dagexmarebaT ukeT moemzadoT biologiis

gamocdisaTvis.

erTiani erovnuli gamocdebis moTxovnebi biologiaSi

gamocdaze abiturients moeTxoveba

sagamocdo programiT gansazRvruli faqtobrivi masalis codna.

am codnaze dayrdnobiT bunebaSi mimdinare arsebiTi procesebis daxasiaTeba da analizi.

grafikebidan, sqemebidan, cxrilebidan da diagramebidan saWiro informaciis mopoveba da gamoyeneba mocemuli amocanis gadasaWrelad.

sagamocdo testiT mowmdeba

saprogramo masalis codna da konkretul amocanebSi am codnis gamoyenebis unari.

grafikebiT, sqemebiT, cxrilebiTa da diagramebiT mowodebuli informaciis gagebisa da analizis unari.

mocemuli amocanis pirobidan arsebiTi (problemis gadasaWrelad aucilebeli) monacemebis SerCevis unari.

codnasa da gamocdilebaze dayrdnobiT, ucnobi, arastandartuli amocanis damoukideblad amoxsnis unari.

3

testur davalebaTa tipebis aRwera

davalebis I tipi _ ramdenime savaraudo variantidan erTaderTi swori pasuxis arCeva

(e. w. daxurulboloiani testuri davaleba).

davalebis aRwera da instruqcia _ davalebaSi dasmulia SekiTxva da mocemulia oTxi

savaraudo pasuxi, romelTagan mxolod erTia swori. abiturientma unda airCios swori

pasuxi da pasuxebis furcelSi aRniSnos Sesabamisi ujra.

davalebis II tipi _ Sesabamisobis povna.

davalebis aRwera da instruqcia _ abiturientma unda ipovos Sesabamisoba cxrilis

saxiT warmodgenil or CamonaTvalSi mocemul movlenaTa an obieqtTa Soris.

pasuxis Caweris forma dawvrilebiT iqneba aRwerili TiToeul davalebaSi.

davalebis III tipi _ terminebis CamonaTvalidan swori variantis SerCeva.

davalebis aRwera da instruqcia _ mocemulia teqsti, romelSic gamotovebulia

sityvebi da iqvea terminebis CamonaTvali. abiturients evaleba, TiToeul gamotovebul

adgils, romelsac cxrilSi laTinuri aso Seesabameba (t, x, y, z), mouZebnos azrobrivad

Sesabamisi termini da mxolod misi nomeri Caweros cxrilSi.

pasuxis Caweris forma dawvrilebiT iqneba aRwerili TiToeul davalebaSi.

davalebis IV tipi – cxrilis Sevseba.

davalebis aRwera da instruqcia _ mocemulia procesebis an movlenebis CamonaTvali.

abiturientis amocanaa daalagos isini swori TanmimdevrobiT da maTi Sesabamisi

cifrebi Caweros cxrilSi.

davalebis V tipi – mocemuli amocanis amoxsna (e.w. Ria testuri davaleba).

davalebis aRwera da instruqcia _ davalebaSi mocemulia amocanis piroba da dasmulia

ramdenime kiTxva. TiToeul kiTxvas Seesabameba erTi swori pasuxi. abiturientma unda

miiRos swori pasuxi da imavdroulad naTlad unda warmoadginos pasuxis miRebis gza.

4

2014 წლის ერთიანი ეროვნული საგამოცდო პროგრამა ბიოლოგიაში

abiturientebma yvela sagamocdo sakiTxi unda moamzadon 2010-2011

wlebis standartis Sesabamisi saxelmZRvaneloebiT, garda

ekologiisa da evoluciuri moZRvrebisa. es sakiTxebi maT XI klasSi

iswavles 2012-2016 wlebis erovnuli saswavlo gegmis Sesabamisi

saxelmZRvaneloebiT.

საკითხთა ჩამონათვალი საკითხთა დაზუსტება

1.1. სიცოცხლის ძირითადი

ნიშნები

1.2. ცოცხალი სისტემის

ორგანიზაციის დონეები

მოძრაობა, კვება, სუნთქვა, გამოყოფა, გაღიზიანებადობა, ზრდა-განვითარება,

გამრავლება. სასიცოცხლო პროცესების მნიშვნელობის განმარტება.

მოლეკულური, უჯრედული, ქსოვილური, ორგანოთა, ორგანიზმული,

პოპულაციური, ბიოცენოზური, ეკოსისტემური, ბიოსფერული.

ორგანიზაციული დონეების თანმიმდევრულად დალაგება.

2.1. ეუკარიოტული და

პროკარიოტული

უჯრედების

სტრუქტურული

კომპონენტები

პლაზმური მემბრანა, უჯრედის კედელი: მათი აგებულება და მნიშვნელობა.

ციტოპლაზმა: ენდოპლაზმური ბადე, რიბოსომა, მიტოქონდრია,

ქლოროპლასტი, გოლჯის აპარატი, ლიზოსომა, ვაკუოლი, მათი აგებულება და

მნიშვნელობა. ბირთვი: ბირთვის გარსი, ქრომოსომები, ბირთვაკი, მათი

აგებულება და მნიშვნელობა. მცენარეული და ცხოველური უჯრედების

შედარება.

პროკარიოტული უჯრედები: ბაქტერიების

აგებულება, გამრავლება და მნიშვნელობა. პრო- და ეუკარიოტული

უჯრედების შედარება.

2.2. სიცოცხლის

არაუჯრედული ფორმები

ვირუსები: აგებულება, გამრავლება. განსხვავება სიცოცხლის უჯრედული

ფორმებისაგან.

2.3. უჯრედის ქიმიური

შედგენილობა

არაორგანული ნივთიერებები: წყალი და მარილები. დიფუზია და ოსმოსი.

ორგანული ნივთიერებები: ნახშირწყლები და ლიპიდები, აგებულება და

ფუნქციები. ცილები და ნუკლეინის მჟავები (დნმ, რნმ); ქიმიური აგებულება,

თვისებები, ბიოლოგიური როლი. დნმ-ის რეპლიკაცია. ცილის ბიოსინთეზი,

დნმ-ის კოდი, ტრანსკრიფცია, ტრანსლაცია.

2.4. უჯრედის გაყოფა უჯრედული ციკლი: ინტერფაზა და მიტოზი. მიტოზის ფაზების

ერთმანეთისაგან გარჩევა/ამოცნობა. მიტოზის ბიოლოგიური მნიშვნელობა.

3.1.უსქესო გამრავლება

3.2.სქესობრივი გამრავლება

უსქესო გამრავლების ფორმები - მცენარეული, ცხოველური და სოკოს უჯრედების

მაგალითებზე. უსქესო გამრავლების ბიოლოგიური მნიშვნელობა.

სასქესო უჯრედების ჩამოყალიბება (გამეტოგენეზი), მეიოზი. მეიოზის ფაზების

ერთმანეთისაგან გარჩევა/ამოცნობა. მეიოზის ფაზების თანმიმდევრულად

დალაგება. მეიოზის ბიოლოგიური მნიშვნელობა.

განაყოფიერება ცხოველებსა და ყვავილოვან მცენარეებში.

4.1. ქსოვილები ეპითელური, შემაერთებელი, კუნთოვანი, ნერვული; აგებულება და

ფუნქციები.

5

4.2. საყრდენ - მამოძრა-

ვებელი სისტემა

სისტემის მნიშვნელობა.

ჩონჩხი: აგებულება, ფუნქცია. ილუსტრაციაზე ძვლების ამოცნობა. ძვალთა

შეერთების სახეები.

კუნთების სახეები: ჩონჩხისა და გულის განივზოლიანი, გლუვი კუნთები; მათი

აგებულება და ფუნქცია.

4.3. საჭმლის მომნელებელი

სისტემა

სისტემის ორგანოების ამოცნობა. სისტემის ნაწილების აგებულება და ფუნქცია.

საკვების მონელება და შეწოვა.

4.4. სასუნთქი სისტემა სისტემის ორგანოების ამოცნობა; სისტემის ნაწილების აგებულება და ფუნქცია.

აირთა ცვლა ფილტვებსა და ქსოვილებში. სუნთქვითი მოძრაობები.

4.5. სისხლი და სისხლის

მიმოქცევა

პლაზმა. ფორმიანი ელემენტები – აგებულება, ფუნქცია. სისხლის ჯგუფები.

სისტემის ნაწილების აგებულება და ფუნქცია. ილუსტრაციაზე სისტემის

ორგანოების ამოცნობა. დიდი და მცირე წრე. გულის მუშაობა. პულსი, წნევა.

არტერიების, ვენებისა და კაპილარების შედარება (აგებულების და ფუნქციის

მიხედვით). პირველადი დახმარება სხვადასხვა სახის სისხლდენის დროს.

ლიმფა; ლიმფის მნიშვნელობა.იმუნიტეტი.

4.6. გამომყოფი სისტემა:

ა) შარდგამომყოფი სისტემა

ბ ) კანი

სისტემის ორგანოების აგებულება და ფუნქციები; მათი ამოცნობა.

4. 7. ენდოკრინული


სისტემის მნიშვნელობა. შინაგანი სეკრეციის ჯირკვლები (ფარისებრი, კუჭქვეშა,

თირკმელზედა, ჰიპოფიზი) და მათ მიერ გამომუშავებული ჰორმონები

(თიროქსინი, ინსულინი, გლუკაგონი, ადრენალინი, სომატოტროპინი).

ენდოკრინული ჯირკვლების ჰიპერ- და ჰიპოფუნქციით გამოწვეული

დაავადებები.

4.8. ნერვული სისტემა

სისტემის ნაწილები. ც ე ნ ტ რ ა ლ უ რ ი ( ზურგისა და თავის ტვინი) დ ა

პ ე რ ი ფ ე რ ი უ ლ ი (სომატური და ავტონომიური) სისტემის აგებულება და

ფუნქციები. რეფლექსური რკალი.

სხვადასხვა ფაქტორის (მაგ., ალკოჰოლური, ნარკოტიკული ნივთიერებები)

გავლენა ნერვული სისტემის მოქმედებაზე.

4.9. შეგრძნების

ორგანოები

მხედველობის ორგანოს აგებულება და ფუნქცია. ახლომხედველობა და

შორსმხედველობა.

სმენის ორგანოს აგებულება და ფუნქცია. წონასწორობის ორგანო.

4.10. რეპროდუქციული


მამაკაცისა და ქალის სასქესო ორგანოები,

აგებულება და ფუნქციები. სასქესო ჰორმონების მნიშვნელობა.

5.1. მენდელის მიერ

დადგენილი

კანონზომიერებები

მონოჰიბრიდული შეჯვარება, პირველი თაობის ერთგვაროვნების კანონი,

დათიშვის კანონი, მისი ციტოლოგიური საფუძველი.

დიჰიბრიდული შეჯვარება, გენთა დამოუკიდებლად მემკვიდრეობის კანონი,

მისი ციტოლოგიური საფუძველი. სრული და არასრული დომინირება;

ამოცანების ამოხსნა.

5.2. მორგანის კანონი გენთა შეჭიდულობა. ამოცანების ამოხსნა.

5.3. სქესის გენეტიკა

სქესის განსაზღვრის ქრომოსომული მექანიზმი. სქესთან შეჭიდული ნიშან-

თვისებების მემკვიდრეობა. ამოცანების ამოხსნა.

5.4. ადამიანის გენეტიკა. შესწავლის ზოგიერთი მეთოდი. ადამიანის მემკვიდრული დაავადებები

(ჰემოფილია, დალტონიზმი, ალბინიზმი, დაუნის სინდრომი) და მათი

მემკვიდრეობის მექანიზმი. ამოცანების ამოხსნა.

6

5.5. ცვალებადობა:

არამემკვიდრეობითი

მემკვიდრეობითი

მოდიფიკაციური ცვალებადობა.

კომბინაციური ცვალებადობა.

მუტაციური ცვალებადობა (გენური, ქრომოსომული, გენომური). ამოცანების

ამოხსნა.

6.1. ეკოლოგიური

ფაქტორები

6.2. ეკოლოგიური


აბიოტური ფაქტორები: სინათლე, ტემპერატურა, ტენიანობა (წყალი).

ბიოტური ფაქტორები. ცოცხალ ორგანიზმთა ურთიერთობის ფორმები

(პარაზიტიზმი, ნეიტრალიზმი, სიმბიოზი, კონკურენცია, მტაცებლობა).

ურთიერთდამოკიდებულების ფორმების ერთმანეთისაგან გარჩევა / შედარება.

ადამიანის (ანთროპოგენული ფაქტორი) ზემოქმედება ბუნებრივ ეკოსისტემაზე.

ეკოსისტემა. კვებითი ჯაჭვი (პროდუცენტი, კონსუმენტი, რედუცენტი).

კვებითი ქსელი. ეკოლოგიური პირამიდის წესი.

7.1. ბუნებრივი და

ხელოვნური გადარჩევა

ბუნებრივი გადარჩევის ფორმები - მამოძრავებელი და მასტაბილიზებელი.

ბუნებრივი და ხელოვნური გადარჩევის შედარება.

ადაპტაცია - ორგანიზმების გარემოსთან შეგუება, როგორც ბუნებრივი

გადარჩევის შედეგი და მისი ფორმები.

7

2013 wlis sagamocdo varianti

1. mitozis romel fazaSi iwyeba birTvis Camoyalibeba?

a) profazaSi b) anafazaSi g) metafazaSi d) telofazaSi

2. mecnierebma aRmoaCines ubirTvo organizmi. CamoTvlilTagan romeli

organoidi eqneba mas?

a) lizosoma b) endoplazmuri bade g) ribosoma d) ujredis centri

FMNAAA

3. sicocxlis organizaciis romel dones ar moicavs kuWi?

A

a) ujreduls b) qsovilurs g) organoTa d) organizmuls

4. cvalebadobis romel formas ikvleven identuri tyupebis meSveobiT?

a) ontogenezurs b) modifikaciurs g) kombinaciurs d) mutaciurs

momdevno sam SekiTxvaze pasuxis gasacemad ixelmZRvaneleT Q

qvemoT mocemuli davalebis pirobiT:

mcenare iukas erTi saxeobis zrdasruli mweri mtveravs. mwers mtvris gunda

dasamtverad gadaaqvs yvavilis butkoze, naskvSi ki kvercxebs debs. gamoCekili

matlebi norCi TeslebiT ikvebebian. rogori urTierTdamokidebulebaa:

5. iukasa da zrdasrul mwers Soris?

a) parazitizmi b) simbiozi g) konkurencia d) neitralizmi

6. iukasa da matlebs Soris?


7. naskvSi ganviTarebul matlebs Soris?


instruqcia davalebebisaTvis 1 _ 53 davalebaSi dasmulia SekiTxva da mocemulia oTxi savaraudo pasuxi, romelTagan mxolod erTia swori. pasuxebis furcelze moZebneT davalebis Sesabamisi nomeri, nomris qvemoT ipoveT ujra, romelic Tqven mier arCeul pasuxs Seesabameba da dasviT niSani ,,X~ am ujraSi.

8

8. farisebri jirkvlis hipofunqciisas viTardeba:

I _ bazedovis daavadeba II _ kretinizmi III _ endemuri Ciyvi

a) I da II b) I da III g) II da III d) I, II da III

9. sad iwyeba (I) da sad mTavrdeba (II) sisxlis mimoqcevis mcire wre?

a) I _ marcxena winagulidan, II _ marjvena parkuWTan

b) I _ marcxena parkuWidan, II _ marjvena winagulTan

g) I _ marjvena parkuWidan, II _ marcxena winagulTan

d) I _ marjvena winagulidan, II _ marcxena parkuWTan

10. waulaSi bewvis Savi Seferiloba dominirebs TeTrze. waulebs eyolaT 8

lekvi, romelTagan 4 TeTrbewviania. gansazRvreT mSoblebis genotipebi.

a) Dd x Dd b) DD x Dd g) Dd x dd d) DD x dd

11. erTujrediani wyalmcenaris - acetabularias sxeuli Sedgeba Ziris, Rerakisa

da qudisagan. birTvi mis ZirSia moTavsebuli. Caatares cda acetabularias or _

A da B saxeobaze, romlebic qudiT gansxvavdebodnen erTmaneTisagan. B saxeobis

Reraki gadaunerges A saxeobis wyalmcenaris Zirs. Catarebuli cdis sqema gamosaxulia suraTze. rogori formis quds gaikeTebs wyalmcenare?

a) A saxeobisaTvis damaxasiaTebels

b) B saxeobisaTvis damaxasiaTebels

g) Sualedurs (hibriduls)

d) quds veRar gaikeTebs

12. ujreduli ciklis romel fazaSi exveva qromosoma spiralurad da mokldeba?

a) interfazaSi b) profazaSi g) metafazaSi d) anafazaSi

9

13. romeli donoris sisxli SeiZleba gadaesxas pacients, romelsac aqvs

II jgufis rezus-uaryofiTi (Rh-) sisxli?

a) I _ Rh+

, I _ Rh-

b) I _ Rh- , II _ Rh

-

g) II _ Rh+, II _ Rh

- d) I _ Rh+, II _ Rh

-

14. zogierT erTujredianSi sakvebis STanTqmasa da monelebaSi monawileoben:

I _ endoplazmuri bade II _ plazmuri membrana III _ lizosoma


15. CamoTvlilTagan romeli Tviseba axasiaTebs gulis kunTs:

I _ agznebadoba II _ kumSvadoba III _ avtomaturi moqmedeba

a) mxolod I da II b) mxolod I da III

g) mxolod II da III d) I, II da III

16. rogori genotipis individebis SejvarebiT miviRebT suraTze mocemul

fenotipur daTiSvas?

a) DD x dd

b) DD x Dd

g) Dd x dd

d) Dd x Dd

17. CamoTvlilTagan romlis muSaobas aregulirebs avtonomiuri nervuli

sistema?

I _ gulis kunTis II _ RviZlis III _ zurgis kunTis


18. CamoTvlilTagan romeli procesi mimdinareobs adamianis msxvil nawlavSi?

I _ naxSirwylebis duRili II _ vitaminebis sinTezi III _ wylis Sewova

a) mxolod I da II b) mxolod I da III

g) mxolod II da III d) I, II da III

10

19. adamianis inficirebisas limfocitebi gamoimuSaveben da gamoyofen

specifikur:

a) naxSirwylebs b) nukleinis mJavebs g) cilebs d) lipidebs

20. yviTeli datixruli parkebis mqone barda Seujvares mwvane sadaparkian

mcenares. pirvel TaobaSi hibridebma mwvane sada parkebi gaikeTes. meore TaobaSi

mcenareTa daaxloebiT ra nawili moisxams yviTel parks?

a) 15% b) 25% g) 50% d) 75%

21. Tavis tvinis didi naxevarsferoebis qerqis romel wilSia moTavsebuli

motoruli zona?

a) Txemis b) kefis g) Sublis d) safeTqlis

22. dnm-is orjaWvian molekulaSi 160 nukleotidia, aqedan 32 adenins Seicavs.

ramdeni citoziniani nukleotidi aqvs am molekulas?

a) 96 b) 64 g) 48 d) 32

23. CamoTvlilTagan romeli produqti miiReba Tormetgoja nawlavSi amilazebis

zemoqmedebiT?

a) glukoza b) aminomJava g) nukleotidi d) cximovani mJava

24. CamoTvlilTagan dnm-isa da i-rnm-is saerTo niSania:

I – cilaSi aminomJavaTa Tanamimdevrobis gansazRvra

II – uSualo monawileoba polipeptidis sinTezSi

III – gaormagebis unari

a) mxolod I b) mxolod II g) mxolod III d) I da II

25. ra ganapirobebs gulis muSaobis Seguebas garemo pirobebis cvlilebebTan?

I _ gulis avtomatia II _ nervuli regulacia III _ humoruli regulacia

a) mxolod I b) mxolod II g) mxolod III d) II da III

11

26. CamoTvlilTagan romeli genotipis mSoblebis SejvarebiT SeiZleba miviRoT

suraTze warmodgenili Sedegi?

a) EE x ee

b) Ee x Ee

g) Ee x ee

d) EE x Ee

27. mcenare bardam gaikeTa sxvadasxva zomis yvavilebi. ra ganapirobebs am

gansxvavebas?

a) kombinaciuri cvalebadoba b) modifikaciuri cvalebadoba

g) genuri mutacia d) qromosomuli mutacia

28. CamoTvlilTagan romel qsovils aqvs agznebis unari?

I _ nervuls II _ jirkvlovan epiTelurs III _ kunTovans

a) mxolod I b) mxolod I da II

g) mxolod I da III d) I, II da III

29. Tirozinis satransporto rnm-is antikodonia uac. gansazRvreT Sesabamisi

koduri tripletebis Sedgeniloba i-rnm-sa da transkripciaSi monawile dnm-is

jaWvSi.

30. CamoTvlilTagan adamianis romel zrdasrul ujredSi ar mimdinareobs

translacia?

a) leikocitSi b) eriTrocitSi

g) gametaSi d) neironSi

i-rnm dnm

a) aug Tac

b) aug aTg

g) uac Tag

d) uac aug

100%

12

31. CamoTvlilTagan romeli qsovili gvxvdeba kanSi?

I _ epiTeluri II _ SemaerTebeli III _ kunTovani

a) mxolod I b) mxolod I da II

g) mxolod I da III d) I, II da III

32. CamoTvlilTagan romeli gvxvdeba rogorc cxovelur, ise mcenareul da

baqteriul ujredebSi?

I _ mitoqondria II _ ribosoma III _ ujredis kedeli

a) mxolod I b) mxolod II g) I da III d) II da III

33. romeli nivTierebis ukuSewova ar xdeba nefronis milakis mier?

a) glukozis b) Sardovanas g) vitaminebis d) aminomJavebis

34. abioturi faqtorebidan yovelwliurad erTnairad icvleba:

a) sinaTlis intensivoba b) temperatura

g) tenianoba d) dRis xangrZlivoba

35. suraTze gamosaxuli ZaRlebis (Savi da TeTri Seferilobis, grZelbalniani

da moklebalniani) Sejvarebis sqemis gamoyenebiT gansazRvreT miRebuli

hibridebis genotipebi:

a) AaBb da Aabb

b) aaBb da Aabb

g) AABb da aaBb

d) AABb da aabb

36. CamoTvlili nivTierebebidan romeli asrulebs ujredSi satransporto

funqcias?

I _ cila II _ nukleinis mJava III _ lipidi

a) mxolod I b) mxolod II g) I da II d) I da III

13

37. romeli organos agebaSi monawileobs gluvi kunTovani qsovili?

I _ nawlavis II _ Sardis buStis III _ saSvilosnos

a) mxolod I b) mxolod II g) mxolod I da II d) I, II da III

38. badrijanSi nayofis Seferiloba (muqi iisferi da TeTri) da forma (grZeli

da sferosebri) memkvidruli niSnebia. mowodebuli Sejvarebis sqemis mixedviT

gansazRvreT sawyis mcenareTa (P) genotipebi:

a) CcDd x ccdd

b) CcDd x ccDd

g) CCDd x ccDd

d) CCDd x Ccdd

39. sunTqviT moZraobebs aregulirebs:

a) Sua tvini b) Suamdebare tvini g) mogrZo tvini d) naTxemi

40. romel sisxlZarRvebs uerTdeba limfuri sadinrebi?

a) mcire wris arteriebs b) didi wris arteriebs

g) mcire wris venebs d) didi wris venebs

41. cilis romeli struqturis CamoyalibebaSi monawileoben cifrebiT 1 da 3

aRniSnuli jgufebi?

a) mxolod pirveladi

b) mxolod meoreuli

g) mxolod mesameuli

d) pirveladi da meoreuli

2

R

H2N_CH_COOH 1 3

14

42. ixelmZRvaneleT warmodgenili Sejvarebis sqemiT da gansazRvreT mSoblebis

genotipebi:

a) AAbb x aaBB

b) AABB x aabb

g) AaBB x AAbb

d) aaBB x aabb

43. CamoTvlilTagan romelSi mimdinareobs atf-is sinTezi?

I – nawlavis CxirSi II – nawlavis Cxiris fagSi III – Sidsis virusSi

a) mxolod I b) mxolod II g) I da III d) II da III

44. CamoTvlilTagan romeli nivTiereba miiReba matriculi sinTezis reaqciis

Sedegad?

I _ i-rnm II _ fibrini III _ saxamebeli

a) mxolod I b) mxolod II g) I da II d) I, II da III

45. atmis yvavilSi pirveli meiozuri gayofis bolos Camoyalibebul birTvSi

dnm-is 16 molekulaa. dnm-is ramden molekulas Seicavs sawyisi sasqeso ujredis

birTvi (I) da spermiis birTvi (II)?

46. romeli komponentebiT ukavSirdebian erTmaneTs nukleotidebi rnm-is

molekulaSi?

a) fosformJavas naSTebiT b) fosformJavasa da ribozis naSTebiT

g) ribozis naSTebiT d) azotovani fuZisa da ribozis naSTebiT

47. romel procesSi monawileoben polimerazebi?

I _ transkripciis II _ translaciis III _ replikaciis

a) mxolod I b) mxolod II g) mxolod III d) I da III

I II

a) 8 8

b) 16 8

g) 24 16

d) 32 16

15

48. WarxalSi Zirxvenas Seferiloba (wiTeli da TeTri) da forma (sferosebri da

grZeli) memkvidruli niSnebia. ixelmZRvaneleT suraTze mocemuli informaciiT

da gansazRvreT F2 -Si miRebuli hibridebis genotipebi:

a) RrSs, Rrss, rrSs, rrss

b) RrSs, RRss, rrSS, rrss

g) RRSs, Rrss, rrSs, rrss

d) RRSS, RRss, rrSS, rrss

49. CamoTvlilTagan romeli monawileobs TermoregulaciaSi?

I _ Suamdebare tvini II _ kani III – sisxlZarRvebi

a) mxolod I da II b) mxolod I da III g) mxolod II da III d) I, II da III

50. simindis TviTdamtverviT miRebuli Teslebidan ganviTarebuli aRmonacenebis

nawili albinosia. ram gamoiwvia es konkretuli Sedegi? I _ genurma mutaciam

II _ kombinaciurma cvalebadobam

III _ modifikaciurma cvalebadobam

a) mxolod I b) mxolod II g) I da II d) I da III

51. adamianis organizmSi romeli procesi xorcieldeba osmosiT?

a) filtvis buStukidan Jangbadis gadasvla kapilarSi

b) pirveladi Sardis gamoyofa kapilarebis gorglidan

g) ujredebidan naxSirorJangis gadasvla qsovilur siTxeSi

d) wylis gadasvla plazmidan sisxlis ujredebSi

16

52. klasSi gansazRvres 30 moswavlis simaRle:

1) 140 sm – 1 moswavle

2) 145 sm _ 7 moswavle




monacemebis mixedviT Seadgines svetovani diagrama. qvemoT mocemuli oTxi

variantidan romeli asaxavs realur monacemebs?

a) I b) II g) III d) IV

53. CamoTvlili airebidan romelTan qmnis hemoglobini mtkice kavSirs?

I _ JangbadTan

II _ naxSirbadis dioqsidTan

III _ naxSirbadis monooqsidTan

a) mxolod I b) mxolod II g) mxolod III d) II da III

simaRle,sm simaRle,sm simaRle,sm simaRle,sm

rao

denoba

rao

denoba

rao

denoba

rao

denoba

I II III IV

17

54. waikiTxeT teqsti da TiToeul laTinur asos (a, b, c, d) mouZebneT azrobrivad

Sesabamisi termini. variantebi SearCieT qvemoT mocemuli CamonaTvalidan da

cxrilSi CawereT SerCeuli terminis mxolod rigobrivi nomeri.

sinaTlis sxivi gaivlis feradi garsis SuaSi mdebare ...... a...., romelsac

sxvadasxva ganaTebisas aqvs refleqsurad gafarToebisa da Seviwroebis unari.

Semdgom sxivi gardatydeba ..... b.... , gaivlis minisebr sxeuls da fokusirdeba ....

c....., sadac ori saxis receptorebia. am receptorebidan ....d...... sust ganaTebaze

reagirebs.

1. broli

2. kolbebi

3. badura

4. Cxirebi

5. brma xali

6. guga

7. sklera

8. rqovana

55. ipoveT Sesabamisoba CamoTvlil cilebsa da maT funqciebs Soris da

Sesabamis ujraSi dasviT niSani ,,X~.

1. samSeneblo a) keratini 2. regulatoruli b) lipaza 3. fermentuli g) fibrinogeni 4. damcvelobiTi d) Tiroqsini

e) insulini v) proteaza

a b c d

a b g d e v

1

2

3

4

18

56. daadgineT yuris romel ganyofilebas (gareTa, Sua, SigniTa) miekuTvneba

qvemoT CamoTvlili yuris nawilebi da Sesabamis ujraSi dasviT niSani ,,X~.

1. gareTa a) naxevarrkalovani arxebi

2. Sua b) sasmeni mili

3. SigniTa g) lokokina

d) receptorebi

e) sasmeni Zvlebi

57. mecnierebma moaxdines baqteriidan gamoyofili genis sekvenireba, romlis erT

jaWvSi nukleotidebis Semdegi raodenoba aRmoCnda:

adeniniani (a) _ 150;

Timiniani (T) _ 200;

guaniniani (g) _ 100;

citoziniani (c) _ 300.

1. ramden a _ T da g _ c wyvils Seicavs gamoyofili geni?

2. ramdeni nukleotidisgan Sedgeba am genze sinTezirebuli informaciuli rnm?

3. ramdeni aminomJavuri naSTisgan Sedgeba am genis mier kodirebuli cila?

a b g d e

1

2

3

19

58. xaxvis bolqvis Seferiloba (A da a) da forma (B da b)Bmemkvidruli niSnebia.

suraTze mowodebuli sqemis mixedviT gansazRvreT:

1. mSoblebis genotipebi;

2. romeli genotipis mcenare unda Seujvardes F1 -s, rom Tanabari raodenobiT

Camoyalibdes oTxi gansxvavebuli fenotipuri jgufi?

3. CawereT F2 TaobaSi miRebuli yvela hibridis genotipi.

59. gaaanalizeT mowodebuli sagvartomo nusxa da gansazRvreT:

1. daavadebis memkvidreobis tipi;

2. II – 1, 2 colqmruli wyvilis genotipebi;

3. colqmruli wyvilebidan romelia orive heterozigotuli.

20

60. qaTmebSi bumbulis Seferiloba (Savi da Wreli) memkvidruli niSania. suraTze

mowodebuli sqemis mixedviT gansazRvreT:

1. romeli Seferiloba dominirebs;

2. mSoblebis genotipebi;

3. F1 TaobaSi miRebuli individebis genotipebi.

TiToeuli genotipis win CawereT sqesis aRmniSvneli simbolo!

gaiTaliswineT frinvelebSi sqesis heterogameturoba!

21

pasuxebi da Sefasebis sqema

27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 a X X X X X X b X X X X X X X X g X X X X d X X X X X X X X X

54. maqsimaluri qula 3

SeniSvna: swori pasuxebis raodenobas gamoklebuli erTi qula.


SeniSvna: TiToeuli sworad Sevsebuli striqoni erTi qula.


SeniSvna: TiToeuli sworad Sevsebuli striqoni erTi qula.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 a X X X X X X b X X X X X g X X X X X X X X X d X X X X X X

a b c d

6 1 3 4

a b g d e v

1 X

2 X X

3 X X

4 X

a b g d e

1 X

2 X

3 X X X

22

57. maqsimaluri qula 3 1. a _ T = 350 nukleotiduri wyvili; g _ c = 400 nukleotiduri wyvili.

1 qula

2. i-rnm = 750 nukleotidi. 1 qula 3. 750 : 3 = 250 aminomJava. 1 qula


1. P. AAbb x aaBB 1 qula

2. aabb 1 qula

3. F2 AABB AAbb aaBB aabb

AaBB Aabb aaBb

AABb

AaBb SeniSvna: genotipTa variantebis arasworad an arasrulad mowodebis SemTxvevaSi pasuxi fasdeba 0 quliT.

1 qula

59. maqsimaluri qula 3 1. autosomur_recesiuli; 1 qula 2. II – 1, 2 _ ♂ Aa da ♀ aa 1 qula 3. II – 4 da 5. 1 qula

60. maqsimaluri qula 3 1. Wreli Seferiloba; 1 qula

2. ♀(dedali) XAY x ♂ (mamali) Xa

Xa; 1 qula

3. ♀ (dedali) XaY; ♂ (mamali) XA

Xa. 1 qula

b i o l o g i a - WordPress.com · ცილები და ნუკლეინის...

Documents

Transcript of b i o l o g i a - WordPress.com · ცილები და ნუკლეინის...