In het Meerjarenbeleidsplan 2013- 2016 van het Wereldmuseum wordt in hoofdstuk 3 ‘Inhoudelijke ambities’ uiteengezet waarom het museum een ‘Pacific and Asian Art Museum (PAM) wil worden.

Meerjarenbeleidsplan 2013-2016, Pagina 7:

De keuze voor de focus op Azië verstrekt het profiel van het museum; het onderscheidt zich daarmee van andere musea. Er bestaat in de driehoek Berlijn, Londen, Parijs nog geen museum met een dergelijk profiel. De vaste collectie en de wisseltentoonstellingen krijgen een duidelijke(r) samenhang die richtinggevend is voor zowel de uitbreiding als de ontzameling van de kunstcollectie.1

Uit de laatste zin blijkt dat het uitdrukkelijk in de bedoeling ligt met de opbrengsten van de verkochte kunst, nieuwe objecten uit Azië aan te kopen. Het Wereldmuseum noemde dit ‘de voorgenomen substantiële uitbreiding van de vaste collectie’ en deed hiervoor bij de BankGiro Loterij een eenmalige bijdrage van € 500.000,-. Daarnaast wilde het Wereldmuseum beneficiënt worden van de BankGiro Loterij. De jaarlijkse bijdrage van € 200.000,- zou worden aangewend voor ‘de voorgenomen substantiële uitbreiding van de vaste collectie en de voortzetting van het voorgenomen hoogwaardige beleid m.b.t. beheer, behoud en toegankelijkheid van de kerncollectie in de komende jaren.’ 2

Twee pagina’s verder wordt over de depotstukken opgemerkt dat 70% nooit onder ogen van het publiek zal komen, dat heeft onder meer te maken met de ‘staat van de voorwerpen (preparatie voor exposities vergt tijd en geld).’ Dit suggereert dat het Wereldmuseum grote bedragen wil aanwenden voor toevoegen van nieuwe werken aan de collectie, maar niet bereid is geld te investeren in de voorwerpen die reeds in bezit zijn. Overigens, uit het jaarverslag van de BankGiro Loterij blijkt dat het Wereldmuseum in 2012 en 2013 geen schenkingen ontving van deze organisatie. In 2013 werden geen nieuwe instellingen als vaste beneficiënt toegevoegd, noch was er in één van de jaren een eenmalige bijdrage. Opvallend genoeg verwierven twee andere beneficiënten in 2013 topstukken dankzij de steun van de BankGiro Loterij: het Rijksmuseum een Japanse lakkist uit de zeventiende eeuw en het Tropenmuseum een bronzen beeld uit de vijftiende eeuw dat direct op de vaste tentoonstelling ‘Rondom India’ werd geplaatst. Dit is een illustratie van het feit dat andere Nederlandse musea beschikken over zowel grotere Aziëcollecties als (wetenschappelijke) kennis over de verschillende cultuurgebieden binnen die regio. De Publieksactie Wereldmuseum plaatst derhalve een kanttekening bij de stelling dat het Wereldmuseum zich onderscheidt van andere musea door de nadruk op Azië te leggen.3 Wat volgt is een opsommende beschrijving op het vlak van Aziatische collectie, wetenschappelijke inbedding en publieksactiviteiten van drie andere musea, afgezet tegen het Wereldmuseum. Het Rijksmuseum kan niet onvermeld blijven vanwege de eminente wetenschappelijke dimensie, de collecties van het Tropenmuseum en Volkenkunde vertonen vele raakvlakken met die van het Wereldmuseum.

1 www.wereldmuseum.nl/assets/files/.../meerjarenbeleidsplan_2013-2016.pdf . Hoofdstuk 3: pagina 7-14.2 Meerjarenbeleidsplan 2013-2016, pagina 8. 3 Ook de stelling dat er binnen de driehoek Berlijn-Londen-Parijs geen soortgelijk museum is, is moeilijk houdbaar.

Brussel kent, als onderdeel van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, de drie Musea van het Verre Oosten – met een Chinees Paviljoen, een Japanse Toren en museum voor Japanse kunst. Het Jubelparkmuseum, een ander museum binnen de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, organiseerde in samenwerking met het National Museum New Delhi in 2013-2014 een tentoonstelling over Indiase miniatuurkunst. Om de twee jaar organiseert Brussel 'Europalia', een internationaal festival met een kunsttentoonstelling in het immense Bozar, kleine exposities, lezingen, concerten, workshops en activiteiten. In 2009-2010, stond China centraal, in 2013-2014 India en in 2015-2016 is Turkije de focus.

RIJKSMUSEUM

CollectieHet Rijksmuseum neemt een bijzondere plaats in binnen het Nederlandse museale stelsel, niettemin is het van belang hier te wijzen op de Aziatische collectie. Het Rijksmuseum heeft een Aziatisch Paviljoen, een speciaal gebouw als 'juwelendoosje' ontworpen door de architecten Cruz en Ortiz. De Aziatische collectie van het Rijksmuseum omvat meer dan zevenduizend stukken afkomstig uit China en Japan, Indonesië en India, Vietnam en Thailand. 4 De tentoonstelling verandert omdat in de opstelling steeds maximaal 365 werken zijn te zien. De kern van deze collectie wordt gevormd door objecten van de Vereniging van Vrienden van Aziatische Kunst. De VVAK werd in 1918 opgericht met als doel de bekendheid van Aziatische kunst te stimuleren.5

Wetenschappelijke inbedding Conservatoren:

• drs. Menno Fitski, conservator Oost-Aziatische kunst. (Specialisme: Japanse en Chinese kunst).

• dr. Anna A. Slaczka, conservator Zuid-Aziatische kunst. • dr. William Southworth, conservator Zuidoost-Aziatische kunst. • drs. Ching-Ling Wang, conservator Chinese kunst.

Leerstoel aan de Universiteit Leiden vanwege de Vereniging Vrienden van Aziatische kunst : Study of Asian-Europe Intercultural Dynamics, with Special Attention to Material Culture, Art and Human Development:

• prof. dr. Anne Gerritsen

Voorbeelden Publieksactiviteiten Collectie- Rondleidingen door het Aziatisch Paviljoen (twee keer per dag mogelijk). - Familierondleiding Oost West (in de vakanties).- Rijkscollege Aziatische kunst (mei 2015)

NATIONAAL MUSEUM VAN WERELDCULTUREN

I TROPENMUSEUM

CollectieDe volledige collectie van het Tropenmuseum telt 175.000 voorwerpen. In het museum zijn negen vaste tentoonstellingen te zien, waarvan er vier gerelateerd zijn aan Azië en Oceanië6:

• Nederlands-Indië; een geschiedenis van driehonderdvijftig jaar Nederlanders in Indonesië. Circa 670 objecten uit de collectie zijn met dit thema verbonden.

• Nieuw-Guinea, de opstelling met vitrines toont 270 objecten. Op de website van het museum is voorts een Papua Special te bekijken met foto's van 2000 objecten en geannoteerde beschrijvingen.7

• Rondom India, de nadruk ligt op de verhalen van India. Circa 555 objecten uit de collectie zijn met dit thema verbonden. In totaal telt de collectie van het Tropenmuseum circa 7835 objecten afkomstig uit India.

4 https://www.rijksmuseum.nl/nl/praktische-informatie/gebouw-en-presentatie/aziatisch-paviljoen5 http://vvak.nl/6 http://tropenmuseum.nl/nl/vaste-tentoonstellingen7 http://papuacollectie.ab-c.nl/

• Zuid-Oost Azië, de wederzijdse beïnvloeding tussen de culturen van Myanmar (Birma), Thailand, Laos, Cambodja, Vietnam, Maleisië, Singapore, Brunei, Indonesië en de Filippijnen. Circa 430 objecten uit de collectie zijn met dit thema verbonden.

Wetenschappelijke inbeddingSinds de fusie met het Rijksmuseum Volkenkunde en het Afrika Museum zijn de wetenschappelijke activiteiten van het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW) gebundeld in het Research Centre for Material Culture. Een eerste debat dat gezamenlijk wordt georganiseerd is: 'Conversations with Things. Vermijding of veronachtzaming?' De gezamenlijke collectie van het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW) telt meer dan 100.000 voorwerpen uit Indonesië. Een panel bespreekt hoe de Indonesische verzamelingen tot stand zijn gekomen. 8

Voorbeelden Publieksactiviteiten- Deelname aan Museumkids met Museuminspecteurs en Doeboeken voor de vaste tentoonstellingen. – Tropenmuseum Junior, bijvoorbeeld 'De Qi van China' (2011-2012). - Giga Origami (juli-augustus 2014).

II RIJKSMUSEUM VOLKENKUNDE

CollectieHet Rijksmuseum Volkenkunde beheert meer dan 240.000 voorwerpen, in de vaste tentoonstelling staan 4000 objecten opgesteld. Onder de noemer 'Iconen van Volkenkunde' zijn er tien vaste tentoonstellingen, waarvan er zeven gerelateerd zijn aan Azië en Oceanië.9

• Godsdiensten van Azië (inclusief Islam)• Boeddhazaal• Japan• Korea• China• Indonesië

De vaste collectie levert daarnaast materiaal voor kleinere exposities, zoals Vroege Fotografie uit China (2013-2015). Grote publiekstrekkers zijn de tijdelijke tentoonstellingen, waarbij de Azië ook een belangrijke rol speelt. Gezien de omvang van de eigen collectie, bestaan de wisseltentoonstellingen van Volkenkunde uit een gedeelte eigen bezit en een (groter) gedeelte bruiklenen. In oktober 2014 opent Geisha, de voorgaande thematentoonstelling over de Japanse prenten van Kuniyoshi werd wegens succes verlengd, in 2013 maakte het museum 'Een huis vol Indonesië.'

Japan is sterk aanwezig in Leiden. Zo onderhouden Leiden en Nagasaki een vriendschapsband. In april 2012 tekende het Rijksmuseum Volkenkunde een memorandum of understanding met Japanse instellingen. De collectie van het Rijksmuseum Volkenkunde speelt een onmisbare rol in de wederopbouw van Deshima - het kunstmatige eiland voor Nagasaki. Toekomstige tentoonstellingen van het Rijksmuseum Volkenkunde zullen ook in Japan te zien zijn.

8 http://tropenmuseum.nl/nl/node/5079 http://volkenkunde.nl/nl/iconen

Japanmuseum SieboldhuisEen gespecialiseerd museum dat wordt vormgegeven door uiteenlopende partijen. Alle ethnografische objecten zijn afkomstig uit de collectie van het Rijksmuseum Volkenkunde. Het museum heeft sponsoren uit het bedrijfsleven (Astellas Pharma, Kikkoman Foods, ABN AMRO, Mees Pierson) en krijgt financiële bijdrages van de overheid (Gemeente Leiden, Ministeries van Buitenlandse Zaken, Economische Zaken en Onderwijs, Wetenschap en Cultuur). Er zijn nauwe contacten met de opleiding Talen en Culturen van Japan van de Universiteit Leiden. Naast de vaste presentatie organiseert het Sieboldhuis wisselexposities, lezingen, workshops voor volwassenen en kinderen en een jaarlijkse Japanmarkt.10

Wetenschappelijke inbeddingConservatoren:11

• drs. F. Brinkgreve, Insulair Zuidoost-Azië (alle eilanden van Indonesië). • prof. dr. Matthi Forrer, Japan en Korea• prof. dr. Marijke Klokke, Klassiek Zuid-Azië en Zuidoost- Azië• dr. Oliver Moore, China. • dr. Wonu Veys, Oceanië.

Voorbeelden Publieksactiviteiten Collectie– MuseumJeugdUniversiteit:, in het najaar van 2014 colleges over goud uit Indonesië, schaken in China en gamelan op Bali.12 – Lezingen door conservatoren georganiseerd door de Vriendenvereniging, toegankelijk voor alle geïnteresseerden. – Boeddhisme Festival (jaarlijks) en in juni 2013 een openingsceremonie en groepsmeditatie rond Boeddistische relikwieën.

WERELDMUSEUM

CollectieHet Wereldmuseum bezit onder meer (deel)collecties met voorwerpen uit Indonesië, China en Japan. De verzameling religieuze voorwerpen uit het Tibetaans cultuurgebied wordt als 'zeer goed' omschreven. Uit de digitale database van het museum blijkt dat het museum in het bezit is van rond de zestig Tibetaanse rolschilderingen en circa 170 godenbeelden. Opvallend is dat deze voorwerpen een bijzonder kleine plaats innemen in de opstelling. Momenteel worden alle godenbeelden van het museum getoond in één enkele wandvitrine op de derde etage. Deze etage is verder volledig gevuld met bruiklenen uit de collectie van de Bodhimanda Stichting, zoals deze op de eigen website aangeeft. 13 De stichting, d.w.z, de eigenaar van de voorwerpen richtte de etage zelf in, met medewerking van drs. Sjoerd de Vries, bestuurslid van de stichting en handelaar gevestigd te Amsterdam.14

10 http://www.sieboldhuis.org/hetsieboldhuis/sponsors11 http://volkenkunde.nl/nl/medewerkers-onderzoek12 http://volkenkunde.nl/nl/mju-najaarsreeks-201413 http://www.bodhimandastichting.nl/14 http://www.astamangala.com/

De eigen collectie religieuze beelden uit het Tibetaanse cultuurgebied wordt in het Wereldmuseum getoond in

één vitrine op de derde etage. Voorts toont de etage uitsluitend bruiklenen. 15

De sterke nadruk op bruiklenen blijkt tevens uit de catalogi van het Wereldmuseum. Uitgaves van voor 2001 (het jaar waarin de huidige directeur aantrad) als 'Schatten van het Museum voor Volkenkunde Rotterdam' (1987) en 'De Schatten van het Wereldmuseum Rotterdam (2000). Waar in deze twee werken uitsluitend de eigen topstukken omschreven worden, komen in de uitgave 'Tibet-China & Japan' vrijwel uitsluitend werken van de Bodhimanda stichting aan de orde. Hieruit kan geconcludeerd worden dat verdiepend onderzoek naar de eigen (deel)collectie op Azië niet wordt verricht in het Wereldmuseum.

Wetenschappelijke inbeddingHet Wereldmuseum heeft geen conservatoren op het gebied van Azië, die kennis over de voorwerpen uit de collectie van het Wereldmuseum vergroten of verspreiden.

De omschrijvingen van de voorwerpen uit het esotherisch-boeddhisme zijn afkomstig van Erik Bruijn, psychodynamisch therapeut, zenleraar en schrijver te Amersfoort. 16

Voorbeelden Publieksactiviteiten Collectie– Rondleidingen, voor de vaste collectie dienen deze geboekt te worden tegen een som van 75€ voor de rondleider.

15 Foto afkomstig uit YouTube film: http://www.youtube.com/watch?v=BniSTc_ZUmY16 http://www.erikbruijn.nl