Azərbaycanda İdman və - preslib.azfiles.preslib.az/site/olympia/gl1.pdf · İdman yarılarının...

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin

P R E Z İ D E N T K İ T A B X A N A S I

Azərbaycanda İdman və

Olimpiya Hərəkatı

Bakı - 2004


PREZİDENT KİTABXANASI ──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────

2

75.4(5Aze)

Ə 64

Azərbaycanda İdman və Olimpiya Hərəkatı (1994-cü ildən başlayaraq):

Tammətnli elektron materiallar məcmuəsi.- Bakı, 2005-.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanası tərəfindən

hazırlanmış bu məcmuədə Azərbaycanda idmanın tarixi, bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafına dövlət

qayğısı, ölkəmizin dünya Olimpiya hərəkatında iştirakı mövzusunda materiallar toplanmışdır.

Materiallar xronoloji ardıcıllıq əsasında düzülmüşdür.

Məcmuə dövri mətbuat materialları əsasında tərtib edilmişdir və daim yeniləşdirilir.

© Azərbaycan Respublikası Prezidenti İşlər İdarəsinin Prezident Kitabxanası, 2005



3

"İdman, bədən tərbiyəsi xalqın sağlamlığı ilə

bağlı olan mühüm bir sahədir - sosial sahədir".

Heydər Əliyev

I FƏSİL

Azərbaycanda İdman və Olimpiya Hərəkatı

MÜNDƏRİCAT

AZƏRBAYCANDA İDMANIN TARİXİ

➢ Qədim dövrlərdən yayılmış idman növləri ➢ Azərbaycan idmanın müxtəlif növlərinin inkişafı ➢ Müstəqil Azərbaycanın idman nailiyyətləri ➢ İdmana dövlət qayğısı ➢ Müstəqil ölkə və Olimpiya Hərəkatı ➢ Azərbaycan və müasir Olimpiya Hərəkatı ➢ Azərbaycan idmançıları Olimpiya Hərəkatında ➢ Olimpizm universal ictimai konsepsiyadır

RƏSMİ SƏNƏDLƏR

➢ "Azərbaycanın Olimpiya çempionları üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin xüsusi Olimpiya təqaüdlərinin təsis edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin

Sərəncamı (10 oktyabr 2002-ci il)

➢ Azərbaycanın Olimpiya çempionlarına Azərbaycan Respublikası Prezidentinin xüsusi Olimpiya təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin


➢ İdmanda Antidopinq üzrə Kopenhagen Bəyannaməsini Azərbaycan Respublikasının Hökuməti adından imzalamaq səlahiyyətinin verilməsi barədə Azərbaycan Respublikası

Prezidentinin Sərəncamı (31 yanvar 2004-cü il)

➢ Azərbaycan idmançılarının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (4 sentyabr 2004-cü il)

➢ "Bədən tərbiyəsi və idman günü"nün təsis edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (4 mart 2005-ci il)

➢ Müstəqil Dövlətlər Birliyinin iştirakçısı olan dövlətlərin V Beynəlxalq İdman Oyunlarının təşkili və keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (28 mart

2005-ci il)

➢ A. A. Rəhimovun Azərbaycan Respublikasının gənclər və idman naziri təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (7 fevral 2006-cı il)

➢ Azərbaycan Respublikasının idman mütəxəssislərinə “Azərbaycan Respublikasının əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi” fəxri adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası

Prezidentinin Sərəncamı (25 dekabr 2006-cı il)

➢ "İdmanda dopinqə qarşı mübarizə haqqında" Beynəlxalq Konvensiyaya qoşulmaq barəsində Azərbaycan Respublikasının Qanunu (8 may 2007-ci il)

➢ Bakı şəhərinin XXXI Yay Olimpiya və XV Paralimpiya oyunlarını keçirmək üçün namizədliyinin irəli sürülməsi ilə bağlı tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə təşkilat komitəsinin



4

yaradılması barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (26 sentyabr 2007-ci

il)

➢ Azərbaycan Respublikası Milli Olimpiya Komitəsinin üzvləri və əməkdaşlarına Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası

Prezidentinin Sərəncamı (25 oktyabr 2007-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikası Milli Olimpiya Komitəsinin üzvləri və əməkdaşlarına Azərbaycan Respublikasının fəxri adlarının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin


➢ Azərbaycan Respublikası Milli Olimpiya Komitəsinin üzvləri və əməkdaşlarının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (25 oktyabr 2007-ci il)

➢ Paralimpiya Oyunları çempionlarına Azərbaycan Respublikası Prezidentinin xüsusi olimpiya təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (5 fevral

2008-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikası Milli Paralimpiya Komitəsinin üzvlərinə “Azərbaycan Respublikasının əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi” fəxri adının verilməsi haqqında

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (5 fevral 2008-ci il)

➢ İdman haqqında Genişləndirilmiş Hüdudlu Sazişin Əsasnaməsinin təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (2 iyun 2008-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikası idmançılarının və idman mütəxəssislərinin “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (5 fevral 2008-ci

il)

➢ Bədən tərbiyəsi və idman haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu (30 iyun 2009-cu il) ➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi

barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (27 avqust 2009-cu il)

➢ Mingəçevir şəhərində “Kür” Olimpiya Tədris İdman Mərkəzinin yenidən qurulması ilə əlaqədar əlavə tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (3

noyabr 2009-cu il)

➢ Azərbaycan Respublikası idmançılarının və idman mütəxəssislərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (2 mart 2010-cu il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiqi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına əlavələr və dəyişikliklər

edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (5 mart 2010-cu il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əlavələr edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2010-cu il 31 may tarixli 1019-IIIQD

nömrəli Qanununun tətbiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı

(10 iyun 2010-cu il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əlavələr edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (31 may 2010-cu il)

➢ Sinqapur şəhərində keçirilən Yeniyetmələrin I Olimpiya Oyunlarında Azərbaycan Respublikasının idmançıları və onların məşqçiləri üçün ən yüksək nəticələrə görə

mükafatların müəyyən edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

(30 avqust 2010-cu il)

➢ Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasının əməkdaşlarına fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (29 noyabr 2010-cu il)

➢ Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası əməkdaşlarının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (29 noyabr 2010-cu il)

➢ Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətləri olan şəxslərə fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (24 dekabr 2010-cu il)

➢ Saatlı rayonunda Olimpiya İdman Kompleksinin və Gənclər Mərkəzinin tikintisi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (12 may 2011-ci il)

➢ Abşeron və Ağcabədi rayonlarında Olimpiya idman komplekslərinin tikintisi ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (27 may 2011-ci il)



5

➢ Tofiq Bəhramov adına Respublika Stadionunun maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (6 iyul 2011-ci

il)

➢ Bakı şəhərində müasir İdman-Konsert Kompleksinin tikintisi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (11 iyul 2011-ci il)

➢ Bakı şəhərinin 2020-ci ilin Yay Olimpiya Oyunlarını keçirmək üçün namizədliyinin irəli sürülməsi ilə bağlı tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə Təşkilat Komitəsinin yaradılması

barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (8 sentyabr 2011-ci il)

➢ Azərbaycanın “Rabitə” voleybol klubunun mükafatlandırılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (18 oktyabr 2011-ci il)

➢ “Olimpiya dünyası” qəzetinin əməkdaşlarının “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (23 noyabr 2011-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikasının idman mütəxəssislərinə “Əməkdar Bədən Tərbiyəsi və İdman Xadimi” fəxri adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

(19 dekabr 2011-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikasında 2012-ci ilin “İdman ili” elan edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (16 yanvar 2012-ci il)

➢ 17 yaşına qədər olan qadınlar arasında futbol üzrə dünya çempionatının final mərhələsinin 2012-ci ildə Azərbaycan Respublikasında keçirilməsi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (11 iyul 2012-ci il)

➢ 17 yaşına qədər olan qadınlar arasında futbol üzrə dünya çempionatının final mərhələsinin təşkili və keçirilməsi ilə bağlı Azərbaycan Respublikasına gələcək əcnəbilər və vətəndaşlığı

olmayan şəxslər üçün viza prosedurlarının sadələşdirilməsi haqqında Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (13 iyul 2012-ci il)

➢ Bakı şəhərində Su İdmanı Sarayının tikintisi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (30 avqust 2012-ci il)

➢ Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətləri olan şəxslərə fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (5 noyabr 2012-ci il)

➢ Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (5 noyabr 2012-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (5 noyabr 2012-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (18 dekabr 2012-ci il)

➢ Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətləri olan şəxslərə fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (18 dekabr 2012-ci il)

➢ Olimpiya oyunları çempionlarına Azərbaycan Respublikası Prezidentinin xüsusi olimpiya təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (18

dekabr 2012-ci il)

➢ Paralimpiya oyunları çempionlarına Azərbaycan Respublikası Prezidentinin xüsusi olimpiya təqaüdünün verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (15 fevral

2013-cü il)

➢ Azərbaycanda Olimpiya Hərəkatı və İdman Muzeyinin tikintisi ilə bağlı tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (19 aprel 2013-cü il)

➢ Rusiya Federasiyası Tatarıstan Respublikasının paytaxtı Kazan şəhərində keçirilən Tələbələrin XXVII Ümumdünya Yay Universiadasında Azərbaycan Respublikasının

idmançıları və onların məşqçiləri üçün yüksək nəticələrə görə mükafatların müəyyən edilməsi

haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (24 iyul 2013-cü il)

➢ İndoneziyanın Palembanq şəhərində keçirilən III İslam Həmrəyliyi Oyunlarında Azərbaycan Respublikasının idmançıları və onların məşqçiləri üçün ən yüksək nəticələrə görə

mükafatların müəyyən edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

(2 oktyabr 2013-cü il)



6

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (22 oktyabr 2013-cü il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2013-cü il 22 oktyabr tarixli 765-IVQD

nömrəli Qanununun tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (25

noyabr 2013-cü il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (4 aprel 2014-cü il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2014-cü il 4 aprel tarixli 934-IVQD nömrəli

Qanununun tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (22 aprel

2014-cü il)

➢ Çin Xalq Respublikasının Nankin şəhərində keçirilən Yeniyetmələrin II Yay Olimpiya Oyunlarında Azərbaycan Respublikasının idmançıları və onların məşqçiləri üçün ən yüksək

nəticələrə görə mükafatların müəyyən edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası

Prezidentinin Sərəncamı (29 avqust 2014-cü il)

➢ İdman yarışlarının manipulyasiyasına dair Avropa Şurasının Konvensiyasını imzalamaq səlahiyyətinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (18

sentyabr 2014-cü il)

➢ “Qarabağ” futbol klubunun Avroliqada uğurlu iştirakı haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (17 dekabr 2014-cü il)

➢ Azərbaycan Respublikasının idman mütəxəssislərinə fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (19 dekabr 2014-cü il)

➢ Azərbaycan Respublikasında gənclərlə iş və idman sahəsində çalışan əməkdaşların təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (2 mart 2015-ci il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (28 aprel 2015-ci il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2015-ci il 28 aprel tarixli 1271-IVQD nömrəli

Qanununun tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (5 may 2015-

ci il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cu il 27 avqust tarixli 147 nömrəli

Fərmanında dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (10

avqust 2015-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikasının idman mütəxəssislərinə “Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi” fəxri adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

(22 dekabr 2015-ci il)

➢ Azərbaycanda paralimpiya hərəkatının inkişafında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (2 fevral 2016-cı il)

➢ Azərbaycanda paralimpiya hərəkatının inkişafında xidmətləri olan şəxslərin “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu” ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (2 fevral 2016-cı il)

➢ 17 yaşınadək futbolçular arasında futbol üzrə Avropa çempionatının final mərhələsinin 2016-cı ildə Azərbaycan Respublikasında keçirilməsinin təmin edilməsi haqqında Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (15 fevral 2016-cı il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (4 mart 2016-cı il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il 4 mart tarixli 154-VQD nömrəli

Qanununun tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (10 mart

2016-cı il)



7



iyul 2016-cı il)


Fərmanında dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı

(25 oktyabr 2016-cı il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (11 noyabr 2016-cı il)

➢ Futbol oyunları və digər idman tədbirləri zamanı təhlükəsizlik, mühafizə və xidmət məsələlərinə vahid yanaşma haqqında Avropa Şurası Konvensiyasını imzalamaq

səlahiyyətinin verilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (26 noyabr

2016-cı il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (29 noyabr 2016-cı il)

➢ İdmanda dopinq vasitələrindən və üsullarından istifadəyə qarşı mübarizə haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu (29 noyabr 2016-cı il)

➢ “İdmanda dopinq vasitələrindən və üsullarından istifadəyə qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il 29 noyabr tarixli 447-VQ nömrəli Qanununun tətbiqi

barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (14 dekabr 2016-cı il)

➢ Azərbaycan Respublikasının idman mütəxəssislərinə “Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi” fəxri adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

(21 dekabr 2016-cı il)

➢ Azərbaycan Respublikasının idman mütəxəssislərinə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünün verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (21

dekabr 2016-cı il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il 11 noyabr tarixli 410-VQD nömrəli

Qanununun tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (21 dekabr

2016-cı il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il 29 noyabr tarixli 423-VQD nömrəli

Qanununun tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (25 yanvar

2017-ci il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (13 iyun 2017-ci il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2017-ci il 13 iyun tarixli 712-VQD nömrəli

Qanununun tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (14 iyul

2017-ci il)

➢ “Qarabağ" futbol klubunun UEFA Çempionlar Liqasının qrup mərhələsinə vəsiqə qazanması ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (24 avqust 2017-ci il)

➢ Lənkəran şəhərində Olimpiya İdman Kompleksinin tikintisinin davam etdirilməsi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (5 sentyabr 2017-

ci il)

➢ Çin Xalq Respublikasının Taypey şəhərində keçirilən Tələbələrin XXIX Ümumdünya Yay Universiadasında Azərbaycan Respublikasının idmançıları və onların məşqçiləri üçün yüksək


Prezidentinin Sərəncamı (8 sentyabr 2017-ci il)

➢ Avropa çempionatında Azərbaycanın qadın voleybolçularının uğurlu iştirakı haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (3 oktyabr 2017-ci il)



8

➢ Azərbaycan şahmatçılarının Avropa komanda çempionatında qalib olması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (8 noyabr 2017-ci il)

➢ Gəncə şəhərində İdman Sarayının tikintisi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (13 noyabr 2017-ci il)

➢ Velosiped idmanının “BMX Racing” növü üzrə dünya çempionatının 2018-ci ildə Bakı şəhərində keçirilməsi ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsinin yaradılması haqqında Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (15 noyabr 2017-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikasında idmanın inkişafında xidmətləri olan bir qrup şəxsin “Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu” ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (15 dekabr 2017-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikasında idmanın inkişafında xidmətləri olan bir qrup şəxsə fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (15 dekabr 2017-ci il)



dekabr 2017-ci il)

➢ Beyləqan rayonunda Olimpiya İdman Kompleksinin tikintisi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ( 23 mart 2018-ci il)

➢ Lənkəran şəhərində Olimpiya İdman Kompleksinin tikintisi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (6 aprel 2018-ci il)

➢ Futbol üzrə UEFA Avropa Liqasının final oyununun 2019-cu ildə Bakı şəhərində keçirilməsi ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsinin yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin

Sərəncamı (7 may 2018-ci il)

➢ Avropa Gənclər Olimpiya Festivalının 2019-cu ildə Bakı şəhərində keçirilməsi ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsinin yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

(15 may 2018-ci il)

➢ “2020-ci ildə futbol üzrə Avropa çempionatının 4 oyununun (üç qrup və bir 1/4 oyunu) Bakı şəhərində keçirilməsi üzrə Təşkilat Komitəsinin yaradılması haqqında” Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin 2016-cı il 9 sentyabr tarixli 2331 nömrəli Sərəncamında

dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (22 may 2018-

ci il)


Fərmanında dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı

(11 iyun 2018-ci il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu (12 iyun 2018-ci il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişikliklər edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il 12 iyun tarixli 1192-VQD nömrəli

Qanununun tətbiqi və “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikası

Qanununun tətbiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2009-cu il 27

avqust tarixli 147 nömrəli Fərmanında dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin Fərmanı (6 iyul 2018-ci il)

➢ “İdmanda dopinq vasitələrindən və üsullarından istifadəyə qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan

Respublikasının 2018-ci il 12 iyun tarixli 1191-VQD nömrəli Qanununun tətbiqi və “İdmanda

dopinq vasitələrindən və üsullarından istifadəyə qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan

Respublikasının 2016-cı il 29 noyabr tarixli 447-VQ nömrəli Qanununun tətbiqi barədə”

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2016-cı il 14 dekabr tarixli 1158 nömrəli Fərmanında

dəyişiklik edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (6 iyul 2018-ci

il)



9

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il 31 may tarixli 1163-VQD nömrəli

Qanununun tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (9 iyul 2018-ci

il)

➢ “Futbol oyunları və digər idman tədbirləri zamanı təhlükəsizlik, mühafizə və xidmət məsələlərinə vahid yanaşma haqqında Avropa Şurası Konvensiyası”nın təsdiq edilməsi barədə

Azərbaycan Respublikasının Qanunu (1 oktyabr 2018-ci il)

➢ Argentina Respublikasının Buenos-Ayres şəhərində keçirilən Yeniyetmələrin III Yay Olimpiya Oyunlarında Azərbaycan Respublikasının idmançıları və onların məşqçiləri üçün yüksək


Prezidentinin Sərəncamı (30 oktyabr 2018-ci il)

➢ Argentina Respublikasının Buenos–Ayres şəhərində keçirilmiş Yeniyetmələrin III Yay Olimpiya Oyunlarında Azərbaycan Respublikasının idmançıları və onların məşqçiləri üçün ən

yüksək nəticələrə görə mükafatların müəyyən edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası

Milli Olimpiya Komitəsi Prezidentinin Sərəncamı (30 oktyabr 2018-ci il)

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il 1 oktyabr tarixli 1263-VQD nömrəli

Qanununun tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (30 oktyabr

2018-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikasının idman mütəxəssislərinə “Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi” fəxri adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (12

dekabr 2018-ci il)

➢ Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünün verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (12 dekabr 2018-ci il)

➢ UEFA Avropa Liqasının final oyununun 2019-cu ildə Bakı şəhərində təşkili və keçirilməsi ilə bağlı Azərbaycan Respublikasına gələcək əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər üçün viza

prosedurlarının sadələşdirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

(11 mart 2019-cu il)

➢ Azərbaycan Respublikası Milli Paralimpiya Komitəsinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (4 aprel

2019-cu il)

➢ “Azərbaycan Respublikasında keçirilən UEFA 2019 Avropa Liqasının final oyunu və UEFA 2020 Futbol çempionatının oyunları ilə əlaqədar vergi və gömrük güzəştləri və azadolmalarının

tətbiqi üçün təsdiqedici sənədin verilməsi Qaydası”nın təsdiq olunması haqqında Azərbaycan

Respublikası Prezidentinin Fərmanı (16 may 2019-cu il)

➢ Minsk şəhərində keçirilən II Avropa Oyunlarında ən yüksək nəticələrə görə Azərbaycan Respublikasının idmançıları və onların məşqçiləri üçün mükafatların müəyyən edilməsi

haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (4 iyul 2019-cu il)

➢ İtaliya Respublikasının Neapol şəhərində keçirilən Tələbələrin XXX Ümumdünya Yay Universiadasında ən yüksək nəticələrə görə Azərbaycan Respublikasının idmançıları və onların

məşqçilərinin mükafatlandırılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı

(20 iyul 2019-cu il)

➢ Azərbaycan Respublikasında gənclərlə iş və idman sahəsində çalışan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (24 iyul 2019-cu il)

➢ Azərbaycan Respublikasının idman mütəxəssislərinə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünün verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (19

dekabr 2019-cu il)

➢ Azərbaycan Respublikasında idmanın inkişafında xidmətləri olan bir qrup şəxsə fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı (19 dekabr 2019-cu il)



10

RƏSMİ XRONİKA VƏ MƏQALƏLƏR

➢ Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasının 70 illiyinə həsr olunmuş təntənəli yubiley mərasimi

➢ AŞPA sədrinin müavini və büro üzvü, Milli Olimpiya Komitəsinin prezidenti İlham Əliyevin jurnalistlərə müsahibəsi

➢ Bakıda bədii gimnastika üzrə dünya kuboku mərhələ yarışının təntənəli açılış mərasimi. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev mərasimdə iştirak etmişdir (23 aprel 2004-cü il)

➢ Respublika stadionunda futbol üzrə beynəlxalq yoldaşlıq görüşü. Prezident İlham Əliyev Azərbaycan və Özbəkistan yığma komandalarının oyununa baxmışdır (28 may 2004-cü il)

➢ Prezident İlham Əliyev Yevlax şəhərində stadionun tikintisinin gedişi ilə tanış olmuşdur (8 iyun 2004-cü il)

➢ Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Dünya Taekvondo Federasiyasının prezidentini qəbul etmişdir (26 iyul 2004-cü il)

➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Güləş Federasiyasının rəhbərlərini, Avropa çempionatlarında medal qazanan idmançıları və onların məşqçilərini qəbul etmişdir (15 iyul

2005-ci il)

➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Beynəlxalq Gimnastika Federasiyasının prezidenti Bruno Qrandini qəbul etmişdir (10 oktyabr 2005-ci il)

➢ “Neftçi” futbol klubunun “Birlik Kuboku”nu qazanması Azərbaycanda idmanın çox yüksək səviyyədə olmasını göstərir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Neftçi” futbol klubunun

rəhbərlərini və üzvlərini qəbul etmişdir (24 yanvar 2006-cı il)

➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Ümumdünya Xüsusi Yay Olimpiya Oyunlarının açılışına dəvət olunub

➢ Azərbaycan idmanının yüksək mərhələsi ➢ Dövlətin idman siyasəti ➢ Ölkədə idmanın sürətli inkişafı böyük uğurlara yol açır ➢ Olimpiada 2016-nın keçirilməsi üçün Bakının namizədliyinin irəli sürülməsi ilə əlaqədar

yaradılmış təşkilat komitəsinin ilk iclası olmuşdur

➢ Prezident İlham Əliyev Azərbaycanı yeni-yeni zəfərlərə aparır ➢ Olimpiya ilinə böyük ümidlərlə ➢ İdmanda qazanılan uğurlar mədəni sərvətimizdir ➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Beynəlxalq Tennis Federasiyasının prezidenti Françesko

Riçi Bittini və Rusiya Tennis Federasiyasının prezidenti Şamil Tarpişevi qəbul etmişdir (11

mart 2008-ci il)

➢ Azad RƏHİMOV: Mən Azərbaycan idmanının daha yüksək səviyyəyə ucalacağına inanıram ➢ Azərbaycan idmanı Olimpiya meydanlarında ➢ Azərbaycanda idman dövlətin daimi qayğısı ilə əhatə olunmuşdur ➢ Ölkəmizdə idmanın inkişafı ulu öndər Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır ➢ Azad Rəhimov: “Nazirliyimizin fəaliyyətində əsas prioritet gənclərin məşğulluq probleminin

həllidir”

➢ Azərbaycan dünyada idman ölkəsi kimi tanınır ➢ Ölkə idmanı hərtərəfli inkişaf yolundadır ➢ İdmana yüksək diqqət və qayğı örnəyi ➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev güləş üzrə milli komandanın üzvlərini və məşqçilərini

qəbul etmişdir (7 aprel 2009-cu il)

➢ Azərbaycan idmanının daha bir möhtəşəm zəfəri ➢ Azad Rəhimov: “Ali məqsədimiz idmanı ölkədə və ölkəni idmanda lider etməkdir” ➢ Azərbaycan dünyanın idman mərkəzlərindən birinə çevrilib ➢ Azad Rəhimov: "Ölkəmizdə bədən tərbiyəsi və idmanın kütləviləşməsi, geniş yayılması

xüsusilə diqqət mərkəzindədir"

➢ “Bədən tərbiyəsi və idman haqqında" qanun mühüm yeniliklərlə daha da təkmilləşdirilmişdir ➢ Dövlət qayğısı idmançıları yeni qələbələrə ruhlandırır



11

➢ İdmanın inkişafı üçün bütün şərait yaradılmışdır ➢ Gənc nəslin fiziki və mənəvi inkişafında idmanın rolu ➢ İdmanın böyük hamisi ➢ Bakıda sərbəst, yunan-Roma və qadın güləşi üzrə Avropa çempionatının təntənəli açılışı

olmuşdur (13 aprel 2010-cü il)

➢ Bədən tərbiyəsinin və idmanın inkişafı dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindəndir ➢ Azərbaycan olimpiya hərəkatında fəal iştirak edir ➢ Azərbaycan dünya idman mərkəzlərindən birinə çevrilmişdir ➢ Ölkədə idmanın inkişafı sistemli xarakter daşıyır ➢ Azərbaycan idman ölkəsinə çevrilir ➢ Dövlətimizin əsas diqqəti uşaq və gənclərin fiziki və mənəvi inkişafına yönəlib ➢ Azərbaycan idman ölkəsi kimi dünyada layiqli yer tutub ➢ İdmanın sürətli yüksəliş dövrü ➢ Bakıda boks üzrə XVI dünya çempionatının təntənəli açılış mərasimi keçirilmişdir: Prezident

İlham Əliyev mərasimdə iştirak etmişdir (25 sentyabr 2011-ci il)

➢ Bakıda keçirilən boks üzrə XVI dünya çempionatı başa çatmışdır: Prezident İlham Əliyev çempionatın final mərhələsinin qarşılaşmalarını izləmişdir (8 oktyabr 2011-ci il)

➢ Prezident İlham Əliyev klublararası dünya çempionatının qalibi - qadınlardan ibarət “Rabitə” voleybol klubunun üzvlərini qəbul etmişdir (18 oktyabr 2011-ci il)

➢ Azərbaycan idmanının şöhrəti ➢ Azərbaycan dünyada nüfuzlu idman ölkəsi kimi tanınıb ➢ İdmanın inkişafı dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindəndir ➢ Azərbaycanda idmanın inkişafı daim diqqət mərkəzində saxlanılır ➢ Azərbaycan dünyanın nüfuzlu idman mərkəzlərindən birinə çevrilib ➢ Ölkədə idman yüksələn xətlə inkişaf edir ➢ Lənkəranda idman yüksəliş dövrünü yaşayır ➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Serbiya Olimpiya Komitəsinin sədrinin başçılıq etdiyi

nümayəndə heyətini qəbul etmişdir (27 fevral 2012-cu il)

➢ Azərbaycan dünyada idman ölkəsi kimi böyük nüfuz qazanıb ➢ Azad Rəhimov: “İdman hərəkatında vahid komandanın olması Azərbaycan idmanının

uğurudur”

➢ Gələn ay respublikamız daha bir beynəlxalq yarışa ev sahibliyi edəcək ➢ Ölkəmizdə idmana qayğı dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biridir ➢ Azərbaycan, sənə qələbə yaraşır ➢ Azərbaycan olimpiya hərəkatının təntənəsi ➢ Azərbaycanda idmanın inkişafı dövlət siyasətinin prioritetidir ➢ Milli Olimpiya hərəkatı tarixində yeni səhifə ➢ Azərbaycan bu gün dünya Olimpiya hərəkatının liderlərindən birinə çevrilib ➢ Azərbaycan idman dövlətidir ➢ Bakıda futbol üzrə FİFA U-17 qadınlararası dünya çempionatının təntənəli açılış mərasimi

keçirilmişdir: Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev açılış mərasimində iştirak etmişdir (22

sentyabr 2012-ci il)

➢ İdman və bədən tərbiyəsi sosial siyasətin mühüm istiqamətidir ➢ FİFA-nın prezidenti Yozef Blatter və İTAR-TASS agentliyi baş direktorunun birinci müavini

və şef-redaktoru Mixail Qusman futbol və Azərbaycan haqqında söhbət etmişlər

➢ İdman sahəsində dövlət siyasəti ➢ Azərbaycan idmanının olimpiya zirvəsi ➢ Prezident İlham Əliyev Avropa Olimpiya Komitəsinin 2015-ci ildə birinci Avropa Olimpiya

Oyunlarının Bakıda keçirilməsi ilə bağlı qərarı münasibətilə Azərbaycan xalqını təbrik

etmişdir (10 dekabr 2012-ci il)

➢ Avropa Olimpiya Oyunlarının Azərbaycanda keçirilməsi barədə qərarın qəbul olunması Azərbaycan Prezidentinin apardığı siyasətin qələbəsidir



12

➢ İlk Avropa Olimpiya Oyunlarının Bakıda keçirilməsi barədə qərar Azərbaycanın böyük uğurudur

➢ Azərbaycan Avropanın həm də idman mərkəzlərindən birinə çevrilir ➢ Azərbaycan beynəlxalq yarışlara ev sahibliyi edən ölkədir ➢ Azərbaycan dünya idman aləmində önəmli yer tutur ➢ Azərbaycan idmanı əsl yüksəliş dövrünü yaşayır ➢ Azərbaycan idmanı yeni-yeni zirvələri fəth edir ➢ Ölkəmizin idman şöhrəti ildən-ilə artır ➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev İspaniyanın “Atletiko Madrid” futbol klubunun heyətini

qəbul etmişdir (29 aprel 2013-cü il)

➢ İdmanın inkişafı sahəsində dövlət siyasətinin ictimai maraq aspektləri ➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Kazanda keçirilən XXVII Ümumdünya Yay

Universiadasının qaliblərini, mükafatçılarını, onların məşqçilərini və respublikanın idman

mütəxəssislərini qəbul etmişdir (24 iyul 2013-cü il)

➢ Azərbaycan Prezidenti, Milli Olimpiya Komitəsinin prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmizdə idman sürətlə inkişaf edir

➢ Azərbaycanda Olimpiya hərəkatı yüksəliş dövrünü yaşayır ➢ Azərbaycanda idman və olimpiya hərəkatı: inkişaf tarixi, nəticələr və perspektivlər ➢ Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin Prezidenti cənab Tomas Baxa ➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Beynəlxalq Şahmat Federasiyasının prezidenti Kirsan

İlümjinovu qəbul etmişdir (16 sentyabr 2013-cü il)

➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev UEFA-nın prezidenti Mişel Platinini qəbul etmişdir (21 sentyabr 2013-cü il)

➢ Bakı-2017 IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının Təşkilat Komitəsi tərəfindən İndoneziyanın Palembanq şəhərində ölkəmizin paytaxtında keçiriləcək İslamiadaya həsr olunan “Azərbaycan

günü” təşkil edilmişdir

➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev İndoneziyanın Palembanq şəhərində keçirilən III İslam Həmrəyliyi Oyunlarında qalib gəlmiş idmançılarımız, onların məşqçiləri və idman

mütəxəssisləri ilə görüşmüşdür (4 oktyabr 2013-cü il)

➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Avropa Olimpiya Komitəsinin prezidentini və Avropa Olimpiya Komitəsinin icraedici komitəsinin üzvünü qəbul etmişdir (28 oktyabr 2013-cü il)

➢ Prezident İlham Əliyev kişi şahmatçılar arasında Avropa komanda çempionatında birinci yeri qazanmış seçmə komandamızın üzvlərini və mütəxəssisləri qəbul etmişdir (2 noyabr 2013-cü

il)

➢ Azərbaycan beynəlxalq idman ictimaiyyətinin nəzər nöqtəsində ➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Qusarda “Şahdağ”, “Pik Palas” otellərinin açılışında və

2013-cü ilin idman yekunlarına həsr olunan mərasimdə iştirak etmişdir (19 dekabr 2013-cü il)

➢ Ötən il həmvətənlərimizin beynəlxalq yarışlarda 782 dəfə fəxri kürsüyə yüksəlmələri ölkədə idmana dövlət qayğısının daha bir parlaq təzahürüdür

➢ İdman gənc nəslin fiziki və mənəvi inkişafında mühüm rol oynayır ➢ İdmanı həyat tərzinə çevirmək mənəvi və fiziki cəhətdən sağlam nəsil yetişdirmək

deməkdir

➢ Azərbaycanda Olimpiya hərəkatı yüksək səviyyədədir ➢ Azərbaycanda Olimpiya Hərəkatının sürətli inkişafı idmanımızın beynəlxalq nüfuzunu ildən-

ilə artırır

➢ Azərbaycan idmanında İlham ƏLİYEV missiyası ➢ Regiondakı Olimpiya komplekslərinin gənc nəslin fiziki-mənəvi inkişafında rolu ➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Qarabağ”futbol klubunun üzvlərini qəbul edib

(17 dekabr 2014-cü il)

➢ Prezident İlham ƏLİYEV: Azərbaycan idmançıları tarixdə heç vaxt bu qədər qələbələr qazanmamışlar

➢ Azərbaycan bu gün dünyada həm də idman ölkəsi kimi tanınır



13

➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev yunan-Roma güləşi üzrə dünya kuboku yarışlarında qalib gəlmiş milli komandamızın üzvlərini qəbul edib (23 fevral 2015-ci il)

➢ Azərbaycanda dünya və Avropa çempionatları ən yüksək səviyyədə keçirilir ➢ Azərbaycan idmanının şöhrəti ildən-ilə artır ➢ Azərbaycanda uğurlu idman siyasəti həyata keçirilir ➢ Azərbaycan dünyada idman ölkəsi kimi böyük nüfuz qazanıb ➢ Prezident İlham Əliyev polo idman növü üzrə Azərbaycan yığma komandasının üzvləri ilə

görüşüb (2 oktyabr 2015-ci il)

➢ Azərbaycanı dünyada artıq İlham Əliyevə görə tanıyırlar ➢ Azərbaycanın beynəlxalq Olimpiya hərəkatında özünəməxsus yeri var ➢ Olimpiya hərəkatında İlham Əliyev missiyası ➢ Bakıda 42-ci Ümumdünya Şahmat Olimpiadasının təntənəli açılış mərasimi keçirilib

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev mərasimdə iştirak edib (1 sentyabr 2016-cı il)

➢ Prezident İlham Əliyevin Bakı Şahmat Olimpiadasında yarışacaq Azərbaycan idmançıları ilə görüşü olub: Prezident İlham Əliyevin çıxışı (1 sentyabr 2016-cı il)

➢ Azərbaycan idmanı ilə də nümunə göstərir ➢ 25 il ümumdünya olimpiyaçılar ailəsində ➢ Azərbaycan dünya olimpiya hərəkatında özünə layiqli yer tutub ➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Qarabağ” futbol klubunun heyətini qəbul edib (24

avqust 2017-ci il)

➢ İdman uğurlarımız Azərbaycanın beynəlxalq aləmdəki reytinqini qat-qat artırır ➢ Prezident İlham Əliyev “Təhsil” Respublika İdman Mərkəzinin Zuğulba tədris idman

bazasının açılışında iştirak edib (8 sentyabr 2017-ci il)

➢ Azərbaycanın qadın voleybolçuları Avropa çempionatında növbəti qələbə qazanıblar: Prezident İlham Əliyev milli komandamızın oyununa baxıb (24 sentyabr 2017-ci il)

➢ Azərbaycanın qadın voleybolçuları Almaniya millisinə qalib gələrək Avropa çempionatının dörddəbir finalına yüksəliblər: Prezident İlham Əliyev milli komandamızın oyununa baxıb

(25 sentyabr 2017-ci il)

➢ Prezident İlham Əliyev Avropa Olimpiya Komitələrinin, beynəlxalq idman təşkilatlarının və xarici Milli Olimpiya komitələrinin rəhbərlərindən ibarət nümayəndə heyətini qəbul edib (29

sentyabr 2017-ci il)

➢ Azərbaycanın millisi Almaniya yığmasını məğlub edərək Avropa çempionatının yarımfinalına yüksəlib: Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva komandamızın oyununa

baxıblar (29 sentyabr 2017-ci il)

➢ Azərbaycanın qadın voleybolçuları Avropa çempionatında dördüncü yeri tutublar: Prezident İlham Əliyev milli komandamızın çempionatdakı sonuncu oyununa baxıb (1 oktyabr 2017-ci

il)

➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev qadın voleybolçulardan ibarət milli komandamızın heyətini qəbul edib (3 oktyabr 2017-ci il)

➢ Prezident İlham Əliyev Ümumdünya Boks Şurasının 55-ci Konvensiyasının nümayəndə heyətini qəbul edib (3 oktyabr 2017-ci il)

➢ Azərbaycan beynəlxalq arenada idmanın inkişaf etdiyi ölkə kimi tanınır ➢ Dünya arenasında xüsusi çəkisi olan Azərbaycan idmanı ➢ Prezident İlham Əliyev şahmat üzrə Avropa komanda çempionatının qaliblərindən ibarət

nümayəndə heyətini qəbul edib: Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin çıxışı (8 noyabr 2017-

ci il)

➢ Prezident İlham Əliyev FIFA-nın prezidentini və təşkilatın baş katibini qəbul edib (20 noyabr 2017-ci il)

➢ Azərbaycan idmanına İlham Əliyev qayğısı ➢ İlham Əliyev müsəlman dünyasını Bakıda birləşdirdi ➢ Futbol üzrə dünya çempionatının Kubokunun əsli Prezident İlham Əliyevə təqdim edilib (9

fevral 2018-ci il)



14

➢ Azərbaycan idmanının əvəzsiz hamisi ➢ Azərbaycan idmanı yüksəliş dövrünü yaşayır ➢ Prezident İlham Əliyev İƏT Gənclər və İdman Nazirləri Konfransının 4-cü sessiyasında

iştirak edən gənclər və idman nazirləri ilə görüşüb (18 aprel 2018-ci il)

➢ Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Dünya Güləş Birliyinin prezidentini qəbul edib (29 aprel 2018-ci il)

➢ Bakıda möhtəşəm Formula 1 Azərbaycan Qran-Prisi başa çatıb: Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Qran-Prinin açılış mərasiminə və final yarışına baxıb (29 aprel 2018-ci il)

➢ Prezident İlham Əliyev Beynəlxalq Velosipedçilər İttifaqının prezidentini qəbul edib (6 iyun 2016-cı il)

➢ Moskvada futbol üzrə dünya çempionatının təntənəli açılış mərasimi keçirilib: Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev mərasimdə iştirak edib (14 iyun 2018-ci il)

➢ Beynəlxalq Olimpiya Gününü Azərbaycan uğurları ilə qeyd edir ➢ İlham Əliyev qayğısı: Azərbaycanda Olimpiya hərəkatı geniş vüsət alır ➢ Azərbaycan idmanını zirvələrə yüksəldən lider: Bu gün cənab İlham Əliyevin Milli Olimpiya

Komitəsinə rəhbərliyinin 21-ci ili tamam olur

➢ İdmanın inkişafı Azərbaycanda dövlət siyasətidir ➢ Bakıda cüdo üzrə dünya çempionatının təntənəli açılış mərasimi keçirilib: Azərbaycan

Prezidenti İlham Əliyev mərasimdə iştirak edib (21 sentyabr 2018-ci il)

➢ Prezident İlham Əliyev Beynəlxalq Cüdo Federasiyasının prezidenti ilə görüşüb (21 sentyabr 2018-ci il).

➢ Azərbaycan cüdoçusu Hidayət Heydərov dünya çempionatında bürünc medal qazanıb: Prezident İlham Əliyev Milli Gimnastika arenasında yarışlara baxıb (22 sentyabr 2018-ci il)

➢ Prezident İlham Əliyev Xüsusi Olimpiya Komitəsinin sədrinin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib (25 sentyabr 2018-ci il)

➢ Azərbaycan cüdoçusu dünya çempionatında gümüş medal qazanıb: Prezident İlham Əliyev Milli Gimnastika Arenasında final görüşünə baxıb (27 sentyabr 2018-ci il)

➢ Azərbaycan, Rusiya və Monqolustan prezidentləri cüdo üzrə dünya çempionatının qarışıq komanda yarışlarına baxıblar (27 sentyabr 2018-ci il)

➢ Azərbaycanı dünyada idman dövləti kimi tanıdan lider ➢ Prezident İlham Əliyev Beynəlxalq Paralimpiya Komitəsinin prezidentini qəbul edib (15

noyabr 2018-ci il)

➢ Azərbaycanın idman siyasətinin növbəti qələbəsi: XV Avropa Gənclər Yay Olimpiya Festivalının gələn il məhz Bakıda keçirilməsi beynəlxalq ictimaiyyətin ölkəmizə olan inamını

nümayiş etdirir

➢ Prezident İlham Əliyev Beynəlxalq Şahmat Federasiyasının prezidentini qəbul edib (10 dekabr 2018-ci il)

➢ Prezident İlham Əliyev: Azərbaycan idmançıları bizi hər il sevindirir ➢ İdmanın yüksəlişi Azərbaycanın ümumi inkişafından qaynaqlanır ➢ Azərbaycan idmanı böyük inkişaf yolundadır ➢ "Azərbaycan dünyada həm də idman ölkəsi kimi tanınır" ➢ 58 beynəlxalq turnirə evsahibliyi, 236 yarışda iştirak, 263 qızıl medal: Azərbaycan

idmançıları ötən ili möhtəşəm nailiyyətlərlə başa vurdular

➢ İlham Əliyev qayğısı idmanın inkişafının əsas zəminidir ➢ Dövlətmizin uğurlu idman siyasəti ➢ Azərbaycan paytaxtında “Bakı 2019: Ulduzlar Finalı” qarşılaşması keçirilib: Prezident İlham

Əliyev qarşılaşmaya baxıb (3 mart 2019-cu il)

➢ Azərbaycan dünyada idman dövləti kimi tanınır ➢ Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Ümumrusiya Bədii Gimnastika

Federasiyasının prezidenti ilə görüşüblər (17 may 2019-cu il)

➢ Prezident İlham Əliyev UEFA-nın prezidentinin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətini qəbul edib (29 may 2019-cu il)



15

➢ Bakı Olimpiya Stadionunda UEFA Avropa Liqasının final qarşılaşmasının qalibi “Çelsi” komandası olub: Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev final oyununa baxıb (29 may 2019-cu

il)

➢ İdmanda İlham Əliyev missiyası ➢ Azərbaycan beynəlxalq yarışlarda ön sıralarda özünü təsdiqləyib ➢ Azərbaycan Olimpiya Hərakatı uğurlu inkişaf yolunda ➢ Azərbaycan idmanı inkişafının ən yüksək dövrünü yaşayır ➢ Bakıda bədii gimnastika üzrə 37-ci dünya çempionatının açılış mərasimi keçirilib:

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva açılış mərasimində

iştirak ediblər (16 sentyabr 2019-cu il)

➢ Prezident İlham Əliyev Dünya Etnoidman Konfederasiyasının sədrini qəbul edib (24 dekabr 2019-cu il)

➢ İdman sahəsində qazandığımız uğurlar təsadüfi xarakter daşımır ➢ İlham Əliyev Azərbaycanı dünyanın idman paytaxtına çevirib ➢ Azərbaycanda idmanın inkişafı dayanıqlı xarakter alır ➢ Azərbaycanda idmanın inkişafı istiqamətində ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilir ➢ 62 beynəlxalq turnirə evsahibliyi, 243 yarışda iştirak, 271 qızıl medal: Azərbaycan

idmançıları ötən ili möhtəşəm nailiyyətlərlə başa vurdular

➢ Prezident İlham Əliyev yunan-Roma güləşi üzrə komandamızı Avropa çempionatındakı tarixi uğuru münasibətilə təbrik edib (13 fevral 2020-ci il)



16

AZƏRBAYCANDA İDMANIN TARİXİ

Qədim dövrlərdən yayılmış idman növləri

Qədim insan təbii təkamül prosesi keçərək inkişaf etmişdir. Şübhəsiz belə bir prosesdə insanın fiziki gücü,

cəldliyi, reaksiya qabiliyyəti, sağlamlığı olduqca böyük əhəmiyyət kəsb etmişdir. Yalnız bu keyfiyyətlərə malik

insanlar təbii seçmənin süzgəcindən keçə bilmişlər. İnsan yaşamaq naminə vəhşi heyvanlarla vuruşmuş, sürətli

qaçışı, eləcə də fiziki qüvvəsi hesabına təhlükədən xilas ola bilmişdir.

Belə bir cəhət hər bir insanın özünün fiziki kamilliyinin qayğısına qalması tələbini ortaya atmışdır. Zaman

ötdükcə insanlar öz aralarında fiziki və əqli qabiliyyətlərini sınamaq məcburiyyətində də qalmışlar. Məhz fiziki

sınaqlardan keçən adamlar tayfa və qəbiləyə rəhbərlik etmək hüququ qazanmışlar. Beləcə insanlar arasında öz

fiziki keyfiyyətlərini mübarizədə sınamaq tələbi də meydana çıxmışdır. Cəmiyyət inkişaf etdikcə bu sınağın,

mübarizənin forma və üsulları dəyişmiş, müxtəlif növləri meydana çıxmışdır. Bəşər mədəniyyətinin ən böyük

nailiyyətlərindən biri olan idmanın yaranmasının əsasında belə mübarizə formaları durur. İdman müxtəlif

hərəkət kompleksləri üzrə yarışlar və hazırlıq məşqləri keçirilməsi sistemi kimi böyük təkamül prosesini

yaşamışdır. İnsanlar yerinə yetirdikləri fiziki hərəkətləri və əmək vərdişləri üzrə sınaqlarını, döyüş və mübarizə

növlərini, məsələn, güləş, qaçış, tullanma, ağırlıqqaldırma, üzmək, avar çəkmək, ox atmaq, qılınc oynatmaq,

nizə tullamaq və sairəni ilk idman növləri kimi qəbul etmək olar. Heç şübhə yoxdur ki, bütün xalqlarda bu cür

idman növləri olmuşdur. Bu növlərdən hər hansı biri üzrə ilk idman yarışının birinci dəfə harada, nə vaxt

keçirilməsi haqqında dəqiq fikir söyləmək mümkün deyildir. Arxeoloji tapıntılar əsasında onu demək

mümkündür ki, atletlərin ilk yarışı güləş üzrə olmuşdur. Onun haqqında ən qədim məlumat b. e. ə. XXVII-

XXVI əsrlərə təsadüf edir.

B. e. ə. VIII əsrə aid edilən "Gilqamış" dastanında b. e. ə. üçüncü minilliyə aid olan Şümer abidələrinə

istinadla güləş üzrə yarış haqqında məlumat verilir. Güləş Azərbaycanda da qədim dövrlərdən yayılmış ənənəvi

idman növü olmuşdur. Azərbaycan xalqının dastan və nağıllarında, yazılı abidələrində güləş yarışlarından çox

bəhs olunur. Tariximizin qədim yazılı abidəsi olan "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanlarında güləşlə yanaşı başqa

təkbətək mübarizə növlərindən də geniş bəhs olunur. Bu mübarizələrin çox vaxt yarış məqsədi daşıması açıq-

aşkar qeyd olunur. Nağıl və dastanlarda igidlər aslan, buğa, dəvə ilə güclərini sınayır, bir-biri ilə qurşaq tutub

güləşirlər. Zaman keçdikcə güləş inkişaf etmiş, ona münasibət, onun keçirilmə qaydaları dəyişmiş, belə

qarşılaşmalar xüsusi yerlərdə keçirilmişdir. Azərbaycanda qədim tarixə malik idman növü olan güləş yarışları

da sonralar xüsusi yerlərdə - zorxanalarda keçirilmişdir.

Oğuz elinin igidləri, o cümlədən qızları da at çapmaqda, qılınc oynatmaqda, ox atmaqda mahir olmuşlar. Bu

diyarda oğlanlara döyüşdə, təkbətək mübarizədə qalib gəlməyincə, igidlik göstərməyincə ad verməzmişlər.

"Kitabi - Dədə Qorqud" dastanlarının əsas qəhrəmanlarından biri Bamsı Beyrəklə Banıçiçək at çapmaq, ox

atmaq və qurşaq tutub güləşməkdə güclərini sınadıqdan sonra bir-birlərinə könül verirlər.

"Kitabi-Dədə Qorqud" dastanlarında adı çəkilən idman yarışlarına başqa mənbələrdə rast gəlmək olur. XI

əsr Azərbaycan şairi Xaqani Şirvaninin əsərlərində də çövkən, at çapmaq, şahmat, qılıncoynatma və s.

oyunlardan danışılır.

Qədim türkdilli xalqlar ömürlərinin böyük hissəsini at belində keçirmişlər. Oğuzlar atın tərkində ova çıxır,

özlərinə azuqə toplayır, ticarət edir, yürüşlərə gedirdilər.

Onlar atın tərkində anadan olur, döyüşür, yeyib-içir, ölürdülər. Bu xalq atın tərkində tarix yaradır,

mədəniyyət qurur, əylənir, müxtəlif yarışlar keçirirdi. Tarixçilər hunlar arasında bir çox idman yarışlarının at

üstündə keçirilməsindən çox yazmışlar. Cıdır yarışları, at üstündə güləşmə, qılıncsallama, yambaqapma, çovqan

buzqaşı kimi idman yarışları türkdilli xalqlar arasında geniş yayılmışdı. Mənbələrdə göstərilir ki, sonralar

çinlilər çox sevdikləri at yarışlarını türklərdən və monqollardan görüb-götürmüşdülər.



17

Azərbaycan idmanın müxtəlif növlərinin inkişafı

Azərbaycanın idman tarixini xronoloji ardıcıllıqla izləmək, Sovet İttifaqı miqyasında qazanılmış

qələbələrini araşdırmaq özü elmi-tədqiqat mövzusudur. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan alimləri

idmanımızın bu nailiyyətləri haqqında müəyyən tədqiqatlar aparmışlar. Azərbaycan idmanın inkişaf tarixindən

daha əhəmiyyətli olan məsələlərini, ayrı-ayrı idman növləri üzrə əsas göstəriciləri və nailiyyətləri qısa şərhlə

ümumiləşdirmək məqsədəuyğundur. Hər şeydən əvvəl onu qeyd etmək lazımdır ki, əllinci illərdən başlayaraq

Azərbaycanda idmanın müxtəlif növlərinin inkişafında böyük bir canlanma getmişdir. Bu proses altmışıncı

illərin ikinci yarısında və yetmişinci illərdə daha da genişlənmişdir. Azərbaycan güləşi daim özünün tarixi

ənənəsini qoruyub saxlamışdır. Ölkə pəhləvanları güləşmənin bütün növlərinə ölkə, Avropa, dünya

birinciliklərində, olimpiya oyunlarında və digər beynəlxalq yarışlarda çıxış etmiş, öz ustalıqları ilə idman

həvəskarlarının rəğbətini qazanmışlar. 50-ci illərdən başlayaraq Musa Babayev, İbrahimpaşa və Muxtar

Dadaşov qardaşları, Rəşid Məmmədbəyov, Aydın İbrahimov, Rafiq Hacıyev, Telman Paşayev, Viktor Avdışev,

Arif Niftullayev, Məhəddin Allahverdiyev, Xəzər İsayev, kimi məşhur pəhləvanlarımız Avropa, Asiya və

Amerikanın bir çox ölkələrində iri beynəlxalq yarışlarda SSRİ-nin seçmə kollektivləri heyətində ölkəmizin

idman şərəfini layiqincə qorumuşlar.

Azərbaycan güləşçilərindən Namiq Abdullayev, Natiq Eyvazov, Nazim Əlicanov, Elman Rüstəmov, Arif

Abdullayev, Azad Əliyev, İlham Abbasov, Davud Məhəmmədov, müstəqillik illərində Avropa

çempionatlarında uğurla çıxış etmişlər. Namiq Abdullayev 1995, ildə, Məhəmməd İbrahimov 1995 və 1996-cı

illərdə, Nazim Əlicanov 2002-ci ildə sərbəst güləş üzrə yarışlarda, Natiq Eyvazov isə 1993-cü ildə yunan-Roma

güləşində Avropa çempionu adını qazanmışdır. Güləşçilərimiz bundan başqa dünya və Avropa çempionatlarının

gümüş və bürünc medallarına, müxtəlif beynəlxalq turnirlərin birinci mükafatına sahib olmuşlar. Dünyanın ən

mötəbər idman yarışı olan Olimpiya oyunlarına Azərbaycandan ən çox lisenziyanı güləşçilər qazanmışlar.

Atlantada 8, Sidneydə isə 9 Azərbaycan güləşçisi Olimpiya oyunlarının iştirakçısı olmuşdur. İki olimpiadada

əldə olunmuş dörd medaldan ikisini - bir qızıl və bir gümüş medalı güləşçi Namiq Abdullayev qazanmışdır.

Əllinci illərdə Sovet İttifaqı miqyasında Azərbaycan yüngül atletika məktəbi uğurları ilə seçilmişdir. Ölkədə

yüngül atletikanın müxtəlif məsafələrə qaçış növlərində, hündürlüyə tullanma, beşnövçülük, çəkic tullama, üç

təkanla uzununa tullanma yarışlarında ittifaq və dünya miqyasında böyük idman nailiyyətləri əldə etmişlər.

Yüngül atletlərimiz Sovet İttifaqı, Avropa və dünya rekordları vurmuşlar. Azərbaycanda yüngül atletikanın

inkişafında məşqçi Əfqan Səfərovun böyük xidmətləri olmuşdur. Yüngül atletika məktəbimizin tanınmış

idmançıları sırasında Xandadaş Mədətov, Yuri Konvalov, Aleksandr Kornelyük, Qalina Qaneker, Ziba

Ələsgərova, Nina Brıntseva kimi atletlərin adlarını çəkmək olar.

Azərbaycanda qılıncoynatma idmanı da populyar olmuşdur. Qılıncoynadanlarımız Sovet İttifaqı miqyasında

keçirilən yarışlarda uğurlar qazanmışlar. Azərbaycan qılıncoynadanları Sovet İttifaqının yığma komandasının

tərkibində Dünya və Avropa çempionatlarında iştirak etmişlər. Qılıncoynadan Samir İbrahimov, İlqar

Məmmədov və Boris Koretski Dünya və Avropa çempionu olmuşlar. 1988-ci ildə Seul olimpiadasında SSRİ

yığma komandasının tərkibində iki Azərbaycan qılıncoynadanı da çıxış etmişdir. İlqar Məmmədov və Boris

Koretski Seulda Olimpiya çempionu adını qazanmışlar. Sonralar İlqar Məmmədov ikinci dəfə Olimpiya

çempionu adını almışdır. Hazırda Azərbaycan qılıncoynatma məktəbinin nümayəndəsi Yelena Jemayeva 1999-

cu ildən başladığı uğurlu çıxışlarını davam etdirməkdədir. O, dəfələrlə Dünya və Avropa çempionatlarının,

müxtəlif beynəlxalq yarışların qalibi olmuşdur.

Ölkədə tennis idmanı da özünəməxsus inkişaf yolu keçmişdir. Azərbaycan tennisçiləri Sergey Lixaçev,

Yelena Biryukova, Ramiz Əhmədov SSRİ birinciliklərində, Avropa çempionatlarında, müxtəlif beynəlxalq

yarışlarda ayrı-ayrı illərdə tək və qarışıq qoşa yarışlarda mükafatçılar sırasında olmuşlar.

Su idmanı növlərində də idmançılarımızın nailiyyətləri olmuşdur. Azərbaycan suyatullanma idmanı ilə

məşğul olanları Avropa və Dünya çempionatlarında, müxtəlif Olimpiya oyunlarında respublikamızı təmsil

etmişlər.

Azərbaycan atıcılıq məktəbi də yetirmələri ilə şöhrət qazanmışdır. Azərbaycan atıcısı Albert Udaçin SSRİ

yığma komandasının heyətində dünya çempionu olmuş, SSRİ yığmasının tərkibində Olimpiya oyunlarında

Ukraynanın təmsilçisi kimi çıxış etmişdir. Azərbaycan atıcılıq idmanını Olimpiya oyunlarında sonralar Sergey

Timoxin, İradə Haşımova və Zemfira Meftahəddinova təmsil etmişlər. Zemfira Sidney Oyunlarında olimpiya

çempionu adını qazanmışdır.

Bakı şəhərinin dəniz kənarında yerləşməsi respublikada avarçəkmənin və yelkən idmanının inkişaf

etdirilməsi üçün əlverişli şərait yaratmışdır. Avarçəkənlərimiz SSRİ birinciliklərində və ümumittifaq

spartakiadalarda müvəffəqiyyətlə çıxış edirdilər. 70-ci illərdə Azərbaycanın Mingəçevir şəhərində beynəlxalq

akademik avarçəkmə bazasının tikilməsi idmanın bu növünün respublikamızda sürətli inkişafına yeni təkan

verdi. Artıq 1980-ci ildə Olimpiya Oyunlarında SSRİ yığma komandasının tərkibində Azərbaycan avarçəkənləri



18

də çıxış etdilər. 1988-ci il Seul Oyunlarında iştirak etmiş Azərbaycan idmançılarından 11-i akademik avarçəkmə

idmanı nümayəndələri idi. Onlar Olimpiya oyunlarının gümüş və bürünc medallarını qazanmışlar. Müstəqillik

illərində ölkədə akademik avarçəkmə idmanı geriləmişdir. Hazırda bu idman növünün inkişaf etdirilməsi

istiqamətində tədbirlər görülür.

Azərbaycanda idmanın komanda növlərində böyük uğurlar olmuşdur. Qeyd edildiyi kimi Azərbaycanda

futbol ötən əsrin əvvəllərində təşəkkül tapmışdır. 2001-ci ildə Azərbaycan futbolunun 90 yaşı qeyd olunmuşdur.

Azərbaycan futbolunun tarixinə 1966-cı il qızıl hərflərlə yazılmışdır. Bakının "Neftçi" komandası həmin il

SSRİ çempionatında 3-cü yeri tutaraq bürünc medalları qazanmışdır. 1966-cı ildə Bakı komandasının 2

oyunçusu SSRİ yığmasının heyətində İngiltərədə keçirilən dünya çempionatında iştirak etmişdir. Onlardan biri -

unudulmaz Anatoli Banişevski həmin mötəbər turnirdə qol vurmuşdur. Yeri gəlmişkən, onu da qeyd etmək

lazımdır ki, sovet komandası birinci dəfə həmin dünya çempionatının bürünc medallarını (4-cü yer)

qazanmışdır. Azərbaycanlı hakim, məşhur Tofiq Bəhramov 1966-cı ildəki dünya çempionatında İngiltərə və

Almaniya komandaları arasındakı final matçına hakimlik etmişdir. Bu oyunda mübahisəli sayılan qol

vəziyyətini düzgün qiymətləndirib mərkəz hakiminin səhv buraxmağa mane olan hakim də məhz o, olmuşdur.

1966 və bundan sonrakı illərdə Azərbaycanın futbol komandası SSRİ-nin və dünyanın güclü futbol klubları

sayılan "Dinamo" Kiyev, "Spartak" Moskva, "Dinamo" Tbilisi komandaları üzərində qələbələr qazanmış,

onlarla bir səviyyədə oynaya bilmişdir.

1968-ci ildə Azərbaycanın iki komandası SSRİ-nin yüksək liqasında yarışmışdır.

SSRİ-nin birinci yığmasında "Neftçi"nin 8 oyunçusu çıxış etmişdir. Onlar bu komandanın tərkibində üst-

üstə 76 matç keçirib və 26 qol vurublar.

Azərbaycan futbolçusu Valeri Pançik SSRİ-nin Olimpiya komandasına kapitanlıq edib. İqor Ponomaryov

1988-ci ildə Seul Olimpiadasının qızıl medalını qazanıb.

Ötən 90 ildə Azərbaycanda Ələkbər Məmmədov, Anatoli Banişevski, Yuri Kuznetsov, Kazbek Tuayev,

Sergey Kramarenko kimi məşhur futbolçular, Əhməd Ələsgərov kimi məşqçi, Tofiq Bəhramov və Eldar

Əzimzadə kimi tanınmış hakimlər yetişmişdir.

Ələkbər Məmmədov dörd dəfə SSRİ çempionluğunu qazanan, SSRİ-nin əməkdar idman ustası və əməkdar

məşqçisi adını alan yeganə Azərbaycan futbolçusudur. Onun ən böyük şücaəti 1955-ci ildə İtaliyada bir matçda

yerli çempion "Milan"ın qapısına 4 qol vurması olmuşdur.

Anatoli Banişevski SSRİ çempionatlarında 136 qolun müəllifi olmuşdur. SSRİ yığmasının 1966-cı il dünya

çempionatının bürünc mükafatçısı və 1972-də Avropanın gümüş mükafatçısı olmasında Banişevskinin əməyi

xüsusilə böyükdür.

Azərbaycandan olan Eldar Əzimzadə 1980-cı il Olimpiya oyunlarında futbol turnirinin final oyununu idarə

edib.

Əsrin son on ili Azərbaycan milli komandasının yaradılması, klublarımızın Avropa kuboklarında debütü ilə

əlamətdar olmuşdur. Doğrudur futbolumuz müstəqillik illərində böyük uğurlar qazanmamışdır. Hazırda

Azərbaycan futbolu durğunluq dövrünü yaşayır.

Futbolla müqayisədə Azərbaycan voleybolunun uğurları böyükdür və bu ənənənin qorunması bu gün də

davam etdirilir.

Voleybolun vətəni uzaq Amerika sayılsa da, bu populyar oyun 60 ildən çoxdur ki, ölkəmizdə kök salıb və

ildən-ilə özünə daha çox tərəfdar toplamaqdadır. Otuzuncu illərdə voleybolumuz keçmiş ittifaq miqyasında

tanınırdı. O vaxt idmanımızın şərəfini qoruyanlar arasında voleybolçular Böyükkişi Muradov və İvan Dyaçkov

da vardı. İvan Dyaçkov 1946-1947-ci illərdə Azərbaycan voleybolunun inkişafında böyük rol oynamışdı. Məhz

onun məşqçiliyi ilə kişilərdən ibarət Azərbaycan yığması əllinci illərdə qələbələr qazanmışdır. Əllinci illərdə

ölkədə voleybola maraq son dərəcə artmış, Azərbaycanda çox güclü voleybolçular yetişmişdi. Onlar Sovet

İttifaqının yığma komandasının tərkibinə cəlb edilir, Avropa və dünya birinciliklərində iştirak edirdilər. 1956-cı

ildə voleybol üzrə Parisdə keçirilən dünya birinciliyində üçüncü yeri tutmuş SSRİ-nin yığma komandasının

heyətində Azərbaycan idmançısı da çıxış etmişdir. Bundan iki il sonra voleybolçumuz Oktay Ağayev Avropa

birinciliyinin də bürünc mükafatçısı olmuşdur.

1957-ci ildə SSRİ kuboku yarışında 16 müttəfiq respublikanın (on altıncı Koreliya idi), habelə Moskva və

Leninqradın (Sankt-Peterburq) yığma komandaları mübarizə aparıblar. Finalda Azərbaycan və tərkibinə SSRİ

yığmasının yeddi oyunçusu daxil olan Moskva voleybolçuları qarşılaşıblar. Oyunçularımız gərgin keçən

görüşdə moskvalıları 3:2 hesabı ilə məğlub edib kuboka sahib olmuşlar. Azərbaycan yığma komandasının

məşqçisi İvan Dyaçkov uzun müddət Kubada məşqçilik edib. Kubada voleybolun inkişaf etməsində onun əməyi

böyükdür.

Azərbaycanda qadınlar arasında voleybolun inkişafında məşqçi Şamil Şamxalovun böyük əməyi olmuşdur.

1956-cı ildə Şamxalovun altı nəfər yetirməsi gənclər arasında SSRİ çempionu olub. Üç il sonra Şamil müəllim

oğlan və qızlardan ibarət voleybol komandalarını Moskvaya, məktəblilərin ümumittifaq spartakiadasına aparıb.



19

Hər iki komandamız vətənə çempion kimi dönüb. 1962-ci ildə həmyerlimiz 18 yaşlı İnna Rıskal SSRİ yığma

komandasının tərkibində dünya çempionatında oynayıb. Qızlar yalnız yapon voleybolçularına uduzaraq ikinci

yeri tutublar. SSRİ yığmasının aparıcı oyunçusuna çevrilən İnna dörd dəfə Olimpiya oyunlarında iştirak edib,

iki dəfə qızıl, iki dəfə isə gümüş medala layiq görülüb. Başqa bir Azərbaycan voleybolçusu Vera Lantratova isə

Olimpiya çempionu titulunu 1972-ci ildə qazanıb. Vera Lantratova və İnna Rıskal SSRİ yığma komandasının

tərkibində dünya və Avropa birinciliklərində dəfələrlə iştirak etmiş, bu yarışların mükafatçıları olmuşlar. İnna

Rıskal əsrin ən güclü üç qadın voleybolçusu sırasına daxil edilmişdir.

60-cı illərin əvvəllərində qadınlar arasında SSRİ birinciliyində Azərbaycanın iki komandası - "Neftçi" və

"Məhsul" iştirak edib. Azərbaycan idmanının yüksəliş ilində - 1966-cı ildə voleybolçu qızlarımız SSRİ

çempionatında futbolçularımızla eyni nəticə göstərərək bürünc medal qazanıblar.

1986-cı ildə Faiq Qarayev baş məşqçi olandan sonra Azərbaycan qadın voleybolu yenidən yüksəliş yoluna

qədəm qoyub. Bu komanda bir ildən sonra yüksək liqada oynamaq hüququ qazanıb. 1989-cu ildə yüksək liqada

9-cu, 90-cı ildə fəxri kürsünün üçüncü pilləsinə qalxaraq bürünc mükafata layiq görülüb. Bakılı qızlar 91-ci ildə

sonuncu SSRİ kubokunun sahibi olublar.

1992-1993-cü ildə artıq qadınlardan ibarət komanda müstəqil milli komanda kimi Avropanın Top-komanda

kuboku yarışlarına qatılıb və ikinci yerə çıxıb. Azərbaycan komandası 1993-cü ildə Bolqarıstanda dünya

çempionatının seçmə oyunlarında birinci olub, 1994-cü ildə Rumıniyada "Bahar" Kubokuna yiyələnib və elə

həmin il dünya çempionatında 9-cu yeri tutaraq planetin 10 ən güclü qadın komandası sırasına düşüb.

Azərbaycan voleybolu tarixindən danışarkən bir nəfərin də adını mütləq çəkmək lazımdır. Beynəlxalq

dərəcəli azərbaycanlı hakim Ramiz Səmədov voleybol üzrə dünya çempionatında və Olimpiya oyunlarının

voleybol yarışlarında hakimlik etmişdir.

Milli Olimpiya Komitəsinin dəstəyi ilə Azərbaycanda qadın voleybolunun yenidən inkişaf etdirilməsi

istiqamətində son illərdə əsaslı addımlar atılmağa başlandı.

Respublikada qadınlar və kişilər arasında həndbol idmanı ilə məşğul olanların sayı durmadan artmışdır. Bu

növdə Azərbaycanın qadın həndbolçuları böyük uğurlar qazanmışlar. Altmışıncı illərin ikinci yarısında daha çox

inkişaf edən həndbol 70-ci illərdə öz çiçəklənmə dövrünü yaşamışdır. Bu illərdə bakılılar SSRİ çempionatında

yeddi dəfə gümüş, bir dəfə bürünc medal qazanmışlar. Azərbaycanın "Avtomobilçi" komandası 1977-ci ildə

Avropa kuboku uğrunda yarışlarda uğurla çıxış edərək finala çıxa bilmişdir. Respublika həndbolçuları SSRİ

yığma komandasının tərkibində hələ altmışıncı illərdən başlayaraq cəlb olunur, dünya və Avropa

çempionatlarında iştirak edirdilər. Azərbaycan həndbolçularından üçü Rəfiqə Şabanova, Lüdmila Şubina və

Yelena Quseva SSRİ-nin yığma olimpiya komandasının tərkibində çıxış edərək olimpiya çempionu adını

qazanmışlar. Son illər Azərbaycan həndbolunun yeni dirçəliş dövrü başlanmışdır.

Komanda idman növlərindən vaterpol, basketbol, otüstü xokkey növləri də respublikamızda populyar

olmuş, Sovet İttifaqı miqyasında bu növləri təmsil edən komandalarımız mükafata layiq yerləri tutmuşlar.

Azərbaycan vaterpolçuları və otüstü xokkeyçiləri SSRİ yığma komandasının tərkibində Avropa və dünya

çempionatlarında, Olimpiya oyunlarında iştirak edərək medallar qazanmışlar.

Yuxarıda qeyd olunanlardan göründüyü kimi Azərbaycan zəngin idman ənənələrinə malik olan bir

dövlətdir. Bu ənənələrin min illik tarixi, enişli-yoxuşlu inkişaf yolu vardır. Bu gün Azərbaycan idmanı özünün

ən uca zirvələrinin fəthinə doğru gedir. Sidney Olimpiya oyunları bir daha sübut etdi ki, Azərbaycan idmançıları

ən yüksək zirvələrə çıxmağa qadirdirlər.



20

Müstəqil Azərbaycanın idman nailiyyətləri

Hazırda respublikamızda 7908 idman qurğusu fəaliyyət göstərir. Hər bir yeniyetmə və gənc seçdiyi idman

növü ilə müntəzəm olaraq heç bir məhdudiyyət qoyulmadan məşğul ola bilər.

Respublikamızda bədən tərbiyəsi və idman sahəsində görülən işlərə rəhbərlik Azərbaycan Respublikası

Prezidenti H. Əliyevin müvafiq fərmanı ilə Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyi və Milli Olimpiya Komitəsi

tərəfindən həyata keçirilir. Azərbaycanın zəngin idman tarixində bu iki təşkilatın özünəməxsus yeri var.

Nailiyyətlərimiz isə yetərincədir: 1992-ci ildə İspaniyanın Barselona şəhərində keçirilmiş XXV Yay Olimpiya

oyunlarında iştirak üçün yenicə müstəqillik qazanmış suveren dövlətimiz Müstəqil Dövlətlər Birliyi ölkələri

tərkibində 5 idmançı ilə çıxış etdi. Cüdo üzrə Nazim Hüseynov və idman gimnastikası üzrə Valeriy Belenkiy

qızıl medallara layiq görüldülər. Futbolçumuz İqor Ponomaryov isə MDB yığmasının tərkibində I yeri tutaraq

Olimpiya çempionu adına layiq görüldü.

Həmin il sambo üzrə dünya çempionatında Ceyhun Məmmədov və güllə atıcılığı üzrə dünya Kubokunda

Valeri Timoxin fəxri kürsünün ən yüksək pilləsinə qalxdılar.

1993-cü il ərzində Avropa və dünya çempionatlarında idmançılarımız 60 medal qazandılar. Onlardan 23-ü

qızıl, 23-ü gümüs və 14-ü bürünc oldu. Həmin il Olimpiya çempionu Nazim Hüseynov cüdo üzrə Avropa

çempionu və dünya çempionatının gümüş mükafatçısı oldu. Rövşən Hüseynov boks üzrə qitə çempionu adına

layiq görüldü və gənclər arasında Avropa birinciliyində fəxri kürsünün ən yüksək pilləsinə qalxdı. Natiq

Eyvazov Yunan-roma güləşi üzrə Avropa çempionu oldu. Z. Meftihəddinova stend atıcılığı üzrə Çexiyanın

Brno şəhərində keçirilmiş Avropa çempionatında Avropa və dünya rekordlarını təzələdi. Rəhman Hətəmov

karatenin vətəni Yaponiyada keçirilmiş dünya çempionatının qızıl medalını ölkəmizə gətirdi. İlahə Qədimova

şahmat üzrə 18 yaşlı qızlar arasında Avropa birinciliyinin qalibi oldu. Akrobatika üzrə dünya birinciliyində

Valeri və Aleksandr Lıçkin qardaşları, Elşən Seyfullayev və Elxan Şahbazov birinci yerə çıxdılar. 1993-cü ildə

Hollandiyada keçirilmiş Avropa gənclərinin Olimpiya həftəsində cüdoçularımız 1 gümüş medal qazandılar. İran

İslam Respublikasının Tehran şəhərində islam ölkələri tələbələrinin Universiadasında Respublikamız 120 nəfər

idman nümayəndə heyəti ilə təmsil olundu, 3 qızıl, 8 gümüş və 6 bürünc medal qazandı.

1994-cü il ərzində bir neçə beynəlxalq yarışlarda respublika idmançılarının iştirakı təmin olundu və onlar

ölkəyə 12 qızıl, 15 gümüş və 22 bürünc medal bəxş etdilər. 1995-ci ildən başlayaraq ölkəmizdə bədən tərbiyəsi

və idman sahəsinə rəhbərlik edən Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyi iş sahəsində bütün iınkanlarını səfərbər

etdi və Azərbaycan Respublikasında ilk dəfə olaraq Əl oyunları sarayında idman oyunlarına baxış tədbirini

təşkil etdi. Həmin tədbirdə Respublika Prezidenti H. Əliyev geniş idman ictimaiyyəti ilə görüş keçirərək bədən

tərbiyəsi və idmanın bütün qayğılarını öz üzərinə götürdüyünü bəyan etdi.

Növbəti ildə ABŞ-ın Atlanta şəhərində keçirilmiş XXVI Yay Olimpiya Оyunlarında çıxış etmək üçün 23

lisenziya qazanıldı. Onlardan sərbəst güləş növündə N. Abdulllayev gümüş mükafatın sahibi oldu. Onu da qeyd

edək ki, Olimpiya oyunlarında iştirak edən 197 ölkədən yalnız 79-u medalçılar sırasına daxil oldu. Azərbaycan

qeyri-rəsmi hesabda 48-61-ci yerləri bölüşdürdü. Ümumiyyətlə, idmançılarımız 1996-cı ildə ayrı-ayrı idman

növləri üzrə 70-dən çox beynəlxalq turnirdə iştirak etdilər. 22 qızıl, 17 gümüş, 29 bürünc medal qazandılar.

1997-ci il Azərbaycan idman ictimaiyyəti üçün xüsusən fərəhli il oldu. Həmin il idmançılarımız müxtəlif

səviyyəli beynəlxalq yarışlarda 49 qızıl, 46 gümüş və 37 bürünc medal qazandılar.

1997-ci ildə Milli Olimpiya Komitəsinin konfransının keçirilməsi, cənab İlham Əliyevin MOK-un

prezidenti seçilməsi idmanın inkişafına güclü təkan verdi.

MOK-un Prezidenti İlham Əliyevin başçılıq etdiyi nümayəndə heyətinin Avropa Olimpiya Komitəsinin

məclisində iştirakı, orada Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin sədri Xuan Antonino Samarançla, Avropa ölkələri

Olimpiya Komitələrinin başçıları ilə keçirilən görüşlər Azərbaycanın dünya Olimpiya Hərəkatında fəal iştirak

etmək arzusunda olduğunu beynəlxalq idman ictimaiyyəti qarşısında nümayiş etdirdi.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab Heydər Əliyevin imzaladığı, Milli Məclis tərəfindən qəbul

olunmuş «Bədən tərbiyəsi və idman haqqında» Qanun bədən tərbiyəsi və idman sahəsində fəaliyyətimizin

hüquqi bazasının təminatçısı oldu və idmanda problem kimi qalan bir çox məsələlərin həllinə təkan verdi. 1998-

ci ildə bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafı ilə bağlı müxtəlif işlər görüldü. Fevralın 2-də Gənclər günü ilə

əlaqədar Əl oyunları sarayında geniş tədbir keçirildi. Mayın 16-da T. Bəhrəmov adına Respublika stadionunda

Yeniyetmələrin Ümumrespublika oyunlarında respublikanın rayon və şəhərlərinin 2800-ə yaxın idmançısı 14

idman növündə öz qüvvələrini sınadı.

1998-ci ildə idmançılarımız dünya, Avropa çempionatlarında, beynəlxalq yarışlarda uğurla çıxış edərək

respublikamıza 168 medal, o cümlədən 60 qızıl, 45 gümüş, 63 bürünc medal gətirdilər.

Son illər isə respublikamızda bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafı ilə bağlı daha çox işlər görülmüşdür.



21

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 23 mart 1999-cu il tarixli 42 saylı qərarı ilə Azərbaycan

Dövlət Bədən Tərbiyəsi İnstitutu Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasına çevrilmişdir.

İldən ilə Akademiyada mütəxəssislərin buraxılışının sayı artır. 2002-ci ildə bu rəqəm 718-ə çatmışdır.

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 25 mart 2002-ci 11 tarixli 47 saylı qərarı ilə isə Bakı Bədən

Tərbiyəsi Texnikumu Bakı Bədən Tərbiyəsi və Turizm Kollecinə çevrilmişdir. 2003-cü ildə Kollecdə təhsil alan

tələbələrin sayı artaraq 560 nəfər olmuşdur.

Milli Olimpiya Komitəsinin təşəbbüsü ilə Bakının Maştağa qəsəbəsində, Naxçıvan, Gəncə, Şəki

şəhə

Azərbaycanda İdman və - preslib.azfiles.preslib.az/site/olympia/gl1.pdf · İdman yarılarının...

Documents

Transcript of Azərbaycanda İdman və - preslib.azfiles.preslib.az/site/olympia/gl1.pdf · İdman yarılarının...