Ayetlerle Islam-Kurani Kerim de Islam'in Ana Yapisi

8/3/2019 Ayetlerle Islam-Kurani Kerim de Islam'in Ana Yapisi

http://slidepdf.com/reader/full/ayetlerle-islam-kurani-kerim-de-islamin-ana-yapisi 1/222

1

KUR’ÂN-I KER İM’DEN

İSLAM’IN ANA YAPISI

Marmara Universitesi İlahiyat Fakültesi Eski DekanıProfesör Dr. Salih Tuğ danışmanlığında

Diyanet İşleri Başkanlığı ilgililerinin önerilerini de dikkate alarak

Derleyip Hazırlayan

Türköz Özbey

İstanbul 2010



2

BU ÇALIŞMADA BANA YOL GÖSTEREN, BENİ YÖNLENDİRENSAYIN PROFESÖR DR. SALİH TUĞ’A

VE

BİLDİRDİKLER İ YAPICI GÖRÜŞLER VE ÖNER İLER İÇİNDİYANET İŞLER İ BAŞKANLIĞI İLGİLİLER İNEKALBÎ TEŞEKKÜRLER İMİ SUNARIM

Türköz Özbey



3

TAKDİM

Elinizdeki bu yayını derleyip siz okuyuculara arzeden Türköz Özbey yarım asırlık dostumdur.Türköz, Galatasaray Lisesinde henüz öğrenci iken jimnastik sporunda önce öğrencim, sonra,müsabakalarda zaman zaman rakîbim, hayat boyunca da “dostum” olarak onun en büyük

karekteristiğinin “İslam îmanı ve eylemlerinde” gözü-gönlü açık, daima gerçeği arayan vesorgulama eğilimi yüksek samimi bir müslüman olduğunu söylemem gerekmektedir.

Mesleklerimiz ayrıdır: o, bir jeoloji-jeofizik yüksek mühendisi, ben ise hukuk tarihi alanındaaraştırmalar yapan bir akademisyen olarak, nihayet “emeklilik” çağında, Türköz’ün sağlam“imanı”nın mahsûlü bu çalışmasında kader bizi, iki yıl boyu, farklı bir alanda da olsa, yineöğrenci-hoca ilişkisine tabi tutmuş bulunuyor .

Dünyanın çeşitli ülkelerinde petrol arama mühendisi olarak meslek hayatını sürdürürken,Türköz’ün hissiyatını en çok harekete getiren, gönlünü sarsan şey, Müslüman toplumların Batıkültür ve teknolojisi kar şısında, lâyık olmadıkları halde nasıl olup ta “acz” içine düşmüş olmaları

olsa gerektir. Kur’ân-ı Kerim’de açıklanan hakikatlerden dünyanın neresinde bulunursa bulunsungünümüz Müslümanlarının kayıtsız kalmaları, îman ve amel konularında bu Kur’ânîhakikatlardan uzaklaşmış olmaları o’na göre bu âcizlikte baş rolü oynamıştır ve oynamaktadır. Ohalde ne yapmalıydı? En kısa yoldan Müslümanlara özet diyebileceğimiz bir şekilde çeşitliimanî, uhrevî, dünyevî, sosyal veya ferdî alanlarda Kur’ân-ı Kerimin mesajını iletmek en önemli bir yol olmalıydı.

Asıl mesleği itibarıyla bir hukukçu olan Edwin Hubble, Pasadena CA, USA gözlem evinde,teleskobunun başında on’larca yıl uzayın derinliklerindeki hakikatlari başarıyla ortaya çıkarmak için ne yaptı ise, Türköz’de kendisini, pek tabiîdir ki bir “telâfi eğitimi”ne tabî tutarak, jeoloğ- jeofizikçi gözü, birikimi ve mantığı ile samimi bir müslüman olarak ilâhi kitab’a yöneltmiş veelinizdeki bu derleme mahiyetindeki eseri ortaya çıkarmıştır.

Emek ve yöneliş ve sonunda başarı hiç şüphesiz onundur. Bu çalışmasını bitirmesine az kalaHac farîzesini de yerine getirip Beytullah önünde bîat görevini yerine getiren Hacı Türköz’ü bütün samimiyetimle tebrik etmek isterim. Salih Tuğ olarak benim bu çalışmadaki âcizanekatkım, az önce andığım bu “telafi eğitimi”inde Türköz’e sadece ve sadece rehberlik etmektenibarettir. İslam mesajını insanlara ulaştırmada, kaideten ilâhiyatçılar tekel sahibisayılmamalıdırlar. Yediden yetmişe ilim öğrenmek (ve öğretmek) ve böylece ilâhî mesajıinsanlara tebliğ, herbirimiz üzerinde bir yükümlülüktür. Bu kısa takdim yazıma Resûlallah’ın bir hadisinde* yer alan şu buyruk ile son vermem uygun düşecektir:

“Sabah erken kalktığında ilk işin (tercihan) ya ilim öğrenmek veya öğretmek olsun!.”

Bir derleme çalışması olan ve herhangi bir akademik iddia taşımayan bu çalışmanın, sorgulayıcıve araştırıcı zekâ sahibi genç nesillere en kısa yoldan doğru İslami bilgiyi tanımalarında feyizlive bereketli olmasını Cenabı Hak’dan niyaz ediyorum.

Profesör Dr. Salih Tuğ _______________________________

*Zuheyrb.Harb,(Hicri170-240),Kitâb’ul-ilm,hadisno1,İstanbul,1984

( İ .Ü. Ed. Fak. yayını, No. 2775)



4

İÇİNDEK İLER

TAKDİM 3İÇİ NDEK İLER 4

ÖNSÖZ 8GİR İŞ 10ALLAH C.C. 13Zâtı 13Varlığının belgeleri 14Bazı Sıfatları: 15Bir ve Tek'dir - Ondan başka ilâh yoktur. 15Hak’tır – Gerçek’tir 17İlk ve sondur 18Hükümrandır – Mutlak hakîmdir - Her şeye Kadirdir 18Her Yerdedir 19

Rızıkları verendir 19Hakîm'dir – Haberdâr’dır – Gaybı Bilendir 20Hamd O’nadır 21Yaratandır 23

Yarattıklarından bazıları: 24Melekler 24Cinler 25Şeytan (İ blîs) Zaman 29Evren (kâinat) 29Gökyüzü 30

Yeryüzü 31Hayat 31İnsan 33İnsanı yücelten hassalar: 37Îman 37Amel-i sâlih (iyi şeyleri en iyi şekilde yapma) 38İlim 39Hikmet (Bilgelik) 41Akıl 42Bilgi 42Sevgi 43

Sabır 43Tevâzu 44Dürüstlük 44İyi kalplilik – merhamet –Affetme 44Sadâkat 44Cömertlik – hayırseverlik 45İnsanı alçaltan vasıflar: 45Küfür 45Kötü ameller 46



5

Nefis Kıskançlık- Haset 47Fesatlık 47Gizli konuşma ve kötü sözlülük 47Bölücülük 48

Kibir 48Cimrilik 48Şehvet 49Zan 49İhânet 49Gösteriş 50Zulüm 50 Nankörlük

ALLAH (RAB) - İNSAN (KUL) İLİŞK İLER İ 51Kader (alın yazısı) 51

Vahiy-İham 53Rüya 53

DİNLER 55İSLÂM ÖNCESİ Dİ NLER:

Peygamberler 56Kur'an'dan önceki mukaddes kitaplar 58Ehli Kitap 60Musevilik ve Museviler 60Hristiyanlık ve Hristiyanlar 61Teslis / Üçlülük sorunu 62Kur’an’da Musa a.s. ve İsa a.s.ın mesajlarına uyanlara övgü 62Kur’an’da Musa ve İsa a.s.ın mesajlarını tahrif edenlere yergi 63Müslümanların Hristiyan ve Musevilerle ilişkileri 67Müşrikler (Allah’a eş koşanlar) ve İnkârcılar (tanrı tanımazlar) 68

İSLÂM 73Muhammed a.s. 73

Kur'an'dan önceki mukaddes kitaplarda Muhammed a. s. 73Tevrat ve Muhammed a.s. 74İncil ve Muhammed a.s. 74Kur’anda Muhammed a.s 75Mi'râc 80Hicret(göç) 80

Kur'ân 81 Farz - Emir ve Öğütler 86Açıkça belirtilen haram eylemler 90Müslüman-Mümin 99Dinden dönenler (mürtedler) 105Münâfıklık 106



6

İbadetler 109 İ badethaneler Namaz (:salât) Zekât 113Oruç 114

Hac 115Kurban kesme 117Dualar 118Kur'ân'dan bazı dualar 119

Kıyâmet ve Hesap Günü 120Ecel - Ölüm ve sonrası 123İlâhî Adâlet 125Cennet 132A'râf 132Cehennem 133

Tevbe 134Şefaat 135

İNSANLAR ARASI İLİŞK İLER 137 Eşitlik 137Eğitim- Öğrenim- Öğretim 137Aile 139

Evlenme 140Haram olan evlenmeler 141Müslümanların Yahudi ve Hıristiyanlarla evlenmesi 142Çok eşlilik (taaddüd-i zevcât) 143

Boşanma 144Borç ilişkileri 147Miras 147Akrabalık – komşuluk 148Dostluk 148Yardımlaşma 149Yemin etme 149Ziyâret – misafirlik 150Ticaret 150Düşmanlık 151

TOPLUM-BİREY İLİŞK İLER İ 152 Temel hak ve özgürlükler 152

Yaşama hakkı 152İnanç serbestisi ve hürriyeti – laiklik 152Adâlette eşitlik 153Mal-mülk edinme-Harcama 154Seyahat serbestisi 155Kadının konumu ve hakları 155Erkeğin konumu ve hakları 157



7

Çocuklar ve hakları 158Evlatlıklar 159Hayvan ve doğa hakları 159

HUKUK 160

Kanunlar-Nizamlar 160Örf – Âdet 160Ceza 161

Adam öldürme-yaralama 162Hırsızlık 162Zinâ 162Fuhuş 163

TOPLUMLAR ARASI İLİŞK İLER 164İnsan toplulukları 164Devlet yapısı 164

Mali mükellefiyetler (vergiler) 166Cihad ve savaş 167

PEYGAMBERLER ve KISSALARI 171 Âdem a.s. 171İdrîs a. s. 173 Nûh a.s. Hûd a.s. 176Sâlih a.s. 177İ brâhîm a. s. İsmâîl a.s. 182İshâk ve Ya'kûb a.s (İshâk'ın oğlu) 182Lût a.s. (İ brâhîm a.s. ın yeğeni) 183Yûsuf a.s (veYa'kûb a.s'ın oğlu l84Eyyûb a.s. 191Şu'ayb a.s 191Mûsâ a.s. 193İlyâs a. s. 205Yunus a.s. 205Dâvud a.s. 206Süleymân a.s. ve Sebe’liler. 208Zekeriyâ ve Yahyâ a.s. 212İsâ a.s. ve Hz. Meryem 213

BİBLİYOGRAFYA 219

SONSÖZ 220



8

ÖNSÖZ

Bu kitapcık bir ilâhiyatcının akademik çalışması değildir. İlâhiyatcılara değil, îmanı olan

fakat sağlam bilgiye ulaşamamış halk kesimlerine hitap ediyor. Çalışma, tamamen Allahrızâsı için ve sadece O'nun âyetlerine müracaatla insanlara faydalı olmak amacı ileyapılmıştır. Buna niçin ihtiyaç duydum? 1954 yılında Galatasaray Lisesi'nden mezun olup,müteakiben İstanbul Üniversitesi Fen Fakultesinde jeoloji-jeofizik öğrenimimi ve vatanivazifemi tamamladıktan sonra 1960 yılında yurtdışına gittim. Almanya'da mesleğimde dokuzaylık bir staj gördükten ve Paris'te de iki yıllık ilave öğrenimden sonra Jeoloji-Jeofizik Yüksek Muhendisi olarak mesleki hayatıma bir Fransız petrol şirketinde Cezayir'de başladım.Cezayir'de geçen onbir yıldan sonra, âilemle birlikte Londra'ya geçtik. Büyük bir uluslararasıAmerikan petrol şirketine intisâb ederek onlarla sekiz yıl Londra'da, onbeş yıl kadar daAmerika'da çalıştıktan sonra emekli olarak âilemle birlikte 1997 de yurda döndük. Sosyalhayat bakımından, bıraktığımız zamandakinden daha zayıf durumda bir ülke buldum. Mesleki

hayatım boyunca pek çok ülkeler gezdim. Gezdiğim bazı Müslüman ülkelerde, üzülerek, bir çöküntü müşahede ettim. Allah'ın "üzerimize rahmet" olarak yolladığı bu yüce dininmensupları niçin bu hallere düştüler? Bence, bunun en bariz cevabı müslümanların (pek çoğunun) Kur’ân’ı bilip ona göre yaşamamalarındandır.

Peygamber der ki: “Ey Rabbim! Kavmim bu Kur’ân’ı büsbütün terkettiler”. (Furkân25/30:).

Günümüzde yer yer bazı Müslümanlar, İslami düşünüş ve yaşayışlarında bu aziz ve sade dini birtakım hurafelerle karışık hale getirebilmektedirler. Biz Müslüman Türklere gelince: Etrafta"Kur’ân meali" bolluğu olduğu halde, muelliflerinin kullandıkları devrik cümleler ve akıcı

olmayan türkçe yüzünden, birçoğunu anlamak ve akılda tutmak bir çok kimse için zor oluyor.Zaten okumayı pek sevmeyen yurttaşlarımız bu durum kar şısında okumayı bırakıp, ondan bundan duyduklarıyla yetinip, hurafeyi İslam dini sanıyorlar.

Yüce Allah insanlığa sayısız nimetler lûtfetmiştir. Îman sahibi hiçbir kimse bunu inkâr edemez. Ama diğer bir hakikat da, bazı istisnalar hâriç, Yüce Allah'ın bu nimetleri, insanlara bir gayret ve çalışma kar şılığı nasip ettiğidir. Bu "gayret" hem dünyevi hem de uhrevinimetleri elde etmek için istenmiştir. Yüce Allah'ın insanlara vereceği en büyük nimet ise“Rızâsı” dır. O Rızâyı kazanmanın yolunu da bize, kulu ve elçisi sevgili peygamberimizMuhammed s.a.'a Cebrail a.s.vasıtasıyla vahyettiği, âlemlere rahmet Kur’ân-ı Kerim'legöstermektedir. Ama o yüce Kitab'dan nasiplenmek, gayret, hem de büyük bir gayret istiyor.

“Sana Kitab'ı indiren O'dur. Onda Kitab'ın temeli olan kesin anlamlı âyetler vardır,diğerleri de çeşitli anlamlıdırlar. Kalplerinde eğrilik olan kimseler, fitne çıkarmak,kendilerine göre yorumlamak için onların çeşitli anlamlı olanlarına uyarlar, Oysaonların yorumunu ancak Allah bilir. İlimde derinleşmiş olanlar: Ona (Kur’ân'a) inandık,hepsi Rabbimizin katındandır derler. Bunu ancak akıl sahipleri düşünebilirler.” (Âl-iİmrân 3/7:)



9

Yukarıdaki Âyeti Kerimede bahsedilen kesin (muhkem) ve çeşitli anlamlı (müteşabih) âyetler birbirinden ayrılmamış, içiçedirler . Bir mevzuyu tam kavramak için, ileri sayfalardagöreceğimiz gibi, birçok sure'den birçok âyeti, çeşitli başlıklar altında bir araya getiripderlemek icap ediyor .

Ben bu kitapçıkta sadece deneme mahiyetinde bir “derleme” yapmaya çalıştım. Derlediğim butürkçe âyet metinleri üzerinde hiçbir iddiaya sahip değilim; benim yaptığım şey, günümüzünuzman yorumcularının verdiği metinleri bu kitapcıkta bağdaştırmak ve telif etmek ile sınırlıkalmıştır diyebilirim. Bunun için, birbiriyle kar şılaştırarak, dört türkçe, iki ingilizce ve bir fransızca yedi ayrı mealden faydalandım. (Bkz: s. 200 Bibliyografya).

Mümkün olduğu kadar, “muhkem” olduğunu düşündüğüm âyetleri seçtim. Ayrıca az da olsa, bazı âyetlerde parentez içi kısa bilgiler vermek suretiyle âyet meallerini daha iyi anlaşılır halegetirmeye çalıştım ve okuyucular için önemli saydığım bazı bölümlerin başına, bazı âyetlerinde sonuna(B İ R AÇIKLAMA: ... ) biçiminde ekler koyarak onlara faydalı olmaya gayret ettim.

Bütün açıklamalar için Profesör Dr . Salih Tuğ’un görüşü ve onayı alındı.

Bu arada yine az da olsa açılan çeşitli konularla yakın ilgisi dolayısıyla bazı âyetlerintekrarlanmasını gerekli gördüm. Ele alınan âyetlerin sıralamalarında ne “kronoloji” ve ne degünümüzde mevcut “tertib” gözetilmiştir; bu kitapçıkta açılan konularla ilgili gördüğümüzyeterli miktardaki âyetler o konunun tutarlı, insicamlı ve Kur’âni bütünlük içindeanlaşılmasını sağlamak üzere, birbiri arkasına getirilmişlerdir . Âyetlerin mevzuyla doğrudanalakası olmayan kısımlarını ve birbirinin yakınına gelen âyetlerde tekrar varsa birini metnealıp diğerinin yerini “ ... “ ile gösterdim. Âyetlerin, bulundukları surenin adı, numarası veâyet numarası verildiği için isteyen kolaylıkla âyetin tamamını bir mealden okuyabilir .

Bu kitapçıkta açılan konu başlıkları altında sıralanan âyetler, o konuda ilâhi bilgileri bizeulaştıran Kur’ân-ı Kerim’de yer almış âyetlerin tamamı olmadığını söylemeliyiz; asılamacımız, “İslamın temel bilgileri” hakkında okuyucuları kısa zamanda “sağlam bilgiye”ulaştırmak olduğundan biz, kendi gayret ve yeterliliklerimizle sınırlı kalarak, bazı seçim vetercihler yaptık . Şunu ifade etmeliyiz ki Kur’ân-ı Kerim'in çeşitli surelerinde yer alan ilgilidaha birçok âyeti de bu sıralamamıza katmamız mümkün görülebilir . Ayrıca, açılankonularda akışkanlık ve tam bir aydınlanma sağlamak gayesiyle de birbirinden uzakta veyayakınında kalan âyetler arası “bütünlük, tamlık”, “açıklık, seçiklik” gerçekleştirme hedefineyönelik ve fakat asla “ihmalkâr” davranmamaya gayret ettik; Biz bu çalışmayı Kur’ân-ıKerim'in, Yüce Allah'ın kelâmının, bir bütün olduğu şuur ve imânı içinde yaptık .

Gayemiz Kur’ân'ın temel kavramlarından başlayarak, daha ziyade çeşitli îmânî, uhrevî,dünyevî, ahlâki sosyal veya ferdî alanlara dair âyetlere öncelik vererek, insanlarda, anlayarak,Kur’ân okuma arzusunu ve sevgisini uyandırmaktır . İstemeyerek yaptığımız hatalar varsa,Yüce Yaradan'in affına sığınırız.



10

GİR İŞ

Allah Bir’dir, Tek’tir, eşi, benzeri yoktur. Sonsuz’dur; O, zaman ve mekândanmünezzehtir (zamanı ve mekânı yaratmadan önce de, bütün mükemmel isim ve sıfatları ile

zamansız ve mekansız Ezelde var idi).

O Mutlak’tır (mevcut her şeyin nedensiz nedeni’dir). Allah her şeyin yaratıcısıdır. Her şeyAllah'ın iradesi ile ortaya çıkmış ve sadece O, her şeyin kaderini belirleyecek Güce ve İlmesahiptir.

Allah evreni neden ve kimin için yarattı?

Kimse için değil, ancak Kendisi için yarattı.

Canlılar Allah’ın yaratıcı gücünün dışında ayrı varlıklar olarak mevcut değildiler. Var olanher şey, (potansiyel, somut veya soyut olsun) yaratılışından önce, sonsuzda –ezelde- Allah'ın

bilgisinde, yaratış planında (Levh-i Mahfuz’da) vardı. Allah yarattıklarının varlığınıyaratılışlarından sonra öğrenmiş değildir. Allah'ın gücü, ilim ve dehası sınırsız ve sonsuzdur;O'nun özelliklerine, sıfatlarına ne hiçbir şey eklenir ne de O'nun özelliklerinden bir şey eksilir.

Yeryüzünde gezen her türlü canlı ve (gökte) iki kanadıyla uçan her tür kuş, sizin gibi birertopluluktan başka bir şey değildir. Kitab'da (Levh-i Mahfuz) Biz hiçbir şeyi eksik bırakmadık… (En’âm 6/38:)

Maddi evrenin yaratılışı zaman ve mekanın Allah tarafından oluşturulması ile başladı.

Allah, sürekli olarak, yaratmak istediklerinin şekil, özellik ve işlevlerini oluşturup varlık alemine “OL” emriyle getiriyor:

Gökleri ve yeri bir hakikate göre yaratan O'dur ki; ne zaman “OL” dese emri derhalyerine gelir. ... (En'âm 6/73:)

Allah’ın, Hayy (Ölümsüz ve daima diri), Hâlik (Yaratan, var eden), Mübdî (Varlıkları ilkinyoktan var eden), Muhyî (Hayat veren). Mümît (Ölümü takdir eden) Mu’îd (Ölümden sonratekrar dirilten), Musavvir (Şekil ve özellik veren), Gaffâr (Çok bağışlayan), Rezzâk (Rızık veren), Alîm (Her şeyi hakkıyla bilen), Adl (Adaletle hükmeden), Mucîb (Duaları kabul eden), Şehîd (Her şeyi gözetip bilen) …gibi pek çok sıfatları vardır (Esmâ’ül-Hüsnâ).

Allah, bilinmek, kendi ilahi isim ve sıfatlarını etkin kılmak için yarattıklarını var etti.

Yaratma olmadan O'nun Yaratıcı sıfatı mâna bulmaz; rızık verilenler olmadan O'nun Rezzâk sıfatı anlamsız olacaktır vs… Sıfatlarını etkin hale getirmek için yaratılışın oluşturulmasıgerekiyordu. Yaratılış ve görünen ve görünmeyen, canlı ve cansız her türlü varlık (melekler,cinler, insan, hayvan, bitki örtüsü ve bunların atom, hücre gibi bileşenleri) Yüce Allah’ın Bilim,Sanat ve Gücünün yansımalarıdır.



11

Yaratılışbirplanauygunolarakbirdüzensağladı.Yaratılanmaddievren,Allah’ınkararve

kanunlarına,ayetlerineuyanbirdüzeniizler.Allahtarafındanbizeverilenakılvebilim

sayesinde,bukanunvenizamınbazılarınıbiliyoruzvegelecektedahafazlabilgisahibi

olabileceğiz.Fakatmetafizikplandamevcutolan Ruh,Melekler,Cennet,Cehennemvediğerleri

gibivarlıklarınyaratılışvedoğalarıhakkında(gaypalanı),varlıklarınaimandışında,neredeysehiçbirbilgiyesahibdeğiliz: EyMuhammed!Sanaruhunneolduğunusoruyorlar,deki:“Ruh,Rabb’iminemrinden

ibarettir(işlerindenbiriştir),sizepekazbilgiverilmiştir,(bununmahiyetinianlayamazsınız)”.

(İsrâ17/85:)

Dünya üstü bütün toplumlarda kuvvetli dini inançları olan insanlar mevcut fakat bunlarınçoğunun Allah anlayışı vazıh (açık) değildir . Yaradan’a inanış bir çok insanın yaşam tarzınıdoğrudan etkilemektedir . Buna rağmen inançlı bir çok kişi için Yaratıcı uzakta, mistik, sanal bir varlıktır ve bu insanların hayatında belirsiz bir yere sahiptir . Bir çokları için ise dinlerin ikincil

ibâdet kaideleri îmândan daha öncelikli bir yere sahiptir . Bazı kimselere de duygularıylaalgılanılabilen veya arzu ve isteklerine cevap verebilen insan icadı ilahlara inanmak daha kolaygelir . Hakikatte ise Yaratıcı yaratıklarının uzağında değildir .

And olsun, insanı biz yarattık ve nefsinin (iç benliğinin) ona verdiği vesveseyi de Biz biliriz.çünkü biz ona şah damarından daha yakınız. (Kaf 50/16:)

Ey Muhammed! Kullarım, beni senden sorarlarsa, (bilsinler ki), gerçekten ben (onlara çok)yakınım. Bana dua edince, dua edenin duasına cevap veririm. O halde, doğru yolubulmaları için benim davetime uysunlar, bana îmân etsinler. (Bakara 2/186:)

Bir çok kimse için bir Yaratıcının varlığına inanmak problem teşkil etmiyor . Kur’ân’da “inkârcılar-inançsızlar” deyimi kelimenin genel manasında ki “tanrı tanımaz / ateist” anlamındadeğil, fakat Yaradana kar şı olan durumunu açıkça gören fakat gururundan dolayı küstahca bir nankörlükle Ona itaatı reddedenler için kullanılır .

Yüce Kur’ân insanlara, genel hatları içinde, ilahi hakikatları açıklar ve onlara bir hayat tarzıçizer . Yüce Kur’ân’da Allah, dini spekülasyonları, zanna dayanan söylemleri red eder . Verdiğiakıl ve ilimle yarattıklarını, koyduğu kainatı yöneten ve dengede tutan kanunları (âyetleri)inceleyerek Hakikata yani Yaratıcıya ulaşmalarını ister .

Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılmasında, gece ile gündüzün birbiri peşinden gelmesinde,

insanlara fayda veren şeylerle yüklü olarak denizde yüzüp giden gemilerde, Allah'ın göktenindirip de ölü haldeki toprağı canlandırdığı suda, yeryüzünde her çeşit canlıyı yaymasında,rüzgârları ve yer ile gök arasında emre hazır bekleyen bulutları yönlendirmesinde düşünenbir toplum için (Allah’ın varlığını ve birliğini isbatlayan) birçok deliller / âyetler vardır. (Bakara 2/164:)

Kur’ân’da Allah tarafından öğretilen yaşam tarzına “İslam”, bu yaşam tarzını bütün benliği ileinanarak kabullenen kadın ve erkeklere de “Müslüman” denir .



12

Bu inanış, islami yaşam tarzını kabulleniş hakiki bir müslümanı kainat ve tabiattaki düzenleuyum içinde yaşamaya ve bu düzeni, adaleti ve sulhu muhafazaya teşvik eder . Şuur sahibi hakiki bir müslümanın düzeni, sulhu, adeleti bozucu davranışlarda bulunması düşünülemez. Kendine müslüman diyen bazı yanlış yönlendirilmiş islam istismarcıların yaptığı anar şik davranışlar da İslam’a mal edilemez.

Geçmişin bazı dar görüşlü evrimci düşünürleri ve onların günümüzdeki takipçileri içindeyaşadığımız bu maddi dünyanın hakikatlarının ancak çok ufak bir kısmı hakkında bilgiye sahipolduklarını, metafizik âlem hakkında ise hiç bir bilgileri olmadığını hesaba katmadan, varlığınnasıl meydana geldiğini tatmin edici ilmi hiç dayanağı olmayan sadece spekülasyona dayananaçıklamalarla izaha çalışıp yaradılışı ve Yüce Yaradanı inkara kalkışıyorlar .

Yine aynı şekilde bazı kısa görüşlü tarihçiler de dinleri insanların yarattığını, Tevrat, İncil vehatta Kur’ân’da anlatılan “büyük tufan” gibi olayların Sümer tabletlerinde ve diğer bazı antik medeniyetlerin kalıntılarında da bulunduğunu delil göstererek vahyi ve ilahi mesajları red edip bunlar insan eseridir demeye getiriyorlar .

Onlar bu dünya hayatının yalnız görülen yüzünü tanırlar, ebedî ve nihai olandan (Âhıretten) ise tamamen habersizdirler. (Rûm 30/7:)

Adem aleyhisselam ilk insan ve peygamberdi. Onu takip eden ilk insanlar, onun öğretisi neticesitek tanrıya inanıyorlardı. Sonraki nesillerde tek tanrıya olan bu inanç kayboldu ve çok tanrılı putperest inançlar doğdu. İdris a.s., Nuh a.s. gibi peygamberler ve daha sonra gelen bütün peygamberlerin ilk ve mühim misyonları Adem a.s. la başlayan Yaratıcı Tek Tanrı’ya olan inancıinsanlara hatırlatmaktır . Bu süreçde, ilk peygamberlerin öğretilerinden, Sümer’lerin ve diğer antik kavimlerin de kısmen esinlenmiş olmaları gayet normaldir .

Bütün İlahi Kitaplarda temel öğretinin aynı olması, onların aynı kaynaktan yani Yaratıcı YüceAllah’tan geldiğini gösterir . Tevrat, Zebur, Incil ve Kur’ân-ı Kerim hepsi Yüce Allah’ın çeşitli devirlerde çeşitli şartlar altında yaşayan kulları için seçtiği, O’nun rızâsını kazandıracak yaşam tarzlarını öğreten ilahimesajlardır . Genel öğretileri aynı dır: Yaradana îmân etmek ve O’nun emirlerine uymak . Kur’ân kendinden « Hatırlatma / zikr » diye de bahseder . Önceki İlahi Kitaplardan kalanhakikatları tastik eder, tahrifatı düzeltir .

Allah’ın koruması altında Kur’ân, bütün tahrifat çabalarına rağmen asırlarca geldiği örijinalhalinde kalmış ve Kıyâmete kadar da öyle kalacaktır .

Doğrusu Kitab'ı (Kur’ân'ı) biz indirdik, onun koruyucusu elbette biziz. (Hicr 15/9:)



13

ALLAH C.C.

Zâtı

(B İ R AÇIKLAMA:“Batılı Kur’ân ele ştirilerinde sık sık Kur’ân’da Allah’a

yapılan atıflardaki tutarsızlı ğ a de ğ inilir: genellikle tek ve aynı ifadede yani(âyet cümlelerinde) “Allah” isminden “O”, “Biz” veya “Ben” zamirine;“O’nun” zamirinden “Bizim” veya “Benim” zamirine; “O’na” zamirinden“Bize” veya “Bana” zamirine geçi şler gibi… Onlar bu de ğ i şikliklerintesadüfi olmadı ğ ının ve hatta “ şiirsel bir serbestlik” olarak biletanımlanamıyaca ğ ının farkında de ğ iller . Gerçekte, bunların maksatlıde ğ i şmeler oldu ğ u açıktır: Allah’ın bir “ şahıs” olmadı ğ ını ve bu sebeple fani varlıklar için kullanılan zamirlerle tanımlanamıyaca ğ ını vurgulamak için kullanılan dil bilime ili şkin vasıtalardır .”)

-Muhammed Esed

Fâtiha 1/1-4 Hamd edilmek (her türlü övgü ve şükrana lâyık olmak) sadece, âlemlerinRabbi, Rahmân (merhametli), Rahîm (merhamet eden), ve Karşılık Gününün Mâliki (Melîki, Hükümdârı) olan Allah'a mahsustur.

Âl-i İmrân 3/189 Göklerin ve yerin hükümranlığı Allah’ındır. Allah’ın her şeye gücüyeter.

İhlâs ll2/l-4 De ki: O, öncesiz ve sonrasız, bütün evrenin asıl oluş sebebi Vâhid/Ahad’dir (Tek Allah’tır). Doğurmamış ve doğurulmamıştır, Samed’dir(hiçbir şey O'na denk değildir).

Zümer 39/67 Onlar Allah'ı hakkıyla tanıyıp bilemediler. Kıyâmet günü bütünyeryüzü O'nun tasarrufundadır. Gökler O'nun kudret eliyle dürülmüş olacaktır. O, müşriklerin ortak koşmalarından yüce ve münezzehtir.(B İ R AÇIKLAMA: Kur’ân’da, çe şitli âyetlerde “el” mecazi manada“Allah’ın sonsuz, ve mutlak gücü” anlamında kullanılmı ştır . )

Bakara 2/255 Allah, O'ndan başka tanrı olmayan, kendisini uyuklama ve uykututmayan, diri, kayyum (varlığı tamamen zatından kaynaklanan;mevcudiyeti, yarattıkları gibi şarta ve ortama bağlı olmayandır .) Göklerdeolan ve yerde olan ancak O'nundur. O'nun izni olmadan katında şefaat

edecek kimdir? Onların işlediklerini ve işleyeceklerini bilir,dilediğinden başka ilminden hiçbir şeyi kavrayamazlar. Kürsüsü(Hükümranlığı) gökleri ve yeri kaplamıştır, onların korunması O'na zorgelmez. Ve O çok yüce, çok büyüktür.

Câsiye 45/36-37 Övülmek, göklerin Rabbi, yerin Rabbi ve Âlemlerin Rabbi olan Allahiçindir. Göklerde ve yerde azamet yalnız O'nundur. O, Azîz’dir,Hakîm’dir.



14

Hadîd 57/1 Göklerde ve yerde bulunan her şey Allah’ı tesbih etmektedir. O, mutlak güç sahibidir, hüküm ve hikmet sahibidir.

Necm 53/47-48 Doğrusu ölümden sonra tekrar dirilten de, doğrusu zengin eden devarlıklı kılan da O'dur.

Şüphesiz Allah, tohumu ve çekirdeği çatlatandır, ölüden diriyi çıkaran,diriden de ölüyü çıkarandır. İşte Allah budur. O halde (haktan) nasıldönersiniz!

En’âm 6/96 O, sabahı aydınlatandır. O, geceyi dinlenme zamanı, güneş ve ayı(vakitlerin tayini için) birer hesap ölçüsü kılmıştır. İşte bu, azîz olan (veher şeyi) pek iyi bilen Allah’ın takdiridir.

Varlığının belgeleri

Ankebût 29/44 Allah gökleri ve yeri gerektiği gibi yaratmıştır. Doğrusu bundainananlara ders vardır.

Fâtır 35/41 Şüphesiz Allah gökleri ve yeri, nizamları bozulmasın diye tutuyor.Andolsun ki onların nizamı eğer bir bozulsa, kendisinden başka hiçkimse onları tutamaz. Şüphesiz O, Halîmdir, çok bağışlayıcıdır.(B İ R AÇIKLAMA: Kâinattaki düzen, aklı olana, Allah'ın varlı ğ ının en güzel belgelerindendir .)

Rûm 30/20 Sizi topraktan yaratması, O’nun (varlığının) delillerindendir. Sonra siz,(her tarafa) yayılan insanlar oluverdiniz,

Rûm 30/22-25 Gökleri ve yeri yaratması, dillerinizin ve renklerinizin değişik olması,geceleyin uyumanız, gündüz de lûtfundan rızık aramanız, size ümit vekorku veren şimşeği göstermesi, gökten su (yağmur) indirip bununla ölütoprağa can vermesi, göğün ve yerin O'nun buyruğu ile ayakta durmasıO'nun varlığının belgelerindendir. Bunlarda düşünen milletler içindersler vardır.

Âl-i İmrân 3/190 Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelipgidişinde aklıselim sahipleri için gerçekten açık ibretler vardır.

Şûrâ 42/29 Gökleri, yeri ve bu ikisinde yaydığı canlıları yaratması varlığınındelillerindendir. O dileyince bunları bir araya toplamaya da Kadir’dir.

Yâsîn 36 /37 Ve gecede de onlar için bir delil (işaret) vardır; Biz ondan gün (ışığını) çekip alırız; ve birden karanlıkta kalıverirler.

Yûnus 10/6 Geceyle gündüzün ard arda gelmesinde, Allah’ın göklerde ve yerdeyarattıklarında, Ona karşı gelmekten sakınanlar için âyetler (işaretler) vardır.



15

Ra'd 13/3 Yeryüzünü düzenliyen, orada muhkem dağlar, nehirler var eden, hertürlü üründen çift çift yetiştiren, gündüzü geceyle bürüyen de O'dur.Doğrusu bunlarda, düşünen kimseler için ibretler vardır.

Ra'd 13/4 Ve yeryüzünde, birbirine komşu toprak parçaları, tek ve çok köklü

üzüm bağları, ekinler, hurma ağaçları vardır ki hepsi de aynı su ilesulandıkları halde onları şekil ve lezzetçe birbirinden farklı kılmışızdır.Düşünen kimseler için bunda ibretler vardır.

Nahl 16/79 Göklerin boşluğunda Allah’ın buyruğuna (yarattığı yasalara) uyarak uçup duran kuşlara bakmıyorlar mı? Onları Allah'tan başka yukardatutan kimse yoktur. İnanan millet için bunda dersler vardır.

Nahl 16/68-69 Rabbin bal arısına: “dağlarda ağaçlarda ve hazırlanmış kovanlardayuva edin! Sonra her çeşit üründen ye! Sonra da işlemen için Rabbiningösterdiği yollardan yürü!” diye ilham etti. Karınlarından insanlara

şifa olan değişik renklerde bal çıkmaktadır. Düşünen millet için bundaibret vardır.

Bazı Sıfatları *

Bir ve Tek'dir- Ondan başka ilâh yoktur .

Nahl 16/3 (Allah)gökleri ve yeri hak ile yarattı. O, koştukları ortaklardanmünezzehtir.

En’âm 6/3 O, göklerde ve yerde tek Allah’tır. Sizin gizlinizi, açığınızı bilir. (Hayır

ve şerden) ne kazanacağınızı da bilir.

Nisâ 4/48 Allah kendine ortak koşmayı asla bağışlamaz; bundan başka günahlarıise dilediğine bağışlar. Allah'a ortak koşan kimseler gerçekten çok büyük bir günah olan bir şey uydurmuş olurlar.

İsrâ 17/22 Allah ile birlikte bir ilâh daha tanıma! Sonra kınanmış ve kendi başınaterkedilmiş olarak kalırsın.(B İ R AÇIKLAMA: Allah hâricinde tutku ile ba ğ lanılan her şey; iktidar ve para hırsı gibi şeyler de Allah'ı unutturuyorsa ilâhla ştırılmı ş olurlar diyedü şünebiliriz . )

Haşr 59/22 O görüleni de görülmeyeni de bilen, kendisinden başka tanrı olmayanAllah’tır. O, acıyıcı olandır, acıyandır.

__________________________________ *Ayr . Bkz:Metin Yurdagül, Allah’ın sıfatları (Esmâ-ül Hüsna) İstanbul1984



16

Haşr 59/23 O, kendisinden başka tanrı olmayan, mutlak hâkim (hükümran),kurtuluşun tek kaynağı, çok kutsal, îmân bağışlayan, doğru ve yanlışıntek belirleyicisi, üstün, eğriyi düzeltip doğruyu ihya eden, bütünihtişamın sahibi, şanı yüce olan, müşriklerin O'nun ilâhlık sıfatlarındanbir kısmını yakıştırdıkları (ortak koştukları her şeyden sonsuz kudretiyle)

münezzehtir.Haşr 59/24 O çok yüce olan, yaratıcı, bütün özlere ve görüntülere şekil veren,

yapıcı, bütün mükemmellik vasıfları (yalnız) O'nda olan Allah’tır.Göklerde ve yerde olan her şey O'nun sınırsız şanını yüceltir, çünküyalnız O, kudret ve hikmet sahibi olandır.

Âl-i İmrân 3/18 Allah, melekler ve ilim sahipleri, O'ndan başka tanrı olmadığınaşahadet eder. Ki O, gerçekten de adâleti yerine getirendir. Ondan başkatanrı yoktur. O güçlüdür, bilgedir!

Yûnus 10/34 (Resûlüm!) De ki: “(Allah'a) ortak koştuklarınız arasında, (bir şeyiyokken) ilk defa yaratacak, arkasından onu (ölümünden sonra hayata)yeniden döndürecek biri var mı? Allah ilk defa yaratıp (ölümden sonra)onu yeniden (hayata) döndürür. O halde nasıl saptırılırsınız!

Yûnus 10/35 Ortak koştuklarınızdan hakka iletecek olan var mı? Hakka Allah iletir.Öyle ise hakka ileten mi uyulmaya daha lâyıktır; yoksa hidayetverilmedikçe kendi kendine doğru yolu bulamayan mı? Size ne oluyor?Nasıl (böyle yanlış) hükmediyorsunuz?”

İsrâ 17/42-43 Ey Muhammed! De ki: “Eğer dedikleri gibi Allah'la birlikte tanrılarbulunsaydı o durumda hepsi Arş’ın Sahibine karşı (yani O'nun gücüne,hükümranlığına yaklaşmak, kendi etkinliklerini artırmak için) mutlaka biryol ararlardı.” Allah, onların söyledikleri şeylerden münezzehtir; sonderece yücedir ve uludur.

Enbiyâ 21/22 Eğer yer ile gökte Allah'tan başka tanrılar bulunsa idi, yer ve gök,(bunların nizamı) kesinlikle bozulurdu. …

En'âm 6/100 Cinleri Allah'a ortak koştular. Oysa ki onları da Allah yaratmıştı.Bilgisizce O'na oğullar ve kızlar yakıştırdılar. Hâşâ! O, onların ilerisürdüğü vasıflardan uzak ve yücedir. O, göklerin ve yerin eşsizyaratıcısıdır. O'nun eşi olmadığı halde nasıl çocuğu olabilir! Her şeyi Oyaratmıştır ve her şeyi hakkıyla bilen O'dur. İşte Rabbiniz Allah O'dur.O'ndan başka tanrı yoktur. O, her şeyin yaratıcısıdır. Öyle ise O'nakulluk edin, O her şeye vekildir (güvenilip dayanılacak tek varlık O'dur).

Bakara 2/116-117 “Allah çocuk edindi” dediler; hâşâ, oysa göklerde ve yerde olanlarO’nundur. Hepsi O'na boyun eğmişlerdir. (O), göklerin ve yerin eşsizyaratıcısıdır. Bir şeyi dilediğinde ona sadece “ Ol! ” der, o da hemenoluverir.



17

Zümer 39/4 Eğer Allah bir evlât edinmek isteseydi, elbette yarattıklarındandilediğini seçerdi. O yücedir. O, tek ve kahhâr olan Allah’tır.

İsrâ 17/111 “Çocuk edinmeyen, Hâkimiyette ortağı bulunmayan, âcizlikten ötürübir dosta da ihtiyacı olmayan Allah'a hamdederim” de ve tekbir

getirerek O'nun şanını yücelt!Mâ'ide 5/17 “Allah mı? Ama o Meryem oğlu Mesih’tir!” diyenler şüphesiz inkârcı

oldular. De ki: “Eğer Meryem oğlu Mesih’i, annesini ve yeryüzündekiher şeyi helak etmek isteseydi kim Allah'a mani olabilirdi?” Zira,göklerin ve yerin ve onlar arasında bulunan her şeyin hükümranlığıAllah'a aittir; O dilediğini yaratır ve Allah her şeye tam manasıylakadirdir.

Zuhruf 43/81 Ey Muhammed! De ki: “Eğer Rahmân olan Allah’ın çocuğu olsa,kulluk edenlerin ilki ben olurdum.”

Rûm 30/28 Allah, size kendi hayatınızdan örnek getirir: Sağ elinizin sahip olduğu(otoriteniz altında yaşayan) kimseleri size verdiğimiz rızık üzerinde (aynısahiplik haklarıyla) ortaklarınız olarak görmeye ve böylece bu hakkı (onlarla) eşit olarak paylaşmaya razı olur musunuz?Ve birbirinizden karşılıklı çekindiğiniz kadar onlardan da çekinirmisiniz (ki, bizzat yaptığımız işlerde Bize ortaklar koşulmasına razıolasınız?) Düşünen kimselere âyetleri böyle uzun uzadıya açıklarız.

Zümer 39/29 Allah, geçimsiz (birbirleriyle çekişen) efendileri olan bir adamla, yalnızbir kişiye bağlı adamı misâl verir. Bu ikisi eşit midir? Övülmek (hamd)Allah içindir, fakat çoğu bilmezler.

Hac 22/73 Ey insanlar! Size bir misâl veriliyor; şimdi onu dinleyin: Sizin Allah'tanbaşka yalvarıp yakardığınız bütün o varlıklar, hepsi bir araya gelselerdahi, bir sinek bile yaratamazlar; hatta sinek onlardan bir şey kapacak olsa, onu bile geri alamazlar! Başvurup isteyen de, başvurulan veistenen de ne kadar âciz!

Nahl 16/17 Hiç Yaradan, yaratmayana benzer mi? İbret almaz mısınız?

Hak’tır – Gerçek’tir Mü'minûn 23/116 Mutlak hakim ve Hak (gerçek) olan Allah, çok yücedir. O'ndan başka

tanrı yoktur, O yüce Arş'ın (Mutlak Hakimiyet Makamının) sahibidir.

Lokmân 31/30 Bu böyle (çünk ü) Allah, hakkın (gerçeğin) ta kendisidir; O'ndan başkataptıkları (putlar, para, kudred v.s. gibi şeyler) ise hiç şüphesiz bâtıldır.Gerçekten Allah çok yüce, çok uludur.



18

Enbiyâ 21/18 Bilakis biz, hakkı (doğru ve gerçeği) bâtılın (yanlışın) tepesine bindiririzde o, bâtılın işini bitirir. Bir de bakarsınız ki, bâtıl yok olup gitmiştir. (Allah'a) yakıştırdığınız sıfatlardan dolayı yazıklar olsun size!

İlk ve sondur Hadîd 57/3 O ilktir, sondur, zâhirdir (varlığı aşikâr), bâtındır (gerçek mahiyeti insan

için gizli). O, herşeyi bilendir.

Hicr 15/23 Ve muhakkak ki, hayatı bahşeden de, ölüme hükmeden de Biziz; vegeçici (fani) olan göçüp gittikten sonra Vâris (her şeyin sahibi) olarak kalacak olan yine Biziz.

Hükümrandır – Mutlak hakîmdir- Her şeye Kadirdir

Hadîd 57/2 Göklerin ve yerin hükümdarlığı O'nundur; diriltir, öldürür. O her şeyegücü yetendir.

Mülk 67/1-2 Mutlak Hükümranlık elinde olan Allah, yücelerin yücesidir. O’nun herşeye hakkıyla gücü yeter. O, hanginizin daha güzel amel yapacağınısınamak için ölümü ve hayatı yaratandır. O, mutlak güç sahibidir, çok bağışlayandır.

Kamer 54/50 Bizim buyruğumuz bir göz kırpması gibi anidir.

Bakara 2/107 Bilmez misin, göklerin ve yerin mülkiyet ve hükümranlığı yalnızcaAllah'ındır? Sizin için Allah'tan başka ne bir dost ne de bir yardımcıvardır.

Ahzâb 33/17 De ki: “Eğer Allah size bir kötülük dilese, sizi Allah’tan koruyacak kimdir? Yahut size bir rahmet dilese buna engel olacak kimdir?” Onlarkendilerine Allah’tan başka hiçbir dost ve hiçbir yardımcı bulamazlar.

En’âm 6/17-18 Allah sana bir sıkıntı verirse, O'ndan başka hiç kimse, onu gideremez.Sana bir iyilik verirse, O her şeye gücü yetendir. O, kullarının üstündeher türlü tasarrufa sahiptir. O, hüküm ve hikmet sahibidir, herşeyden

Haberdârdır.

Kasas 28/71-72 Ey Muhammed! De ki: “Söyler misiniz? Eğer Allah geceyi üzerinizeKıyâmete kadar uzatsaydı, Allah'tan başka hangi tanrı size bir ışık getirebilir? Görmez misiniz? Söyleyin: Eğer Allah gündüzü üzerinizeKıyâmete kadar uzatsaydı, Allah'tan başka hangi tanrı size içindeistirahat edeceğiniz geceyi getirebilir? Dinlemez misiniz?”.



19

Kasas 28/73 Rahmetinden ötürü Allah, geceyi ve gündüzü yarattı ki geceleyindinlenesiniz, (gündüzün) O'nun fazl ve kereminden (rızıklarınızı) arayasınız ve şükredesiniz.

Ankebût 29/22 Siz ne yeryüzünde ne de gökte Allah'ı âciz bırakabilirsiniz. Allah'tan

başka bir dost ve yardımcınız da bulunmaz.

Her Yerdedir

Nisâ 4/126 Göklerde ve yerde ne varsa hepsi Allah’ındır ve Allah her şeyikuşatmıştır. (Hiçbir şey O'nun ilim ve kudretinin dışında kalamaz).

Bakara 2/186 Ey Muhammed! Kullarım, beni senden sorarlarsa, (bilsinler ki),gerçekten ben (onlara çok) yakınım. Bana dua edince, dua edeninduasına cevap veririm. O halde, doğru yolu bulmaları için benim

davetime uysunlar, bana îmân etsinler.

Rahmân 55/17 O iki doğunun ve iki batının Rabbidir. (B İ R AÇIKLAMA: Mevsimlere göre güne şin do ğ u ş ve batı şının dünyaufkunda en uçtaki iki gündönümüne raslayan durumlarda yerleri de ğ i şti ğ iiçin âyette “iki do ğ u ve iki batı” tabiri kullanılmı ştır . )

Bakara 2/115 Doğu da batı da Allah’ındır, nereye dönerseniz Allah’ın yönü (zatı) oradadır. Doğrusu Allah her yeri kaplar ve her şeyi bilir.

Rızıkları verendir Hûd 11/6 Ve yeryüzünde yaşayan hiçbir canlı yoktur ki rızkı Allah'a bağlı

olmasın; ayrıca O her canlının durduğu yeri de, (ölümden sonra)yerleşip kalacağı yeri de bilmektedir. Bütün bunlar apaçık bir kitapta (levh-i mahfuz) yer almış bulunmaktadır.

Rahmân 55/29 Göklerde ve yerde olan her yaratık, her şeyi (ihtiyaçlarını) O'ndan ister;O her an bir iştedir (yaratma halindedir).

Âl-i İmrân 3/26 (Resûlüm!) De ki: Mülkün gerçek sahibi olan Allah'ım! Sen mülkü

dilediğine verirsin ve mülkü dilediğinden geri alırsın. Dilediğiniyüceltir, dilediğini de alçaltırsın. Her türlü iyilik senin elindedir.Gerçekten sen her şeye kadirsin.

Âl-i İmrân 3/27 Geceyi gündüze katar, gündüzü de geceye katarsın. Ölüden diriyiçıkarır, diriden de ölüyü çıkarırsın. Dilediğine de sayısız rızık verirsin.

Ankebût 29/62 Allah rızkı kullarından dilediğine bol bol verir, dilediğine de kısar.Şüphesiz Allah her şeyi hakkıyla bilendir.



20

Nahl 16/53 Size gelen her nimet Allah'tandır. Sonra bir sıkıntıya uğradığınızdayalnız O'na sığınırsınız.

Mülk 67/21 Allah size verdiği rızkı (geçim imkânını) kesiverse, size rızık verecek başka kim vardır? …

Yâsîn 36/80 Yeşil ağaçtan sizin için ateş çıkaran O'dur. İşte siz ateşi ondanyakıyorsunuz.

Yûnus 10/31-32 (Resûlüm!) De ki: Size gökten ve yerden kim rızık veriyor? Ya dakulaklara ve gözlere kim mâlik (ve Hâkim) bulunuyor? Ölüden diriyikim çıkarıyor, diriden ölüyü kim çıkarıyor? (Her türlü) işi kim idareediyor? “Allah” diyecekler. De ki: Öyle ise (Ona âsi olmaktan)sakınmıyor musunuz? İşte O, sizin gerçek Rabbiniz olan Allah’tır.Artık haktan (ayrıldıktan) sonra sapıklıktan başka ne kalır? O haldenasıl (sapıklığa) döndürülüyorsunuz?

Mülk 67/30 (İnanmıyanlara) De ki: Ne sanıyorsunuz? Aniden (bütün) suyunuz yerinderinliklerinde yok olup gitse, söyleyin size kim (yeni) temiz sukaynakları verebilir.

Tâ-Hâ 20/53-55 O, yeri size beşik yapan ve onda size yollar açan, gökten de suindirendir. Onunla Biz çeşitli bitkilerden çiftler çıkardık. Yeyiniz;hayvanlarınızı otlatınız. şüphesiz bunda akıl sahipleri için (Allah’ınkudretine) işaretler vardır. Sizi yerden (topraktan, yani topraktakielementlerden) yarattık; yine sizi oraya döndüreceğiz ve bir kez dahasizi ondan çıkaracağız.

Yâsîn 36/34-36 Biz, yeryüzünde nice nice hurma bahçeleri, üzüm bağları yarattık veoralarda birçok pınarlar fışkırttık; ta ki, onların meyvelerinden veelleriyle bunlardan imal ettiklerinden yesinler. Hâla şükretmeyeceklermi?Yerin bitirdiklerinden, insanların kendilerinden ve henüz mahiyetinibilmedikleri şeylerden bütün çiftleri yaratan AlIah'ı tesbih ve takdisederim.

Yâsîn 36/41-42 Onların zürriyetlerini dopdolu bir gemide taşımamız da onlar içinbüyük bir ibrettir. Onlar için, bunun gibi binecekleri başka şeyler deyarattık.

Hakîm' dir-Haberdâr’dır-Gayb’ı (yaratılmı ş varlıkların idrakini a şanı)Bilen’dir .

Sebe 34/1 Hamd, göklerde ve yerde bulunanlar kendisinin olan Allah'amahsustur. Ahirette de hamd O'na mahsus olacaktır. O, Hakîm'dir, herşeyden Haberdâr'dir.



21

En'âm 6/103 Gözler O'nu görmez. O bütün gözleri görür. O Lâtif’tir (kullarınainceliğine erişilmez faydalar sağlayan), Haberdâr'dır.

Âli İmrân 3/5 Şüphesiz gökte ve yerde hiçbir şey Allah'tan gizli kalmaz.

Fâtır 35/38 Allah, göklerin ve yerin gaybını (yaratılmış varlıkların idrakini aşan, bilinmeyen gerçekleri) bilir. O, kalplerin içinde ne varsa onu da hakkıylabilendir.

Mücâdele 58/7 Allah’ın, göklerde ve yerde olan her şeyi bildiğinden haberin yok mu?Aralarında gizli konuşan her üç kişinin dördüncüsü, her beş kişinininaltıncısı mutlaka O'dur; ister daha az, isterse çok olsunlar ve neredebulunurlarsa bulunsunlar O'nsuz olamazlar...

Ra'd 13/8-10 Allah, her dişinin neye gebe kalacağını, rahimlerin neyi eksik, neyiziyade edeceğini bilir. Onun katında her şey ölçü iledir. O, görüleni de

görülmeyeni de bilir; çok büyüktür, yücedir. Sizden, sözü gizleyenleonu açığa vuran, geceleyin gizlenenle gündüzün yürüyen (onun ilminde) eşittir.

Teğâbün 64/4 Göklerde ve yerde olanları bilir. Gizlediklerinizi ve açığa vurduklarınızıda bilir. Allah kalplerde olanı bilendir.

Lokmân 31/34 Kıyâmetin saatini bilmek ancak Allah'a mahsustur. Yağmuru O indirir,rahimlerde olanı O bilir, kimse yarın ne kazanacağını bilemez ve hiçkimse nerede öleceğini bilemez. Allah şüphesiz bilendir, her şeydenHaberdâr'dir.

Sebe 34/2 Yere gireni, ve oradan çıkanı, gökten ineni ve oraya yükseleni bilir.Doğrusu O, yücedir, Hakîmdir.

Ra'd 13/12 O, size korku ve ümit içinde şimşeği gösteren ve (yağmur dolu) ağırbulutları meydana getirendir.

Lokmân 31/27 Şayet yeryüzündeki bütün ağaçlar kalem olsaydı, denizler demürekkep, sonra yedi deniz (daha) eklenseydi, Allah’ın sözleri yine detükenmezdi; çünkü Allah kudret ve hikmet sahibidir.

Hamd O’nadır

Fâtiha 1/1-4 Hamd edilmek (her türlü övgü ve şükrana lâyık olmak) sadece, âlemlerinRabbi, Rahmân (merhametli), Rahîm (merhamet eden), ve Karşılık Gününün Mâliki (Melîki, Hükümdârı) olan Allah'a mahsustur.



22

En'âm 6/1 Hamd, gökleri ve yeri yaratan, karanlıkları ve aydınlığı var edenAllah’a mahsustur. (Bunca âyet ve delillerden sonra) inkâr edenler başkaşeyleri Rablerine denk tutuyorlar.

Teğâbün 64/1 Göklerde ve yerde ne varsa hepsi Allah'ı tesbih eder. Mülk O'nundur,

hamd O’nadır. O her şeye kadirdir. Ra'd 13/13 Gök gürültüsü Allah'ı hamd ile tesbih eder. Melekler de O'nun

heybetinden dolayı tesbih ederler. Onlar, Allah hakkında mücadeleedip dururken O, yıldırımlar gönderip onlarla dilediğini çarpar. Ve O,azâbı pek şiddetli olandır.

Ra'd 13/14 El açıp yalvarmaya layık olan ancak O'dur. O'nun dışında el açıp duaettikleri, onların isteklerini hiçbir şeyle karşılamazlar. Onlar ancak ağzına gelsin diye suya doğru iki avucunu açan kimse gibidir.Halbuki (suyu ağzına götürmedikçe) su onun ağzına girecek değildir.

Kâfirlerin duası kuşkusuz hedefini şaşırmıştır. Neml 27/59 (Ey Muhammed!)De ki: “Hamd Allah’a, Selam onun seçtiği kullarına”

mahsustur. Allah mı daha hayırlıdır yoksa onların ortak koştukları mı?

Neml 27/60 (Onlar mı hayırlı)yoksa gökleri ve yeri yaratan ve size gökten yağmurindirip, onunla, ağaçlarını sizin yetiştiremeyeceğiniz gönül alıcı güzelbahçeler meydana getiren mi? Allah ile birlikte başka ilah mı var!Doğrusu onlar (Allah’a) eş tutan bir kavimdir.

Neml 27/61 (Onlar mı hayırlı)yeryüzünü oturmaya elverişli kılan, içinde nehirlerakıtan, onun için oturaklı dağlar yapan ve iki denizin arasına bir engelkoyan mı? Allah ile birlikte başka bir ilah mı var! Hayır onların çoğu (hakikatları) bilmiyorlar.

Neml 27/62 (Onlar mı hayırlı)yoksa kendisine dua ettiği zaman zorda kalmışa cevapveren ve başa gelen kötülüğü kaldıran, sizi yeryüzünün halîfeleri kılanmı? Allah’tan başka ilah mı var! Ne kadar az düşünüyorsunuz!

Neml 27/63 (Onlar mı hayırlı)yoksa karanın ve denizin karanlıkları içinde sizeyolunuzu bulduran ve rahmetinin (yağmurun) önünden rüzgarları birmüjdeci olarak gönderen mi? Allah’tan başka bir ilah mı var!? Allahonların ortak koştuklarından yücedir.

Neml 27/64 (Onlar mı hayırlı)yoksa ilk başta yaratmayı yapan, sonra onutekrarlayıp (sürdüren) ve sizi gökten ve yerden rızıklandıran mı?Allah’tan başka bir ilah mı var!? De ki, “Eğer doğru söyleyenler isenizkesin delilinizi getirin!”



23

Yaratandır

Zümer 39/62 Allah her şeyin yaratıcısıdır. O, her şeye vekildir.

Kamer 54/49 Şüphesiz Biz her şeyi bir ölçüye göre yaratmışızdır.

Sâd 38/27 Biz göğü, yeri ve ikisi arasındakileri boş yere yaratmadık. Bu inkâredenlerin zannıdır. Vay o inkar edenlerin Cehennem ateşindeki haline!

Ahkaf 46/3 Biz, gökleri, yeri ve ikisi arasında bulunanları hak ve hikmete uygunolarak ve belirli bir süre için yarattık. İnkar edenler ise, uyarıldıklarışeylerden yüz çevirmektedirler.

Kasas 28/68 Rabbin, dilediğini (kendi arzu ve planına göre, kimsenin, yönlendirmesineve yardımına ihtiyaç duymadan) yaratır ve seçer. …

Zâriyât 51/49 Her şeyden de çift çift yarattık ki, düşünüp öğüt alasınız.

Şûrâ 42/11 O, gökleri ve yeri yoktan yaratandır. Size kendinizden eşler,hayvanlardan da (kendilerine) eşler yaratmıştır. Bu sûretle çoğalmanızısağlamıştır. Onun benzeri hiçbir şey yoktur. O, hakkıyla işitendir,hakkıyla görendir.

En'âm 6/73 Gökleri ve yeri bir hakikate göre yaratan O'dur ki; ne zaman “ ol! ”dese emri derhal yerine gelir. Sûr'a üfleneceği gün hükümranlık O'nundur. Görülmeyeni de, görüleni de bilir. O Hakîm'dir.Haberdâr'dır.

Kaf 50/6 Onlar, üslerindeki göğü nasıl yapmışız, süslemişiz bir bakmazlar mı?Onda hiçbir çatlak da yoktur.

Kaf 50/7 Yeryüzünü de döşedik ve ona muhkem dağlar koyduk. Orada gönülaçan her türden (bitkiler) yetiştirdik.

Kaf 50/8 Allah'a yönelen her kula gönül gözünü açmak ve ibret vermek için (bütün bunları yaptık).

Kaf 50/9 Gökten bereketli bir su indirdik, onunla bahçeler ve biçilecek daneler

bitirdik.Kaf 50/10 Kullara rızık olması için birbirine girmiş, küme küme tomurcukları

olan uzun boylu hurma ağaçları yetiştirdik.

Kaf 50/11 Ve o su ile ölü toprağa can verdik, işte hayata yeniden çıkış da böyledir.



24

Yarattıklarından bazıları:

Melekler

Fâtır 35/1 Gökleri ve yeri yaratan, melekleri ikişer, üçer, dörder kanatlı elçiler

yapan Allah'a hamdolsun. O, yaratmada dilediği arttırmayı yapar. şüphesiz Allah, her şeye gücü yetendir.

Sâffât 37/164-166 Melekler şöyle derler: “Bizim herbirimizin bilinen bir makamı vardır.Şüphesiz biz sıra sıra duranlarız. şüphesiz biz Allah'ı tesbih edenleriz.”(B İ R AÇIKLAMA: Melekler Allah'ın emirlerini yerine getiren O'nu tesbihlevazifeli yaratılmı ş varlıklardır. Kanat sayıları mecazidir ve yükümlü oldukları çe şitli vazifeler ile güçlerinianlatmak için kullanıldı ğ ı dü şünülebilir.)

Nahl 16/2 Allah kendi emriyle melekleri, kullarından dilediği kimseye vahiy ile,

“Benden başka tanrı olmadığına dair (kullarımı) uyarın ve bendenkorkun” diye gönderir.

Mü'min 40/7-8 Arş'ı yüklenen ve bir de onun çevresinde bulunanlar (melekler),Rablerini hamd ile tesbih ederler, O'na îmân ederler. Müminlerin debağışlanmasını isterler: Ey Rabbimiz! Senin rahmet ve ilmin her şeyikuşatmıştır. O halde tevbe eden ve Senin yoluna gidenleri bağışla,onları Cehennem azâbından koru!Rabbimiz! Onları da, onların atalarından, zevcelerinden, nesillerindeniyi olanları da kendilerine vadettiğin Adn cennetlerine koy, şüphesizazîz ve hakîm olan Sensin!

Mü'min 40/9-10 Bir de onları, her türlü kötülüklerden koru. O gün Sen kimikötülüklerden korursan muhakkak ki onu rahmetine mazhar etmiş olursun. Bu en büyük kurtuluştur. İnkâr edenlere şöyle seslenilir: Allah’ın gazâbı, sizin kendinize olankötülüğünüzden elbette daha büyüktür. Zira siz îmâna dâvet ediliyor,fakat inkâr ediyordunuz.

Enbiyâ 21/26-27 Rahmân (olan Allah, melekleri) evlât edindi, dediler. Haşa! O, bundanmünezzehtir. Bilakis (melekler), lütûf ve ihsana mazhar olmuş kullardır.O'ndan (emir almazdan) önce konuşmazlar; onlar, sadece O'nun emri ile

hareket ederler.

Sâffât 37/149-153 Putperestlere sor: Kızlar Rabbinin de erkekler onların mı? Yoksa bizmelekleri onların gözü önünde kız olarak mı yarattık? Allah, kızlarıoğullara tercih mi etmiş! Dikkat edin, kesinlikle yalan uydurupsöylüyorlar ki: “Allah çocuk sahibi oldu” diyorlar. Onlar şüphesizyalancıdırlar.



25

Sâffât 37/154-156 Ne oluyor size? Nasıl hükmediyorsunuz? Hiç düşünmüyor musunuz?Yoksa sizin açık bir deliliniz mi var?

Bakara 2/97 De ki: “Cebrâil'e düşman olan kimse Allah'a düşmandır”, çünkü o,Kur’ân'ı, Allah'ın izniyle kendinden öncekini tastik ederek, yol

gösterici ve inananlara müjdeci olarak senin kalbine indirmiştir.Bakara 2/98 Kim, Allah'a, meleklerine, peygamberlerine, Cebrâil'e ve Mikâil'e

düşman olursa bilsin ki kâfir (inkâr etmiş) olur. Allah şüphesiz, inkâredenlerin düşmanıdır.

Meryem 19/64 Cebrâil Muhammed'e şöyle dedi: “Biz ancak Rabbinin buyruğu ileineriz; geçmişimizi geleceğimizi ve ikisinin arasındakileri bilmek O'namahsustur. Rabbin unutkan değildir.”

Ahzâb 33/9 Ey îmâna ermiş olanlar! Allah'ın size bahşettiği nimetleri hatırlayın;

Hani ordular üzerinize geldiğinde, o zaman, Biz de onların (odüşmanların) üzerlerine bir kasırga ve göremediğiniz (semavi) ordularsalmıştık. Allah yaptıklarınızı görüyordu.

Hicr 15/8 Biz melekleri ancak hak olarak indiririz. O taktirde de ceza göreceklerasla geri bırakılmazlar.

Secde 32/11 De ki: Size vekil kılınan (bu konuda görevlendirilen) ölüm meleği canınızıalacak, sonra Rabbinize döndürüleceksiniz.

Sebe 34/40 O gün Allah, onların (diriltilenlerin) hepsini toplayacak; sonrameleklere: Size tapanlar bunlar mıydı? diyecek.

Sebe 34/41 (Melekler de): Sen yücesin, bizim dostumuz onlar değil. Sensin. Belkionlar cinlere tapıyorlardı. Çoğu onlara inanmıştı diyecekler.

Tahrîm 66/6 Ey îmân edenler! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olanateşten koruyun. O ateşin başında gayet katı, çetin, Allah’ın kendilerineverdiği emirlere karşı gelmeyen ve kendilerine emredilen şeyi yapanmelekler vardır.

Cinler

Hicr 15/26-27 Ve hiç kuşkusuz Biz insanı, çınlayan kuru bir kilden, işlenebilençamurdan yarattık. Ve Cinleri de daha önce (insandan önce) dumansızateşten yarattık.

Zâriyât 51/56 Ben cinleri ve insanları ancak Bana kulluk etsinler diye yarattım.



26

Zâriyât 51/57-58 Ben onlardan rızık istemiyorum, Ben'i doyurmalarını da istemiyorum.şüphesiz, Büyük rızık verici, Güç kuvvet, sahibi ve sarsılmayan ancak Allah’tır.

Sâffât 37/158 Allah ile cinler arasında da nesep (soy) bağı kurdular. Oysa cinler de

kendilerinin Allah'ın huzuruna getirileceklerini bilirler.Ahkâf 46/29 (Ey Muhammed!) Kur’ân'ı dinleyecek cinlerden bir takımını sana

yöneltmiştik. Onlar Kur’ân'ı dinlemeye hazır olunca birbirlerine“susun” dediler. Kur’ân'ın okunması bitince, her biri birer uyarıcıolarak toplumlarına döndüler.

Ahkâf 46/30 Şöyle dediler: "Ey kavmimiz! şüphesiz biz, Mûsâ'dan sonra indirilen,kendinden önceki kitapları doğrulayan, gerçeğe ve doğru yola ileten birkitap dinledik."

Ahkâf 46/31 “Ey toplumumuz! Allah'a çağıran dâvetçisine uyun ve O'na (Allah’a) inanın da Allah da sizin günahlarınızı bağışlasın ve sizi can yakıcıazaptan korusun”. (B İ R AÇIKLAMA: Muhammed a. s. ve Kur’ân, bazılarının ileri sürdü ğ ü gibi sadece Araplara de ğ il hatta bütün insanlı ğ a da de ğ il, bu âyetlerdenö ğ renildi ğ i gibi bütün kâinata ve yaratılmı şlara rahmet olarak gönderilmi ştir.)

En’âm 6/128 Allah, onların hepsini bir araya topladığı gün: “Ey cinler topluluğu! Sizinsanlarla çok uğraştınız” der. Onların, insanlardan olan dostları ise:“Ey Rabbimiz! (Biz) birbirimizden yararlandık ve bize verdiğin süreninsonuna ulaştık” derler. Allah da buyurur ki: “Allah'ın dilediği hâriç,içinde ebedî kalacağınız yer ateştir. Şüphesiz Rabbin hikmet sahibidir,bilendir.”

En’âm 6/130 Ey cin ve insan topluluğu! İçinizden size âyetlerimi anlatan ve bu günlekarşılaşacağınıza dair sizi uyaran peygamberler gelmedi mi? Derler ki:“Kendi aleyhimize şâhitlik ederiz.” Dünya hayatı onları aldattı ve kâfirolduklarına dair kendi aleyhlerine şâhitlik ettiler.

Cin 72/3-4 Doğrusu Rabbimizin yüceliği her yücelikten üstündür. O, zevce veçocuk edinmemiştir. Bizim beyinsizimiz (Şeytan), Allah hakkında asılsızşeyler söylüyordu.”

Cinn 72/6 Doğrusu, insanlar arasında bazıları vardı ki cinlerin bir takımınınhimâyesine girer, korumasını ararlardı; fakat (bu cinler) sadece onlarınazgınlıklarını artırırdı.

Rahmân 55/31 Ey insan ve cin! Sizin de hesabınızı ele alacağız.



27

Şeytan (İ blîs)

Sâd 38/72 Onu (insanı) tamamlayıp, içine de ruhumdan üfürdüğüm zaman ...

Kehf l8/50-51 Hani biz meleklere: Âdem'e secde edin, demiştik; İblîs hâriç olmak

üzere, onlar hemen secde ettiler, İblîs cinlerdendi; Rabbinin emrindendışarı çıktı. Şimdi siz, Ben’i bırakıp da onu ve onun soyunu mu dostediniyorsunuz? Oysa onlar sizin düşmanınızdır. Zâlimler için bu nefena bir değişmedir! Ben onları (İ blîs ve ona uyanları) ne göklerin veyerin yaratılışına, ne de bizzat kendilerinin yaratılışına şâhit tuttum.Ben yoldan çıkaranları yardımcı edinecek değilim.

A'râf 7/12 Allah, (İ blîs’e-Şeytan’a) “sana emrettiğim halde seni secdeden alıkoyannedir?” dedi. İblîs: “Çünkü beni ateşten onu çamurdan yarattın, benondan iyiyim.” dedi.

A'râf 7/13 (Allah) ona: “İn oradan, orada büyüklenmek sana düşmez, defol, senalçağın birisin” cevabını verdi.(B İ R AÇIKLAMA: Ş eytanı Cennetten kovduran “kibir”in ne kadar kötü veinsan için ne kadar tehlikeli oldu ğ u görülüyor . )

A'râf 7/14 (İ blîs): “İnsanların tekrar dirileceği güne kadar bana mühlet ver” dedi.

A'râf 7/15 Allah: “Sen mühlet verilenlerdensin” dedi.

A'râf 7/16-17 (İ blîs): “Madem ki, benim yoldan çıkmamı istedin, ben de gidip Senindoğru yolun üzerinde olanlar için pusuya yatacağım, sonra, hem

açıktan açığa, (ön ve ardlarından) hem de akıllarının ermediği yol veyöntemlerle, sağ ve sollarından onlara sokulacağım ve Sen onlarınçoğunu nankör kimseler olarak bulacaksın.”

A'râf 7/18 Allah: “Yerilmiş ve kovulmuşsun, oradan defol; and olsun kiinsanlardan sana kim uyarsa, onları ve sizi, hepinizi Cehennemedolduracağım” dedi.

Hicr 15/42 (Şeytana hitapla): “Aslında, yoldan çıkmış olup da senin peşine takılansapıkların dışında Benim kullarımın üzerinde senin bir nüfuzunolmayacaktır.”

Hac 22/3-4 Bir bilgiye sahip olmaksızın Allah hakkında tartışan ve her kaypak Şeytana uyan insanlar vardır. O Şeytan ki, kendilerine yönelenkimseleri yoldan çıkaracak ve onları kavurucu ateşin azâbınasürükleyecektir.

Şu’âra 26/212 Doğrusu onlar (Şeytanlar) vahyi dinlemekten uzak tutulmuşlardır.



28

Sebe 34/20 Andolsun İblîs onlar hakkındaki tahminini doğruya çıkardı. İnanan birzümrenin dışında hepsi ona uydular.

Sebe 34/21 Oysa Şeytanın onlar üzerinde hiçbir nüfuzu yoktu. Ancak ahireteinananları, onun hakkında şüphe içinde bulunanlardan ayırt edelim

diye (ona bu fırsatı verdik). Senin Rabbin her şey üzerinde hakiki birkoruyucudur.

Hac 22/ 52 (Ey Muhammed!) Senden önce gönderdiğimiz hiçbir elçi ve peygamberyoktur ki, bir şeyi temenni ettiği zaman Şeytan onun arzusuna vesvesekarıştırmamış olsun. Allah Şeytanın karıştırdığını giderir, sonra Allahmesajlarını kendi içlerinde açık ve anlaşılır kılar ve birbirleriyleaçıklar. Allah Bilen'dir, Hakîm'dir.

Hac 22/ 53 Allah Şeytanın saptırmalarını, kalplerinde hastalık bulunan ve kalplerikaskatı bulunan kimseleri sınamaya vesile kılar.

Yâsîn 36/60-62 Ey insan oğulları! Ben size Şeytana tapmayın, o, sizin için apaçık birdüşmandır. Yalnız Bana kulluk edin bu doğru yoldur diye bildirmedimmi? And olsun ki o (Şeytan) sizden nice nesilleri saptırmıştı, hala akılerdiremiyor musunuz'?

Şu'arâ 26/221-223 “Şeytanların kime indiğini size haber vereyim mi?” de! “Onlar,günahkâr iftiracıların hepsine iner. Bunlar Şeytanlara kulak verirler,çoğu yalancıdırlar.”

A’râf 7/200 Şeytan seni dürtecek olursa Allah'a sığın, doğrusu O işitir, bilir.

A’râf 7/201-202 Takvâya erenler (her an, her düşünce ve harekette Allah'ın emirlerineuyarak, O'nun rızâsını kazanmayı gaye edinerek yaşayanlar) var ya, onlaraŞeytan tarafından bir vesvese dokunduğunda (Allah’ın emir veyasaklarını) hatırlayıp hemen gerçeği görürler. (Şeytanların) dostlarınagelince, Şeytanlar onları azgınlığa sürüklerler. Sonra da yakalarınıbırakmazlar.

İ brâhîm14/22 Her şey olup bittikten, hüküm yerine geldikten sonra Şeytan: “doğrusuAllah size gerçeği söz vermişti. Ben de size birtakım sözler verdim ama,sizi hep yüzüstü bıraktım, esasen sizin üzerinizde gerçekte bir nüfuzumyoktu; sadece çağırdım, siz de geldiniz. O halde beni değil kendinizikınayın. Artık ben sizi kurtaramam, siz de beni kurtaramazsınız.Beni Allah'a ortak koşmanızı daha önce kabul etmemiştim; doğrusuzâlimlere can yakan bir azâb vardır” dedi.

Al-i İmrân 3/175 İşte o Şeytan, ancak kendi dostlarını korkutur. Şu halde, eğer îmânetmiş kimseler iseniz onlardan korkmayın; Ben’den korkun.



29

Zaman

İhlâs112/2 Allah, Öncesiz ve Sonrasız, Bütün Evrenin Asıl Sebebi.

Hadîd 57/3 O ilktir, sondur, zâhirdir (varlığı aşikâr), bâtındır (gerçek mahiyeti insan

için gizli). O, heşeyi bilendir.(B İ R AÇIKLAMA: yukardaki âyetde görüldü ğ ü gibi Yüce Allah zamandanmünezzehtir (aridir) . Allah için geçmi ş , gelecek, herhangi bir zaman olgusumevzuu bahis de ğ ildir . O zamanın da yaratıcısıdır . Bizler ve bütün di ğ er yaratıklar için ise, geçmi ş mevcuttur, fakat üzerinde, hatırlamaktan ba şkahiçbir hüküm geçirme kudretimiz yoktur; gelecek ise tamamenmeçhulümüzdür; Ş imdiki zaman ise biz yaratıklar için, sonsuza yakın kısadır, geldi ğ i an geçmi ş zamana dönü şmektedir . Dü şünene ibret var!)

Rahmân 55/5 Güneş ve ayın hareketleri (hassas) bir hesaba göredir.

Tevbe 9/36 Allah'ın gökleri ve yeri yarattığı günkü koyduğu ölçü uyarınca, Allah'agöre ayların sayısı onikidir...

Hac 22/47 ... Rabbinin katında (O'nun ölçüsüyle) bir gün, saydıklarınızdan (sizinhesap ettiğiniz) bin yıl gibidir.

Secde 32/5 Allah, Gökden yere kadar bütün mevcuatı O düzenleyip yönetir vesonunda tümü, sizin sayışınızla bin yıl süren bir günde O'na yükselir.

Evren (kâinat)

Bürûc 85/15 Bilin ki O, (kâinat yokken) ilk olarak yaratan, (ölümden sonra hayatıtekrar) geri getirendir.O, çok bağışlayan ve çok sevendir. Şerefli Arş'ın (kudret ve eğemenlik makamı) sahibidir.

A’râf 7/54 Rabbiniz, gökleri ve yeri altı evrede yaratan ve sonra Arşa hükmeden,gündüzü durmadan kovalayan gece ile bürüyen; güneşi, ayı, yıldızları,hepsini buyruğuna baş eğdirerek var eden Allah’tır. Bilin ki yaratma da,emir de O'nun hakkıdır. Âlemlerin Rabbi olan Allah yücedir.

Yûnus 10/3 Şüphesiz ki Rabbiniz, gökleri ve yeri altı gün içinde (altı evrede) yaratan,sonra da Arşa hükmeden ve varlığı yöneten Allah'tır. ...

Mülk 67/4 Bir aksaklık bulmak için gözünü tekrar tekrar çevir (evrene) bak; (sırrınıkavrayamamaktan) bakışın şaşkın ve bezgin şekilde önüne geridönecektir.

Duhân 44/39 Biz onları ancak hak ve hikmete uygun olarak (gerçek bir sebeple)yarattık. Ama onların çoğu bilmiyorlar.



30

Enbiyâ 21/16-17 Biz gökleri, yeri ve ikisinin arasındakileri oyun olsun diye yaratmadık.Eğer bir oyun, bir eğlence edinmek dileseydik, bunu herhalde kendikatımızdan edinirdik, ama hiç böyle bir şey diler miyiz?

Zâriyât 51/47 Ve evreni (yaratıcı gücümüz ile) inşâ eden biziz ve süphesiz gücümüzle

onu (istikrarlı bir şekilde) genişleticiyiz.(B İ R AÇIKLAMA: Yirminci asırda –Kur’ân’ın bildirmesinden 13 yüzyıl sonra- ilim adamları galaksilerin birbirlerinden uzakla ştı ğ ını, yani evrenin geni şledi ğ ini ke ş fettiler . )

Enbiyâ 21/30 İnkâr edenler göklerin ve yerin (başlangıçta) bir tek bütün olduğunu veBizim sonradan onu ayırdığımızı ve yaşayan her şeyi sudan yarattığımızıgörmüyorlar mı? Hala inanmıyacaklar mı?

Gökyüzü

Fussilet 41/11-12 Ve O, duman (gaz) halinde olan göğe şekil verdi ve ona ve yere:“isteyerek veya istemeyerek ikiniz de (varlık âlemine) gelin” diyebuyurdu, ikisi de: “isteyerek geldik” dediler. Allah, bunun üzerine,onları iki evrede yedi gök olarak yarattı, her göğe kendi işlevini yükledi.Biz yere en yakın olan gökleri ışıklarla süsledik. Ve onları emniyetlikıldık: işte bu Kudret sahibi ve her şeyi Bilen'in takdiridir.

Ra'd 13/2 Görmekte olduğunuz gökleri direksiz olarak yükselten, sonra Arşa istivaeden (ona hükmeden), güneşi ve ayı emrine boyun eğdiren Allah'tır. (Bunların) her biri muayyen bir vakte kadar akıp gitmektedir. O,

Rabbinize kavuşacağınıza kesin olarak inanmanız için her işi düzenleyipâyetleri açıklamaktadır.

En’âm 6/97 O, kara ve denizin karanlıklarında kendileri ile yol bulasınız diye siziniçin yıldızları yaratandır. Gerçekten biz, bilen bir toplum için âyetlerigeniş geniş açıkladık.

Hicr 15/16-18 Gerçekten de Biz, gökyüzüne burçları (büyük takım yıldızları)serpiştirdik ve onları seyredenler için süsleyip bezedik. Ve onlarıkovulmuş her türlü şeytani güce karşı koruma altına aldık; öyle ki (göğün) sırlarını çalmaya çalışacak olanın ardına hemen parlak bir alev

takılır.

Yâsîn 36/38 Güneş de kendine ait bir yörüngede akıp gider; bu, güçlü ve bilgin olanAllah'ın kanunudur.

Yâsîn 36/39 Ve aya gelince, Biz onu kuru ve eğik bir hurma dalını andırır halegelinceye kadar çeşitli safhalardan geçirdik.



31

Yâsîn 36/40 Ne güneş aya erişebilir, ne de gece gündüzü yok edebilir, çünkü hepsiuzayda (yasalarımız doğrultusunda) bir yörüngede yüzerler.

Yûnus 10/5 Güneşi parlak bir ışık, ayı nûrlu yapan yılların sayısını ve hesabıbilesiniz (zamanı ölçebilesiniz) diye aya evreler (konak yerleri) koyan

O'dur. Bunların hiçbirini Allah bir anlam ve amaçtan yoksun yaratmış değildir. Bilen topluluk için âyetlerini Allah ayrıntılı olarak açıklıyor.

Yeryüzü

Ankebût 29/20 De ki: “Yeryüzünde gezip dolaşın da, Allah ilk başta nasıl yaratmış birbakın. İşte Allah bundan sonra Âhıret hayatını da yaratacaktır”.Gerçekten Allah her şeye kadirdir.

Fussilet 41/10 O, (arzı yarattıktan sonra) üzerine muhkem dağlar yerleştirdi, ona sayısız

nimetler bağışladı ...(B İ R AÇIKLAMA: Birçok mealde “sabit da ğ lar” terimi kullanılıyor . Butabirin isabetli olmadı ğ ı açıkça görülüyor . Gerçekte da ğ lar ve hatta kıt'alar sabit de ğ il Allah’ın koydu ğ u jeolojik ve tektonik kanunlarıyla yava ş hareket eder haldedirler .

Ve o yerinden oynatılmaz sandı ğ ın da ğ ların, bulutlar gibi geçip gitti ğ ini görürsün; bu her şeyi şa şmaz bir düzene ba ğ layan Allah’ın i şidir. Do ğ rusuO yaptıklarınızdan Haberdârdır. (Neml 27/88:))

Nûh 71/19-20 Yeryüzünde dolaşabilmeniz, geniş yollar ve geçitlerden geçebilmeniz için

onu size (yayılmış) halı gibi yapan O'dur.

Furkan 25/53 Birinin suyu tatlı ve susuzluğu giderici, diğerininki tuzlu ve acı iki denizisalıveren ve aralarına bir engel, aşılmaz bir sınır koyan O'dur.

Hayat

Câsiye 45/13 Göklerde olanları, yerde olanları, hepsini sizin buyruğunuz altınavermiştir. Doğrusu bunda düşünen kimseler için dersler vardır.

Bakara 2/29 O, yerde ne varsa hepsini sizin için yarattı. Sonra (kendine has bir şekilde)semaya yöneldi, onu yedi kat olarak yaratıp düzenledi (tanzim etti). O,her şeyi hakkıyla bilendir.

Hicr 15/19-20 Yeri uzatıp yaydık, orada muhkem dağlar yerleştirdik, yine oradamiktarı ve ölçüsü belirli olan şeyler bitirdik. Orada hem sizin için hemde rızıkları size ait olmayanlar için (gerekli) geçim vasıtaları yarattık.



32

Hicr 15/21 Kaynağı bizim katımızda olmayan hiçbir şey yoktur. Biz kusursuzcabelirlenmiş bir ölçüye, bir uyuma dayanmayan hiçbir şey indirmeyiz.

Hicr 15/22 Biz, rüzgarları aşılayıcı olarak gönderdik ve gökten bir su indirdik deonunla su ihtiyacınızı karşıladık. (Biz bunları yapmasaydık) siz onu

(yeterli) suyu depolayamazdınız. Nahl 16/5 Hayvanları da O yarattı. Onlarda sizin için ısıtıcı (şeyler) ve birçok

faydalar vardır. Onlardan bir kısmını da yersiniz.

Nahl 16/6 Onları ak şamleyin getirirken, sabahleyin salıverirken de sizin içinayrıca bir güzellik (keyif) vardır.

Nahl 16/7 Bu hayvanlar sizin ağırlıklarınızı, ancak güçlüklere katlanarak varabileceğiniz beldelere taşırlar. Şüphesiz Rabbiniz çok şefkatli, pek merhametlidir.

Nahl 16/8 Atları, katırları ve eşekleri binmeniz ve güzel görünümleri için (yarattı). Allah şu anda bilemeyeceğiniz daha nice şeyleri yaratır.

Nahl 16/13 Yeryüzünde sizin için rengarenk yarattıklarında da öğüt alan bir toplumiçin gerçek bir ibret vardır.

Nahl 16/14 İçinden taze et (balık) yemeniz ve takacağınız bir süs (eşyası) çıkarmanıziçin denizi emrinize veren O'dur. Gemilerin denizde (suları) yara yaragittiklerini de görüyorsun. (Bütün bunlar) onun lûtfunu aramanız venimetine şükretmeniz içindir.

Nahl 16/15-16 Sizi sarsmaması için yeryüzünde sağlam dağları, yolunuzu bulmanız içinde ırmakları ve yolları yarattı.Daha nice alametler (yarattı). İnsanlar, yıldızlarla da yollarını bulurlar.

İ brâhîm 14/34 Kendisinden istediğiniz (insanın hayrına ve yararına olacak) her şeydensize veren O'dur. Allah'ın nimetini saysanız bitiremezsiniz. Doğrusuinsan pek zâlim ve çok nankördür.

A'lâ 87/1-5 Yaratıp düzene koyan, takdir edip yol gösteren, (topraktan) yeşil otuçıkaran, sonra da onu kapkara bir sel artığına çeviren yüce Rabbininadını tesbih (ve takdis) et.

Ra'd 13/17 Allah gökten su indirir, dereler onunla dolar taşar...

Nahl l6/10-ll Gökten suyu indiren O'dur. İçilecek su ondandır. Hayvanlarınızıotlatacağınız bitkiler de onunla meydana gelir. Allah o su ile sizin içinekinler, zeytin ve hurma ağaçları, üzümler ve her türlü meyvelerdenbitirir, işte bunlarda düşünen bir toplum için büyük bir ibret vardır.



33

En’âm 6/99 O, gökten su indirendir, işte biz her çeşit bitkiyi onunla bitirdik. Obitkiden de kendisinde üstüste binmiş taneler bitireceğimiz bir yeşillik;hurmanın tomurcuğundan sarkan salkımlar; üzüm bağları; bir kısmıbirbirine benzeyen, bir kısmı da benzemeyen zeytin ve nar bahçelerimeydana getirdik. Meyve verirken ve olgunlaştığı zaman her birinin

meyvesine bakın! Kuşkusuz bütün bunlarda inanan bir toplum içinibretler vardır.

Yûnus 10/24 Dünya hayatının hâli, ancak gökten indirdiğimiz bir yağmurun haligibidir ki, insanların ve hayvanların yedikleri yeryüzü bitkileri onunlayetişip birbirine karışmıştır. Nihayet yeryüzü (o bitkilerle) bütün zinet vegüzelliklerini alıp süslendiği ve sahipleri de onun üzerine (her türlütasarrufa) kadir olduklarını sandıkları bir sırada, geceleyin veyagüpegündüz ansızın ona emrimiz (afetimiz) geliverir de, bunları, sankidün yerinde hiç yokmuş gibi, kökünden yolunmuş bir hâle getiririz. İştedüşünen bir toplum için, âyetleri böyle ayrı ayrı açıklıyoruz.

İnsan

Lokmân 31/28 Ey insanlar! Sizin yaratılmanız ve yeniden diriltilmeniz tek bir canlınınyaratılması ve yeniden diriltilmesi gibidir: Şüphe yok ki Allah, her şeyiişiten her şeyi görendir. (B İ R AÇIKLAMA: Bazı mutasavvıfların Kur’ân'dan esinlenen, genel dü şünü şüne (görü şüne) göre insan sadece çe şitli hücrelerin birle şmesindenmeydana gelmi ş geli şmi ş biyolojik bir varlık de ğ ildir; insan iki ayrı safha ve planda, önce ruhu metafizik planda sonra da biyolojik benli ğ i materiyal

planda yaratılmı ştır . ikisinin birlikteli ğ i insanı olu şturur . Ruh bedenehâkimdir ve onu yönlendirir . İ nsana ölüm hali gelince, ölümsüz olan ruhbedeni terk eder ve ruhsuz insan dünyevi hayata veda eder . Fakat, bedenimeydana getiren hücreler kısa bir müddet daha canlı kalırlar . İ lmin ilerlemesi ile biyolojik varlı ğ ımız hakkında yeni şeyler ö ğ renebiliyoruz . Fakat biyolojik planın fevkinde olan metafizik plana ait ruh hakkında, mevcut oldu ğ u inancımızdan ba şka bir bilgimiz yok .

. Ey Muhammed! Sana ruhun ne oldu ğ unu soruyorlar, de ki: “Ruh, Rabb’imin emrinden ibarettir (i şlerinden bir i ştir), size pek az bilgi verilmi ştir, (bunun mahiyetini anlayamazsınız)” . ( İ srâ 17/85:)

Antropolo ğ lar basit bir varlıkmı ş gibi insanın orijinini bulmayaçalı şıyorlar ... İ lk insan olan Âdem a . s . dünyada de ğ il, e şiyle birlikte metafizik bir planda yani Cennette yaratılmı ş sonra dünya hayatına kendileri ve onlarıtakip eden nesillerin orada bir müddet ya şamaları için yollanmı şlardır . Âdem ve e şinin metafizik bir planda olan Cennette hangi görünü şte olduklarıne şekilde ya şadıkları insanın dünya hayatında sahip oldu ğ u idrak kapasitesinin fevkindedir . )



34

Nûr 24/45 Allah (yeryüzündeki) bütün canlıları sudan yaratmıştır. Kimi karnıüzerinde sürünür, kimi iki ayakla yürür, kimi dört ayakla yürür. Allahdilediğini yaratır. Allah şüphesiz her şeye Kadir'dir.

En’âm 6/98 O, sizi bir tek nefisten yaratandır. (Sizin için) bir kalma yeri (Âhıret

hayatı), bir de emânet olarak konulacağınız yer (dünya hayatı) vardır.Anlayan bir toplum için âyetleri ayrıntılı bir şekilde açıkladık.

Bakara 2/30 Rabbin meleklere: “Ben yeryüzünde bir halîfe (insan) var edeceğim”demişti. Melekler (O'na) “orada bozgunculuk yapacak kanlar, akıtacak birini mi var edeceksin” dediler...

Nisâ 4/1 Ey insanlar! Sizi tek bir canlıdan yaratan, ondan eşini var eden veikisinden pek çok erkek ve kadın meydana getiren Rabbinize karşısorumluluğunuzun bilincinde olun ...

Nahl 16/4 O, insanı bir damla sudan yarattı. Fakat bakarsın ki (insan) Rabbineapaçık bir hasım oluvermiştir.

Teğâbün 64/2-3 Sizi yaratan O'dur. Böyle iken kiminiz kâfir, kiminiz mümindir. Allahyaptıklarınızı görendir. Gökleri ve yeri yerli yerince yarattı. Sizişekillendirdi ve şekillerinizi de güzel yaptı. Dönüş ancak O’nadır.

Zümer 39/6 ... Sizi annelerinizin karınlarında üç türlü karanlıkta, bir yaratılıştandiğer bir yaratılışa geçirerek yaratmaktadır...(B İ R AÇIKLAMA: Bu üç karanlık, tıbbın ö ğ retisine göre: 1- yumurtalık, 2- follop borusu, 3- rahim duvarı/amniyon kesesidir diye dü şünebiliriz . )

Nahl 16/78 Allah, sizi, annelerinizin karnından bir şey bilmez halde çıkarmıştır.Belki şükredersiniz diye size, kulak (işitme), gözler (görme), kalp yetisi (gönül, duygu) bahşetmişti.

Mü'minûn 23/12-14İmdi gerçek şu ki: Biz insanı balçığın özünden yaratıyoruz, ve sonra onudöl suyu damlası halinde (rahimde) özel bir koruma altında tutuyoruz;sonra bu döl suyu damlasından döllenmiş hücreyi yaratıyoruz; sonra budöllenmiş hücreden de cenini ve ceninden kemikleri yaratıyoruz; sonrada kemiklere et giydirip onu yepyeni bir yaratık halinde var edip ortayaçıkarıyoruz ...

Rûm 30/54 Sizi güçsüz olarak yaratan, güçsüzlüğünüzden sonra kuvvetli kılan,sonra da kuvvetliliğin ardından güçsüz ve ihtiyar yapan Allah’tır. Odilediğini yaratır; bilendir. Kadir olandır.

Secde 32/7 O (Allah) ki, yarattığı her şeyi güzel yapmış ve ilk başta insanı çamurdan (topraktaki elementlerden) yaratmıştır.

Secde 32/8 Sonra onun zürriyetini, dayanıksız bir suyun özünden üretmiştir.



35

Secde 32/9 Sonra onu tamamlayıp şekillendirmiş, ona kendi ruhundan üflemiştir.Ve sizin için kulaklar, gözler, kalpler yaratmıştır. Ne kadar azşükrediyorsunuz!

Vâkıa 56/58-59 Boşalttığınız insan tohumunu (erkeğin menisi, kadının yumurtası) görüyor

musunuz? Onu siz mi yarattınız, yoksa yaratıcısı Biz miyiz?Ahzâb 33/43 Sizi karanlıklardan aydınlığa çıkarmak için üzerinize rahmetini

gönderen O’dur. Melekleri de size istiğfar eder. Allah, müminlere karşıçok merhametlidir.

Mü'min 40/57 Elbette göklerin ve yerin yaratılması, insanların yaratılmasından dahabüyük bir şeydir. Fakat insanların çoğu bilmezler.

Enbiyâ 21/34 Biz, senden önce de hiçbir beşere ebedîlik vermedik. şimdi sen ölürsen,sanki onlar ebedî mi kalacaklar?

Nahl 16/70 Sizi Allah yarattı; sonra sizi vefat ettirecek. Daha önce bilgili iken hiçbirşeyi bilmez hale gelsin diye sizden bazı kimseler ömrün en kötü çağına(ihtiyarlığa) kadar yaşatılacak, şüphesiz ki Allah bilgilidir, Muktedirdir (kudretlidir).

Hac 22/5 Ey insanlar! Eğer yeniden dirilmekten şüphede iseniz, şunu bilin ki, bizsizi topraktan (topraktaki elementlerden), sonra nutfeden, sonra alak’dan (aşılanmış yumurtadan), sonra uzuvları (önce) belirsiz, (sonra) belirlenmiş canlı et parçasından (uzuvları zamanla oluşan ceninden) yarattık ki size (kudretimizi) gösterelim. Ve dilediğimizi, belirlenmiş bir süreye kadarrahimlerde bekletiriz; sonra sizi bir bebek olarak dışarı çıkarırız. Sonragüçlü çağınıza ulaşmanız için (sizi büyütürüz), içinizden kimi vefat eder;yine içinizden kimi de ömrün en verimsiz (ihtiyarlık) çağına kadargötürülür; ta ki bilen bir kimse olduktan sonra bir şey bilmez halegelsin. Sen, yeryüzünü de kupkuru ve ölü bir halde görürsün; fakat biz,üzerine yağmur indirdiğimizde o, kıpırdanır, kabarır ve her çeşitten (veya çiftten) iç açıcı bitkiler verir.

Tâ-Hâ 20/55 Sizi yerden (topraktan, yani topraktaki elementlerden) yarattık; yine sizioraya döndüreceğiz ve bir kez daha sizi ondan çıkaracağız.

Câsiye 45/4 Ey insanlar! Sizin yaratılmanızda ve canlıların yeryüzündeyayılmalarında, kesin olarak inanan kimseler için ibretler vardır.

İsrâ 17/70 Gerçek şu ki: Biz insanoğullarını üstün ve onurlu kıldık; (çeşitli nakilvasıtaları ile) karada ve denizde onların ulaşımını sağladık, temizbesinlerle onları rızıklandırdık ve onları yarattıklarımızın pek çoğundanüstün tuttuk.



36

Enbiyâ 21/37 İnsan, aceleci (bir tabiatta) yaratılmıştır. Size âyetlerimi göstereceğim;benden acele istemeyin.

Lokmân 31/20 Allah'ın göklerdeki ve yerdeki her şeyi (nice varlık ve imkânları) emrinizeverdiğini, nimetlerini açıkça veya gizlice önünüze alabildiğine serdiğini

görmez misiniz?Yine de insanlar arasında öylesi var ki, (Allah hakkında) hiçbir bilgisi, birrehberi ve aydınlatıcı bir kitabı olmadan O'nunla ilgili tartışmalaragirer.

En’âm 6/165 Sizi yeryüzünün halîfeleri kılan, size verdiği (nimetler) hususunda sizidenemek için kiminizi kiminize derecelerle üstün yapan O'dur. DoğrusuRabbinin cezalandırması sür'atlidir; şüphesiz O, merhamet eder,bağışlar.

Tevbe 9/126 Onlar, yılda bir iki defa belaya uğratılıp imtihana çekildiklerini

görmüyorlar mı? Böyleyken yine tevbe etmiyorlar, ibret almıyorlar.Bakara 2/155 Muhakkak sizi biraz korku, biraz açlık ve mallardan, canlardan,

ürünlerden biraz eksiltmekle deneriz, sabredenlere müjdele.

Fussilet 41/49 İnsan, iyilik istemekten usanmaz da, kendisine bir kötülük gelinceumutsuzluğa düşer, me'yus olur.

Fussilet 41/51 İnsana bir nimet verdiğimiz zaman (bizden) yüz çevirir ve yan çizer.Başına bir kötülük gelince de yalvarmaya koyulur.

Yûnus 10/12 İnsana bir darlık gelince, yan yatarken, oturur veya ayakta iken bizeyalvarır yakarır; Biz darlığını giderince, başına gelen darlıktan ötürübize hiç yalvarmamışa döner, işlerinde tutarsız olanlara yaptıkları böylegüzel görünür.

Yûnus 10/13 Andolsun, sizden önceki nice nesilleri peygamberleri, kendilerine apaçık deliller getirdikleri halde (yalanlayıp) zulmettikleri vakit helâk ettik.Onlar zaten inanacak değillerdi. İşte biz suçlu toplumu böylecezalandırırız.

Zümer 39/8 İnsanın başına bir sıkıntı gelince, Rabbine yönelerek O'na yalvarır.Sonra Allah kendisinden ona bir nimet verince, önceden yalvarmış olduğunu unutur. Allah’ın yolundan saptırmak için O'na eşler koşar. (Ey Muhammed!) De ki: “Küfrünle biraz eğlenedur; çünkü sen,muhakkak cehennem ehlindensin!”

Beled 90/4 İnsanoğlunu zorluklara katlanacak şekilde yarattık.

Beled 90/5 İnsanoğlu, kendine kimsenin güc yetiremiyeceğini mi sanıyor?



37

Beled 90/6 “Yığın yığın mal tüketmişimdir” diyor.

Beled 90/7 O, kimsenin kendisini görmediğini mi sanıyor?

Beled 90/8-9 Biz ona iki göz, bir dil ve iki dudak vermedik mi?

Beled 90/10 Biz ona eğri ve doğru iki yolu da göstermedik mi?

Beled 90/11-12 Ama o sarp yokuşa tırmanmayı denemedi.O sarp yokuşun ne olduğunu sen bilir misin?

Beled 90/13-16 O, harp esiri (veya köle) azad etmek, kurtarmaktır. Yahut, açlık gününde, yakını olan bir öksüzü, yahut toprağa serilmiş bir yoksuludoyurmaktır.

Beled 90/17-18 Sonra da iman edenlerden olup birbirine sabrı tavsiye edenlerden,

birbirine merhameti tavsiye edenlerden olanlar var ya, işte onlarAhiret mutluluğuna erenlerdir.

Beled 90/19-20 Âyetlerimizi inkar edenler ise; kötülüğe batmış kimselerdir.Üzerlerinde etrafı sımsıkı kapatılmış bir ateş vardır.

Âl-i İmrân 3/145 Hiçbir kimse Allah'ın izni olmadan ölmez, o, bir vakte (ecele)bağlanmıştır ...

Mü'minûn 23/15-16Ve bütün bunlardan sonra, kaçınılmaz olarak (hepiniz) ölümütadıyorsunuz; ve en sonunda da Kıyâmet günü, şüphesiz,diriltileceksiniz.

İnsanı yücelten hassalar:

İman

Bakara 2/285 Peygamber, Rabbi tarafından kendisine indirilene îmân etti, müminlerde (îmân ettiler). Her biri Allah'a, meleklerine, kitaplarına,peygamberlerine îmân ettiler. “Allah’ın peygamberlerinden hiçbiriarasında ayırım yapmayız, işittik, itaat ettik. Ey Rabbimiz, affına

sığındık! Dönüş sanadır” dediler.(B İ R AÇIKLAMA: İ man, özetle, “Yaradanın Zat’ını görmedi ğ i halde, ba ştakendisinin yoktan varolu şu olmak üzere, var olan her şeyin bir varlık nedenioldu ğ unu dü şünerek, insanın Yaratıcı güç olan Allah’a inanması, ya şamınıO’nun peygamberleri ve yolladı ğ ı kitaplarla gösterdi ğ i yolda, O’na tamteslimiyetle ya şamayı kabul etmesidir” denebilir . Günümüz için en geçerliîmân yolu Muhammed a . s .’a vahyedilen Kur’ân’ın vazetti ğ i yol, yani İ slamdır .



38

Müslüman'ın Hrıstiyan veya Musevi dinine geçmesi aklen, ilmen, mantıkenmümkün de ğ ildir . Çünkü, Müslümanlı ğ ın içinde gerçek manada ikisi devardır . İ slam Hz . İ sâ'yı da, Hz . Musâ'yı da ve di ğ er bütün peygamberleri de, Allah'ın gönderdi ğ i yüce peygamberler olarak bilir . Buna mukabil Hrıstiyanlı ğ ın ve Musevili ğ in içinde Kur’ân-ı Kerim’in getirdi ğ i hükümler

eksiktir . ) Bakara 2/152 Artık Ben'i anın. Ben de sizi anayım. Bana şükredin, Bana îmân edin,

nankörlük etmeyin.

Enfâl 8/55 Şüphesiz Allah katında, canlıların en kötüsü, inkar edenlerdir (kâfir olanlar). Çünkü onlar îmân etmezler.

Amel-i sâlih (iyi işleri en iyi şekilde yapma)

(AÇIKLAMA : A şa ğ ıdaki âyetlerde görülece ğ i gibi sadece ibâdetlerde de ğ il,aynı zamanda dünyevi ve toplumsal i şlerin görülmesinde de o i şin hakkınıvererek mükemmel biçimde yapılması emredilmektedir . )

Ra'd 13/29 İman edip iyi işler yapanlara ne mutlu! Varılacak güzel yurt da onlariçindir.

Bakara 2/277 Şüphesiz îmân edip sâlih ameller işleyen, namazı dosdoğru kılan vezekâtı verenlerin mükâfatları Rableri katındadır. Onlara korku yoktur.Onlar mahzun da olmayacaklardır.

Fâtır 35/10 Kim izzet ve şeref istiyor idiyse, bilsin ki, izzet ve şerefin hepsiAllah'ındır. O'na ancak güzel sözler yükselir (ulaşır). Onları da Allah'aamel-i sâlih (iyi işleri en iyi sekilde yapma) ulaştırır ...

Sâd 38/28 Yoksa biz, îmân edip de iyi işler yapanları, yeryüzünde bozgunculuk yapanlar (fesat çıkaranlar) gibi mi tutacağız? Veya (Allah'tan) korkanlarıyoldan çıkanlar gibi mi sayacağız?

Şûrâ 42/22-23 ... îmân edip iyi işler yapanlar da cennet bahçelerindedirler. Rablerininyanında onlara diledikleri her şey vardır, işte büyük lütûf budur. İşteAllah’ın, îmân eden ve iyi işler yapan kullarına müjdelediği nimet

budur. Deki: Ben buna karşılık sizden akrabalık sevgisinden başka birücret istemiyorum. Kim bir iyilik işlerse onun sevabını fazlasıyla veririz.şüphesiz Allah bağışlayan, şükrün karşılığını verendir.

Şûrâ 42/26 Allah, îmân edip iyi işler yapanların tevbesini kabul eder, lûtfûndanonlara, fazlasını verir. Kâfirlere gelince, onlara da çetin bir azap vardır.

Câsiye 45/30 İnanıp iyi işler yapanlara gelince, Rableri onları rahmetine kabul ederişte apaçık kurtuluş budur.



39

İlim*

(B İ R AÇIKLAMA: Bilginin/ilmin men şei Allah’tır . Göklerde ve yerde insanınhenüz bilemeyece ğ i ve idrak edemiyece ğ i nice şeyler vardır ki, bunları, yanimutlak gaybı “kaderi” sadece Allah bilir, O zamanı geldi ğ inde diledi ğ i

kadarını, diledi ğ i kimseler, genelde bu yolda gayret sarfeden insanlar,alimler vasıtasıyla gün ı şına çıkarıp insanlı ğ ın istifadesine sunar: “kaza” . Böylece Allah'ın insana ö ğ renmeyi nasip etti ğ i şeyler artık mutlak “Gayb”olmaktan çıkar . Allah emir ve haberlerini ve bilgiyi yarattıklarına iki ayrı yolla iletir:1- Vahiy ve ilham yoluyla . 2- İ nsana verdi ğ i Akıl vasıtasıyla . Aklın kullanılması ile elde edilen bilgi, insanın gayret ve çalı şmasınaba ğ lanmı ştır; Vahiy ve ilham ise Allah'ın seçti ğ i kullarına iletisidir . İ nsan,vahiy söz konusu olunca edilgen, akıl söz konusu olunca etkendir . ) Akıl vasıtasıyla elde edilen bilgi, Allah'ın yaratmı ş oldu ğ u maddi kâinatın ve

ona hükmeden yine Allah'ın koydu ğ u kanunların gözlemlenip incelenmesi ileelde edilir, genelde maddî âlemle alâkadar olur .

Di ğ er planlardaki yaradılı şları, varolu şları inceleyip ö ğ renebilme kapasitesiinsâni-zihnî yetiler arasında bulunmamaktadır . Akıl bilginin kayna ğ ı de ğ il,var olanın, Allah'ın nasip ve müsaade etti ğ i kadarının ke ş fedicisi ve ortayaçıkarıcısıdır .

Vahiyde oldu ğ u gibi, Tabiat ilimleri'nin temelinde de bir takım îmâniumdeler (do ğ malar) bulunmaktadır . Bunlara zımnen ya da açık bir şekildeîmân etmedikçe Tabiat Bilimleri'ni in şa etmek mümkün de ğ ildir .

Bunun için mutlaka:1) Bizden ba ğ ımsız olarak bizim dı şımızda var olan maddî bir âleminvarlı ğ ına,2) Bu maddî âlemden bilgi (enformasyon) elde etmenin mümkün oldu ğ una,3) Bu maddî âlemin anla şılabilir oldu ğ una, yani bu âlemde vuku bulanolayların: tasvir edilebilir, açıklanabilir ve öngörülebilir olduklarına pe şinenîmân etmek şarttır .

Tabiat ilimleri tümüyle maddî, yani objektif bir biçimde ölçülebilme özelli ğ iolan bir âleme dayanır ve bu âlemin düzeninin ve bu düzenin uymaktaoldu ğ u kuralları:

1-Ara ştırır, 2) ke ş feder, ve 3) tahkik eder . İ nsandan ba ğ ımsız bir dı ş âleme îman bütün Tabiat ilimleri'nin temelidir . Tabiat ilimleri hakkındaki bilgilerimiz asla nihaî bilgiler olamaz; zamanla geli şirler .

__________________*Bu konunun ayrıntıları için ayr . bkz: Dr . Ahmet Yüksel Özemre, Kur’ân-ı Kerim ve Tabiat İ limleri, İstanbul 1999.



40

Pozitif ve Tabii ilimler ve din, birbirinin kar şıtı ve biri di ğ erinin reddedicisi,inkârcısı de ğ ildirler . İ kisinin de kayna ğ ı bizatihi kendileri de ğ ildir, YüceYaratıcıdır . İ kisinin de ortak vasıfları vardır . Bunlar:

1--Her ikisinin de temelinde îmân edilmesi gerekli olan birtakım umdelerinin

bulunması .2-Her ikisinin de insandan ba ğ ımsız olmasıdır . Yani insan, dinin de pozitif ilimlerin de gerçeklerine kar şı pasiftir . Bunları ancak ke ş feder ya da idrâk eder; bunları îcad edemez! Bunların yerine kendi arzu ve hevesine uygunolanları da vaz edemez! Böyle yapsa ya da yaptı ğ ını zannetse bile bu bir gerçe ğ e tekabül etmez . Bu, olsa olsa, ki şili ğ inin ilmî idrak ve temyizden yoksun oldu ğ unu yansıtır, ve keza, cehaletinin büyüklü ğ ünü gösterir .

Bu kapsamda, mesela: Fizik'de “Gravitasyon (Evrensel Çekim) Kanunu”nu,Geometri'de“Pitagor Teoremi”ni, Kimya'da sofra tuzunun terkibini,

Astronomi'de “Güne ş Sistemi”ni, Biyoloji'de “Genetik Kanunları”nı ister birinin emriyle ya da birisi böylesini uygun gördü diye, ister referandumla,ister icma-i ümmet ile de ğ i ştirmek mümkün de ğ ildir . Aynı şekilde açık, seçik,kesin objektif ve aklî bir kanıt olmaksızın, bir iddiayı gene bu yollarla bir ilmî gerçekmi ş gibi tescil etmek de gerçe ğ i yansıtmaz . Çünkü bütün Kur’ân'î veilmî gerçekler insandan ve insan irâdesinden tamamen ba ğ ımsız olan bir varlı ğ a sahiptirler .

İ nsan Allah’ın lûtfuyla ula ştı ğ ı ufacık bilgi birikimiyle kendini her şeyinüstünde görmemeli ve Yaradan'ı asla unutmamalıdır . )

En'âm 6/59 Gaybın (yaratılmış varlıkların idrakini aşan) anahtarları Allah’ınkatındadır, onları ancak O bilir. Karada ve denizde olanı bilir.Düşen yaprağı, yerin karanlıklarında olan taneyi ancak O bilir, yaş vekuru (ölü veya canlı) hiçbir şey yoktur ki (O'nun) apaçık fermanında (Kitabında) apaçık kayıt edilmiş olmasın.

Rûm 30/7 Onlar bu dünya hayatının yalnız görülen yüzünü tanırlar, ebedî ve nihaiolandan (Âhıretten) ise tamamen habersizdirler.

Alâk 96/1-2 İnsanı döllenmiş bir yumurta hücresinden yaratan Rabbin adına oku!

Alâk 96/3-5 Çünkü Rabbin sonsuz kerem sahibidir, insana bilmediğini bildiren,kalemi (yazı için) kullanmayı öğretendir.

Alâk 96/6-8 Gerçek şu ki, insan kendini yeterli gördüğü için azar. Kuşkusuz dönüş Rabbinedir.

Zümer 39/9 … (Ey Muhammed!) De ki: “Bilenlerle bilmeyenler bir olur mu ?”doğrusu ancak akıl sahipleri öğüt alırlar.



41

Hikmet (Bilgelik)

Al-i mran 3/18 Allah, melekler ve ilim sahipleri, ondan başka ilah olmadığına adaletleşâhitlik ettiler. Ondan başka ilah yoktur. O, mutlak güç sahibidir, hükümve hikmet sahibidir.

Bakara 2/32 Melekler, "Seni bütün eksikliklerden uzak tutarız. Senin bizeöğrettiklerinden başka bizim hiçbir bilgimiz yoktur. Şüphesiz her şeyihakkıyla bilen, her şeyi hikmetle yapan sensin" dediler.

Bakara 2/269 Hikmeti dilediğine verir. Kime hikmet vermişse şüphesiz ona, çokcahayır verilmiştir. Bundan ancak akıl sahipleri ibret alır.

Kamer 54/4-5 İnsanlara onları kötülükten koruyup vazgeçirecek nice önemli haberlergelmiştir; bu büyük bir hikmet'tir. Fakat bu uyarmalar fayda vermez.

Nisâ 4/113 (Ey Muhammed!):...Allah sana Kitab ve hikmeti indirmiş sanabilmediğini öğretmiştir. Allah’ın sana olan nimeti ne büyüktür!

Nahl 16/125 Sen (Ey Muhammed!): Rabbinin yoluna hikmetle, güzel öğütle çağır...

Nisâ 4/54 Yoksa onlar, Allah’ın lûtfundan verdiği şeyler için insanlara hased miediyorlar? Oysa İbrâhîm soyuna Kitab'ı ve hikmeti verdik ve onlarabüyük bir hükümranlık bahşettik.

Bakara 2/251 … Allah Dâvûd'a hükümranlık ve hikmet verdi ...

Lokmân 31/12 And olsun ki, Lokmân'a, Allah'a şükretmesi için hikmet verdik.Şükreden kimse ancak kendisi için şükretmiş olur. Nankörlük edenlerise, bilsinler ki Allah her şeyden müstağnidir, ve övülmeye lâyık olandır.

Mâ’ide 5/110 Allah, o zaman şöyle diyecek: “Ey Meryem oğlu İsâ! Sana ve annene (verdiğim) nimetimi hatırla! Hani seni mukaddes ruh (Cebrâîl) iledesteklemiştim; (bu sayede) sen beşikte iken de yetişkin çağında dainsanlarla konuşuyordun. Sana Kitabı (okuyup yazmayı), hikmeti, Tevratve İncil'i öğretmiştim. ...

Zuhruf 43/63 İsâ (mûcizevi) belgeleri getirdiği zaman demişti ki: “Size hikmetle ve

ayrılığa düştüğünüz şeylerin bir kısmını açıklamak üzere geldim.Allah'a karşı gelmekten sakının, bana itaat edin.”

Ahzâb 33/34 Evlerinizde okunan Allah'ın âyetlerini ve hikmetini hatırlayın. ŞüphesizAllah haberdar olandır, Lâtif olandır.(B İ R AÇIKLAMA: Bütün bu âyetlerden, hikmet'in asıl sahibinin Allaholdu ğ u, hikmetlerinden diledi ğ ini diledi ğ ine verdi ğ ini, hikmet dolayısıyla zuhur eden hayırların, ancak aklını isabetle ve dirayetle kullanabilenler tarafından idrak edilebilece ğ i sonucu çıkmaktadır . )



42

Akıl *

Zümer 39/21 Görmedin mi? Allah gökten bir su indirdi, onu yerdeki kaynaklarayerleştirdi, sonra onunla türlü türlü renklerde ekinler yetiştiriyor. Sonraonlar kurur da sapsarı olduklarını görürsün. Sonra da onu kuru bir

kırıntı yapar. Şüphesiz bunlarda akıl sahipleri için öğüt vardır.

Tâ-Hâ 20/54 ... şüphesiz bunda akıl sahipleri için (Allah’ın kudretine) işaretler vardır.

Tâ-Hâ 20/128 ... Doğrusu bunda akıl sahipleri için ibretler vardır.

Sâd 38/29 (Ey muhammed!) Sana indirdiğimiz bu kutsal ilâhi Kitab’ın mesajıüzerinde insanlar iyice düşünsünler ve akıl ve iz'an sahipleri ondan dersalsınlar.

Âl-i İmrân 3/7 ... ilimde derinleşmiş olanlar: “Ona inandık, hepsi Rabbimizin

katındandır” derler. Bunu ancak akıl sahipleri düşünebilirler.

Zümer 39/18 O kullarım, onlar ki sözü dinlerler, sonra da en güzeline uyarlar. İşteAllah’ın doğru yola eriştirdikleri onlardır. Onlar akıl sahipleridir.

Bakara 2/170 Onlara (müşriklere) Allah’ın indirdiğine uyun dendiğinde: “Hayır bizatalarımızın uyduğuna uyarız” derler. İyi ama ya atalarınızın aklı birşeye ermiyorsa ve doğru yolda olmayan kimselerse!

Bakara 2/171 İnkâr edenlerin durumu, sadece çobanın bağırıp çağırmasını işiten(sürüdeki) hayvanların durumuna benzer; çünkü onlar sağırdırlar,

dilsizdirler, kördürler, bu yüzden akledemezler.Yûnus 10/100 ... O, akıllarını kullanmayanları murdar (inkârcı) kılar.

(B İ R AÇIKLAMA: Kur'ân-ı Kerim'de yer alan birçok âyette isabetli vedirayetli bir biçimde kullanılan akıl yüceltilmekte; Kur’ân’ı ve Kâinatıanlamak, dü şünmek, ibret almak ve ö ğ üt almak, cehalette kalmamak,aydınlanmak ve hidayete ermek için akıl, “olmazsa olmaz” kabul edilmekte,aklını kullanmayanlar ise yerilmektedir . )

Bilgi

En'âm 6/59 Gaybın (yaratılmış varlıkların idrakini aşan) anahtarları Allah’ınkatındadır, onları ancak O bilir. Karada ve denizde olanı bilir.Düşen yaprağı, yerin karanlıklarında olan taneyi ancak O bilir, yaş vekuru (ölü veya canlı) hiçbir şey yoktur ki (O'nun) apaçık fermanında (Kitabında) apaçık kayıt edilmiş olmasın. _______________ * Bu konunun ayrıntıları için ayr . bkz: Dr . Ahmet Yüksel Özemre, İ slam'da Aklın Önemi ve Sınırı, İstanbul 1995.



43

Hâkka 69/51-52 Ve o (Kur’ân), gerçekten kat'î bilginin ta kendisidir. O halde, uluRabbinin adını yüceltip noksanlıklardan tenzih et!(B İ R AÇIKLAMA: Allah katından gelen ve “kat'î bilginin kendisi” olan Kur’ân: Oku! Gözlemle! Dü şün! buyruklarıyla metodolojisini de göstererek insanların, kâinatı, tabiatı ve onları düzenleyen, Allah'ın buyru ğ u olan tabiat

kanunlarını da, yani pozitif ve tabii ilimleri de ara ştırıp ö ğ renmesini veonlardan yararlanmasını cesaretlendiriyor . )

Sevgi

Bakara 2/165 İnsanlardan bazıları Allah'tan başkasını Allah'a denk tanrılar edinir deonları Allah'ı sever gibi severler; îmân edenlerin Allah'a olan sevgileriise (onlarınkinden) çok daha fazladır. Keşke zâlimler, azâbı gördüklerizaman (anlayacakları gibi) bütün kuvvetin Allah'a ait olduğunu veAllah’ın azâbının çok şiddetli olduğunu önceden anlayabilselerdi.

Rûm 30/21 Allah'ın (varlığının belgelerinden) işaretlerinden biri de onlarla huzurbulasınız diye, kendi cinsinizden eşler yaratması ve aranıza sevgi vemerhamet koymasıdır. Bunda şüphesiz düşünen insanlar için derslervardır.

Sabır

Meâric 70/19-21 Gerçek şu ki insan pek hırslı (ve çok sabırsız) yaratıldı; başına birkötülük geldiğinde sızlanmaya başlar; iyilik gelince (başkalarıyla)paylaşmaz.

Bakara 2/45-46 Sabır ve namaz ile Allah'tan yardım isteyin. şüphesiz o (sabır ve namaz),Allah'a saygıdan kalbi ürperenler dışında herkese zor ve ağır gelen birgörevdir.Onlar, kesinlikle Rablerine kavuşacaklarını ve O'na döneceklerinidüşünen ve bunu kabullenen kimselerdir.

Hûd 11/115 (Ey Muhammed!) Sabırlı ol, çünkü Allah güzel iş yapanların mükâfatınızayi etmez.

Bakara 2/153 Ey îmân edenler! Sabır ve namaz ile Allah'tan yardım isteyin. Çünkü

Allah muhakkak sabredenlerle beraberdir.

Bakara 2/156-157 O Sabredenler, kendilerine bir bela geldiği zaman: Biz Allah’ınkullarıyız ve biz O'na döneceğiz, derler. İşte Rablerinden bağışlamalarve rahmet hep onlaradır. Ve doğru yolu bulanlar da onlardır.

Meryem 19/65 (O) göklerin, yerin ve ikisi arasındaki şeylerin Rabbidir. Şu halde O'nakulluk et; O'na kulluk etmek için sabırlı ve metanetli ol. O'nun bir adaşı (benzeri) olduğunu biliyor musun? (Asla benzeri yoktur).



44

Âl-i İmrân 3/125 Evet, siz sabır gösterir ve Allah'tan sakınırsanız, onlar (düşmanlarınız) hemen şu anda üzerinize gelseler, Rabbiniz, belirli nişan taşıyan beş binmelekle sizi takviye eder.

Nahl 16/96 Sizde olanlar (dünya malı) tükenir ama Allah katında olanlar sonsuzdur,

tükenmez. Elbette sabredenlere, yapmakta olduklarının en güzeliylemükâfatlarını vereceğiz.

Tevâzu

Furkan 25/63 Rahmân'ın (has) kulları onlardır ki, yeryüzünde tevazu ile yürürler vekendini bilmez kimseler onlara laf attığında (incitmeksizin) “Selâm!”derler (geçerler).

Nisâ 4/86 Bir selâm ile selâmlandığınız zaman siz de ondan daha güzeli ile

selâmlayın; yahut aynı ile karşılık verin. şüphesiz Allah, her şeyinhesabını arayandır.

Lokmân 31/19 Yürüyüşünde tabiî ol, sesini alçalt. Unutma ki, seslerin en çirkinimerkeplerin sesi(dir).

Dürüstlük

En’âm 6/48 Biz peygamberleri ancak rahmetimizin müjdecileri ve azabımızınuyarıcıları olarak göndeririz. Kim îmân eder ve dürüstlük yolunututarsa (kendini düzeltirse), onlara korku yoktur ve mahzun da

olmayacaklardır.

İyi Kalplilik-Merhamet-Af etme

Nisâ 4/149 Bir iyiliği açıklar yahut gizlerseniz veya bir kötülüğü (açıklamayıp)affederseniz, şüphesiz Allah da ziyadesiyle affedici ve kadirdir.

Nûr 24/20 Ya sizin üstünüze Allah'ın lütûf ve merhameti olmasaydı, Allah çok şefkatli ve merhametli olmasaydı (haliniz nice olurdu)!

Sadakat

Mü'minûn 23/8-ll Onlar, emanetlerine ve sözlerine sadakat (:ahde vefa) gösterirler veonlar, namazlarına devam ederler, işte, asıl bunlar (Cennete) vârisolacaklardır; Firdevs'e vâris olan bu kimseler, orada ebedî kalıcıdırlar.



45

Cömertlik-Hayırseverlik

Bakara 2/262 Mallarını Allah yolunda sarfedip, sonra sarfettikleri şeyin ardından başakalkmayan ve ezâ etmeyenlerin ecirleri Rablerinin katındadır. Onlarakorku yoktur ve onlar üzülmeyeceklerdir.

Bakara 2/263 Güzel bir söz ve bağışlama, peşinden ezâ gelen bir sadakadan dahaiyidir. Allah müstağnidir. Halîmdir.

Bakara 2/265 Allah'ın rızâsını kazanmak ve ruhlarındaki cömertliği kuvvetlendirmek için mallarını hayra sarfedenlerin durumu, bir tepede kurulmuş güzelbir bahçeye benzer ki, üzerine bol yağmur yağmış da iki kat ürünvermiştir. Bol yağmur yağmasa bile bir çisinti düşer (de yine ürün verir). Allah, yaptıklarınızı görmektedir.

Bakara 2/267 Ey îmân edenler! Kazandıklarınızın iyilerinden ve rızık olarak yerden

sizin için çıkardıklarımızdan hayra harcayın. Size verilse, gözünüzüyummadan alamayacağınız kötü malı, hayır olarak (muhtaçlara) vermeyekalkışmayın. Biliniz ki Allah zengindir, övgüye lâyıktır.

Bakara 2/270-271 Yaptığınız her harcamayı ve adadığınız her adağı muhakkak Allah bilir.Zâlimler için hiç yardımcı yoktur. Eğer sadakaları (ve benzeri hayırları)açıktan verirseniz ne âlâ! Eğer onu fakirlere gizlice verirseniz, işte busizin için daha hayırlıdır. Allah da bu sebeple sizin günahlarınızı örter.Allah, yapmakta olduklarınızı bilir.

Bakara 2/273 (Yapacağınız hayırlar,) kendilerini Allah yoluna adamış, bu sebeple

yeryüzünde kazanç için dolaşamayan fakirler için olsun. Bilmeyenkimseler, iffetlerinden dolayı onları zengin zanneder. Sen onlarısimalarından tanırsın. Çünkü onlar yüzsüzlük ederek istemezler.Yaptığınız her hayrı muhakkak Allah bilir.

İnsanı alçaltan vasıflar:

Küfür (Allah'ı ve buyurduklarını inkâr etme)

Nisâ 4/42 Küfür yoluna sapıp peygamberi dinlemeyenler O Gün yerin dibine

batırılmayı temenni ederler ve Allah'tan hiçbir haberi gizleyemezler.

Nisâ 4/150-151 Allah'ı ve peygamberlerini inkâr edenler ve (inanma hususunda) Allah ilepeygamberlerini birbirinden ayırmak isteyip “Bir kısmına îmân ederizama bir kısmına inanmayız” diyenler ve bunlar (îmân ile küfür) arasındabir yol tutmak isteyenler yok mu; İşte gerçekten kâfirler bunlardır. Vebiz kâfirlere alçaltıcı bir azap hazırlamışızdır.



46

Tâ-Hâ 20/124 Her kim de Beni anmaktan yüz çevirirse şüphesiz onun sıkıntılı birhayatı olacak ve biz onu, Kıyâmet günü kör olarak haşredeceğiz.

Tâ-Hâ 20/125 O: “Rabbim! Beni niçin kör olarak haşrettin? Oysa ben, hakikatengörür idim!” der.

Tâ-Hâ 20/126 (Allah): “İşte böyle. Çünkü sana âyetlerimiz geldi; ama sen onlarıunuttun. Bugün de aynı şekilde sen unutuluyorsun!” buyurur.

Tâ-Hâ 20/127 Doğru yoldan sapanı ve Rabbinin âyetlerine inanmayanı işte böylecezalandırırız. Âhıret azâbı, elbette daha şiddetli ve daha süreklidir.

Kötü ameller

Nisâ 4/79 Sana gelen iyilik Allah'tandır. Başına gelen kötülük ise nefsindendir. ...

Fâtır 35/10 ... Kötülüklerle tuzak kuranlara gelince, onlar için çetin bir azap vardırve onların tuzağı bozulur.

Şûrâ 42/22 Yaptıkları şeyler başlarına gelirken zâlimlerin, (Ceza gününde) korkudantitrediklerini göreceksin. ...

Nefis (iç benlik)

Kaf 50/16 And olsun, insanı biz yarattık ve nefsinin (iç benliğinin) ona verdiği

vesveseyi de Biz biliriz. çünkü biz ona şah damarından daha yakınız.

Câsiye 45/23 Kendi arzu ve hevesini (nefsinin arzularını) tanrı edinen ve (bununüzerine) Allah'ın dalalete düşürdüğü ve gözünün üstüne perde çektiğikimseyi gördün mü? Onu Allah'tan başka kim doğru yola eriştirebilir?Hala düşünmezler mi?

Kasas 28/50 … Allah’tan bir yol gösterici olmaksızın kendi nefsinin arzusunauyandan daha sapık kim olabilir. Şüphesiz Allah zâlimler toplumunudoğruya iletmez.

Nahl 16/28 Kendilerine haksızlık ederlerken meleklerin canlarını aldığı kimseler:“Biz hiçbir kötülük yapmıyorduk”, diyerek teslim olurlar. (Melekler onlara şöyle der): “Hayır, Allah, sizin yaptıklarınızı elbette çok iyibilendir.

Âl-i İmrân 3/14 Nefsanî arzulara, (özellikle) kadınlara, oğullara, yığın yığın biriktirilmiş altın ve gümüşe, salma atlara, sağmal hayvanlara ve ekinlere karşıdüşkünlük insanlara çekici kılındı. Bunlar, dünya hayatının geçicimenfaatleridir. Halbuki varılacak güzel yer, Allah’ın katındadır.



47

Rûm 30/29 Fakat, zulmedenler bilgisizce nefislerinin arzularına uydular. Allah'ın(bu şekilde) saptırdığı kimseleri kim doğru yola iletir? Onların hiçbiryardımcıları yoktur.

Kıskançlık-HasetHicr 15/88 Sakın onlardan bazı sınıflara verdiğimiz dünya malına göz dikme,

onlardan dolayı üzülme ve müminlere alçak gönüllü ol.

Nisâ 4/32 Allah'ın sizi, birbirinizden üstün kıldığı şeyleri (başkasında olup da sizdeolmayanı) tutkuyla arzu etmeyin. Erkeklerin de kazandıklarındannasipleri var, kadınların da kazandıklarından nasipleri var. Allah'tanlûtfunu isteyin; şüphesiz Allah her şeyi bilmektedir.

Tâ-Hâ 20/131 Sakın, kendilerini denemek için onlardan bir kesimi faydalandırdığımız

dünya hayatının çekiciliğine gözlerini dikme! Rabbinin nimeti hem dahahayırlı, hem de daha süreklidir.

Fesatlık

Nahl 16/45-46 Kötülük tuzakları kuranlar (Fesatlar), Allah'ın kendilerini yeregeçirmeyeceğinden veya kendilerine bilemeyecekleri bir yerden azâbıngelmeyeceğinden veya onlar dönüp dolaşırlarken Allah’ın kendileriniyakalamayacağından emin mi oldular?Onlar (Allah'ı) âciz bırakacak değillerdir.

Nahl 16/47 Yoksa Allah’ın kendilerini yavaş yavaş tüketerek cezalandırmayacağından(emin mi oldular)? Kuşkusuz Rabbin çok şefkatli, pek merhametlidir.

Nisâ 4/112 Kim yanlış yapar veya günah işler de sonra onu bir suçsuzun üzerineatarsa şüphesiz iftira etmiş, apaçık bir günah yüklenmiş olur.

Nûr 24/4 Namuslu kadınlara zinâ iftirası atıp sonra (bunu ispat için) dört şâhitgetiremiyenlere seksen sopa vurun; ebediyen onların şâhitliğini kabuletmeyin. ...

Gizli konuşma ve kötü sözlülük Nisâ 4/148 Allah kötü sözün açıkça söylenmesini sevmez; ancak haksızlığa uğrayan

başka. Allah her şeyi işitici ve bilicidir.

İ brâhîm 14/26 Kötü bir sözün misali, gövdesi yerden koparılmış, o yüzden ayaktadurma imkânı olmayan (kötü) bir ağaca benzer.



48

Mücâdele 58/9 Ey îmân edenler! Aranızda gizli konuşacağınız zaman günahı,düşmanlığı ve Peygamber'e karşı gelmeyi fısıldamayın. İyilik ve takvâyı(her an, her düşünce ve harekette Allah'ın emirlerine uyarak, O'nun rızâsınıkazanmayı gaye edinerek yaşamayı) konuşun. Huzuruna toplanacağınızAllah'tan korkun.

Mücâdele 58/10 Gizli konuşmalar şeytandandır. Bu, îmân edenleri üzmek içindir. OysaŞeytan, Allah’ın izni olmadıkça, müminlere hiçbir zarar veremez.Müminler Allah'a dayanıp güvensinler.

Bölücülük

Rûm 30/32 Dinlerini parçalayan ve bölük bölük olanlardan (olmayın. Bunlardan)her fırka, kendilerinde olan ile böbürlenmektedir.

Kibir

Lokmân 31/18 İnsanları küçümseyip yüz çevirmeyin, yeryüzünde böbürlenerek yürümeyin; Allah, kendini beğenip öğünen hiç kimseyi şüphesiz kisevmez.

Nahl 16/28-29 Kendilerine haksızlık ederlerken meleklerin canlarını aldığı kimseler:“Biz hiçbir kötülük yapmıyorduk”, diyerek teslim olurlar. (Melekler onlara şöyle der): “Hayır, Allah, sizin yaptıklarınızı elbette çok iyibilendir.

O halde, içinde ebedî kalacağınız Cehennemin kapılarından girin!Kibirlenenlerin yeri ne kötüdür!”

Mü'minûn 23/65-67 Boşuna sızlanmayın bugün! Zira Bizden yardım göremeyeceksiniz!Çünkü âyetlerim size okunurdu da, siz, buna karşı kibirlenerek arkanızı döner, geceleyin hezeyanlar savururdunuz.

Cimrilik

Nisâ 4/37 Bunlar (kâfirler) cimrilik eden ve insanlara da cimriliği tavsiye eden,

Allah’ın kendilerine lûtfundan verdiğini gizleyen kimselerdir. Biz,kâfir’ler için alçaltıcı bir azap hazırladık.

Hadîd 57/24 Onlar cimrilik edip insanlara da cimriliği emrederler. Kim yüzçevirirse şüphesiz ki Allah zengindir, hamde lâyıktır.



49

Bakara 2/268 Şeytan sizi fakirlikle korkutarak cimriliği ve hayasızlığı emreder; Allahise kendisinden mağfiret ve bol nimet vadeder, Allah’ın lûtfu boldur, Oher şeyi bilir.

Muhammed 47/38 İşte sizler, Allah yolunda sarfetmeye çağırılan kimselersiniz, ama sizin

aranızda cimrice davrananlar var! Ve kim (Allah yolunda) cimricedavranırsa, sadece kendine karşı cimrilik yapmış olur.Çünkü Allah kendi kendine yeterlidir, halbuki siz (O'na) muhtaçsınız;şayet (O'ndan) yüz çevirirseniz, başka toplumları sizin yerinize geçirirve onlar sizin gibi yapmazlar.

Şehvet

Nisâ 4/27-28 Allah sizin tevbenizi kabul etmek ister; şehvetlerine uyanlar (kötüarzuların esiri olanlar) ise büsbütün yoldan çıkmanızı isterler. Allah

sizden (yükünüzü) hafifletmek ister; çünkü insan zayıf yaratılmıştır.

Zan

Yûnus 10/36 Onların çoğu zandan başka bir şeye uymaz. Şüphesiz zan, haktan (ilimden) hiçbir şeyin yerini tutmaz. Allah onların yapmakta olduklarınıpek iyi bilendir.

Necm 53/27-28 Âhırete inanmayanlar, meleklere dişilerin adlarını takıyorlar. Halbukionların bu hususta hiç bilgileri yoktur. Sadece zanna uyuyorlar. Zan ise

hiç şüphesiz hakikat bakımından bir şey ifade etmez.

Hucurât 49/12 Ey inananlar! Yersiz zanda bulunmaktan kaçının, çünkü zannın birkısmı günahtır. …

İhânet

Enfâl 8/27 Ey îmân edenler! Allah'a ve Peygambere hâinlik etmeyin; (sonra) bilebile kendi emanetlerinize hâinlik etmiş olursunuz.

Nisâ 4/107 Kendilerine hıyânet edenleri savunma; çünkü Allah hâinliği meslek

edinmiş günahkârları sevmez.

Âl-i İmrân 3/161 Bir peygambere, emanete hıyânet yaraşmaz. Kim emanete (devlet veyakişi malına) hıyânet ederse, Kıyâmet günü, hâinlik ettiği şeyin günahıboynuna asılı olarak gelir. Sonra herkese -asla haksızlığauğratılmaksızın- kazandığı tastamam verilir.



50

Gösteriş

Nisâ 4/38 Allah’a ve ahiret gününe inanmadıkları halde mallarını, insanlaragösteriş için harcayan, kimseler de (ahirette azaba uğrarlar). Şeytan birkimseye arkadaş olursa, ne kötü arkadaştır o!

Nisâ 4/39 Bunlar, Allah’a ve ahiret gününe îmân etselerdi ve Allah’ın verdiğirızıktan (gösterişsiz olarak) harcasalardı ne olurdu sanki!? Allah,onların durumunu en iyi bilendir.

Zulüm

Ahzâb 33/58 Mümin erkeklere ve mümin kadınlara, yapmadıkları bir şeyden dolayıeziyet edenler, şüphesiz bir iftira ve apaçık bir günah yüklenmişlerdir.

Nankörlük

Hac 22/11 İnsanlardan kimi, Allah'a yalnız bir yönden kulluk eder. Şöyle ki:Kendisine bir iyilik dokunursa buna pek memnun olur, bir de musibeteuğrarsa çehresi değişir. O, dünyasını da, Âhıretini de kaybetmiştir, iştebu, apaçık ziyanın ta kendisidir.



51

ALLAH (RAB) – İNSAN (KUL) İLİŞK İLER İ

Kader - alın yazısı

(B İ R AÇIKLAMA: “Kader” Yüce Allah’ın zaman öncesi Kâinatı yaratmadan evvel hükmeba ğ ladı ğ ı bütün yaratı şı düzenleyen hükümlerdir (Yüce irâde-i külliye) .

Gökleri ve yeri bir hakikate göre yaratan O'dur ki; ne zaman “ ol! ” dese emri derhal yerine gelir. ... (En'âm 6/73:)

Yeryüzünde gezen her türlü canlı ve (gökte) iki kanadıyla uçan her tür ku ş , sizin gibi birer topluluktan ba şka bir şey de ğ ildir. Kitab'da (Levh-i Mahfuz) Biz hiçbir şeyi eksik bırakmadık…(En’âm 6/38: )

İ nsan, kendi yaratılı şında, var olu şunda söz sahibi de ğ ildir . Ne zaman, nerede, kimlerden

do ğ aca ğ ını, ömrünu, rengini, cinsiyetini, dünyaya gelirken ülkesini, âilesinin dinini vemilliyetini, vs . kendisi tayin edemez . Bunlar onun kaderidir . Bunlardan sorumlu tutulmayaca ğ ı gibi “Hesap gününde” bunlar da göz önünde tutulacaktır.

Allah her nefsi ( şahsı) , ancak gücünun yetti ğ i ölçüde mükellef kılar ... (Bakara 2/286:)

İ nsan, do ğ u şunda kaderi olan, ülkesi, dini, milliyeti, bedensel ve akli özellikleri ve bazı huylarını gayret sarfederek kendisine Allah tarafından lutfedilen “ İ rade-i cüziyye” sayesindede ğ i ştirebilir.

De ki: “Herkes kendi yapısına uygun i şler görür. ...” ( İ srâ 17/84:)

Kaderi inkâr etmek de, insanın ba şına gelen her şeyi kadere ba ğ layıp, “kaderimmi ş” deyipmesuliyetten kaçmak da yanlı ştır. Bu, Allah’ın insane lutfu olan “ İ rade-i cüziyye”yi inkâr etmek,küçümsemek manasına gelir.

Kadere inanan insan ölüm anının da kaderinde oldu ğ unu, Allah'ın diledi ğ i vakitte, yerde vediledi ğ i şekilde canını alaca ğ ını, Allah'ın canını almak için takdir etti ğ i zaman geldi ğ inde, hiçkimsenin ve hiçbir şeyin kendisini koruyamayaca ğ ını bilir. Bunun için tevekküllüdür. Allah'ainanıp güvendi ğ i için ahirette sonsuz güzel bir ya şam ümidindedir. Allah'ın rızasına uyarak vekadere iman ederek ya şamı ş olmanın vicdan rahatlı ğ ı içindedir.

Kur’âni anlamda “yazgı,” insanın ya şamının, “ Kaderine” ve İ rade-i cüziyye”yi kullanımına göre, yönelimini” ifade eder . Her yaratık için, hakkındaki yazgılar zamanı gelince hakikat olur . Buna da “kaza” denir) .

Geli şip olgunla şırken, insanın yazgısı, hayatına ili şkin harici şartların ve olayların gidi şinden çok, kendi manevi-ahlâki tercihlerinin, çaba ve gayretinin sonucu olarak, kenditutumuna ve de ba şına gelen olayları kendi yorumlamasına ba ğ lıdır . İ nsanların hür iradelerine bırakılmı ş olan ve sonucundan sorumlu tutulacakları davranı şlar, Allah tarafından böyle taktir edilmi ş , kaderimmi ş diye geçi ştirilemez, mesuliyetten kaçınılamaz.



52

Bir insanın yaptı ğ ı, yapaca ğ ı kötü davranı şlar, Allah, kulun iradesi dı şında, ba ğ layıcı olarak takdir buyurdu ğ u, böyle yazdı ğ ı için kulun arzusu, takdiri dı şında cebren (zorlamayla)olmamaktadır; (kul istemese kötülükten sakınır, yasak olanı iradesini kullanarak ve Allah’dan da yardım isteyerek yapmaz, hatta ba şkası tarafından yapılmasına da mani olur). Allah olacakları,kulun serbest iradesi ile yapacaklarını, ilmiyle "kul böyle isteyecek, böyle yapacak" diye önceden

bilmektedir.Yeryüzünde ve kendi nefislerinizde u ğ radı ğ ınız hiçbir musibet yoktur ki Biz, onu (musibeti) yaratmadan önce, bir Kitab'da (Levh-i Mahfuz’da) yazılmamı ş olsun. Do ğ rusu bu Allah'a göre kolaydır. (Hadîd 57/22:)

Insanın yazgısı de ğ i şebilir. Hiç şüphe yok ki Allah mutlak güç ve kudret sahibidir. Her türlü yarattıkları üzerinde yazgı gücüne de sahiptir. İşte bu noktada bu mutlak güç yarattıklarıüzerinde yazgıyı da de ğ i ştirebilme gücünü de içinde barındırır. Yani Allah, kendi irâde ve taktir gücüyle de ba ğ ımlı tutulamaz.

Allah diledi ğ ini siler , (diledi ğ ini de) sabit bırakır. Bütün kitapların aslı O’nun yanındadır.(Ra’d 13/39:)

İşte bu noktadadır ki insan, yapaca ğ ı dua ve Allah’ın Rahmet sıfatından dilemek suretiyle, Allah’tan kendisi için bu dünyada ve Âhırette hayırlı akıbetler ve iyi bir hayat taktir etmesiniister. Bu ihtimal gözden uzak tutulacak olursa dinin ve din yolunda ilerlemenin mana veönemi kalmayabilecektir.

Rabb’iniz: “Bana dua edin ki duanıza icabet edeyim. Bana kulluk etmeyi büyüklüklerine yediremiyenler alçalmı ş olarak Cehenneme gireceklerdir” buyuruyor . (Mü’min 40/60:)

Ancak bu duayı kabul edip etmemek hiç şüphesiz, Yüce Allah’ın mutlak gücü dâhilindedir.

Göklerde ve yerde ne varsa Allah’ındır. Diledi ğ ini ba ğ ı şlar, diledi ğ ine azap eder. Allah,çok ba ğ ı şlayıcı ve çok merhametlidir . (Âl-i İ mrân 3/129:)

Kendi irâdemizle karar verip, hareket etmemize müsaade edildi ğ i halde ( İ rade-i cüziyye),ba şımıza gelen sonuçlar ancak Allah'ın önceden hükmetti ğ i cihan şümul (kâinatın/evrenintümünde geçerli olan) kanunlar ve plan dahilinde tahakkuk edebilir.

İ nsano ğ lu kendisinin ba şıbo ş bırakılaca ğ ını mı sanır! (Kıyâmet 75/36:)

Yani irâde-i cüziyye ilahi irâdenin üstüne çıkamaz . İ lahi irade insan iradesinin söz konusuolmadı ğ ı, kâinatın tümünde carî olan kaderdir. Orada insanın iradesi asla nazara alınmaz.Mesela Fizik'de “Gravitasyon” (Evrensel Çekim) Kanunu'nuna göre yükseklerden bırakılanbir cisim hızlanarak dü şer . Bu dü şü ş , dü şen canlı ise ölümüne, madde ise parçalanmasına sebep olabilir . Bu durum, Yüce irâde-i külliye’nin koydu ğ u kanun yani kaderdir . İ nsan irâdesi bukanunu/kaderi de ğ i ştiremez . Fakat yine ilahi fizik kanunları olan “hava direncini”, “Ar şimet kanunu”nu (:kaldırma kuvveti), uçakların uçmasını açıklayan “Bernoullie yasası”nı ö ğ renmi ş veondan yararlanmayı insan akıl edebilmi ş se, para şüt, balon veya uça ğ ı icat edip kullanarak,de ğ i ştiremedi ğ i kadere yön vermi ş olur .



53

Bu yüce Allah’ın insana verdi ğ i en büyük nimetlerden olan irâde-i cüziyye sayesinde olur . İ nsanın dünya ve Âhıretteki mutlulu ğ u bu irâdeyi nasıl kullanaca ğ ına ba ğ lıdır . )

İsrâ 17/13-14 Biz her insanın kaderini (işlediklerini) kendi boynuna dolamışızdır; öyle

ki, Kıyâmet Günü onun önüne, her şeyi açık açık kaydedilmiş bulacağıbir Kitap (sicil) çıkarırız. “Kitabını oku, bugün, hesap görücü olarak sen kendine yetersin.”

Nahl 16/9 Yolun doğrusunu (vahye mazhar olan görevlendirilmiş peygamberler vasıtasıyla) göstermek Allah'a aittir. Yolun eğri olanı da vardır. Allahisteseydi (insana bahşettiği irâde-i cüziye sebebiyle sorumluluk vermeseydi) hepinizi doğru yola iletirdi.

Nahl 16/66-67 Hayvanlarda da size ibretler vardır. Bağırsaklarındakiler ile kanarasından (salgılanan) ve içenlere lezzet ve ferahlık veren katıksız süt

içiririz. Hurma ağaçlarının meyvelerinden ve üzümlerden hem sarhoş ediciiçkiler hem de güzel, temiz, rızıklar elde edersiniz. Düşünen millet içinbunda ibret vardır.

Vahiy- İlham

(B İ R AÇIKLAMA: Vahiy Allah’ın emir ve haberlerine dair, katından, yaratıklarına bilgi iletme tarzıdır . Vahiy bilginin kayna ğ ı de ğ il aracısıdır . Çalı şan akla hitap eder . Yine Allah’ın verdi ğ i aklın üretti ğ i bilginin men şeide Allah oldu ğ u halde ileti şim tarzları farklıdır . )

Şûrâ 42/51 Allah bir insana ancak vahiy suretiyle veya perde arkasından konuşur,yahut bir elçi gönderir izniyle dilediğini vahyeder...

Mü'min 40/15 Arş sahibi, dereceleri yükselten olan Allah, kavuşma günününgeleceğini bildirmek için, emriyle kullarından dilediğine vahyı indirir.

Rüya *

Sâffât 37/102 Çocuk (İsmâil) babasına refakat edecek olgunluğa erişince, babası

(İ brâhîm): “Ey oğulcuğum! Rüyamda seni kurban ettiğimi gördüm; birdüşün ne dersin?” (İsmâil) “Babacığım, sana emredilen ne ise yap;inşallah beni sabredenler arasında bulacaksın” dedi.

____________________ *Ayr . Bkz: Yûsuf 12/36-49, bu kitab S. 186-187



54

Yûsuf 12/4 Hani Yûsuf babasına, "Babacığım! Gerçekten ben (rüyada) on bir yıldız,güneşi ve ayı gördüm. Gördüm ki onlar bana boyun eğiyorlardı"demişti.

Yûsuf 12/5 Babası, söyle dedi: "Yavrucuğum! Rüyanı kardeşlerine anlatma.

Yoksa, sana tuzak kurarlar. Çünkü şeytan, insanın apaçık düşmanıdır."

Yûsuf 12/6 "İşte Rabbin seni böylece seçecek, sana (rüyada görülen) olaylarınyorumunu öğretecek ve daha önce ataların İbrâhîm ve İshâk'animetlerini tamamladığı gibi sana ve Ya’kub soyuna datamamlayacaktır. Şüphesiz Rabbin hakkıyla bilendir, hüküm vehikmet sahibidir."

Yûsuf 12/21 O'nu satın alan Mısırlı kişi hanımına dedi ki: "Ona iyi bak. Belki bizeyararı dokunur veya onu evlat ediniriz." İşte böylece biz Yûsuf'u o yere

(Mısır'a) yerleştirdik ve ona (rüyadaki) olayların yorumunu öğretelimdiye böyle yaptık. Allah işinde galiptir, fakat insanların çoğu bunubilmezler.(B İ R AÇIKLAMA: Allah'ın, seçti ğ i kimselere rüyaların nasıl yorumlanaca ğ ını ö ğ retti ğ ini ve rüya vasıtasıyla onlara ancak ve ancak vahye dayalı mesaj verdi ğ ini ö ğ reniyoruz . Genelde ise sıradan insanların gördü ğ ü rüyalar sadece şahıslarına aittirler, kutsal kanıt olarak herkes içinve toplumsal bir ba ğ layıcılık ta şımazlar . )



55

Dİ NLER

(B İ R AÇIKLAMA: Dinler, inanç, ibâdet, yasaklar ve emirlerden olu şan ya şayı ş ve ahlâk sistemlerini kapsayan, insanların mutlulu ğ u için Yaradan tarafından yollanmı ş disiplinlerdir . Dinler, Allah'ın rızâsını kazanmak için vasıtadır, bizzat amaç de ğ ildirler . Gönderildikleri

bozulmamı ş halleriyle Allah'ın gönderdi ğ i “vahye” dayalı dinlerin hepsi “ İ slam” yani yüce Allah'a tam teslimiyettir . Bir dü şünce sisteminin din olabilmesi için üç elemanın var olması lazımdır : 1- Allah tarafından vazifelendirilmi ş bir elçi (resûl)2- Allah tarfından gönderilmi ş bir İ lahi Kitap3- O resûle ve Kitaba inanan ve tabi olan bir ümmet . Günümüzde bu şartları ta şıyan üç inanç toplulu ğ u vardır . Kronolojik sırayla:1- Musevilik -peygamberi Mûsâ a . s . , Kitabı Tevrat-2- Hıristiyanlık -peygamberi İ sâ a . s . , Kitabı İ ncil ve Tevrat-3- İ slam -peygamberi Muhammet a . s . , Kitabı Kur’ân-ı Kerim . Kur’ân-ı Kerim gelmi ş geçmi ş bütün elçileri onurlandırır .

Allah'a, bize indirilene, İ brâhîm'e, İ smâil'e, İ shâk'a, Ya'kûb'a ve torunlarına indirilene Mûsâ ve İ sâ'ya verilene, Rabb’leri tarafından peygamberlere verilene, onları birbirindenayırt etmeyerek inandık; biz O'na teslim olanlarız” deyin. (Bakara 2/136:)

Kur’ân, Musevi ve Hıristiyanlardan “Ehli Kitap” olarak bahseder ve onların inançlarının geçmi şte kaldı ğ ını bildirir, onları son dinin Kitabı olan Kur’ân-ı Kerim’i tanımaya dâvet eder .

Onlar geçmi ş birer ümmettir. Kazandıkları kendilerine, sizin kazandıklarınız da sizedir.Onların yaptıklarından sorumlu de ğ ilsiniz. (Bakara 2/141:)

(Resûlüm!) De ki: Ey ehli kitap! Sizinle bizim aramızda mü şterek olan bir söze geliniz: Allah'tan ba şkasına tapmayalım. O'na hiçbir şeyi e ş tutmayalım ve Allah'ı bırakıp da kiminiz kiminizi ilâhla ştırmasın. E ğ er onlar yine yüz çevirirlerse, i şte o zaman: Ş âhit olun ki biz müslümanlarız! (Allah'a teslim olanlarız) deyiniz. (Âl-i İ mrân 3/64:)

Kim İ slamiyetten (Allah'a tam teslimiyetten) ba şka bir dine yönelirse, onunki kabul edilmeyecektir. O, Âhırette de kaybedenlerdendir. (Âl-i İ mrân 3/85:)

Bununla beraber Allah Kur’ân’da Ehli Kitab’ı tamamen dı şlamaz .

İ man edenler ile Yahudiler, Sabiîler ve Hıristiyanlardan Allah'a ve Âhıret gününe

(gerçekten) inanıp iyi amel i şleyenler üzerine asla korku yoktur; onlar üzülecek de de ğ illerdir. (Mâ’ide 5/69:)

(Ey Muhammed!) Sana da o Kitab’ı (Kur’ân’ı) hak, önündeki kitapları do ğ rulayıcı, onları gözetici olarak indirdik. Artık Allah’ın indirdi ğ i ile aralarında hükmet ve sana gelen haktanayrılıp ta onların arzularına uyma. Sizden her biriniz için bir şeriat ve bir yol koyduk. E ğ er Allah dileseydi elbette sizi tek bir ümmet yapardı. Fakat verdi ğ i şeylerde sizi imtihan etmek için ümmetlere ayırdı. Öyle ise iyiliklerde yarı şın. Hepinizin dönü şü Allah’adır. O zamananla şmazlı ğ a dü şmü ş oldu ğ unuz şeyleri size bildirecektir. (Mâ’ide 5/48:))



56

Mü’minûn 23/53 Ama insanlar din konusunda aralarında bölük bölük oldular. Herbölük, kendi benimsediği (öğretinin dar ve katı kalıpları) içinde tuttuğuyoldan memnundur.

Kehf 18/29 De ki: “Gerçek Rabbinizdendir. Dileyen inansın, dileyen inkâr etsin...”

Bakara 2/145 Sen, Kitap verilenlere her türlü delili getirsen, yine de kıblene (inancına)uymazlar; sen de onların kıblesine (inancına) uyacak değilsin. Onlarbirbirinin kıblesine (inancına) de uymazlar. And olsun ki eğer sanagelen ilimden sonra onların heveslerine uyarsan, şüphesiz o zamanzulmedenlerden olursun.

Mâ’ide 5/60 ...Allah kime lânet ve gazâbederse, kimilerini de maymunlara,domuzlara (yani kötü insanlara) ve Şeytana kullar kılarsa, işte onlar yerien kötü ve doğru yoldan en çok sapmış olanlardır.

Mâ’ide 5/62-63 Onlardan çoğunun günaha, haksızlığa ve harâm yemeğe koştuklarınıgörürsün; yaptıkları ne kötüdür. Neden onların din adamları vehahamları onları günahkârca iddialarından ve her türlü kötülüğesapmaktan alıkoymadılar? Ortaya koydukları ne kötüdür.

İSLAM ÖNCESI Dİ NLER

Peygamberler *

Hac 22/75 Allah meleklerden ve insanlardan elçiler seçer. Doğrusu Allah işitir ve

bilir.

En’âm 6/131 Bu (peygamberlerin gönderilmesi) halkları (uyarılarından) habersizken,Allah’ın haksız yere o ülkeleri helâk etmeyeceği içindir.

Mâ’ide 5/99 Peygamberlerin görevi sadece tebliğ etmektir. Allah sizinaçıkladıklarınızı da gizlediklerinizi de bilir.

Mü'min 40/78 (Ey Muhammed!) Gerçek şu ki, senden önce birçok peygamberlergönderdik, sana onların kimini anlattık, kimini anlatmadık; hiçbirpeygamber, Allah'ın izni olmadan mûcize getiremez. Allah'ın buyruğu

gelince hüküm adâletle yerini bulmuş olacak, yanlışlıkta direnenler ozaman ve orada, hüsrana uğramış olacaklar.

__________________________________________ *Ayr . bkz: bu Kitab, sayfa 171, “ Peygamberler ve Kıssaları.



57

Nisâ 4/64 Biz her peygamberi ancak, Allah'ın izniyle, itaat olunması içingönderdik...

Bakara 2/253 O peygamberlerin bir kısmını diğerlerinden üstün kıldık. Allahonlardan bir kısmı ile konuşmuş, bazılarını da derece derece

yükseltmiştir. Meryem oğlu İsâ'ya açık mûcizeler verdik ve onu Ruhû'l-Kudüs ile güçlendirdik. Allah dileseydi o peygamberlerden sonra gelenmilletler, kendilerine açık deliller geldikten sonra birbirleriniöldürmezlerdi. Fakat onlar ihtilafa düştüler de içlerinden kimi îmânetti, kimi de inkâr etti. Yine Allah dileseydi onlar birbirleriniöldürmezlerdi; lâkin Allah dilediğini yapar.

En’âm 6/87 Onların babalarından, çocuklarından ve kardeşlerinden bazılarına da (üstün meziyetler verdik). Onları seçkin kıldık ve doğru yola ilettik.

Hadîd 57/25 Doğrusu, elçilerimizi, onların aracılığıyla insanlar adâletle

davranabilsinler diye, hakikatin bütün kanıtları ile gönderdik ve Kitabve ölçü (terazi) indirdik. Ve içinde büyük güç ve insanlar için faydabulunan demiri (hadîd) bağışladık. Bu, Allah'ı görmediği haldeinanarak Allah ve O'nun elçisinin yolunda yürüyenleri, ayırıp,meydana çıkarması içindir. Şüphesiz Allah kuvvetlidir, daimaüstündür.(B İ R AÇIKLAMA: “demir”in hukuk ve adalet anlamına da gelebilece ğ i bazımüfessirlerce belirtilmektedir . )

Yûnus 10/47 Her ümmetin bir peygamberi vardır. Onlara peygamberleri geldiğindearalarında adâletle hüküm verilmiş olur. Onların hakları yenmez.

İ brâhîm 14/4 Biz her elçiyi, kendilerine apaçık anlatabilsin diye, kendi toplumunundili ile gönderdik...

Tevbe 9/115 Allah, bir milleti doğru yola eriştirdikten sonra, sakınacakları şeylerionlara açıklamadıkça, sapıklığa düşürmez. Allah, şüphesiz her şeyi çok iyi bilendir.

Ahzâb 33/38-39 Allah'ın kendisini yükümlü kıldığı şeylerde Peygamber'e herhangi birvebal yoktur. Bu, Allah'ın daha önce gelip geçenler hakkındakiuygulamasıdır. Allah’ın emri mutlaka yerine gelecek bir yazgıdır.Allah'ın mesajlarını tebliğ edenler O'ndan korkarlar ve Allah'tan başkakimseden çekinmezler. Allah hesap gören olarak yeter.

İ brâhîm 14/10 Bu toplumlara gönderilen peygamberler: “Gökleri ve yeri yaratan,günahlarınızı bağışlamaya çağıran ve belirli bir vâdeye kadar mühletveren Allah'tan mı şüphe ediyorsunuz?” dediler. Onlar da: “Siz desadece bizim gibi birer insansınız; bizi babalarımızın taptıklarındanalıkoymak istiyorsunuz. Öyleyse bize apaçık bir delil getirmelisiniz”dediler.



58

İ brâhîm 14/11-12 Peygamberleri onlara şöyle dedi: “Biz ancak sizin gibi birer insanızama, Allah, kullarından dilediğine iyilikte bulunur, Allah’ın izniolmadıkça biz size delil getiremeyiz insanlar sadece Allah'a güvensin.Bize yollarımızı gösteren Allah'a niçin güvenmeyelim? Sizin bizeverdiğiniz eziyete elbette katlanacağız. İnananlar yalnız Allah'a

güvensinler.”İ brâhîm 14/13-14 Hakkı inkâr eden toplumlar peygamberlerine: “Ya bizim dinimize

dönersiniz, ya da kesinlikle sizi ülkemizden sürüp çıkarırız!” dediler.Bunun üzerine Rableri onlara (elçilerine): “Biz bu zâlimleri mutlakahelâk edeceğiz ve (ey inananlar!) Onlardan sonra, sizi o yerdeyerleştireceğiz, işte bu, makamımdan korkan ve tehdidimden sakınankimselere mahsustur” diye vahyetti.

Kur’ân'dan önceki mukaddes Kitablar

Kasas 28/43 Gerçek şudur ki, daha önceki (günahkâr) nesilleri ortadan kaldırdıktansonra, Mûsâ'ya, insanlar için bir aydınlanma kaynağı, bir doğru yolbilgisi ve bir rahmet olarak (vahyedilmiş) Kitabı (Tevrat’ı) verdik.

Ahkâf 46/12 Kur’ân'dan önce (indirilen), Mûsâ'nın Kitab'ı Tevrat, bir rahmet verehberdir...

Mâ’ide 5/44 Biz, içinde doğruya rehberlik ve nûr olduğu halde Tevrat'ı indirdik.Kendilerini (Allah'a) vermiş peygamberler onunla Yahudilerehükmederlerdi. Allah’ın Kitab'ını korumaları kendilerinden istendiği

için Rablerine teslim olmuş zahidler ve bilginler de (onunlahükmederlerdi). Hepsi ona (hak olduğuna) şâhitlerdi. Şu halde (EyYahudiler ve Hakîmler!) insanlardan korkmayın, Benden korkun.Âyetlerimi az bir bedel karşılığında satmayın. Kim Allah’ın indirdiği(hükümler) ile hükmetmezse işte onlar Kâfir’lerin ta kendileridir.

Secde 32/23 Andolsun biz Mûsâ'ya Kitab verdik. (Resûlüm!) sen ona kavuşacağınaşüphe etme. Mûsâ'ya verdiğimizi İsrâiloğullarına doğruluk rehberikıldık.

Secde 32/24 Sabredip âyetlerimize kesin olarak inanmalarından ötürü, aralarından,

onları buyruğumuzla doğru yola götüren önderler yaptık. (B İ R AÇIKLAMA: Mûsâ a . s . a Tevrat ve devlet ba şkanlı ğ ı dolayısıylahayatın her yönünü kavrayan bir “kanun, şeriat” verilmi ştir; İ sâ a . s . a ise İ ncil verilmi ş fakat devlet ba şkanlı ğ ı ve “ şeriat” verilmemi ştir . Onlardan sonra gelen yüce peygamberimize hem Kur’ân-ı Kerim hem de devlet ba şkanlı ğ ı ve şeriat verilmi ştir . )



59

Nisâ 4/163 Sana vahyettiğimiz gibi (Ey Muhammed) Nûh'a ve ondan sonra gelenbütün peygamberlere; İbrâhîm'e, İsmâîl'e, İshâk'a, Ya'kûb'a,torunlarına, İsâ'ya, Eyyûb'a, Yûnus'a, Hârûn'a ve Süleymân'avahyettik. Dâvûd'a da Zebûr verdik.

Enbiyâ 21/105 Ve gerçek şu ki, Tevrat'tan sonra Zebûr'da (ve hikmetlerle dolu bütünilâhi Kitaplarda) da, yeryüzüne dürüst ve erdemli kullarımın vârisolacağını kaydettik.

Mâ’ide 5/46 Biz, Meryem oğlu İsâ'yı O (geçmiş peygamberlerin) izleri üzerinde,ondan önce gelmiş bulunan Tevrat'tan kalanın doğruluğunu tastik içingönderdik. Biz ona, Allah'a karşı sorumluluk bilinci taşıyanlara birrehber ve bir öğüt olarak Tevrat'tan kalanı tastik eden, içinde rehberlik ve aydınlık bulunan İncil’i verdik.

Mâ’ide 5/47 O halde İncil'e uyanlar, Allah'ın onunla vahyettikleri doğrultusunda

hüküm versinler: Kim Allah’ın indirdiği ile hükmetmezse işte onlargerçek fâsıklardır (Allah’ın emrinden çıkanlardır).

Bakara 2/106 Herhangi bir âyetin hükmünü yürürlükten kaldırır veya unutturursak,onun yerine daha hayırlısını veya onun benzerini getiririz. Allah'ın herşeye kadir olduğunu görmez misiniz?(B İ R AÇIKLAMA: Muhammed Esed Mealinden alınmı ştır:“Bu pasajda ortaya konulan prensip -Kitâb-ı Mukaddes ö ğ retisinin, yerini Kur’ân'ın getirdi ğ i ö ğ retiye bırakması- birçok Müslüman alimin yanlı ş yorumlarına sebep olmu ştur . Bu ba ğ lamda kullanılan âyet ("mesaj")kelimesi, aynı zamanda Kur’ân'ın bir "hükmü"nü ifade etmek için dekullanılmaktadir (çünkü bu hükümlerin her biri bir mesaj ta şır) . Âyet terimini bu sınırlı anlamda alan bazı alimler, yukarıdaki pasajdan, Kur’ân'ın bazı âyetlerinin vahiy tamamlanmadan önce Allah'ın talimatı ile"nesh" edildi ğ i (yürürlükten kaldırıldı ğ ı) sonucunu çıkarmaktadırlar . Buiddianın -ki, yazdıklarını tashih için ikinci defa okurken bazı bölümleri atanveya ba şkaları ile de ğ i ştiren herhangi bir yazarı akla getirmektedir- saçmalı ğ ının yanısıra, Kur’ân'ın herhangi bir âyetinin "nesh" edilmi ş oldu ğ unu bildiren tek bir sahih Hadis bile bulunmamaktadır .”)

Ra'd 13/38 Hiç şüphesiz, senden önce de elçiler gönderdik ve onlara da eşler veçocuklar verdik; Allah'ın izni olmadıkça hiçbir peygamberin bir mûcizegöstermesi düşünülemez. Her çağa özgü vahyî bir mesaj vardır.

Ra'd 13/39 Allah (önceki mesajlarından) dilediğini yürürlükten kaldırır, dilediğinibırakır, pekiştirir, çünkü vahyin kaynağı O'nun katındadır.

İsrâ 17/77 Bu, senden önce gönderdiğimiz peygamberlerimize de uyguladığımızyasadır. Ey Muhammed! Sen bizim yasamızda sapma bulamazsın.



60

Ehli Kitap*

(Musevilik ve Museviler)**

(B İ R AÇiKLAMA:Günümüze kadar ula şmı ş semavi dinlerin en eskisi Museviliktir .

Bugün yeryüzüne da ğ ılmı ş 15 -20 milyon kadar Musevi mevcuttur . Musevili ğ e Yahudilik dahi denir . « Musevi » Mûsâ’ya inanan, izinden gidene denir . « Yahudi » kelimesi İ sâ öncesi ba şkenti Kudüs olan Yehuda Krallı ğ ı’na uzanır ve dini olmaktandaha ziyade etnik bir kimliktir . Sonraları Yahudilik ve Musevilik e ş anlamlı olarak kullanılmayaba şlanmı ştır .

Dinbilimciler ve tarihçiler Yahudili ğ in bir millet, bir ırk veya bir din olup olmadı ğ ı konusundabugün bile görü ş birli ğ ine varabilmi ş de ğ ildirler .

Her yahudi Musevi ; her Musevi yahudi olmayabilir .

Yahudilerin kutsal kitapları iki ana ba şlıkta toplanır :TanahTalmud Eski Akid de denen Tanah üç bölümden olu şur :Tevrat, Nevrim ve Ketuvim . Tevrat, Tanah’ın ilk be ş bölümüne (Yaradılı ş , Mısır’dan çıkı ş , Levililer, Çölde sayım Yasanıntekrarı) verilen isimdir .

Tevrat orijinal olarak “ İ brani dilinde” yazılmı ştır . Bir çok edisyondan geçmi ş , son şeklini ne zaman aldı ğ ı kesin bilinmemektedir .

Tevrat Musevili ğ in kökeni ve birincil kayna ğ ıdır . «emir / kanun / ö ğ reti» manasına gelir, Allah’ın Mûsâ a . s . a vahy etmesiyle Musevilere bildirdi ğ i emir ve talimatlardır . Museviler, nasıl ya şamaları gerekti ğ ini, hayat ve ölüm hakkında ki hissiyatlarını Tevratın ihtiva etti ğ i 613emirden / ö ğ retiden alırlar . On emir Tevrat’ın en öncelikli emirleri olarak kabul edilir . On emir :1. Ben sizin ilahınız Allah’ım . 2. Benden ba şka ilahın olmayacak, put yapmayacaksın . 3. Allah’ın ismini bo ş yere a ğ ıza almayacaksın . 4. Sebt gününü hatırlayıp taktis edeceksin . 5. Babana ve anana hürmet edeceksin .

6. Öldürmeyeceksin7. Zinâ etmeyeceksin . 8. Çalmayacaksın . 9. Kom şuna kar şı yalan şahitlik yapmayacaksın .

10. Ba şkasının sahip olduklarına tamah etmeyeceksin . Kur’ân’da yer alan on emir Bakara suresi 83-84 âyetlerde anlatılır . __________ *Bkz. Peygamberler ve Kıssaları, bu kitap s. 171**Bkz. Mûsâ a.s. , bu kitap s. 193



61

Hristiyanlık ve Hristiyanlar

(B İ R AÇiKLAMA:Hristiyan kelimesi, Yunanca "Hristos"tan gelir . İ ncillerde "Hristiyan","Hristiyanlık" gibi terimler yer almaz . Bu terimler, ilk defa Hz . İ sâ'dan 20-30 sene sonra Antakya'da kullanılmı ştır (Resullerin i şleri, XI, 26) . Günümüzde Hristiyanlı ğ ın bir milyardan

fazla mensubu vardır .

Hristiyanlık Hz . İ sâ'nın tebli ğ etti ğ i, men şei itibariyle vahye dayanan ve kutsal kitabı olanaslında tek tanrı anlayı şını esas alan fakat daha sonraları tahrif edilen ve genelde üçleme“teslis” inancına dönü ştürülmü ş bir dindir . İ ncillerde ve di ğ er yazılarda “Tek Tanrı” anlayı şınıdo ğ rulayacak ifadeler vardır . Allah'ın birli ğ inden söz edilmektedir (Yuhanna, V, 44) . Fakat yineaynı metinlerde bir kısım ifadeler, mecazi deyimler, daha sonraları bir üçleme (teslis) anlayı şına yol açmı ştır . İ nciller daha çok, Hz . İ sâ'ya a ğ ırlık vermektedirler ve onun bir tür hayat hikayesidurumundadırlar . Bunda, İ ncil yazarları ile Hz . İ sâ arasındaki zaman aralı ğ ınının rolü vardır . Hz . İ sâ'nın ölümünden 20-30 yıl sonra Hristiyan inancı iki ana mezhebe ayrılmı ştır:

1, Pavlus (Pol) un takipçileri ki bunlar, Hristiyanlı ğ ın Musevilikten tamamen ayrı, yepyeni bir din oldu ğ unu benimsemi şler ve Ortodoks Katolikli ğ i geli ştirmi şlerdir .

2. Musevi Hristiyanlar (Ebiyonitler), bunlar Hristiyanların ananevi (tradisyonel) musevi diniicaplarını Hristiyanlı ğ a meczedip devam ettirilmesinden yana yahudi kökenli, ilk Hristiyanlardan bir zümredirler . Yeni Ahidin otantik oldu ğ unu kabul etmezler .

Musevi Hristiyanlar:1 . Hz . İ sâ'nın ilahlı ğ ını kabul etmezler . 2 . Onu insan ve son peygamber olarak kabul ederler . 3 . Bakire Meryem’den do ğ du ğ una inanırlar .

4 . Musevi şeriatı takip ederler . 5 . İ sâ a . s .ın hakiki takipcileridir .

Genel kanı onların 5 . yüzyıl sıralarında yok olduklarını söylese de, bugün bile bireysel Ebiyonitlere veya ebiyonit inanca yakın Hristiyan gruplara (üniteryanizm mezhepleri)rastlanmaktadır .

Bugünkü Hristiyanların genel inançlarını özetle şöyle sıralayabiliriz:1. Allah görünen ve görünmeyen her şeyin yaratıcısıdır . 2. İ sâ a . s . Allah’ın o ğ lu ve onunla “Bir”dir . 3. İ sâ a . s . Mukaddes Ruh vasıtasıtla Bakire Meryem’den do ğ mu ştur .

4.

İ sâ a . s . ızdırap çekmi ş ve çarmıha gerilmi ştir . 5 . İ sâ a . s . ölmü ş ve gömülmü ştür . 6 . İ sâ a . s . tekrar dirilmi ştir . 7 . İ sâ a . s . gö ğ e çıkmı ştır . 8 . İ sâ a . s . canlıları ve cansızları yargılamak için geri gelecektir . 9 . Tövbe edenlerin tövbesi kabul edilecektir .

10 . Herkes kurtulu şa erebilir . ____________________ *B kz. İsâ a.s. ve Hz. Meryem bu Kitap s. 213



62

Teslis /Üçlülük sorunu

“Kulak ver ey İ srael! Tanrımız olan Rab tek Rab”dır. (Deut : 6:4: ) “Dinle ey İ srael! Yahve Tanrımız’dır. O Tek’dir. (Mark 12:29: )

(B İ R AÇiKLAMA:Hristiyan Kutsal Kitabı'nda teslis (üçlülük), hiç bir yerdeaçıkça zikredilmemi ştir . Ancak "ben ve baba biriz", "baba'nızın ruhu","Allah'ın ruhu" gibi ifadeler, zamanla Allah'ın yanında İ sâ a . s . ve kutsal ruhun da tanrı sayılmasına kadar varan yorumlara yol açmı ştır . Bu yorumları ilk ba şlatan, Pavlus (Pol) olmu ştur .

Teslis (üçlülük) vahiyle alakası olmayan insanlarca ortaya atılmı ş filozofik bir teoridir .

Hristiyan Kilisesi, Imparator Konstantinin ça ğ rısı ile, 20 Mayıs 325 de 318 piskoposun i ştiraki ile günümüzün modern Türkiye’sinin İ znik kentinde bir

Ökümanik Konsul topladı . Birinci İ znik Konsülüne i ştirak eden bu din adamları Imparatorun maa şlımemuru durumunda idiler ve ona kar şı duracak güçleri yoktu . Onunlabirlikte, Roman Katolik Kilisesinin temelini tek me şru, resmi, geçerli devlet dini olarak attılar . Ve bu Konsülde “Teslis/Üçlülük” teorisi Katolik kilisesinin resmi doktirini olarak kabul edildi . Daha sonra 381 de Konstantinople (modern İ stanbul) Konsülünde bu teori daha da geli ştirildi . İ mparatorlu ğ un resmi dini oldu ğ u teyit edildi ve imparatorluk halkı bu dinianlayı şı kabule zorlandı .

Bu insan icadı “Teslis/Üçlülük” teorisini kabul etmeyenler öldürüldü .

Daha sonraları İ ncil de basit tebaaya yasaklandı . Orijinal kilise Isa a . s . adına vaftiz yaparken, katolik kilisesi vaftizi Baba, O ğ ul ve kutsal Ruh adına yapılacak şekilde de ğ i ştirdi .

Hristiyanlık âleminde İ konalara tapınanlarla, ikonaların kırılmasınıisteyenler arasındaki anla şmazlık büyük boyutlara ula şınca, 24 Eylül ile 23 Ekim 787 tarihleri arasında ikinci İ znik Konsülü Imparotoriçe İ rene’ninça ğ rısı ile Ayasofya Kilisesi'nde toplandı . Sekiz oturumdan sonra ikonalaratapınmayı yasaklayan kararlar yürürlükten kaldırıldı .

Sonraları bir çok kilise katoliklikten koptu, fakat çok azı hariç bu insan

icadı “Teslis / Üçlülük” teorisini sorgulamadan devam ettirdiler.)

Kur’ân’da Mûsâ a.s. ve İsâ a.s. ların mesajlarına uyanlara övgü

Âl-i İmrân 3/113-114 Kitap Ehlinin hepsi bir değildir. Onların arasında Allah'a ve Âhıret Gününe inanlar, geceleri secdeye kapanarak Allah'ın âyetleriniokuyanlar vardır; bunlar, kötülükten men eder, iyiliklere koşar, iştebunlar iyi insanlardır.



63

Âl-i İmrân 3/199 Kitap ehlinden öyleleri var ki, Allah’a, hem size indirilene hem dekendilerine indirilene, Allah’a derinden saygı duyarak inanırlar.Allah’ın âyetlerini az bir değere satmazlar. İşte onlar için Rablerikatında mükâfatları vardır. Şüphesiz Allah hesabı çabuk görendir.

Âl-i İmrân 3/75 Kitap Ehli arasında, kental emânet bıraksan (kendiliğinden vevâdesinde) onu sana (iâde edip) ödeyen (de) ve bir kuruş emânet etsen,tepesine dikilmedikçe onu sana ödemeyen (de) vardır.Bu da onların, “Yabancılara (ehl-i kitaptan olmayanlara) karşı bizimsorumlu tutulma durumumuz yoktur” demelerindendir. Allah adınabile bile yalan söylüyorlar.

Âl-i İmrân 3/76 Hayır! (Gerçek, onların dediği değil.) Kim sözünü yerine getirir veAllah’a karşı gelmekten (ve kötülükten) sakınırsa şüphesiz Allah dasakınanları sever.

Bakara 2/62 Kuşkusuz îmân edenlerle Yahudi inancının takipçilerinden,Hıristiyanlardan ve Sâbiîlerden Allah'a ve Âhıret Günü'ne hakkıylainanmış, doğru ve yararlı işler yapmış olanlara Rableri katındamükâfatları vardır; ve onlar için bir korku yoktur ve deüzülmeyeceklerdir.

Ankebût 29/46 Kitap Ehlinden zulmedenler bir yana, onlarla en güzel şekilde mücadeleedin ve “Bize indirilene de, size indirilene de inandık; bizim Tanrımızda, sizin Tanrınız da birdir, biz O'na teslim olmuşuzdur” deyin.

Kur’ân’da Mûsâ ve İsâ a.s. ların mesajlarıni tahrif edenlere yergi(Kur’ân, Kur’ân’ı tahrif etmek isteyen müslümanları da, aynı şekilde yeriyor . Münafıklık bahsi: bakınız bu kitap s . 106).

Âl-i İmrân 3/70 Ey Ehli Kitap! Sizler göz göre göre Allah'ın âyetlerini niçin inkârediyorsunuz?

Âl-i İmrân 3/71 Ey Ehli Kitap! Niçin hakkı bâtıla karıştırıyor ve bile bile hakkıgizliyorsunuz?

Tevbe 9/30 Yahudiler, “Üzeyr Allah’ın oğludur” dediler. Hrıstiyanlar ise, “İsâ

Mesih Allah’ın oğludur” dediler. Bu onların ağızlarıyla söyledikleri (gerçeği yansıtmayan) sözleridir. Onların bu sözleri daha önce inkaretmiş kimselerin söylediklerine benziyor. Allah onları kahretsin. Nasılda haktan çevriliyorlar!

Tevbe 9/31 (Yahudiler) Allah'ı bırakıp bilginlerini (hahamlarını); (Hıristiyanlar) darahiplerini ve Meryem oğlu Mesih'i (İsâ'yı) Rableri edindiler. Halbukionlara ancak tek ilâha kulluk etmeleri emrolundu. O'ndan başka tanrıyoktur. O, bunların ortak koştukları şeylerden uzaktır.



64

Âl-i İmrân 3/78 Ehli Kitaptan bir gurup, okuduklarını Kitap’tan sanasınız diye Kitab’ıokurken dillerini eğip bükerler. Halbuki okudukları Kitap’tan değildir.Söyledikleri Allah katından olmadığı halde: Bu Allah katındandır,derler Onlar bile bile Allah'a iftira ediyorlar.

Bakara 2/79 Yazıklar olsun! Kitab'ı elleriyle yazıp, sonra da onu az bir değeresatmak için, “Bu Allah’ın katındandır” diyenlere! Vay ellerininyazdıklarına! Vay kazandıklarına!

Nisâ 4/153 Ehli Kitap, senden kendilerine gökten bir kitap indirmeni istiyorlar. (Buna şaşma!) Mûsâ’dan, bundan daha büyüğünü istemişler ve “Allah’ıbize açıkça göster” demişlerdi. Böylece zulümleri sebebiyle onlarıyıldırım çarptı. Sonra kendilerine apaçık deliller gelmesinin ardından(tuttular) buzağıyı tanrı edindiler. Biz bunu da affettik ve Mûsâ’yaapaçık bir güç ve yetki verdik.

Ankebût 29/51 Kendilerine okunmakta olan Kitab'ı sana indirmemiz onlara yetmemiş mi? Elbette îmân eden bir kavim için onda rahmet ve hatırlatmavardır.

Âl-i İmrân 3/83 Göklerde ve yerdekiler, ister istemez O'na teslim olduğu halde onlar (Ehli Kitap), Allah’ın dininden başkasını mı arıyorlar? Halbuki O'nadöndürüleceklerdir.

Bakara 2/105 Kitap Ehlinden ve Allah'a ortak koşanlardan inkâr edenler,Rabbinizden size bir iyilik gelmesini istemezler. Allah, rahmetinidilediğine tahsis eder. Allah büyük nimet sahibidir.

Bakara 2/109 Kitab Ehlinin çoğu, hak kendilerine apaçık belli olduktan sonra,içlerindeki çekememezlikten ötürü, sizi, inandıktan sonra küfredöndürmeyi isterler. Allah’ın emri gelene kadar onları affedin, geçin.Allah muhakkak her şeye Kadirdir.

Yûnus 10/39 Onlar, ilmini kavrayamadıkları ve henüz yorumu da kendilerinebildirilmemiş olan şeyi yalanladılar. Onlardan öncekiler de böyleceyalanlamışlardı. Zâlimlerin sonunun nasıl olduğuna bir bak.

Bakara 2/111 (Kitap ehli:) “Yahudi veya Hıristiyan olmayan kimse elbette Cennetegiremiyecek” dediler; bu onların kuruntularıdır. De ki: “Sözünüzdoğru ise delillerinizi getirin.”

Bakara 2/112 Hayır öyle değil iyilik yaparak kendini Allah'a veren kimsenin ecriRabbinin katındadır.Onlara korku yoktur, onlar üzülmeyeceklerdir.



65

Bakara 2/40 Ey İsrâiloğulları! Size verdiğim nimetlerimi hatırlayın, bana verdiğinizsözü yerine getirin ki, ben de size vâdettiklerimi vereyim. Yalnızcabenden korkun.

Bakara 2/44 (Ey bilginler!) Sizler Kitab'ı (Tevrat'ı) okuduğunuz (gerçekleri bildiğiniz)

halde, insanlara iyiliği emredip kendinizi unutuyor musunuz? Aklınızıkullanmıyor musunuz?

Bakara 2/47 Ey İsrâiloğulları! Size verdiğim nimetimi ve sizi bir zamanlar (îmânınızve peygamberlere itaat etmeniz sebebiyle) âlemlere üstün kıldığımıhatırlayın.

Câsiye 45/16 Doğrusu Biz İsrâiloğullarına Kitap, hikmet ve peygamberlik verdik;onları hayatın güzel nimetleri ile rızıklandırdık ve onları (tevhide veKitaba uydukları sürece dönemlerinin) bütün diğer toplumlarına üstünkıldık.

Câsiye 45/17 Din konusunda onlara belgeler verdik; ancak kendilerine ilim geldiktensonra birbirlerini çekememezlikten ayrılığa düştüler. (Ey Muhammed!)Rabbin Kıyâmet günü, ayrılığa düştükleri şeyler hakkında şüphesizaralarında hükmedecektir.

Bakara 2/83 İsrâiloğullarından, “Allah'tan başkasına kulluk etmeyin, ana babaya,yakınlara, yetimlere, düşkünlere iyilik edin, insanlarla güzel güzelkonuşun, namazı kılın, zekâtı verin” diye söz almıştık. Sonra siz, pek azınız müstesna, döndünüz. Sizler zaten döneksiniz.

Bakara 2/91 Kendilerine: Allah'ın indirdiğine (Kur’ân’a) îmân edin denilince: “Bizsadece bize indirilene (Tevrat'a) inanırız,” derler ve ondan başkasınıinkâr ederler. Halbuki o Kur’ân kendi ellerinde bulunan Tevrat'ıdoğrulayıcı olarak gelmiş hak kitaptır. …

Cum'a 62/5 Kendilerine Tevrat öğretildiği halde, onun gereğini yapmayanlarındurumu, sırtına Kitap yüklenmiş merkebin durumu gibidir. Allah’ındelillerini yalanlayan kimselerin örneği ne kötüdür! Allah hâininsanları doğru yola iletmez.

Cum'a 62/6 De ki: “Ey Yahudiler! Bütün insanlar bir yana, yalnız kendinizinAllah’ın dostları olduğunuzu iddia ediyorsanız ve bunda samimi isenizölümü dilesenize!”.

Cum'a 62/7 Ama onlar, önceden yaptıklarından ötürü, ölümü asla dileyemezler.Allah zâlimleri bilendir.

Bakara 2/101 Allah tarafından kendilerine, yanlarında bulunanı tasdik edici bir elçigelince Ehli Kitaptan bir topluluk, sanki Allah’ın Kitabını bilmiyormuş gibi onu arkalarına atıp terkettiler.



66

Mâ’ide 5/64 Bir de Yahudiler, “Allah’ın eli bağlıdır” dediler. Söylediklerinden ötürü

kendi elleri bağlansın ve lanete uğrasınlar! Hayır, Allah’ın elleri açıktır,dilediği gibi verir.Andolsun, sana Rabbinden indirilen (Kur’ân) onlardan birçoğunun

azgınlık ve küfrünü artıracaktır. Biz onların arasına Kıyâmete kadardüşmanlık ve kin saldık. Her ne zaman savaş için bir ateş yakmışlarsaAllah onu söndürmüştür. Onlar yeryüzünde bozgunculuk çıkarmayaçalışırlar. Allah bozguncuları sevmez.

Mâ’ide 5/65 Eğer kitap ehli îmân etseler ve Allah’a karşı gelmekten sakınsalardı,onların kötülüklerini örterdik ve onları Naim cennetlerine koyardık.

Mâ’ide 5/66 Eğer onlar Tevrat’ı, İncil’i ve Rableri tarafından kendilerine indirileni(Kur’ân’ı) gereğince uygulasalardı elbette gökyüzünün ve yerin tümnimetlerinden yararlanırlardı. Onların bir kısmı doğru bir yol tutarlar;

çoğuna gelince, onların yaptıkları ne kötüdür!Mâ’ide 5/68 De ki: “Ey Kitap ehli! Tevrat’ı, İncil’i ve Rabbinizden size indirileni

(Kur’ân’ı) hakkıyla uygulamadıkça doğru bir şey (yol) üzerindedeğilsiniz.” Andolsun ki Rabbinden sana indirilen bu Kur’ân onlardançoğunun taşkınlık ve küfrünü artıracaktır. Öyle ise o kâfirler toplumuiçin üzülme.

Mâ’ide 5/70 Andolsun, İsrailoğullarından sağlam söz almış ve onlara peygamberlergöndermiştik. Fakat her ne zaman bir Peygamber onlara nefislerininhoşlanmadığı bir hükmü getirdiyse; onlardan bir kısmını yalanladılar,bir kısmını da öldürdüler.

Mâ’ide 5/71 (Bu yaptıklarında) bir bela olmayacağını sandılar da kör ve sağırkesildiler. Sonra (tevbe ettiler), Allah da onların tevbesini kabul etti.Sonra yine onlardan çoğu kör ve sağır kesildiler. Allah onlarınyaptıklarını hakkıyla görendir.

İsrâ 17/4 Biz, Kitap’ta (Tevrat’ta) İsrailoğullarına, sizler “yeryüzünde muhakkak iki defa bozgunculuk yapacaksınız ve büyük bir kibre kapılarak böbürleneceksiniz” diye bildirdik.

İsrâ 17/5 Nihayet bu iki bozgunculuktan ilkinin zamanı gelince (sizicezalandırmak için) üzerinize, pek güçlü olan birtakım kullarımızıgönderdik. Onlar evlerinizin arasına kadar sokuldular. Bu, herhâldeyerine gelmesi gereken bir va’d idi.

İsrâ 17/6 Sonra onlara karşı size tekrar (galibiyet ve zafer) verdik. Mallar veçocuklarla sizi güçlendirdik; sayınızı daha da çoğalttık.



67

İsrâ 17/7 Eğer iyilik ederseniz kendinize iyilik etmiş olursunuz, kötülük yaparsanız yine kendinize yapmış olursunuz. İkinci bozgunculuğunzamanı gelince, yüzünüzü kara etsinler, daha önce girdikleri gibi yinemescide (Beyt-i Makdis’e) girsinler ve ellerine geçirdikleri her şeyi yerlebir etsinler diye (üzerinize yine düşmanlarınızı gönderdik .)

İsrâ 17/8 Umulur ki Rabbiniz size merhamet eder. Eğer yine eski durumadönerseniz, biz de (cezaya) döneriz. Biz cehennemi kâfirlere bir zindanyapmışızdır.

Tevbe 9/32-34 Allah’ın nurunu ağızlarıyla söndürmek isterler. Kâfir’ler istemese deAllah nûrunu mutlaka tamamlayacaktır.O (Allah), müşrikler (Allah'a eş koşanlar) hoşlanmasalar da (Allah) kendidinini bütün dinlere üstün kılmak için Resûlünü hidayet ve hak din ilegönderendir.Ey inananlar! (Yahudi) hahamlar ve (Hıristiyan) rahiplerin çoğu,

insanların mallarını haksızlıkla yerler. Allah yolundan alıkoyarlar.Altın ve gümüşü biriktirip Allah yolunda sarfetmeyenlere can yakıcı birazâbı müjdele.

Mâ’ide 5/82 İnananlara en şiddetli düşman olarak, insanlardan Yahudileri veAllah'a ortak koşanları (müşrikleri) bulursun. Onlardan, insanlarasevgice en yakın olarak da, “biz Hıristiyanlarız” diyenleri bulursun.(aralarından bir gurubun böyle iyi olmaları) içlerinde keşişler ve rahiplerbulunmasından ve büyüklük taslamamalarındandır.

Müslümanların Hristiyan ve Musevilerle Ilişkileri

Mâ’ide 5/51 Ey inananlar! Yahudi ve Hıristiyanları dost edinmeyin. Onlarbirbirlerinin dostlarıdırlar (birbirinin tarafını tutarlar). Sizden kim onlarıdost edinirse kuşkusuz o da onlardandır. Şüphesiz Allah zâlimlertopluluğunu doğruya iletmez. (B İ R AÇIKLAMA: Bazı Kur’ân kritikçileri, Maide 5/51 Âyetini delil göstererek, haksızca İ slam’ı müslüman olmayanlara kar şı “saldırgan”olarak göstermeye çalı şıyorlar . Bu kesinkes yanlı ştır . Maide 5/51 Âyetindekianahtar deyim “dost edinme”deyimidir . Âyetie müslümanların kendi inanç

ve de ğ erlerine sıkı sıkıya ba ğ lı olmaları, Yahudilere ve Hristiyanlara bazıdünyevi etkinlik, sanat, ticaret ve fen ilimleri gibi mü şterek alakaalanlarındaki ba şarılarından dolayı duyulan yakınlık ve taktirin etkisiyle,müslümanların onlara “inanç mevzuunda” da yakınlık hissedip onları “dost

edinmeleri” yasaklanmaktadır . “Dost edinmeyin” emrini “dü şmanlık edin,ili şkinizi kesin” manasında yorumlamak çok yanlı ş olur ve a şa ğ ıdaki âyetlereve yüce Peygamberimizin sünnetine ve Medine anayasasının ruhuna tersdü şer .



68

Bu gün size temiz ve ho ş şeyler helâl kılındı. Kendilerine kitap verilenlerin yiyecekleri size helâl, sizin yiyecekleriniz de onlara helâldir. Ve (bu ilahî kelâma) inananlar içindeki iffetli kadınları ve sizden önce kendilerinevahiy verilenler arasında bulunan iffetli kadınları da -onlara mehirlerini vermeniz şartıyla- nikahlamanız, Zinâ etmemek ve gizli dost tutmamak

üzere size helâldir. … (Mâ’ide 5/5:) Kur’ân, Kitap ehlini dinlerini bırakmaya de ğ il, Kitaplarını do ğ ru olarak uygulamaya ça ğ ırmaktaydı . Çünkü tahrif edilmemi ş orijinal halleriyle vahyedayanan bütün dinler zamanlarının İ slamıdır .

Sana söylenen, senden önceki peygamberlere söylenmi ş olanlardan ba şkabir şey de ğ ildir. Hiç şüphesiz senin Rabbin hem ba ğ ı şlama sahibi, hem deacı bir azap sahibidir. (Fussilet 41/43:)

Çe şitli dinlerin olması Allah’ın iradesiyledir .

… Sizden her biriniz için bir şeriat ve bir yol koyduk. E ğ er Allah dileseydi elbette sizi tek bir ümmet yapardı. Fakat verdi ğ i şeylerde sizi imtihan etmek için ümmetlere ayırdı. Öyle ise iyiliklerde yarı şın. Hepinizin dönü şü Allah’adır. O zaman anla şmazlı ğ a dü şmü ş oldu ğ unuz şeyleri sizebildirecektir. (Mâ’ide 5/48:)

Kur’ân bir âyetler derlemesi de ğ il fakat tutarlı bir bütündür . Her âyet di ğ erleriyle kar şılıklı ba ğ lantı içersindedir birbirlerini tamamlar ve açıklar ve kuvvetlendirir . Kur’ân’ın mesajını do ğ ru anlayabilmek için her bir âyetidi ğ erleriyle kar şıla ştırarak mütalaa etmek ve özel hükümleri genel hükümler çerçevesinde de ğ erlendirmek gerekir . Bu şekilde mütalaa edildi ğ inde Kur’ânkendi kendisinin en do ğ ru ve güzel tefsir edicisidir . Kur’ân, Allah’a inananherkesin, Müslüman olsun veya olmasın, dini inanı şlarındaki ayrılıklarara ğ men, iyi i şlerde yarı şıp kötulükten sakınarak birlikte ya şamalarınıemrediyor .

Müşrikler (Allah’a eş koşanlar) ve İnkârcılar (tanrı tanımazlar)

Yûnus 10/18 Onlar, Allah'ı bırakarak, kendilerine (herhangi bir) fayda da zarar daveremeyen şeylere taparlar, “Bunlar Allah katında bizim

şefaatçılarımızdır” derler. De ki: “Göklerde ve yerde bilmediği bir şeyimi Allah'a bildiriyorsunuz?” O, onların ortak koştuklarından aşkındır,münezzehtir.

İ brâhîm 14/30 Allah’ın yolundan saptırmak için O'na rakip ortaklar koşmuşlardı. Deki: “Bir süre bu (dünyadan) yararlanın bakalım! Hiç şüphesizvaracağınız yer Ateş olacaktır.”



69

Ra'd 13/33 Herkesin kazandığını görüp gözeten, muhafaza eden Allah inkâr edilirmi? Halbuki Onlar Allah'a ortaklar koştular. De ki: “Onların isimleriniaçıklayın. Yoksa siz Allah'a yeryüzünde bilemeyeceği bir şeyi mi haberveriyorsunuz? Yahut boş laf mı ediyorsunuz?”Doğrusu inkâr edenlere hileleri süslü gösterildi ve onlar doğru yoldan

alıkonuldular. Allah kimi saptırırsa artık onu doğru yola iletecek yoktur.

Saff 61/7-8 İslam'a (Allah'a tam teslimiyete) çağırıldığı halde Allah'a karşı yalanuydurandan daha zâlim kim olabilir! Allah, zâlimler topluluğunu doğruyola erdirmez. Onlar ağızlarıyla Allah’ın nûrunu söndürmek istiyorlar.Halbuki kâfir’ler istemeseler de Allah nûrunu tamamlayacaktır.

Saff 61/9 Müşrikler istemeseler de dinini bütün dinlere üstün kılmak içinPeygamberini hidayet ve hak ile gönderen O'dur.

Mü'min 40/83 Peygamberleri onlara, hakikatin bütün kanıtlarıyla geldiğinde, (o güniçin) sahip oldukları (ve akıllarına göre ürettikleri) bilgiye yaslanarak küstahça böbürlendiler ve küçümsedikleri şey (Allah’ın gazâbı)kendilerini sarıverdi.

Mü'min 40/84-85 Şiddetli azâbımızı gördüklerinde: “Yalnız Allah'a inandık; ona ortak koştuğumuz şeyleri terk ettik” dediler.Ama Bizim şiddetli azâbımızı görünce îmân etmiş olmaları kendilerinebir fayda sağlamayacaktır. Allah’ın kulları hakkında her zamanuyguladığı yasa budur. İşte orada ve o zaman inkârcılarhüsrandadırlar.

A’râf 7/37 Allah'a karşı yalan uyduran veya âyetlerini yalan sayandan daha zâlimkim vardır? Kitaptaki payları (Cehennem azâbı) kendilerine erişecek olan onlardır. Elçilerimiz canlarını almaya geldiklerinde onlara,“Allah'dan başka taptıklarınız nerede?” deyince: “Bizi koyup kaçtılar”derler. Böylece inkârcı olduklarına kendi aleyhlerinde şâhitlik ederler.

Yâsîn 36/47 Kendilerine, “Allah’ın size verdiği rızıktan başkaları için harcayın”denildiğinde hakikati inkâr edenler, inananlara, “Rabb dileseydibesleyebileceği kimseleri biz mi besleyelim? Doğrusu siz açık bir yanılgıiçindesiniz” derler.

Furkan 25/21 Bizimle karşılaşmayı ummayanlar: “Niçin bize melekler indirilmedi, yada niçin Rabbimizi görmüyoruz” derler. Gerçek şu ki, onlar kendikendilerine büyüklenmiş, azgınlıkta pek ileri gitmişlerdir.

Furkan 25/22-23 Melekleri görecekleri gün, işte o gün, suçlulara iyi haber yoktur; ve“dönüşü olmamacasına Allah’ın rahmetinden kovulmuşuz!” diyecekler.Yaptıkları her işin yanına varacağız, sonra onu, toz dumanaçevireceğiz.



70

Tahrîm 66/10 Allah, inkâr edenlere, Nûh'un karısıyla Lût'un karısını misâl gösterir:Onlar iki dürüst ve erdemli kulumuzun nikâhı altında iken, onlarakarşı hâinlik edip inkârlarını gizlemişlerdi de iki peygamber Allah'tangelen azâbı onlardan savamamıştı. O iki kadına: “Cehenneme girenlerleberaber siz de girin” dendi.

İ brâhîm 14/44 (Ey Muhammed!)Kendilerine azâbın geleceği, bu yüzden zâlimlerin:“Ey Rabbimiz! Yakın bir müddete kadar bize süre ver de senindâvetine uyalım ve peygamberlere tabi olalım” diyecekleri günhakkında insanları uyar. (Onlara) “daha önce, sizin için bir zevalolmadığına, yemin etmemiş miydiniz?” (denir .)

Hac 22/45-46 Nice kasabaların halkını haksızlık yaparken yok ettik. Artık çatılarıçökmüş, kuyuları metruk, sarayları bomboş kalmıştır. Yeryüzündegezip dolaşmıyorlar mı ki, orada olup biteni kalpleri kavrasın kulaklarıişitsin? Ne var ki onlarda kör olan gözler değil, kör olan, göğüslerdeki

kalplerdir.Tevbe 9/113 Cehennemlik oldukları anlaşıldıktan sonra, akraba bile olsalar,

müşrikler için mağfiret dilemek Peygamber'e ve müminlere yakışmaz.

Tevbe 9/4 Ancak, kendileriyle sizin (ey inananlar) bir anlaşma yapmış bulunduğunuz Allah'tan başkalarına tanrılık yakıştıranlar arasındansize karşı yükümlülüklerinde bundan böyle bir kusur işlemeyen ve sizekarşı kimseye arka çıkmayan kimseler bu söylenenlerin dışındadırlar;öyleyse onlarla olan andlaşmanıza, üzerinde anlaştığınız süre doluncayakadar riayet edin. (Ve bilin ki) Allah, yalnızca, kendisine karşısorumluluk bilinci içinde olanları sever.

Tevbe 9/7 … Size doğru davrandıkça siz de onlara doğru davranın. Allah,sözleşmeleri bozmaktan sakınanları sever.(B İ R AÇIKLAMA: Bir takım kimseler bilgisizce, inanmayanlarla mutlaka vedevamlı sava ş hali olması iddiasında bulunuyorlarsada, bu son iki âyettebunun söz konusu olmadı ğ ı, icabında onlarla “anla şma” lar yapılabilece ğ i görülüyor .

Lokmân 31/6 İnsanlar arasında öyleleri vardır ki, bilgisi olmaksızın Allah yolundansaptırmak ve yol gösterici mesajları gülünç duruma düşürmek içinonların üzerinde kelime oyunları yapmaya kalkışırlar; böylelerinialçaltıcı azâb bekliyor.

Yûsuf 12/105 Göklerde ve yerde nice belgeler vardır ki, yanlarından yüzleriniçevirerek geçerler.

Ra'd 13/31 Eğer Kur’ân ile dağlar yürütülmüş veya yeryüzü parçalanmış yahutölüler konuşturulmuş olsaydı, kâfirler yine inanmazlardı! ...



71

(B İ R AÇIKLAMA: “Mucîze” ile “îmân etme” ili şkisini bu âyet pek güzel açıklamaktadır; di ğ er bir ifade ile, “mucîze” görmek, mutlaka “îmân” ile sonuçlanmamaktadır . )

Lokmân 31/7 Böyle birine âyetlerimiz aktarıldığında, sanki kulaklarında bir sağırlık

varmış da onları hiç duymamış gibi küstahça yüz çevirir; işte ona canyakıcı azâbı haber ver.

Nahl l6/105 Allah'ın âyetlerine inanmayanlar, ancak yalan uydurur, işte onlar,yalancıların kendileridir.

İ brâhîm 14/3 Onlar dünya hayatını Âhırete tercih ederler. Başkalarını da Allah'ınyolundan alıkoyup onu eğri ve dolambaçlı göstermek isterler, işte onlarderin bir sapıklık içindedirler.

Tûr 52/35-36 Acaba onlar, yaratan olmaksızın mı var oldular? Yoksa kendi

kendilerinin yaratıcıları mıdırlar? Gökleri ve yeri de kendileri miyarattı? Hayır, onlar kesin olarak inanmıyorlar.

Âl-i İmrân 3/177 İmânı inkârla değişenler, şüphesiz Allah'a bir zarar veremiyeceklerdir.Elem verici azâb onlaradır.

Muhammed 47/34 İnkâr edip Allah yolundan alıkoyanları, sonra da inkârcı olarak ölenleri Allah şüphesiz ki bağışlamayacaktır.

Bakara 2/161-162 İnkâr edip de o halde ölenler var ya, işte, Allah’ın, meleklerinin,insanların hepsinin lâneti onlaradır. Lânette temellidirler, onlardanazâb hafifletilmez ve onların azâbı geciktirilmez.

Beled 90/19-20 Âyetlerimizi inkâr edenler, işte onlar amel defterleri sollarındanverilenlerdir. Onlar her yönden Ateşle kapatılacaklardır.

Neml 27/4-5 Âhırete inanmayanların yaptıkları işleri kendilerine güzelgöstermişizdir; bu yüzden körü körüne bocalarlar. Kötü azâb iştebunlaradır. Âhırette en çok zarara uğrayacaklar da bunlardır.

Ankebût 29/53 Şimdi onlar azâbı çabuklaştırman için sana meydan okuyorlar; eğerbelli bir süre konulmuş olmasaydı azâb elbette başlarına hemen gelirdi!Ama o âniden kopup gelecek ve hiçbiri farkında olmayacak.

Nahl 16/25 Böylece Kıyâmet Günü kendi günahlarını tam olarak, yoldançıkardıkları bilgisiz kişilerin (sebeb oldukları) günahlarını da kısmenyüklenirler. Bir bilseniz yüklendikleri bu yük ne kötüdür.

Rûm 30/6 Bu Allah’ın vâdettiğidir; Allah vâdinden (verdiği sözden) caymaz, fakatinsanların çoğu bilmezler.



72

Nûr 24/39 İnkâr edenlerin işleri engin çöllerdeki serap gibidir. Susayan kimse onusu zanneder, fakat oraya geldiğinde hiçbir şey bulamaz. Orada Allah'ıbulur ve O da hesablarını görür. Allah hesabı çabuk görendir.

Bakara 2/6 Şüphe yok ki, inkâr edenleri, başlarına gelecekle uyarsan da uyarmasan

da birdir inanmazlar.



73

İSLAM*

Âl-i İmrân 3/85 Kim İslamiyetten (Allah'a tam teslimiyetten) başka bir dine yönelirse,onunki kabul edilmeyecektir. O, Âhırette de kaybedenlerdendir.

Âl-i İmrân 3/19 Allah nezdinde hak din İslam'dır (Allah'a tam teslimiyet). Kitapverilenler, kendilerine ilim geldikten sonradır ki, aralarındaki kıskançlık yüzünden ayrılığa düştüler. Allah’ın âyetlerini inkâr edenlerbilmelidirler ki Allah’ın hesabı çok çabuktur.(B İ R AÇIKLAMA: Bozulmamı ş –tahrifata u ğ ramamı ş- halleriyle Yüce Allah’ın gönderdi ğ i bütün dinler İ slamdır . Yüce Allah’ın “Allah nezdindehak din İ slam'dır” diye buyurdu ğ u din ise Kur'an'daki İ slam'dır . Kur’ânkendinden « Hatırlatma/zikr » diye de bahseder . Önceki İ lahi Kitaplardankalan hakikatları tastik eder, tahrifatı düzeltir . Allah’ın koruması altında Kur’ân, asırlarca geldi ğ i orijinal halinde kalmı ş ve Kıyâmete kadar da öylekalacaktır .

Do ğ rusu Kitab'ı biz indirdik, onun koruyucusu elbette biziz. (Hicr 15/9:)

Kur’ân, Muhammed s .a .'a Cebrail a . s .vasıtasıyla vahyedilmi ş , onuntarafından tebli ğ edilmi ştir . Muhammed a . s .ın İ slam’da yeri pek yücedir . Onun ya şamı Kur’ân’ın hayata uygulanmasıdır . )

Muhammed a. s.

Kur'an'dan önceki mukaddes kitaplarda Muhammed a. s.

Saff 61/6 Meryem oğlu İsâ: “Ey İsrâiloğulları! Doğrusu ben, benden önce gelmiş olan Tevrat'ı (hakikat adına geriye kalmış ne varsa hepsini) doğrulayan,benden sonra gelecek ve adı 'Ahmed' olacak Resûl'ü (peygamberi) müjdeleyen, Allah tarafından size gönderilmiş bir Allah Elçisiyim”demişti. ...(B İ R AÇiKLAMA: Bazı islam alimleri Tevrat ve İ ncildeki bir çok verilerireferans göstererek İ sâ a . s . ın kendinden sonra gelece ğ ini müjdeledi ğ i Resulün Muhammed a . s . oldu ğ unu savunuyorlar .

Tevrat ve İ ncillerde yapılan geni ş kapsamlı bir ara ştırma Hüseyin-i Cisrî’yeaittir . Hicri 1261-1327 yılları arasında ya şayan ve anne ile babası ehl-ibeytten olan bu Suriyeli alim, söz konusu mukaddes kitaplardanMuhammed .a . s . ile alakalı 114 i şaret / delil çıkartmı ş ve bunları Türkçeye deçevrilen Risale-i Hamidiyye adlı eserinde yayınlamı ştır . ________________________ *Ayr . bkz. Muhammad Hamidullah, İ slam’a Giri ş, (Çeviri: Cemal AydınAnkara, 2004); Dr . Ali Murat Daryal, İ slâm’ın Do ğ u ş ve ilk yayılı şının Psiko- Sosyal Açıdan Tahlili, İstanbul, 1999.



74

Tevrat ve Muhammeda.s.:

(B İ R AÇiKLAMA: “Onlara karde şleri arasından senin gibi bir peygamber çıkaraca ğ ım. Sözlerimi onun a ğ zından i şiteceksiniz. Kendisinebuyurduklarımın tümünü onlara bildirecek.”

(Deuteronomy 18:18:)

İ slami kaynaklar, Tevrat'ta ki bu âyetin Hz .Muhammed s .a . için, Hristiyankaynakları ise Hz . İ sâ için indi ğ ini kabul ederler .

Tevrat'ta İ srailo ğ ullarının karde şleri arasından, Hz . Mûsâ gibi bir peygamber gelece ğ i haber verilmektedir . Kurey ş Kabilesi de dahil Araplar, Hz . İ brâhîm'in o ğ lu İ smâîl soyundan, İ srailo ğ ulları da yine Hz . İ brâhîm'in di ğ er o ğ lu İ shâk soyundan gelirler . Bu duruma göre Hz . Muhammed'in mensububulundu ğ u Kurey ş Kabilesi, İ srailo ğ ullarının karde şi sayılırlar .

Muhammed a . s . bir çok hususta, İ sâ a . s . ın aksine, Mûsâ a . s . a benzerlik gösterir, dolayısıyla Tevrat’ta bahsedilen “senin gibi bir peygamber” tabiri,bazı Hristiyanların iddia etti ğ i gibi İ sâ a . s . a de ğ il, ancak Muhammed a . s . auyar . Çünkü Muhammed a . s . a da Mûsâ a . s . gibi ümmetini hayatın pratik her türlü mevzuunda yönetmek üzere bir şeriat (kanun) ve devlet ba şkanlı ğ ıverilmi ştir . Mûsâ a . s . dan sonra gelen İ sâ a . s . a vahy edilen İ ncil ise sadece genel manevi prensipleri ihtiva eder, ayrı bir şeriat getirmemi ştir . Kur’ân isehem genel manevi prensipleri ve hem de bir şeriat ihtiva eder .

Böylece, İ srailo ğ ullarının karde şleri olan Kurey ş Kabilesi arasından gelmi ş olan Hz . Mûsâ gibi bir peygamber, hiç şüphesiz ki Hz .Muhammed (s .a . )'den

ba şkası de ğ ildir .

İncil ve Muhammed a.s.

(B İ R AÇiKLAMA:«Beni seviyorsanız, buyruklarımı yerine getirirsiniz. Bende Baba'dan dileyece ğ im ve O, sonsuza dek sizinle birlikte olsun diye sizeba şka bir “Tesellici"* verecek. (Yohanna14/15-16:)

«Baba'dan size gönderece ğ im Yardımcı, “Tesellici” geldi ğ i zaman, O banatanıklık edecek.Siz de tanıklık edeceksiniz. Çünkü ba şlangıçtan beri benimlebirliktesiniz.” (Yuhanna 15/26-27:)

«Size daha çok söyleyeceklerim var, ama şimdi bunlara dayanamazsınız. Nevar ki O, yani “Tesellici" gelince, sizi her gerçe ğ e yöneltecek. Okendili ğ inden konu şmayacak, yalnız i şittiklerini söyleyecek ve gelecekteolacakları size bildirecek. O beni yüceltecek. Çünkü benim olandan alacak ve size bildirecek.” (Yuhanna 16/12-14:)

_______________ * Burada geçen "Tesellici" kelimesi, İncilin Yunancasında "Faraklit" dir .



75

Müslüman Ulema, İ sâ a . s . tarafından tasvir edilen ve kendisinden sonra gelece ğ ini, yukardaki bölümlerde, müjdeledi ğ i Peygamberin Muhammed a . s . den ba şkası olamıyaca ğ ı tezini savunurlar .

İ ncil'in eski Arapça tercemelerinde (Faraklit/Tesellici) kelimesi "Hammâd

(çok hamdeden)" veya "Hâmid" olarak terceme edilmi ştir . Nitekim bir kısım Hristiyan bilginleri de bu kelimeyi "Hammâd”, yani çok hamd eden kimseolarak açıklamı şlardır ki "Ahmed" dahi bu anlamdadır .

Kur’ân-ı Kerim'de “Muhammed” kelimesinin di ğ er bir manası olan“Ahmed” isimli peygamberi zikretmesi mutlaka bu adın o zaman ki İ ncil'devar oldu ğ unu gösterir . Ara ştırmacılar; Q İ ncili ismini verdikleri orijinal İ ncil' de bu bilgilerin yazılı oldu ğ u, ayrıca Kur’ân'ın indi ğ i devirde bazı Hristiyan topluluklarında bu İ ncil'in bulunmakta oldu ğ u görü şündedir . Q İ ncili Hz . İ sâ'nin gerçek varisleri Nasrâniler tarafından yazılmı ş , fakat birçokları gibi o da uydurma oldu ğ u gerekçesiyle imha edilmi şti .

Muhakkak ki en do ğ rusunu Yüce Allah bilir.)

Kur’anda Muhammed a.s

Bakara 2/151 ... Biz kendi aranızdan, size âyetlerimizi okuyan, sizi her kötülüktenarındıran, size kitap ve hikmeti öğreten, ayrıca bilmediklerinizi deöğreten bir Peygamber gönderdik.

Ahzâb 33/56 Muhakkak ki, Allah ve melekleri, Peygamber’e hep salât ile ikramdabulunurlar. Ey îman edenler, haydi ona teslimiyetle salât ve selam

getirin! Nisâ 4/80 Kim peygambere itaat ederse, Allah’a itaat etmiş olur. Kim yüz çevirirse

(bilsin ki) biz seni onlara bekçi göndermedik.

Kalem 68/4 Şüphesiz sen büyük bir ahlâka sahipsin.

Fetih 48/8-9 Şüphesiz biz seni, şâhit, duyurucu ve uyarıcı olarak gönderdik. Ta ki, eyinsanlar! Siz de Allah'a ve peygamberine inanasınız, Resûlüne yardımedesiniz, O'na saygı gösteresiniz, ve sabah ak şam Allah'ı tesbih edesiniz.

Tevbe 9/128 Andolsun! Size kendinizden öyle bir Peygamber gelmiştir ki, sizinsıkıntıya uğramanız ona çok ağır gelir. O size çok düşkün, müminlerekarşı çok şefkatlidir, merhametlidir.

Fetih 48/28 Bütün dinlerden üstün kılmak üzere, peygamberini, doğruluk rehberi (Kur’ân) ve hak din ile gönderen O'dur. Şâhit olarak Allah yeter. (B İ R AÇIKLAMA: Âyette geçen “üstünlük” bir derecelendirmeden çok, Allahkatında “geçerli din” olarak anla şılmaya müsaittir . )



76

Yûnus 10/38 (Ey Muhammed!) Senin için: “Onu uydurdu” mu diyorlar? “İddianızdadoğru iseniz, onun surelerine benzer bir sure meydana getirin, Allah'tanbaşka çağırabileceklerinizi de (yardıma) çağırın” de!

Necm 53/3-10 O (Muhammed a.s.), kendi arzu ve hevesine göre konuşmamaktadır.

Onun konuşması ancak bildirilen bir vahiyledir. Ona, son derece güçlüolan Cebrâil öğretmiştir; (Cebrâil) ufkun en uç noktasında göründü,sonra yaklaştı ve aşağı inerek bir yayın iki ucu aralığı kadar, hatta dahada fazla yaklaştı. Böylece (Allah), vahyedilmesini uygun gördüğü her şeyikuluna vahyetmiş oldu.

Necm 53/11-12 Kulunun kalbi gördüğünü yalanlamadı. Peki siz, ne gördüğü konusundaonunla tartışmaya mı giriyorsunuz?

Zümer 39/11-12 Sen (Ey Muhammed!): “İçten bir inançla Allah'a bağlanarak yalnız O'nakulluk etmekle ve Allah'a teslim olanların (müslümanların) ilki olmakla

emrolundum” de!A’râf 7 /158 “Ey insanlar! Doğrusu ben, göklerin ve yerin hükümranlığı kendisine ait

olan, O'ndan başka tanrı bulunmayan, dirilten ve öldüren Allah’ınhepinize gönderdiği elçisiyim. Öyleyse, Allah'a ve ümmi (okuyup yazmasıolmayan, Ehli Kitaptan olmayan) peygamberine, -ki o da Allah'a ve O'nunsözlerine îmân etmiştir- inanın, ve ona uyun. Belki doğru yolubulursunuz” de!

Bakara 2/119 (Ey Muhammed!) Doğrusu Biz, seni hak ile müjdeci ve uyarıcı olarak göndermişizdir. Sen, cehennemliklerden sorumlu tutulmayacaksın.

Mâ’ide 5/67 Ey Peygamber! Rabbinden sana indirileni tebliğ et! Eğer bunuyapmazsan O'nun elçiliğini yapmamış olursun. Allah seni insanlardankorur. Doğrusu Allah kâfirlere yol göstermez.

En’âm 6/162-163 Şüphesiz benim namazım, bütün ibâdetlerim, hayatım ve ölümüm hepsiâlemlerin Rabbi Allah içindir. O'nun ortağı yoktur. Bana sadece buemrolundu ve ben Müslümanların ilkiyim” de!

En’âm 6/50 “Ben size, Allah'ın hazineleri yanımdadır, demiyorum. Ben gaybı da (yaratılmış varlıkların idrakini aşan, bilinmeyen gerçekleri de) bilmem. Sizeben bir meleğim de demiyorum. Ben sadece bana vahyolunanauyuyorum. Kör ile gören hiç bir olur mu? Hiç düşünmezmisiniz?” de.

Cin 72/21-23 De ki: “ doğrusu ben (kendi başıma) size zarar vermeye de iyilik yapmaya da kadir değilim. Gerçekten (bana bir kötülük dilerse) Allah'akarşı beni kimse himâye edemez. O'ndan başka sığınacak kimse debulamam. Benim yaptığım yalnız, Allah katından olanı, O'nungönderdiklerini (Kur’ân'ı) tebliğdir. Artık kim Allah ve resûlüne karşıgelirse bilsin ki ona, içinde ebediyen kalacakları Cehennem ateşi vardır.”



77

Nahl 16/125 Sen (Ey Muhammed!) Rabbin'in yoluna, hikmetle, güzel öğütle çağır,onlarla en güzel şekilde tartış; doğrusu Rabbin, kendi yolundansapanları daha iyi bilir.

Şu’arâ 26/214-216 Önce en yakın hısımlarını uyar. Sana uyan müminleri kanatların altına

al. Sana baş kaldırırlarsa: “Yaptıklarınızdan uzağım” de!Furkan 25/57 “Ben buna karşı sizden bir ücret değil, ancak, Rabbine doğru bir yol

tutmak dileyen kimseler olmanızı istiyorum” de!

Kasas 28/56 Sen (Ey Muhammed!) Her sevdiğini doğru yola eriştiremezsin, amaAllah, dilediğini doğru yola eriştirir. Doğru yola girecekleri en iyi Obilir.

İsrâ 17/73-74 (Ey Muhammed!) Müşrikler, seni, sana vahyettiğimizden ayırıp başka birşeyi Bize karşı uydurman için uğraşırlar. O zaman seni dost edinirler.

Seni sebatkâr kılmasaydık, belki de onlara biraz olsun eğilimgösterecektin.

İsrâ 17/75 O zaman sana hayatta da, ölümünden sonra da kat kat azâb tattırırdık ve bize karşı sana yardım edecek kimseyi de bulamazdın.

Furkan 25/7-8 Bu zâlimler insanlara: “Bu ne biçim peygamber ki yemek yer, çarşılardagezer! Onun beraberinde uyarıcı bir melek indirilseydi ya! Yahutkendisine bir hazine verilseydi, veya besleneceği bir bahçesi olsaydı ya!Siz sadece büyülenmiş bir adama uyuyorsunuz” dediler.

Furkan 25/9 (Ey Muhammed!) Sana nasıl misaller getirdiklerine bir bak! Onlarsapıtmışlardır, bir yol da bulamazlar.

Furkan 25/20 (Ey Muhammed!) Senden önce gönderdiğimiz bütün peygamberler de,şüphesiz, yemek yerler, çarşılarda gezerlerdi. Ey insanlar! Sabredermisiniz diye sizi birbirinizle sınarız. Rabbin her şeyi görür.

Furkan 25/41 Seni gördükleri zaman, “Allah'ın gönderdiği elçi bu mudur?” diye alayaalmaktan başka bir şey yapmazlar.

Necm 53/29 Onun için sen Bizi anmaktan yüz çeviren ve dünya hayatından başka birşey istemeyen kimselerden uzak dur.

Necm 53/30 Onların erişebileceği bilgi ancak budur (sadece maddiyatla alakalı dünyahayatı ve zevkleri ile ilgili şeyler). Doğrusu Rabbin yolundan sapmış olanıpek iyi bilir, doğru yolda olanı da çok iyi bilir.

Kalem 68/8-9 (Ey Muhammed!) Bundan böyle yalanlayanlara aldırma; onlar senin(kendilerinin beğenmedikleri âyetleri bırakman suretiyle) yumuşak davranmanı isterler ki kendileri de (sana) yumuşak davransınlar.



78

En’âm 6/34 Andolsun ki, senden önceki peygamberler de yalanlanmıştı. Onlaryalanlanmalarına ve eziyet edilmelerine rağmen sabrettiler ve sonundayardımımız kendilerine yetişti. Allah’ın kelimelerini (kanunlarını) değiştirebilecek hiçbir güç yoktur. Muhakkak ki peygamberler ile ilgilihaberlerin bir kısmı sana da geldi.

Kalem 68/10-14 (Ey Muhammed!) Diliyle iğneleyen, iyiliği daima önleyen, aşırı giden, suçişleyen, iğrenç dedikodular yapan iftiracıya, çok yemin eden alçak zorbaya, bütün bunlar dışında bir de soysuzlukla damgalanmış kişiye,mal ve oğulları var diye aldırış etmeyesin.(B İ R AÇIKLAMA: Bu, her zaman ve her yerde, bütün müminler için dahi geçerlidir . )

Nahl 16/103 And olsun ki Biz “(Kur’ân'ı) ona elbette bir insan öğretiyor” dediklerinibiliyoruz. Kast ettikleri kimsenin dili yabancıdır. Halbuki Kur’ân isefasîh bir arabçadır.

Kasas 28/48 Onlara katımızdan o hak (peygamber) gelince: “Mûsâ’ya verilen (mûcize)lerin benzeri ona da verilmeli değil miydi” dediler. Peki onlardaha önce Mûsâ’ya verilen (mûcize)leri de inkâr etmemişler miydi?Onlar, “İki sihirbaz birbirlerine destek oluyor”. “Biz hepsini inkarediyoruz” dediler.

Kasas 28/49-50 De ki: “Eğer doğru söyleyenler iseniz, Allah katından, doğruya buikisinden (Tevrat ve Kur’ân’dan) daha çok ulaştıran bir kitap getirin de,ben ona uyayım.” Eğer (bu konuda) sana cevap veremezlerse bil ki onlarsadece kendi nefislerinin arzularına uymaktadırlar. Allah’tan bir yolgösterici olmaksızın kendi nefsinin arzusuna uyandan daha sapık kimolabilir. Şüphesiz Allah zâlimler toplumunu doğruya iletmez.

Neml 27/80 Bil ki sen ölülere işittiremezsin, arkalarını dönüp giderlerken sağırlarada dâveti duyuramazsın. Sen körleri sapıklıklarından çevirip doğru yolagetiremezsin. Ancak âyetlerimize inanıp da teslim olanlaraduyurabilirsin.

Hicr 15/94 Sana emrolunanı açıkça söyle ve ortak koşanlardan yüz çevir!

Abese 80/1-10 Peygamber, yanına kör bir kimse geldi diye yüzünü asıp çevirdi. EyMuhammed! Nereden bilirsin belki o, arınacaktı; yahut öğüt alacaktı dabu öğüt kendisine fayda verecekti. Ama sen, bütün ilgiyi, kendini herşeye yeterli görene gösterdin; halbuki onun arınmaktan geri kalmasınınsebebi sen değildin; ama sana büyük bir istekle geleni ve (Allah) korkusuile (yaklaşanı) sen görmezden geldin.

En’âm 6/52 Rablerinin rızâsını isteyerek sabah ak şam O'na yalvaranları kovma!Onların hesabından sana bir sorumluluk yoktur. Senin hesabından daonlara bir sorumluluk yoktur ki onları kovarak zulmedenlerden olasın.



79

Ahzâb 33/6 Peygamber, müminler üzerinde, onların kendileri üzerinde sahipolduğundan daha büyük hak sahibidir ve peygamber eşleri de onlarınanneleridir ... (B İ R AÇiKLAMA: İ slam ö ğ retisinde peygamber ön plandadır .

Ey peygamber! Biz seni şâhit, müjdeci, uyarıcı; Allah'ın izniyle O'naça ğ ıran, nûrlandıran bir kandil olarak gönderdik. (Ahzâb 33/45-46:)

Peygamber a . s . kendisine vahy olanı insanlara anlatmı ş , göstermi ş , tatbik ettirmi ş , hatalarını düzeltmi ş ve böylece çok sa ğ lam bir ö ğ retim metodu iledini 23 yıl boyunca yaymı ştır .

Peygamber a . s .ın uyulması gereken asıl “sünneti”, Kur’ân’ın hayatauygulanmasıdır ve Kur’ân’la birlikte İ slam’ın temelini olu şturur . İşte onunbu “sünnetler”ini bize açıklayan ve bildiren Peygamberimize atfedilen sözler vardır ki bunlara “hadîs” denir .

Peygamber a . s . Kur’ân’la karı ştırılır çekincesiyle bu sözlerini, fiil vetakrirlerini yazıyla tesbit etmek isteyen sahâbîlere ba şlangıçta yazdırmamı ştır . Daha sonra yazıyla tesbit için bir kısım sahabeye Peygamberin izin vermesi üzerine hem olaylara şâhit olan ve hemde onun sözlerini duyup dinin esaslarına dair bilgi edinenlerden, okuma–yazmayıö ğ renmi ş olan sahåbîler bunları yazıyla kayıt altına alıp ö ğ retim maksadıylamuhafaza etmi şlerdir . Ayrıca bu malzemeye dayalı olarak ö ğ retim i şini üslenen sahabe, bu hadîsmetinlerini ezberlerine de alıyorlardı .

Daha sonraki tabiîn ve etbea tabiîn adıyla anılan nesiller içinde ilim sahibimüslümanlar dahi bu çifte metodu (yazı ve ezber) sürdürmü şlerdir . Kur’ân’ın artık hadîsle karı ştırılamayacak kadar yaygınla ştı ğ ına inananhadis ilminde uzmanla şmı ş bazı âlim kimseler hadîsleri çok titiz bir şekildetoplayıp kitap halinde kaleme almaya ba şlamı şlardır (Tedvin ve Tasnif hareketi) .

Klasik dönem’lerde İ slam âlimlerinin bunları uydurma hadislerdenayıklamak (:mevzuat ilmi) için çok büyük gayret sarfettikleri, titizlik göstermede a şırı dikkatli davrandıkları Do ğ u ve Batı akademik muhitlerindebugün kabul edilmektedir . Buna ra ğ men hadîsler, ilmî ara ştırma metodolojisibakımından genelde dînî ö ğ renimde deliller hierar şisinde âyetlere nazaranikinci planda sayılırlar .

Peygamber a . s .ın devrin çe şitli devlet ba şkanlarına yazılı olarak yolladı ğ ımesajlar, yazılı anla şma metinleri, medine anayasası gibi dokümanlar,toplanmaları ve kitapla ştırılmaları nesilden nesile yapılan yazılı veya sözlünakle dayanmaktadır . Özetle, hadîslerin . sahîh (do ğ ru) olarak kabul edilmeleri genelde çe şitli kaynaklardan gelen rivâyetlerin variantlarıylabirlikte aynı söylemi vermi ş olmalarına dayanır .



80

Do ğ ruluk ve sahihli ğ i ilmen kabul edilmi ş Hadîsler genelde Kur’ân’ın“tamamlayıcısı” olarak dü şünülemez . Bu ilmi malzeme, sünnet bilgileriylebirlikte Kur’ân-ı Kerîmi daha iyi anlama ve yorumlamada hiç şüphesizkullanılabilirler . Yüce Allah Kur’ân’ı ve dini bizzat tamamlamı ş ve ikmâl etmi ştir .

"... Bugün artık Ben, sizin dîninizi geli ştirip bir olgunlu ğ a eri ştirdim; yine Ben, nimetimi üzerinizde tamamladım. Ve ancak İ slam'ın sizin dininiz olmasına rızâ gösterdim”. …. (Maîde 5/3: )

Ş urasıda bir gerçektir ki, kaide olarak Kur’ân’a ters dü şen hiçbir söylem Peygamber a . s . a asla atfedilemez (maledilemez); bu büyük bir günah, bir iftira olur .

Mi'rac

İsrâ 17/1 Kulunu (Muhammed a.s.ı) bir gece Mescid-i Harâm'dan, kendisine birkısım âyetlerimizi göstermek için, çevresini mübarek kıldığımız Mescid-iAksâ'ya götüren Allah'ın şanı yücedir. Doğrusu O, işitir ve görür.

Necm 53/13-14 Ve hiç kuşkusuz o (Muhammed a.s.) onu (Cebrâil a.s.ı) Sidretü’l-Müntehâ’nın yanında (sınırın sonunda) önceden bir defa daha görmüştü.

Necm 53/17-18 Muhammed’in gözü ne kaydı, ne de (başka yöne çevrildi), ve o, gerçektende Rabbinin varlığının en muhteşem âyetlerinden bir kısmını gördü.(B İ R AÇIKLAMA: Mi'rac bahisi çok tartı şma konusu edilmi ştir . Mi'rac mûcizesinin vukuu ve gerçekli ğ i Kur’ânî bir hakikattır ve aslını

esasını ise sadece Yüce Allah bilir . Bu konuda ayrıntılı bilgiye ula şmak isteyenler Profesör Dr . Muhammad Hamidullah’ın “ İ slam Pegamberi”kitabında ‘mûcizeler ve mir’ac bahsine’ ba ş vurabilirler . )

Hicret (göç)

Bakara 2/218 İmân edenler ve hicret edip Allah yolunda cihad edenler var ya, iştebunlar, Allah’ın rahmetini umabilirler. Allah, Gafûr ve Rahîmdir.

Nisâ 4/97 Kendilerine yazık eden kimselere melekler, canlarını alırken: “Ne işde

idiniz!” dediler. Bunlar: “Biz yeryüzünde çaresizdik” diye cevapverdiler. Melekler de: “Allah’ın yeri geniş değil miydi? Hicret etseydinizya!” dediler, işte onların barınağı Cehennemdir; orası ne kötü bir gidiş yeridir.(B İ R AÇIKLAMA: Putperest Mekke'de ya şam ve tebli ğ in imkânsızla şmasıkar şısında Peygamber efendimiz, Medinelilerin dâveti üzere bu şehre göçeden mü'minleri takiben Ebubekir r .a .la birlikte daha emin ve İ slamı tebli ğ edaha müsait bir ortam arz eden Medine'ye göçtü .



81

Kur’ân

Şu’arâ 26/192 Şüphesiz, Kur’ân âlemlerin Rabbinin indirmesidir.

Zuhruf 43/4 O (Kur’ân), Bizim katımızda Ana Kitap’ta (Levhi Mahfuz) mevcut, yüce

ve hikmet dolu bir Kitaptır.

Bakara 2/2 Bu, doğruluğu şüphe götürmeyen ve Allah'a karşı gelmektensakınanlara yol gösteren Kitaptır.

Şu'arâ 26/2 Bunlar, hakikati apaçık gösteren ilâhi Kitab'ın âyetleridir. (B İ R AÇIKLAMA: Vahiy ve nübüvvet, Muhammed a . s . ile son bulmu ştur . Fakat Kur’ân’ın hükümleri, Yüce Allah’ın koruması altında Kıyâmete kadar bâkidir . Ona inananlara mesaj devam etmektedir .

Yüce Kur’ân esas itibariyle bir kanun veya bilim kitabı de ğ ildir; ö ğ retisi

ki şileri ve toplumu dünya ve ahiret hayatında mutlulu ğ a götüren yoldur . Yüce Kur’ân îmân a giden en geçerli ve do ğ ru yolun akıldan geçti ğ ini;maneviyat, maddiyat ve sosyal hayatın ayrılmaz bir bütün oldu ğ u gerçe ğ inive günlük davranı ş ve tutumun da manevi hayatın ayrılmaz bir parçasıoldu ğ unu ö ğ retir .

Kur’ân bir âyetler derlemesi de ğ il fakat tutarlı (insicamlı) bir bütündür . Her âyet di ğ erleriyle kar şılıklı (organik) ba ğ lantı içersindedir birbirlerinitamamlar ve açıklar ve kuvvetlendirir .

Allah, bütün sözün en güzelini, kendi içinde tutarlı , (gerçe ğ in) her türlü

ifadesini çe şitli biçimlerde tekrarlayan bir Kitap halinde indirmi ştir. Rablerinden korkanların tüyleri ürperir. Sonra hem bedenleri hem de gönülleri Allah'ın zikrine ısınıp yumu şar. İşte bu Kur'an Allah'ın hidayet rehberidir. Onunla diledi ğ ini do ğ ru yola iletir. Allah kimi saptırırsa artık onun için hiçbir yol gösterici yoktur. (Zümer 39/23:)

Dolayısıyla Kur’ân’ın mesajını do ğ ru anlayabilmek için her bir âyetidi ğ erleriyle kar şıla ştırarak mütalaa etmek ve özel hükümleri genel hükümler çerçevesinde de ğ erlendirmek gerekir . Bu şekilde mütalaa edildi ğ inde Kur’ânkendi kendisinin en do ğ ru ve güzel tefsir edicisidir . Bazı Kur’ân âyetlerinin, görünürde, önceki peygamberler ve kavimlarine,

bazılarının da İ slam’ın ilk zamanlarındaki yerel sorunlara yönelik oldu ğ udü şünülebilir . Kur’ân’ın genel prensipleri (:norm’ları) dahilinde bu gibiâyetlerin hükümleri de aynı toplumsal şartların olu şması halinde her zaman,her yerde ve her toplum için uygulama alanı bulabilecektir . Allah kelâmı olan ve klasik Arapça olarak vahy edilmi ş Yüce Kur’ân insanınrûhani varlı ğ ının derinliklerine nufûz etmede tektir ve ba şka bir dilde aynenifade edilmesi mümkün de ğ ildir . Pek tabii ki tüm insanlı ğ ın yararlanabilmesiiçin di ğ er dillerde mealleri dine ve ilme vakıf uzmanlarca hazırlanabilir . )



82

Sâd 38/87-88 Bu Kur’ân, ancak âlemler için bir öğüttür. O'nun verdiği haberindoğruluğunu bir zaman sonra (Kıyâmet sonrası. Hesap Gününde)öğreneceksiniz.

Duhân 44/2 Apaçık olan Kitab'a andolsun ki, Biz onu (Kur’ân'ı) mübarek bir gecede

indirdik. Gerçekten biz (kötülüğe kar şı) uyarmaktayız!Duhân 44/3-5 Katımızdan bir emirle, her hikmetli işe o gecede hükmedilir. Çünkü Biz,

(doğru yola ileten, peygamberleri ve mesajları) göndereniz.

Kehf 18/1-4 Hamd, kuluna Kitab’ı (Kur’ân’ı) indiren ve onda hiçbir eğrilik yapmayan Allah’a mahsustur. (Allah onu), katından gelecek şiddetli birazap ile (inanmayanları) uyarmak, sâlih ameller işleyen mü’minleri,içlerinde ebedî olarak kalacakları güzel bir mükâfat (cennet) ilemüjdelemek ve “Allah bir çocuk edindi” diyenleri de uyarmak içindosdoğru bir kitap kıldı.

Kadir 97/1-5 Biz onu (Kur’ân'ı) Kadir gecesinde indirdik. Kadir gecesinin ne olduğunusen bilir misin?Kadir gecesi, bin aydan hayırlıdır. O gecede, Rablerinin izniyle meleklerve Ruh (Cebrâil), her iş için iner dururlar. O gece, ta fecrin doğuşunakadar esenlik doludur.

İsrâ 17/9-10 Gerçek şu ki, bu Kur’ân, o dosdoğru olan yolu göstermekte; dürüst veerdemli davranışlar ortaya koyan müminlere, ödüllerinin çok büyük olacağını müjdelemekte ve Âhirete inanmıyanlara da kendileri için çok can yakıcı bir azâb hazırladığımızı (haber vermektedir).

Şu’arâ 26/196 Ve bu (Kur’ân mesajı) hiç şüphesiz, ilâhi hikmetleri bildiren öncekiKitaplarda da (temel çizgileriyle) yer almaktadır.

Yûsuf 12/l11 ... Kur’ân uydurulabilen bir söz değildir. Fakat kendinden öncekiKitapları tastik eden, inanan millete her şeyi açıklayan, doğru yolugösteren bir rehber ve rahmettir.

Hicr 15/9 Doğrusu Kitab'ı (Kur’ân'ı) biz indirdik, onun koruyucusu elbette biziz.

Rahmân 55/1-4 Rahmân olan Allah, insanı yarattı. Kur’ân'ı öğretti, ona açıklamayıöğretti.

İsrâ 17/105 Kur’ân'ı ancak hak olarak indirdik ve o da indiği gibi hak olarak kaldı.Seni de, (Ey Muhammed!) yalnız müjdeci ve uyarıcı olarak gönderdik.

İsrâ 17/106 Kur’ân'ı insanlara kısım kısım okuman için, onu bölüm bölüm vegerektikçe indirdik.



83

Kamer 54/17 Doğrusu Biz Kur’ân'ı öğüt olsun diye kolaylaştırdık; öğüt alan yok mudur?

Zuhruf 43/44 Doğrusu bu Kur’ân sana ve ümmetine bir hatırlatmadır, ilerde ondansorumlu tutulacaksınız.

Zümer 39/23 Allah, bütün sözün en güzelini, kendi içinde tutarlı, (gerçeğin) her türlüifadesini çeşitli biçimlerde tekrarlayan bir Kitap halinde indirmiştir.Rablerinden korkanların ondan tüyleri ürperir, sonra Allah’ınhatırlatması ile kalpleri ve tenleri yumuşar, sakinleşir.Allah'ın rehberliği böyledir: (Doğruya yönelmek) istiyeni bu şekildedoğru yola (hidayete) eriştirir; Allah'ın saptırdığı ise hiçbir yol göstericibulamaz.(B İ R AÇIKLAMA: Bu saptırma “kader/yazgı” diye algılanmamalı; Allah,ancak kendi serbest irâdesiyle sapıklı ğ ı seçen, sapıklı ğ ı tutumlarıyla hak edenleri hidayete eri ştirmez; sapıklıkları içinde bırakır . )

Tâ-Hâ 20/2-4 Biz, Kur’ân'ı sana, güçlük çekesin diye değil, ancak Allah'tankorkanlara bir öğüt olsun diye indirdik. (Kur’ân) yeri ve yüce gökleriyaratan Allah tarafından peyderpey indirilmiştir.

Tâ-Hâ 20/114 Gerçek hükümdar olan Allah, yücedir. Sana O'nun vahyitamamlanmazdan önce Kur’ân'ı (okumakta) acele etme ve “Rabbim,benim ilmimi artır” de.

Hicr 15/91-92 Onlar(a), Kur’ân'ı tutarsız parçalar olarak nitelendirenlere gelince:Rabbin hakkı için, yaptıklarından dolayı, mutlaka onların hepsinisorguya çekeceğiz.(B İ R AÇIKLAMA: Burada Kur’ân'ın bütününün hak oldu ğ unu, insanlarınonun i şlerine gelen kısımlarını kabullenip gerisini reddetmemeleri gere ğ ininkastedildi ğ i açıktır . )

Bakara 2/174 Allah’ın indirdiği kitaptan bir şeyi gizleyip onu az bir paha ile değişenleryok mu, işte onların yeyip de karınlarına doldurdukları, ateşten başkabir şey değildir.Kıyâmet günü Allah ne kendileriyle konuşur ve ne de onları temizeçıkarır. Orada onlar için can yakıcı bir azap vardır.(B İ R AÇIKLAMA: Yahudi hahamları Tevratta bildirilen Peygamberimizin geli şine dair bilgileri gizlediler . )

Bakara 2/175-176 Onlar doğru yol (hidayet) karşılığında sapıklığı, bağışlanmaya (mağfirete)bedel olarak da azâbı satın almış kimselerdir. Onlar ateşe karşı ne kadardayanıklıdırlar? Bu (azâb) da, Allah’ın, Kitab’ı hak olarak indirmiş olması (ve onların bunu inkâr etmesi) sebebiyledir. Kitap konusundaanlaşmazlığa düşenler, elbette derin bir ayrılık içindedirler.



84

İsrâ 17/82 Kur’ân'dan inananlara rahmet ve şifa olan şeyler indiriyoruz. O,zâlimlerin ise sadece kaybını artırır.

Vâkı'a 56/77-79 Şüphesiz bu, korunmuş bir Kitap'ta (Levh-ı Mahfuz) bulunan, yüce(değerli) bir Kur’ân'dır. Ona ancak arınmış olanlar dokunabilir.

(B İ R AÇIKLAMA: Arınmadan maksat, Kur’ân'a temiz kalble yakla şmaktır . Ona temiz kalple yakla şanlar ancak onu do ğ ru olarak anlayabilir ve ondan faydalar elde edebilirler . )

İsrâ 17/89 Muhakkak ki Biz, Kur’ân'da insanlara her türlü misali gösteripaçıkladık. Öyleyken insanların çoğu nankör olmakta direndiler.

Muhammed 47/24 Bunlar Kur’ân üzerinde hiç düşünmezler mi? Yoksa kalpleri kilitlimidir?

Fussilet 41/41-42 Kendilerine gelen bu Mesaj'ı inkâr edenler! O, değerli bir Kitaptır.

Geçmişte ve gelecekte onu bâtıl kılacak yoktur. Hakîm ve övülmeye layık olan Allah katından indirilmedir.

Şu’arâ 26/193-195 (Ey Muhammed!) apaçık Arap diliyle uyaranlardan olman için onuCebrâil senin kalbine indirmiştir.

Zuhruf 43/3 Düşünüp kavrayabilesiniz diye Arapça okunan bir Kur’ân yaptık.

Fussilet 41/44 Eğer biz bu Kur’ân'ı Arapça dışında bir dilde gönderseydik, bu defa:“Onun âyetleri anlaşılır şekilde açıklanmalı değil miydi? Ne! Bir Arap'a,Arapça olmayan bir dille söylenir mi?” diyeceklerdi.De ki: Bu, inananlar için, bir rehber, bir şifa kaynağıdır, inanmayanlaragelince, onların kulaklarında bir ağırlık vardır ve onlara kapalıdır,anlaşılmaz gelir; onlar çok uzaklardan seslenilen (insanlar) gibidirler.(B İ R AÇIKLAMA: Bu âyet, amacın Arapça de ğ il, “anlamak ve ö ğ renmek”oldu ğ unu açıkça gösteriyor . Arap olmayanların da, bu “rehber ve şifakayna ğ ından” nasiplenebilmeleri için Kur’ân’ın, her dilde, ilâhiyat ve fenni(exact) ilim âlimlerinden kurulmu ş heyetlerce mealleri hazırlanmalı ve çok anlamlı “müte şâbih âyetlerin” tefsiri, insanlık ilimde ilerledikçe gözden geçirilmelidir . )

Şûrâ 42/52-53 Ve böylece sana kendi buyruğumuz altında, hayat veren bir mesaj(Kur’an) vahyettik. Önceleri sen, Kitap nedir, îmân nedir bilmezdin. ama(şimdi) bu (mesajı) bir ışık yaptık ki onunla kullarımızdan dilediğimizidoğru yola ulaştıralım: şüphesiz sen de (insanları onunla) doğru yolaulaştıracaksın, göklerde ve yerdeki her şeyin maliki olan Allah'a götürenyola. Gerçek su ki, her şeyin başı ve sonu Allah'tadır.

Ankebût 29/48 Sen bu ilâhi vahyin gelmesinden önce herhangi bir kitap okumuş ya daonu kendi elinle de yazmış değildin; öyle olsaydı, hakikati çürütmeyeçalışanlar, insanları kuşkuya sevk edebilirlerdi.



85

(B İ R AÇIKLAMA: Peygamberimizin “ümmî” sıfatına bu âyetlerde i şaret vardır; “ümmî” hem okuma yazma bilmeyen, hem de “Ehli Kitab'a mensupolmayan”, manasında algılanabilir. ve dolayısıyla Peygamber a . s’ın Kur’ân'dan önceki mukaddes kitaplardan esinlenmedi ğ inı vurgular .

Ankebût 29/49 Hayır, ama bu (ilâhi kelam), doğru bilgi ile donatılmış insanlarınkalplerine kolayca nüfuz eden mesajlardan oluşur; (kendilerine) zulmedenler dışında hiç kimse mesajlarımızı bile bile reddetmez.

Kehf l8/54 And olsun ki. Biz bu Kur’ân'da insanlara türlü türlü misali gösteripaçıkladık, insanın en çok yaptığı şey tartışma (ve çekişme) dir.

Fussilet 41/26 İnkâr edenler: “Bu Kur’ân'ı dinlemeyin, okunurken gürültü yapın, belkibastırırsınız” dediler.

Nahl 16/98 Kur’ân okuyacağın zaman, kovulmuş Şeytandan Allah'a sığın (besmele

çek). Furkan 25/4-5 İnkâr edenler: “Bu Kur’ân (Muhammed'in) uydurmasıdır, ona başka bir

topluluk yardım etmiştir” diyerek haksız ve asılsız bir söz uydurdular.“Kur’ân öncekilerin masallarıdır; başkalarına yazdırıp sabah ak şamkendisine okunmaktadır” dediler.

Furkan 25/ 6 (Ey Muhammed!) De ki: “Onu, göklerin ve yerin sırrını bilen indirmiştir.Şüphesiz O bağışlayandır, merhamet edendir.”

Hûd ll/1-2 … Bu, bilge ve her şeyden haberdar biri (Allah) tarafından âyetleripekiştirilmiş, sonra da açıklanmış bir Kitaptır. (Bu kitap) Allah'tan başkasına kulluk etmemeniz için (indirildi). Ben sizeO'ndan bir uyarıcı ve bir duyurucuyum.

Yûnus 10/37 Bu Kur’ân, Allah'tandır, başkası tarafından uydurulmuş değildir.Ancak kendinden öncekileri doğrular ve âlemlerin Rabbinden gelenKitab’ı açıklar. Âlemlerin Rabbinden geldiğinde şüphe yoktur.

Âl-i İmrân 3/138 Bu (Kur’ân) insanlar için bir açıklama, Allah’a karşı gelmektensakınanlar için bir hidayet ve bir öğüttür.

Yûnus 10/15 Âyetlerimiz onlara açık açık okununca, (öldükten sonra) Bizimlekarşılaşmayı ummayanlar, (Muhammed'e) “Bundan başka bir Kur’ângetir veya bunu değiştir” dediler. “O'nu kendiliğimden değiştiremem,ben ancak, bana vahyolunana uyarım. Ben Rabbime karşı gelirsem,Büyük Günün azâbına uğramaktan korkarım” de!

En’âm 6/115 Rabbinin sözü doğruluk ve adâletle tamamlandı. O'nun sözlerinideğiştirebilecek yoktur. O, işitir ve bilir.



86

Kehf l8/29 De ki: “Gerçek Rabbinizdendir. Dileyen inansın, dileyen inkâr etsin . Gerçek şu ki, Biz, (sunduğumuz hakikati teperek kendi kendilerine) yazık edenler için dalga dalga yükselen alev katmanlarıyla onları çepeçevrekuşatacak bir ateş hazırladık; öyle ki, su istediklerinde onlara ergimiş kurşunu andıran ve yüzlerini kavuran bir su verilecek: o ne korkunç bir

sudur ve orası ne kötü bir duraktır!”Bakara 2/99 (Ey Muhammed!) And olsun ki, sana apaçık âyetler indirdik. Onları

sadece yoldan çıkmışlar inkâr eder.

Haşr 59/21 Bu Kur’ân'ı bir dağa indirmiş olsaydık, dağın ezilip büzülerek Allahkorkusuyla paramparça olduğunu görürdün. Bu misalleri, insanlardüşünsünler diye veriyoruz.

Nisâ 4/82 Hâla Kur’ân üzerinde gereği gibi düşünmeyecekler mı? Eğer o Allah'tanbaşkasından gelse idi onda birçok tutarsızlıklar bulunurdu.

Nisâ 4/105 (Ey Muhammed!)Biz, insanlar arasında Allah’ın gösterdiği şekildeyargılayasın diye Kitab'ı sana gerçekle indirdik; hâinlerin savunucusuolma!

Bakara 2/23 Kulumuz (Muhammed'e) indirdiğimiz Kur’ân'dan şüphe ediyorsanız,eğer doğru sözlü iseniz, siz de onun benzeri bir sûre meydana getirin.Allah' tan başka, güvendiklerinizi de yardıma çağırın.

Bakara 2/24 Yapamazsınız -ki hiçbir zaman yapamıyacaksınız- o taktirde, inkâredenler için hazırlanan ve yakıtı insanlarla taşlar olan Ateşten sakının.

Furkan 25/32 İnkâr edenler: “Kur’ân ona bir defada toptan indirilseydi ya!” dediler.Biz Kur’ân’la senin kalbini pekiştirmek için onu böyle kısım kısımindirdik ve onu ağır ağır okuduk.

Kaf 50/45 Biz onların (inanmayanların) ne söylediklerini iyi biliyoruz, ve sen onlarınüzerinde bir zorlayıcı değilsin; ama sen yine de Benim uyarımdankorkabileceklere bu Kur’ân aracılığıyla hatırlatmada bulun.

Kalem 68/44 (Ey Muhammed!) Kur’ân'ı yalanlayanları bana bırak. Onları, ne olupbittiğini fark etmeyeceği şekilde, yavaş yavaş alçaltacağız.

Kalem 68/45 Benim ince planım son derece sağlamdır.

Farz -Emir ve Öğütler

Haşr 59/18 Ey insanlar! Allah'tan korkun ve herkes yarına (Kıyâmet gününe) nehazırladığına baksın. Allah'tan korkun çünkü Allah bütünyaptıklarınızdan haberdârdır.



87

Haşr 59/19 Allah'ı unutup da, Allah’ın da onlara kendi öz varlıklarını unutturduğukimseler gibi olmayın; onlar yoldan çıkmış kimselerdir.

Bakara 2/41-42 Elinizdekini (Tevratın aslını) tasdik edici olarak indirdiğime (Kur’ân'a) inanın; onu inkâr edenler siz olmayın, âyetlerimi hiçbir değere karşılık

değiştirmeyin ve yalnız Ben'den korkun.Bilerek hakkı bâtıla karıştırmayın ve bile bile hakkı gizlemeyin.

Nisâ 4/136 Ey inananlar! Allah'a, Peygamberine, peygamberine indirdiği Kitab'adaha önce indirdiği Kitab'a inanmakta sebât ediniz. Kim Allah'ı,meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve Kıyâmet gününü inkârederse, şüphesiz derin bir sapıklığa sapmıştır.

Nisâ 4/137 İmân edip sonra inkâr edenleri, sonra yine îmân edip tekrar inkâredenleri, sonra da inkârlarını arttıranları Allah ne bağışlayacak, ne deonları doğru yola iletecektir.

Hadîd 57/20 Bilin ki, dünya hayatı ancak bir oyun, bir eğlence, bir süs, aranızdakarşılıklı bir övünme, çok mal ve evlat sahibi olma yarışından ibarettir. (Nihayet hepsi yok olur gider). Tıpkı bir yağmur gibidir ki, bitirdiği bitkiçiftçilerin hoşuna gider. Sonra kurumaya yüz tutar da sen onu sararmış olarak görürsün. Sonra da çer çöp olur. Ahirette ise (dünyadaki amelegöre ya) çetin bir azap ve(ya) Allah’ın mağfiret ve rızâsı vardır. Dünyahayatı, aldatıcı bir geçimlikten başka bir şey değildir.

Mâ’ide 5/87-88 Ey îmân edenler! Allah’ın size helâl kıldığı iyi ve temiz şeyleri (sizkendinize) harâm kılmayın ve sınırı aşmayın. Allah sınırı aşanlarısevmez.Allah’ın size helâl ve temiz olarak verdiği rızıklardan yeyin ve kendisine îmân etmiş olduğunuz Allah'tan korkun.

Şûrâ 42/36-37 (Dünyalık olarak) Size verilen herhangi bir şey, sadece bu (geçici) dünyahayatından bir yararlanmadır. Allah katında olan ise daha hayırlı vedaha kalıcıdır. Bu mükâfat, inananlar ve Rablerine tevekkül edenler,büyük günahlardan ve çirkin işlerden kaçınanlar, öfkelendikleri zamanbağışlayanlar içindir.

Şûrâ 42/38-39 Yine onlar (mükâfatlar), Rablerinin çağrısına cevap verenler ve namazıdosdoğru kılanlar; (bütün ortak meselelerini) aralarında danışma (şûrâ) ilekarara bağlayanlar, kendilerine verdiğimiz rızıktan Allah yolundaharcayanlar, bir saldırıya (haksızlığa) uğradıkları zaman, aralarındayardımlaşanlar içindir.

En’âm 6 /108 Allah’tan başkasına tapanlara (ve tapındıklarına) sövmeyin; sonra onlarda haddi aşarak, bilgisizce, düşmanca Allah’a söverler. Böylece herümmete kendi işlerini câzip gösterdik. Sonunda dönüşleri Rablerinedir.Artık O, ne yaptıklarını kendilerine bildirecektir.



88

Bakara 2/219 Sana, şarap (içki) ve kumar hakkında soru sorarlar. De ki: Her ikisindede büyük bir günah ve insanlar için bir takım faydalar vardır. Ancak her ikisinin de günahı faydasından daha büyüktür. Yine sana iyilik yolunda ne harcayacaklarını sorarlar: “ihtiyaç fazlasını” de! Allah sizeâyetleri dünya ve Âhıret hakkında (lehinize olan davranışları düşünün ve

ona göre hareket edin) diye böyle açıklar.Bakara 2/220 … Bir de sana yetimler hakkında soruyorlar. De ki: “Onların

durumlarını düzeltmek, hayırlıdır”. Eğer onlarla birlikte yaşarsanız, (unutmayın ki) onlar sizin kardeşlerinizdir. Allah, işleri bozanla düzeltenibilir. Eğer Allah dileseydi, sizi de zahmet ve meşakkate sokardı. ÇünküAllah güçlüdür, Hakîmdir.

Âl-i İmrân 3/92 Sevdiğiniz şeylerden (Allah yolunda hayırlı işlere) sarfetmedikçe iyiliğeerişemezsiniz. Her ne sarfederseniz şüphesiz Allah onu bilir.

İsrâ 17/29 Eli sıkı olma; büsbütün eli açık da olma. Sonra kınanır, (kaybettiklerinin)hasretini çeker durursun.

Muhammed 47/36 Bu dünya hayatı, bir oyun ve oyalanmadır (geçici bir eğlencedir). Eğerinanır ve Allah'a karşı gelmekten sakınırsanız, O size her türlü ödülübağışlayacaktır. O sizden sahip olduklarınızı (Allah yolunda) tamamensarfetmenizi istemez.

Muhammed 47/37 O her şeyinizi isteseydi ve sizi zorlasaydı, cimrilik edecektiniz ve böylecesizin ahlâki zaaflarınızı ortaya çıkarmış olurdu.

Yûnus 10/59 (Ey Muhammed!): “Allah’ın size indirdiği rızkın bir kısmını harâm, birkısmını helâl saymanıza ne dersiniz? Size Allah mı izin verdi, yoksaAllah'a karşı yalan mı uyduruyorsunuz?” de!

Kehf 18/23-24 Herhangi bir şey hakkında, Allah’ın dilemesi dışında: “ben bu işi yarınmutlaka yapacağım” deme. Unuttuğun zaman Rabbini an ve “Umarımki, Rabbim beni doğru olana, bundan daha yakın olan bir bilgi veduyarlılık düzeyine ulaştırır” de.

Nahl 16/95 Allah’ın ahdini hiçbir değere değiştirmeyin. Eğer bilirseniz, Allahkatında olan sizin için daha hayırlıdır.

Yûnus 10/69-70 (Ey Muhammed!): “Allah'a karşı yalan uyduranlar, kurtuluşaerişemezler” de! Onlar için dünyada bir müddet için geçinme vardır,sonra dönüşleri Bizedir. İnkârlarına karşılık onlara çetin azâbtattıracağız.



89

Teğâbün 64/14 Ey inananlar! Eşleriniz (kadın veya erkek) ve çocuklarınızdan sizedüşmanlık edenler olur, onlardan sakının; ama, siz affeder, suçlarınıörter ve bağışlarsanız bilin ki Allah da bağışlar ve acır.

Teğâbün 64/15 Doğrusu mallarınız ve çocuklarınız bir imtihandır. Büyük ecir ise Allah

katındadır.Fussilet 41/34 İyilikle fenalık bir değildir. Ey inanan kişi! Sen fenalığı en güzel şekilde

sav o zaman seninle aranda düşmanlık bulunan kişinin yakın bir dosthaline geldiğini görürsün.

Fussilet 41/35 Bu, ancak sabredenlere; bu, ancak o büyük hazzı tadanlara vergidir.

Fussilet 41/36 Şeytan seni dürtecek olursa Allah'a sığın; doğrusu O işitendir, bilendir.

Mâ’ide 5/105 Ey inananlar! Siz kendinize bakın; doğru yolda iseniz sapan kimse size

zarar veremez. Hepinizin dönüşü Allah'adır. Artık O, size yaptıklarınızıhaber verecektir.

En’âm 6/32 Dünya hayatı sadece oyun ve oyalanmadır; Âhıret Yurdu sakınanlar içindaha iyidir. Düşünmüyor musunuz?

Bakara 2/208 Ey inananlar! Teslimiyete tam olarak girin (Allah'a tam teslim olun),Şeytana ayak uydurmayın o sizin apaçık düşmanınızdır.

Âl-i İmrân 3/118 Ey inananlar! Sizden olmayanları sırdaş (dost) edinmeyin. Onlar siziyoldan çıkartmak için sizi şaşırtmaktan geri durmazlar, sıkıntıyadüşmenizi isterler. Onların öfkesi ağızlarından taşmaktadır, kalplerindesakladıkları ise daha kötüdür. Eğer düşünüp anlıyorsanız, şüphesizâyetlerimizi size açıklamış bulunuyoruz.

Âl-i İmrân 3/120 Size bir iyilik dokunursa, bu onları üzer. Başınıza bir kötülük gelse, onasevinirler. Eğer siz sabırlı olur, Allah’a karşı gelmekten sakınırsanızonların hileleri size hiçbir zarar vermez. Çünkü Allah onlarınişlediklerini kuşatmıştır.

Âl-i İmrân 3/137 Sizden önce(ki milletlerin başından) nice olaylar gelip geçmiştir.Yeryüzünde gezin dolaşın da yalanlayanların sonunun nasıl olduğunubir görün.

İsrâ 17/39 Bunlar Rabbinin sana bildirdiği hikmetlerdir. Sakın Allah'la beraberbaşka tanrı edinme. Yoksa yerilmiş ve kovulmuş olarak Cehennemeatılırsın.



90

Açıkca belirtilen harâm eylemler *

1-Allah'a ortak koşmak- Ana babaya isyan etmek

İsrâ 17/23 Rabbin, yalnız kendisine kulluk yapmanızı ve anaya babaya iyidavranmanızı kesin bir şekilde buyurmuştur; ikisinden birisi, yahut herikisi, senin yanında ihtiyarlık çağına ulaşırsa sakın onlara “öf!” deme,onları azarlama. Onlara güzel söz söyle.

Ahkaf 46/15 Biz insana, anne ve babasına iyi davranmayı emrettik. Annesi onuzahmetle karnında taşıdı ve zahmetle doğurdu! ...

Ankebût 29/8 ... Eğer ana-baba, üzerinde herhangi bir bilginin olmadığı birşeyi körükörüne Bana ortak koşman için seni zorlarlarsa, o zaman onlara itaatetme. Dönüşünüz Bana'dır. Yaptıklarınızı size bildiririm.

2-Haksız yere cana kıymak

İsrâ 17/33 Allah'ın dokunulmaz kıldığı cana haksız yere kıymayın. Kim zulmenöldürülürse onun velisine (yahut kazai merci) öldürülenin hakkını aramayetkisi vermişizdir; ama o da aşırı gitmesin. (B İ R AÇIKLAMA: Sava ş ve ölüm cezası dı şında her insanın canıdokunulmazdır . Ölüm cezasını şahıslar de ğ il, yetkili organların onayından geçmek suretiyle kesinle şmi ş mahkeme kararıyla Devlet uygular . Aksidü şünülecek olursa: fertler kendi hakkını bizzat tayin edip almaya kalkı şırlar

ki, -“töre” gerekçesiyle ölüme mahkum etme gibi- bunun neticesi toplumdadüzensizlik, kan davaları ve karma şa meydana gelir . )

3-Fakirlik korkusuyla çocuk öldürmek

İsrâ 17/31 Fakirlik korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin. Onları da sizi de bizbesliyoruz. Onları öldürmek büyük günahtır.(B İ R AÇIKLAMA: Anneyi kurtarmak için çocuk aldırmak, ilkahı önleyicitedbirler caizdir . Do ğ um kontrolü ancak e şlerin muvafakatiyle uygulanır . Anne karnında te şekkül etmi ş , organları geli şmi ş , ruh üflenmi ş çocu ğ u

dü şürmek yasaklanmı ştır . )

____________________________ * Ayr . bkz: Süleymân Ateş, Harâm Olan Eylemler , İstanbul 1997.



91

4-Zinâ yapmak

İsrâ 17/32 Zinâya yaklaşmayın, çünkü o çok açık bir kötülüktür ve çok kötü biryoldur. (B İ R AÇIKLAMA: Bu âyette dikkati çeken önemli nokta, kadın ve erkek

ayrımının yapılmamasıdır . )

5-Yetim malı yemek

Duhâ 93/6-11 (Rabbin) seni yetim bulup da barındırmadı mı? Seni şaşırmış bulup,doğru yola eriştirmedi mi? Seni fakir bulup zenginleştirmedi mi?Öyleyse sakın yetime kötü muamele yapma; ve sakın yardımını isteyeniazarlama; yalnızca Rabbinin nimetini minnet ve şükranla an.

İsrâ 17/34 Yetimin malına, kendisi ergenlik çağına gelinceye kadar onu

değerlendirmek amacı dışında sakın yaklaşmayın. ... Nisâ 4/2 Yetimlere mallarını verin, değersiz mallarınızı (onlara ait) güzel şeyler ile

değiştirmeyin ve onların mallarını kendi mallarınız ile birleştirerek tüketmeyin. Bu doğrusu büyük bir suçtur.

Nisâ 4/5 Allah'ın sizi koruyucusu kılmış olduğu malları muhakeme yeteneği zayıf kimselere emânet etmeyin, kendilerini bunların geliri ile rızıklandırın veonlara güzel söz söyleyin.

Nisâ 4/6 ...Mallarını kendilerine teslim ettiğiniz zaman, onlar adına şâhitlerbulundurun. Hesap sormak için Allah yeter.

6-Sözünde durmamak

İsrâ 17/34 ...Verdiğiniz her sözü yerine getirin, çünkü verdiğiniz her sözden (Hesapgününde) mutlak sorguya çekileceksiniz.

7-Ölçü ve tartıya hile karıştırmak

İsrâ 17/35 Ölçtüğünüz zaman ölçüyü tam yapın, doğru terazi ile tartın. Bu dahaiyidir, sonu da daha güzeldir.

Mutaffifîn 83/1-3 İnsanlardan, kendileri bir şeyi ölçerek aldıkları zaman tam alan; amaonlara bir şeyi ölçüp tartarak verdiklerinde eksik (ölçüp) tartanın vayhaline!



92

8-Yalan söylemek, yalancı şâhitlik yapmak

Saff 61/2-3 Ey inananlar! Yapmadığınız şeyi niçin yaptığınızı söylersiniz?Yapmadığınız şeyi yaptık demeniz, Allah katında büyük nefretsebebidir.

Nisâ 4/135 Ey inananlar! Kendiniz, ana babanız ve akrabanız aleyhinde de olsaAllah adına şâhitlik yapınız.Allah için şâhit olarak, adâleti gözetin; ister zengin, ister fakir olsun,Allah’ın onlara önceliği vardır. Adâletinizde heveslere uymayın. Eğer (şâhitliği) büker (doğru şâhitlik etmez), yahut şâhitlik etmektenkaçınırsanız (biliniz ki) Allah yaptıklarınızdan Haberdârdır.

9-Savurganlık-Cimrilik

İsrâ 17/26 Ve (ey insanoğlu) yakın(larına), düşküne, yolda kalmışa hak (lar)ını ver;ama sakın elindekini anlamsız amaçsız bir biçimde saçıp savurma.

İsrâ 17/27 Çünkü, bil ki, saçıp savuranlar Şeytanın kardeşleridir. Şeytan ise zatenRabbine karşı gerçekten çok büyük nankörlük sergilemiştir.

İsrâ 17/28 Eğer sen de Rabbinin katından ihtiyaç duyduğun bir lûtfu, bir rahmetiarama çabası içinde olduğun için (yani kendin de muhtaçsan ve ihtiyaçsahiplerine) ilgisiz kalmak zorunda isen, o zaman hiç değilse, onlarayumuşak ve yatıştırıcı bir söz söyle.

Hümeze 104/2-4 Serveti toplayan (biriktiren), sayıp duran, malının kendisini ölümsüzkılacağını sanan o kişinin vay haline. Hayır tersine, muhakkak ki, o,Hutameye (Cebenneme) atılacaktır.

Âl-i İmrân 3/180 Allah’ın, kereminden kendilerine verdiklerini (infakta) cimrilik gösterenler, sanmasınlar ki o, kendileri için hayırlıdır; tersine bu onlariçin pek fenadır. Cimrilik ettikleri şey de Kıyâmet gününde boyunlarınadolanacaktır. Göklerin ve yerin mirası Allah’ındır. Allah bütünyaptıklarınızdan Haberdârdır.

10-Başkalarının kusurunun ardına düşmek, zan üzerine birisini karalamak

İsrâ 17/36 Bilmediğin bir şeyin ardına düşme, çünkü kulak, göz ve gönül bunlarınhepsi o (yaptığı) ndan sorumludur.

Hümeze 104/1 Arkadan çekiştirmeyi, yüze karşı eğlenmeyi âdet edinen herkesin vayhaline!



93

11-Dinde bölücülük yapmak

En’âm 6/159 Dinlerini parça parça edip, bölük bölük olanlar var ya senin onlarlailişkin yoktur. Onların işi Allah'a kalmıştır. Sonra Allah onlarayaptıklarını bildirecektir.

Âl-i İmrân 3/105 Kendilerine apaçık deliller geldikten sonra parçalanıp ayrılığa düşenlergibi olmayın, işte bunlar için büyük bir azap vardır.

12-Böbürlenmek

İsrâ 17/37 Yeryüzünde kabara kabara (böbürlenerek) yürüme. Çünkü sen ne yeriyarabilir ne de boyca dağlara ulaşabilirsin.

13-Başkasını küçümsemek, alay etmek, lâkap takmak . Hucurât 49/11 Ey inananlar! Hiçbir topluluk (kadın veya erkek), diğer bir toplulukla

(kadın veya erkekle) alay etmesin. Belki o alay ettikleri, küçümsedikleri,kendilerinden daha iyidir. Hiçbiriniz başka birini karalamasın,birbirinizi lâkaplar ile aşağılamayın. (Kişi) îmân ettikten sonra fâsıklık (Allah’ın emrinden çıkma) ne kötü bir isimdir! Kim tevbe etmezse işteonlar zâlimlerdir.

14- İftira etmek, gıybet etmek, dedikodu yapmak

Nisâ 4/112 Kim yanlış yapar veya günah işler de sonra onu bir suçsuzun üzerineatarsa şüphesiz iftira etmiş, apaçık bir günah yüklenmiş olur.

Hucurât 49/12 Ey inananlar! Yersiz zanda bulunmaktan kaçının, çünkü zannın birkısmı günahtır; birbirinizin gizli yönlerini araştırmayın ve arkanızdanbirbirinizi çekiştirmeye kalkışmayın. Aranızdan, hiç ölmüş kardeşininetini yemek isteyen çıkar mı? Hayır, siz ondan iğrenirsiniz. Ve Allah'akarşı sorumluluğunuzun bilincinde olun. Şüphesiz Allah, tevbeleri kabuledendir, rahmet kaynağıdır. (B İ R AÇIKLAMA: Biri hakkında söylenen şey gerçekten var ise onun gıybeti yapılmı ş , ama yok ise o kimseye, büyük günah olan iftira atılmı ş olunur . Maalesef günümüzde bazı zayıf kimseler, muhalifleri için “tekfir”e kadar varan ithamlarda bulunmakta kendilerini yetkili saymaktadırlar . Bu aradaa şırılık ve şahsiyata kaçmayan «ilmi tenkîd» hakkının baki oldu ğ unu söylememiz yerinde olur . )



94

15-Büyü ve fal

Felak 113/1-5 De ki: «Yarattığı varlıkların şerrinden, bastığı zaman karanlığınşerrinden, düğümlere nefes eden büyücülerin şerrinden, hased ettiğizaman hasedcilerin şerrinden, tan yerini ağartan Rabbe sığınırım.»

16- Domuz eti, kan, ölü olan, Allah'tan başkası adına kesilen hayvanlarıyemek

Bakara 2/173 Allah size leş, kan, domuz eti ve Allah'tan başkası adına kesileni harâmkıldı. Ama kim mecbur kalırsa, ihtiyacı kadar ve aşırı gitmedenyemesinde bir günah yoktur. Allah çok bağışlayandır, çok esirgeyendir. (B İ R AÇIKLAMA: Bunlardan, hayatı muhafaza gayesiyle, ölmeyecek kadar yeyip içmek harâm de ğ ildir . Doyduktan sonra yemek ve içmek harâmdır . Ya şamak için helâl bir şey bulunamaması halinde harâm olan şeyler

ölmeyecek miktarda yenilip içilebilir . Esas olan Yüce Allah’ın l ûtfu veemaneti olan hayatı korumaktır . İ slam’ın genel hükmü: Zaruretler yasaklarımubah kılar . )

Mâ’ide 5/4 (Ey Muhammed!) Sana, kendilerine nelerin helâl kılındığını soruyorlar.De ki: “Size temiz ve hoş olan şeyler, bir de Allah’ın size verdiğiyeteneklerle eğitip alıştırdığınız avcı hayvanların tuttuğu (avlar) helâlkılındı. Onların sizin için tuttuklarından da yiyin. Onu (av için) salarkenüzerine Allah’ın adını anın (besmele çekin). Allah’a karşı gelmektensakının. Şüphesiz, Allah hesabı çabuk görendir.

Mâ’ide 5/5 Bu gün size temiz ve hoş şeyler helâl kılındı. Kendilerine kitapverilenlerin yiyecekleri size helâl, sizin yiyecekleriniz de onlara helâldir....

17- Alkollü içki içmek, aklı uyuşturucu (her türlü) maddeler kullanmak vekumar oynamak

Mâ’ide 5/90-91 Ey inananlar! Şarap (ve her türlü sarhoşluk veren şey), kumar, dikilitaşlar, fal ve şans okları, şeytan işi birer pisliktir. Bunlardan kaçının kikurtuluşa eresiniz. Şeytan, içki (her türlü sarhoşluk veren şey) ve kumarile aranıza düşmanlık ve kin sokmak, sizi Allah'ı anmaktan venamazdan alıkoymak istiyor. Artık (bunlardan) vazgeçecek misiniz?

18- Allah’ın yaratışını değiştirmek

Rûm 30/30 Sen, yüzünü Hanîf (eğriliğe sapmaksızın doğru yolda giden) olarak dine,Allah insanları hangi fıtrat (yaratılış yasası) üzere yaratmış ise ona çevir.Allah'ın yaratışında değişme yoktur, işte dosdoğru din budur; ancak insanların çoğu bunu bilmezler.



95

(B İ R AÇIKLAMA: Allah’ın koydu ğ u yaratılı ş (fıtrat) ve tabiat kanunlarınındı şına çıkılmamalı, dövme ve luzumsuz estetik ameliyatlar gibi yollaraba şvurulmamalıdır . )

19-Helâli harâm kılma. Allah'ın helâl kıldığı şeyleri yasaklamak Nahl 16/116 Diliniz yalana alışmış olduğu için, “şu harâm, bu helâldir” demeyin. Zira

Allah'a karşı yalan uydurmuş olursunuz, Allah'a karşı yalan uyduranlarise, saadete şüphesiz erişemezler.

20- Gayri meşru kazanç

Nisâ 4/29 Ey inananlar! Mallarınızı aranızda haksızlıkla değil, karşılıklı rızâ ileyapılan ticaretle yeyin, harâm ile nefsinizi mahvetmeyin. Allah şüphesiz

ki size merhamet eder.

21- Tefecilik, Ribâ

Âl-i İmrân 3/130 Ey inanalar! Fâizi kat kat alarak yemeyin. Allah'tan sakının ki başarıyaerişesiniz.

Rûm 30/39 Ve (unutmayın: Başka) insanların malvarlığı sayesinde, artsın diye fâizeverdikleriniz size Allah katında bir artış sağlamaz, fakat Allah’ınrızâsını dileyerek verdiğiniz her hangi bir sadaka sevaplarınızı kat katartırır.

Bakara 2/275 Fâiz yiyenler (kabirlerinden), şeytan çarpmış kimselerin cinnetnöbetinden kalktığı gibi kalkarlar. Bu hal onların “Alım-satım tıpkı fâizgibidir” demeleri yüzündendir. Halbuki Allah, alım-satımı helâl, fâiziharâm kılmıştır. Bundan sonra kime Rabbinden bir öğüt gelir de fâizdenvazgeçerse, geçmişte olan kendisinindir ve artık onun işi Allah'akalmıştır. Kim tekrar fâize dönerse, işte onlar cehennemliktir, oradadevamlı kalırlar.

Bakara 2/276 Allah fâizi tüketir (fâiz karışan malın bereketini giderir), sadakaları isebereketlendirir. Allah küfürde ve günahta ısrar eden hiç kimseyi sevmez.

Bakara 2/278 Ey îmân edenler! Allah'tan korkun. Eğer gerçekten inanıyorsanızmevcut fâiz alacaklarınızı terkedin.

Bakara 2/279 Şayet (fâiz hakkında söylenenleri) yapmazsanız, Allah ve Resûlütarafından (fâizcilere kar şı) açılan savaştan haberiniz olsun. Eğer tevbeedip vazgeçerseniz, sermayeniz sizindir; ne haksızlık etmiş ne dehaksızlığa uğramış olursunuz.



96

Bakara 2/280 Eğer (borçlu) güç durumda ise, rahatlayıncaya kadar ona bir vâde verin;eğer bilirseniz, bir karşılık beklemeden (borcu tamamiyle) silmek, sizinkendi iyiliğinize olacaktır.

Bakara 2/281 Allah'a döneceğiniz, sonra herkesin kazancının kendisine eksiksiz geri

verileceği ve hiç kimsenin haksızlığa uğratılmayacağı Günü aklınızdançıkarmayın.(B İ R AÇIKLAMA: “ Riba” lafzen, bir seyin ilk hacminin veya miktarınınüstündeki "artı ş"ı veya "ilave"yi anlatır . Kur'an terminolojisinde ise, bir kimsenin veya kurumun ba şka birine ödünç olarak verdi ğ i belli bir mal veya para miktarının, temelindeki ekonomik güdüye ve oranına bakmadan, faiz yoluyla me şru olmayan bir artı ş sa ğ lamasını ifade eder .

Bu yasa ğ ın temel sebebi, faizle ödünç vermede riskin tek taraflı olmasıdır . Faizle borç veren servet ve güç sahibi kimseler veya kurumlar borç alani şletmenin veya şahısların zararlarına katılmadan, faiz kar şılı ğ ı verilen

borcun kullanım amacıyla ilgilenmeden, hiçbir yasal ve ahlaki endi şeduymadan sadece verdi ğ i borcu, her duruma kar şı garantiye ba ğ layıp, sadece alaca ğ ı faize odaklanırsa bu son tahlilde güçlünün güçsüzü sömürmesidir ve bir manevi/ahlaki sorun meydana getirir.

Do ğ ru olan, ticarette oldu ğ u gibi, borç alıp vermede de getirinin ve riskintaraflarca adilane payla şılmasıdır.

İ slam ticari kâr ile faizle ödünç vermeden gelen kazanç arasında çok net bir ayrım yapar .

Kur’an şöyle buyurur :

… Allah, alım-satımı helâl, fâizi “riba” harâm kılmı ştır. … (Bakara2/275 :)

Bankalara gelince, yatırımlar veya para kazanmak gayesiyle ticaret, sanayiveya bamba şka iktisadi sebeplerle ödünç vermede e ğ er banka, borç verdi ğ iki şilerin kârlarına oldu ğ u gibi zararlarına da i ştirak ederse, islam buna izinverir, de ğ ilse vermez .

Özetleyecek olursak, Kur’an’ın “riba”yı yasaklaması gayet açık ve kat’idir . Bu durum kar şısında her müslüman neslin görevi içınde “ riba” olmayan ve ya şandıkları devrin icaplarına uygun, geli şmeye ve ihtiyaçlara cevap veren,tatbiki mümkün ekonomik sistemler geli ştirmektir .

22-Giyim - örtünme, süs

A’râf 7/31 Ey Âdemoğulları her ibâdet edişiniz için güzel elbiselerinizi giyin; yeyin,için, fakat israf etmeyin; çünkü Allah israf edenleri sevmez.



97

A’râf 7/32 De ki: Allah’ın kulları için yarattığı süsü ve temiz rızıkları kim harâmkıldı? De ki: Onlar, dünya hayatında müminlar içindir, özellikleÂhırette de tamamen müminlerindir; işte bilen bir topluluk için âyetleriböyle açıklıyoruz.

Ahzâb 33/59 Ey Peygamber! Eşlerine, kızlarına ve mü'minlerin eşlerine, dışarıçıkarken dış kıyafetlerini üzerlerine almalarını söyle; bu, onların (temizkadınlar olarak) tanınmalarını, rahatsız edilmemelerini daha iyi sağlar.Allah bağışlar ve merhamet eder.

Nûr 24/31 … Görünen kısımları müstesna süslerini (ziynetlerini) göstermesinler.Cazibe ve güzelliklerini açığa vurmasınlar. Bunun için baş örtüleriniyakalarının üstüne salsınlar. Cazibe ve güzelliklerini, kocalarından,babalarından, kayınpederlerinden, oğullarından, üvey oğullarından,kardeşlerinden, erkek ya da kızkardeşlerin oğullarından, yahut onlarınkadınlarından kendi evlerindeki kadınlardan, yahut yasal olarak sahip

oldukları kimselerden, yahut kendilerine bağlı olup cinsel isteklerdenyoksun bulunan erkeklerden, ya da kadın vücudunun cinsi cazibesi olanyerlerinin henüz farkında olmayan çocuklardan başka kimsenin önündeaçığa vurmasınlar.Ve (yürürken) gizli görkem ve güzelliklerinı belli edecek (ses çıkaracak)şekilde ayaklarını yere vurmasınlar. Ve siz, ey müminler, hepiniz topluca günahkârca davranışlardan dönüpAllah'a yönelin ki kurtuluşa, esenliğe ulaşabilesiniz. (B İ R AÇIKLAMA: Bu âyette yer alan ifadedeki kasdi belirsizlikten hareketle,Yüce Allah'ın örtünmenin hangi şekilde ve nasıl olaca ğ ının detaylarınıtarifsiz bırakarak zamanın ve mekanın şartlarına göre, vicdan ve ahlâkırencide etmeyecek şekilde, mümin kadınların (temiz kadınlar olarak)tanınmalarını ve rahatsız edilmemelerini sa ğ layacak biçimde olmak üzereinsanlara bıraktı ğ ını dü şünüyoruz . Anla şıldı ğ ına göre örtünme konusu "dı ş kıyafet"in ne oldu ğ unu tayin ve tesbitte dü ğ ümlenmektedir .

Din sadece ilkeleri koyar . Emir ve yasakların sınırlarını çizer, ayrıntılarıinsanların tercihine, zevkine ve kültürüne bırakır . Bu ise, fiiliyatta,toplumdan topluma, zamandan zamana, iklimden iklime de ğ i şiklik arzedenbir konudur .

Genel kaide olarak, kadının tenini, özellikle cinsel çekicili ğ e hitap edecek şekilde vücut hatlarını gösterecek dar veya şeffaf elbise giymesi ve el, yüz, veayakları hariç, vücutlunun di ğ er kısımlarını yabancı erkeklere göstermesidinen yasaktır .

Bu arada hanımların Hac ve Tavaf esnasinda yüzlerinin açık tutmalarının da Hacın erkanından oldu ğ unu hatırlatmamız faydalıdır, dolayısıyla kadınıtanınmaz hale getiren ve dinde a şırılık sayılabilecek örtü biçimlerinin dinde yeri olmadı ğ ı açıktır . İ slamiyet, temizlik ve güzellik dinidir . Allah'ın koydu ğ u sınırlar içinde süslenmekse helâldir .



98

Dini vecibeler örtünme ve ibâdetle sınırlandırılamaz, örtünen herkese dindar demek büyük bir yanılgı olabilir, bir insanın iyi bir Müslüman olması için Kur’ân’ın bütün ö ğ retisini “hak” kabul edip emir ve yasaklarına mümkünoldu ğ unca uymaya çalı şmasıyla olur . Örtünen kadın bunu Allah’ın emrioldu ğ u için de ğ il de gösteri ş için yaparsa, Allah’ın lanetledi ğ i, “münafık”

durumuna dü şebilir . Hiçbir âyette erkekler için bir avret yeri belirlenmemi ştir . Genellikle göbek ile diz kapa ğ ı arası erke ğ in örtünmesi gerekli yeri sayılmı ştır .

Günümüz Türkiyesinde görülen bazı gerçekler için söyleyecek olursak;“Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri” adlı kitapta da yer alan Ulu Önder Atatürk’ün kadın kıyafetleriyle ilgili görü şleri şöyledir:

“Dinimizin tavsiye etti ğ i tesettür hem hayata, hem fazilete uygundur . Kadınlarımız şeriatın tavsiyesi, dinin emri mucibince örtünselerdi, ne o

kadar kapanacaklar, ne o kadar açılacaklardı . Dini örtünme, kadınlar için zorluk çıkarmayacak, kadınların toplum hayatında, ekonomik hayatta,çalı şma hayatında ve ilim hayatında erkeklerle ortak çalı şmalar yapmasınamani bulunmayacak bir normal şekildedir . Bu normal şekil, toplumumuzunahlâk ve terbiyesine aykırı de ğ ildir .”

- M.Kemal ATATÜRK (Atatürkün söylev ve demeçleri, C .2 . , 81 baskısında sf:149-150)

“Giyim tarzımızı ifrata vardıranlar, kıyafetlerinde aynen Avrupa kadınınıtaklit edenler dü şünmelidir ki, her milletin kendine mahsus ananesi, kendinemahsus adetleri, kendine göre millî hususiyetleri vardır . Hiçbir millet aynendi ğ er bir milletin mukallidi olmamalıdır . Çünkü böyle bir millet ne taklit etti ğ i milletin aynı olabilir, ne kendi milliyeti dâhilinde kalabilir . Bununneticesi şüphesiz ki hüsrandır . Bizim örtünme meselesinde nazar-ı itibaraalaca ğ ımız şey, bir yandan milletin ruhunu, di ğ er yandan hayatın icabetinidü şünmektir . Örtünmedeki ifrat ve tefritten kurtulmakla bu iki ihtiyacı datemin etmi ş olaca ğ ız .”

- M.Kemal ATATÜRK-(Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri 11 . Cilt s .149-151

Bugünün Türk toplumunda kendini “Atatürkçü” olarak tanımlayan üç kesiminsan vardır:

Birincisi gerçek Atatürkçülerdir ki onlardan bulmak bu devirde çok zordur .

İ kincisi Atatürk cahilleridir ki büyük kısım bundan ibarettir . Atatürk’ün adınıher mevzuda kullanırlar ki bundan hem sa ğ da hem solda çokçabulunmaktadır .



99

Üçüncüsü ve sonuncusu ise inançsızlardır ki bunlar, aslında inanmadıklarıve kendi duru şlarına dayanak sa ğ layacak yönde çarpıttıkları laiklik kavramıarkasına saklanıp, Atatürk’ü seven fakat onun hakkında sa ğ lam bilgiyeula şamamı ş halk kesimlerine iftira ve yalanlarıyla yön vermeye ve halkınhissiyatını dine kar şı kullanmaya çalı şırlar . Bu kesim dini istismar eden bir

kısım çıkarcı ve din sömürücüleri kadar ülkemize zararlıdır .

23- Harâma bakma

Nûr 24/30 (Resûlüm!Mümin erkeklere, gözlerini (harâma) dikmemelerini(bakışlarını indirmelerini), ırzlarını da korumalarını söyle. Çünkü bu,kendileri için daha temiz bir davranıştır. Şüphesiz Allah, onlarınyapmakta olduklarından haberdardır.

Nûr 24/31 Mümin kadınlara da söyle: Gözlerini (harâma bakmaktan) korusunlar

(bakışlarını indirsinler); namus ve iffetlerini esirgesinler. …

Müslüman – Mümin

Yûnus 10/100-101 Allah’ın izni olmadan hiç kimse iman edemez. Allah, azabı akıllarını (güzelce) kullanmayanlara verir. De ki: "Göklerde ve yerde neler var, bir baksanıza." Fakat Ayetler veuyarılar inanmayan bir topluma hiçbir fayda sağlamaz.

Âl-i İmrân 3/164 Andolsun, Allah, mü’minlere kendi içlerinden; onlara âyetlerini

okuyan, onları arıtıp tertemiz yapan, onlara kitab ve hikmeti öğretenbir peygamber göndermekle büyük bir lütufta bulunmuştur. Oysaonlar, daha önce apaçık bir sapıklık içinde idiler.

Fetih 48/29 Muhammed Allah’ın elçisidir. Beraberinde bulunanlar (müminler),inkârcılara karşı kararlı ve çetin, birbirlerine karşı merhametdoludurlar. Onları rükûa varırken, secde ederken görürsün. Allah'tanlütûf ve hoşnutluk dilerler. Onlar yüzlerinde görülen secde izleriyletanınırlar. Bu onların Tevrat'taki vasıflarıdır.İncil'deki vasıfları da şöyledir: Onlar filizini yarıp çıkarmış, gittikçeonu kuvvetlendirerek kalınlaşmış, gövdesi üzerine dikilmiş bir ekine

benzerler ki bu, ekicilerin hoşuna gider. Allah böylece onları çoğaltıpkuvvetlendirmekle kâfirleri öfkelendirir. Allah onlardan inanıp iyi işleryapanlara mağfiret ve büyük mükâfat vadetmiştir.

Nûr 24/37 Onları ne ticaret ve ne de alışveriş Allah'ı anmaktan, namaz kılmaktan,zekât vermekten alıkoyar. Onlar, kalplerin ve gözlerin allak bullak olduğu bir günden korkarlar.



100

Âl-i İmrân 3/191 Onlar, ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her vakit)Allah'ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı hakkında derin derindüşünürler (ve şöyle derler): Rabbimiz! Sen bunu boşuna yaratmadın.Seni tesbih ederiz. Bizi cehennem azâbından koru!

Âl-i İmrân 3/110 Siz insanların iyiliği için ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz; iyiliğiemreder; kötülükten meneder ve Allah'a inanırsınız: Ehli Kitap dainansaydı, elbet bu, kendileri için çok iyi olurdu. (Gerçi) içlerinde îmânedenler var; (fakat) çoğu yoldan çıkmışlardır.

Âl-i İmrân 3/119 İşte siz öyle kimselersiniz ki, onlar sizi sevmedikleri halde siz onlarıseversiniz. Siz, bütün Kitap’lara inanırsınız; onlar ise, sizinlekarşılaştıklarında “inandık” derler; kendi başlarına kaldıklarında da,size olan kinlerinden dolayı parmaklarının uçlarını ısırırlar. De ki:“Kininizden (kahrolup) ölün!” Şüphesiz Allah kalplerin içindekinihakkıyla bilmektedir.

Ahzâb 33/ 41-42 Ey inananlar! Allah'ı çokça zikredin. Ve O'nu sabah-ak şam tesbih edin.

Âl-i İmrân 3/132 Allah'a ve Resûl'üne itaat edin ki rahmete kavuşturulasınız.

Âl-i İmrân 3/160 Allah size yardım ederse, artık size üstün gelecek hiç kimse yoktur.Eğer sizi bırakıverirse, ondan sonra size kim yardım eder? Müminlerancak Allah'a güvenip dayanmalıdırlar.

Âl-i İmrân 3/162-163Allah’ın hoşnutluğunu gözetenle Allah’ın hışmına uğrayan bir olur muhiç? Berikisinin yeri cehennemdir. Cehennem ise ne kötü bir varış noktasıdır. Onlar Allah katında derece derecedirler. Allah onlarınyaptıklarını görmektedir.

Hucurât 49/1 Ey inananlar! Allah ve elçisinin (emrettiği şeyin) önüne kendinizikomayın, (yani kendi arzularınızın onun önüne geçmesine izin vermeyin)Allah'a karşı sorumluluğunuzun bilincinde olun. Çünkü Allah,kuşkusuz her şeyi işiten, her şeyi bilendir.

Hucurât 49/2 Ey inananlar! Seslerinizi peygamberin sesinden daha fazlayükseltmeyin, yoksa bütün (güzel, iyi) işleriniz siz farkında olmadanboşa gitmiş olur; birbirinizle yüksek sesle konuştuğunuz gibi onunlakonuşmayın.(B İ R AÇIKLAMA: Bundan maksat sadece sesi yükseltmek de ğ il, aynı zamanda, birinin kendine has ki şisel görü şleri ve tercihlerinin Peygamber a . s . tarafindan bizlere duyurulan kesin yasal buyrukların ve ahlâkikayıtların üstüne çıkarılmamasıdır, ve onun hakkında konu şurken laubalidavranılmamasıdır . )



101

Zümer 39/22 Allah kimin gönlünü İslama açmışsa, o, böylece Rabbi katından gelenbir nûra sahip olmaz mı? Allah'ı anmak hususunda kalpleri katılaşmış olanlara yazıklar olsun! İşte bunlar apaçık bir sapıklık içindedirler.

A’râf 7/156 ... Allah, “azâbıma dilediğim kimseyi uğratabilirim, ama rahmetim her

şeyi kaplamıştır; bunun içindir ki (rahmetimi) Bana karşı gelmektensakınanlara, zekât verenlere, âyetlerimize inananlara, yazacağım.

A’râf 7/157 Onlar, yanlarındaki Tevrat’ta ve İncil’de yazılı buldukları Resûle, oümmî peygambere uyan kimselerdir. O, onlara iyiliği emreder, onlarıkötülükten alıkoyar. Onlara iyi ve temiz şeyleri helâl, kötü ve pis şeyleriharâm kılar. Üzerlerindeki ağır yükleri ve zincirleri kaldırır. Ona îmânedenler, ona saygı gösterenler, ona yardım edenler ve ona indirilen nûra (Kur’ân’a) uyanlar var ya, işte onlar kurtuluşa erenlerdir.

Bakara 2/202 İşte onlara, kazandıklarından büyük bir nasip vardır. Allah’ın hesabı

çok süratlidir.Lokmân 31/22 İyi davranışlar içinde kendini bütünüyle Allah'a veren kimse (her işi

Allah rızâsı için yapan), gerçekten en sağlam kulpa yapışmıştır. Zatenbütün işlerin sonu Allah'a varır.

Kalem 68/34-35 Şu muhakkak ki, takvâ sahipleri (her an, her düşünce ve hareketteAllah'ın emirlerine uyarak, O'nun rızâsını kazanmayı gaye edinerek yaşayanlar) için Rableri katında nimetleri bol cennetler vardır. KendiniAllah'a vermiş olanları hiç suçlular gibi tutar mıyız?

Ahkâf 46/13-14 Doğrusu, “Rabbimiz Allah’tır” deyip, sonra da dosdoğru gidenlerekorku yoktur, onlar üzülmeyeceklerdir. Onlar cennet ehlidirler.Yapmakta olduklarına karşılık orada ebedî kalacaklardır.

Mülk 67/12 Doğrusu görmedikleri halde, Rablerinden korkanlara, bağışlanma vebüyük mükâfat vardır.

Bakara 2/3-4 Onlar, gayba (yaratılmış varlıkların idrakini aşan, bilinmeyen gerçeklere)inanırlar, namazı kılarlar, kendilerine verdiğimiz rızıktan yerli yerinceserfederler. (Ey Muhammed!) Onlar sana indirilen Kitab'a da, sendenönce indirilenlere de inanırlar Âhirete de yalnız onlar kesinlikleinanırlar.

Mü'minûn 23/l-6 Kesin olan şudur ki, mü'minler kurtuluşa erişmişlerdir. Onlar,namazda huşû içindedirler. Onlar, boş ve anlamsız şeylerden yüzçevirirler; onlar, zekâtlarını verirler ve onlar, (nikâhlı olduktarı) eşleridışındaki herkese karşı iffetlerini korurlar. Çünkü onlar (eşleriyle olanilişkilerinden dolayı) kınanmazlar.



102

Furkan 25/67-71 Onlar, sarfettikleri zaman ne israf ederler ne de cimrilik, ikisi arasındaorta bir yol tutarlar. Yine onlar ki, Allah ile beraber (tuttukları) başkabir tanrıya yalvarmazlar, Allah’ın harâm kıldığı cana haksız yerekıymazlar ve zinâ etmezler. Bunları yapan, günahı(nın cezasını) bulur.Kıyâmet günü azâbı kat kat arttırılır ve onda (azapta) alçaltılmış olarak

devamlı kalır. Ancak tevbe ve îmân edip iyi davranışta bulunanlarbaşkadır; Allah onların kötülüklerini iyiliklere çevirir. Allah çok bağışlayıcıdır, engin merhamet sahibidir. Kim tevbe edip iyi davranış gösterirse, şüphesiz o, tevbesi kabul edilmiş olarak Allah'a döner.

Furkan 25/72 Onlar, yalan yere şehâdet etmezler; faydasız bir şeye rastladıklarındayüz çevirip vakarla geçerler.

Kasas 28/51 Andolsun ki biz, düşünüp öğüt alsınlar diye, sözü (vahyi) birbiri ardıncayetiştirmişizdir (aralıksız vahiylerimizi göndermişizdir).

Kasas 28/52-53 Ondan (Kur’ân'dan) önce kendilerine kitap verdiklerimiz, ona da îmânederler. Onlara (Kur’ân) okunduğu zaman: “Ona îmân ettik. Çünkü oRabbimizden gelmiş hakikattir. Esasen biz daha önce de müslümanidik” derler.

Kasas 28/54 İşte onlara, sabretmelerinden ötürü, mükâfatları iki defa verilecektir.Bunlar kötülüğü iyilikle savarlar, kendilerine verdiğimiz rızıktan daAllah rızâsı için harcarlar.

Kasas 28/55 Onlar, boş söz işittikleri zaman ondan yüz çevirirler. “Bizim işlediğimizbize, sizin işlediğiniz sizedir. Size selâm olsun, câhillerle ilgilenmeyiz”derler.(B İ R AÇIKLAMA: Bazı câhil kimseler, Kur’ân'a inanarak ihtidâ eden gayrimüslimlere a şa ğ ılayıcı bir tavırla “dönme” gibi sıfatlar yakı ştırmaktadırlar . Bu âyeti kerime bu tutumun ne kadar yanlı ş oldu ğ unu gösteriyor . )

Enfâl 8/2-3 İnananlar ancak o kimselerdir ki Allah anıldığı zaman kalpleri titrer,âyetleri okunduğu zaman bu onların îmânlarını artırır. Ve Rablerinegüvenirler; namaz kılarlar; kendilerine verdiğimiz rızıktan yerliyerince sarfederler.

Tevbe 9/111-112 Allah müminlerden, mallarını ve canlarını, kendilerine (verilecek)cennet karşılığında satın almıştır. Çünkü onlar Allah yolundasavaşırlar, öldürürler, ölürler. (Bu), Tevrat'ta, İncil'de ve Kur’ân'daAllah üzerine hak bir vâ’ddir. Allah'tan daha çok sözünü yerine getirenkim vardır! O halde O'nunla yapmış olduğunuz bu alış verişinizdendolayı sevinin, işte bu, (gerçekten) büyük kazançtır. Allah'a tevbe eden, kullukta bulunan. O'nu öven, yeryüzünü gezen(veya oruç tutan), rükû ve secde eden, uygun olanı buyurup fenalığıyasak eden ve Allah'ın hudutlarını koruyan müminleri de (EyMuhammed! Allah’ın vâ’di ile) müjdele.



103

Ra'd 13/19-21 Rabbinden sana indirilenin hak olduğunu bilen kimse, (inkâr eden) körkimse gibi olur mu? (Fakat bunu) ancak akıl sahipleri anlar.Onlar, Allah’ın ahdini yerine getirirler, anlaşmayı bozmazlar; ve onlar,Allah'ın sıkı tutulmasını buyurduğu bağları (âile bağları, yetim, yoksul,komşu hakları gibi sosyal sorumluluklar) sıkı tutarlar. Rablerine karşı son

derece saygılı ve duyarlı davranır, o pek kötü hesaptan korkarlar.Ra'd 13/28 Onlar, inanmış kimseler ve kalpleri Allah'ı anmakla huzura kavuşmuş

olanlardır. Dikkat edin kalpler ancak Allah'ı anmakla (zikretmekle) huzura kavuşur.

Furkan 25/73 Kendilerine Rablerinin âyetleri hatırlatıldığı zaman, onlara karşı kör vesağır davranmazlar.

Ahzâb 33/35 Allah'a teslim olmuş, inanan, sadık, sabırlı, sadaka veren, nefislerinikontrol eden, oruç tutan, iffetlerini koruyan, Allah'ı çok anan bütün

müslüman erkekler ve kadınlar için Allah mağfiret ve büyük birmükâfat hazırlamıştır.

EnfâI 8/4 İşte gerçekten inanmış olanlar bunlardır. Onlara Rablerinin katındamertebeler, mağfiret ve cömertçe verilmiş rızıklar vardır.

Tahrîm 66/ll Allah, inananlara Fir’avun'un karısını misal gösterir, ki o: “EyRabbim! Senin katında olan Cennette bana bir ev inşa et (yer, makamver), beni Fir’avun ve yaptıklarından koru ve beni şu zâlim halkınelinden kurtar” diye yalvarmıştı.

Tahrîm 66/l2 Allah, iffetini sapsağlam koruyan ve Bizim de kendisine Ruhumuzdanüflediğimiz, Rabb’inin sözlerini ve kitaplarını doğrulayan İmran kızıMeryem'i inananlara örnek gösterdi. O gönülden itaat edenlerdendi.

Yûnus 10/62-64 İyi bilin ki, Allah'ın dostlarına korku yoktur. Onlar üzülmeyeceklerdir.Onlar, îmân edip de takvâya ermiş olanlardır (her an, her düşünce veharekette Allah'ın emirlerine uyarak, O'nun rızâsını kazanmayı gayeedinerek yaşayanlardır).Dünya hayatında da Âhırette de onlara müjde vardır. Allah’ınsözlerinde asla değişme yoktur, işte bu, büyük kurtuluşun kendisidir.

Fussilet 41/30-32 Şüphesiz "Rabbimiz Allah'tır" deyip, sonra dosdoğru yoldayürüyenlerin, üzerine melekler iner. Onlara: "Korkmayın, üzülmeyin,size (dünyada iken) vadedilmekte olan cennetle sevinin!" Biz dünyahayatında da, Âhırette de sizin dostlarınızız. Gafûr ve Rahîm olanAllah'ın ikramı olarak orada sizin için canlarınızın çektiği her şey varve istediğiniz her şey orada sizin için hazırdır.

Fussilet 41/33 (İnsanları) Allah'a çağıran, doğru ve âdil olanı yapan ve “Şüphesiz benAllah'a teslim olanlardanım!” diyenlerden daha güzel sözlü kim vardır?



104

Fâtır 35/28 ...Kulları arasında, yalnız anlama ve kavrama yeteneğine sahip olanlarAllah'tan (hakkıyla) korkarlar. Allah kudret sahibi, çok bağışlayıcıdır.

Fâtır 35/29 Allah’ın Kitabını okuyanlar, namazı kılanlar ve kendilerine verdiğimizrızıktan (Allah yolunda) gizli ve açık sarfedenler, asla zarara

uğramayacak bir kazanç umabilirler.Fâtır 35/30 Çünkü Allah, onların mükâfatlarını tam öder ve lûtfundan onlara

fazlasını da verir. Şüphesiz O, çok bağışlayan, şükrün karşılığını bol bolverendir.

EnfâI 8/24 Ey inananlar! Allah ve Peygamber, sizi, hayat verecek şeye çağırdığızaman icabet edin. Allah’ın kişi ile kalbi arasına girdiğini ve sonundaO'nun katında toplanacağınızı bilin.

EnfâI 8/47 Çalım satmak, insanlara gösteriş yapmak ve (insanları) Allah yolundan

alıkoymak için yurtlarından çıkanlar (kâfirler) gibi olmayın. Allahonların yaptıklarını çepeçevre kuşatmışdır.

Muhammed 47/2 İmân edip doğru ve yararlı işler (amel-i sâlih) yapan ve Rableritarafından Muhammed'e indirilen hakikate inanmış olanların kötüfiillerini Allah siler ve hallerini ıslâh eder.

Muhammed 47/3 Bunun sebebi, inkâr edenlerin bâtıla uymaları, inananların daRablerinden gelen hakka uymuş olmalarıdır; işte böylece Allah,insanlara kendilerinden (haraketle) misallerini anlatır.

EnfâI 8/64 Ey Peygamber! Sana ve sana uyan mü'minlere Allah yeter.

Tevbe 9/129 Ey Muhammed! Eğer yüz çevirirlerse: “Allah bana yeter; O'ndanbaşka tanrı yoktur, yalnız ona güveniyorum; O büyük Arş'ın sahibidir”de!

Muhammed 47/7 Ey îmân edenler! Eğer siz Allah’a (Allah’ın dinine) yardım ederseniz Oda size yardım eder, ayaklarınızı kaydırmaz.

Muhammed 47/8 Ve inkârcılara gelince, onlar batsınlar! Ve Allah onların işlerini boşaçıkaracaktır.

Muhammed 47/9 Bu Allah'ın indirdiğinden nefret duymaları yüzündendir. Allah da,onların işlerini boşa çıkarır.

Tevbe 9/23 Ey inananlar! Babalarınızı, kardeşlerinizi, küfrü îmâna tercihediyorlarsa, dost edinmeyin. Sizden kim onları dost edinirse kendineyazık etmiş olur.



105

Enfâl 8/28 Bilin ki mallarınız ve çoluk çocuğunuz birer imtihan sebebidir. büyük bir mükâfat ise Allah katındadır.

Tevbe 9/24 De ki: “Babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, akrabanız, eldeettiğiniz mallarınız, durgun gitmesinden korktuğunuz ticaretiniz,

hoşunuza giden evleriniz sizce Allah'tan ve O' nun Elçisinden ve O' nunyolunda uğraş vermekten daha gönül bağlayıcı geliyorsa, Allah'ınbuyruğu gelene kadar bekleyin. Allah fâsık kimseleri doğru yolaeriştirmez.

Enfâl 8/29 Ey îmân edenler! Eğer Allah’a karşı gelmekten sakınırsanız o size iyiyikötüden ayırt edecek bir anlayış verir ve sizin kötülüklerinizi örter, sizibağışlar. Allah büyük lütuf sahibidir.

Hucurât 49/6 Ey inananlar! Eğer yoldan çıkmışın (fâsık) biri size bir haber getirirse,onun iç yüzünü araştırın, yoksa istemeden insanları incitir ve sonra

yaptığınıza pişmanlık duyarsınız.(B İ R AÇIKLAMA: Bu âyette her duyulan ve konu şulan i şin gerçek yanınıara ştırıp soru şturmadan hemen inanılmaması ve asılsız esassız dedi-kodulara kapılınmaması emredilmektedir . )

Âl-i İmrân 3/102 Ey îmân edenler! Allah'tan, O'na yaraşır şekilde (bütün varlığınızla O'nateslim olarak, itaat ederek) korkun ve ancak Müslümanlar olarak canverin.

Âl-i İmrân 3/103 Hep birlikte Allah'ın ipine (İslam'a) sımsıkı yapışın; parçalanmayın.Allah'ın size olan nimetini hatırlayın: Hani siz birbirinize düşmankişilerdiniz de O, gönüllerinizi birleştirmişti ve O'nun nimeti sayesindekardeş kimseler olmuştunuz.Yine siz bir ateş çukurunun tam kenarında iken oradan da sizi Okurtarmıştı. İşte Allah size âyetlerini böyle açıklar ki doğru yolubulasınız.

Âl-i İmrân 3/104 Sizin içinizden, hayra çağıran, iyiliği emredip kötülüğü meneden birtopluluk bulunsun, işte onlar kurtuluşa erenlerdir.

Dinden dönenler (mürtedler)Mâ’ide 5/54 Ey îmân edenler! Sizden kim dininden dönerse, (bilin ki) Allah onların

yerine öyle bir topluluk getirir ki, Allah onları sever, onlar da Allah’ıseverler. Onlar mü’minlere karşı alçak gönüllü, kâfirlere karşı güçlü veonurludurlar. (Bunlar) Allah yolunda cihad ederler. (Bu yolda) hiçbirkınayıcının kınamasından da korkmazlar. İşte bu, Allah’ın birlûtfudur. Onu dilediğine verir. Allah lûtfu geniş olandır, hakkıylabilendir.



106

Nahl l6/106-109 Kim îmân ettikten sonra Allah'ı inkâr ederse -kalbi îmân ile doluolduğu halde (inkâra) zorlanan(ın durumu) başka- fakat kim kalbinikâfirliğe açarsa, işte Allah’ın gazâbı bunlaradır; onlar için büyük birazap vardır.Bu (azap), onların dünya hayatını Âhırete tercih etmelerinden ve

Allah'ın kâfirler topluluğunu hidayete erdirmemesinden ötürüdür.İşte onlar Allah’ın, kalplerini, kulaklarını ve gözlerini mühürlediğikimselerdir. Ve onlar gâfillerin kendileridir.Hiç şüphesiz onlar Âhırette ziyana uğrayanların ta kendileridir.

Münâfıklık

Bakara 2/8-9 İnsanlardan öyleleri vardır ki inanmadıkları halde “Allah'a ve Âhıretgününe inandık” derler. Allah'ı da, îmân edenleri de aldatmayaçalışırlar. Oysa kendilerinden başkasını aldatamazlar ama bunun

bilincinde değildirler.

Bakara 2/10 Kalblerinde hastalık vardır. Allah da hastalıklarını artırdı. Yalansöylemekte olduklarından dolayı onlara elem verici bir azap vardır.

Bakara 2/11-12 Ve onlara “yeryüzünde bozgunculuk yapmayın” denildiğinde, “Bizancak ıslâh edicileriz” derler. Şunu bilin ki, onlar bozguncuların takendileridir, lâkin anlamazlar.

Bakara 2/13 Onlara: insanların îmân ettiği gibi siz de îmân edin, denildiği vakit “Bizhiç, sefihlerin (akılsız ve ahmak kişilerin) îmân ettikleri gibi îmân eder

miyiz!” derler. Biliniz ki, sefihler ancak kendileridir, fakat bunubilmezler (veya bilmezlikten gelirler).

Bakara 2/14 (Bu münâfıklar) müminlerle karşılaştıkları vakit “(Biz de) îmân ettik” derler. (Kendilerini saptıran) şeytanları ile başbaşa kaldıklarında ise:“Biz sizinle beraberiz, biz onlarla (müminlerle) sadece alay ediyoruz”derler.

Bakara 2/15 Gerçekte, Allah onlarla istihza (alay) eder de azgınlıklarında onlarafırsat verir, bu yüzden onlar bir müddet başıboş dolaşırlar.

Bakara 2/16 İşte onlar, hidayete karşılık dalaleti satın alanlardır. Ancak onların buticareti kazançlı olmamış ve kendileri de doğru yola girememişlerdir.

Bakara 2/17 Onların (münâfıkların) durumu, (karanlık gecede) bir ateş yakan kimsemisalidir. O ateş yanıp da etrafını aydınlattığı anda Allah, hemenonların aydınlığını giderir ve onları karanlıklar içinde bırakır; (artık hiçbir şeyi) görmezler.

Bakara 2/18 Onlar sağırlar, dilsizler ve körlerdir. Bu sebeple onlar geri dönemezler.



107

Bakara 2/19 Yahut (onların durumu), gökten sağanak halinde boşanan, içinde yoğunkaranlıklar, gürültü ve yıldırımlar bulunan yağmur(a tutulmuş kimselerin durumu) gibidir. O münâfıklar yıldırımlardan gelecek ölümkorkusuyla parmaklarını kulaklarına tıkarlar. Halbuki Allah, kâfirleriçepeçevre kuşatmıştır.

Bakara 2/20 (O esnada) şimşek sanki gözlerini çıkaracakmış gibi çakar, onlar içinetrafı aydınlatınca orada birazcık yürürler, karanlık üzerlerineçökünce de oldukları yerde kalırlar. Allah dileseydi elbette onlarınkulaklarını sağır, gözlerini kör ederdi. Allah şüphesiz her şeye kadirdir.

Nisâ 4/142 Doğrusu, münâfıklar Allah'ı aldatmaya çalışırlar, oysa, Allah onlarınoyunlarını başlarına geçirir. Onlar namaza kalktıklarında tembeltembel (üşenerek) kalkarlar, insanlara gösteriş yaparlar ve Allah'ı dapek az hatırlarlar.

Nisâ 4/143 Bunların arasında bocalayıp durmaktalar, ne onlara (bağlanıyorlar) nebunlara. Allah'ın şaşırttığı kimseye asla bir (çıkar) yol bulamazsın.

Tevbe 9/54 Onların harcamalarının kabul edilmesini engelleyen, onların Allah veResûlünü inkâr etmeleri, namaza ancak üşenerek gelmeleri veistemeyerek harcamalarından başka bir şey değildir.

Tevbe 9/55 (Ey Muhammed!) Onların malları ve çocukları seni imrendirmesin.Çünkü Allah bunlarla, ancak dünya hayatında onların azaplarınıçoğaltmayı ve onların kâfir olarak canlarının çıkmasını istiyor.

Haşr 59/16 İki yüzlü (münâfıkların) durumu, insana: “İnkâr et!” deyip, insan inkâredince de: “doğrusu ben senden uzağım; âlemlerin Rabbi olan Allah'tankorkarım” diyen Şeytanın durumu gibidir.

Haşr 59/17 Nihayet ikisinin de sonu, içinde ebedî kalacakları ateş olacaktır, işte bu,zâlimlerin cezasıdır.

Münâfıkûn 63/4 Şimdi sen onları (alaycı münâfıkları) gördüğünde dış görünüşleri hoşunagider ve konuştuklarına ne söylediklerine kulak vermek istersin. Onlartıpkı, (süslü) elbiseler giydirilmiş (müsennede) kütükler gibidir; herçığlığı (seslenmeyi) kendi aleyhlerine sayarlar; onlar düşmandır,onlardan çekinin; Allah onları kahretsin, nasıl da (aldatılıp)döndürülüyorlar!

Münâfıkûn 63/5 Onlara: “Gelin de Allah’ın peygamberi sizin için mağfiret dilesin”dendiği zaman, başlarını çevirirler ve sen onların sahte bir kibirle nasılçekip gittiklerini görürsün.



108

Tevbe 9/64 Münâfıklar, kalplerinde olanı kendilerine haber verecek bir sûreninmüminlere indirilmesinden çekinirler. De ki: Siz alay edin! Allah oçekindiğiniz şeyi ortaya çıkaracaktır.

Tevbe 9/65 Eğer onlara, (niçin alay ettiklerini) sorarsan, elbette, biz sadece lafa

dalmış şakalaşıyorduk, derler. De ki: Allah ile, O'nun âyetleriyle veO'nun peygamberi ile mi alay ediyordunuz?

Tevbe 9/66 (Boşuna) özür dilemeyin; çünkü siz îmân ettikten sonra tekrar kâfiroldunuz. Sizden (tevbe eden) bir gurubu bağışlasak bile, bir guruba dasuçlu olduklarından dolayı azap edeceğiz.

Tevbe 9/67 Münâfık erkekler ve münâfık kadınlar (sizden değil), birbirlerindendir.Onlar kötülüğü emreder, iyilikten alıkor ve cimrilik ederler. OnlarAllah'ı unuttular. Allah da onları unuttu! Çünkü münâfıklar fâsıklarınkendileridir.

Tevbe 9/68 Allah erkek münâfıklara da kadın münâfıklara da kâfirlere de içindeebedî kalacakları cehennem ateşini vâdetti. O, onlara yeter. Allahonlara lânet etmiştir! Onlar için devamlı bir azap vardır.

Tevbe 9/69 (Ey münâfıklar! Siz de) sizden öncekiler gibi (yaptınız). Onlar sizdenkuvvetçe daha üstün, mal ve evlâtça daha çok idiler. Onlar (dünyamalından) paylarına düşenden faydalandılar, işte sizden öncekiler nasılpaylarına düşenden faydalandıysalar, siz de payınıza düşendenfaydalandınız ve (bâtıla) dalanlar gibi siz de daldınız, işte onlarınamelleri dünyada da âhirette de boşa gitmiştir. Ve onlar ziyanauğrayanların kendileridir.

Tevbe 9/70 Onlara kendilerinden evvelkilerin, Nûh, Âd ve Semûd kavimlerinin,İbrâhîm kavminin, Medyen halkının ve altüst olan şehirlerin haberiulaşmadı mı? Peygamberi onlara apaçık mûcizeler getirmişti.Demek ki, Allah onlara zulmedecek değildi, fakat onlar kendikendilerine zulmetmekte idiler.

Münâfıkûn 63/6 Onlar için bağışlama dilesen de dilemesen de birdir. Allah onlarıbağışlamayacaktır. Doğrusu Allah, yoldan çıkmış milleti doğru yolaeriştirmez.

Nisâ 4/138 Münâfıklara, gerçekten kendilerine can yakıcı bir ceza olduğunubildir.(B İ R AÇIKLAMA: bütün bu âyetlerden anla şıldı ğ ına göre, ister Müslümanolsun, ister müslüman gözüksün, münâfıkların ortak özelli ğ i, «göründü ğ ün gibi ol, oldu ğ un gibi görün» prensibinden uzakla şmı ş olmalarıdır . )



109

İ badetler *

A’râf 7/180 En güzel isimler (el-esmâü'l-hüsnâ) Allah'ındır. O halde O'na o güzelisimlerle dua edin. Onun isimleri hakkında eğri yola gidenleri bırakın.Onlar yapmakta olduklarının cezasına çarptırılacaklardır.

Bakara 2/43 Namazı kılın, zekâtı verin, rükû edenlerle birlikte rükû edin.

A’râf 7/205 Rabbini gönülden ve korkarak içinden hafif bir sesle sabah ak şam an,gâfillerden olma!

A’râf 7/206 Doğrusu, Rabbinin katında olanlar, O'na kulluk etmektenbüyüklenmezler. O'nu tenzih ederler ve yalnız O'na secde ederler.

İsrâ 17/44 Yedi gök, yer ve bunlarda bulunan herkes O'nu tesbih eder. O'nu övgüile tesbih etmeyen hiçbir şey yoktur. Ne var ki siz, onların tesbihini

anlamazsınız. O, Halîmdir, Bağışlayıcıdır.

Nûr 24/41 Göklerde ve yerde olan bütün yaratıkların, kanatlarını yayarak uçankuşların Allah'ın sınırsız kudret ve yüceliğini dile getirdiğini görmüyormusunuz? Gerçek şu ki, Allah'a nasıl yönelip niyaz edeceklerini, O'nunyüceliğini nasıl dile getireceklerini hepsi bilmektedirler; Allah onlarınyaptıklarını bilendir.

Nahl 16/49 Göklerde ve yerde bulunan her şey bütün canlılar ve melekler,büyüklük taslamaksızın Allah'a secde ederler.

Nahl 16/50 Fevklerinde (üslerinde egemen) olan Rablerinden korkarlar veemrolundukları şeyleri yaparlar.

Furkan 25/58 Ölümsüz ve daima diri olan Allah'a güvenip dayan. O'nu hamd iletesbih et. Kullarının günahlarını O'nun bilmesi yeter.

Enbiyâ 21/19-20 ... Katında olanlar O'na kulluk etmekten çekinmezler ve usanmazlar.Onlar, bıkmadan gece gündüz (Allah’ı) tesbih ederler.

Bakara 2/21 Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize kulluk ediniz.Umulur ki, böylece takvâlı (her an, her düşünce ve harekette Allah'ın

emirlerine uyarak, O'nun rızâsını kazanmayı gaye edinerek yaşamış)olursunuz.

Bakara 2/22 O Rabb ki, yeri sizin için bir döşek, göğü de (kubbemsi) bir tavan yaptı.Gökten su indirerek onunla, size besin olsun diye (yerden) çeşitli ürünlerçıkardı. Artık bunu bile bile Allah'a şirk koşmayın. ___________________ *Ayr . Bkz: www.diyanet.gov.tr ilmihal, 5-10 bölümler; Dr . Fahrettin Atar, İ slam İ lmihali, İstanbul 2006. Sayfa 249-572.



110

Bakara 2/177 İyilik, yüzlerinizi doğu ve batı tarafına çevirmeniz değildir. Asıl iyilik, okimsenin yaptığıdır ki; Allah'a, meleklere, kitaplara ve peygamberlereÂhıret gününe inanır, (Allah'ın rızâsını gözeterek) yakınlara, yetimlere,yoksullara, yolda kalmışlara, dilenenlere ve insanları köleliktenkurtarmaya, sevdiği maldan harcar, namaz kılar, zekât verir. Anlaşma

yaptığı zaman sözlerini yerine getirir. Sıkıntı, hastalık ve savaş zamanlarında sabreder, işte doğru olanlar, bu vasıfları taşıyanlardır.Sakınanlar işte onlardır.(B İ R AÇIKLAMA: Bu âyetle, sadece ibâdetin Allah'ın rızâsını kazanıp,azâbından kurtulmak için yeterli olmadı ğ ını ve “takvâ” ile ya şayıp, aynı zamanda “ameli sâlih” ölçülerini de elden bırakmamak suretiyle O'nunma ğ firetini dilememiz lâzım geldi ğ ini ö ğ reniyoruz . )

İ badethaneler

Tevbe 9/18 Allah’ın mescitlerini, ancak Allah’a ve ahiret gününe inanan, namazıdosdoğru kılan, zekâtı veren ve Allah’tan başkasından korkmayankimseler imar (ve işlevinin gerçeklemesine yardım) eder. İşte doğru yolaermişlerden olmaları umulanlar bunlardır.

Tevbe 9/107 Bir de zararlı faaliyetlerde bulunmak, küfre yardım etmek, mü’minlerarasına ayrılık sokmak için ve öteden beri Allah ve Resûlüne karşısavaşanlara üs olsun diye bir mescit yapanlar vardır. Bunlar, “Bizimiyilikten başka hiçbir kasdımız yok” diye de mutlaka yemin ederler.Ama Allah onların kesinlikle yalancı olduklarına şâhitlik eder.

Tevbe 9/108 Onun içinde asla namaz kılma. İlk günden temeli takvâ üzerinekurulan mescit (Kuba Mescidi) içinde namaz kılmana elbette dahalayıktır. Orada arınmayı seven insanlar vardır. Allah da arınmak isteyenleri sever.

Cinn 72/18 İbadet edilen yerler şüphesiz Allah’ındır. O halde, Allah ile birlikte (bugibi yerlerde) başkasını (yardıma) çağırmayın.

Hac 22/40 ... Eğer Allah, bir kısım insanları (onların kötülüklerini) diğer bir kısmıile defedip önlemeseydi mutlak surette, içlerinde Allah’ın ismi bol bolanılan manastırlar, kiliseler, havralar ve mescidler yıkılır giderdi.

Allah, kendisine (kendi dinine) yardım edenlere muhakkak suretteyardım eder. Hiç şüphesiz Allah, güçlüdür, galiptir.(B İ R AÇIKLAMA: Allah ibâdethaneler arasında, yalnızca O’na yönelme şartıyla, ayırım yapmıyor . )



111

Namaz (:salât)

Ankebût 29/45 Ey Muhammed! Kitaptan sana vahyolunanı oku, namaz kıl; muhakkak ki namaz hayasızlıktan ve fenalıktan alıkor, Allah'ı anmak ne büyük şeydir! Allah yaptıklarınızı bilir.

Mâ’ide 5/6 Ey inananlar! Namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadarellerinizi (kollarınızı) yıkayın -başlarınızı meshedip-, topuk vebileklerinize kadar ayaklarınızı yıkayın. Eğer cünüpseniz yıkanıptemizlenin; şayet hasta veya yolculukta iseniz veya tabii ihtiyacınızıgidermişseniz veya kadınla birlikte olmuşsanız ve su bulamamışsanıztemiz bir toprağa teyemmüm edin: yüzlerinizi, ellerinizi onunlameshedin. Allah sizi zorlamak istemez. Allah sizi arıtıp üzerinize olannimetini tamamlamak ister ki şükredesiniz.

Nisâ 4/43 Ey îmân edenler! Siz sarhoş iken ne söylediğinizi bilinceye kadar;

cünüp iken de -yolcu olan müstesna- gusül edinceye kadar namazayaklaşmayın. ...

Mâ'ûn 107/4-7 Yazıklar olsun o namaz kılanların haline ki onlar kıldıkları namazlarınıciddiye almazlar, (gereği gibi önemsemezler) gösteriş yaparlar ve üstelik (insanlara) en ufak bir yardımda bulunmayı bile reddederler.

Tâ-Hâ 20/132 Âilene namazı emret, kendin de ona sabırla devam et! Senden rızık istemiyoruz; Biz seni rızıklandırıyoruz. Güzel sonuç takvâ (her an, her düşünce ve harekette Allah'ın emirlerine uyarak, O'nun rızâsını kazanmayıgaye edinerek yaşamak) iledir.

Bakara 2/144 (Ey Muhammed!) Biz senin yüzünün göğe doğru çevrilmekte olduğunu(yücelerden haber beklediğini) görüyoruz; işte şimdi, seni memnunolacağın bir kıbleye döndürüyoruz. Artık yüzünü Mescid-i Harâm (:Kâbe) tarafına çevir. (Ey müslümanlar!) Siz de nerede olursanız olun, (namazda) yüzlerinizi o tarafa çevirin. Şüphe yok ki, Ehli Kitap, onunRablerinden gelen gerçek olduğunu çok iyi bilirler. Allah onlarınyapmakta olduklarından habersiz değildir.

Bakara 2/149 Nereden yola çıkarsan çık (namazda) yüzünü Mescid-i Harâm (:Kâbe)tarafına çevir. Bu emir Rabbinden sana gelen gerçektir. (Biliniz ki)

Allah yaptıklarınızdan habersiz değildir.Lokmân 31/17 (Lokmân oğluna öğüt vererek): “Yavrucuğum! Namazı kıl, iyiliği (uygun

olanı) emret, kötülükten vazgeçirmeye çalış, başına gelenlere sabret.Doğrusu bunlar azmedilmeye değer şeylerdir” (buyurdu).

Yûnus 10/87 Mûsâ ve kardeşine: “Mısır'da milletinize evler hazırlayın; bazıevlerinizi namazgâh edinin. Namaz kılın” diye vahyettik, “inananlaramüjde et.”



112

(B İ R AÇIKLAMA: Bu ve di ğ er bazı âyetlerde, namazın önceki ümmetlere de farz kılındı ğ ı açıkça görülüyor .)

Nisâ 4/103 Namazı kılmanızdan ayrı, (müteakiben) Allah'ı ayakta iken, otururken,yan tarafınıza yatarken de anın. Emniyete kavuştuğunuzda, namazı

gereğince kılın. Namaz şüphesiz inananlara belirli vakitlerde farzkılınmıştır.

Rûm 30/17-18 Öyleyse ak şam vaktine girdiğinizde ve sabah kalktığınızda, öğle vaktive sonrasında; göklerde ve yerde her türlü övgünün O'na mahsusolduğunu (bilerek) Allah’ın sınırsız şanını yüceltin (tesbih edin), namazkılın.

Kaf 50/40 Gecenin bir bölümünde ve secdelerin ardından da O'nu tesbih et.(B İ R AÇIKLAMA: Bu âyette “yatsı “namazı hatırlatılıyor; bundan ayrı geceuyku bölünerek kılınan gece namazı “teheccüd” vardır ki bu farz olmayıp

“seçimliktir .“)Tâ-Hâ 20/130 (Resûlüm!) Sen, onların söylediklerine sabret. Güneşin doğmasından ve

batmasından önce, gecenin (bir kısım) saatlerinde ve gündüzünuçlarında da Rabbini tenzih (övgü ile tesbih) et belki hoşnut kalırsın? (B İ R AÇIKLAMA: Yukarda verilen âyetlerden hareketle kaideten farz olan günlük namazın: sabah, ö ğ le, ikindi, ak şam ve yatsı olmak üzere be ş adet veayrıca bu be ş adet namazın “belirli vakıtlerde kılınmasının da farz oldu ğ u”açıkca görülüyor . Peygamber efendimizin, herhalde insano ğ lunun kar şıla şabilece ğ i zorluk ve zaruretler ta şıyan hayat şartlarına uyum sa ğ layabilmek için, şüphesiz Yüce Allah'ın izni ile, kaideten de ğ il istisnaen, ö ğ le ile ikindi ve ak şam ile yatsınamazlarını cem ederek kıldı ğ ı (da) rivayet olunuyor . Namaz, insanvücüdunun aldı ğ ı üç şeklin, sırasıyla “kıyam, rükû ve secde “ninbirle ştirilmesi ve kıyamda asgari Fatiha sûresinin okunması ile kılınır . )

Cum'a 62/9 Ey inanlar! Cuma günü namaz için çağrıldığınızda her türlü dünyevialış verişi bırakıp Allah'ı anmaya koşun: eğer bilseniz, bu sizinyararınızadır.

Cum'a 62/10 Ve namaz bittiğinde yeryüzüne serbestçe dağılın ve Allah’ın lûtfundan(rızkınızı) aramaya devam edin; mutluluğa ulaşabilmek için de Allah'ısıkça anın.(B İ R AÇIKLAMA: Cuma günleri, “ö ğ len namazı vaktinde” ve cemaat halinde, iki rek’at olarak kılınır . )

İsrâ 17/110 … Ey Muhammed! “Namazı kılarken sesini yükseltme, gizli de okuma,ikisi ortasında bir yol tut.”

A’râf 7/170 Kitab'a sımsıkı sarılıp namazı dosdoğru kılanlar var ya, işte Biz böyleiyiliğe çalışanların ecrini zayi etmeyiz.



113

Zekât*

Nûr 24/56 Namazı kılın, zekâtı verin; peygambere itaat edin ki merhametgöresiniz.

Tevbe 9/60 Zekâtlar (sadakat) Allah'tan bir farz olarak yoksullara, düşkünlere, onutoplayan memurlara, kalpleri müslümanlığa ısındırılacaklara verilir;insanları boyunduruktan, borçluları borçtan kurtarmak için, Allahyolunda olanların ve yolda kalanların uğruna sarfedilir.(B İ R AÇIKLAMA: Kur'ân'ın bütünlü ğ ü içinde, yirmibe şten fazla âyette,«Namaz kılın ve zekâtı verin» buyurulmak suretiyle, zekâtın ibâdetler arasındaki büyük yeri ve önemine i şaret edilmi ştir .

Zekât mali bir ibâdetttir . Fazla varlı ğ ı olan müslümanlara farzdır .

Tevbe suresi, müfessir Yusuf Ali’ye göre hicretin 9 uncu yılında nazil

olmu ştur ve zaten Medine’de kurulmu ş olan yeni İ slam devletinin maliye ve genel politikasını tanzim eden prensipleri belirler . Bu prensipler ı şı ğ ında devri saadet ve dört halîfe devrinde Müslümanlardanalınan vergi, Zekât adı altında belli konularda belli nisbetlerde olmak üzeretayin edilmi ş (mesela: tarımdan yüzde on, maden gelirlerinden yüzde yirmi,belli bir miktardan sonra altın ve gümü şten yüzde iki buçuk v . s .. gibi) vemaa şlı Devlet vergi memurları (:âmilîn) tarafından toplanmı ş "Devlet Vergileri" haline getirilmi ş yine Devlet tarafından Kur’ân’ın gösterdi ğ i belli yerlere sarfedilmi ştir .Gerçekten de bugün Az sayıda bile olsa günümüzde bir kısım İ slamhukukçuları mevcut devletler tarafından toplanan vergilerin zekât

sayılabilece ğ ini savunmaktadırlar . Gerçekten de bugünün ekonomik şartları, devlet yapıları, devletler arasıili şkiler “zekât” anlayı şına çok daha de ğ i şik yakla şımlar icap ettiriyor denebilir . Geçmi ş ulemanın görü şlerine hiç şüphesiz saygı duymalı fakat günümüzün şartlarına da gözümüzü yummamalıyız .

Ş artlar de ğ i şince yorumlarda -Kur’âna ters dü şmemek şartıyla- de ğ i şebilir . Bu gibi idari / fıkhi yorumları bütün zamanlar için geçerli tutmak ve dinden saymak din adına vahim bir zorlamadır .

Zekâtın nasıl hesaplanaca ğ ı genelde Kur’ân’da bildirilmemi ş , insanlara

bırakılmı ştır . ...Yine sana iyilik yolunda ne harcayacaklarını sorarlar: “ihtiyaç fazlasını” de! Allah size âyetleri dünya ve Âhıret hakkında (lehinize olandavranı şları dü şünün ve ona göre hareket edin diye) böyle açıklar. (Bakara2/219:) _______________________ *Ayr . bkz: Dr . Salih Tuğ, İ slam vergi hukukunun ortaya çıkı şı, Ankara1963 ve İstanbul 1984.



114

Bu âyete sı ğ ınarak, toplanacak zekât miktarının da günümüzde, devletinihtiyaclarını kar şılamak üzre topladı ğ ı, di ğ er örfi vergiler gibi, bireylerin,âilelerin ve toplumun ihtiyaçlarını do ğ ru tespitle, herkese yaygın âdil şekilde ve günün ekonomik ve siyasal şartlarına uygun biçimde her yıl yetkili fıkıh otoriteleri veya bu i ş için özel olarak vazifendirilecek bir

kurulu ş tarafından bir ictihat tasarrufu ile tayin edilmeli ve devri saadetteoldu ğ u gibi, tek elden merkezi bir otorite tarafından toplanabilmelidir .

Bu tutum ferdile ştirilmi ş zekâtın meydana getirdi ğ i da ğ ınıklı ğ ı önler ve zekâtın çok daha verimli kullanılmasını sa ğ lar diye dü şünüyoruz .

Kamu tarafından bu çerçevede kabul gören bu ictihat sayesinde, verdi ğ ia ğ ır örfi vergilere ilaveten bir de zekât vermek mükellefiyeti, altında tutulandürüst bir müslüman i ş adamı vergi kaçıran ve zekâtı da umursamayanrakiplerine kar şı ekonomik olarak zayıf dü şmeyecek, ve i ş dünyasına kötüniyetliler hakim olamıyacaktır . )

Oruç

Bakara 2/183 Ey inananlar! Oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, Allah'a karşıgelmekten sakınasınız diye, sayılı günlerde size de farz kılındı. Umulurki korunursunuz.

Bakara 2/184 Sayılı günlerde olmak üzere (oruç size farz kılındı). İçinizde hasta olanveya yolculukta bulunan, tutamadığı günlerin sayısınca diğer günlerdetutar. Oruca (sağlık, yaşlılık gibi zaruri sebeblerle) dayanamayanlar,

(herbir farz oruca mukabil) bir düşkünü doyuracak kadar fidye verir.Kim gönülden iyilik yaparsa o iyilik kendisinindir. Oruç tutmanız (bir bilseniz) sizin için (ne kadar) hayırlıdır.

Bakara 2/185 Ramazan ayı, insanlara yol gösterici, doğrunun ve doğruyu eğridenayırmanın açık delilleri olarak Kur’ân'ın indirildiği aydır. Öyle isesizden Ramazan ayını idrak edenler onda oruç tutsun. Kim o andahasta veya yolcu olursa (tutamadığı günler sayısınca) başka günlerdekaza etsin. Allah sizin için kolaylık ister, zorluk istemez. Bütün bunlar,sayıyı tamamlamanız ve size doğru yolu göstermesine karşılık, Allah'ıtâzim etmeniz, şükretmeniz içindir.

Bakara 2/l87 Oruç gecesinde kadınlarınıza yaklaşmak size helâl kılındı. Kadınlarsizin giysileriniz, siz de kadınların giysilerisiniz. …...Tan yerinde, beyaz iplik siyah iplikten, sizce, ayırt edilinceye kadar,yiyin, için, sonra ak şama kadar orucu tamamlayın... (B İ R AÇIKLAMA: “Beyaz-siyah ipli ğ in ayırt edilmesi” meselesi, bugünTürkiye'de astronom merhûm Fatin Gökmen Hoca'nın tanzim etti ğ i vemeselâ Diyanet Vakfınca her yıl yayınlanan takvimde yer alan “vakitler”arasında “imsak vakti” olarak gösterilip uygulanmaktadır . )



115

Hac

(B İ R AÇIKLAMA: Niyet ve yapılı ş şekliyle üç çe şit hac vardır: İ frad,temettu ve kıran hacları: İ frad haccı: Umresiz olarak yapılan hacca denir . Hac sonuna kadar

ihramda kalınır . İ frad haccında kurban kesilmez . Temettu haccı: Aynı yılın hac mevsiminde hem umre, hemde hac ayrı niyet ve ayrı ihramla yapılır . Umre ve hac arasında ihramdan çıkılabilir . Temettuhaccında kurban kesilir . Kıran haccı: Aynı yılın hac mevsiminde umre ve hac birle ştirilerek her ikisine birden niyet edilerek, önce umre, sonra da hac, ikisi arasında,ihramdan çıkmadan yapılır . Kıran haccında da kurban kesilir . )

Hac 22/26 Bir zamanlar İbrâhîm’e Beytullah'ın yerini hazırlamış ve: “Bana hiçbirşeyi eş tutma” (demiştik) ...

Bakara 2/126 İbrâhîm de: “Ey Rabbim! Burayı emin bir şehir yap, halkından Allah'ave Âhıret gününe inananları ürünlerle rızıklandır” demişti. Allah:“Kim inkâr ederse onu az bir süre faydalandırır, sonra onu cehennemazâbına sürüklerim. Ne kötü varılacak yerdir orası!”diye buyurmuştu.

Âl-i İmrân 3/96-97 Doğrusu insanlar için inşa edilen ilk mabet, dünyalar için mübarek vedoğru yol gösteren Mekke'deki Kåbe'dir.Orada apaçık deliller vardır, İbrâhîm’in makamı vardır; kim orayagirerse, güvenlik içinde olur; oraya yol bulabilen insana, Allah içinKâbe'yi haccetmesi gerekir. Kim inkâr ederse bilsin ki, doğrusu Allahbütün âlemlerden müstağnidir.

Mâ’ide 5/97 Allah, Kâbe'yi, o kutsal evi, harâm ayı (hac ayı), hac kurbanını, ve (kurbanın boynuna asılan) gerdanlıkları, bütün insanların Allah'danhaberdar olmaları ve Allah'ın gökte ve yerde olanları ve her şeyibildiğini kavramaları için sebep kıldı.

Bakara 2/125 Biz, Beyt'i (Kâbe'yi) insanlara toplanma mahalli ve güvenli bir yerkıldık. Siz de İbrâhîm’in makamından bir namaz yeri edinin (oradanamaz kılın), İbrâhîmve İsmâil'e: “Tavâf edenler, ibâdete kapananlar,rükû ve secde edenler için Evim'i temiz tutun” diye emretmiştik.

Hac 22/27 (Ey Muhammed!) Bütün insanları hacca çağır; yaya olarak, binek üstünde en uzak yerlerden sana gelsinler. (B İ R AÇIKLAMA: Yeryüzünde cihan şumüllük davasına sahip çıkan bir çok din vardır; fakat bunlar arasında sadece İ slam, Kâbe gibi bütün kainatıbirle ştirip kendinde toplayan bir müesseseye sahip olmakla dikkati çeker . Dünyanın dört bir tarafındaki Müslümanlar sadece günlük namazlarınıkılarken ona (Kıble'ye) do ğ ru dönmekle kalmazlar, aynı zamandaömürlerinde en az, bir defa olmak üzere din karde şleri toplululu ğ unakatılmak ve onlarla kar şıla şıp tanı şmak üzere Kâbe etrafında topla şırlar . )



116

Hac 22/29 Sonra kirlerini giderip temizlensinler. Adaklarını yerine getirsinler.Kâbe'yi tavâf etsinler.(B İ R AÇIKLAMA: Temizlenmekten maksat, tıra ş olmak, tırnakları kesmek,koltuk altlarını ve kasıkları temizlemek ve genel olarak gusül abdesti almak suretiyle bütün bedeni kirden arındırmaktır . “Kâbe'yi tavâf etsinler-etrafını

dola ş sınlar; “tavâf”, Kâbenin etrafını, dördü farz, üçü vâcip, yedi defadönmektir . Ayrıca, bir de Kâbe'ye ilk varıldı ğ ında yapılan “kavu şma” veayrılırken yapılan “vedâ” tavâfı vardır . )

Bakara 2/196 Haccı ve umreyi Allah için tam yapın. Eğer (bunlardan) alıkonursanızkolayınıza gelen kurbanı gönderin. Kurban, yerine varıncaya kadarbaşlarınızı tıraş etmeyin. Sizden her kim hasta olursa yahut başındanbir rahatsızlığı varsa, oruç veya sadaka veya kurban olmak üzere fidyegerekir. (Hac yolculuğu için) güven içinde olduğunuz vakit, kim hacgünlerini beklerken umreden faydalanmak isterse, kolayına gelen birkurban kesmesi gerekir. Kurban kesemeyen kimse hac günlerinde üç,

memleketine döndüğü zaman yedi olmak üzere oruç tutar ki, hepsi tamon gündür. Bu söylenenler, âilesi Mescid-i Harâm civarındaoturmayanlar içindir. Allah'tan korkun. Biliniz ki Allah’ın vereceğiceza ağırdır.

Bakara 2/197 Hac, bilinen aylardadır. O aylarda hacca girişen kimse bilmelidir ki,hacda kadına yaklaşmak, sövüşmek, döğüşmek yoktur. Ne iyilik yaparsanız Allah onu bilir. Kendinize azık edinin, şüphe yok ki azığınen iyisi Allah korkusudur. Ey akıl sahipleri! Benden korkun.

Bakara 2/198-199 (Hac mevsiminde ticaret yaparak) Rabbinizden gelecek bir lûtfu (kazancı) aramanızda size herhangi bir günah yoktur. Arafat'tan ayrılıp (Mekke'ye doğru) akın ettiğinizde Meş'ar-i Harâm'da Allah'ı zikredin veO'nu size gösterdiği şekilde anın. Şüphesiz siz daha önce yanlış gidenlerdendiniz. Sonra insanların (sel gibi) aktığı yerden siz de akın.Allah'tan mağfiret isteyin. Çünkü Allah affedici ve esirgeyicidir.

Bakara 2/200 Hac ibâdetinizi bitirince, babalarınızı andığınız gibi, hatta ondan dahakuvvetli bir şekilde Allah'ı anın. İnsanlardan öyleleri vardır ki: “EyRabbimiz! Bize dünyada ver” derler. Böyle kimselerin Âhıretten hiçnasibi yoktur.

Bakara 2/203 Sayılı günlerde Allah'ı anın (telbiye ve tekbir getirin). Kim Mina’dakiibâdeti bitirip. iki gün içinde, acele edip (Mina'dan Mekke'ye) dönerse,ona günah yoktur. Kim geri kalırsa, ona da günah yoktur.Bu, Allah'a karşı gelmekten sakınanlar içindir. Allah'a karşı gelmektensakının ve onun huzurunda toplanacağınızı bilin.

Mâ’ide 5/95 Ey inananlar! İhramlı iken avı öldürmeyin. İçinizden kim onu kastenöldürürse, ehli hayvanlardan öldürdüğü hayvanın dengi ona cezadır. ...



117

Mâ’ide 5/96 Deniz avı yapmak ve onu yemek, size de yolculara da, geçimlik olarak helâl kılınmıştır; ihramlı bulunduğunuz sürece kara avı size harâmkılınmıştır. Huzurunda toplanacağınız Allah'tan sakının.(B İ R AÇIKLAMA: Haccın sayısız faydalarından bazıları:1- İ hram tek tip ve basit bir örtünmedir . Herkes fark gözetmeden, gerçek

e şitli ğ i ya şar . 2-Kefeni andıran ihram içinde yapılan Arafat vakfesi Müslümanlarıbirbirine yakla ştırır aynı zamanda bir Mah şer örne ğ idir . 3-Kâbe etrafında tavâf, tevhidi; farklı yönlere, fakat daima Kâbe'ye yönelerek kılınan namaz, farklı içtihatlara sahip olunsa da, “her şey Allahiçindir” prensibini ruhlara i şler . )

Kurban Kesme

(B İ R AÇIKLAMA: Ülkemizde, bazı halk kesimlerinde, kurban kesme, farz

derecesinde dînî bir ödev zannediliyor; bu o kadar kuvvetli bir inanı ş haline gelmi ştirki hali vakti yerinde olmayan insanlar bile çoluk çocu ğ ununnafakasından keserek hatta borçlanarak bayramda kurban kesiyorlar . Vebir kısım halk, Sırat Köprüsü olarak algılanan sembolün ilahi adâletintecellisi oldu ğ undan bile bihaber, kestikleri kurbanların Kıyâmet günüonları sırtlarında Sırat Köprüsünden Cehennem ate şine dü şmeden geçmelerini sa ğ layaca ğ ına inanıyorlar, bundan manevi bir huzur ve hazduyuyorlar .

Bu durumda halkımızın kurban kesmeyi, Yüce Allah’ın Kur’ân-ı Kerim’deaçıkça emretti ğ i namaz, zekât, oruç, hac gibi ibâdetlerden, amel-i sâlih, kul

hakkına riayet gibi çok önemli mevzulardan daha çok önemsemelerine deakıl erdirmek do ğ rusu zor oluyor; bilhassa, farzları ihmal edip sadecekurbandan medet ummanın insanı Allah’a yakla ştıraca ğ ı yerde O’ndanuzakla ştıraca ğ ını dahi dü şüınebiliriz .

Bu kurbanların etleri ve kanları asla Allah'a ula şmaz. Fakat Ona ancak sizin takvânız ula şır. … (Hac 22/37:)

Hakikatte, dinen, hac haricinde kurban kesmek mecburiyeti yoktur; yani farzde ğ ildir . Hac haricinde hali vakti yerinde olan Müslüman için bayramda kurban kesmek sünnettir . Buna vâcip diyenler varsa da gerçekte Hz .

Peygamberin Medine’de iken hiç terk etmedi ğ i bir sünnetidir .“ Hadis kitaplarındaki kurbanla ilgili hadisler bir bütün olarak de ğ erlendirildi ğ inde anla şılıyor ki, Peygamberimiz (s .a . s . ) her yıl Medine’de aksatmadan kurban kesmi şler ve mali imkânı müsait olanMüslümanların da kurban ibâdetini aksatmamaları gerekti ğ inibildirmi şlerdir . Ancak, Peygamberimizin (s .a . s . ) çe şitli vesilelerle farz ibâdetlerdenbahsederken, kurbanı her müslümana farz olan ibâdetler (namaz, oruç, zekât ve hac) arasında saymadı ğ ı görülmektedir .



118

Yani kurban ibâdetinin önem derecesinin vurgulandı ğ ı hadislerde, buibâdetin apaçık ve kesin bir farz (farz-ı ayn) seviyesinde bir ibâdet olmadı ğ ıda anla şılmaktadır . Bu kapsamda, Hz . Ebu Bekir (r .a . ) ve Hz .Ömer (r .a . ) dönemindeki kurbanlailgili bazı uygulamalar da, kurban ibâdetinin Kur’ân ve Sünnet'le sabit

oldu ğ u halde, farz olmadı ğ nı anlatmaya yöneliktir . (Kurtubi, VX,108) .” Günümüzde ülkemizde bazı kimselerin yaptı ğ ı gibi, ilkel usullerle,hayvanlara eziyet ve çevreye de zarar verir şekilde de ğ il de, kurbanlarınvekâleten kurumlar ve organizasyonlar tarafından hijyenik ve dini usüllere göre kesilmesi ve ihtiyaçlılara ula ştırılması daha uygun olur diyedü şünüyoruz . Hac ibâdeti esnasında kesilen kurbana gelince: İ frad haccına niyet edenler kurban kesmezler; temettü ve kıran haccına niyet edenler farz olarak kurban keserlerler . )

Hac 22/28 ... Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine

belli günlerde (Zilhicce ayının 10, 11 ve 12 inci günleri) Allah'ın isminianmaları (kurban kesmeleri için) sana (Mekke'ye) gelsinler. Artık ondanhem kendiniz yeyin, hem de yoksula fakire yedirin.

Hac 22/34 Her toplum için, kurbanı bir ibâdet şekli olarak belirledik ki, Allah’ınadını, kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların,üzerlerine ansınlar. Sizin Tanrınız tek bir Tanrı’dır, O'na teslim olun.Ve sen de (ey Peygamber,) tüm iyi yürekli, alçak gönüllü kimseleri(Allah'ın koşnutluğuyla) müjdele.

Hac 22/36 Biz, büyük baş hayvanları da sizin için Allah’ın (dininin) işaretlerinden(kurban) kıldık. Onlarda sizin için hayır vardır.Şu halde onlar, ayakları üzerine dururken üzerlerine Allah’ın isminianınız (ve kurban ediniz). Yan üstü yere düştüklerinde ise, artık (canıçıktığında) onlardan hem kendiniz yeyin, hem de ihtiyacını gizleyen-gizlemeyen fakirlere yedirin. İşte bu hayvanları Bize, şükredesiniz diyesizin istifadenize verdik.

Hac 22/37-38 Bu kurbanların etleri ve kanları asla Allah'a ulaşmaz. Fakat Ona ancak sizin takvânız ulaşır. Böylece onları sizin hizmetinize verdi ki, sizedoğru yolu gösterdiğinden dolayı Allah'ı büyük tanıyasınız. iyilik edenleri müjdele. Şüphesiz, Allah inananları savunur. Doğrusu Allahhiçbir haini, nankörü sevmez.

Dualar

Mü'min 40/60 Rabbiniz: “Bana dua edin ki duanıza icabet edeyim. Bana kulluk etmeyi büyüklüklerine yediremiyenler alçalmış olarak Cehennemegireceklerdir” buyuruyor.



119

Furkan 25/77 De ki: “duanız olmasa, Rabbim size ne diye değer versin.”...

A’râf 7/55 Rabbinize gönülden ve gizlice yalvarın. Doğrusu O aşırı gidenlerisevmez.

A’râf 7/56 Düzene sokulduktan sonra yeryüzünde bozgunculuk yapmayın. Allah'akorkarak ve (rahmetini) umarak dua edin. Muhakkak ki iyilik edenlereAllah'ın rahmeti çok yakındır.

Kur’ân’dan Bazı Seçme Dualar

Fâtiha 1/5-7 (Allah'ım) yalnız Sana kulluk eder ve Senden yardım dileriz. Bizi,gazâba uğrayanların, sapanların değil; nimete erdirdiğin kimselerindosdoğru yoluna ilet. (Amin)

Haşr 59/10 ... Rabbimiz! Bizi ve bizden önce gelip geçmiş îmânlı kardeşlerimizibağışla; kalplerimizde îmân edenlere hiçbir kin bırakma! Rabbimiz!Şüphesiz Sen çok şefkatli, çok merhametlisin.

Bakara 2/201 ... Ey Rabbimiz! Bize dünyada da iyilik ve güzellik ver, Âhırette deiyilik ve güzellik ver, bizi Ateş azâbından koru! ...

Âl-i İmrân 3/8 Rabbimiz! Bizi doğru yola ilettikten sonra kalplerimizi eğriltme. Bizetarafından rahmet bağışla. Lûtfu en bol olan sensin.

Bakara 2/286 .... Rabbimiz! Unutursak veya hataya düşersek bizi sorumlu tutma. Ey

Rabbimiz! Bizden öncekilere yüklediğin gibi bize de ağır bir yük yükleme. Ey Rabbimiz! Bize gücümüzün yetmediği işler de yükleme!Bizi affet! Bizi bağışla! Bize acı! Sen bizim mevlâmızsın. Kâfirlertopluluğuna karşı bize yardım et!

Furkan 25/74 Rabbimiz! Bize gözümüzü aydınlatacak eşler ve zürriyetler bağışla vebizi takvâ sahiplerine (her an, her düşünce ve harekette Allah'ın emirlerineuyarak, O'nun rızâsını kazanmayı gaye edinerek yaşayanlara) önder kıl.

Felak 113/1-5 De ki: «Yarattığı varlıkların şerrinden, bastığı zaman karanlığınşerrinden, düğümlere nefes eden büyücülerin şerrinden, hased ettiği

zaman hasedcilerin şerrinden, tan yerini ağartan Rabbe sığınırım.» Nâs 114/1-6 De ki: “insanlardan ve cinlerden ve insanların gönüllerine vesvese veren

o sinsi vesvesecinin (Şeytanın) şerrinden, insanların Tanrısı, insanlarınHükümdarı ve insanların Rabbi olan Allah'a sığınırım.”

Âl-i İmrân 3/53 “Rabbimiz! Senin indirdiğine îmân ettik ve Peygamber’e uyduk. Artık bizi (hakikate) şahitlik edenlerle beraber yaz.



120

Kıyâmet ve Hesap Günü

Ahzâb 33/63 Ey Muhammed! insanlar senden Kıyâmetin zamanını soruyorlar; de ki:Onun bilgisi ancak Allah katındadır; ne bilirsin, belki de zamanıyakındır.”

Nahl 16/77 Göklerin ve yerin gaybı (yaratılmış varlıkların idrakini aşan, bilinmeyengerçekler), Allah'a aittir; Kıyâmet saatinin kopuşu bir göz kırpmasıveya daha çabuk bir zaman içinde olur. Şüphesiz ki Allah her şeyeKadir'dir.

Mürselât 77/7-10 Yıldızların ışığının giderildiği, gök yarıldığı, dağlar pamuk gibi atıldığızaman, size vâ’d olunan Kıyâmet kopacaktır.

Hâkka 69/14-16 Yeryüzü ve dağlar kaldırılıp birbirine tek çarpışla çarpılıp darmadağınedildiği zaman, işte o gün olacak olur (Kıyâmet kopar). Gök de yarılır ve

artık o gün o, çökmeye yüz tutar.

Kamer 54/1 Kıyâmet yaklaşır, ay yarılır.

Furkan 25/25 O gün, gök beyaz bulutlar halinde parçalanacak ve melekler bölük bölük indirilecektir.

Neml 27/88 Ve o yerinden oynatılmaz sandığın dağların, bulutlar gibi geçip gittiğinigörürsün; bu her şeyi şaşmaz bir düzene bağlayan Allah’ın işidir.Doğrusu O yaptıklarınızdan Haberdârdır.

Enbiyâ 21/104 O gün (Kıyâmet günü) gökleri sayfaları dürer gibi düreceğiz; âlemi ilk kez nasıl yarattıysak onu yeniden öyle yaratacağız; bugerçekleştirilmesini kendi üzerimize aldığımız bir sözdür; şüphesiz Bizher şeyi yapacak güçdeyiz.

İ brâhîm 14/48 O gün yer ve gökler başkasıyla değiştirilecek ve (bütün insanlar) tek veüstün eğemen Allah’ın huzuruna çıkacaklar.

Nahl l6/l11 O gün, herkesin kendi derdine düşüp çabalayacağı ve herkesinişlediğinin haksızlığa uğratılmadan kendisine ödeneceği bir gündür.

Zuhruf 43/67 O gün, Allah'a karşı gelmekten sakınanlar dışında, dost olanlarbirbirine düşman olurlar.

Meâric 70/8-14 Gök, o gün, erimiş maden gibi olur, dağlar da (sanki hallaç tarafından) atılmış yüne döner.Dost dostu sormaz. Birbirlerine gösterilirler (fakat herkes kendiderdindedir), Suçlular (günahkârlar) o günün azâbından kendisikurtulabilmek için, oğullarını, âilesini, kardeşini, kendisini barındırmış olan sülalesini ve yeryüzünde bulunan herkesi fedâ etmek ister.



122

Mümtehine 60/3 Yakınlarınız ve çocuklarınız size Kıyâmet Gününde bir faydaveremezler. Allah, aranızda karar (hüküm) verecektir. Allah bütünyaptıklarınızı görür.

Neml 27/83-84 O Gün her ümmetin içinden mesajlarımızı yalanlayanları ayrı bir

bölük olarak toplayacağız; ve böylece onlar (günahlarının derecelerinegöre) sınıflandırılacaklar; öyle ki (yargı önüne) çıktıkları zaman, Allah,onlara: “Bilgi yoluyla üstesinden gelemeyince (yani onları anlamayagayret etmeden) tutup mesajlarımızı yalanlamaya kalktınız. Yoksayaptığınız neydi?” der.

Vâkı’a 56/4-7 Ey insanlar! Yer şiddetle sarsıldığında, dağlar ufalanıp toz toprak haline geldiğinde siz de üç sınıf olursunuz:

Vâkı’a 56/8-14 Sağdakiler (doğruyu bulmuş kimseler), ne mutlu o sağdakilere!Soldakiler (doğruyu bulamamış, kötülüğe bulaşmış kimseler) ne

bahtsızdırlar onlar!Önde olanlar (hayatta iken, inanç, hayır ve güzel işlerde öne çıkanlar). İştebunlar Naîm Cennetlerinde (esenlik ve mutluluk bahçelerinde) Allah'a enyakın olanlardır; (onların) çoğu önceki ümmetlerden, birazı dasonrakilerdendir. Onlar, mücevherâtla işlenmiş (mutluluk) tahtlarıüzerinde karşılıklı oturup yaslanmışlardır.

Rûm 30/55-56 Kıyâmet koptuğu gün günaha saplanmış olanlar (yeryüzünde) birsaatten fazla kalmadıklarına yemin edeceklerdir. Onlar dünyada daböylece aldatılıp haktan döndürülüyorlardı.Kendilerine ilim ve îmân verilenler şöyle derler: Andolsun ki siz,Allah’ın yazısında (hükmedildiği gibi) yeniden dirilme gününe kadarkaldınız, işte bugün yeniden dirilme günüdür; fakat siz onutanımıyordunuz.

Rûm 30/57 Zulmedenlerin o gün özür beyan etmeleri fayda vermez; artık kendilerinden Allah'ı hoşnut edecek şeyleri yapmaları da istenmez.

Şu’arâ 26/90 O gün Cennet Allah'a karşı gelmekten sakınanlara yaklaştırılır.

Şu’arâ 26/91-93 Cehennem de azgınlara apaçık gösterilir ve onlara: “Allah'tan başkataptıklarınız hani nerede? Size veya kendilerine yardımları dokunuyormu?” denilir.

Zümer 39/69-70 Yeryüzü Rabbinin nûruyla nûrlanır (aydınlanır), Kitab açılır,peygamberler ve şâhitler getirilir ve onlara haksızlık yapılmadan,aralarında adâletle hüküm verilir. Onlara asla zulmedilmez.Herkes ne yaptıysa, karşılığı tastamam verilir. Allah, onlarınyaptıklarını en iyi bilendir.



123

Nebe 78/38 Ruh (Cebrail) ve meleklerin saf saf sıralandıkları gün, Rahman'ın izinverdikleri dışında hiç kimse konuşamıyacak ve (herkes, yalnız) doğruyusöyleyecek.

A’râf 7/8-9 O gün amellerin tartılması da haktır. Kimlerin sevabı ağır basarsa işte

onlar kurtuluşa erenlerdir. Tartıları hafif gelenler, onlar, âyetlerimizekarşı haksız davranmaları yüzünden, kendilerini kayba uğratanlardır.

Zümer 39/75 Melekleri, Arşın etrafını çevirmiş oldukları halde, Rablerini hamd ileöverken görürsün. Artık insanların aralarında Adâletlehükmolunmuştur ve “Övgü, âlemlerin Rabbi Allah’ındır” denilir.

Zuhruf 43/68-70 Allah: “Ey âyetlerimize inanan ve kendilerini bize vermiş kullarım! Bugün size korku yoktur, siz üzülmeyeceksiniz. Siz ve eşleriniz,ağırlanmış olarak Cennete girin” der.

Ecel- Ölüm ve Ölüm sonrası

(B İ R AÇiKLAMA:Yukardaki bölümde büyük Kıyâmeti gördük . Bir de mecazî manada küçük Kıyâmet vadır ki, bu da her canlının ölümü ile o canlı içinvukuu bulur ve ölümden dünya hayatına geri dönü ş yoktur . )

Zümer 39/42 Allah, öleceklerin ruhlarını ölümleri anında (ecelleri gelince), ölmeyeceklerinkini ise uykuları esnasında alır. Ölmelerine hükmettiğikimselerinkini tutar (vefat ettirir), diğerleri de (kendi hükmettiği) muayyen bir süreye (ecelleri gelene) kadar (bedenlerine) geri yollar.

Doğrusu bunda düşünen kimseler için dersler vadır.(B İ R AÇIKLAMA: Uykunun ölüme benzetilmesi, her iki halde de vücudun şuurdan mahrum olma durumunda bulunmasındandır . Uykuda bu hal kısmî ve geçicidir . Vücut canlılı ğ ını korumaktadır . Ölüm halinde ise ruh vücuttankat'i olarak ayrılmı ş ve vücudun bütün hayati fonksiyonları kaybolmu ştur . )

Fâtır 35/ll ...Bir canlıya ömür verilmesi de, onun ömründen azaltılması damutlaka bir kitaptadır (Allah önceden belirlemiştir). Şüphesiz bunlar,Allah'a kolaydır.

Fâtır 35/22 Dirilerle ölüler bir olmaz. Şüphesiz Allah, dilediğine duyurur. Sen

kabirdekilere (mezardakilere) duyuramazsın!En’âm 6/61 O, kullarının üstünde yeğane kudret ve tasarruf sahibidir. Size

koruyucular gönderir. Nihayet birinize ölüm geldimi elçilerimiz (görevlimelekler) onun canını alırlar. Onlar vazifede kusur etmezler.

A’râf 7/34 Her ümmet için belirli bir süre vardır; vakitleri dolunca ne bir angecikebilir ne de öne geçebilirler.



124

(B İ R AÇIKLAMA: Her topluluk, Devlet ve milletin bir yükseli şi vearkasından bir alçalı ş ve yok olu şuna dair teorisini, büyük İ slam sosyolo ğ u İ bn Haldûn bu gibi âyetlere müracaatla geli ştirmi ştir . )

Nisâ 4/78 Nerede olursanız olun ölüm size ulaşır; sarp ve sağlam kalelerde olsanız

bile! ...Secde 32/11 ...Size vekil kılınan (bu konuda görevlendirilen) ölüm meleği canınızı

alacak, sonra Rabbinize döndürüleceksiniz.

Kaf 50/15 İlk yaratmada âcizlik mi gösterdik? Hayır, onlar, yeniden yaratılış konusunda şüphe içindedirler.

Kehf 18/48 Ve hepsi saf saf Rabbinin huzuruna çıkarılırlar. Onlara, “Andolsun kisizi ilk defasında yarattığımız şekilde Bize geldiniz. Oysa siz, sizin içinvadedilenlerin tahakkuk edeceği (hesaba çekileceğiniz) bir zaman

belirlemediğimizi sanmıştınız değil mi?” denir.Kehf 18/49 Kitap ortaya konur. Suçluları, kitabın içindekilerden korkuya kapılmış

görürsün. “Eyvah bize! Bu nasıl bir kitaptır ki küçük, büyük hiçbir şeybırakmadan (yaptıklarımızın) hepsini sayıp dökmüş!” derler. Onlarbütün yaptıklarını karşılarında bulurlar. Senin Rabbin hiç kimseyehaksızlık etmez.

Kıyâmet 75/22-23 Yüzler vardır ki, o gün ışıl ışıl parıldayacaktır. Rablerinebakacaklardır.

Nahl 16/32 (Onlar)meleklerin, “Size selâm olsun. Yapmış olduğunuz (iyi) işlerekarşılık cennete girin” diyerek tertemiz olarak canlarını aldıklarıkimselerdir.

Kıyâmet 75/24-25 Yüzler de vardır ki, o gün buruşacaktır; kendilerinin, bel kemiklerinikıran bir felakete uğratılacağını sezeceklerdir.

Kıyâmet 75/26-27 Artık gözünüzü açın! Ne zaman ki can köprücük kemiğine dayanır,“Tedavi edebilecek kimdir?” denir.

Kıyâmet 75/28-30 (Can çekişen) bunun gerçek bir ayrılış olduğunu anlar.Ve bacak bacağa dolaşır. İşte o gün sevkedilecek yer, sadece Rabbininhuzurudur.

Enfâl 8/50-51 Melekler, (onların) yüzlerine ve arkalarına vurarak ve “Tadın yakıcıcehennem azâbını” (diyerek) o kâfirlerin canlarını alırken onları birgörseydin! İşte bu, ellerinizle yaptığınız yüzündendir, yoksa Allahkullara zulmedici değildir.



125

Muhammed 47/28 Bunun sebebi, onların Allah'ı gazaplandıran şeylerin ardınca gitmelerive O'nu razı edecek şeylerden hoşlanmamalarıdır. Bu yüzden Allahonların işlerini boşa çıkarmıştır.

Kıyâmet 75/7-10 Gözün kamaştığı, ayın tutulduğu, güneş ve ayın bir araya getirildiği

zaman, işte o gün insan: “Kaçacak yer nerede” der.Kıyâmet 75/11-13 Hayır, hayır! (Kaçıp) sığınacak yer yoktur. O gün varıp durulacak yer,

sadece Rabbinin huzurudur. O gün insana, ileri götürdüğü ve ve geribıraktığı ne varsa bildirilir.

Kıyâmet 75/14-15 Artık insan kendi kendinin şahididir, isterse özürlerini sayıp döksün.

Kasas 28/83 İşte Âhıret yurdu! Biz onu yeryüzünde böbürlenmeyi ve bozgunculuğuarzulamayan kimselere veririz. (En güzel) âkıbet, takvâ sahiplerinindir.

Kasas 28/84 Kim bir iyilik getirirse ona bundan daha hayırlı karşılık vardır. Kimbir kötülük getirirse, o kötülükleri işleyenler, ancak yaptıkları (kötülük) kadar ceza görürler.

İlahî adâlet

Enbiyâ 21/23 O (Allah) yaptığı şeylerden ötürü sorguya çekilemez; ama onlar (yaratılanlar mutlaka) sorgulanacaklar.

Enbiyâ 21/35 Her canlı ölümü tadacaktır. Bir imtihan olarak size iyilik ve kötülük

veririz. Sonunda Bize dönersiniz.En’âm 6/132 Herkesin yaptıkları işlere göre dereceleri vardır. Rabbin onların

yaptıklarından habersiz değildir.

Mâ’ide 5/98 Bilin ki Allah’ın cezası çetindir ve Allah çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.

Tâ-Hâ 20/129 Eğer Rabbinden, daha önce sadır olmuş bir söz ve tayin edilmiş birvâde olmasaydı, (ceza günahkârlar için dünyada da) kaçınılmaz olurdu.

Âl-i İmrân 3/30 Herkesin, iyilik olarak yaptıklarını da kötülük olarak yaptıklarını dakarşısında hazır bulduğu günde (insan) kötülükleri ile kendisi arasındauzun bir mesafe olsun ister. Allah, kendisine karşı (gelmekten) sizisakındırıyor. Allah kullarına çok şefkatlidir.

Nûr 24/10 Allah’ın size nimet ve rahmeti bulunmasa ve Allah tevbeleri kabul edenve Hakîm olmasaydı suçlunun cezası hemen verilirdi.



126

(B İ R AÇIKLAMA: İ nsanlara iyi ve kötüyü seçme ve irâde serbestisiverilmesinden dolayı, İ lahi adâlet, tam olarak, bu dünya hayatında de ğ il, Kıyâmet sonrası tecelli edecektir . Dünya hayatındaki adâlet toplumda bu i şle görevli insanlara bırakılmı ştır ve onlar da bu görevi adâletle yapıp yapmadıklarından dolayı

sorgulanacaktırlar . ) Nisâ 4/116 Allah, kendisine ortak koşulmasını asla bağışlamaz; ondan başka

günahları dilediği kimse için bağışlar. Kim Allah'a ortak koşarsabüsbütün sapıtmıştır.

Meryem 19/93 Göklerde ve yerde olan herkes istisnasız, kul olarak Rahman'agelecektir.

Meryem 19/94 O, bunların hepsini kuşatmış ve sayılarını tesbit etmiştir.

Meryem 19/95 Bunların hepsi de Kıyâmet gününde O'nun huzuruna tek başına (yapayalnız) gelecektir.

Meryem 19/96 İmân edip de iyi davranışlarda bulunanlara gelince, onlar için çok merhametli olan Allah, (gönüllerde) bir sevgi yaratacaktır.

Mü'min 40/19 Allah, gözlerin hâin bakışını ve kalplerin gizlediğini bilir.

Kıyâmet 75/36 İnsanoğlu kendisinin başıboş bırakılacağını mı sanır?

Ra'd 13/11 Ardında ve önünde insan oğlunu takip edenler (melekler) vardır;Allah’ın emriyle onu gözetirler...

Kaf 50/16- And olsun, insanı biz yarattık ve nefsinin (iç benliğinin) ona verdiğivesveseyi de Biz biliriz. çünkü biz ona şah damarından daha yakınız.

Kaf 50/17-18 (Ve böylece,) ne zaman (tabiatında mevcut) iki eğilim, sağdan soldançatışarak karşı karşıya gelseler, insanın söylediği her şeyde yanıbaşındamutlaka bir gözetleyici bulunur.

Kaf 50/21-22 Her can, yanısıra bir dürtücü (saik) ve bir tanık (şâhit) bulunarak gelir.Ona: “Sen (bu hesap gününü) umursamıyordun, ama Biz şimdi seninperdeni kaldırdık, bakışın artık bugün daha keskindir” (denir). (B İ R AÇIKLAMA: Müfessirlerden A . Yûsuf Ali ve Muhammed Esed'e göreâyette ki: “dürtücü” ve “tanık” terimleri “mecâzi” dir ve insanın yaradılı şında var olan “ilkel nefis” ve “akıl-vicdan” tezadını temsil ediyorlar . )

Kaf 50/28 (Ve) Allah: "Benim önümde çekişmeyin (günahkarlar!)" diyecek,"Çünkü Ben sizi (bu Hesap Günü'ne kar şı) uyarmıştım.



127

Kaf 50/29 Benim verdiğim hüküm değişmeyecek; ve Ben kullarıma aslazulmetmem!"

Mü'min 40/20 Allah hak ve adâletle hükmeder. Allah’tan başka taptıkları ise hiçbirhükümde bulunamazlar. Şüphesiz Allah hakkıyla işitendir, hakkıyla

görendir. Nisâ 4/31 Eğer yasakladığımız büyük günahlardan kaçınırsanız, sizin küçük

günahlarınızı örteriz ve sizi güzel bir yere koyarız.

A’râf 7/6 Elbette kendilerine peygamber gönderilen kimseleri de gönderilenpeygamberleri de mutlaka sorguya çekeceğiz.(B İ R AÇIKLAMA: Peygamberler, şâhit olmak sıfatıyla, tebli ğ vazifelerini yapıp yapmadıklarından, ümmetler de peygamberlere inanıp yolunda gidip gitmemelerinden sorgulanacaklar . )

Hac 22/17 Mümin olanlar, Yahudi olanlar, Sâbiîler, Hıristiyanlar, Mecûsîler vemüşrik olanlara gelince, muhakkak ki Allah, bunlar arasında Kıyâmetgününde (ayrı ayrı) hükmünü verir. Çünkü Allah her şeyi hakkıylabilendir.

Yûnus 10/4 Allah’ın gerçek sözü (vâdi) olarak hepinizin dönüşü O’nadır. Çünkü O,önce (yoktan) yaratır, sonra inanıp yararlı işler yapanlarınhareketlerinin karşılığını adâletle vermek için tekrar diriltir;inkârcılara gelince, inkârları yüzünden, onlar için kızgın bir içecek vecan yakıcı bir ceza vardır!

Teğâbün 64/6 Bu, kendilerine peygamberleri belgelerle geldiğinde: “Bizi doğru yolabir insan mı eriştirecek” diyerek inkâr edip gerçeğe yüzçevirmelerinden ötürüdür.Allah hiçbir şeye muhtaç olmadığını ortaya koymuştur. Allah kendineyeterlidir, övülmeye layık olandır.

Teğâbün 64/7 İnkâr edenler, tekrar diriltilmeyeceklerini iddia ediyorlar! De ki: “EvetRabbime and olsun ki, siz kesinlikle diriltileceksiniz ve o zaman,(hayatta) yaptıklarınız size mutlaka gösterilecektir! Bu Allah içinkolaydır.”

Teğâbün 64/8 Öyleyse Allah'a, peygamberine ve indirdiğimiz Nûr'a, Kur’ân'a inanın.Allah bütün yaptıklarınızdan Haberdârdır.

Teğâbün 64/9 Mahşer vaktinde O'nun sizi toplayacağı gün, o “Kayıp ve KazançGünü” kimin aldandığının ortaya çıkacağı gündür; Allah'a kim inanıpyararlı işler yapmış ise, Allah onun kötülüklerini örter, onu içindesonsuza kadar kalacağı, içlerinden ırmaklar akan Cennetlere koyar;büyük kurtuluş işte budur.



128

Câsiye 45/22 Allah gökleri ve yeri hak ile yarattı; her cana kazandığının karşılığıverilir. Onlara haksızlık edilmez.

Nisâ 4/147 Eğer siz îmân eder ve şükrederseniz, Allah size neden azâb etsin! Allahşükrün karşılığını veren ve herşeyi hakkıyla bilendir.

Nisâ 4/40 Allah şüphesiz zerre kadar haksızlık yapmaz, eğer hayırlı bir iş varsaonu kat kat artırır ve rahmetinden büyük bir ödül bahşeder.

Lokmân 31/16 ...işlediğin şey (iyilik veya kötülük), bir hardal tanesi ağırlığı kadar daolsa, bir kayanın içinde veya göklerde yahut yerin derinliklerinde (bile) bulunsa, Allah onu getirip meydana kor. Doğrusu Allah Lâtiftir,Haberdârdır.

Bakara 2/286 Allah her nefsi (şahsı), ancak gücünün yettiği ölçüde mükellef kılar. Hernefsin kazandığı (hayır) kendine, yapacağı (şer) de kendinedir. ...

Mü’minûn 23/62 Biz hiç kimseye gücünün üstünde yük yüklemeyiz ve katımızda (insanların ne yaptığı konusunda) gerçeği söyleyen bir Kitapbulunmaktadır; binaenaleyh, kimseye haksızlık yapılmayacaktır.

Fussilet 41/22 Siz ne kulaklarınızın, ne gözlerinizin, ne de derilerinizin aleyhinizeşâhitlik etmesinden sakınmıyordunuz, yaptıklarınızın çoğunu Allah’ınbilmeyeceğini sanıyordunuz.

Enbiyâ 21/47 Kıyâmet günü doğru teraziler kurarız; hiçbir kimse hiçbir haksızlığauğratılmaz. Hardal tanesi kadar bile olsa yapılanı ortaya koyarız.Hesap gören olarak biz yeteriz.

Ahkâf 46/19 Herkesin işlediklerinden dolayı bir derecesi vardır, kimseye haksızlık yapılmaz.

Yûnus 10/103 ... İnananları (verdiğimiz söz gereğince) kurtarmamız bize haktır.

Tevbe 9/120-121 ... Doğrusu Allah, iyilik yapanların ecrini zâyi etmez.Allah, yaptıklarının karşılığını en güzel şekilde kendilerine vermek üzere, az veya çok sarfettikleri her şey, yürüdükleri her yol, onlar içinyazılır.

Yûnus 10/26-27 İyi davrananlara daima daha iyisi ve üstünü verilir. Onların yüzlerinene bir karanlık ne de bir zillet bulaşır, işte onlar Cennetliklerdir, oradatemelli kalırlar.Kötülük yapanlara gelince, kötülüğün cezası kötülükleri kadardır (misliiledir). Onları zillet kaplayacaktır. Onları Allah'a karşı koruyacak hiçkimse yoktur. Onların yüzleri sanki karanlık geceden bir parçayabürünmüştür, işte onlar da cehennem ehlidir. Onlar orada ebedî kalacaklardır.



129

En’âm 6/160 Kim ortaya bir iyilik koyarsa ona on katı verilir; ortaya bir kötülük koyan ise ancak misliyle cezalandırılır; onlara haksızlık yapılmaz.

Âl-i İrnrân 3/185 ... Kıyâmet Günü, ecirleriniz size mutlaka ödenecektir. Ateştenuzaklaştırılıp Cennete sokulan kimse artık kurtulmuştur. Dünya hayatı,

zaten, sadece aldatıcı bir geçinmeden ibarettir. Nahl 16/97 Kadın, erkek, inanmış olarak kim iyi iş işlerse ona hoş bir hayat

yaşatacağız. Ecirlerini yaptıklarından daha güzeli ile ödeyeceğiz.(B İ R AÇIKLAMA: Bu dünyadakt “ho ş hayat”, sadece maddi zenginlik de ğ ildir; bazı kimseler için bu, inancın verdi ğ i manevi haz ve huzur daolabilir; etrafta varlıklı fakat mutlu olmayan, hayatı ho ş geçmeyen, birçok kimseler vardır . )

İsrâ 17/15 Kim doğru yola gelirse, ancak kendi lehine doğru yola gelmiş ve kim dedoğruluktan saparsa, ancak kendi (nefsi) aleyhine sapmıştır. Kimse

kimsenin günahını çekmez. Biz peygamber göndermedikçe kimseyeazâb etmeyiz.

Şu’arâ 26/208-209 Hiçbir kasaba halkını kendilerine öğüt veren uyarıcılar gelmeden yok etmedik. Biz Zâlim değiliz.

Hûd 11/23 Doğrusu inanan ve yararlı iş (ameli sâlih) işleyenler ve Rablerinegönülden boyun eğenler, işte onlar cennetliklerdir; orada temellidirler.

Necm 53/39-41 İnsan için, kesinlikle, (emeği ve) çalışmasından başka bir şey yoktur.Şüphesiz onun çalışması ileride görülecektir. Sonra çalışmasınınkarşılığı kendisine tastamam verilecektir.

Nisâ 4/85 Kim iyi bir işte aracılık ederse, onunda o işten bir nasibi olur(sevabından bir pay vardır); kim de kötü bir şeyde aracılık ederse, ona okötülükten bir hisse vardır. Allah her şeyin karşılığını verir.

Yûnus 10/44 Şüphesiz ki Allah insanlara hiçbir şekilde zulmetmez, fakat insanlarkendilerine zulmederler.

Zümer 39/7 Eğer inkâr ederseniz, şüphesiz Allah, size muhtaç değildir. Bununlaberaber O, kullarının küfrüne razı olmaz. Eğer şükrederseniz sizdenbunu kabul eder. Hiçbir günahkâr başka bir günahkârın günahınıyüklenmez. Sonra hepinizin dönüşü Rabbinizedir. Yaptıklarınızı O sizehaber verir. Çünkü O, kalplerde olan herşeyi hakkıyla bilendir.(B İ R AÇIKLAMA: “Hiçbir günahkâr di ğ erinin günahını yüklenmez”hükmüne Allah’ın âyetlerini yalanlayan, çarpıtan ve böylece bazı câhil insanların yanlı ş yola sapmasına sebep olanlar dahil de ğ ildir . Böylece Kıyâmet Günü kendi günahlarını tam olarak, yoldan çıkardıklarıbilgisiz ki şilerin (sebeb oldukları) günahlarının da bir kısmını yüklenirler. Bir bilseniz yüklendikleri bu yük ne kötüdür. ( Nahl 16/25:)



130

Ankebût 29/2-3 İnsanlar, “inandık” demeleriyle bırakılacaklarını ve sınavaçekilmeyeceklerini mi sanıyorlar? Evet, andolsun ki, Biz kendilerindenöncekileri de sınadık; elbette Allah, doğru davrananları bilir veyalancıları da bilir.

Ankebût 29/ll Allah elbette inananları bilir ve elbette ikiyüzlüleri de bilir.Meâric 70/28 Zaten Rabbinin azâbına karşı hiç kimse kendini (tam) bir güvence

içinde hissedemez.

Sebe 34/37 Ey insanlar! Sizi Bana yaklaştıracak olan ne mallarınız ne deçocuklarınızdır. Yalnız, inanıp yararlı iş işleyen kimseler müstesna;onlara yaptıklarının kat kat fazlası mükâfat vardır. Onlar yüksek derecelerde, güven içindedirler.

Sebe 34/38 Ve delillerimiz (ayetlerimiz) hakkında Biz'i (gûya) güçsüz bırakmaya

çalışanlara gelince, işte onlar, cezaya çarptırılacaklardır.Tûr 52/21 Kendileri îmân eden ve soyları da bu îmânda onları takip edenleri,

soyları ile bütünleştirecek ve işlerini heder ettirmeyeceğiz. Ama herkeskendi kazandığının hesabını verecek.(B İ R AÇIKLAMA: Yani âile fertterinden bazılarının iyili ğ i di ğ erlerinikurtarmaz . )

Nûr 24/19 Müminler arasında hayasızlığın yayılmasını arzu edenlere, işte onlaradünyada ve Âhırette can yakıcı azâb vardır. ...

Nahl 16/84 Kıyâmet günü her ümmetten bir şâhit getiririz; inkâr edenlere itiraziçin izin de verilmez, onların özürleri de dinlenmez.

Mü’minûn 23/63 Ama, kâfirlerin kalpleri bütün bu gerçeklerden habersizdir. Onlarıniçlerinde (daha kötü) eylemlere kalkışma eğilimleri de var, ve onlar butür eğilimlere devam edip gidecekler.

Mü’minûn 23/64 Öyle ki, sonunda onların arasından bolluk, genişlik İçinde dalıp gitmiş olanların şımarık varlıklarını azâbla yakaladığımız zaman feryadederler.

Mü’minûn 23/65-67Bugün boşuna feryad etmeyin; çünkü, bizden asla yardım görecek değilsiniz. Âyetlerimiz size okunduğunda büyüklük taslayıp, geceağzınıza geleni söyleyerek ardınızı dönüyordunuz.

Mü’minûn 23/71 Eğer gerçek, onların arzu ve emellerine uysa idi, şüphesiz gökler ve yeriçindekilerle beraber yıkılır giderdi. Oysa, Biz (bu ilâhi mesajda) onlaraakılda tutmaları gereken her şeyi ulaştırdık; ne var ki, kendilerinebahşedilen bu hatırlatıcı mesajdan yüz çevirdiler.



131

Hac 22/50-51 İmân edip sâlih ameller işleyen kimseler için mağfiret ve bol rızık vardır. Âyetlerimizi tartışarak bozmaya çalışanlar, işte onlarcehennemliklerdir.

Yûnus 10/54 Haksızlık etmiş olan her kişi, yeryüzünde olan her şeye sahip olsaydı,

onu azâbın fidyesi olarak verirdi. Azâbı görünce pişmanlık gösterdiler.Haksızlığa uğratılmadan aralarında adâletle hükmolunmuştur.

Secde 32/12 O günahkârların, Rableri huzurunda başlarını öne eğecekleri,“Rabbimiz! Gördük duyduk, şimdi bizi (dünyaya) geri gönder de, iyiişler yapalım, artık kesin olarak inandık” diyecekleri zamanı birgörsen!

Secde 32/13 Biz dileseydik her insanı doğru yola ulaştırırdık; fakat (insanlara iyi vekötüyü seçme yeteneği verilmesinden dolayı) şu vâ'dim doğru çıkacak:Cehennemi mutlaka cinler ve insanlarla dolduracağım!

Zümer 39/46 De ki: Ey gökleri ve yeri yaratan, gizliyi de aşikarı da bilen Allah!Kullarının arasında, ayrılığa düştükleri şeyin hükmünü ancak senvereceksin.

Zümer 39/47 Yeryüzünde olanların hepsi ve bir misli daha zâlimlerin olmuş olsa,Kıyâmet Günündeki kötü azâb (tan kurtulmak) için (onlar bunları) fidyeolarak verseler kabul edilmez. Allah katından, hiç hesaba katmadıklarışey, onların karşılarına çıkarılır.

Zümer 39/48 Onlara, işledikleri kötü şeyler (apaçık) belli olur; alaya aldıkları şeylerde kendilerini çepeçevre sarar.

Zümer 39/49 İnsana bir zarar dokunduğu zaman Bize yalvarır. Sonra, kendisinetarafımızdan bir nimet verdiğimiz vakit, “Bu bana ancak bilgimdendolayı verilmiştir” der. Hayır o, bir imtihandır, fakat çokları bilmezler.

Zümer 39/50-51 Bunu onlardan öncekiler de söylemişti; ama kazandıkları şeyler onlarafayda vermedi. Bunun için yaptıkları kötülüklerin vebali onlarıyakaladı. Bunlardan zulmedenlerin işledikleri kötülükler, başlarınagelecektir. Bu hususta Allah'ı âciz bırakamazlar.

Yûnus 10/106 Allah'ı bırakıp da sana fayda veya zarar vermeyecek şeylere tapma.Eğer bunu yaparsan, o takdirde sen mutlaka zâlimlerden olursun.

Yûnus 10/107 Allah sana bir sıkıntı verirse, onu O'ndan başkası gideremez. Sana biriyilik dilerse O'nun nimetini engelleyecek yoktur. O'nu kullarındandilediğine verir. O bağışlayandır, merhametlidir.

Yûnus 10/109 (Ey Muhammed!) Sana vahyolunana uy ve Allah hükmünü verinceyekadar sabret. O, hüküm verenlerin en hayırlısıdır.



132

Cennet

Ankebût 29/64 Bu dünya hayatı geçici bir zevk ve eğlenceden başka bir şey değildir;oysa asıl hayat Âhıret Yurdundaki hayattır. Keşke bilmiş olsalardı!

Secde 32/17 (Müminlere gelince): yaptıklarından dolayı mükâfat olarak onlara(Âhırette) şimdiye kadar gizli kalan ne gibi mutlulukların beklediğinikimse bilemez.

Yâsîn 36/55-58 Kuşkusuz, Cenneti hak edenler bugün yaptıkları her şeyden hoşnutolacaklardır; Onlar ve eşleri gölgeliklerde tahtlar üzerinde (mutlu bir şekilde) yaslanmışlardır, orada (yalnızca) sevinç ve mutluluğutadacaklar ve istedikleri her şey merhametli Rabbinin 'selâm' sözüyleonların olacaktır.

Fetih 48/4-5 İnanan erkek ve kadınları, içinde temelli kalacakları, içinden ırmaklar

akan bahçelere kabul etmek ve (geçmişteki kötü) fiilleri silmek içinmüminlerin kalbine sükûneti indiren O'dur ki, böylece göklerin veyerin bütün güçlerinin Allah'a ait bulunduğunu ve Allah’ın her şeyibilen ve gerçek hikmet sahibi olduğunu görerek, îmânlarını dahasağlamlaştırabilsinler. Bu, Allah katında gerçekten büyük birkurtuluştur.

Secde 32/19 ...Bir mükâfat olarak onları, dinlenip huzur bulacakları bahçelerbeklemektedir.

Vâkı’a 56/25-26 Orada boş ve günaha sokucu bir söz duymazlar. Söylenen, yalnızca

“selâm, selâm” dır.Ahzâb 33/44 O'na kavuştukları gün “selâm” hitabıyla karşılanacaklardır ve O

(Allah) onlar için en güzel ödülü hazırlamıştır.

Ahzâb 33/47 Allah (katından) büyük bir lûtfa ereceklerini müminlere müjdele.

Duhan 44/56-57 Orada ilk ölümlerinden başka ölüm tatmazlar; Ve O (Allah), onları,Rabbinden bir lûtûf olarak, Cahîm cezasından koruyacaktır, işte büyük başarı budur!

A'râf A’râf 7/46-48 İki taraf (cennetlikler ve cehennemlikler) arasında bir perde ve A'râf

üzerinde de herkesi simalarından tanıyan adamlar vardır ki, bunlarhenüz Cennete giremedikleri halde (girmeyi) umarak Cennet ehline:“Selâm size!” diye seslenirler.(Yine) A'râf ehli, simalarından tanıdıkları birtakım adamlaraseslenerek derler ki; «Ne çokluğunuz ne de taslamakta olduğunuzbüyüklük size hiçbir yarar sağlamadı. »



133

Cehennem

Fâtır 35/36 İnkâr edenlere Cehennem ateşi vardır. Ölümlerine hükmedilmez kiölsünler; kendilerinden Cehennem’in azâbı da eksiltilmez. Herinkârcıyı böylece cezalandırırız.

Fâtır 35/37 Onlar orada: Rabbimiz! Bizi çıkar, (önce) yaptığımızın yerine iyi işleryapalım! diye feryad ederler. Size düşünecek kimsenin düşünebileceğikadar bir ömür vermedik mi? Size uyarıcı da gelmedi mi? Şimdi tadın(azâbı)! Zâlimlerin yardımcısı yoktur.

Şu’arâ 26/94-95 Onlar (inanmayanlar), azgınlar ve İblîsin adamları, hepsi tepetaklak oraya atılırlar.

Hicr 15/43-44 Muhakkak Cehennem, onların hepsine vadolunan yerdir. O Cehennemki, (günahlarının niteliklerine göre) yedi kapıdan ayrı kafileler halinde

girilir.

Zuhruf 43/74-75 Doğrusu suçlular, temelli kalacakları Cehennem’in azâbı içindedirler.Azâba hiç ara verilmez, onlar orada tamamen umutsuzdurlar.

Müddessir 74/8-9 O Sûra üfürüldüğü zaman var ya, işte o gün zorlu bir gündür.

Müddessir 74/10 Kâfirler için (hiç de) kolay değildir.

Müddessir 74/30 Orada ondokuz bekçi (muhafız melek) vardır.

Müddessir 74/31 Biz, sadece melekleri Cehennem bekçileri kıldık. Sayılarını bildirmeklede ancak inkâr edenler için bir sınama (vesilesi) yaptık ki, böylelikle,kendilerine kitap verilenler tam kanaat getirsinler, inananların dainançları artsın. Kendilerine kitap verilenler ve inananlar kuşkuyadüşmesinler. Kalplerinde hastalık bulunanlar ve inkârcılar, “Allah bumisalle neyi kasdediyor?” desinler, işte Allah böylece dilediğini (dileyeni) sapıklıkta bırakır, dilediğini (dileyeni) doğru yola eriştirir.Rabbinin ordularını kendisinden başkası bilmez. Bu insanlara birhatırlatmadan ibarettir.

Müddessir 74/32-37 Hayır, hayır (öğüt almazlar). Aya, dönüp gitmekte olan geceye,

ağarmakta olan sabaha andolsun ki, o (Cehennem), büyük musibetlerden biridir, insanlık için uyarıcıdır. Sizden (doğru ve iyiişlerde) ileri gitmek ya da geri kalmak isteyen kimseler için (uyarıcıdır).

Müddessir 74/38-42 Her nefis, kazandığına karşılık bir rehindir; ancak sağdakiler başka:Onlar cennetler içindedir. Günahkârlara "Sizi Sekar'a (cehenneme) sokan nedir?" diye uzaktan uzağa sorarlar.



134

Müddessir 74/43-47 Onlar söyle cevap verirler: "Biz namaz kılanlardan değildik." Yoksuludoyurmuyorduk. Bâtıla dalanlarla birlikte dalıyorduk. Ceza günü deyalanlıyorduk. Nihayet bize ölüm geldi çattı."

Secde 32/20-21 Yoldan çıkanların, işte onların varacağı yer Ateştir. Oradan çıkmak

için her çırpınışlarında yeniden içine atılırlar ve onlara: “Yalanlayıpdurduğunuz Ateşin azâbını tadın” denir. Belki dönerler (tuttukları yanlış yolu düzeltirler) diye onlara büyük azâbtan önce, şüphe yok ki, Ednâ (enyakın, yani dünya) azâbından tattırırız.

Zuhruf 43/76-78 Biz onlara zulmetmedik, ama onlar zâlim kimselerdi. Cehennemdeşöyle seslenirler: “Ey Malik! (Cehennem’den sorumlu meleğin adı)Rabbin hiç değilse canımızı alsın.”O: “Siz artık böyle kalacaksınız” der. And olsun ki, size gerçeğigetirdik; fakat çoğunuz gerçeği sevmiyorsunuz.

Tevbe

Tâ-Hâ 20/82 Doğrusu Ben, tevbe edeni, inanıp yararlı iş (ameli sâlih) işleyerek doğruyola gireni bağışlarım.

Nahl l6/119 Sonra doğrusu Rabbin, câhillik sebebiyle kötülük yapan, sonra bununardından tevbe edip ıslâh olanları (bağışlayacaktır). Çünkü onlar tevbeettikten sonra Rabbin elbet çok bağışlayan, pek esirgeyendir.

Tevbe 9/15 …Allah dilediğinin tevbesini kabul eder. Allah hakkıyla bilendir,

hüküm ve hikmet sahibidir.

Tevbe 9/104 Allah’ın, kullarının tevbesini kabul edeceğini, sadakaları alacağını(kabul edeceğini) ve Allah’ın tevbeyi çok kabul eden ve pek esirgeyenolduğunu hala bilmezler mi?

En'am 6/54 ... Sizden kim, bilmeyerek bir kötülük yapar, sonra ardından tevbe edipde kendini ıslâh ederse, bilsin ki Allah çok bağışlayan, çok esirgeyendir.

Mâ’ide 5/16 Allah, rızâsını gözetenleri, bu rızâsıyla, selâmet yollarına eriştirir veonları, izni ile, karanlıklardan aydınlığa çıkarır. Onları doğru yola

iletir.

Necm 53/32 Ufak tefek kusurları dışında, büyük günahlardan ve edepsizliklerdenkaçınanlara gelince, bil ki Rabbin, affı bol olandır. O, sizi dahatopraktan yarattığı zaman ve siz annelerinizin karınlarındabulunduğunuz sırada (bile), sizi en iyi bilendir.Bunun için kendinizi temize çıkarmayın. Çünkü O, kötülükten sakınanıdaha iyi bilir.



135

Tahrîm 66/8 Ey îmân edenler! Samimi bir tevbe ile Allah'a dönün. Umulur kiRabbiniz sizin kötülüklerinizi örter. Peygamberi ve Onunla birlikte îmân edenleri utandırmayacağı günde Allah sizi, içlerinden ırmaklarakan cennetlere sokar. Onların önlerinden ve sağlarından (amellerinin)nûrları aydınlatıp gider de, “Ey Rabbimiz! Nûrumuzu bizim için

tamamla, bizi bağışla; çünkü sen her şeye kadirsin” derler.Âl-i İmrân 3/90 İnandıktan sonra inkâr edip, inkârda aşırı gidenler var ya, onların

tevbeleri kabul edilmeyecektir, işte sapıklar onlardır.

Âl-i İmrân 3/91 Gerçekten, inkâr edip kâfir olarak ölenler var ya, onların hiçbirinden -fidye olarak dünya dolusu altın verecek olsa dahi- kabul edilmeyecektir.Onlar için acı bir azap vardır, hiç yardımcıları da yoktur.

Nisâ 4/17-18 Allah’ın kabul edeceği tevbe, ancak bilmeden kötülük edip de sonra tezelden tevbe edenlerin tevbesidir; işte Allah bunların tevbesini kabul

eder. Allah herşeyi bilendir, hikmet sahibidir.Yoksa kötülükleri işleyip dururken, ölüm kendisine geldiği zaman:“şimdi tevbe ettim” diyenler ile kâfir olarak ölenlerin tevbesi makbuldeğildir, işte onlara elem verici azâb hazırlamışızdır.

Zümer 39/53 De ki: “Ey kendi nefisleri aleyhine haddi aşan kullarım! Allah'ınrahmetinden ümit kesmeyin! Çünkü Allah bütün günahları bağışlar.Şüphesiz ki O, çok bağışlayan, çok esirgeyendir.

Zümer 39/54 Size, azap gelmeden önce Rabbinize dönün ve O’na teslim olun. Sonrasize yardım edilmez.

Zümer 39/55-56 Farkında olmadan azap size ansızın gelmeden önce, Rabbinizden sizeindirilenin en güzeline (Kur’âna) uyun ki, kişi, “Allah’ın yanında,işlediğim kusurlardan dolayı vay halime! Gerçekten ben alayedenlerden idim” demesin.

Şefaat

Necm 53/26 Allah, dilediğine ve hoşnut olduğuna izin vermedikçe, göklerde bulunannice meleklerin şefaati bir şeye yaramaz.

Meryem 19/87 Rahman'ın katında bir ahd almış olandan başkası asla şefaattabulunamıyacaktır.

Rûm 30/12-13 Ve Son Saat gelip çattığında günaha saplanmış olanlar hayal kırıklığınauğrayacaklardır: çünkü Allah'a ortak koştukları varlıkların hiçbirinden bir şefaat göremeyecekler, ve (o zaman) bizzat kendileri (Allah'a) ortak (koştuk)ları (ilahları)nı reddedeceklerdir".



136

Zümer 39/43-44 Yoksa onlar Allah'tan başkasını şefaatçılar mı edindiler? Onlar hiçbirşeye güç yetiremezler ve akıl erdiremezlerse de mi (şefaatçıedineceksiniz)? De ki: Bütüm şefaat Allah’ındır. Göklerin ve yerinhükümranlığı O’nundur. Sonra O”na döndürüleceksiniz.

Enbiyâ 21/28 Allah, onların (Meleklerin) önlerindekini de, arkalarındakini de (yaptıklarını da, yapacaklarını da) bilir. Allah rızâsına ulaşmış olanlardanbaşkasına şefaat etmezler. Onlar, Allah korkusundan titrerler!



137

İNSANLAR ARASI İLİŞK İLER

Eşitlik

(B İ R AÇIKLAMA: E şitlik yani müsavat, geçerli ve anlamlı bir kavramolarak yalnızca matematikte ve fizikte bulunmaktadır . Kur’ân'da insanlar arasında e şitlik (müsavat) anlayı şı bulunmuyor . Bunun şüphesiz ilâhi Hikmete dayanan bir sebebi vardır . Buna kar şılık Allah birçok âyetteinsanlara adâleti ve ihsanı emretmektedir . Kur’ân'da e şitlik (müsavat)kelimesi geçen âyetler, realist bir yakla şımla, fıtratları -yaradılı ş hususiyetleri- itibariyle, e şitli ğ in insanlar tarafından sa ğ lanamıyaca ğ ınai şaret ediyor . )

En’âm 6/165 Sizi yeryüzünün halîfeleri kılan, size verdiği (nimetler) hususunda sizidenemek için kiminizi kiminize derecelerle üstün yapan O'dur. ...

Nahl 16/71 Allah rızıkta kiminizi diğerlerine üstün tutmuştur. Üstün kılınanlarelleri altında bulunanlara, kendileriyle eşit olurlar diye, rızıklarınıvermezler.

Mâ’ide 5/48 … (Ey ümmetler!) Sizden her biriniz için bir şeriat ve bir yol koyduk.Eğer Allah dileseydi elbette sizi tek bir ümmet yapardı. Fakat verdiğişeylerde sizi imtihan etmek için ümmetlere ayırdı. Öyle ise iyiliklerdeyarışın. Hepinizin dönüşü Allah’adır. O zaman anlaşmazlığa düşmüş olduğunuz şeyleri size bildirecektir.

Eğitim- Öğrenim -Öğretim

(B İ R AÇIKLAMA: İ lmin hakiki sahibinin ve ö ğ reticisinin Yüce Allaholdu ğ unu ve ö ğ renmenin de Allah’ın emri oldu ğ unu a şa ğ ıdaki âyetlerdeözetle görüyoruz . Göklerde ve yerde ne varsa hepsi Allah’ındır ve Allah her şeyi ku şatmı ştır. (Hiçbir şey O'nun ilim ve kudretinin dı şında kalamaz) . (Nisâ 4/126:)

Oku! Çünkü Rabbin sonsuz kerem sahibidir, insana bilmedi ğ ini bildiren,kalemi ( yazı için) kullanmayı ö ğ retendir.(Alak 96/3-5:)

Ve dolayısıyla ö ğ renilen do ğ ru ve hayırlı bilginin ba şkalarınaö ğ retilmesinin de Sünnetullah (Allah’ın bilinen evrensel sistemi, düzeni,kanunu) oldu ğ unu ve e ğ itim-ö ğ renim-ö ğ retim hususunda Allah’ın insanahitap ederek kadın erkek ayrımı da yapmadı ğ ını görüyoruz . Allah, zamanı geldi ğ inde ilminden diledi ğ i kadarını seçti ğ i kimseler, peygamberler ve nebîler ile diledi ğ i di ğ er kulları, genelde bu yolda gayret sarfeden kimseler, bilginler, fen adamları ve sanatkârlar vasıtasıyla günı şı ğ ına çıkarıp insanlı ğ ın istifadesine sunar .



138

...Allah size gerekli olanı ö ğ retiyor. Allah her şeyi bilmektedir.(Bakara 2/282: )

Bir de Dâvûd’a, sizin için zırh yapma sanatını ö ğ rettik ki, sava şlarınızda sizi korusun. Ş imdi siz şükrediyor musunuz? (Enbiyâ 21/80:)

Yüce Allah bilgi hususunda insan’ı meleklerden bile üstün tutuyor .

Allah, Âdem'e bütün isimleri ö ğ retti. Sonra onları meleklerin önüne koydu:“E ğ er siz sözünüzde sâdık iseniz, şunların isimlerini bana bildirin”, dedi. Melekler: “Ya Rab! Seni noksan sıfatlardan tenzîh ederiz. Senin bizeö ğ rettiklerinden ba şka bizim bilgimiz yoktur. Ş üphesiz Alîm ve Hakîm olanancak Sensin” dediler. (Allah): “Ey Âdem! E ş yanın isimlerini meleklere anlat!” dedi. Âdem onlarınisimlerini anlatınca (Allah Meleklere hitâben): “Ben size, muhakkak semavât ve arzda görülmeyenleri (oradaki sırları) bilirim bundan öte, gizli ve açık

yapmakta olduklarınızı da bilirim dememi ş miydim?” dedi.(Bakara 2/31-33:)

Bütün peygamberlerin en önemli misyonu Allah’ın ö ğ rettiklerini ö ğ renip,bizatihi ya şayarak, anlatarak, göstererek di ğ er insanlara ö ğ retmektir .

Nitekim kendi aranızdan, size âyetlerimizi okuyan, sizi her kötülüktenarındıran, size kitap ve hikmeti ö ğ reten, ayrıca bilmediklerinizi de ö ğ reten bir peygamber gönderdik. ( Bakara 2/151:)

Dolayısıyla do ğ ru ve hayırlı bilgiyi ö ğ renip ö ğ retmek aynı zamanda peygamberlerin sünnetidir . Yüce Peygamberimiz e ğ itim ve ö ğ retime büyük önem vermi ş , Medine’de ilk İ slam devletini kurarken tesis etti ğ i Mescid-i Nebevinin arka kısmında okul da açmı ş , Bedir zaferi sonrası ise esirlerin eski Arap usulü öldürülmelerine müsaade etmeyip, Müslümanlara okuma yazmaö ğ retmeleri kar şılı ğ ı bazılarına, isti şare sonucu, ”kurtulu ş bedeli (fidye)”almaksızın hürriyetlerini iâde etmi ştir .

Kadın olsun erkek olsun ortalama bir müslümana farz olan uhrevî ilim, olmazsaolmaz seviyede islamî itikat, inanı ş ve ibâdetleri içeren “ilm-i hal” bilgilerinielde etmesidir .

Allah’ın insana ö ğ retisi, sadece ilahi ilimleri de ğ il dünyevi ilimleri de kapsar, Kur’ân’da İ nsanların yeryüzünü dola şarak, yaratılı şı, yaratılanları ve varlı ğ ıdüzenleyen kanun ve hükümleri inceleyip bilgi edinmelerini ve hayrakullanmalarını da emreder; ayrıca bu hususta yol gösterici misaller ve genel bilgiler verir:



139

Ve evreni (yaratıcı gücümüz ile) in şâ eden biziz ve süphesiz gücümüzle onu(istikrarlı bir şekilde) geni şleticiyiz. (Zâriyât 51/47:)

O, geceyi, gündüzü, güne şi ve ayı yaratandır. Her biri bir yörüngede yüzmektedirler. (Enbiyâ 21/33:)

Allah (yeryüzündeki) bütün canlıları sudan yaratmı ştır. Kimi karnıüzerinde sürünür, kimi iki ayakla yürür, kimi dört ayakla yürür. Allahdiledi ğ ini yaratır. Allah şüphesiz her şeye Kadir'dir. (Nûr 24/45:)

İ mdi gerçek şu ki: Biz insanı balçı ğ ın özünden yaratıyoruz, ve sonra onudöl suyu damlası halinde (rahimde) özel bir koruma altında tutuyoruz;sonra bu döl suyu damlasından döllenmi ş hücreyi yaratıyoruz; sonra budöllenmi ş hücreden de cenini ve ceninden kemikleri yaratıyoruz; sonra dakemiklere et giydirip onu yepyeni bir yaratık halinde var edip ortayaçıkarıyoruz ... (Mü’minûn 23/12-14:)

İşte bu temsilleri Biz insanlar için getiriyoruz. Onları ancak bilginler dü şünüp anlarlar. (Ankebût 29/43:)

Ey Muhammed! Sana ruhun ne oldu ğ unu soruyorlar, de ki: “Ruh, Rabb’imin emrinden ibarettir (i şlerinden bir i ştir), size pek az bilgi verilmi ştir , (bunun mahiyetini anlayamazsınız)”. ( İ srâ 17/85:))

Kasas 28/77 "Allah'ın sana verdiği şeylerde ahiret yurdunu ara. Dünyadan danasibini unutma… (B İ R AÇIKLAMA: Yüce Allah, insana vahiy yoluyla ö ğ rettikleriyle “ahiret yurdunu”; Kur’ân’da “oku, gözlemle, dü şün” diye metodolojisini verdi ğ i,insanın kendi çalı şmasına, gayretine bıraktı ğ ı, ara ştırma, deneme, gözlemleme ve dü şünme neticesinde elde edece ğ i positif ve tabii ilimlere ait dünyevi bilgilerle de “dünya nimetlerinden” faydalanmasını ö ğ ütlüyor . )

Aile

(B İ R AÇiKLAMA:Bütün semavi dinlerde toplumun temel yapısını aile te şkil eder . Kur’ân’da “aile terimi ve mefhumu” seksenden fazla âyette geçmektedir .

Bu âyetlerde geçen aile tanımlaması, Kur’ân’ın genel hükümleri iletoplumda çıkan olayların özel hükümlere ba ğ lanı şı biçiminde Kur’ân’ınkendine has ifade ve anlatımları dikkate alındı ğ ında ailenin, sadece anababa ve çocuklardan olu şan çekirdek aile ile sınırlandı ğ ı söylenemez; yer yer bir inanç etrafında toplanmı ş , akraba olsun olmasın, küçük topluluklara, soy ve soplara da i şaret etti ğ i görülmektedir .



140

Çekirdek ailenin kadın ve erke ğ in bir hukuki sözle şme olan nikâh’lahayatlarını birle ştirdikleri ve do ğ acak çocukların da katılımıyla meydana geldi ğ i bugün bilinmektedir .

Toplumumuzda “dini nikâh”, “imam nikâhı” şeklinde isimlendirilen

“nikâh” gerçekte (fıkıh ilminde) hukuki bir sözle şmeden ibarettir . Bir aile birli ğ i kurma iradesinin gerçekle ştirilmesi ise, İ slam öncesi seküler hukuk sistemlerinde, dini yapıya sahip sonraki hukuk düzenlerinde ve günümüz pozitif hukuk sistemlerinde, “talep ve kabul” şeklinde kar şılıklıirade beyanının yer aldı ğ ı bir “nikâh sözle şmesi” ile mümkünolabilmektedir .

Aile müessesesinin sıhhatli olması ve sürdürebilmesinde, topluma faydalıçocukların yeti ştirilmesinde iyi yeti şmi ş , e ğ itimli e ş ve annenin olmazsaolmaz bir i şlevi vardır . Hiç şüphesiz ancak iyi yeti şmi ş fertler iyi toplumlarımeydana getirebilirler . Bunun gerçekle şmesinin önde gelen şartı erkeklerle

birlikte, hiç ayrım yapmadan, kız çocuklarının da gerekti ğ i gibie ğ itilmesidir . )

Tâ-Hâ 20/132 Ailene namazı emret ve kendin de ona devam et. Senden rızık istemiyoruz. ...

Tahrîm 66/6 Ey îmân edenler! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olanateşten koruyun. ...

Evlenme

Mâ’ide 5/5 … Ve (bu ilahî kelâma) inananlar içindeki iffetli kadınları ve sizden öncekendilerine vahiy verilenler arasında bulunan iffetli kadınları da -onlara mehirlerini vermeniz şartıyla- nikahlamanız, Zinâ etmemek vegizli dost tutmamak üzere size helâldir. …

Nûr 24/33 Evlenme imkânını bulamayanlar ise Allah, lûtfu ile kendilerini varlıklıkılıncaya kadar iffetlerini korusunlar. Ellerinizin altındabulunanlardan mükâtebe (anlaşması) yapmak isteyenlerle, eğerkendilerinde bir hayır (kabiliyet ve güvenilirlik) görüyorsanız, hemenmükâtebe (anlaşması) yapın. Allah'ın size vermiş olduğu malından siz deonlara verin. Dünya hayatının geçici menfaatlerini elde edeceksiniz

diye, namuslu kalmak isteyen ellerinizin altında bulunanları (cariye,hizmetçi ve benzerlerini) fuhşa zorlamayın. Kim onları zor altındabırakırsa bilinmelidir ki zorlanmalarından sonra Allah (onlar için) çok bağışlayıcı ve merhametlidir.



141

Harâm olan evlenmeler

(B İ R AÇiKLAMA:Kur’ân-ı Kerim bütün di ğ er semavi dinlerde oldu ğ u gibie şcinsel evlenme ve münasebetleri yasaklar ve lânetler .

Lût'u da gönderdik; milletine: “dünyada hiç kimsenin sizden önce yapmadı ğ ı hayasızlı ğ ı mı yapıyorsunuz? Siz kadınları bırakıp şehvetleerkeklere yakla şıyorsunuz, do ğ rusu çok a şırı giden bir milletsiniz” dedi. ) . (A’râf 7/80-81:)

Nûr 24/3 Zinâ eden erkek, zinâ eden veya (Allah'a) ortak koşan kadındanbaşkasıyla evlenemez. Zinâ eden kadın da zinâ eden veya (Allah'a) ortak koşan erkekten başkasıyla evlenemez. Böyleleriyle evlenmek müminlereharâm kılınmıştır.(B İ R AÇIKLAMA: Ba şlangıçta müslümanların, mü şriklerle olan evliliklerini sürdürmeleri câizdi . Peygamberin a . s . kızı Zeyneb de Hicretten sonra uzun

bir süre mü şrik kalan kocası Ebu'l-As’ın yanında Mekke'de onunla birlikteoturmu ştur . Sonra babası Peygamber a . s .'ın iste ğ i üzre kocasını bırakıp Medine'yehicret edip gelmi ş , fakat yine onu kocası bilmi ştir, fakat harâm oldu ğ u içinondan uzak durmu ş , ama kocası bir sava şta Müslümanlara esir dü şünce, Hz . Zeyneb onu himâyesi altına almı ş (Emân vermi ş ), altı yıl ayrı ya şadıktan sonra Ebu'l-As'ın îmân etmesi üzerine Peygamber a . s .'ın sa ğ lı ğ ında yeni bir nikâh akdi yapılmaksızın birbirlerine helâl olmu şlardır . )

Nisâ 4/22 Babalarınızın daha önce evlenmiş olduğu kadınlarla evlenmeyin, amageçmişte olanlar geçmişte kalmıştır. Bu kesinlikle utanç verici bir

fiildir, çirkin bir şeydir ve kötü bir yoldur. Nisâ 4/23 Anneleriniz, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız ve teyzeleriniz, kız

ve erkek kardeşlerinizin kızları ve süt anneleriniz ile süt kardeşleriniz,eşlerinizin anneleri ve kendileriyle gerdeğe girmiş olduğunuzeşlerinizden doğmuş olan üvey kızlarınız ki (bu sonuncular) sizinevlâtlarınızdır, size harâm kılınmıştır; fakat (evlenmiş olmakla birlikteşayet onlarla hiç) gerdeğe girmemiş iseniz (onların kızlarıylaevlenmenizde) bir günah yoktur; ve kendi oğullarınızın eşleri de (sizeharâmdır); aynı anda ve birlikte iki kız kardeşi (eş olarak) almanız da (yasaklanmıştır); ama geçmişte olanlar geçmiştir. Çünkü Allah, çok

bağışlayıcıdır, merhametlidir. Nisâ 4/24 (Sağ ellerinizin sahip oldukları; yani, meşru şekilde sahip olduklarınız

müstesna, başkalarıyla) evli kadınlar da (size harâmdır). Bu üzerinizeAllah'ın farz olan buyruğudur. Bunların dışında kalan bütün (kadınlar),kendilerine mal varlığınızdan bir kısmını (vererek) ve gayri meşru birilişki ile değil de nikâh bağı ile meşru bir şekilde almak kaydıyla sizehelâldir...



142

(B İ R AÇIKLAMA: Muhammed Esed mealinden:“Muhsane” terimi, lafzen, (iffetsizli ğ e kar şı) güçlü kılınmı ş kadını ifade eder ve üç anlam ta şır:1- "evli bir kadın",2- "iffetli bir kadın" ve

3- "hür bir kadın" . Hemen hemen bütün otoritelere göre, el-muhsanât terimi, yukarıdakiba ğ lamda "evli kadınlar"ı ifade eder . “Mâ meleket eymânukum” (sa ğ ellerinizin sahip oldukları; yani, me şru şekilde sahip olduklarınız) ibaresiise, ço ğ unlukla, Allah yolunda yapılan sava şlarda esir alınan kadınlar olarak anla şılır . Bu anlamı tercih eden müfessirler, kendi ülkelerinde evli olsalar da, bu kölekadınlar ile evlenilebilece ğ i kanaatindedirler . Ancak bu tür bir evlili ğ inme şruiyyeti konusunda Hz . Peygamber'in Ashâbı arasında bile meydana gelen temel görü ş farklılıklarının ötesinde, bazı önde gelen müfessirler, “mâmeleket eymânukum” ibaresinin burada "nikah yoluyla me şru şekilde sahip

oldu ğ unuz kadınlar" anlamına geldi ğ i görü şündedirler . Mesela Râzî, buayet ile ilgili yorumunda ve Taberî alternatif açıklamalarından birinde(Abdullah b . ‘Abbâs, Mücâhid ve di ğ er bazı isimlere kadar uzanarak) bu görü şü paylasır . Râzî, özellikle, "bütün evli kadınlar"a (el-muhsanât mine'n-nisâ') yapılan atfın yasaklanmı ş ili şkilerin sayılmasından hemen sonra gelmesinin ki şinin kendi me şru e şinden baska herhangi bir kadınla cinsel ili şkiye girmesinin yasaklandı ğ ını vurgulamayı amaçladı ğ ına i şaret eder .”

Nesep karı şıklı ğ ını önlemek üzere önceki kocalarından gebe olupolmadıkları anla şılsın diye dul kadınlarla ancak iddetleri bitinceevlenilebilinir . Kocası ölmü ş kadının iddeti dört ay on gün ve bo şanmı ş kadınların iddeti ise üç âdet veya üç temizlik süresidir . )

Müslümanların Yahudi ve Hristiyanlarla evlenmesi *

Mâ’ide 5/5 … Ve (bu ilahî kelâma) inananlar içindeki iffetli kadınları ve sizden öncekendilerine vahiy verilenler arasında bulunan iffetli kadınları da -onlara mehirlerini vermeniz şartıyla- nikahlamanız, Zinâ etmemek vegizli dost tutmamak üzere size helâldir.Her kim de inanılması gerekenleri inkar ederse bütün işlediği boşagider. Ahirette de o, ziyana uğrayanlardandır.

(B İ R AÇIKLAMA: Kur’ân'da müslüman kadınların, putperest erkeklerleevlenmeleri (:Nûr 24/3) kaideten ve açıkca yasaklanmı ş ise de, namuslu Ehli Kitab erkeklerle evlenmelerini yasaklayan açık ve seçik herhangi bir âyetikerime bulunmuyor .

_______________________________________ * Ayr . bkz. Dr . Hüseyin Atay, Kur’ân’a Göre Ara ştırmalar III , s. 61-63,İkinci Basım, Ankara 1997.



143

Peygamber a . s . bir hadîsinde: “Helâl, Allah'ın Kitabında helâl kıldı ğ ı,harâm da harâm kıldı ğ ı şeylerdir; bildirmedi ğ i şeyler affettikleridir” diyebuyurmu ştur . Allah’ın dı şında, Peygamber a . s . da dahil, kimsenin kendikendine hiçbir şeyi harâm veya helâl kılma yetkisi yoktur .

Rabb’inizden size indirilene (Kur'ân) uyunuz. Onu bırakıp ba şka velilereuymayınız... (A'raf 7/3:)

(Allah’ın açıkça yasaklamadı ğ ını kimse din adına yasaklayamaz prensibine sı ğ ınıyoruz . )

Çok eşlilik (taaddüd-i zevcât)

Nisâ 4/3 Eğer, velisi olduğunuz yetimler hakkında adâletli ve dürüst(:kıst) davranamamaktan korkuyorsanız, o zaman, size helâl olan (diğer)

kadınlardan biri ile, (hatta) ikisi, üçü veya dördü (ile) evlenin; amaonlara âdil bir tarafsızlıkla muamele edemeyeceğinizden korkarsanız, ozaman (sadece) bir tane ile yahut meşru şekilde sahip olduklarınız(Lafzen, "sağ ellerinizin sahip oldukları" -Yani, Allah yolunda girişilen bir savaşta esir alınanlar) ile (evlenin). Bu, doğru yoldan sapmamanız içindaha uygundur.(B İ R AÇIKLAMA: Âyetteki “kıst” -dürüst ve âdil- teriminin, hem hukuki vehem de ahlâki yönde de ğ erlendirme oldu ğ u söylenebilir . Ayrıca velâyet altında ergenlik ça ğ ına girmi ş kız çocuklarla velisi arasındamahremiyet hudutlarını a şmamamak veya çi ğ nememek için di ğ er kadınlarlanikâh ba ğ ı kurmak sûretiyle günahlar alanına girme yolunu âyetin önlemek

istedi ğ i dü şünebilir . ) Nisâ 4/129 “(Nikâhlı olduğunuz) kadınlar arasında, ne kadar gayret etseniz (sevgi

ve alâka bakımından), asla adâletle davranmaya güç yetiremezsiniz; ohalde (onlardan sadece) birine tamamen (kendinizi) kaptırıp diğer(lerini)ihmale uğramış gibi bırakmayınız...(B İ R AÇIKLAMA: Nikâhlı olunan kadınlar arasında adâletledavranamama hali, Allah’ın “Rahmetinin” de ğ il, “Adâletinin” tecelliedece ğ i “kul hakkı”na girer diye dü şünüyoruz . )

Ahzâb 33/4 Allah bir erkeğin göğüs boşluğunda iki kalb yaratmamıştır...

(B İ R AÇIKLAMA: - Profesör Dr . Salih Tu ğ ’un görü şü alınmı ştır .- Kur’ân, bazı sosyal zaruretleri dikkate alarak, erke ğ in birden fazla ve“dörde kadar” kadınla evlenmesine sınırlı bir imkân tanımı ştır . Çok evlilik İ slamın şartı ve bir emri de ğ ildir . Bu erkek için bir hak veüstünlük de de ğ ildir . İ slam, erkeklerin çok e şlili ğ ini te şvik ve tavsiye deetmiyor ve bunu onlara verilmi ş keyfi bir hak olarak da tanımıyor bilakisonlara tek e şlili ğ i tavsiye ediyor . Kur'ân bu meseleye erke ğ in cinsel arzularının tatmini amacı ile de ğ il, bazı zaruri hallerde kadının korunması gayesiyle, ve bazı ferdi veya sosyal ihtiyaçları kar şılama açısından bakıyor .



144

Cinsellik, girift evlilik münasebeti içinde neslin devamı ve hayatın zorluklarını çekilir hale getirmek için Allah'ın, kullarına “kadına ve erke ğ eikisine birden” hayatta verdi ğ i sayısız lûtuflarından biridir .

Her ülkede, her co ğ rafi bölgede kadın - erkek sayısı, bilhassa harplerden sonra, dengede olmayabilir . Kadınların sayısının erkeklerden fazla olması

ve her kadının evlenecek bir erkek bulamaması onların Allah'ın bulûtfundan mahrum kalmalarına ve hatta bazılarının da fuhu şa itilmelerine sebep olabilir . Çok e şlilik bu durumda her bir kadına yuva edinme imkânını sa ğ layabilir . Çok e şlilik için aranan minimum şartlar:1 . Erke ğ in çok istemesine ra ğ men hanımın çocuk do ğ ramaz halde olması,2,Kadının müzmin bir hastalık yüzünden e şiyle normal bir karı koca hayatı ya şayamaması,3 . Karı kocanın artık birbirlerinden ho şlanmamaları . Bu durumlarda taraflar bo şanma istemezlerse, kar şılıklı anla şmayla, ikincievlilik çare olabilir . Her halükârda kadın nikâh akdinin icrası esnasında,kendi izni olmadan müstakbel e şinin ikinci bir evlilik yapamıyaca ğ ı

hükmünü nikâh sözle şmesine koyabilir, İ slam kadınlara bu hakkı veriyor . Çok evlilik, toplumların yapısal şartlarına göre gerekti ğ inde sınırlandırılabilir . Bunun bir örne ğ i 1917 tarihli Osmanlı Âile Hukuku Kararnamesi'nde çok evlili ğ in tek evlilik ile sınırlandırılmı ş olmasıdır . )

Boşanma

Nisâ 4/20-21 Bir eşin yerine başka bir eşi (boşamak suretiyle) almak isterseniz,birincisine verdiğiniz (mehir) bir yük altın olsa bile ondan bir şey gerialmayın, iftira ederek ve apaçık günaha girerek ona verdiğinizi geri alır

mısınız?Ve vaktiyle birbirinize kaynaşıp başbaşa kalmış ve onlar sizden sıkı birsöz almışken, onu nasıl geri alırsınız?

Nisâ 4/35 Eğer karı-kocanın aralarının açılmasından korkarsanız, erkeğinâilesinden bir hakem ve kadının âilesinden bir hakem gönderin. Bunlarbarıştırmak isterlerse Allah aralarını bulur; şüphesiz Allah her şeyibilen, her şeyden haberdar olandır.

Nisâ 4/128 Eğer bir kadın kocasının geçimsizliğinden yahut kendisinden yüzçevirmesinden endişe ederse, aralarında bir sulh yapmalarında onlara

günah yoktur. Sulh (daima) hayırlıdır. Zaten nefisler kıskançlığahazırdır. Eğer iyi geçinir ve Allah'tan korkarsanız şüphesiz Allahyaptıklarınızdan Haberdârdır.

Bakara 2/228 Boşanmış kadınlar, kendi başlarına (evlenmeden) üç ay hali (hayız veyatemizlik müddeti) beklerler. Eğer onlar Allah'a ve Âhıret gününegerçekten inanmışlarsa, rahimlerinde Allah'ın yarattığını gizlemelerikendilerine helâl olmaz.



145

Eğer kocalar barışmak isterlerse, bu durumda boşadıkları kadınlarıgeri almaya daha fazla hak sahibidirler.Erkeklerin kadınlar üzerindeki hakları gibi, kadınların da erkeklerüzerinde belli hakları vardır. Ancak erkekler, kadınlara göre bir dereceüstünlüğe sahiptirler. Allah Azîzdir, Hakîmdir.

Bakara 2/229 (Dönüş yapılabilecek) boşama iki defadır. Bundan sonrası ya iyiliklegeçinmek ya da güzellikle bırakmaktır. Kadınlara verdiklerinizden(boşanma esnasında) bir şey almanız size helâl olmaz. Ancak erkek ve kadın Allah’ın sınırlarında kalıp evlilik haklarını tamtatbik edememekten korkmaları durumu müstesna.(Ey müminler!) Siz de karı ile kocanın, Allah'ın sınırlarını, hakkıylamuhafaza etmelerinden kuşkuya düşerseniz, kadının fidye/bedelvermesinde her iki taraf için de sakınca yoktur.Bu söylenenler Allah'ın koyduğu sınırlardır. Sakın onları aşmayın. KimAllah’ın sınırlarını aşarsa işte onlar zâlimlerdir.

(B İ R AÇIKLAMA: Bütün din otoriteleri bu âyetin açık şekilde kadına hiçbir şarta tabi olmadan kocasından sulh yoluyla bo şanma hakkı verdi ğ indebirle şiyorlar (:Mühâla’a akdi) . Kadının bo şanmak istemesi, kocasının hatalı olmadı ğ ı ve bo şanmaistememesi durumunda dahi kadının buna hakkı oldu ğ u fakat nikâh aktinibozan kendisi oldu ğ u için bu bo şanmayı temin için erke ğ e ondan aldı ğ ımehrinden fidye/bedel vermesi durumu hasıl olabilir .

Sâbit Ibn Kays’in e şi Cemile, Yüce Peygambere, e şinin, çok iyi karakterliolması ve kendisine de iyi davranmasına ra ğ men, artık ondanho şlanmadı ğ ını ve bo şanmak istedi ğ ini söyler . Bunun üzerine Yüce Peygamber kocasının ona mehir olarak verdi ğ i bahçeyi, nikâh aktini bozankendisi oldu ğ u için, geri vermesi şartıyla bo şanmaya hükmeder) .

Bakara 2/230 Eğer erkek kadını (üçüncü defa) boşarsa, ondan sonra kadın bir başkaerkekle evlenmedikçe onu alması kendisine helâl olmaz.Eğer bu kişi de onu boşarsa, (her iki taraf da) Allah'ın sınırlarınımuhafaza edeceklerine inandıkları takdirde, yeniden evlenmelerindebeis yoktur. Bunlar Allah'ın sınırlarıdır. Allah bunları bilmek,öğrenmek isteyenler için açıklar.

Bakara 2/231 Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme müddetlerini bitirdiklerivakit ya onları iyilikle tutun yahut iyilikle bırakın. Fakat haksızlık ederek ve zarar vermek için onları nikâh altında tutmayın.Kim bunu yaparsa muhakkak kendine kötülük etmiş olur.Allah’ın âyetlerini eğlenceye almayın. Allah'ın sizin üzerinizdekinimetini, (size verdiği hidayeti), size öğüt vermek üzere indirdiği Kitab'ıve hikmeti hatırlayın. Allah'tan korkun. Bilesiniz ki Allah, her şeyibilir.



146

Bakara 2/232 Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme müddetlerini bitirdiklerivakit, aralarında iyilikle anlaştıkları takdirde, onların (eski) kocalarıylaevlenmelerine engel olmayın, işte bununla içinizden Allah'a ve Âhıretgününe inanan kimselere öğüt verilmektedir. Bu öğüdü tutmanızkendiniz için en iyisi ve en temizidir. Allah bilir, siz bilmezsiniz.

(B İ R AÇIKLAMA: Bu âyet iki ayrı şekilde tefsir ediliyor:1-Kadınları bo şadı ğ ınız ve onlar da bekleme müddetlerini bitirdikleri vakit,aralarında iyilikle anla ştıkları takdirde, onların eski kocalarıylaevlenmelerine engel olmayın.

2-Kadınları bo şadı ğ ınız ve onlar da bekleme müddetlerini bitirdikleri vakit,aralarında iyilikle anla ştıkları takdirde, onların ba şka bir erkekleevlenmelerine engel olmayın .

Hangi tefsire itibar edilirse edilsin bo şanma sonunda tekrar evlenme

durumunda seçme hakkının kadına bırakıldı ğ ı anla şılıyor . )Bakara 2/234 Sizden ölenlerin, geride bıraktıkları eşleri, kendi başlarına (evlenmeden)

dört ay on gün beklerler. Bekleme müddetlerini bitirdikleri vakit,kendileri hakkında yaptıkları meşru işlerde size bir günah yoktur.Allah yapmakta olduklarınızı bilir.

Bakara 2/235 (İddet beklemekte olan) kadınlarla evlenme hususundaki düşünceleriniziüstü kapalı biçimde anlatmanızda veya onu içinizde gizli tutmanızdasize günah yoktur. Allah bilir ki siz onlara (bunu er geç mutlaka) söyleyeceksiniz. Lâkin, meşru sözler söylemeniz dışında, sakın onlarlagizlice buluşma yönünde sözleşmeyin. Farz olan bekleme müddetidolmadan, nikâh kıymaya kalkışmayın. Bilin ki Allah,gönlünüzdekileri bilir. Bu sebeple Allah'tan sakının. Şunu iyi bilin kiAllah Gafûrdur, Halîmdir.

Bakara 2/236 Nikâhtan sonra henüz dokunmadan veya onlar için belli bir mehir tayinetmeden kadınları boşarsanız bunda size mehir zorunluğu yoktur. Budurumda onlara müt'a (hediye cinsinden bir şeyler) verin. Zengin olandurumuna göre, fakir de durumuna göre vermelidir. Münasip birmüt'a vermek iyiler için bir borçtur.

Bakara 2/237 Kendilerine mehir tayin ederek evlendiğiniz kadınları, temas etmedenboşarsanız, tayin ettiğiniz mehrin yarısı onların hakkıdır.Ancak kadınların vazgeçmesi veya nikâh bağı elinde bulunanın (velinin) vazgeçmesi hali müstesna, affetmeniz (mehirden vazgeçmeniz), takvâya(her an, her düşünce ve harekette Allah'ın emirlerine uyarak, O'nun rızâsınıkazanmayı gaye edinerek yaşamaya) daha uygundur Aranızda iyilik veihsanı unutmayın. Şüphesiz Allah yapmakta olduklarınızı hakkıylagörür.



147

Borç ilişkileri

Bakara 2/282 Ey îmân edenler! Belirlenmiş bir süre için birbirinize borçlandığınızvakit onu yazın. Bir kâtip onu aranızda adâletle yazsın. Hiçbir kâtipAllah’ın kendisine öğrettiği gibi yazmaktan geri durmasın; (her şeyi

olduğu gibi) yazsın. Üzerinde hak olan kimse (borçlu) da yazdırsın,Rabbinden korksun ve borcunu asla eksik yazdırmasın. Şayet borçlusefih veya aklı zayıf veya kendisi söyleyip yazdıramayacak durumdaise, velisi adâletle yazdırsın.Erkeklerinizden iki de şâhit bulundurun. Eğer iki erkek bulunamazsarızâ göstereceğiniz şâhitlerden bir erkek ile -biri yanılırsa diğerinin onahatırlatması için- iki kadın (olsun). Çağırıldıkları vakit şâhitlergelmezlik etmesin. Büyük veya küçük, vadesine kadar hiçbir şeyiyazmaktan sakın üşenmeyin.Böyle yapmanız Allah nezdinde daha adâletli, şehadet için daha sağlam,şüpheye düşmemeniz için daha uygundur. Ancak aranızda yapıp

bitirdiğiniz peşin bir ticaret olursa, bu durum farklıdır.Bu durumda onu yazmamanızda sizin için bir sakınca yoktur.(Genellikle) alışveriş yaptığınızda şâhit tutun. Ne yazan, ne de şâhit,(sözleşmedeki tarafların sözleşmeye uymamalarından dolayı) zararauğratılsın. Eğer bunu yaparsanız (zarar verirseniz) şüphe yok ki bu, sizinyoldan çıkmanız demektir. Allah'tan korkun. Allah size gerekli olanıöğretiyor. Allah her şeyi bilmektedir.(B İ R AÇIKLAMA: Âyette, apaçık ve kesin olarak, akitlerin “yazılı” olmasıve “yazılı akitler”üzerinde önemle durulmakta ve “ şâhitlik” müessesesiüzerinde ısrar edilmektedir . )

Bakara 2/283 Yolculukta olur da, yazacak kimse bulamazsanız (borca kar şılık) alınmış bir rehin de yeterlidir. Birbirinize bir emânet bırakırsanız, emânetbırakılan kimse emaneti sahibine versin ve (bu hususta) Rabbi olanAllah'tan korksun. Şâhitliği, bildiklerinizi gizlemeyin. Kim onu gizlerse,bilsin ki onun kalbi günahkârdır. Allah yapmakta olduklarınızı bilir.

Bakara 2/280 Eğer (borçlu) güç durumda ise, rahatlayıncaya kadar ona bir vâdeverin; eğer bilirseniz, bir karşılık beklemeden (borcu tamamiyle) silmek,sizin kendi iyiliğinize olacaktır.

Miras*Bakara 2/180 Birinize ölüm geldiği zaman, eğer bir hayır bırakacaksa anaya, babaya,

yakınlara uygun bir biçimde vasiyet etmek Allah'tan korkanlar üzerinebir borçtur. ________________________________

* Ayrıntılı bilgi için bkz: Ömer Nasuhi Bilmen, Hukuki İ slamiyye ve Istılahı Fıkhıye, İstanbul 1970.



148

Bakara 2/181 Her kim bunu işittikten ve kabullendikten sonra vasiyeti (uygulamada)değiştirirse, günahı onu değiştirenleredir. Şüphesiz Allah (her şeyi) işitirve (her şeyi) bilir.

Bakara 2/182 Her kim, vasiyet edenin haksızlığa yahut günaha meyletmesinden

endişe eder de (alakalıların) aralarını bulursa kendisine günah yoktur.Şüphesiz Allah çok bağışlayan hem de esirgeyendir.

Nisâ 4/33 (Erkek ve kadından)her biri için, ana, baba ve akrabanın bıraktığından(pay alan) varisler kıldık. Yeminlerinizin bağladığı (ahitleştiğiniz)kimselere de paylarını verin. Çünkü Allah her şeyi görmektedir.

Nisâ 4/7 Ana-babanın ve yakınların bıraktıklarından erkeklere bir pay vardır;ana-babanın ve yakınların bıraktıklarından kadınlara da bir payvardır. Allah bırakılanın azından da, çoğundan da bunları farzkılınmış birer hisse olarak belirlemiştır.

Nisâ 4/13 Bunlar, Allah'ın (koyduğu) sınırlardır. Kim Allah'a ve Peygamberineitaat ederse Allah onu, zemininden ırmaklar akan cennetlerekoyacaktır; orada devamlı kalıcıdırlar; işte büyük kurtuluş budur.

Nisâ 4/14 Kim Allah'a ve Peygamberine karşı isyan eder ve sınırlarını aşarsaAllah onu, devamlı kalacağı bir ateşe sokar ve onun için alçaltıcı birazap vardır.

Akrabalık-komşuluk

Nisâ 4/36 Allah'a ibâdet edin ve O'na hiçbir şeyi ortak koşmayın. Ana-babaya,akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yakınarkadaşa, yolcuya, ellerinizin altında bulunanlara (hizmetçi ve benzerlerine) iyi davranın; Allah kendini beğenen ve daima böbürlenipduran kimseyi sevmez.

Dostluk

Mâ’ide 5/55 Sizin dostunuz (veliniz) ancak Allah'tır. Resûlüdür, îmân edenlerdir;onlar ki Allah’ın emirlerine boyun eğerek namazı kılar, zekâtı verirler.

Bakara 2/257 Allah, inananların dostudur, onları karanlıklardan aydınlığa çıkarır.İnkâr edenlere gelince, onların dostları da tâğuttur (aydınlıktan alıpkaranlığa götüren her şey), işte bunlar cehennemliklerdir. Onlar oradadevamlı kalırlar.

Nisâ 4/69 Kim Allah’a ve Peygambere itaat ederse, işte onlar, Allah’ınkendilerine lütuflarda bulunduğu peygamberler, sıddıklar, şehidler vesâlih (iyi) kimselerle birliktedirler. Bunlar ne güzel arkadaştır.



149

Tevbe 9/71 Mümin erkekler ve Mümin kadınlar birbirlerinin velileridir(dostlarıdır), iyiliği emreder kötülükten alıkorlar namaz kılar, zekâtverirler, Allah'a ve peygamberine itaat ederler, işte Allah bunlararahmet edecektir. Allah şüphesiz güçlüdür, Hakîmdir.

Mâ’ide 5/57 Ey inananlar! Kendilerine sizden önce Kitab verilenlerden, dininizialaya ve eğlenceye alanları ve inkârcıları dost olarak benimsemeyin,inanıyorsanız Allah'tan sakının.

Nisâ 4/140 ... “Allah’ın âyetlerinin inkar edildiğini ve onlarla alay edildiğiniişittiğiniz zaman, başka bir söze geçmedikleri müddetçe, onlarlaoturmayın, aksi halde siz de onlar gibi olursunuz”.Şüphesiz Allah, münafıkların ve kâfirlerin hepsini cehennemdetoplayacaktır.

Âl-i lmrân 3/28 Müminler, müminleri bırakıp da kâfirleri dost edinmesin. Kim bunu

yaparsa, artık onun Allah nezdinde hiçbir değeri yoktur. Ancak kâfirlerden gelebilecek bir tehlikeden sakınmanız başkadır. Allah,kendisine karşı (gelmekten) sizi sakındırıyor. Dönüş yalnız Allah’a dır.

EnfâI 8/73 İnkar edenler birbirlerinin yardımcıları ve dostlarıdır. Eğer siz de(aranızda yardımcı ve dost) olmazsanız yeryüzünde kargaşalık, fitne vebüyük bozgun çıkar.

Yardımlaşma

Mâ’ide 5/2 Ey îmân edenler! ...İyilik ve (Allah'ın yasaklarından) sakınma üzerindeyardımlaşın günah ve düşmanlık üzerine yardımlaşmayın. Allah'tankorkun; çünkü Allah'ın cezası çetindir.

Yemin etme

Nahl 16/91 Ahitleştiğiniz zaman Allah’ın ahdini yerine getirin. YeminleriniziAllah'ı kendinize kefil (şâhit) tutarak iyice pekiştirdikten sonrabozmayın. Unutmayın ki, yaptığınız her şeyi Allah mutlaka biliyor.

Nahl 16/94 Yeminlerinizi aranızda hile ve fesata araç edinmeyin. Bu yüzdensağlamca yere basmakta olan ayak kayabilir. Allah yolundan sapmanızsebebiyle kötü azabı tadarsınız. (Ahirette de) sizin için büyük bir azapvardır.

Tahrîm 66/2 Allah, (gerektiğinde) yeminlerinizi bozmanızı size meşru kılmıştır. Sizinyardımcınız Allah’tır. O, bilendir, hikmet sahibidir.



150

Mâi’de 5/89 Allah, boş bulunarak (kasıtsız) ettiğiniz yeminlerinizden dolayı sizisorumlu tutmaz. Ama bilerek (kasden) yaptığınız yeminlerden sizisorumlu tutar. Bu durumda yeminin keffareti, ailenize yedirdiğinizinorta hallisinden on yoksulu doyurmak, yahut onları giydirmek ya dabir köle azat etmektir. Kim (bu imkânı) bulamazsa onun keffareti üç

gün oruç tutmaktır. İşte yemin ettiğiniz vakit yeminlerinizin keffaretibudur. Yeminlerinizi tutun. Allah size âyetlerini işte böyle açıklıyor kişükredesiniz.

Ziyaret-misafirlik

Nûr 24/27 Ey îmân edenler! Kendi evinizden başka evlere, geldiğinizi farkettirip(izin alıp) ev halkına selâm vermedikçe girmeyin. Bu sizin için dahaiyidir; herhalde (bunu) düşünüp anlarsınız.

Nûr 24/28 Orada hiçbir kimse bulamadınızsa, size izin verilinceye kadar orayagirmeyin. Eğer size, “Geri dönün!” denilirse, hemen dönün. Çünkü bu,sizin için daha nezih bir davranıştır. Allah, yaptığınızı bilir.

Nûr 24/29 İçinde kendinize ait eşyanın bulunduğu oturulmayan evlere girmenizdeherhangi bir sakınca yoktur. Allah, sizin açığa vurduklarınızı da,gizlediklerinizi de bilir.

Nûr 24/61 Sizler için, evlerinizde veya babanızın, annenizin, erkek ve kızkardeşlerinizin, amcalarınızın, halalarınızın, dayılarınızın,teyzelerinizin, dostlarınızın evlerinde, yahut da anahtarı size emânet

edilmiş olan evlerde, bir arada veya ayrı ayrı yemenizde; ayrıca körle,topalla, hastayla (birlikte bulunup yardım etmenizde, ve birlikteyemenizde) bir sakınca yoktur. Bu evlere girdiğinizde, Allah katındanbolluk, bereket ve esenlik dileyerek birbirinize mutlaka selâm verin.Anlayasınız diye, Allah mesajlarını size böyle açıklıyor.(B İ R AÇIKLAMA: Bu Âyeti Kerim'e de, kadın erkek ayrımı yapmadan,insana hitap ediyor . Dolayısıyla, “haremlik-selâmlık” mefhumunun Kur’ân-ı Kerim kaynaklı ve farz olmaktan çok toplumdan topluma de ğ i şkenörf ve gelene ğ e dayalı oldu ğ u anla şılıyor . )

Mâ’ide 5/5 Bu gün size temiz ve hoş şeyler helâl kılındı. Kendilerine kitap

verilenlerin yiyecekleri size helâl, sizin yiyecekleriniz de onlara helâldir.…

Ticaret

Nisâ 4/29-30 Ey inananlar! Mallarınızı aranızda haksızlıkla değil, karşılıklı rızâ ileyapılan ticaretle yeyin, harâm ile nefsinizi mahvetmeyin. Allah şüphesizki size merhamet eder. Bunu kim düşmanlık ve haksızlıkla yaparsa, onuAteşe sokacağız. Bu, Allah'a kolaydır.



151

İsrâ 17/35 Ölçtüğünüz zaman ölçüyü tam yapın, doğru terazi ile tartın. Bu dahaiyidir, sonu da daha güzeldir.

Mutaffifîn 83/1-3 İnsanlardan, kendileri bir şeyi ölçerek aldıkları zaman tam alan; amaonlara bir şeyi ölçüp tartarak verdiklerinde eksik tartanın vay haline!

(B İ R AÇIKLAMA: Kazancın me şru olması için tarafların rızâsıyla vetarafların yararlanması dü şünülerek yapılması lazımdır . Hırsızlık, rü şvet, karaborsacılık, aldatma, eksik tartma, kumar, fuhu ş yapmak ve yaptırmak ve benzeri kazanç yollarının hepsinde bu şart bulunmadı ğ ı için bunlar harâmdır . Ticaretin me şrulu ğ u iki şarta ba ğ lıdır:1.Ticaretin iki tarafın rızâsı ile olması . 2.Birinin kazancının, di ğ erinin zararına dayanmaması . )

Düşmanlık

Mümtehine 60/1 Siz Ey îmân a ermiş olanlar! Size gelmiş olan bütün hakikatleri inkâreden ve (yalnızca) Rabbiniz Allah'a inandığınız için Elçi'yi ve sizi(yurtlarınızdan) süren düşmanlarımı -ki onlar aynı zamanda sizin dedüşmanlarınızdır- şefkat göstererek dost edinmeyin! Eğer Benimyolumda savaşmak ve rızâmı kazanmak arzusuyla (evlerinizden) çıkıpgittiğiniz (doğru) ise, onlara gizli bir şefkatle yaklaşarak dostluk göstermeyin: çünkü hem açıktan yaptığınız hem de gizlemiş olduğunuzher şeyden tamamiyle haberdarım. Ve içinizden bunu her kim yaparsadoğru yoldan sapmış olur.

Bakara 2/204 İnsanlardan öyleleri vardır ki, dünya hayatı hakkında söyledikleri

senin hoşuna gider. Hatta böylesi kalbinde olana (samimi olduğuna)Allah'ı şâhit tutar. Halbuki o, hasımların (düşmanların) en yamanıdır.

Bakara 2/205 O, dönüp gitti mi (yahut bir iş başına geçti mi) yeryüzünde ortalığı fesadavermek, ekinleri tahrip edip nesilleri bozmak için çalışır. Allahbozgunculuğu sevmez.

Bakara 2/206 Böylesine, “Allah'tan kork!” denilince benlik ve gurur kendisini günahasevkeder. (Ceza ve azap olarak) ona Cehennem yeter. O ne kötü yerdir!

Mâ’ide 5/33 Allah’a ve Resûlüne savaş açanların ve yeryüzünde bozgunculuk

çıkarmaya (hak) düzeni bozmaya çalışanların cezası, ancak ya(acımadan) öldürülmeleri, ya asılmaları yahut el ve ayaklarınınçaprazlama kesilmesi, yahut da bulundukları yerden sürülmeleridir. Bucezalar onlar için dünyadaki bir rezilliktir. Ahirette de onlara büyük bir azap vardır.



152

TOPLUM—BİREY İLİŞK İLER İ

Temel hak ve özgürlükler

(B İ R AÇIKLAMA: Kur’ân Dünyevi hayatta Temel haklar, emir ve yasaklar

hususunda, Âhiret ya şamında ise mükâfat ve cezalarda kadın erkek farkı gözetmeksizin insana hitap ediyor . Dünya hayatında ise bazı hususlarda yaradılı ş gayelerindeki farklılıklardan dolayı kadın ve erke ğ e kendilerinehas bazı ayrıcalıklar tanıyor . Kadınla erkek arasındaki yaradılı ş farklarınıkale almadan aralarında matematiksel bir e şitli ğ i sa ğ lamaya çalı şmak Yaradılı ş kanunlarına ters dü şer ve hayırlı neticeler vermez . )

Yaşama hakkı

İsrâ 17/33 Allah’ın dokunulmaz kıldığı cana haksız yere kıymayın. Kim zulmen

öldürülürse onun velisine (yahut kazai merci) öldürülenin hakkını aramayetkisi vermişizdir ama o da aşırı gitmesin.

Nisâ 4/93 Kim bir mümini kasden öldürürse cezası, içinde ebediyen kalacağıcehennemdir. Allah ona gazap etmiş, onu lânetlemiş ve onun için büyük bir azap hazırlamıştır.

Mâ’ide 5/32 İşte bu yüzdendir ki İsrâiloğulları'na şöyle yazmıştık: Kim, bir canaveya yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya karşılık olmaksızın (haksızyere) bir cana kıyarsa bütün insanları öldürmüş gibi olur. Her kim bircanı kurtanrsa bütün insanları kurtarmış gibi olur. Peygamberlerimiz

onlara apaçık deliller getirdiler; ama bundan sonra da onlardan çoğuyine yeryüzünde aşırı gitmektedirler.

İnanç serbestisi ve hürriyeti - laiklik

Bakara 2/256 Dinde zorlama yoktur. Artık doğrulukla eğrilik birbirinden ayrılmıştır.O halde kim Tâğutu (aydınlıktan alıp karanlığa götüren her şey) reddedipAllah'a inanırsa, kopmayan sağlam kulpa yapışmıştır. Allah işitir vebilir. (B İ R AÇIKLAMA: Bu konunun daha iyi anla şılabilmesi için, özellikle

“laiklik” terimi ile ifade edilen hukuki müessenin kısa bir açıklamasına Profesör Dr . Salih Tu ğ ’un da görü şlerini dikkata alarak konu ba şında yer vermeyi uygun gördük:“Laiklik” yahut “sekülarizm” mefhumu ve anlayı şı, daha çok ModernÇa ğ 'da, önceleri Batı hukuk dü şüncesinde ortaya çıkmı ş ve daha sonra iseçe şitli Batı ülkelerinin hukuki mevzuatında yerini almı ş ve buralarda farklı farklı hukuki tarifleri yapılmı ş farklı uygulamaları olan hukuki bir kavramdır .



153

Özetle söylemek gerekirse, laiklik, kamu gücünün bütün dinlere, dini sayılabilecek inançlara, metafizik alanındaki görü ş ve telakkilere e şit derecede uzak ve tepkisiz yahut tarafsız kalmasını öngörmektedir . Böylece Devlet, insanların inanç dünyasına müdahale etmekten uzak, tarafsız bir olu şum olarak yapılanabilecektir .

Bu yönde olmak üzere Devlet, aynı zamanda ne yeni bir din ihdasedebilecek, ve ne de herhangi bir dinde bir reform yapma iddiasıyla ortayaçıkabilecektir . Di ğ er yandan, “din'in de Devlete do ğ rudan müdahaleetmemesi”sûretiyle kamu gücü ve yapısının daha çok teknik bir mükemmelle şmeye ula şmasına (iyi ve dürüst bireyler yeti ştirerek) yardımcıolabilecektir . Böylece fertlerin seküler, laik veya ladini bir yapılanmaya zorlanması de ğ il, sadece ve sadece Devlet müessesesinin, yani kamu gücünün sekülerle şmesi (:laikle şmesi) yoluna girilmi ş olunabilecektir . Bu konu ile ilgili oldu ğ unu tesbit edebildi ğ imiz a şa ğ ıdaki âyetlerde ise, Kur’ân-ı Kerim'in din hürriyeti ve serbestisine bakı ş açısı açıkça görülebilmektedir . )

Kâfirûn 109/1-6 De ki: “Ey inkârcılar! Ben sizin taptığınıza tapmam, siz de benimtaptığıma tapmazsınız. Ben sizin tapıp durduklarınıza aslatapmayacağım, siz de benim taptığıma tapmayacaksınız. Sizin dininizsize, benimki bana.”

Yûnus 10/41 (Ey Muhammed!) Seni yalanlarlarsa, “benim yaptığım bana, sizinyaptığınız sizedir; siz benim yaptığımdan berîsiniz (sorumlu değilsiniz), ben de sizin yaptığınızdan berîyim (sorumlu değilim)” de!

Câsiye 45/18 Sonra (Ey Muhammed!) Seni din konusunda bir şeriat sahibi kıldık. Senona uy; bilmeyenlerin isteklerine uyma.

Ra'd 13/40 ...Senin vazifen ancak mesajı tebliğ etmek, duyurmaktır; hesabı görmek ise Bize aittir.

Gâşiye 88/21-26 O halde (Resûlüm), öğüt ver. Çünkü sen ancak öğüt vericisin. Onlarınüzerinde bir zorba değilsin. Ancak yüz çevirip inkâr edene gelince, işteöylesini Allah en büyük azap ile cezalandırır. Şüphesiz onların dönüşüsadece Bizedir. Sonra onların sorguya çekilmesi de sadece Bize aittir.

Adâlette eşitlik Nahl 16/90 Muhakkak ki Allah, adâleti, iyiliği, akrabaya yardım etmeyi emreder,

çirkin işleri, fenalık ve azgınlığı da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diyesize öğüt veriyor.(B İ R AÇIKLAMA: Allah Kur’ân’da “adâleti” emretmi ş fakat genel özelliklerini bildirmekle birlikte, adâletin “açık ve sarih bir tarifini”bildirmemı ştır .



154

Kur’ân’daki bu tutum, yaratırken insanlara lûtfedip verdi ğ i ferdi vetoplumsal vicdanın bir eseri olarak çe şitli zaman ve mekânlardaki adâlet anlayı şlarının imtihanı için olabilece ğ ini dü şünebiliriz . )

A’râf 7/29 De ki: Rabbim adâleti emretti. Her secde ettiğinizde yüzlerinizi O'na

çevirin ve dini yalnız Allah'a has kılarak O'na yalvarın. İlkin siziyarattığı gibi (yine O'na) döneceksiniz.

Nisâ 4/58 Allah size, mutlaka emanetleri ehli olanlara vermenizi ve insanlararasında hükmettiğiniz zaman adâletle hükmetmenizi emreder. Allahsize ne kadar güzel öğütler veriyor! Şüphesiz Allah her şeyi işitici, herşeyi görücüdür.

Âl-i İmrân 3/21 Allah’ın âyetlerini inkâr edenler, haksız yere peygamberlerin canlarınakıyanlar ve adâleti emreden insanları öldürenler (yok mu), onlara acıbir azâbı haber ver!

Mâ’ide 5/8 Ey îmân edenler! Allah için hakkı ayakta tutan, adâletle şâhitlik edenkimseler olun. Bir topluluğa duyduğunuz kin, sizi âdil davranmamayaitmesin. Adâletli olun; bu, Allah korkusuna daha çok yakışan (bir davranış) tır. Allah'a isyandan sakının. Allah yaptıklarınızı hakkıylebilmektedir.

Mal-mülk edinme-Harcama

A’râf 7/32 De ki: Allah’ın kulları için yarattığı süsü ve temiz rızıkları kim harâm

kıldı? De ki: Onlar, dünya hayatında müminlar içindir, özellikleÂhırette de tamamen müminlerindir; işte bilen bir topluluk için âyetleriböyle açıklıyoruz.

Kasas 28/77 "Allah'ın sana verdiği şeylerde ahiret yurdunu ara. Dünyadan danasibini unutma; Allah’ın sana yaptığı iyilik gibi, sen de iyilik yap;yeryüzünde bozgunculuk isteme; doğrusu Allah bozguncuları sevmez”demişlerdi.

Bakara 2/168 Ey insanlar! Yeryüzünde bulunanların helâl ve temiz olanlarındanyeyin, şeytanın peşine düşmeyin; zira şeytan sizin açık bir

düşmanınızdır.

Kehf 18/46 Servet ve evlâtlar, dünya hayatının süsüdür; ölümsüz olan iyi işler iseRabbinin nezdinde hem sevapça daha hayırlı hem de ümit bağlamayadaha lâyıktır.

Bakara 2/172 Ey îmân edenler! size verdiğimiz rızıkların temiz olanlarından yeyin(faydalanın). Eğer siz yalnız Allah'a kulluk ediyorsanız, O’na şükredin.



155

Seyahat serbestisi

Mülk 67/15 Yeryüzünü, size boyun eğdiren O'dur; öyleyse onun her tarafını dolaşınve Allah’ın verdiği rızıktan pay almaya çalışın, ama O'na döneceğinizi

hiçbir zaman aklınızdan çıkarmayın.

İsrâ 17/66 (Kullarım!) Rabbiniz, lûtfuna nail olmanız için denizde gemileri siziniçin yüzdürendir. Doğrusu O, sizin için çok merhametlidir.

Kadının konumu ve hakları

Nisâ 4/124 Erkek olsun, kadın olsun inanmış olduğu halde yararlı işler yapanlarCennete girecekler ve orada zerre kadar haksızlığa uğratılmayacaklar.

Âl-i İmrân 3/195 ...ister erkek, ister kadın olsun sizden (emeği ile) bir iş yapanlarınyaptığı amelini zayi ettirmem...(B İ R AÇIKLAMA: Bu âyetler gibi Kur’ân'ın birçok yerinde, îmân edip yararlı i şler yapanları müjdeleyen âyetlerde, insana hitap ediliyor, kadınerkek ayrımı yapılmıyor . Yaratılı şımızda her ikisine de ihtiyaç oldu ğ u Allah'ın katında ise, üstünlü ğ ün, cinsiyetle de ğ il, inanma ve takvâ ile oldu ğ ubildiriliyor .

Kur'ân'a göre kadın şâhitlikte de erkekle e şit hakka sahip kılınmı ştır . Alı şveri şlerde, evlenmede, bo şanmada, âilede kadın şâhitlik bakımındanerkeklerden farklı de ğ ildir .

Kur’ân'da sadece borçlanma ile ilgili davalarda, şâhitlik yaparken, kadının şâhitli ğ inin ikinci bir kadınınla takviye edilmesi istenmi ştir . Fakat, buradakihüküm mutlak olmayıp o günkü kadının hâkim huzurunda şa şırmaihtimaline dayandırılmı ştır .

Günümüzde gerçekten hem tahsil ve terbiyede hem de sosyal faaliyetlerde pek ala yeti şmi şli ğ e ve tecrübeye sahip birçok kadın ticari i şlerde ve di ğ er bazı mesleklerde birçok erkekten daha bilgili ve faal durumdadır . )

Ey îmân edenler! Belirlenmi ş bir süre için birbirinize borçlandı ğ ınız vakit onu yazın... Erkeklerinizden iki de şâhit bulundurun. E ğ er iki erkek

bulunamazsa rızâ gösterece ğ iniz şâhitlerden bir erkek ile -biri yanılırsadi ğ erinin ona hatırlatması için- iki kadın olsun... (Bakara 2/282)

Bakara 2/187 ...Kadınlar sizin giysileriniz, siz (erkekler) de kadınların giysilerisiniz... (B İ R AÇIKLAMA: Allah, hayatın her safhasında erkek ve kadınınbirbirlerini tamamlama durumunda oldu ğ u gibi, çok ince bir üslupkullanarak, nikâhlılar arası cinsel ili şkilerde kadınların erkeklerle e şit haklara sahip olduklarını ifade buyurmu ştur . )



156

Bakara 2/222 Sana kadınların ay halini sorarlar. De ki: "O bir rahatsızlıktır. Aybaşıhalinde iken kadınlardan el çekin, temizlenmelerine kadar onlarayaklaşmayın. Temizlendikleri zaman, Allah'ın size buyurduğu yoldanyaklaşın.”

Nisâ 4/4 Kadınlara mehirlerini gönül rızâsı ile (cömertçe) verin; eğer gönülhoşluğu ile o zevce mehrin bir kısmını size bağışlarsa onu da serbestçekullanın.(B İ R AÇIKLAMA: - Profesör Dr . Salih Tu ğ ’un görü şü alınmı ştır . Nikâh aktinde mehir, kadının ve erke ğ in üzerinde anla şacakları e ş ya veyanakit bir iktisadi de ğ erdir . Taraflar bu de ğ erde anla şmadıkça kaidetenevlilik akdi geçerli olmaz . Mehir, mutlak olarak evlenen zevceye ait bir haktır .

Câhiliye döneminde kadınların velileri onların mehirini kullanır, evlenenkadına vermezlerdi . Kur’ân mehir hakkı üzerinde kadına hak tanımı ş , onu

satılan bir varlık durumundan kurtarmı ştır . Ne yazık ki günümüzde de “Ba şlık parası” adı altında, bazı kesimlerde,câhiliye devri anlayı şına dönülmü ştür .

Di ğ er taraftan . Kur'ân kadına serbestçe çalı şıp kazanma, hak etti ğ i ticarî veya di ğ er me şru yollardan elde etti ğ i kazancı e şitçe alma, mal edinme veharcama serbestisi de veriyor . Zekât verme ve hayır yapmaya cinsiyet ayrımı yapılmaksızın, aynı şekilde kadının da mükellef kılınması, kadınınmülkiyet ve servet edinme hakkına ve malını serbestçe harcama hürriyetinetam olarak sahip oldu ğ unun delilleridir . )

Nûr 24/23 Namuslu, kötülüklerden habersiz mümin kadınlara zinâ isnadındabulunanlar, dünya ve âhirette lânetlenmişlerdir. Onlar için çok büyük bir azap vardır.

Nûr 24/24 O gün dilleri, elleri ve ayakları, yapmış olduklarından dolayıaleyhlerinde şâhitlik edecektir.

Nisâ 4/19 Ey inananlar! Kadınlara (onlara miras bir mal gibi bakıp) zorla mirasçıolmaya kalkmanız size helâl değildir. (Onlar) Apaçık hayasızlık etmedikçe, onlara verdiğiniz (mehirin) bir kısmını alıp götürmeniz içinonları sıkıştırmayın. Onlarla güzellikle geçinin. Eğer onlardanhoşlanmıyorsanız, sabredin. Hoşlanmadığınız bir şeyi Allah (sizin için) çok hayırlı kılmış olabilir.

Bakara 2/241 Boşanmış kadınların, hakkaniyet ölçülerinde (kocalarından) bir menfaat(nafaka) sağlamak haklarıdır; bu Allah korkusu taşıyanlar üzerine birborçtur.



157

Erkeğin konumu ve hakları

Nisâ 4/34 Erkekler, Allah'ın nimetlerinden kadınlara göre daha fazlanasiplendirildikleri (daha güçlü oldukları) için kadınların koruyucusuolmak ve mâlik oldukları ile, onların her türlü ihtiyaçlarını,

(nafakalarını) sağlamakla yükümlüdürler.Ve iyi ve dürüst kadınlar itâatkârdırlar ve Allah’ın korunmasınıemrettiğini (iffetini), kocası bulunmadığı zaman da koruyanlardır;“nüşuz” etmesinden (kocasına kar şı geçimsizlik çıkarıp itaatsizlik yapması,kin tutup, düşmanlık edip, başkasına göz koyması gibi uyumsuzluklarından) endişelendiğiniz kadınlara öğüt verin, onları yataklarında yalnızbırakın; (bunlarla yola gelmezse) nihayet “darb” edin.Eğer size tekrar itâatkâr olurlarsa aleyhlerine başka yol aramayın.Doğrusu Allah yücedir, çok büyüktür.(B İ R AÇIKLAMA --Cengiz Özakıncı’nın, “Dil ve Din -Kur’ân’ı do ğ ruanlamak-” eserinden faydalanılmı şdır .--

Âyette geçen "O kadınları ‘darb’ (D-R-B) edin," buyru ğ unun ne anlama geldi ğ i ihtilaflıdır . Birçok Kur’ân mealinde kullanılan "O kadınları dövün," anlamına gelip gelmedi ğ i tartı şmalıdır .

Kur’ân'da 58 yerde kar şımıza çıkan ‘darb’ (D-R-B) sözcü ğ üne çevirmenler neredeyse her âyette ba şka bir anlam veriyorlar: yola "çıkmak", boyun"vurmak", karanlı ğ a "bürümek", parmakları "do ğ ramak", örnek "vermek",verilen bir şeyi geri "almak", konulan bir şeyi "kaldırmak", birini "dövmek",birini "yatırmak", "canını acıtmaksızın, azıcık dövmek" gibi .

E ğ er ‘darb’ (D-R-B) sözcü ğ ü "canını acıtmaksızın, azıcık dövmek"

anlamına geliyor ise, aynı sözcük, aynı kipte, bir ba şka âyette (Enfal,12),niçin "hiç acıtmaksızın parmaklarını do ğ rayın” anlamına gelsin? Arapçada "kitap darb (D-R-B) etmek"; kitap yayınlamak, piyasaya kitapçıkartmak; "Para darb (D-R-B) etmek"; dola şıma para sürmek, tedavüle sokmak; madeni para basmak; “darb (D-R-B) 'ül evvel" deyimi, ilk yaratıklar manasındadır; "iki insanın birbirleriyle darb (D-R-B)la şması",“birbirleriyle ortak olup bir i şletme kurmaları” anlamına gelir . Birininkendi parasını darb (D-R-B) etti ğ i, di ğ erinin de yalnızca i ş gücünü, eme ğ inidarb (D-R-B )etti ğ i ortaklıklara da Arapçada darb (D-R-B) 'la şma" (Mudaraba) adı verilir .

Öyleyse, Kur’ân'da geçen "O kadınları darb (D-R-B) edin" tümcesi, nasıl olup da "dövün" demek olabilir? Arapçada "kitap darb (D-R-B) etmek," bir kitabı pataklamak, dövmek midir ki, bir kadını darb (D-R-B) etmek, o kadınıdövmek anlamına gelsin? .. Arapçada "çadır darb (D-R-B) etmek", çadır "kurmak" anlamına gelir; yoksa “çadırı dövmek" de ğ il .

Bize göre Kur’ân’ın yorumunda ihtilaflı durumlarda en do ğ ru yol bumevzuda Yüce Peygamberimizin yorum ve tutumuna ba şvurmaktır .



158

Bir Hadiste: "Allah'ın hizmetkârlarını hiçbir zaman dövmeyiniz" sözleriylekadını dövmeyi yasaklamı ştır . (‘Iyaz b . Abdullah'dan rivayetle Ebû Dâvûd, Neseî, İ bni Mâce, Ahmed b . Hanbel, İ bni Hibbân ve Hâkim; Abdullah b . ‘Abbas'dan rivayetle İ bni Hibbân ve Ümmü Gülsüm'den rivayetle Beyhakî) .

Ba şka bir hadiste: "içinizden biri, köle döver gibi karısını dövüp sonra da gece onunla yatabilir mi?" buyurmu ştur (Buhârî ve Müslim) . Peygamber efendimiz, “ifk” iftirasına u ğ rayan e şi Hazreti Ai şe anamız dadahil hiçbir hanımına hayatı boyunca el kaldırmamı ş , Nûr 24/11-13 âyetlerinazil olup da hakikat anla şılana kadar, Ai şe validemizi, “darb“ın“uzakla ştırmak, uzakta tutmak” anlamına itibar ederek olay aydınlananakadar kısa bir süre, babası Ebû Bekr r .a . ın evine yollamı ştır . )

Çocuklar ve hakları

Şûrâ 42/49-50 Göklerin ve yerin mülkü (hükümranlığı) Allah’ındır. O, dilediğiniyaratır. Dilediğine kız çocukları, dilediğine de erkek çocukları verir.Yahut onları, hem erkek hem de kız çocukları olmak üzere çift verir.Dilediğini de kısır kılar. O, her şeyi bilendir, her şeye gücü yetendir.

İsrâ 17/31 Fakirlik korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin. Onları da sizi de bizbesliyoruz. Onları öldürmek büyük günahtır.

Bakara 2/233 Emzirmeyi tamamlatmak isteyen (baba) için, anneler çocuklarını ikitam yıl emzirirler. Onların örfe uygun olarak beslenmesi ve giyimi babatarafına aittir. Bir insan ancak gücü yettiğinden sorumlu tutulur.

Hiçbir anne, çocuğu sebebiyle, hiçbir baba da çocuğu yüzünden zararauğratılmamalıdır. Onun benzeri (nafaka temini) vâris üzerine degerekir.Eğer ana ve baba birbiriyle görüşerek ve karşılıklı anlaşarak çocuğumemeden kesmek isterlerse, kendilerine günah yoktur.Çocuklarınızı (süt anne tutup) emzirtmek istediğiniz takdirde, sütanneye vermekte olduğunuzu iyilikle teslim etmeniz şartıyla, üzerinizegünah yoktur. Allah yapmakta olduklarınızı görür.

Nûr 24/ 59 Çocuklarınız ergenlik çağına girdiklerinde, kendilerinden öncekilerin(büyüklerinin) yanınıza girecekleri vakit izin istedikleri gibi, onlar da

izin istesinler. İşte Allah, âyetlerini size böyle açıklar. Allah alîmdir,hakîmdir.

Münâfikûn 63/9 Ey îmân edenler! Mallarınız ve çocuklarınız sizi Allah'ı anmaktanalıkoymasın. Kim bunu yaparsa işte onlar ziyana uğrayanlardır.

Ra’d 13/23 (O yurt) Adn cennetleridir; oraya babalarından, eşlerinden veçocuklarından sâlih olanlarla beraber girecekler, melekler de herkapıdan onların yanına varacaklardır.



159

Evlâtlıklar

Ahzâb 33/4-5 … (Allah), evlâtlıklarınızı da öz oğullarınız olarak tanımadı. Bunlarsizin ağızlarınıza geliveren sözlerden ibarettir. Allah ise gerçeği söylerve doğru yola O eriştirir.

Onları (evlât edindiklerinizi) babalarına nisbet ederek çağırın. Allahyanında en doğrusu budur. Eğer babalarının kim olduğunubilmiyorsanız, bu takdirde onları din kardeşleriniz ve görüpgözettiğiniz kimseler olarak kabul edin. Yanılarak yaptıklarınızda sizevebâl yok; fakat kalplerinizin bile bile yöneldiğinde günah vardır. Allahbağışlayandır, esirgeyendir.

Hayvan ve Doğa hakları

Rahmân 55/10 Allah, yeri canlılar için yaratmıştır.

Rahmân 55/6-8 Bitkiler ve ağaçlar secde ederler. Göğü Allah yükseltti ve mîzanı(dengeyi) O koydu. Sakın dengeyi bozmayın.

En’âm 6/38 Yerde yürüyen hayvanlar ve kanatlarıyla uçan kuşlar da ancak sizingibi birer toplulukturlar. Kitapta (Levhi Mahfuz) Biz hiçbir şeyi eksik bırakmadık; onlar sonra Rablerine toplanacaklardır.

Rûm 30/41 İnsanların bizzat kendi işledikleri yüzünden karada ve denizde düzenbozulur, Allah da belki (tuttukları kötü yoldan) dönerler diyeyaptıklarının bir kısmını onlara (insanlara) tattırır.

(B İ R AÇIKLAMA: Hayvanların, bitkilerin, a ğ açların, suların ve daha genel anlamda do ğ anın bize olan faydalarına kar şılık, biz insanların da onlarakar şı yükümlülüklerimiz var . Onlara hoyratça de ğ il itina ile yakla şıpa şırılı ğ a kaçmadan ancak ihtiyacımız kadar faydalanmalıyız . Allah'ındo ğ ada kurdu ğ u dengeyi bozmak, felâket getirir .



160

HUKUK

KANUNLAR-NİZAMLAR

Kıyâmet 75/36 İnsanoğlu kendisinin başıboş bırakılacağını mı sanır? (BÎR AÇIKLAMA: Kur’ân-ı Kerim esas itibariyle bir hukuk Kitabı de ğ ildir . Te şri etti ğ i kanun ve emirler fertlerin ve toplumun mutlulu ğ unu sa ğ lamak için ortaya konan “norm” lardır . Kur’ân detaylarla u ğ ra şmaz, prensipleri gösterir . Kur’ân’da deniz ticaret hukuku veya trafik kanunu aramak diyebir şey dü şünülemez . Bunlar insanlara bırakılmı ştır . “Ulü'l-Emr”e uymabuyru ğ una dayanılarak, Kur’ân'ın açık emirlerine ters dü şmemek şartıylame şru şekilde yapılan güncel kanunlara uymak da her inananın diniborcudur diye dü şünüyoruz . )

Ahzâb 33/36 Allah ve Resûlü bir işe hüküm verdiği zaman, inanmış bir erkek vekadına o işi kendi isteklerine (ve keyfine) göre seçme (ve işleme) hakkı

yoktur. Her kim Allah ve Resûlüne karşı gelirse, apaçık bir sapıklığadüşmüş olur.

EnfaI 8/29 Ey îmân edenler! Eğer Allah'tan korkarsanız O, size iyi ile kötüyüayırdedecek bir anlayış verir, suçlarınızı örter ve sizi bağışlar. ÇünküAllah büyük lütûf sahibidir.

Bakara 2/188 Aranızda mallarınızı haksızlıkla yemeyin, bildiğiniz halde günahagirerek insanların mallarından bir kısmını yemek için onu hükümsahibi kişilere (rüşvet vs... kar şılıklar vererek) aktarmayın.

A’râf 7/181 Yarattıklarımızdan, daima hakka ileten ve adâleti hak ile yerine getirenbir millet bulunur.

A’râf 7/182 Âyetlerimizi yalanlayanları, hiç bilmeyecekleri yerden yavaş yavaş helâke götüreceğiz.

A’râf 7/183 Onlara mühlet veririm; (ama) benim cezam çetindir.

Örf - Âdet

A’râf 7/199 Sen af yolunu tut, mâ’ruf (şeriatın ve aklın beğendiği iyilik) ile emret,(hakkikatı bildikleri halde ona uymayan) cahillerden yüz çevir.(B İ R AÇIKLAMA: Örf ve âdet hukuk kaynaklarından biri olarak bilinir . Semavi dinlere kaynak olarak olarak alınamaz; bu terim, Kur'âni bir normolan “do ğ rulu ğ u emret, kötülü ğ ü önle”ye kadar uzanabilir ki bu, toplumcaiyi, güzel ve makbul sayılan eylemlerdir; bu manası iledir ki, örf ve âdet zaman ve mekâna göre devamlı de ğ i şir ve geli şir . Ş ayet örf ve âdet “hak”olan dinin kurallarına aykırı hükümler ta şıyorsa geçerlili ğ i kalmaz . )



161

Ceza

Fâtır 35/45 Eğer Allah, yaptıkları yüzünden insanları (hemen) cezalandırsaydı,yeryüzünde hiçbir canlı yaratık bırakmazdı. Fakat Allah, onlarıbelirtilmiş bir süreye kadar erteliyor. Vakitleri gelince (gerekeni yapar).

Kuşkusuz Allah, kullarını görmektedir.(B İ R AÇIKLAMA: İ nsanlara iyi ve kötüyü seçme ve irâde serbestisiverilmesinden dolayı, İ lahi adâlet, tam olarak, bu dünya hayatında de ğ il, Kıyâmet sonrası tecelli edecektir . Dünya hayatındaki adâlet toplumda bui şle görevli insanlara bırakılmı ştır ve onlar da bu görevi adâletle yapıp yapmadıklarından dolayı sorgulanacaktırlar . )

Bakara 2/179 Ey akıl sahipleri! Kısasta sizin için hayat vardır. Umulur ki suçişlemekten sakınırsınız. (B İ R AÇIKLAMA: Kısas intikam için de ğ il, toplumu korumak içindir . )

Nahl 16/126 Eğer ceza verecekseniz, size yapılan işkencenin misliyle ceza verin. Amasabrederseniz, elbette o, sabredenler için daha hayırlıdır.

Şûrâ 42/40 Bir kötülüğün cezası, ona denk bir kötülüktür. Kim bağışlar ve barışısağlarsa, onun mükâfatı Allah'a aittir. Doğrusu O, zâlimleri sevmez.

Şûrâ 42/41 Zulme uğradıktan sonra, kendini savunup hakkını alan kimseye (cezavermek için) bir yol yoktur.

Şûrâ 42/42 Ceza yolu ancak insanlara zulmedenler ve yeryüzünde haksız yeretaşkınlık edenler içindir. İşte onlar için elem dolu bir azap vardır.

Şûrâ 42/43 kim de sabreder ve affederse şüphesiz bu hareketi, yapılmaya değerişlerdendir. (B İ R AÇIKLAMA: Profesör Dr . Salih Tu ğ ’un görü şü alınmı ştır . Cezaları şahıslar de ğ il, yetkili organların onayından geçmek suretiylekesinle şmi ş mahkeme kararıyla Devlet uygular . Aksi dü şünülecek olursa fertler, kendi hakkını bizzat tayin edip almaya kalkı şırlar ki bunun neticesitoplumda düzensizlik, kan davaları ve karma şa meydana gelir . Bazı hallerdebir suçluya verilen ceza, veya kötülü ğ e, e şit derecede dahi olsa kötülüklemukabele, di ğ er insanları, âileleri, hatta bütün bir cemiyeti zarara sokabilir, i şte bu gibi hallerde bazen af gerekebilir . )

Hac 22/60 İşte böyle. Her kim, kendisine verilen eziyetin dengi ile karşılık verir de,bundan sonra kendisine yine bir tecavüz ve zulüm vaki olursa, eminolmalıdır ki, Allah ona mutlaka yardım edecektir. Hakikaten Allah çok bağışlayıcı ve mağfiret edicidir.



162

Adam öldürme-yaralama

Mâ’ide 5/45 Tevrat'ta onlara şöyle yazdık: Cana can, göze göz, buruna burun,kulağa kulak, dişe diş (kar şılık ve cezadır). Yaralar da kısastır (Her yaralama misli ile cezalandırılır). Kim bunu (kısâsı) bağışlarsa kendisi

için o keffâret olur. Kim Allah'ın indirdiği ile hükmetmezse işte onlarzâlimlerdir.(B İ R AÇIKLAMA: Bazı yanlı ş yönlendirilmi ş islam topluluklarında aileninkadın mensupları yaptıkları veya yapmadıkları halde kendilerine isnat edilen cinsel davranı şlardan dolayı ailenin namusunu koruma adına, ailemeclisleri tarafından “töre”gerekçesiyle ölüme mahkum ediliyorlar . Kur’ân’da ve Paygamber a . s .ın sünnetinde katiyen böyle bir pratik yoktur . )

Hırsızlık

Mâ’ide 5/38 Hırsızlık eden erkek ve kadının, yaptıklarına karşılık bir ceza veAllah'tan bir ibret olmak üzere ellerini kesin. Allah izzet ve hikmetsahibidir.

Mâ’ide 5/39 Kim (bu) haksız davranışından sonra tevbe eder ve durumunudüzeltirse şüphesiz Allah onun tevbesini kabul eder. Allah çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir.(B İ R AÇIKLAMA: El kesme ancak islah olmayan ve bilhassa devlet vetoplum malını çalan profesyonel hırsızlar için olmalıdır . Karnını doyurmak için yiyecek çalan bir garibanın elini kesmek, Bir kötülü ğ ün cezası, ona denk bir kötülüktür. Kim ba ğ ı şlar ve barı şı

sa ğ larsa, onun mükâfatı Allah'a aittir. Do ğ rusu O, Zâlimleri sevmez ( Ş ûrâ 42/40:) Âyetine uymaz diye dü şünüyoruz . )

Zinâ

Nûr 24/2 Zinâ eden kadın ve zinâ eden erkekten her birine yüz sopa vurun;Allah'a ve Âhıret gününe inanıyorsanız, Allah’ın dininde (hükümleriniuygularken) onlara acıyacağınız tutmasın. Müminlerden bir gurup daonlara uygulanan cezaya şâhit olsun.

Nûr 24/3 Zinâ eden erkek, zinâ eden veya (Allah'a) ortak koşan kadındanbaşkasıyla evlenemez. Zinâ eden kadın da zinâ eden veya (Allah'a) ortak koşan erkekten başkasıyla evlenemez. Böyleleriyle evlenmek müminlereharâm kılınmıştır.

Nûr 24/5 Ancak bundan sonra tevbe edip ıslâh olanlar müstesnadır. Allah çok bağışlayıcı ve merhametlidir.



163

Nûr 24/6-9 Eşlerine zinâ isnadında bulunup da kendilerinden başka şâhitleriolmayanlara gelince, onların her birinin şâhitliği, kendisinin doğrusöyleyenlerden olduğuna dair Allah adına dört defa yemin ederek şâhitlik etmesi, beşinci defada, (ise), “eğer yalan söyleyenlerden iseAllah'ın lânetinin kendi üzerine olmasını” dilemesidir.

Kadının, kocasının yalan söyleyenlerden olduğuna dair dört defa Allahadına yemin ve şâhitlik etmesi, beşinci defada, “eğer (kocası) doğrusöyleyenlerden ise Allah’ın gazâbının kendi üzerine olmasını” dilemesi,kendisinden (zinâ) ceza(sını) kaldırır.

Fuhuş

Nisâ 4/15-16 Kadınlarınızdan fuhuş yapanlara karşı aranızdan dört şâhit getirin.Eğer (fuhuş yaptığına dair) şâhitlik ederlerse, o kadınları ölüm alıpgötürünceye yahut Allah onlara bir yol açıncaya kadar evlerde

hapsedin.İçinizden fuhuş yapan her iki tarafa ceza verin, eğer tevbe eder,uslanırlarsa artık onlara ceza verip eziyet etmekten vazgeçin; çünküAllah tevbeleri çok kabul eden ve çok esirgeyendir.



164

TOPLUMLAR ARASI İLİŞK İLER

İnsan toplulukları

Yûnus l0/19 İnsanlar sadece bir tek ümmetti, sonradan ayrılığa düştüler...

Mâ’ide 5/48 … (Ey ümmetler!) Sizden her biriniz için bir şeriat ve bir yol koyduk.Eğer Allah dileseydi elbette sizi tek bir ümmet yapardı. Fakat verdiğişeylerde sizi imtihan etmek için ümmetlere ayırdı. Öyle ise iyiliklerdeyarışın. Hepinizin dönüşü Allah’adır. O zaman anlaşmazlığa düşmüş olduğunuz şeyleri size bildirecektir.

Enbiyâ 21/92-93 Hakikaten bu (bütün peygamberler ve onlara îmân edenler) bir tek ümmetolarak sizin ümmetinizdir. Ben de sizin Rabbinizim. Öyle ise banakulluk edin. (İnsanlar) kendi aralarında (din ve devlet) işlerinin birliğinibozdular. Halbuki hepsi bize döneceklerdir.

Hûd ll/117 Halkı iyi olduğu halde Rabbin, haksızlıkla memleketleri helak etmez.

Enfâl 8/45 Ey îmân edenler! Herhangi bir topluluk ile karşılaştığınız zaman sebâtedin ve Allah'ı çok anın ki başarıya ulaşasınız.

Ra'd l3/ll ...Bir toplum kendilerindeki özellikleri değiştirinceye kadar Allah,onlarda bulunanı değiştirmez. Allah bir topluma kötülük diledi mi,artık onun için geri çevrilme diye bir şey yoktur. Onların Allah'tanbaşka yardımcıları da yoktur.

Nahl l6/112 Allah, (ibret için) bir ülkeyi örnek verdi: Bu ülke güvenli, huzurlu idi;ona rızkı her yerden bol bol gelirdi. Sonra onlar Allah'ın nimetlerinekarşı nankörlük ettiler. Allah da onlara, yaptıklarından ötürü açlık vekorku sıkıntısını tattırdı.

Kasas 28/58 Biz, refahından şımarmış nice memleketi helâk etmişizdir. İşte yerleri!Kendilerinden sonra oralarda pek az oturulabilmiştir. Onlara Biz vârisolmuşuzdur.

Hicr 15/4 Helâk ettiğimiz hiçbir ülke yoktur ki hakkında (bizce) bilinen bir yazgıolmasın.

Devlet yapısı

(B İ R AÇIKLAMA: Profesör Dr . Salih Tu ğ ’un görü şü alınmı ştır . Evrenin tek ve mutlak Hâkimi, var olan her şeyi yoktan var eden yüce Allah'tır . Allah insanı yer yüzünde halifesi kılmı ş ve ona iyiyi kötüyü ö ğ retip,denemek için bazı insanları di ğ erlerine üstün; kimini varlıklı ve hakîm,kimini zayıf ve tâbi kılmı ştır .



165

Allah'ın göklerdeki ve yerdeki her şeyi (nice varlık ve imkânları) emrinizeverdi ğ ini, nimetlerini açıkça veya gizlice önünüze alabildi ğ ine serdi ğ ini görmez misiniz? ... (Lokmân 31/20:)

Âyette görüldü ğ ü gibi Allah, dünya hayatında bir çok şeyin seçimini ve

davranı şları, sonunda hesap vermek şartıyla, yer yüzünde halifesi kıldı ğ ıinsanların hür irâdesine bırakmı ştır . İ nsanı yeryüzünde serbest bırakan Allah, Kur’ân'da ona bir devlet şekli de tayin ve tespit etmemi ştir .

Genel yapısı ve belli normları dikkate alındı ğ ında Kur’ân'da belirtilmi ş bir devlet şekli ve rejimi olmadı ğ ı görülüyor . Yüce Allah bunun seçimini deinsanlara bırakmı ştır . İ dare şekli ne olursa olsun Allah idare edenlerindürüst, âdil ve şefkatli olmalarını, yaptıkları i şleri kendi heveslerine görede ğ il toplum yararına ve bilenlere danı şarak ( şûra ile) ve i şi ehline vererek yapmalarını, idare edilenlerin de dürüst ve itâatkâr olmalarını emrediyor .

(Sebe Melikesi): “ Ey ileri gelenler! Verece ğ im emir hakkında bana fikrinizi söyleyin; siz, benim yanımda bulunmadıkça, bir i ş hakkında kesinhüküm vermem” . (Neml 27/32:)

Muhammed a . s . Mûsâ a . s ve Dâvûd a . s . gibi bazı peygamberler aynı zamanda devlet ba şkanı idiler . Muhammed a . s . ile peygamberler devri sonaerdi ğ ine fakat devletler devam etti ğ ine ve Kur’ân-ı Kerim'in hükmü Kıyâmete kadar baki oldu ğ una göre Kur’ân âyetleri, her devirde ve her türde ve her çe şit devlet adamına ve çalı şanına da hitap ediyor diyedü şünüyoruz . Ş urası tarihî bir gerçektir ki Peygamber efendimiz bekaâlemine göçtükten sonra “vefatından sonra” devleti idare edecek olanhalifeler tayinle de ğ il seçimle ba şa gelmi şlerdir . Genelde idareci seçimindekadın erkek ayrımı da yoktur, liyâkat vardır .“Ulu'l-emr” di ğ er âyetlerdeki“ şûra”ve “me şvere “gibi “mutlak emir “ olup kadın erkek ayrımı yapmamaktadır .

Ey îmân edenler! Allah’a itaat edin. Peygamber’e ve sizden olan ulu’l-emre (buyruk sahibi âdil idarecilere) de itaat edin. ... (Nisâ 4/59:)

Devri saadetde Semra Bint-i Nüheyk gibi devlet görevi ifâ eden İ slamtarihinde de, pek çok ilim sahibi Abis Bint-i Sa'd, Bibi Türkan, Cihan Begüm gibi devlet ba şkanlı ğ ı yapan, siyasette etkin rol oynayan, çok sayıda kadınvardır . Hatta Peygamber efendimizin, Ümmü Varaka adlı sahabeden bir kadına, ve muhtemeldir ki, içinde erkeklerin de bulundu ğ u bir cemaata zarurete dayalı olarak e ğ itim maksadıyla Medine'de imamlık yapma göreviverdi ğ i hadislerde nakledilir .

________________ *Ayr . bkz: Dr .Salih Tuğ, İ slam Ülkelerinde Anayasa Hareketleri, İstanbul1969



166

Yüce peygamberiniz Medine şehir devletinde idareyi kendi heva ve hevesine göre yürütmemi ştir . Önce devletin o günkü sınırlarını tespit etmi ş ve o sınırlar içerisinde ya şayan Müslüman, Yahudi, Hıristiyan ve hattamü şrikleri de içeren “ şûra” toplantıları yapmı ş her cemaatin hakkını gözeten ve koruyan 47 maddelik bir “kanuni esasi” yani anayasa metni*

hazırlamı ş ve devleti o yasaya göre şekillendirip idare etmi ştir . Bugünün şartları Medine şehir devletinden çok farklı ve karma şıktır . Onun için burda sünneti nebevi, o kanunları bugün de aynen tatbik etmek şeklinde de ğ il,ülkeleri, toplumun ve bireylerin haklarını gözeten ve koruyan âdil kanunlar yaparak ve devleti, ça ğ ın ihtiyaçlarını kar şılayacak şekilde devamlı geli ştirilen hukukî normlara dayalı kanunlarla idare etmek şeklindeanla şılmalıdır . )

Âl-i İmrân 3/159 (Ey Muhammed!) o vakit Allah'tan bir rahmet ile onlara yumuşak davrandın! Şayet sen kaba, katı yürekli olsaydın, hiç şüphesiz,etrafından dağılıp giderlerdi. Şu halde onları affet; bağışlanmaları için

dua et; iş hakkında onlara danış. Kararını verdiğin zaman da artık Allah'a dayanıp güven. Çünkü Allah, kendisine dayanıp güvenenlerisever.

Sâd 38/26 Ona: “Ey Dâvûd! Seni yeryüzünde halîfemiz kıldık; öyleyse insanlararasında adâletle hükmet, boş arzu ve heveslere uyma, sonra onlar seniAllah yolundan saptırır, Allah yolundan sapanları ise, Hesap Günü'nüunuttuklarından dolayı şiddetli bir azâb bekler” dedik.

Âl-i İmrân 3/161 Bir peygambere, emanete hıyânet yaraşmaz. Kim emanete (devlet vetoplum malına) hıyânet ederse, Kıyâmet günü, hâinlik ettiği şeyin günahıboynuna asılı olarak gelir. Sonra herkese -asla haksızlığauğratılmaksızın- kazandığı tastamam verilir.

Nisâ 4/59 Ey îmân edenler! Allah'a itaat edin. Peygambere ve sizden olan Ulü'1-emre (buyruk sahibi âdil idarecilere) de itaat edin...

İsrâ 17/16 Biz bir memleketi helâk etmek istediğimizde, onun refah içinde yaşayanşımarık elebaşlarına (itaati) emrederiz de onlar orada kötülük işlerler.Böylece o memleket hakkındaki hükmümüz gerçekleşir de oranın altınıüstüne getiririz.

Mali mükellefiyetler (Vergiler)*

Tevbe 9/60 Zekâtlar (sadakat) Allah'tan bir farz olarak yoksullara, düşkünlere, onutoplayan memurlara, kalpleri müslümanlığa ısındırılacaklara verilir;insanları boyunduruktan, borçluları borçtan kurtarmak için, Allahyolunda olanların ve yolda kalanların uğruna sarfedilir.

________________ Ayr . bkz: Dr .Salih Tuğ, İ slam Vergi Hukukunun Ortaya Çıkı şı, İstanbul1983.



167

(B İ R AÇIKLAMA: Hz . Peygamberin sa ğ lı ğ ında, Medine Ş ehir DevletindeMüslümanlardan toplanan “zekât” di ğ er vergilerle birlikte devlet tarafından toplanmı ştır . )

Savaş ve Cihad *(B İ R AÇiKLAMA: İ slam bir barı ş dinidir . Dini, vatanı, zulme u ğ rayankorunmasız kimseleri savunmayı emreder fakat a şırı gitmeyi yasaklar . “Cihad” da di ğ er bazı kavramlar gibi İ slami mefhumlar arasında en yanlı ş anla şılan kavramlardan biridir . “Cihad” dini yaymak için de ğ il, korunma(savunma) için verilen topyekûn mücadeledir . Dini yayma sava şı: Öyleyse, sen (Ey Muhammed!) inkârcılara uyma,onlara boyun e ğ me; bununla (Kur’ân ile) onlara kar şı olanca gücünlebüyük bir sava ş ver. (Furkan 25/52:) âyetinde belirtildi ğ i gibi Kur’ân'la,ilimle olur . Di ğ er taraftan en makbul “cihad,” ise şahsın kendi nefsinin

heves ve hevasına kar şı ve kendi nefsini ıslâh ile onu tekamül ettirmek içinverece ğ i zor sava ştır . İ slamiyet bazı kasıtlı tenkitçilerin ileri sürdü ğ ü gibi,kesinlikle, bir şiddet dini de ğ ildir . )

Hac 22/38-39 Şüphesiz, Allah inananları savunur. Doğrusu Allah hiçbir haini,nankörü sevmez. Haksızlığa uğratılarak kendilerine savaş açılan(Müslüman) kimselerin karşı koyup (kendilerini savunma maksadıyla) savaşmalarına izin verilmiştir. Allah onlara yardım etmeye elbetteKadir'dir.

Bakara 2/190 Sizinle savaşanlarla Allah yolunda savaşın, sakın aşırı gitmeyin;

doğrusu Allah aşırı gidenleri sevmez.Tevbe 9/4 Ancak, kendileriyle sizin (ey inananlar) bir anlaşma yapmış

bulunduğunuz Allah'tan başkalarına tanrılık yakıştıranlar arasındansize karşı yükümlülüklerinde bundan böyle bir kusur işlemeyen ve sizekarşı kimseye arka çıkmayan kimseler bu söylenenlerin dışındadırlar;öyleyse onlarla olan anlaşmanıza, üzerinde anlaştığınız süre doluncayakadar riayet edin. (Ve bilin ki) Allah, yalnızca, kendisine karşısorumluluk bilinci içinde olanları sever.

Mümtehine 60/9 Allah, ancak size karşı din uğruna savaşanları, sizi yurtlarınızdan

çıkaranları ve çıkarılmanıza yardım edenleri dost edinmenizi yasak eder; kim onları dost edinirse zâlimdir.

Tevbe 9/14-15 Onlarla savaşın ki, Allah sizin ellerinizle onları cezalandırsın: onlarırezil etsin, sizi onlara galip kılsın ve mü’min toplumun gönülleriniferahlatsın ve onların kalplerindeki öfkeyi gidersin. … ___________________ * Ayr . bkz: Dr . Ahmet Yaman, İ slam Devletler Hukukunda Sava ş, İstanbul1998.



168

Enfâl 8/60 Onlara (düşmanlara) karşı gücünüz yettiği kadar kuvvet (her çeşit vasıtave ekonomik güç) ve savaş atları (devrin en ileri savaş vasıtaları ve tekniği) hazırlayın. Onlarla Allah’ın düşmanını, sizin düşmanınızı ve bunlardanbaşka sizin bilmediğiniz fakat Allah’ın bildiği diğer düşmanları(caydırır) korkutursunuz. Allah yolunda her ne harcarsanız karşılığı

size tam olarak ödenir. Size zulmedilmez.Bakara 2/193 Fitne tamamen yok edilinceye ve din (kulluk) de yalnız Allah için

oluncaya kadar onlarla savaşın. Şayet vazgeçerlerse zâlimlerdenbaşkasına düşmanlık ve saldırı yoktur.

Hucurât 49/9-10 Eğer mü'minlerden iki grup çatışırsa onlar arasında barışı sağlayınız;eğer biri diğeri üzerine saldırırsa, saldıranlara karşı Allah’ınbuyruğuna (sulha) dönmelerine kadar savaşınız; eğer dönerlersearalarını adâletle bulunuz, âdil davranınız, şüphesiz Allah âdildavrananları sever. Müminler ancak kardeştirler. Öyleyse

kardeşlerinizin arasını düzeltin ve Allah'tan korkun ki esirgenesiniz.(B İ R AÇIKLAMA: İ slamiyetin bazı kasıtlı tenkitçileri:Ve harâm aylar sona erince artık nerede kıstırırsanız mü şrikleri öldürün;tutsak edin; çevirip ku şatın; gözetlenebilecek her yerde bekleyip onları gözetleyin. Ama e ğ er dönüp tevbe ederler, salâta katılırlar ve arındırıcı yükümlülüklerini yerine getirirlerse, artık bırakın yollarına gitsinler:Çünkü, her halükarda Allah çok acıyıp-esirgeyen gerçek ba ğ ı şlayıcıdır. (Tevbe 9/5:)

Âyetini misal göstererek, haksızca İ slamın bir şiddet dini oldu ğ unu ileri sürüyorlar . Arabistan'da yaygın islam öncesi bir örfe göre, Muharrem, Receb, Zilkâde ve Zilhicce ayları, kabileler arası saldırmazlık ya damütareke anlamında "harâm" aylar olarak kabul edilirdi . Kur’ân, bumütareke dönemlerini korumak ve ço ğ u zaman birbiriyle kavgalı olankabileler arasında barı şı yerle ştirip geli ştirmek amacıyla bu eski örfü ilgaetmemi ş , tersine destekleyip güçlendirmi ştir . Yine bu konuda:

Saldırmazlık örfünün geçerli oldu ğ u aylarda size saldıranlara siz dekar şılık verin: zira saldırmazlık örfünün ihlali, âdil kar şılık (yasasın)atâbidir. Böylece, e ğ er bir kimse size saldırıda bulunursa siz de onunsaldırdı ğ ı gibi saldırın; ancak Allah'a kar şı sorumlulu ğ unuzun bilincindeolun ve Allah'ın, kendisine kar şı sorumluluk bilinci ta şıyanların yanındaoldu ğ unu bilin. (Bakara 2/194: ) .

Sana saldırmazlık örfünün geçerli oldu ğ u ayda sava şmanın hükmünüsoruyorlar. De ki: "O ayda sava şmak çirkin bir şeydir; ancak insanları Allah yolundan çevirmek, O'nu inkar etmek ve Mescid-i Harâm(a girmekten onları menetmek) ve halkını oradan sürmek, (bütün bunlar) Allah katında daha da kötüdür, çünkü zulüm ve baskı öldürmekten dahakorkunçtur." (Dü şmanlarınız,) güçleri yetse, inancınızdan döndürünceyekadar sizinle sava şmaktan vazgeçmeyeceklerdir.



169

Ama sizden biri îmânından döner ve hakikati inkâr eden biri olarak ölürse, böyle birinin yapıp-ettikleri bu dünyada da öteki dünyada da bo şa gidecektir; i şte böyleleri içinde ya şayıp kalacakları ate şe mahkumkimselerdir. (Bakara 2/217:)

Yukarıdaki âyetlerde, andla şmadan do ğ an yükümlülüklerini yerine getirmeyen saldırgan bir toplulukla, kendili ğ inden içine girilmi ş bulunulanbir sava ş hali sözkonusudur . Kur’ân'ın her âyeti, Kur’ân'ın bütünü gözönünde bulundurulup bütünlük içinde de ğ erlendirilmeye çalı şılarak okunmalı, anlamlandırılmalı ya da yorumlanmalıdır . Yukarıda, inananların sava ş içinde bulundukları mü şrikler arasında vakiolması mümkün ihtida (islamı kabul etme) olayından söz eden âyet de Kur’ân'ın temel ilkeler örgüsü içinde de ğ erlendirilmelidir . Bunlardan biride :

Dinde zorlama yoktur…(2:256:)ilkesidir . Bu ilke, inananların zora ba şvurarak insanların dinlerinide ğ i ştirmeye giri şmelerinin kesin bir biçimde yasak oldu ğ unu ortayakoymaktadır ki, bu da Müslümanların, ba ş e ğ dirdikleri bir dü şmandankurtulma şartı olarak İ slam'ı benimsemesini istemeleri ya da beklemeleriihtimalini ortadan kaldırmaktadır . Bunun gibi, yine Kur’ân:

"Sizinle sava şanlarla Allah yolunda siz (de) sava şın; fakat a şırı gitmeyin,çünkü muhakkak ki Allah a şırı gidenleri sevmez. (Bakara 2:190) ve

“… E ğ er sizi kendi halinize bırakmazlar, size barı ş teklif etmez ve ellerini çekmezlerse, o zaman onları yakalayın, ele geçirdi ğ iniz zaman öldürün;i şte böylelerine kar şı size (sava şmanız için) apaçık yetki verdik.” (Nisâ4/91:)

şeklinde ölçüler koymaktadır . Bütün bunlardan anla şılaca ğ ı gibi, Kur’ân’daki İ slamda sava şa ancak savunma veya caydırma amacıyla izinvardır . ))

Ankebût 29/6 Hak uğrunda cihad eden, ancak kendisi için cihad etmiş olur. DoğrusuAllah, âlemlerden müstağnidir (O'nun hiçbir şeye ihtiyacı yoktur).

Âl-i İmrân 3/147-148 (Allah yolunda savaşıp sabredenler) “Rabbimiz! Günahlarımızı veaşırılığımızı bağışla, ayaklarımızı sabit kıl ve inkârcı halka karşı bizeyardım et” den başka birşey söylemediler. Allah da onlara, hem budünya ödülünü, hem de öteki dünya ödülünün en güzelini verdi. VeAllah, iyilik yapanları sever.

Âl-i İmrân 3/142 Yoksa Allah içinizden (öncelikle) cihad edenleri ve sabredenleribelirtmeden (siz) Cennete gireceğinizi mi sanıyordunuz?



170

Nisâ 4/95-96 Müminlerden -özür sahibi olanlar dışında- (Ev ve yurtlarında)

oturanlarla malları ve canlarıyle Allah yolunda cihad edenler birolmaz. Allah, malları ve canları ile cihad edenleri, derece bakımındanoturanlardan üstün kıldı. Gerçi Allah hepsine de cenneti vadetmiştir;

ama mücahidleri, oturanlardan çok büyük bir ecirle üstün kılmıştır.Kendinden dereceler, bağışlama ve rahmet vermiştir. Allah çok bağışlayıcı ve esirgeyicidir.

Âl-i İmrân 3/139 Gevşemeyin, üzülmeyin şayet inanmışsanız, mutlaka siz üstün gelenolursunuz.

EnfâI 8/58 (Anlaşma yaptığın) bir kavmin hâinlik yapmasından korkarsan, sen de(onlarla yaptığın ahdi) aynı şekilde bozduğunu kendilerine bildir. ÇünküAllah, hâinleri sevmez.

EnfâI 8/61 Eğer onlar barışa yanaşırlarsa sen de ona yanaş ve Allah'a tevekkül et,çünkü O işitendir, bilendir.



171

PEYGAMBERLER ve KISSALARI

Yûsuf 12/111 And olsun ki (geçmiş peygamberler ve ümmetlerinin) kıssalarında, aklıolanlar için pekçok ibretler (ve iyi örnekler) vardır. …

Hûd 11/120 Peygamberlerin başından geçenler olarak, sana anlattığımız her şey,senin gönlünü pekiştirmemizi sağlar; sana bu belgelerle gerçek;inananlara da öğüt ve hatırlatma gelmiştir.

Âdem a.s.

Bakara 2/30 Rabbin meleklere: “Ben yeryüzünde bir halife (insan) var edeceğim”demişti. Melekler (O'na) “orada bozgunculuk yapacak kanlar, akıtacak birini mi var edeceksin” dediler...

Bakara 2/31 Allah, Âdem'e bütün isimleri öğretti. Sonra onları meleklerin önünekoydu: “Eğer siz sözünüzde sadık iseniz, şunların isimlerini banabildirin”, dedi.

Bakara 2/32 Melekler: “Ya Rab! Seni noksan sıfatlardan tenzih ederiz. Senin bizeöğrettiklerinden başka bizim bilgimiz yoktur. Şüphesiz Alîm ve Hakîmolan ancak Sensin” dediler.

Bakara 2/33 (Allah): “Ey Âdem! Eşyanın isimlerini meleklere anlat,” dedi. Âdemonların isimlerini anlatınca (Allah Meleklere hitaben): “Ben size,muhakkak semavât ve arzda görülmeyenleri (oradaki sırları) bilirim;

bundan öte, gizli ve açık yapmakta olduklarınızı da bilirim, dememiş miydim?” dedi.

Tâ-Hâ 20/115 Andolsun biz, daha önce de Âdem'e ahid (emir ve vahiy) vermiştik. Nevar ki o, (ahdi) unuttu. Onda azim de bulmadık.

Tâ-Hâ 20/117 Bunun üzerine: Ey Âdem! dedik, bu (Şeytan), hem senin için hem deeşin için büyük bir düşmandır. Sakın sizi Cennetten çıkarmasın; sonrayorulur, sıkıntı çekersin!

Tâ-Hâ 20/118-119 Şimdi burada senin için ne acıkmak vardır, ne de çıplak kalmak. Yine

burada sen, susuzluk çekmeyecek, sıcaktan da bunalmayacaksın.

A’râf 7/19 ”Ey Âdem! Sen ve eşin Cennette kalın ve istediğiniz yerden yiyin, yalnızşu ağaca yaklaşmayın yoksa zâlimlerden olursunuz.”

A’râf 7/20 Bunun üzerine. Şeytan, onlara, (o ana kadar) farkında olmadıklarıçıplaklıklarını göstermek için onlara fısıldadı: “Rabbinizin sizi buağaçtan uzak tutması melek olmanız veya burada temelli kalmanızı(sonsuza kadar yaşamanızı) önlemek içindir.”



172

A’râf 7/21 Ve onlara: “Ben gerçekten sizin iyiliğinizi isteyen biriyim” diye de antverdi.

A’râf 7/22 Böylece onların yanılmalarını sağladı. Ağaçtan (meyve) tattıklarındabirden çıplaklıklarının farkına vardılar. Cennet yapraklarından

toplayarak üzerlerini örtmeye koyuldular. Bunun üzerine Rablerionlara: “Ben sizi o ağaçtan menetmemiş miydim? Şeytanın size apaçık düşman olduğunu söylememiş miydim?” diye seslendi.

A’râf 7/23 Her ikisi: “Rabbimiz! Kendimize yazık ettik; bizi bağışlamaz ve bizemerhamet etmezsen biz kaybedenlerden oluruz” dediler.

Bakara 2/36 Şeytan onların ayaklarını kaydırıp haddi tecavüz ettirdi ve içindebulundukları (Cennetten) onları çıkardı. Bunun üzerine: “Bir kısmınız(İnsanlar ve Şeytan) diğerine düşman olarak ininiz, sizin için yeryüzündebarınak ve belli bir zamana dek yaşamak vardır” dedik.

Bakara 2/37 Bu durum devam ederken Âdem, Rabbinden bir takım ilhamlar aldı vederhal tevbe etti. Çünkü Allah tevbeleri kabul eden ve merhameti bololandır.(B İ R AÇIKLAMA: Hıristiyan ve İ slam inancı arasında bu konuda önemli bir fark vardır; onlara göre, Âdem a . s . , “bu asli günah omuzları üzerinde”olarak; İ slam'a göre ise, etti ğ i tevbe kabul edildikten sonra “günahsız” veilk “peygamber” sıfatıyla ve “ba ğ ı şlanmı ş” bir kul olarak yeryüzüneindirilmi ştir . Hristiyanlıktaki “asli günah” mefhumu bu sebeble İ slamdareddedilir; onlar dünyaya ula ştıklarında tevbeleri sonucu günahsız haldeidiler!)

A’râf 7/24-25 (Allah): “Birbirinize düşman olarak inin, siz yeryüzünde bir müddetiçin yerleşip geçineceksiniz. Orada yaşar, orada ölür ve oradan dirilipçıkarılırsınız” dedi.

A’râf 7/26 Ey insanoğulları! Size yücelerden hem çıplaklığınızı örtecek, hem de sizisüsleyecek giyim-kuşam (yapma bilgisi) bahşettik. Takvâ (her an, her düşünce ve harekette Allah'ın emirlerine uyarak, O'nun rızâsını kazanmayıgaye edinerek yaşamak) örtüsü ise bunlardan daha hayırlıdır. Allah'ınbu âyetleri öğüt almanız içindir.

Mâ’ide 5/27 Onlara, Âdem'in iki oğlunun haberini gerçek olarak anlat: Hani birerkurban takdim etmişlerdi de birisinden kabul edilmiş, diğerinden isekabul edilmemişti. (Kurbanı kabul edilmeyen kardeş, kıskançlık yüzünden), “Andolsun seni öldüreceğim” dedi. Diğeri de “Allah ancak takvâ sahiplerinden (her an, her düşünce ve harekette Allah'ın emirlerineuyarak, O'nun rızâsını kazanmayı gaye edinerek yaşayanlardan) kabul eder.



173

Mâ’ide 5/28 Andolsun ki sen, öldürmek için bana elini uzatsan (bile) ben sana,öldürmek için el uzatacak değilim. Ben, âlemlerin Rabbi olan Allah'tankorkarım.

Mâ’ide 5/29 Ben istiyorum ki, sen, hem benim günahımı hem de kendi günahını

yüklenip ateşe atılacaklardan olasın; zâlimlerin cezası işte budur” dedi.Mâ’ide 5/30 Nihayet nefsi onu, kardeşini öldürmeye itti ve onu öldürdü; bu yüzden

de kaybedenlerden oldu.

Mâ’ide 5/31 Derken Allah, kardeşinin cesedini nasıl gömeceğini ona göstermek içinyeri eşeleyen bir karga gönderdi. (Katil kardeş) “Yazıklar olsun bana!Şu karga kadar da olamadım mı ki, kardeşimin cesedini gömeyim” dedive ettiğine yananlardan oldu.

A’râf 7/27 Ey insanoğulları! Annenizin ve babanızın Cennetten çıkarılmasına yol

açtığı gibi, şeytan'ın sizi de ayartmasına izin vermeyin; o,çıplaklıklarının farkına varsınlar diye, onları Allah'a karşı (sorumluluk bilinci) örtülerinden yoksun bırakmıştı.Muhakkak ki o ve avanesi, onları hiç farkedemiyeceğiniz yerde vebiçimde sizi de pusuda bekliyorlar. Biz şeytanları inanmıyanlara dostkılarız.

İdrîs a. s.

Meryem 19/56-57 Ey Muhammed! Kitab'da İdrîs'i de an; çünkü o, doğru birpeygamberdi. Onu yüce bir yere yükselttik.

Nûh a. s.

Ankebût 29/14-15 And olsun ki, Nûh'u milletine gönderdik; aralarında bin yıldan elli yıleksik kaldı. Sonunda onlar zulümlerini sürdürürken tufan kendileriniyakalayıverdi. Fakat biz onu ve gemidekileri kurtardık ve bunuâlemlere bir ibret yaptık.

A’râf 7/59 Hiç kuşkusuz Nûh'u halkına elçi gönderdik. O da: “Ey milletim!Allah'a kulluk edin, O'ndan başka tanrınız yoktur; doğrusu sizin için

büyük günün azâbından korkuyorum” dedi .

Şu’arâ 26/106-110 Kardeşleri Nûh onlara: “Allah'a karşı gelmekten sakınmaz mısınız?Doğrusu ben size gönderilmiş güvenilir bir elçiyim. Allah'tan sakının vebana itaat edin. Buna karşılık sizden bir ücret istemiyorum. Benimecrim ancak âlemlerin Rabbine aittir. Öyleyse artık Allah'a karşısorumluluk bilinci taşıyın ve benim izimden yürüyün.



174

Nûh 71/5-7 (Sonra Nûh):Rabbim! Dedi, doğrusu ben kavmimi gece gündüz (îmâna)dâvet ettim; fakat benim dâvetim, ancak (Senden) uzaklaşmalarınıartırdı. Gerçekten de (îmâna gelmeleri ve böylece) günahlarınıbağışlaman için onları ne zaman dâvet ettiysem, parmaklarınıkulaklarına tıkadılar ve (günah) elbiselerine büründüler, ayak dirediler,

kibirlendikce kibirlendiler. Nûh 71/8-14 Sonra, ben kendilerini (topluca) yüksek sesle çağırdım, sonra onlarla

hem açıktan açığa hem de gizli gizli konuştum: “Rabbinizdenbağışlanma dileyin; doğrusu O çok bağışlayandır. Size gökten bol bolyağmur indirsin, sizi çokca mallar ve evlâtlarla desteklesin; sizin içinbahçeler var etsin, ırmaklar akıtsın; size ne oluyor da Allah'abüyüklüğü yakıştıramıyorsunuz? Oysa sizi türlü türlü merhalelerdengeçirerek O yaratmışdır.” dedim.

Şu’arâ 26/111 “Sana mı inanacağız? Sana en rezil ve aşağılık kimseler uymaktadırlar”

dediler.Şu’arâ 26/116 “Ey Nûh! Eğer bu işe son vermezsen, şüphesiz taşlanacaklardan

olacaksın” dediler.

Hûd 11/32 “Ey Nûh! Bizimle cidden tartıştın; hem de çok tartıştın. Doğrusözlülerden isen tehdid ettiğin azâbı başımıza getir” dediler.

Kamer 54/10 Bunun üzerine (Nûh) Rabbine: “Doğrusu ben yenik düştüm; banayardım et” diye yalvardı.

Nûh 71/21-23 Nûh: “Rabbim! Doğrusu bunlar bana başkaldırdılar ve serveti veçocuğu kendi ziyan ve kayıbını artırmaktan başka bir işe yaramayankimseye uydular; birbirinden büyük desise, hile ve düzenler kurdular,insanlara, sakın tanrılarınızı bırakmayın, Ved, Suvâ, Yeğüs, Yeük veNesr putlarından asla vazgeçmeyin dediler.

Nûh 71/24 Evet onlar gerçektende birçoklarını saptırdılar. Sen de bu hâinlerinyalnızca şaşkınlığını artır!”

Şua'ra 26/117-118 Nûh: “Rabbim! Milletim beni yalanladı. Benimle onların arasında Senhüküm ver...”

Nûh 71/26-27 “...Yeryüzünde hiçbir inkârcı bırakma. Doğrusu sen onları bırakırsansana kulluk edenleri saptırırlar; sadece ahlâksız ve çok inkârcıdanbaşkasını doğurup yetiştirmezler.

Nûh 71/28 Rabbim! Beni, anamı babamı, evime mü'min (inanmış) olarak gireni,bütün inanan kadın ve erkekleri bağışla; zâlimlerin de yalnız helâkınıartır.”



175

Hûd 11/36-37 Nûh'a: “senin milletinden, inanmış olanlardan başkası inanmıyacaktır,onların yapageldiklerine üzülme; nezâretimiz altında, sanabildirdiğimiz gibi gemiyi yap. Haksızlık edenler için bana başvurma,çünkü onlar suda boğulacaktır” diye Allah tarafından vahyolundu.

Hûd 11/38 Gemiyi yaparken milletinin ileri gelenleri yanına uğradıkça onunla alayederlerdi...

Kamer 54/11-12 Biz de bunun üzerine seller gibi boşalan bir su ile göğün kapılarını açtık ve topraktan da kaynaklar fışkırtttık ki sular önceden takdir edilmiş bir ölçüye göre birleşsin (ve yükselsin).

Hûd 11/40 Buyruğumuz gelip yeryüzünde sular taşkınlar halinde kaynamayabaşlayınca, “her cinsten birer çifti ve aleyhinde karar verilmiş olanındışında kalan çoluk çocuğunu ve inananları gemiye bindir” dedik. Pek az kişi onunla beraber inanmıştı.

Kamer 54/13-14 Ama onu tahtalar ve (su geçirmez) lifler ile yapılmış o (gemi) ile taşıdık.O (Gemi) gözlerimizin önünde, nankörce reddedilen Nûh'a bir mükâfatolarak (korumamız altında) akıp gitti.

Hûd 11/42 Gemi, dağlar gibi dalgalar içinde onları götürürken, Nûh, bir kenardaayrı kalan oğluna: “Ey oğulcuğum! Bizimle beraber gel, kâfirlerlebirlikte olma” diye seslendi.

Hûd 11/43 Oğlu: “dağa sığınırım, beni sudan kurtarır” deyince, Nûh: “BugünAllah'ın buyruğundan, O'nun acıdıkları dışında, kurtulacak yoktur”dedi. Aralarına dalga girdi, oğlu da boğulanlara karıştı.

Hûd 11/45 Nûh Rabbine seslendi: “Rabbim! Oğlum benim âilemdendi. DoğrusuSenin vâdin haktır. Sen hükmedenlerin en âdili en söz geçirenisin” dedi.

Hûd 11/46 Allah: “Ey Nûh! O senin âilenden değil; çünkü o iyi ve doğru olmayanbir şey yaptı. Ayrıca hakkında bilgi sahibi olmadığın bir şeyi Ben'denisteme; böylece, sana câhillerden olmamanı öğütlüyorum.”

A’râf 7/64 Onu yalanladılar; biz de onu ve gemide beraberinde olanları kurtardık,âyetlerimizi yalan sayanları suda boğduk, çünkü onlar kör bir milletti.

Hûd 11/44 Yere, “Suyunu çek”, göğe, “Ey gök sen de tut!” denildi. Su çekildi iş debitti; gemi Cûdî'ye oturdu. “Haksızlık yapan millet Allah'ınrahmetinden uzak olsun” denildi.

Kamer 54/15 Ve onu bir ibret (işaret) olarak bıraktık. Bundan ders alan (düşünen)yok mudur?



176

Hûd a. s.

A’râf 7/65 Âd milletine de (Nûh milletinin yerine getirilenler) kardeşleri Hûd'ugönderdik. Dedi ki: “Ey milletim! Allah'a kulluk edin, O'ndan başkatanrınız yoktur; karşı gelmekten sakınmaz mısınız?”

Hûd 11/52 “Ey milletim! Rabbinizden mağfiret dileyin, sonra O'na tevbe edin kisize gökten bol bol yağmur göndersin, kuvvetinize kuvvet katsın,suçlular olarak yüz çevirmeyin.”

Hûd 11/53 “Ey Hûd! Sen bize bir belge getirmeden, senin sözünden ötürütanrılarımızı terketmeyiz ve sana inanmayız” dediler.

Şu’arâ 26/123 Âd (kavmi) de peygamberlerini yalancılıkla suçladı.

Şu’arâ 26/124-127 Kardeşleri Hûd onlara şöyle demişti: “(Allah'a kar şı gelmekten)

sakınmaz mısınız? Bilin ki, ben size gönderilmiş güvenilir bir elçiyim.Öyleyse, artık Allah'a karşı sorumluluk bilinci taşıyın ve bana itaatedin. Hem ben bunun için sizden bir karşılık da beklemiyorum; benimkarşılığımı vermek ancak âlemlerin Rabbine aittir.

Şu’arâ 26/128-130 Her tepede cehâlet eseri (putperest) anıtlar, tapınaklar mıyükselteceksiniz? Ve sonsuza kadar yaşayacağınız kuruntusuyla,sapsağlam yapılar mı edineceksiniz? Ve başkalarının hukukuna eluzattığınız zaman, hiçbir sınır tanımadan, hep böyle zorbalık mıyapacaksınız?

Şu’arâ 26/131-135 Artık Allah'tan sakının ve bana itaat edin. Düşünebileceğiniz bütün(iyilikleri) size veren (Allah'tan yana) duyarlı olun. Size sürüleri,çocukları, bahçeleri ve pınarları O vermiştir. Doğrusu, ben sizin için obüyük ve zorlu günün azâbından korkuyorum.”

Şu’arâ 26/136-138 “Bize öğüt veriyor olsan da, olmasan da, bizim için fark etmez” dediler.Bu atalarımızın tutumundan başka bir şey değil ki! Hem (bu yüzden) azâba uğrayacak da değiliz.

A’râf 7/66 Milletinin inkârcı ileri gelenleri: “Biz senin beyinsiz olduğunu görüyorve seni yalancılardan sanıyoruz” dediler.

Şu’arâ 26/139 Böylece onu yalanladılar...

A’râf 7/67 Hûd: “Ey kavmim! Bende akıl kıtlığı yok. Aksine ben âlemlerin Rabbitarafından gönderilmiş bir peygamberim” dedi.

Hûd 11/59 İşte Âd (kavmi). Rablerinin âyetlerini inkâr ettiler; O'nunpeygamberlerine âsi oldular ve inatçı her zorbanın emrine uydular.



177

Hûd 11/60 Onlar hem bu dünyada hem de Kıyâmet gününde lânete tabitutuldular. Biliniz ki, Âd (kavmi) Rablerini inkâr ettiler. (Şunu da) bilinki Hûd'un kavmi Âd, Allah'ın rahmetinden uzak kılındı.

Fussilet 41/15 Âd milleti yeryüzünde haksız yere büyüklük taslamış ve “Bizden daha

kuvvetli kim vardır?” demişti. Onlar kendilerini yaratan Allah’ınonlardan daha güçlü olduğunu görmüyorlardı değil mi? Âyetlerimizibile bile inkâr ediyorlardı.

Fussilet 41/16 Rezillik azâbını onlara dünya hayatında tattırmak için o uğursuzgünlerde üzerlerine dondurucu bir kasırga gönderdik. Âhıret azâbı iseçok daha alçaltıcıdır ve onlar yardım da görmezler.

Ahkâf 46/24 Sonuçta yoğun bir bulutun vâdilerine doğru yaklaştığını gördüklerinde:“Bu bize yağmur getirecek olan buluttur” dediler. Hûd: “Hayır o, sizinçabuklaşmasını istediğiniz acıklı azâbı haber veren bir rüzgârdır.

Ahkâf 46/25 O (rüzgâr) Rabbinin emriyle her şeyi mahvedip yıkar, mahveder” dedi.Onlar öylesine çarçabuk silinip gittiler ki geride evlerininharabelerinden başka bir şey görünmez oldu...

A’râf 7/72 Biz rahmetimizle, Hûd'u ve beraberinde bulunanları kurtardık,âyetlerimizi yalan sayarak inanmıyanların kökünü kestik.

Sâlih a.s.

Hûd 11/61 Semûd milletine de (Âd milletinin yerine getirilenler) kardeşleri Sâlih'igönderdik: “Ey milletim! Allah'a kulluk edin, O'ndan başka tanrınızyoktur; sizi yeryüzünde yaratıp orayı imar etmenizi dileyen O'dur.Öyleyse O'ndan mağfiret dileyin, sonra da O'na tevbe edin. Rabbimsize yakın ve duaları kabul edendir” dedi. “Ey Sâlih! Sen bundan önce,aramızda büyük ümitler beslenen biriydin; şimdi babalarımızıntaptıklarına bizi tapmaktan men mi ediyorsun? Doğrusu bizi çağırdığınşeyden şüphe ve endişedeyiz” dediler.

Şu’arâ 26/141-152 Semûd (kavmi) de peygamberlerini yalancılıkla suçladı. KardeşleriSâlih onlara şöyle demişti: “(Allah'a kar şı gelmekten) sakınmaz mısınız?

Bakın ben size gönderilen güvenilir bir elçiyim, öyleyse, artık Allah'tansakının ve bana itaat edin. Hem ben bunun için sizden bir karşılık dabeklemiyorum; benim karşılığımı vermek ancak âlemlerin Rabbineaittir. Siz bulunduğunuz hal üzere, burada bahçelerde, pınarbaşlarında, ekinler, salkımları sarkmış hurmalıklar arasında hep böylegüvenlik içinde bırakılacağınızı mı, ve dağlarda hep böyle ustalıklaevler yontabileceğinizi mi sanıyorsunuz? öyleyse, artık Allah'tan yanabilinç ve duyarlılık gösterin ve bana itaat edin; ölçüyü aşanların sözüneuymayın.”



178

Neml 27/47 “Sen ve beraberindekiler yüzünden uğursuzluğa uğradık” dediler.Sâlih: “Uğursuzluğunuz Allah katındandır; belki imtihanaçekilen bir milletsiniz,” dedi.

Neml 27/48 O şehirde yeryüzünde bozgunculuk yapan düzen ve uyumdan yana

olmayan dokuz kişi (veya kabile) vardı. Neml 27/49 Bunlar Allah adına yemin ederek aralarında anlaşıp “ona ve âilesine

geceleyin baskın yapalım, sonra da ona arka çıkanlara, rahatlıkla,âilesinin yok edilişinde biz bulunmadık, şüphesiz biz doğruyusöylüyoruz diyelim” dediler.

Neml 27/50-53 Onlar düzen kurdular; biz de onlar farkında olmadan, onlarınplanlarını altüst ettik. Bak işte, tuzaklarının akıbeti nice oldu; Onlarıda, (kendilerine uyan) kavimlerini de (nasıl) toptan helak ettik! iştehaksızlıkları yüzünden çökmüş evleri! Anlayan bir kavim için elbette

bunda bir ibret vardır, îmân edip Allah'a karşı gelmekten sakınanlarıise kurtardık.

Şu’arâ 26/153-154 “Sen şüphesiz büyülenmiş birisin; bizim gibi bir insandan başka bir şeydeğilsin. Eğer doğru sözlü isen bir belge getir.”

Hûd 11/63-64 (Sâlih): “Ey kavmim! Eğer ben Rabbimden (verilen) apaçık bir delilüzerinde isem ve O bana kendinden bir rahmet (peygamberlik) vermişse, buna ne dersiniz? Bu durum karşısında O'na âsi olursambeni Allah'tan (O'nun azâbından) kim korur? O zaman siz de bana ziyanvermekten fazla bir şey yapamazsınız. Ey kavmim! İşte size mûcizeolarak Allah'ın devesi. Onu bırakın, Allah'ın arzında yesin (içsin). Onakötülük dokundurmayın; sonra sizi yakın bir azap yakalar” dedi.

Kamer 54/28 Onlara, sıralarına göre, kuyu suyunun kendileriyle o deve arasında payedilmiş olduğunu söyle!

A’râf 7/76-77 Büyüklük taslayanlar, “sizin inandığınızı biz inkâr ediyoruz” dediler venihayet dişi deveyi kesip; Rablerinin buyruğuna baş kaldırdılar: “EySâlih, eğer sen peygambersen bizi tehdit ettiğin azâba uğrat” dediler.

A’râf 7/78 Bunun üzerine onları bir sarsıntı tuttu ve oldukları yerde diz üstüçöküverdiler.

Zâriyât 51/44 Onlar Rabbinin buyruğundan çıkmışlardı bunun üzerine, bakınıpdururlarken ceza yıldırımı onları yakaladı.

Zâriyât 51/45 Ayağa kalkacak güçleri kalmadı, yardım da görmediler.



179

Hûd 11/66 Emrimiz gelince, Sâlih'i ve onunla beraber îmân edenleri, bizden birrahmet olarak (azaptan) ve o günün zilletinden kurtardık. ŞüphesizRabbin kuvvetlidir, (her şeye) galip gelendir.

Hûd 11/67-68 Zulmedenleri de o korkunç ses yakaladı ve yurtlarında diz üstü

çökekaldılar. Sanki orada hiç yaşamamışlardı. Bilin ki, Semûd milletiRabbini inkâr etmişti. Bilin ki, Semûd milleti milleti (Allah’ınrahmetinden) uzak kılındı.

İ brâhîm a. s.

Âl-i İmrân 3/65 Ey Kitab Ehli! İbrâhîm hakkında niçin tartışıyorsunuz? Tevrat da İncilde şüphesiz ondan sonra indirilmiştir. Akletmiyor musunuz?

Âl-i İmrân 3/67 İbrâhîm, Yahudi de Hıristiyan da değildi, ama doğruya yönelen bir

müslimdi; puta tapanlardan değildi.

Bakara 2/124 Bir zamanlar Rabbi İbrâhîm'i bir takım kelimelerle sınamış, onları tamolarak yerine getirince: Ben seni insanlara önder yapacağım, demişti.“Soyumdan da (önderler yap, ya Rabbim!)” dedi. Allah: Ahdim zâlimlereermez (onlar için söz vermem) buyurdu.

Nahl 16/121 (İ brâhîm) Allah’ın nimetlerine şükrediciydi. Çünkü Allah, onu seçmiş vedoğru yola iletmişti.

Nahl 16/122-123 Ona dünyada güzellik verdik. Muhakkakki o, Âhırette de sâlihlerden

(iyilerden) olacaktır. Şimdi sana (ey Resûl!): “Doğruya yönelen, putatapanlardan olmayan İbrâhîm'in dinine uy” diye vahyettik.

Âl-i İmrân 3/68 Doğrusu İbrâhîm'e en yakın olanlar bu peygamber (Muhammed), onauyanlar, ve inananlardır. Allah inananların dostudur.

Bakara 2/260 İbrâhîm Rabbine: Ey Rabbim! Ölüyü nasıl dirilttiğini bana göster,demişti. Rabbi ona: Yoksa inanmadın mı? dedi. İbrâhîm; Hayır!İnandım, fakat kalbimin mutmain olması için (görmek istedim), dedi.Bunun üzerine Allah: Öyleyse dört tane kuş yakala, onları yanına al,sonra (kesip parçala), her dağın başına onlardan bir parça koy. Sonra da

onları kendine çağır; koşarak sana gelirler. Bil ki Allah Azîzdir,Hakîmdir, buyurdu.

Meryem 19/41-42 (Ey Muhammed!) Kitab'da İbrâhîm'i de an; şüphesiz o dosdoğru biriydi,bir peygamberdi. Bir zaman o babasına şöyle demişti: “Babacığım!işitmeyen, görmeyen ve sana bir faydası olmayan şeylere niçintapıyorsun?



180

Meryem 19/43-44 “Babacığım! Doğrusu sana gelmeyen bir ilim bana geldi. Bana uy, senidoğru yola ulaştırayım. Babacığım Şeytana tapma! Çünkü ŞeytanRahman'a baş kaldırmıştır.”

Meryem 19/45 “Babacığım! Doğrusu sana Rahmân katından bir azâbın gelmesinden

ve böylece Şeytanın dostu olarak kalmandan korkuyorum.”Meryem 19/46 Babası: “Ey İbrâhîm! Sen benim tanrılarımdan yüz çevirmek mi

istiyorsun? Bundan vazgeçmezsen seni mutlaka taşlarım; uzun bir sürebenden uzaklaş git” dedi.

Meryem 19/47 İbrâhîm şöyle cevap verdi: “Sana selâm olsun. Senin için Rabbimdenmağfiret dileyeceğim, çünkü O bana karşı çok lûtufkardır.”

Enbiyâ 21/57 (Ve içinden) “Allah'a yemin olsun, siz arkanızı dönüp uzaklaşıruzaklaşmaz putlarınıza bir oyun oynayacağım.” dedi.

Sâffât 37/90-93 Ona arkalarını dönüp gittiler. O da onların tanrılarına (putlarına) gizlice yaklaştı ve: “Sundukları yiyecekleri yemiyor musunuz? Ne o,konuşmuyorsunuz!” dedi. Bunun üzerine, yanlarına gelip sağ eliylevurdu.

Enbiyâ 21/58 Ve hepsini paramparça edip, içlerinden en büyüğünü ona başvursunlardiye, sağlam bıraktı.

Enbiyâ 21/59 Milleti: “Tanrılarımıza bunu kim yaptı? Doğrusu o zâlimlerdenbiridir” dediler.

Enbiyâ 21/60-61 Bazıları: “İbrâhîm denilen bir gencin onları diline doladığınıduymuştuk” deyince, “o halde aleyhine tanıklık edebilsinler diye onuhalkın karşısına çıkarın” dediler.

Enbiyâ 21/62 İbrâhîm gelince, ona: “Ey İbrâhîm! Bunu tanrılarımıza sen mi yaptın?”dediler.

Enbiyâ 21/63 İbrâhîm: “Belki onu şu büyükleri yapmıştır. Konuşmasını biliyorlarsaonlara sorun.” dedi.

Enbiyâ 21/64-65 Bunun üzerine birbirlerine dönüp: “Doğrusu asıl zâlim olansizlermişsiniz” dediler. Ama çok geçmeden yine eski düşünce tarzlarınadönerek: “(Ey İ brâhîm!) Bunların konuşmayacağını, and olsun ki sen debilirsin” dediler.

Enbiyâ 21/66-67 İbrâhîm: “O halde Allah'ı bırakıp da size hiçbir zarar veya faydaveremiyecek olan putlara ne diye taparsınız? Size de, Allah'ı bırakıptaptıklannıza da yazıklar olsun! Akletmiyor musunuz?” dedi.



181

Şu’arâ 26/77-82 “İmdi, (bana gelince) şüphesiz onlar benim düşmanlarımdır. Dostumancak âlemlerin Rabbidir. Beni yaratan da, doğru yola eriştiren deO'dur. Beni yediren de içiren de O'dur. Hasta olduğumda bana O şifâverir. Beni öldürecek, sonra diriltecek O'dur. Âhıret Günündeyanlışlarımı, hatalarımı bana bağışlamasını umduğum O'dur.”

Şu’arâ 26/83-85 “Rabbim bana hikmet ver ve beni iyiler arasına kat. Bana, sonragelecek (nesiller) içinde, iyilikle anılmak nasip eyle! Beni, NaîmCenneti’nin vârislerinden kıl.”

Enbiyâ 21/68 Onlar: “Eğer birşey yapacaksanız bari onu yakın da, böylecetanrılarınıza arka çıkmış olun” dediler.

Enbiyâ 21/69-71 Biz: “Ey ateş! İbrâhîm'e karşı serin ve zararsız ol dedik”. İbrâhîm’edüzen kurmaya çalıştılar, fakat Biz onların bütün yaptıklarını boşaçıkardık. Biz, onu ve (kardeşinin oğlu) Lût'u kurtararak, içinde cümle

âleme bereketler verdiğimiz ülkeye ulaştırdık (Suriye, Filistin, Hicazgibi).

Sâffât 37/99-100 İbrâhîm: “Doğrusu ben Rabbim uğrunda sizi bırakıp gidiyorum. Obeni doğru yola iletir” dedi. “Rabbim! Bana iyilerden olacak bir çocuk ver” diye yalvardı.

Meryem 19/49 İbrâhîm onları Allah'tan başka taptıklarıyla başbaşa bırakıp çekilinceona İshâk ve Ya’kûb'u bahşettik ve herbirini peygamber yaptık.

Şu’âra 26/159 Rabbin şüphesiz güçlüdür, merhametlidir.(B İ R AÇIKLAMA: “ İ shâk” Sâre’den do ğ an o ğ lu, Ya’kûb ise İ shâk’ın o ğ lu, yani İ brâhîm’in torunudur . (bkz . Beyzâvî)

Sâffât 37/102 Çocuk (İsmâil) babasına refakat edecek olgunluğa erişince, babası(İ brâhîm): “Ey oğulcuğum! Rüyamda seni kurban ettiğimi gördüm; birdüşün ne dersin?” (İsmâil) “Babacığım, sana emredilen ne ise yap;inşallah beni sabredenler arasında bulacaksın” dedi.

Sâffât 37/103-107 Böylece ikisi de Allah'a teslimiyet gösterip, babası oğlunu alnı üzerineyatınnca Biz: “Ey İbrâhîm! Rüyayı gerçek yaptın; işte Biz iyidavrananları böylece mükâfatlandırırız” diye seslendik. Doğrusu buapaçık bir deneme idi. Ona fidye olarak büyük bir kurbanlık verdik.(B İ R AÇIKLAMA: “Ismâil”, Hâcer’den do ğ an İ brâhîm’in o ğ ludur . (Bkz . Beyzâvî)

Meryem 19/50 Onlara rahmetimizden bağışta bulunduk. Onların her dilde üstünşekilde anılmalarını sağladık.

Hicr 15/51 Onlara İbrâhîm'in (melek) konuklarını anlat.



182

Hûd 11/69 And olsun ki, elçilerimiz (insan görünüşlü melekler) müjde ile İbrâhîm’egeldiler. “Selâm sana” dediler, “size de selâm” dedi, hemen kızartılmış bir buzağı (eti) getirdi.

Hûd 11/70 Ellerini yemeğe uzatmadıklarını görünce, durumlarını yadırgadı ve

içine korku düştü. Onlar, “korkma biz Lût milletine gönderildik”dediler.

Zâriyât 51/31-34 İbrâhîm: “Ey elçiler! Göreviniz nedir?” dedi. Elçiler: “Günaha batmış bir milletin üzerine, Rabbinin katından işaretli olarak, aşırı gidenleremahsus taş gibi sert ceza darbeleri yağdırmakla görevlendirildik.”

Hûd 11/74-75 İbrâhîm’den korku gidip kendisine müjde gelince, Lût kavmi hakkında(adeta) bizimle mücadeleye başladı.İbrâhîm cidden yumuşak huylu, bağrı yanık, kendisini Allah'a vermiş biri idi.

Hûd 11/76 Elçilerimiz, “Ey İbrâhîm! Bundan vazgeç! Çünkü Rabbinin (azap) emrikesin olarak gelmiştir. Şüphesiz onlara geri döndürülemeyecek bir azapgelecektir” dediler.

İsmâîl a. s.

Meryem 19/54 Ey Muhammed! Kitab'da İsmâîl'i de an; çünkü o, sözünde doğru birkimseydi, tarafımızdan gönderilmiş bir peygamberdi.

Meryem 19/55 Çevresinde bulunanlara namaz kılmalarını, zekât vermeleriniemrederdi. Rabbinin katında hoşnutluğa ermişti.

Bakara 2/127 Bir zamanlar İbrâhîm, İsmâîl ile beraber Beytullah’ın temelleriniyükseltiyor, “Ey Rabbimiz! Bizden bunu kabul buyur; şüphesiz senişitensin, bilensin” (diyorlardı).

İshâk ve Ya’kûb a.s. (İshâk'ın oğlu)

Hûd 11/71 Bu arada, İbrâhîm'in ayakta duran karısı gülünce, (insan görünüşlü

Melekler) ona: “İshâk'ı, ardından Ya’kûb'u müjdeleriz” dediler.

Hûd 11/72 (İ brâhîm’in karısı:) “Vay başıma gelenler! Ben bir kocakarı, kocam daihtiyar olmuş iken nasıl doğurabilirim? Doğrusu bu şaşılacak bir şey”dedi.

Hûd 11/73 (Melekler) “Ey ev halkı! Allah'ın rahmeti ve bereketleri üzerinizeolmuşken, nasıl Allah'ın işine şaşarsın? O övülmeye layıktır, yücelerinyücesidir.”



183

Lût a.s. (İ brâhîm a.s.ın yeğeni)

A’râf 7/80-81 Lût'u da gönderdik, milletine; “dünyada hiç kimsenin sizden önceyapmadığı hayasızlığı mı yapıyorsunuz? Siz kadınları bırakıp şehvetle

erkeklere yaklaşıyorsunuz, doğrusu çok aşırı giden bir milletsiniz” dedi.

Hûd 11/77 Ve Elçilerimiz (insan görünüşlü melekler) Lût'a geldiğinde, onları(kavminin sapıklarından) koruyacak gücü olmadığını görerek onlarhesabına derin bir kaygı duydu ve “zor bir gün” diye (kaygısını) belirtti.

Kamer 54/36-37 Andolsun ki Lût (o günahkârları) bizim şiddetli azâbımızla uyardı.Fakat onlar bu tehditleri kuşkuyla karşıladılar. Onlar Lût'un konuklarıolan (insan görünüşlü) melekleri elde etmeye kalktılar. …

Şu’arâ 26/160-161 Kardeşleri Lût onlara: “Allah'a karşı gelmekten sakınmaz mısınız?”

demişti. Lût milleti de peygamberlerini yalanladı.

Şu’arâ 26/167 “Ey Lût! Bu sözlerinden vazgeçmezsen, (bu şehirden) mutlakakovulacaksın.”

Hûd 11/78 Ve (sapıklar elçilere duyduktarı çirkin arzularla) eve doğru koşarak onageldiler; bunlar daha önce de hep (buna benzer) çirkin işler işleyipdurmuşlardı.(Lût): “Ey kavmim! işte kızlarım (kavmin kızları) onlar sizler için(erkeklerden) daha uygun olur, Allah'tan korkun ve beni konuklarımınönünde rezil etmeyin! Aranızda hiç mi aklı başında kimse yok” dedi.

Hûd 11/79 “Sen de biliyorsun ki senin kızlarının bize gereği yok. Sen, aslındabizim neyin peşinde olduğumuzu çok iyi bilirsin” dediler.

A’râf 7/82 (Lût) milletinin cevabı sadece: “Onları kasabanızdan sürün, çıkarın(görünen o ki) onlar temiz kalmaya uğraşan insanlarmış” demek oldu.

Hûd 11/80 (Lût): “Keşke benim size karşı (koyacak) bir gücüm olsaydı veya sağlambir desteğe dayanabilseydim” dedi.

Hûd 11/81 (Melekler) “Ey Lût! Bak, biz Rabbinin Elçileriyiz, onlar sana

ilişemiyecekler; geceleyin bir ara, âilenle beraber yola çık, karın dışındaaranızdan kimse geri kalmasın. Doğrusu onların başına gelen onunbaşına da gelecektir. Vådeleri gün doğana kadardır. Gün doğmasıyakın değil mi?” dediler .

Kamer 54/34-35 Biz de üzerlerine taş yağdıran (öldürücü) sert bir rüzgar gönderdik.Ancak Lût âilesini katımızdan bir nimet olarak seher vaktindekurtardık (karısı kâfirlerdendi, ve geride kalıp helâka uğradı). Bizşükredeni işte böyle mükâfatlandırırız.



184

Hûd 11/82-83 Buyruğumuz gelince oraların altını üstüne getirdik; üzerlerine

Rabbinin katından, işaretli olarak yığın yığın sert taşlar yağdırdık. Otaşlar zâlimlerin başından hiç eksik olmaz.

Şu’arâ 26/175 Rabbin şüphesiz güçlüdür, merhametlidir.Hicr 15/75-77 İşte bunda, gerçekten, simgelerden anlayanlar için deliller vardır. O

şehrin kalıntıları işlek yollar üzerinde hala durmaktadır. Bundainananlar için ibret vardır.(B İ R AÇIKLAMA: Allah ibret almamız için antikite'de yer alan bölgelerde sanki “arkeolojik ara ştırmalar” yapılmasını te şvik buyuruyor . )

Yûsuf a.s. (Ya’kûb a.s. ın oğlu)

Yûsuf 12/4 Bir zamanlar Yûsuf, babasına (Ya’kûb'a) demişti ki: “Babacığım! Ben(rüyamda) on bir yıldızla güneşi ve ayı gördüm; onları bana secdeederlerken gördüm.”

Yûsuf 12/5 (Babası): “Yavrucuğum! dedi, rüyanı sakın kardeşlerine anlatma; sonrasana bir tuzak kurarlar! Çünkü şeytan insana apaçık bir düşmandır.”

Yûsuf 12/6 İşte böylece Rabbin seni seçecek, sana (rüyada görülen) olaylarınyorumunu öğretecek ve daha önce iki atan İbrâhîm ve İshâk'a nimetinitamamladığı gibi sana ve Ya’kûb soyuna da nimetini tamamlayacaktır.Çünkü Rabbin çok iyi bilendir, hikmet sahibidir.

Yûsuf 12/7 And olsun ki Yûsuf ve kardeşlerinin kıssasında, soranlara nice ibretlervardır.

Yûsuf 12/8 Bir vakit (Yûsuf’un kardeşleri kendi aralarında) konuşuyorlardı:“Sayımız bu kadar çok olduğu halde bile, babamız Yûsuf’u ve kardeşini(Bünyamin) daha çok seviyor; gerçek şu ki babamız açık bir yanılgıiçindedir.”

Yûsuf 12/9 (İçlerinden biri) “Yûsuf’u öldürün veya onu ıssız bir yere bırakın kibabanız sevgi ve alâkasıyla yalnız size kalsın, ondan sonra (tevbe edip)

iyi kimseler oluruz” dediler.

Yûsuf 12/10 Bir diğeri “Yûsuf’u öldürmeyin, onu bir kuyunun derinliklerinebırakın. Böyle yaparsanız yolculardan onu bulup alan olur” dedi.

Yûsuf 12/11-12 “Ey babamız! Sana ne oluyor da Yûsuf hakkında bize güvenmiyorsun!Oysa ki biz onun iyiliğini istemekteyiz.Yarın onu bizimle beraber (kıra) gönder de bol bol yesin (içsin),oynasın. Biz onu mutlaka koruruz.” dediler.



185

Yûsuf 12/13 (Babaları): “Onu götürmeniz beni mutlaka üzer. Siz ondan habersizkenonu bir kurdun yemesinden korkarım” dedi.

Yçsuf 12/14-15 “Hakikaten biz (kuvvetli) bir topluluk olduğumuz halde, eğer onu kurtyerse, o zaman biz gerçekten âciz kimseler sayılırız” dediler.

Ve böylece, onu kuyunun dibine atmaya karar verip yanlarındagötürürlerken, kendisine: “Gün gelecek senin kim olduğunukavrayamayacakları bir vakitte (onların) bu yaptıklarını kendilerinehaber vereceksin” diye vahyettik.

Yûsuf 12/16 -17 Ak şamleyin ağlayarak babalarına geldiler: “Ey babamız!, biz yarışmak üzere uzaklaştık; Yûsuf’u eşyamızın yanında bırakmıştık. (Ne yazık ki) onu kurt yemiş! Fakat biz doğru söyleyenler olsak da sen bizeinanmazsın” dediler.

Yûsuf 12/18 Gömleğinin üstünde sahte bir kan ile geldiler. (Ya’kûb): “Bilakis

nefisleriniz size (kötü) bir işi güzel gösterdi. Artık (bana düşen) hakkıylasabretmektir. Anlattığınız karşısında (bana) yardım edecek olan, ancak Allah’tır” dedi.

Yûsuf 12/19-20 Bir kervan geldi, sucularını gönderdiler; sucu kovasını kuyuya saldı,“Müjde işte bir oğlan” dedi. Yûsuf’u alıp onu ticari bir mal olarak sakladılar ucuz bir fiyata, birkaç dirheme sattılar.

Yûsuf 12/21-22 Onu satın alan Mısırlı adam, karısına: “Ona iyi bak, belki bize yardımıolur, onu evlâtlık da edinebiliriz” dedi. Biz, işte böylece, Yûsuf’u oülkede iyi bir yere yerleştirdik; ona, olayların nihai anlamını kavramayeteneğini öğrettik. Allah işinde Hakîmdir fakat insanların çoğu bunubilmezler. Erginlik çağına gelince ona hikmet ve bilgi verdik, iyidavrananları böyle mükâfatlandırırız.

Yûsuf 12/23 Barındığı evin kadını (onu arzulayıp) gönlünü çalmak istiyordu; (bir gün) kapıları sımsıkı kapayıp ona: “Haydi gelsene” dedi. Yûsuf:“Günah işlemekten Allah'a sığınırım, doğrusu senin kocan benimefendimdir; bana iyi baktı. Haksızlık yapanlar şüphesiz başarıyaulaşamazlar” dedi.

Yûsuf 12/24 Andolsun ki kadın Yûsuf’a karşı arzu doluydu, Rabbinden bir işaretgörmeseydi Yûsuf da onu isteyecekti. İşte ondan kötülüğü ve fenalığıböylece engelledik. Doğrusu o bizim çok samîmi kullarımızdandır.

Yûsuf 12/25 İkisi de kapıya koştu, kadın arkadan Yûsuf’un gömleğini çekip yırttı;kapının önünde kocasına rastladılar. Kadın kocasına: “Âilene fenalık etmek isteyen bir kimsenin cezası ya hapis ya da can yakıcı bir cezaolmalıdır” dedi.



186

Yûsuf 12/26-27 Yûsuf: “Beni kendine o çağırdı” dedi. Kadının yakınlarından (bukonuşmaya) tanık olan biri: “Eğer gömleği önden yırtılmışsa kadındoğru söylemiş, erkek yalancılardandır; şayet gömleği arkadanyırtılmışsa kadın yalan söylemiştir, erkek doğrulardandır” diye şâhitlik etti.

Yûsuf 12/28-29 Kocası gömleğin arkadan yırtılmış olduğunu görünce, karısına hitaben:“doğrusu bu sizin hilenizdir, siz kadınların fendi büyüktür” dedi.Yûsuf’a dönerek: “Yûsuf! Sen bundan kimseye bahsetme”; kadınadönerek: “Günahının bağışlanmasını dile, çünkü suçlulardansın” dedi.

Yûsuf 12/30 Şehirde bir takım kadınlar: “Vezirin karısı kölesine râm olmak istiyormuş; sevgisi bağrını yakmış; doğrusu onun besbelli sapıtmış olduğunu görüyoruz” dediler.

Yûsuf 12/31 Kadınların kendisini yermesini işitince onları dâvet etti, koltuklar

hazırladı; geldiklerinde her birine (keskin) birer bıçak verdi. Yûsuf’a:“Yanlarına çık” dedi. Kadınlar Yûsuf’u görünce şaşırıp çok büyüttüler(onu yüce bir varlık olarak düşündüler), ellerini kestiler ve “Allah'ı tenzihederiz ama, bu insan değil ancak çok kerim (güzel) bir melektir”dediler.

Yûsuf 12/32 Vezirin karısı... “And olsun ki onun olmak istedim, fakat o iffetindendolayı çekindi, emrimi yapmazsa, and olsun ki hapse tıkılacak ...” dedi.

Yûsuf 12/33-35 Yûsuf: “Rabbim! Hapis benim için, bunların istediklerini yapmaktandaha iyidir...” dedi. Rabbi onun duasını kabul etti ve kadınlarıntuzağına engel oldu. Zira O, işitir ve bilir.Sonra kadının âilesi, delilleri Yûsuf’un lehine gördüğü halde, onu birsüre için hapsetmeyi uygun buldu.

Yûsuf 12/36 Hapse, onunla beraber, iki genç daha girdi. Biri: “Rüyamda şaraplık üzüm sıktığımı gördüm”; diğeri: “Başımın üzerinde, kuşların yediği birekmek taşıdığımı gördüm. Bize bunu yorumla; iyi bir insan olduğunugörüyoruz” dediler.

Yûsuf 12/37 (Yûsuf): “Size yedirilecek yemek gelmeden önce onun yorumunumutlaka size haber vereceğim. Bu, Rabbimin bana öğrettiklerindendir.Şüphesiz ben Allah'a inanmayan bir kavmin dininden uzaklaştım.Onlar Âhıreti inkâr edenlerin kendileridir.

Yûsuf 12/38 Atalarım İbrâhîm, İshâk ve Ya’kûb'un dinine uydum. Allah'a herhangibir şeyi ortak koşmamız bize yaraşmaz. Bu, Allah'ın bize ve insanlaraolan lûtfundandır. Fakat insanların çoğu şükretmezler.

Yûsuf 12/39 Ey zindan arkadaşlarım! Çeşitli tanrılar mı daha iyi, yoksa gücünekarşı durulamaz olan bir tek Allah mı?



187

Yûsuf 12/40 Allah'ı bırakıp da taptıklarınız, sizin ve atalarınızın taktığı birtakımisimlerden başka bir şey değildir. Allah onlar hakkında herhangi birdelil indirmemiştir. Hüküm sadece Allah'a aittir. O size kendisindenbaşkasına ibâdet etmemenizi emretmiştir; işte dosdoğru din budur.Fakat insanların çoğu bilmezler” dedi.

Yûsuf 12/41 “Ey mahpus arkadaşlarım! Biriniz efendisine şarap sunacak, diğeriasılacak ve kuşlar başından yiyecektir ...”

Yûsuf 12/42 İkisinden (biri olan) ve kurtulacağını sandığı kimseye Yûsuf: “Efendininyanında beni an!” dedi. Ama Şeytan efendisine onu hatırlatmayıunutturdu ve Yûsuf bu yüzden birkaç yıl daha hapiste kaldı.

Yûsuf 12/43-44 Hükümdar: “Ben yedi semiz ineği, yedi zayıf ineğin yediğini; yedi yeşilbaşak ve bir o kadar da kurumuş başak görüyorum. Ey ileri gelenler!Eğer rüya yorumlamasını biliyorsanız rüyamı söyleyiniz” dedi.

Etrafındakiler: “Anlaşılması zor bir takım karışık rüyalar; biz böylerüyaların yorumunu bilmeyiz” dediler.

Yûsuf 12/45 Hapishanedeki iki kişiden kurtulmuş olanı, nice zaman sonra Yûsuf'uhatırladı. “Ben size onun yorumunu (öğrenip) haber veririm, benihemen (zindana) gönderin.”

Yûsuf 12/47 (Ve zindana Yusuf’u görmeye gitti, ondan kralın rüyası hakkındaaydınlatılmak istedi) Yûsuf “Yedi yıl boyunca devamlı ekin ekip biçin,biçtiğiniz ekinin az bir kısmını yeyin, artanını başağında bırakın.

Yûsuf 12/48 Çünkü, (yedi yıl sürecek) bir bolluk zamanının ardından yedi yılsürecek kıtlık dönemi gelir, ve sizin bu dönem için biriktirdiğiniz(sakladığınız) her şeyi, az bir miktar dışında, silip süpürecek.

Yûsuf 12/49 Ve bundan sonra, halkın bütün bu kıtlıktan, darlıktan kurtulacağı biryıl olacak ki o yılda insanlara (Allah tarafından) yardım olunacak ve oyılda (meyve suyu ve yağ) sıkacaklar.”

Yûsuf 12/50 (Adam bu yorumu getirince) kral: “Onu bana getirin!” Elçi, Yûsuf’ageldiği zaman (Yûsuf) dedi ki: “Efendine dön de ona: Ellerini kesen okadınların zoru neydi? diye sor. Şüphesiz benim Rabbim onlarınhilesini çok iyi bilir” dedi.

Yûsuf 12/51 (Kral kadınlara): Yûsuf’un nefsinden kâm almak istediğiniz zamandurumunuz neydi?” Kadınlar: “Haşa Allah için biz ondan hiçbirkötülük görmedik” dediler. Azizin karısı da dedi ki: “Şimdi gerçek ortaya çıktı. Ben onun nefsinden kâm almak istemiştim. Şüphesiz ki odoğru söyleyenlerdendir” dedi.



188

Yûsuf 12/52 (Yûsuf), “Benim böyle yapmam, Aziz’in yokluğunda, benim kendisinehainlik etmediğimi ve Allah’ın, hainlerin tuzaklarını başarıyaulaştırmayacağını bilmesi içindi” dedi.

Yûsuf 12/52 “Ben nefsimi temize çıkarmıyorum, çünkü Rabbimin merhamet ettiği

hariç, nefis aşırı derecede kötülüğü emreder. Şüphesiz Rabbim çok bağışlayandır, çok merhamet edendir” dedi.

Yûsuf 12/54 Hükümdar “Onu (Yûsuf'u) bana getirin, yanıma alayım”... dedi.

Yûsuf I2/55 Yûsuf: “Beni memleketin hazinelerine memur et, çünkü benkorumasını ve yönetmesini bilirim” dedi.

Yûsuf I2/56 Yûsuf’u böylece o memlekete yerleştirdik: istediği yerde oturabildi.Rahmetimizi tıpkı bu misalde olduğu gibi istediğimize veririz; iyidavrananların ecrini zâyi etmeyiz.

Yûsuf l2/58 (Yıllar sonra kuraklıktan etkilenen) Yûsuf’un kardeşleri Mısır’a geldilerve (zahîre almak için) onun huzuruna çıktılar. Onlar kendisinitanımadıkları halde o onları tanıdı.

Yûsuf 12/59 Onların yüklerini hazırlatınca “Bir dahaki gelişinizde o baba birkardeşinizi de (Bünyamin) bana getirin.

Yûsuf 12/60 Eğer kardeşinizi bana getirmezseniz bundan böyle benden bir ölçek bilealamazsınız ve artık bana da yaklaşmayın” dedi.

Yûsuf 12/61 Kardeşleri: “Babasını ikna etmeye çalışacağız ve herhalde bunuyaparız” dediler.

Yûsuf l2/62 Yûsuf adamlarına: “Karşılık olarak getirdiklerini de yüklerine koyun.Evlerine varınca bunu fark eder de belki daha istekli olarak dönerler”dedi.

Yûsuf 12/63 Babalarına döndüklerinde: “Ey babamız! Bize yiyecek yasak edildi,(Bünyamin) kardeşimizi bizimle beraber gönder de yiyecek alalım. Onuelbette koruruz” dediler.

Yûsuf 12/65 Yüklerini açınca karşılık olarak götürdükleri malların kendilerine iâdeedilmiş olduğunu gördüler. “Ey babamız! Daha ne isteriz; iştemallarımız da bize iâde edilmiş; âilemize onunla yine yiyecek getirir,kardeşimizi de korur ve bir deve yükü de artırmış oluruz” dediler.

Yûsuf 12/66 Babaları: “Hepiniz helâk olmadıkça onu bana geri getireceğinize dairAllah'a karşı sağlam bir söz vermezseniz, sizinle göndermiyeceğim”dedi. Ve yeminle söz verdiklerinde de: “(bu) konuştuklarımıza Allahkefildir” dedi.



189

Yûsuf 12/69 Yûsuf’un yanına girdiklerinde, kardeşi (Bünyamin'i gizlice) bağrınabastı ve: “Ben senin kardeşinim; onların (geçmişte) yaptıklarına artık üzülme” dedi.

Yûsuf 12/70 Yûsuf onların yüklerini yükletirken, (kralın) su kabını (küçük)

kardeşinin denkleri arasına koydurttu. (ve böylece onlar, bundanhabersiz, şehirden ayrılırken) bir çığırtkan: “Ey kervancılar! Sizhırsızsınız” diye bağırdı.

Yûsuf 12/71 (Yûsuf un kardeşleri) onlara dönerek: “Ne arıyorsunuz?” dediler.

Yûsuf 12/72 “Kralın su kabını arıyoruz; onu getirene bir deve yükü (bahşiş) var”dediler. (İçlerinden biri): “Ben buna kefilim” dedi.

Yûsuf 12/73 “Allah'a andolsun ki bizim yeryüzünde fesat çıkarmak içingelmediğimizi siz de biliyorsunuz. Biz hırsız da değiliz” dediler.

Yûsuf 12/74 (Yûsuf’un adamları): “Peki, siz yalancıysanız bunun cezası nedir?”dediler.

Yûsuf 12/75 (Kardeşler): “Bizde bunun cezası, kimin yükünde bulunursa ceza olarak o tutsak edilir. Biz zâlimleri böyle cezalandırırız.”

Yûsuf 12/76 Bunun üzerine (onları aranmak üzere Yûsuf’un huzuruna getirdiler .) Yûsuf arama işine küçük kardeşinin yükünden önce, üvey kardeşlerininyüklerinden başladı; ve sonunda su tasını (küçük) kardeşinin yükündebulup çıkardı. İşte biz Yûsuf’a (dileğine erişmesi için) böyle bir tedbirkullanmasını vahyettik. Yoksa kralın yasalarına göre (Yûsuf) kardeşini(başka türlü) alıkoyamazdı...

Yûsuf 12/77 (Kralın su tası küçük kardeşin yükünden çıkar çıkmaz öteki kardeşler): “Eğer o çaldıysa ne âlâ, çünkü bir zamanlar onun kardeşi de hırsızlık yapardı”. Bu durum karşısında Yûsuf, düşüncelerini onlara bellietmeksizin, kendi kendine: “Sizin durumunuz çok kötü; Allah nesöylediğinizi olduğu gibi biliyor” dedi.

Yûsuf 12/78 Kardeşleri; “Ey vezir! Onun yaşlanmış kocamış bir babası vardır.Bizden birini onun yerine al! Doğrusu biz senin iyi davrananlardanolduğunu görüyoruz” dediler.

Yûsuf 12/79 (Yûsuf): “Biz, yitiğimizi kimde bulmuşsak ancak onu alıkoruz, yoksa,Allah korusun! Haksızlık etmiş oluruz” dedi.

Yûsuf 12/80 Böylece ondan ümitlerini kesince, (aralarında konuyu) görüşmek üzerebir kenara çekildiler. En büyükleri: "Babanızın sizden, Allah'ı şahittutarak söz aldığını ve ayrıca bundan önce Yusuf konusunda nasılgüven kırıcı davrandığınızı hatırlamıyor musunuz?" dedi, "Bunun için



190

ben artık, babam bana izin verinceye; yahut Allah lehimde bir hükümverinceye kadar bu ülkeden asla ayrılmayacağım. Çünkü Ohükmedenlerin en hayırlısıdır.

Yûsuf 12/81 (Size gelince) siz babanıza dönüp gidin ve ona "Ey babamız!" deyin,

"Oğlun hırsızlık yaptı; fakat biz bildiğimizden, gördüğümüzdenbaşkasına şahit değiliz; ve (sana söz vermiş olsak da onu) bizimgöremeyeceğimiz (gizli tehlikelere) karşı da koruyamazdık.

Yûsuf 12/83 Ya’kûb: “Sizi nefsiniz (kötü) bir iş yapmaya sürükledi, artık banagüzelce sabır gerekir; belki Allah hepsini birden bana geri getirecektir,çünkü O Bilen'dir, Hakîm'dir” dedi.

Yûsuf 12/84 Onlara sırt çevirdi, “Vah Yûsuf’a yazık oldu!” dedi ve üzüntüdengözlerine ak düştü. Artık acısını içinde saklıyordu.

Yûsuf 12/87 “Ey Oğullarım! Gidin Yûsuf’u ve kardeşini arayın, Allah’ın ferahlık bahşetmesinden ümidinizi kesmeyin, doğrusu kâfirlerden başkasıAllah’ın ferahlık bahşetmesinden ümidini kesmez.”

Yûsuf 12/88 (Ya’kûb' un oğulları Mısır'a geri dönüp Yûsuf’un) huzuruna çıktıklarında:“Ey aziz kişi! Biz ve âilemiz (yine) darlık ve sıkıntıya düştük ve pek değersiz bir şeyle çıkıp geldik; sen yine bizim için tartıyı tam tut ve bizekarşı cömert ol; çünkü Allah cömertçe verenleri ödüllendirir” dediler.

Yûsuf 12/89 (Yûsuf): “Biliyor musunuz (hatırlıyor musunuz) diye karşılık verdi,(doğrudan eğriden) henüz habersiz olduğunuz zaman Yûsuf’a ve onunkardeşine neler yapmıştınız?”

Yûsuf 12/90 “Ne? yoksa sen Yûsuf musun?” dediler. “Ben Yûsuf’um ve bu benimkardeşim. Allah bize lûtfetti. Doğrusu kim kötülükten sakınır vesabrederse bilsin ki Allah iyi davrananların ecrini kat'iyen zâyi etmez”dedi.

Yûsuf 12/91 “Allah'a yemin ederiz ki, Allah seni bizden üstün tutmuştur; doğrusubiz suç işlemiştik” dediler.

Yûsuf 12/92 Yûsuf: “Bugün azarlanacak değilsiniz, Allah sizi bağışlar. Omerhametlilerin merhametlisidir.

Yûsuf 12/93 Bu gömleğimi götürün babamın yüzüne sürün, görmeye başlar; bütünçoluk çocuğunuzla bana gelin” dedi.

Yûsuf 12/96 Müjdeci gelip, gömleği Yakûb'un yüzüne bırakınca, hemen gözleriaçıldı...



191

Yûsuf 12/97 Oğulları: “Ey Babamız! Bizim için Allah'tan günahlarımızıbağışlamasını dile; çünkü biz gerçekten günahkâr kişiler olmuştuk”dediler.

Yûsuf 12/98 Ya’kûb: “Rabbimden sizi bağışlamasını dileyeceğim; O şüphesiz

bağışlar ve merhamet eder” dedi.Yûsuf 12/99 Ve sonra (hep birlikte Mısır'a varıp) Yûsuf’un yanına çıktıklarında

(Yûsuf): “Allah’ın izniyle Mısır'a güvenlik ve huzur içinde gelipyerleşin” diyerek ana ve babasını bağrına bastı.

Yûsuf 12/100 Ve annesini-babasını en yüksek şeref mevkiine (tahtına) yükseltti, sonrahepsi (kavuşturduğu için) Allah'a, secde edip eğildiler... .Şüphesiz ki Rabbim dilediğine lûtfedicidir. Kuşkusuz O çok iyi bilendir,hikmet sahibidir.

Yûsuf 12/101 “Ey Rabbim! Bana hükümranlık verdin, olayların gerçek anlamınıçıkaracağım bir bilgi öğrettin.Ey göklerin yerin Yaradanı! Dünya ve Âhırette işlerimi yoluna koyanSensin; benim canımı müslüman olarak al ve beni iyilere kat.

Eyyûb a. s.

Enbiyâ 21/83 Eyyûb'u da an! Hani Rabbine: “Başıma bu dert geldi. Senmerhametlilerin en merhametlisisin” diye niyaz etmişti.(B İ R AÇIKLAMA: Evi yıkılmı ş , âile fertlerinden bir kısmı ölmü ş , on yıldan

fazla bir zaman hastalı ğ a müptela olmu ş , malını mülkünü kaybetmi şti, fakat şikayetçi duruma dü şmemek için bütün bu zorluklara sabretmi şti; sonrakarısının ricası üzerine dua etmi ş ve):

Sâd 38/41 ... (Eyyûb) Rabbine: “doğrusu Şeytan bana bıkkınlık ve azâbvermektedir” diye seslenmişti.

Sâd 38/42-43 “Ayağını yere vur; işte yıkanabileceğin ve içebileceğin bir soğuk su”dedik. Ona katımızdan bir rahmet ve bütün akıl iz’an sahiplerine biruyarı olmak üzere ona âilesini geri verdik ve sayılarını iki katınaçıkardık

Şu'ayb a.s.

A’râf 7/85 Medyen halkına da (Eykeliler) kardeşleri Şu'ayb’i gönderdik. Onlaraşöyle dedi: “Ey milletim! Allah'a kulluk edin, O'ndan başka tanrınızyoktur. Rabbinizden size bir belge geldi. Ölçü ve tartıyı tam yapın,insanların eşyasını eksik vermeyin, iyi bir düzene kavuşturulduktansonra yeryüzünde bozgunculuk yapmayın; inanıyorsanız bilin ki bunlarsizin için hayırlıdır.



192

Şu’arâ 26/184 “Sizi ve daha önceki nesilleri yaratandan korkun.”

Hûd ll/86 “Eğer mümin iseniz Allah’ın (helâlinden) bıraktığı (kâr) sizin için dahahayırlıdır. Ben üzerinize bir bekçi değilim.”

Hûd ll/87 “Ey Şu'ayb! Babalarımızın taptıklarını bırakmamızı emreden veyamallarımızı istediğimiz gibi kullanmamızı men eden senin dinin midir?Oysa sen, gerçekten yumuşak huylu, aklı başında birisin” dediler.

Hûd 11/88 (Şu'ayb): “Ey kavmim! Eğer benim, Rabbim tarafından (verilmiş) apaçık bir delilim varsa ve O bana tarafından güzel bir rızık vermişsebuna ne dersiniz? Size yasak ettiğim şeylerin aksini yaparak size aykırıdavranmak istemiyorum. Ben sadece gücümün yettiği kadar ıslâhetmek istiyorum. Fakat başarmam ancak Allah’ın yardımı iledir.Yalnız O'na dayandım ve yalnız O'na döneceğim.

Hûd 11/89 Sakın bana karşı düşmanlığınız, Nûh kavminin veya Hûd kavminin,yahut Sâlih kavminin başlarına gelenler gibi size de bir musibetgetirmesin! Lût kavmi de sizden uzak değildir.

Hûd 11/90 Rabbinizden bağışlanma dileyin; sonra O'na tevbe edin. Muhakkak kiRabbim çok merhametlidir, (müminleri) çok sever” dedi.

Hûd 11/92 “Ey kavmim size göre benim kabilem Allah'tan daha mı güçlü vedeğerli ki, onu (Allah’ın emirlerini) arkanıza atıp unuttunuz. Şüphesiz kiRabbim yapmakta olduklarınızı çepeçevre kuşatıcıdır.

Hûd 11/93 Elinizden geleni yapın! Ben de yapacağım! Kendisini rezil edecek azâbın geleceği şahsın ve yalancının kim olduğunu yakındaöğreneceksiniz! Bekleyin! Ben de sizinle beraber beklemekteyim.” dedi.

A’râf 7/90 Şuayb’ın kavminden inkar eden ileri gelenler dediler ki: “(Ey ahali!)Andolsun ki eğer Şuayb’a uyarsanız o takdirde mutlaka siz zararedenler olursunuz.”

Şu’arâ 26/176 O ağaçlı vâdinin halkı da kendilerine gönderilen elçiyi yalanladılar.

Şu’arâ 26/185-186 “Sen ancak büyülenmişin birisin; bizim gibi bir insandan başka bir şeydeğilsin, doğrusu seni yalancılardan sayıyoruz.

Şu’arâ 26/187 Eğer doğru sözlü isen göğün bir parçasını üstümüze düşür” dediler.

Şu’arâ 26/188 Şu'ayb: “Rabbim yaptıklarınızı çok iyi bilir” dedi.

Şu’arâ 26/189 Ama onu yalanladılar. Bu yüzden onları gölge gününün azâbı yakaladı.Gerçekten o, büyük bir gün'ün cezasıydı.



193

Hûd 11/94 Buyruğumuz gelince, Şu'ayb'ı ve beraberindeki inananları katımızdanbir rahmet olarak kurtardık. Haksızlık yapanları bir çığlık yakaladı,oldukları yerde diz üstü çöküverdiler.

A’râf 7/92 Şu'ayb’ı yalanlayanlar, yurtlarında sanki hiç yaşamamış gibi oldular,

izleri bile kalmadı. Mahvolanlar, Şu'ayb’ı yalanlayanlar oldu. Hicr 15/78-79 Eyke halkı da gerçekten zâlim idiler. Biz onlardan da intikam aldık,

ikisi de (Eyke ve Medyen) açık bir yol üzerindedir.

Hûd 11/100 (Ey Muhammed!) işte bu, (halkı helâk olmuş) memleketlerinhaberlerindendir. Biz onu sana anlatıyoruz; onlardan (bugüne kadar izleri) kalan da vardır, biçilmiş ekin (gibi yok olan) da vardır.

Hûd 11/101 Onlara biz zulmetmedik; fakat, onlar kendilerine zulmettiler. Rabbinin(azâp) emri geldiğinde, Allah'ı bırakıp da taptıkları tanrıları, onlara

hiçbir şey sağlamadı, ziyanlarını artırmaktan başka bir şeye yaramadı Şu’arâ 26/190-191 Doğrusu bunda bir ders vardır fakat çoğu inanmamıştır. Rabbin

şüphesiz güçlüdür, merhametlidir.

Mûsâ a. s.

Meryem 19/51 (Ey Muhammed!) Kitab'da Mûsâ' ya dair anlattıklarımızı da an; oseçkin kılınmış bir insan, tarafımızdan gönderilmiş bir peygamberdi.

Kasas 28/4 Fir’avun memleketin başına geçti ve halkını sınıflara ayırdı, içlerindenbir topluluğu (İsrâiloğullarını) iyice hor ve güçsüz görmek istiyor, erkek çocukları öldürüyor yalnız kadınları sağ bırakıyordu; çünkü o,bozguncunun biriydi.

Kasas 28/5 Biz ise, o yerde güçsüz düşürülenlere lûtufta bulunmak, onları önderleryapmak ve onları (mukaddes topraklara) vâris kılmak istiyorduk.

Kasas 28/7 (Doğduğu zaman) Mûsâ'nın annesine: “Çocuğu emzir, başına gelecektenkorktuğun zaman onu suya bırak; korkma, üzülme; Biz şüphesiz onusana döndüreceğiz ve peygamber yapacağız.” diye bildirmiştik.

Tâ-Hâ 20/39 “Onu (bebek Mûsâ'yı) sandığa koy; sonra onu denize (Nil'e) bırak; suonu kıyıya çıkaracaktır; Bana da düşman, ona da düşman olacak birionu alsın.”...

Kasas 28/8 Ve Fir’avun âilesi(nden biri) onu buldu (ve kurtardı). Çünkü biz, (Mûsâ) kendileri için bir düşman ve derin bir üzüntü kaynağı olsun istedik.Gerçekten Fir’avun ile Hâmân ve askerleri yanlış yoldaydılar.



194

Kasas 28/9 Ve Fir’avun karısı, “(Bu çocuk) hem benim hem de senin için neşekaynağı (olabilir)” dedi. Onu “öldürmeyin belki bize faydası dokunur;yahut onu evlât edinebiliriz!” Ve (bunları konuşurken olacak olanlardan) haberleri yoktu.

Kasas 28/10 Bu arada, Mûsâ'nın annesi yüreği acıyla dolup taşarak sabahı etti; öyleki, eğer inancını sonuna kadar canlı tutması için yüreğini iyicegüçlendirmemiş olsaydık onun kim olduğunu az daha açığa vuracaktı.

Kasas 28/11 İşte bu haldeyken annesi Mûsâ’nın ablasına: “Onu izle” dedi. Ve (kızda) kimseye fark ettirmeden onu uzaktan gözetledi.

Kasas 28/12 Ve Biz daha ilk günden onun (Mısırlı) süt annelerin memesiniyadırgamasını sağladık; ve (kız kardeşi bu durumu öğrenince, Fir’avun'unsarayına giderek) “Size onun bakımını sizin adınıza üzerine alabilecek veonu güzelce eğitip yetiştirecek bir âile göstereyim mi?” dedi.

Kasas 28/13 İşte böylece onu annesine kavuşturduk ki gözü gönlü aydınlansın, artık üzülmesin ve o, Allah’ın verdiği sözün mutlaka gerçekleşeceğini bilsin!Fakat yine de insanlardan çoğu bunu bilmezler.

Kasas 28/14 Mûsâ erginlik çağına gelip olgunlaşınca, ona hikmet ve ilim verdik, iyidavrananları böyle mükâfatlandırırız.

Kasas 28/15 Mûsâ, halkının haberi olmadığı bir zamanda şehre indi; ve orada birikendi halkından, ötekisi düşmanlarından olan iki adamın birbirleriylekavga ettiğini gördü. Kendi halkından olan kimse düşmanına karşıondan yardım istedi; bunun üzerine Mûsâ onun düşmanını yumrukladevirip ölümüne sebep oldu. (Bunun üzerine:) “Bu şeytanın işidir, çünküo apaçık, saptırıcı bir düşmandır” dedi.

Kasas 28/16 Mûsâ: “Rabbim! Doğrusu kendime yazık ettim, beni bağışla” dedi.Allah onu bağışladı. O şüphesiz bağışlayandır, merhamet edendir.

Kasas 28/18 Şehirde, korku içinde etrafı gözetip dolaşarak sabahladı...

Kasas 28/20 Tam o sırada şehrin öbür uçundan koşarak bir adam geldi: “Ey Mûsâ!İleri gelenler seni öldürmek için aralarında görüşüyorlar, hemenuzaklaş, doğrusu ben senin iyiliğini isteyenlerdenim” dedi.

Kasas 28/21 Bunun üzerine (Mûsâ) korku içinde çevresine bakarak ve “Ey Rabbim!Zâlimlere karşı beni koru” diye dua ederek oradan uzaklaştı.

Kasas 28/22 Medyen'e doğru yola yöneldiğinde “Rabbimin beni düze çıkaracağınıumarım” dedi.



195

Kasas 28/23 Derken Medyen'nin su kuyularına vardığında, hayvanlarını sulayan birinsan topluluğu ile karşılaştı ve onlardan biraz ötede kendihayvanlarını uzakta tutmaya çalışan iki kadın gördü. Onlara “derdiniznedir?” dedi. “Bu çobanlar işlerini bitirip uzaklaşmadıkça biz(hayvanlarımızı) sulayamıyoruz. Babamız çok yaşlıdır onun için bu işi

biz yapıyoruz” dediler.Kasas 28/24 Mûsâ onların davarlarını suladı. Sonra gölgeye çekildi: “Rabbim!

Bana, bahşedeceğin her hayra öylesine muhtacım ki!” diye niyazdabulundu.

Kasas 28/25 O sırada, kadınlardan biri utana sıkıla çıkageldi ve: “Babam sulamaücretini ödemek için seni çağırıyor” dedi. Mûsâ ona gelince, başındangeçenleri anlattı. O: “Korkma artık zâlim halkın elinden kurtulmuş bulunuyorsun” dedi.

Kasas 28/26 Kızlardan biri, “Babacığım! Onu ücretli olarak tut; çünkü ücretliolarak yanında tutabileceğin en güçlü ve güvenilir kişi bu olacak!”

Kasas 28/27 (Bir süre sonra, kızların babası, Mûsâ'ya): “Bak, sekiz yıl yanımdaçalışmana karşılık seni, bu iki kızımdan biriyle evlendirmek istiyorum,eğer on yıla tamamlarsan o senden bir lütûf olur. Ama sana fazladanyük yüklemek istemem. Eğer Allah isterse, beni hep dürüst davrananbiri olarak bulacaksın.”

Kasas 28/29 Mûsâ süreyi doldurunca âilesiyle birlikte yola çıktı. (Sinâ’daki) TûrDağı'nın yamacında bir ateş gördü, âilesine: “Siz burada kalın, ben birateş gördüm; size oradan bir haberi yahut ısınmanız için bir ateş parçası getiririm.”

Meryem 19/52 Ona Tûr'un sağ yanından seslenmiş ve konuşmak için onuyaklaştırmıştık.

Tâ-Hâ 20/11-13 Ateşin yanına gelince: “Ey Mûsâ!” diye seslenildi: “Ben şüphesiz seninRabbinim; ayağındakileri çıkar; çünkü sen kutsal bir vâdi olanTuvâ'dasın. Ben seni (elçim olarak) seçtim öyleyse vahyedilenleri dinle.”

Tâ-Hâ 20/14 “Muhakkak ki ben, yalnızca ben Allah'ım. Benden başka ilâh yoktur.Bana kulluk et; beni anmak için namaz kıl!

Tâ-Hâ 20/15 Kıyâmet günü mutlaka gelecektir. Herkes peşine koştuğu şeyinkarşılığını bulsun diye neredeyse onu (kendimden) gizleyeceğim.

Tâ-Hâ 20/16 Ona inanmayan ve nefsinin arzularına uyan kimseler sakın seni ondan(Kıyâmete inanmaktan) alıkoymasın; sonra mahvolursun!”

Tâ-Hâ 20/17 “Şu sağ elindeki nedir, ey Mûsâ?”



196

Tâ-Hâ 20/18 “O, benim asâmdır, ona dayanırım, onunla davarlarıma yaprak silkelerim; benim ona başkaca ihtiyaçlarım da vardır” dedi.

Neml 27/9 “Ey Mûsâ! İyi bil ki, ben, mutlak gâlip ve hikmet sahibi olan Allah'ım!

Neml 27/10-11 Şimdi asânı yere bırak!”Mûsâ, asâsının yılan gibi hareketler yaptığını görünce, arkasına dönüpbakmadan kaçtı.“Ey Mûsâ! Korkma; Benim katımda peygamberler korkmaz; Yalnızhaksızlık eden kimseler bunun dışındadır. Kötü hali iyiliğe çevirenbilsin ki Ben şüphesiz bağışlarım merhamet ederim.”

Tâ-Hâ 20/21-23 Allah: “Al onu (asâyı)! Korkma! Biz onu şimdi ilk haline sokacağız. Birde elini koltuğunun altına sok ki, bir başka mûcize olmak üzere o,kusursuz ve lekesiz beyazlıkta çıksın, sana, (böylece) en büyük âyetlerimizden bazılarını gösterelim.

Tâ-Hâ 20/24 Fir’avun'a git! Çünkü o iyice azdı” buyurdu.

Kasas 28/32 "Elini koynuna sok; kusursuz, bembeyaz bir hâlde çıksın. Korkudanaçılan kolunu kendine çek (toparlan). işte bunlar, Firavun ve ileri gelenadamlarına (göstermen için) Rabbin tarafından (Fir’avun ve milletinegönderilen dokuz mûcizeden) iki delildir. Çünkü onlar fâsık birkavimdirler."(B İ R AÇIKLAMA: Mûsâ 'nın asâsının yılan gibi hareketler yapması vekoynuna soktu ğ u elinin kusursuz, bembeyaz çıkması, Muhammed Esed'a göre, büyük olasılıkla, mistik bir mâna ifade ediyor . Burada Yüce Allah,“hakikat” ve “görünü ş” arasındaki gerçek farklılı ğ ı dolaylı olarak anlatıyor ve seçti ğ i bazı kullarına -burada Mûsâ a . s .- bu farkı anlayacak hikmeti verdi ğ ini belirtiyor . )

Kasas 28/33 (Mûsâ) “Ey Rabbim! Ben onlardan birini öldürdüm ve bu yüzdenonların da beni öldürmelerinden korkuyorum.

Kasas 28/34 Ayrıca, kardeşim Hârûn'un konuşma tarzı benimkinden daha açık,daha düzgündür; öyleyse benim söylediklerimi doğrulayan bir yardımcıolarak onu da benimle beraber gönder; çünkü beni yalanlamalarındankorkuyorum.”

Kasas 28/35 Allah: “Seni kardeşinle destekleyeceğiz; ikinize öyle bir kudretvereceğiz ki, onlar size dokunamayacaklar; mesajlarımız sayesinde sizikiniz ve sizi izleyenler üstün gelecekler” diye buyurdu.

Meryem 19/53 Rahmetimizin bir sonucu olarak ona kardeşi Hârûn'u bir peygamberolarak armağan ettik.

Tâ-Hâ 20/36 Allah: “Ey Mûsâ! istediğin sana verildi.



197

Tâ-Hâ 20/37 Andolsun biz sana bir defa daha lûtufta bulunmuştuk.

Tâ-Hâ 20/38-39 Bir zaman, vahyedilecek şeyi annene (şöyle) vahyetmiştik: Mûsâ'yısandığa koy; sonra onu denize (Nil'e) bırak, deniz onu kıyıya atsın da,benim düşmanım ve onun düşmanı olan biri onu alsın... (Ey Mûsâ!

Sevilmen) ve benim nezaretimde yetiştirilmen için sana kendimdensevgi verdim.”

Tâ-Hâ 20/40-44 Hani, kız kardeşin gidip “Ona bakacak birini size bulayım mı?”diyordu. Böylece seni, gözü gönlü mutluluk dolsun ve üzülmesin diyeannene geri verdik. Ve sen, birini öldürdün de seni endişedenkurtardık. Seni iyiden iyiye denemeden geçirdik. Bunun için yıllarcaMedyen halkı arasında kaldın. Sonra takdire göre (bu makama) geldin.Ey Mûsâ! Seni, kendim için elçi seçtim. Sen ve kardeşin birlikteFir’avun'a gidin, âyetlerimi götürün. Çünkü o, iyiden iyiye azdı. Onayumuşak söz söyleyin. Belki o, aklını başına alır veya korkar. Beni

anmayı ihmal etmeyin.Tâ-Hâ 20/45 Mûsâ ve kardeşi: “Rabbimiz! Onun bize kötülük etmesinden veya

azgınlığının artmasından korkarız” dediler.

Tâ-Hâ 20/46 Allah: “Korkmayın. Ben sizinle beraberim; görür ve işitirim.”

A’râf 7/103 Sonra onların ardından Mûsâ'yı âyetlerimizle Fir’avun ve erkânınagönderdik...

A’râf 7 104-105 Mûsâ: “Ey Fir’avun! Ben âlemlerin Rabbinin peygamberiyim. BanaAllah'a karşı ancak gerçeği söylemek yaraşır. Size Rabbinizden birmûcize getirdim, İsrâiloğullarını benimle birlikte koyver” dedi.

Tâ-Hâ 20/49 (Allah'ın mesajı onlara iletildiğinde) Fir’avun: “Rabbiniz kimdir?” dedi.

Tâ-Hâ 20/50 Mûsâ: “Rabbimiz, her şeye gerçek özünü ve biçimini veren ve sonradoğru yola eriştirendir” dedi.

Kasas 28/38 Fir’avun: “Ey ileri gelenler! Ben sizin için benden başka tanrıtanımıyorum! Bunun içindir ki sen ey Hâmân, benim için (tuğla) ocağınıtutuştur, balçığı pişir ve bana öyle yüksek bir kule yap ki, çıkıpMûsâ'nın şu tanrısını bir göreyim! Çünkü ben onun yalancının biriolduğunu sanıyorum!”

Tâ-Hâ 20/56 Gerçek şu ki, biz Fir’avun'u mesajlarımızın hepsinden haberdar kıldık;ama o bunları yalan saydı ve kabule yanaşmadı.

Kasas 28/39 İşte böylece, o ve onun buyruğunda olanlar, hiçbir haklılık kaygısıtaşımaksızın Bize dönmeyeceklerinden eminmişlercesine yeryüzündebüyüklük tasladılar!



198

Müminün 23/47 Nitekim şöyle dediler: “Soydaşları bizim kölelerimiz olduğu halde,bizim gibi ölümlü olan bu iki insana mı inanacağız yani.”

Şu’arâ 26/18-19 Fir’avun Mûsâ'ya: “Biz seni çocukken yanımıza alıp büyütmedik mi?Hayatının birçok yıllarını aramızda geçirmedin mi? Sonunda

yapacağını yaptın. Sen nankörün birisin” dedi.Şu’arâ 26/29 Fir’avun: “Benden başkasını tanrı edinirsen, and olsun ki seni

zindanlık ederim” dedi.

Şu’arâ 26/30 Mûsâ: “Size gerçeği bütün açıklığı ile ortaya koyan bir şey getirmiş isem de mi?” dedi.

Tâ-Hâ 20/57-58 Fir'avun: “Ey Mûsâ! Sen sihrinle bizi yurdumuzdan çıkarmaya mıgeldin? Madem öyle, biz de sana mutlaka böyle bir sihirle karşılık vereceğiz. Bizimle senin aranda bir vakit tayin et ...” dedi.

Tâ-Hâ 20/59 Mûsâ: “Buluşma zamanımız sizin bayram gününüzde, insanlarıntoplandığı kuşluk vaktindedir” dedi.

Tâ-Hâ 20/60 Bunun üzerine Fir’avun çekildi, kuracağı düzeni kurup tasarladı vegünü gelince boy gösterdi.

Tâ-Hâ 20/61 Mûsâ onlara: “Size yazıklar olsun. Allah'a karşı yalan uydurmayın,yoksa sizi azâbla yok eder. Allah'a iftira eden hüsrâna uğrar” dedi.

Tâ-Hâ 20/65 “Ey Mûsâ! Marifetini ya sen ortaya koy, ya da önce biz koyalım”dediler.

Tâ-Hâ 20/66 Mûsâ: “Siz koyun” dedi. Ve onların ipleri, asâları, sihirleri yüzünden,Mûsâ'ya sanki yürüyorlarmış gibi göründü.

Tâ-Hâ 20/67 Bu yüzden Mûsâ içinde bir korku hissetti.

Tâ-Hâ 20/68 “Korkma, sen muhakkak daha üstünsün.”

Tâ-Hâ 20/69 Sağ elindekini at da onların yaptıklarını yutsun, yaptıkları sadecesihirbaz düzenidir. Sihirbaz nereden gelirse gelsin başarı kazanamaz”dedik.

Şu’arâ 26/45 Bunun üzerine Mûsâ asâsını attı; onların uydurdukları düzenbazlıklarıyutmaya başlayıverdi.

Tâ-Hâ 20/70 Sonunda sihirbazlar: “Biz Mûsâ ve Hârûn’un Rabbine inandık” deyipsecdeye kapandılar.



199

Tâ-Hâ 20/71 Fir’avun: “Ben size izin vermeden mi ona inandınız? Doğrusu size sihriöğreten, büyüğünüz odur. And olsun ki, ellerinizi ve ayaklarınızıçaprazlama keseceğim, sizi hurma kütüklerine asacağım. Hangimizinazâbının daha çetin ve devamlı olduğunu bileceksiniz” dedi.

Tâ-Hâ 20/72 İmân eden sihirbazlar: “Bize gelen hakkın apaçık belirtilerini ve biziyaratanı bırakıp asla seni tercih edecek değiliz. Artık ne şekilde biryargıda bulunacaksan bulun; sen ancak bu dünya hayatında yargıdabulunabilirsin!

Tâ-Hâ 20/73 Bize gelince, açıkçası biz, hatâlarımızı ve bize sihir alanında zorlayaptırdığın şeylerden bağışlaması umuduyla Rabbimize inandık çünküAllah’ın vereceği mükâfat daha hayırlı ve daha devamlıdır.”

Mü'min 40/26 Fir’avun: “Beni bırakın da Mûsâ'yı öldüreyim, o Rabbineyalvaradursun. Onun, sizin dininizi değiştireceğinden veya yeryüzünde

bozgunculuk çıkaracağından korkuyorum.”Zuhruf 43/51 Ve Fir’avun, halkına bir çağrıda bulunarak şöyle seslendi: “Ey

milletim! Mısır'ın hâkimiyeti bana ait değil mi? Bütün bu nehirler (vesulama sistemleri ayaklarımın) altından akmıyor mu? Görmüyormusunuz?

Zuhruf 43/52-53 Ben, ne demek istediğini bile anlatamıyan şu zavallı adamdan daha iyideğil miyim? Sonra, neden ona hiç altın bilezikler (soyluluk nişanı) verilmemiş ve neden onunla birlikte bir melek gelmiş değil?”

Mü'min 40/27 Mûsâ: “doğrusu ben, hesap görülecek güne inanmayan,böbürlenenlerin hepsinden, benim de Rabbim sizin de Rabbiniz olanAllah'a sığınırım” dedi.

Mü'min 40/28 Fir’avun kavminden olup da, inandığını gizleyen bir adam dedi ki:“Rabbim Allah'tır diyen bir adamı mı öldüreceksiniz? Oysa sizeRabbinizden belgelerle gelmiştir. Eğer yalancıysa, yalanı kendisinedir;eğer doğru sözlü ise, sizi tehdid ettiklerinden bir kısmı başınızagelebilir. Doğrusu Allah aşırı yalancıları doğru yola sevketmez.” (B İ R AÇIKLAMA: Mûsâ a . s . den önce Yûsuf a . s . ve âilesi Mısır'da ya şadıklarından, Mısır halkının bir kısmı muhtemelen hâla inanç sahibiidiler . )

Mü'min 40/30-31 İnanmış olan adam dedi ki: “Ey milletim! Doğrusu ben sizin için, Nûhmilletinin, Âd, Semûd ve onlardan sonra gelenlerin durumu gibi,peygamberleri yalanlayan toplulukların uğradıkları bir gününbenzerinden korkuyorum, Allah kullarına zulüm dilemez.”

Mü'min 40/33 “Arkanıza dönüp kaçacağınız gün Allah'a karşı sizi koruyan bulunmaz.Allah’ın saptırdığını doğru yola getirecek yoktur.”



202

A’râf 7/141 Hatırlayın ki, size işkencenin en kötüsünü yapan Fir'avun'unadamlarından sizi kurtardık. Onlar oğullarınızı öldürüyorlar,kadınlarınızı sağ bırakıyorlardı, işte bunda Rabbiniz tarafından sizebüyük bir imtihan vardır.

Yûnus 10/83 Fir’avun ve kavminin kendilerine işkence etmesinden korkuyadüştükleri için kavminden bir gurup gençten başka kimse Mûsâ'ya îmân etmedi. Çünkü Fir’avun yeryüzünde ululuk taslayan ve haddiaşanlardan idi.

A’râf 7/142 (Bana ibâdet etmesi için) Mûsâ'ya otuz gece vâde verdik ve ona on gecedaha ilâve ettik; böylece Rabbinin tayin ettiği vakit kırk geceyi buldu.Mûsâ, kardeşi Hârûn'a: “Kavmimin içinde benim yerime geç, onlarııslâh et, bozguncuların yoluna uyma” dedi.

A’râf 7/143 Mûsâ tayin ettiğimiz vakitte (Tûr'a) gelip de Rabbi onunla konuşunca

“Rabbim! Bana (kendini) göster; seni göreyim!” dedi. (Rabbi): “Sen beniasla göremezsin. Fakat şu dağa bak, eğer o yerinde durabilirse sen debeni göreceksin!” buyurdu. Rabbi o dağa tecelli edince onu paramparçaetti, Mûsâ da baygın düştü. Ayılınca: “Seni noksan sıfatlardan tenzihederim, sana tevbe ettim. Ben inananların ilkiyim” dedi.

A’râf 7/144 (Allah) Ey Mûsâ! dedi, ben risaletlerimle (sana verdiğim görevlerle) vesözlerimle seni insanların başına seçtim. Sana verdiğimi al veşükredenlerden ol!

A’râf 7/145-146 Nasihat ve her şeyin açıklamasına dair ne varsa hepsini Mûsâ içinlevhalarda yazdık. (Ve dedik ki): Bunları kuvvetle tut, kavmine de onunen güzelini almaların emret. Yakında size, yoldan çıkmışların yurdunugöstereceğim. Onlar bütün mûcizeleri görseler de îmân etmezler. Doğruyolu görseler onu yol edinmezler. Fakat azgınlık yolunu görürlerse,hemen ona saparlar. Bu durum, onların âyetlerimizi yalanlamalarındanve onlardan gâfil olmalarından ileri gelmektedir.

A’râf 7/147 Halbuki âyetlerimizi ve Âhırete kavuşmayı yalanlayanların amelleriboşa çıkmıştır. Onlar ancak yapmakta olduklarının cezasını çekerler.

A’râf 7/148 (Tûr'a giden) Mûsâ'nın arkasından kavmi, zînet eşyalarından,böğürebilen bir buzağı heykelini (tanrı) edindiler. Onun kendileriylekonuşmadığını ve onlara hiçbir yol göstermediğini görmediler mi?(Böyle iken) onu (ilah) edindiler de zâlim kimseler oldular.

Tâ-Hâ 20/83 (Allah): “Seni acele ile kavminden ayrılmaya sevkeden nedir, ey Mûsâ!”

Tâ-Hâ 20/84 Mûsâ: “İşte, onlar da benim peşimdeler. Ben, memnun olasın diye sanaacele ile geldim Rabbim” dedi.



203

Tâ-Hâ 20/85 Allah: “Senden sonra biz, kavmini (Hârûn ile kalan İsrâiloğullarını) imtihan ettik ve Sâmirî onları yoldan çıkardı” buyurdu.

Tâ-Hâ 20/86 Bunun üzerine Mûsâ, öfkeli ve üzüntülü olarak kavmine döndü. “Eykavmim! Rabbiniz size güzel bir vâ’dde bulunmamış mıydı? Şu halde

size zaman mı çok uzun geldi, yoksa üstünüze Rabbinizin gazâbınıninmesini mi istediniz ki, bana olan vâ’dinizden döndünüz?” dedi.

A’râf 7/150 ... “Benden sonra arkamdan ne kötü işler yapmışsınız! Rabbinizinemrini (beklemeyip) acele mi ettiniz?” dedi. Tevrat levhalarını yere attıve kardeşinin (Hârûn'un) başını tutup kendine doğru çekmeye başladı.(Kardeşi): “Anam oğlu! Bu kavim beni cidden zayıf gördüler ve neredeise beni öldüreceklerdi.Sen de düşmanları bana güldürme ve beni bu zâlim kavimle birtutma!” dedi.

Tâ-Hâ 20/87 (Kavmi): “Biz sana olan vâdimizden, kendi kudret ve irâdemizledönmedik. Fakat biz, o kavmin (Mısırlıların) zînet eşyasından yüklümiktarlarda takınmıştık, sonra da onları ateşe atmıştık; aynı şekildeSâmirî de atmıştı.

Tâ-Hâ 20/88 Böylece (Sâmirî), onlar için, böğürebilen bir buzağı heykeli ortayaçıkardı”. Bunun üzerine (Sâmirî ve adamları): “işte, bu, sizin de,Mûsâ'nın da tanrısıdır. Öyle iken Mûsâ (ilahını burada) unuttu (da onuTûr’da aramaya gitti)” dediler.

Tâ-Hâ 20/89 O şeyin, kendilerine hiçbir sözle mukabele edemeyeceğini, kendilerinene bir zarar ne de bir fayda vermek gücünde olmadığını görmezler mi?

Tâ-Hâ 20/90 Hakikaten Hârûn, onlara daha önce: “Ey kavmim! Siz bunun yüzündensadece fitneye uğradınız. Sizin Rabbiniz şüphesiz çok merhametli olanAllah’tır. Şu halde bana uyunuz ve emrime itaat ediniz” demişti.

Tâ-Hâ 20/91 Onlar: “Biz, Mûsâ aramıza dönünceye kadar buna tapmaktan aslavazgeçmeyeceğiz!” dediler.

Tâ-Hâ 20/92-93 “Ey Hârûn! Bunların dalâlete düştüklerini gördüğün vakit (Neden) benim peşimden gelmedin? Seni engelleyen ne oldu? Emrime âsi mioldun?” dedi.

Tâ-Hâ 20/94 (Hârûn): Ey annemin oğlu! dedi, saçımı sakalımı, yolma! Ben, senin:“İsrâiloğullarının arasına ayrılık düşürdün; sözümü tutmadın!”demenden korktum.

Tâ-Hâ 20/95 Mûsâ: “Ya senin zorun nedir, ey Sâmirî?” dedi.



204

Tâ-Hâ 20/96 O da: “Ben, onların görmediklerinı gördüm. Zira, o elçinin izinden biravuç (toprak) alıp onu (erimiş mücevheratın içine) attım. Bunu böylenefsim bana hoş gösterdi” dedi.

Tâ-Hâ 20/97 Mûsâ: “Defol! dedi, artık hayatın boyunca sen: (hastalanıp) ‘Bana

dokunmayın!' diyeceksin. Ayrıca senin için, kurtulamayacağın bir cezagünü var. Tapmakta olduğun tanrına da bak! Yemin ederim, biz onuyakacağız; sonra da onu parça parça edip denize savuracağız!”

Tâ-Hâ 20/98 Sizin ilâhınız, yalnızca, kendisinden başka ilâh olmayan Allah'tır.O'nun ilmi her şeyi kuşatmıştır.

A’râf 7/149 Pişman olup da kendilerinin gerçekten sapmış olduklarını görünce:“Eğer Rabbimiz bize acımaz ve bizi bağışlamazsa mutlaka ziyanauğrayanlardan olacağız!” dediler.

A’râf 7/151 (Mûsâ da): “Ey Rabbim, beni ve kardeşimi bağışla, bizi rahmetine kabulet. Zira sen merhametlilerin en merhametlisisin!” dedi.

A’râf 7/152 Buzağıyı (tanrı) edinenler var ya, işte onlara mutlaka Rablerinden birgazâp ve dünya hayatında bir alçaklık erişecektir. Biz iftiracıları böylecezalandırınz.

A’râf 7/153 Kötülükler yaptıktan sonra ardından tevbe edip de îmân edenleregelince, şüphesiz ki o tevbe ve îmândan sonra, Rabbin elbettebağışlayan ve esirgeyendir.

A’râf 7/154 Mûsâ'nın öfkesi dinince levhaları aldı. Onlardaki yazıda Rablerindenkorkanlar için hidayet ve rahmet (haberi) vardı.

A’râf 7/159 Mûsâ'nın kavminden hak ile doğru yolu bulan ve onun sayesinde âdildavranan bir topluluk vardır.

A’râf 7/160 Biz İsrâiloğullarını oymaklar halinde oniki kabileye ayırdık. Kavmikendisinden su isteyince, Mûsâ'ya, “Asânı taşa vur!” diye vahyettik.Derhal ondan oniki pınar fişkırdı. Her kabile içeceği yeri belledi. Sonraüzerlerine bulutla gölge yaptık, onlara kudret helvası ve bıldırcın etiindirdik. (Onlara) “Size verdiğimiz rızıkların temizlerinden yeyin(dedik).” Ama onlar (emirlerimizi dinlememekle) bize değil kendilerinezulmediyorlardı.

A’râf 7/168 Biz onları (Yahudileri) gurup gurup yeryüzüne dağıttık. Onlardan iyikimseler vardır, yine onlardan, bundan aşağıda olanları da vardır.Belki iyiliğe dönerler diye onları güzellikler ve kötülüklerle sınadık.

A’râf 7/174 Belki inkârdan dönerler diye âyetleri böyle ayrıntılı bir şekildeaçıklıyoruz.



205

A’râf 7/177-178 Âyetlerimizi yalanlayan ve kendilerine zulmetmiş olan kavmin durumune kötüdür! Allah kimi hidâyete erdirirse, doğru yolu bulan odur. Kimide şaşırtırsa, işte asıl ziyana uğrayanlar onlardır.

Yûnus 10/94 (Resûlüm!) Eğer sana indirdiğimizden (bu anlattığımız olaylardan)

kuşkuda isen, senden önce Kitab'ı (Tevrat'ı) okuyanlara sor. Andolsunki, Rabbinden sana hak gelmiştir. Sakın şüphecilerden olma!

İlyâs a. s.

Sâffât 37/123 Doğrusu İlyâs da peygamberlerdendir.

Sâffât 37/124-126 Milletine: “Allah'a karşı gelmekten sakınmaz mısınız? Yaradanların eniyisi olan, sizin de Rabbiniz, önceki babalarınızın da Rabbi bulunanAllah'ı bırakıp da Ba'l putuna mı taparsınız” demişti.

Sâffât 37/127-128 Bunun üzerine onu yalanlamışlardı. Allah'ın O'na içten bağlı kullarıbir yana, bunların hepsi Cehenneme götürüleceklerdir.

Sâffât 37/129-130 Sonra gelenler içinde, kendisine bir ün bıraktık. “İlyâs'a selâm!” dedik.

Sâffât 37/131-132 Şüphesiz biz, iyileri işte böyle mükâfatlandırırız. Çünkü o, bizimmümin kullarımızdandı.

Yûnus a.s.

Enbiyâ 21/87 Zünnûn'u da (Yûnus'u da zikret). O öfkeli bir halde geçip gitmişti; bizimkendisini asla sıkıştırmayacağımızı zannetmişti. Nihayet karanlıklariçinde: “Senden başka hiçbir tanrı yoktur.Seni tenzih ederim. Gerçekten ben zâlimlerden oldum!” diye niyaz etti.

Enbiyâ 21/88 Bunun üzerine onun duasını kabul ettik ve onu kederden kurtardık, iştebiz müminleri böyle kurtarırız.

Sâffât 37/139 Doğrusu Yûnus da gönderilen peygamberlerdendir.

Sâffât 37/140-142 (Ninova'dan) Dolu bir gemiye binip kaçmıştı. (Gemi fırtınaya yakalanmış ve yükü hafifletmek için denize atılacakları seçmek üzere) kur'a çekilmiş,kur'ada kaybedenlerden olmuştu. (ve sonra onu denize atmışlardı ve) Yûnus (kendi kendisini kınayıp dururken) denizde büyük bir balık tarafından yutulmuştu.

Sâffât 37/143-144 Eğer o Allah’ın sınırsız şanını yüceltenlerden olmasaydı, herkesinyeniden dirileceği güne kadar balığın karnında kalacaktı.



206

Sâffât 37/145-148 Halsiz ve bitkin bir halde iken kendisini ıssız bir kıyıya çıkarttık, veonun üzerinde (çorak toprakta) yetişen bir bodur fidan yeşerttik. Ve onuyüzbin veya daha fazla kişiye peygamber olarak gönderdik. Sonundaona inandılar; bunun üzerine Biz, verilen süre zarfında (tabii hayat,ömür boyu) onlara mutlu bir hayat yaşattık.

Yûnus 10/98 Yûnus'un kavmi müstesna, (halkını yok ettiğimiz ülkelerden) herhangibir ülke halkı, keşke (kendilerine azap gelmeden) îmân etse de bu îmânları kendilerine fayda verseydi! Yûnus'un kavmi îmân edince,kendilerinden dünya hayatındaki rüsvaylık azâbını kaldırdık ve onlarıbir süre (dünya nimetlerinden) faydalandırdık.(B İ R AÇIKLAMA: (Nisâ 4/28:) de “insanın zayıf yaratılmı ş” oldu ğ ubildirilmektedir . Yûnus kıssası, bizlere, peygamberlerin bile, insantabiatında mevcut olan zaaflardan uzak kalamadıklarını gösterir . Kıssada bahsedilen “gemi, denize atılı ş , balık ve balı ğ ın karnındakalı şın” mecâzi manada oldu ğ u dü şünülebilir ve kıssa “Muhammed

Esed'in teklif etti ğ i” a şa ğ ıdaki gibi tefsir edilebilir: “Yûnus Ninova'da Allah'ın verdi ğ i peygamberlik görevinden ve böylece Allah'ınmevcudiyetinden, bir kölenin kaçı şı gibi dünyevî zevklere kaçmı ştı . Sonra o,manevî bir çöküntü içine atılmı ştı ve iç huzursuzlu ğ u tarafından yutulmu ştu: E ğ er o Allah'ın sınırsız şanını yüceltenlerden olmasaydı, herkesin yenidendirilece ğ i bir güne kadar manevî çöküntünün karanlı ğ ı içinde kalacaktı . Manevi çöküntü, ve iç huzursuzlu ğ u içinde ruhen çökmü ş bir halde iken, Allah'ın rahmeti ile, yüre ğ i yeniden manevî hayatın aydınlı ğ ınaçıkarılmı ştır .”)

Dâvûd a. s.Bakara 2/246 Mûsâ'dan sonra, İsrâiloğullarından ileri gelen kimseleri görmedin mi?

Kendilerine gönderilmiş bir peygambere: “Bize bir hükümdar gönderki (onun komutasında) Allah yolunda savaşalım” demişlerdi...

Bakara 2/247 Peygamberleri onlara: “Bilin ki Allah, Tâlût'u size hükümdar olarak gönderdi” dedi.Bunun üzerine: “Biz hükümdarlığa daha layık olduğumuz halde,kendisine servet ve zenginlik yönünden geniş imkânlar verilmemişken obize nasıl hükümdar olur?” dediler. “Allah sizin üzerinize onu seçti,

ilimde ve bedende ona üstünlük verdi.Allah mülkünü dilediğine verir. Allah lûtfu geniş olandır, hakkıylabilendir.”

Bakara 2/248 Peygamberleri onlara: “Onun hükümdarlığının alâmeti, o sandığın sizegelmesidir. Meleklerin taşıdığı o sandığın içinde Rabbinizden size birferahlık ve sükûnet, Mûsâ ve Hârûn hanedanlarının bıraktıklarındanbir kalıntı vardır.



207

Eğer inanmış kimseler iseniz sizin için bunda şüphesiz kesin bir delilvardır” dedi.(B İ R AÇIKLAMA: Rivâyete göre Tevrat’ın içinde bulundu ğ u sandık . )

Bakara 2/249 Tâlût askerlerle birlikte (cihad için) ayrılınca: “Muhakkak Allah sizi bir

ırmakla imtihan edecek. Kim ondan, bir avuç içen müstesna, içersebenden değildir” dedi. İçlerinden pek azı müstesna hepsi ırmaktaniçtiler. Tâlût ve îmân edenler beraberce ırmağı geçince: “Bugün bizimCâlût'a ve askerlerine karşı koyacak hiç gücümüz yoktur” dediler.Allah'ın huzuruna varacaklarına inananlar: “Nice az sayıda birlik Allah'ın iziniyle çok sayıdaki birliği yenmiştir. Allah sabredenlerleberaberdir” dediler.

Bakara 2/250-251 Câlût ve askerleriyle savaşa tutuştuklarında: “Ey Rabbimiz!Yüreğimizi sabırla doldur; bize direnme gücü ver; kâfir kavme karşıbize yardım et” dediler.

Onları Allah'ın izniyle bozguna uğrattılar; Dâvûd Câlût'u öldürdü,Allah Dâvûd'a hükümranlık ve hikmet verdi ve ona dilediğindenöğretti.Eğer Allah'ın; insanların bir kısmıyla diğerlerini savması olmasaydı,yeryüzü bozulurdu. Ancak Allah, bütün âlemlere karşı lütuf ve keremsahibidir.

Sebe 34/10-11 Biz Dâvûd'u lûtfumuzla onurlandırdık: “Siz, ey dağlar ve kuşlar!Onunla birlikte Allah'ı tesbih edin”. Biz ona demiri yumuşattık, (Veona) “bununla mükemmel zırhlar imal et, dokumasını ölçülü yap, (EyDâvûd hanedanı ve siz inananlar!) iyi işler yapın. Kuşkusuz Ben,yaptıklarınızı görmekteyim” diye (vahyettik).(BİR AÇIKLAMA: Tarihi olarak sava şta korunmak için demirden zırhlar yapımı Dâvûd a . s .'a atfedilir . Âyetteki “Biz ona demiri yumu şattık” ve“bununla mükemmel zırhlar imal et” tabirleri “Onun içindeki, sertli ğ i vekatılı ğ ı yumu şattık” ve “kötülü ğ e kar şı yapılan zor sava şta da îmân veölçülü sâlih amelle korun” diye de açıklanabilir . )

Sâd 38/17-19 (Resûlüm!) Onların söylediklerine sabret, kulumuz Dâvûd'u, o kuvvetsahibi zatı hatırla. O, hep Allah'a yönelirdi. Biz, dağları ve kuşları topluhalde onun emri altına vermiştik. Hepsi de ona uyarak ak şam sabahzikir ve tesbih ederlerdi. …

Sâd 38/20 Onun hükümdarlığını (mülkünü) kuvvetlendirmiştik. Ona hikmet vekesin hüküm verme selâhiyeti vermiştik.

Sâd 38/21-22 Davacıların kıssasından haberin oldu mu? İbâdet ettiği yerin duvarınatırmanıp Dâvûd'un yanına gelmişlerdi. Dâvûd onları yanında görüncetelaşlanıp korktu: “Korkma Biz iki davacıyız. Birimiz ötekinin hakkınatecavüz etti; şimdi aramızda adâletle karar ver, doğrudan ayrılma vebize hak yolunu göster” dediler.



208

Sâd 38/23 İçlerinden biri: “Bu benim kardeşimdir: Onun doksan dokuz dişikoyunu var. Benim ise sadece bir koyunum var. Böyle iken 'onu banaver' dedi ve bu tartışmada bana dediğini zorla yaptırdı.”

Sâd 38/24 Dâvûd: “Bu, senin koyununu kendininkilerin arasına katmayı istemekle

sana haksızlık yapmış! Zaten yakınların (dostların, ortakların) çoğubirbirlerine aynı şeyi yaparlar; inanıp doğru işler yapanlar hâriç;böylesi de ne kadar az” dedi.Dâvûd, Bizim kendisini denediğimizi düşündü (sandı); bunun üzerineRabbinden afedilmesini diledi, eğilip secdeye kapandı ve tevbe ederek O'na yöneldi.(B İ R AÇIKLAMA: Dâvûd kırallı ğ ın verdi ğ i gururla, kar şı tarafı dinlemedenve i şin esasını tam olarak ara ştırmadan karar verdi ğ i için “denenmede”muvaffak olamamı ş , günaha girmi ş , fakat hatasını fark edip tevbe edinceYüce Yaradan’ın af ve rahmetine nail olmu ştur . )

Sâd 38/25 Biz de onu bağışladık. Katımızda yakınlığı ve güzel bir geleceği vardır.Sâd 38/26 Ona: “Ey Dâvûd! Seni yeryüzünde halîfemiz kıldık; öyleyse insanlar

arasında adâletle hükmet, boş arzu ve heveslere uyma, sonra onlar seniAllah yolundan saptırır, Allah yolundan sapanları ise, Hesap Günü'nüunuttuklarından dolayı şiddetli bir azâb bekler” dedik.

Süleymân a.s. ve Sebe'liler

Sâd 38/30 Biz Dâvûd'a (oğlu) Süleymân'ı verdik. Süleymân ne güzel bir kuldu!

Doğrusu o, daima Allah'a yönelirdi.

Neml 27/15 Andolsun ki Dâvûd ve Süleymân'a ilim verdik. Onlar: “Bizi, müminkullarından birçoğundan üstün kılan Allah’a hamd olsun” dediler.

Neml 27/16 Süleymân Dâvûd'a vâris oldu: “Ey insanlar! Bize kuş dili öğretildi vebize her şeyden bolca verildi. Doğrusu bu apaçık bir lûtuftur” dedi.

Sâd 38/34-35 Fakat (daha önce) Süleymân'ı tahtının üzerine bir ceset koymak suretiyle denemiştik: bunun üzerine (Bize) yönelmiş “Rabbimgünahlarımı affet, bana benden sonra kimsenin ulaşamıyacağı bir

hükûmranlık ver; çünkü sen lûtûf sahibisin” dedi.(B İ R AÇIKLAMA: Müfessir Râzi: “Tahtının üzerine bir ceset koymak”ifadesini Süleymân'ı tahtına, henüz yüksek maneviyata eri şmemi ş bir kral olarak oturtmak” şeklinde yorumluyor . )

Sebe 34/12 Süleymân'ın emrine, sabah estiğinde bir aylık (yürüyüşe eşit) mesafeyegidip, ak şam da estiğinde bir aylık (yürüyüşe eşit) mesafeden gelenrüzgarı verdik.



209

Ve erimiş bakırı onun için akıttık. Rablerinin izniyle, yanında iş görenCinlerden (görünmeyen yaratıklar) bir kısmını onun buyruğu altınaverdik ve hangisi emrimizden çıktı ise ona, yakıcı ateşin azâbınıtattırdık.

Sebe 34/13 Süleymân için, o ne isterse; mâbetler, heykeller, büyük tekneler kadar(geniş) havuzlar, yere sağlamca tespit edilmiş (yani ağır) kazanlaryaptılar. “Ey Dâvûd kavmi! Şükür içinde çalışın; kullarım arasındahakkıyla şükredenler çok azdır.”

Sâd 38/31 Ona bir ak şam üstü üç ayağı üstünde duran çalımlı, cins koşu atlarısunulmuştu.

Sâd 38/32 Süleyman: “Ben güzel olan her şeyi sevmeyi severim çünkü Rabbimihatırlatırlar!” dedi ve atlar koşarak (uzaklığın) perdesi arkasındakaybolana kadar (bu sözü tekrarladı.)

(B İ R AÇIKLAMA: Bu âyetin bu şekilde anlatımı müfessir Râzi'ye aittir . ) Neml 27/17 Süleymân'ın Cinlerden (görünmeyen yaratıklar), insanlardan ve

kuşlardan oluşan ordusu toplanmış, sonra düzenli sıralar halinde yolaçıkarılmıştı.

Neml 27/18 Sonunda, karıncaların bulunduğu bir vâdiye geldiklerinde bir karınca:“Ey karıncalar! hemen yuvanıza girin ki Süleymân ve ordusu, farkındaolmadan sizi ezip geçmesin!' diye bağırdı.

Neml 27/19 Süleymân, onun sözüne hafifçe güldü ve “Ey Rabbim! Bana ve ana-babama bahşettiğin nimetler için Sana hep şükreden biri olmam içinSenin hoşnut olacağın, dürüst ve erdemli işler yapmamı sağla verahmetinle, beni dürüst ve erdemli kulların arasına koy” dedi.

Neml 27/20 Ve (bir gün) kuşlar arasında göz gezdirirken: “Hüdhüd’ü niçingöremiyorum, yoksa kayıplara mı karıştı?”

Neml 27/21 Karşıma inandırıcı bir mazeretle çıkmadığı takdirde, onu, ya şiddetlibir cezayla cezalandıracağım ya da boynunu uçuracağım.” dedi.

Neml 27/22 Fakat hüdhüd çok geçmeden çıkageldi ve: “Ben senin henüz bilmediğinbir şeyi öğrendim ve sana Sebe hakkında doğru bir haber getirdim.

Neml 27/23-24 Oranın halkına (Sebe’lilere) hükmeden, her şeyden kendisine bolcaverilen ve büyük bir tahta sahip olan bir kadın buldum. Onun vehalkının Allah'ı bırakıp güneşe tapındıklarını gördüm; Şeytan onlarabu yaptıklarını güzel ve iyi gösterip, kendilerini Allah yolundançevirmiş ve onlar da bu yüzden doğru yolu bulamıyorlar” dedi.



210

Neml 27/27-28 Süleymân: “Doğru mu söylüyorsun yoksa yalancılardan mısın bunugöreceğiz. Al bu mektubumu onlara götür; sonra bir kenara çekiliponları kendi haline bırak ve bak bakalım, nasıl bir sonuca varacaklar.”dedi.

Neml 27/29 (Sebe Melikesi Süleymân'ın mektubunu alınca)“Siz ey ileri gelenler! Banaçok önemli bir mektup gönderildi.

Neml 27/30 Mektup Süleymân'dan geliyor ve çok acıyıp esirgeyen, sınırsız rahmetsahibi Allah adına yazılmış.”

Neml 27 /31 (Mektupta Allah)“Sakın Bana karşı büyüklük taslamayın; kendiisteğinizle teslimiyet göstererek Bana gelin” diyor.

Neml 27/32 (Sebe Melikesi):“Ey ileri gelenler! Vereceğim emir hakkında banafikrinizi söyleyin; siz, benim yanımda bulunmadıkça, bir iş hakkında

kesin hüküm vermem” dedi. Neml 27/33 (İleri gelenler) “Güçlü olduğumuza ve savaşta yıldırıcı bir cesaret ve

maharet sahibi olduğumuza (güven), emir senindir; öyleyse vereceğinemri sen düşün” diye cevap verdiler.

Neml 27/34-35 (Melike):“doğrusu hükümdarlar bir ülkeye girdiklerinde orayıtarumar ederler, oranın soylu ve onurlu insanlarını aşağılarlar,istilacıların davranış tarzı böyledir.Ben onlara bir hediye gönderecek ve elçilerin nasıl bir tepkiyledöneceklerim bekleyeceğim.”

Neml 27/36 Süleymân'a geldiklerinde (Süleymân): “Benim servetime servet mikatmak istiyorsunuz? Oysa Allah'ın bana bahşettiği şey (güç ve îmân) sizin hediyenizden hayırlıdır! Öyleyse sizin bu hediyeniz (ancak sizingibi insanları) sevindirir.

Neml 27/37 (Şimdi seni gönderenlere) dön! And olsun ki, güç yetiremiyeceklerigüçlerle gelir onları oradan alçalmış ve küçük düşmüş olarak çıkarırız”dedi.

Neml 27/38 (Süleymân Sebe Melikesinin kendisine geleceğini öğrenince,çevresindekilere): “Siz ey seçkin görevliler! Hanginiz kraliçenin tahtını odaha bana teslim olmadan önce, buraya getirebilir?”

Neml 27/40 Kitabın bilgisine sahip biri: “Gözünü açıp kapayıncaya kadar ben onu,sana getiririm” dedi. Süleymân, tahtı yanında görünce: “Bu, şükür müedeceğim yoksa nankörlük mü edeceğim diye beni sınayan Rabbiminlûtfundandır. Şükreden ancak kendisi için şükretmiş olur; fakatnankörlük eden kişi ise, bilsin ki Rabbim hem sınırsız cömert hem demutlak manada kendine yeterlidir” dedi.



211

Neml 27/41 Ve Süleymân devam etti: “O'nun tahtını tanınmaz hale getirin,bakalım, tanıyacak mı, yoksa tanımıyanlar arasında mı olacak?”

Neml 27/42 (Melike Süleymân'nın yanına)geldiğinde: “Senin tahtın böyle miydi?”diye soruldu. (Sebe Melikesi): “Tıpkı o! Önceden bize bilgi verilmişti ve

(Allah'a) teslim olmuştuk” dedi. Neml 27/43 Allah'tan başka taptığı şeyler (Melike'yi îmândan) alıkoyuyordu; çünkü

o zamana kadar inkârcı bir topluma mensuptu.

Neml 27/44 (Bir müddet sonra)Ona: “Saraya girin” dendi; salonu görünce, onuderin bir su zannetti ve eteğini yukarı çekti. Süleymân; “Bu zeminicamla döşenmiş bir salondur” dedi. (Melike): “Rabbim! (Senden başkasına kulluk etmekle) ben kendime yazık etmişim; fakat (şimdi) Süleymân'la beraber âlemlerin Rabbi olan Allah'a yürekten teslimolalım” dedi.

(B İ R AÇIKLAMA: Âyetteki “derin su” ve “camla dö şenmi ş salon”deyimlerinin mecazi oldu ğ u ve Süleymân a . s . ile tanı şana kadar putperest olan ve gökteki yıldızlara tapan Sebe Melikesinin kar şıla ştı ğ ı bu yeni inanı ş ve güç kar şısında kapıldı ğ ı çekingenlik, hayret ve korkuyu “derin su” veSüleymân a . s .ın getirdi ğ i îmân ve inançla hakikati kavramasını da “camladö şenmi ş salon” benzetmesiyle anlatıldı ğ ı dü şünülebilir . Sebe Melikesi îmân a eri şip “hakikat” ile “görünü ş” arasındaki farkıböylece kavradı ve “spritüel” yolculu ğ unun sonuna ula ştı . )

Sebe 34/14 Onun (Süleymân'ın) ölümüne hükmettiğimiz zaman, onun öldüğünücinlere, ancak onun asâsını kemiren kurt, Süleymân (dayandığı asâkırılıp), yere devrilince, fark ettirdi. Şayet Cinler görünmeyeni bilmiş olsalardı o aşağılayıcı (hizmetçilik) azâbı içinde yaşamaya devametmezlerdi.

Sebe 34/15 Sebe halkı için yurtlarında, Allah’ın rahmetine işaret, sağlı sollu ikibahçe vardı; “Rabbinizin size bahşettiği rızıktan yeyin ve O'naşükredin; ne güzel topraklar ve ne bağışlayıcı bir Rabb” (diye sankionlara sesleniyorlardı).

Sebe 34/16 Ama onlar (bizden) yüz çevirip uzaklaştılar ve bu yüzden (su sedleriniyıkıp geçen), sahip oldukları iki bahçeyi sadece buruk yemişli, ılgınlık veiçinde birkaç tane de sedir ağacı bulunan bir bahçeye çeviren Arimselini gönderdik.(B İ R AÇIKLAMA: 1992-93 yıllarında petrol arama göreviyle Yemen'debulundu ğ um sırada Ma'rib'de Adhana vâdisinde bulunan, bu dünyanın eneski, büyük kısmı hala ayakta duran ve hayranlık uyandıran su seddini veonun bir kaç kilometre yukarısında Türk mühendis ve müteahhitlerinin yapmı ş oldu ğ u bugünkü modern sulama barajını ve yakınlardaki di ğ er kalıntıları ve güne ş mabedinı ziyaret etme fırsatını bulmu ştum . )



212

Sebe 34/18 Biz (bu toplumun çöküşünden önce) kutsadığımız şehirler (yaniSebe'lilerin kullandığı kervan yolu üzerindeki Mekke ve Kudüs) ile onlararasına uygun mesafelerde birçok kasabalar (konaklama yerleri) yerleştirdik; ve böylece seyahati kolaylaştırdık, “oralarda geceleri vegündüzleri güven içinde gezin” dedik.

Sebe 34/19 Fakat onlar, “Rabbimiz seyahat menzillerimiz arasındaki mesafeyiuzattı” dediler. Ve kendi kendilerine zulmetmiş oldular. Biz de bununüzerine onları konuşulan bir söz (efsane) yapıverdik, darmadağın ettik.Doğrusu bunlarda pek sabreden ve çok şükreden kimseler için derslervardır.(B İ R AÇIKLAMA: Bazı meallerde “uzattı”yı “uzat” diye veriyorlar; ancak bu fazla bir mana ifade etmiyor . Zira barajın yıkılmasmdan sonra bukonaklama yeri kasabaların bir kısım halkı kuzeye göçmü ş , birçok kasabaterkedilince kervanlar için konaklama mesafeleri uzamı ştı . Sebeliler bundandolayı serzeni şte bulunuyorlar; dolayısıyla “uzat” de ğ il, “uzattı” daha

uygun olur . )

Zekeriyyâ ve Yahyâ a.s.

Meryem 19/2 (Bu,) Rabbinin, Zekeriyyâ kuluna rahmetinin anılmasıdır.

Meryem 19/3-4 Hani o, gizli bir sesle Rabbine niyâz etmişti: “Rabbim! Şüphesizkemiklerim zayıfladı, saçım başım ağardı. Ve ben, Rabbim, sanaettiğim dualar sayesinde hiç bedbaht olmadım.

Meryem 19/5-6 Doğrusu ben, benden sonra iş başına geçecek olan yakınlarımdan(isyankâr olmalarından) endişe ediyorum. Karım da kısırdır. Tarafındanbana bir veli (oğul) ver ki o bana vâris olsun; Yâkûb hanedanına davâris olsun. Rabbim, onu rızâna lâyık kıl!” dedi.

Meryem 19/7 (Allah): “Ey Zekeriyyâ! Biz sana bir oğul müjdeleriz ki, onun adıYahyâ'dır. Daha önce onun adını kimseye vermedik” buyurdu.

Meryem 19/8 Zekeriyyâ: “Rabbim! Karım kısır olduğu, ben de ihtiyarlığın sonsınırına vardığım halde, benim nasıl oğlum olabilir?” dedi.

Meryem 19/9 (Vahiy meleği): “Evet öyle” dedi. (Ancak) Rabbin diyor ki: “O banakolaydır. Daha önce, sen hiçbir şey değilken seni de yaratmıştım.”

Meryem 19/10 Zekeriyyâ: “Rabbim! dedi, (çocuğum olacağına dair) bana bir işaretver”. Allah: “Senin işaretin, sapasağlam olduğun halde üç güninsanlarla konuşamamandır” buyurdu.

Meryem 19/11 Bunun üzerine Zekeriyyâ, mâbetten kavminin karşısına çıkarak onlara:“Sabah ak şam tesbihte bulunun” diye işaret Verdi.



213

Meryem 19/12 “Ey Yahyâ! Kitab'a (Tevrat'a) vargücünle sarıl” (dedik) ve henüz sabî

iken ona (ilim ve) hikmet verdik.

Meryem 19/13-14 Tarafımızdan ona kalp yumuşaklığı ve temizlik de (verdik). O, çok

sakınan bir kimse idi.Ana-babasına çok iyi davranırdı; o, isyankâr bir zorba değildi.

Meryem 19/15 Doğduğu gün, öleceği gün ve diri olarak kabirden kaldırılacağı gün onaselâm olsun!

İsâ a.s. ve Hz. Meryem

Âl-i İmrân 3/35-36 İmrân'ın karısı şöyle demişti: “Rabbim! Karnımdakini azatlı bir kulolarak sırf sana adadım. Adağımı kabul buyur. Şüphesiz (niyâzımı)

hakkıyla işiten ve (niyetimi) bilen sensin.”Onu doğurunca, Allah, ne doğurduğunu bilip dururken: “Rabbim! Benonu kız doğurdum. Oysa erkek, kız gibi değildir. Ona Meryem adınıverdim. Kovulmuş şeytana karşı onu ve soyunu senin korumanıdiliyorum” dedi.

Âl-i İmrân 3/37 Rabbi Meryem'e hüsnü kabul gösterdi; onu güzel bir bitki gibiyetiştirdi. Zekeriyyâ’yı da onun bakımı ile görevlendirdi. Zekeriyyâ,onun yanına, mâbede her girişinde orada bir rızık bulur ve “EyMeryem, bu sana nereden geliyor?” der; o da: “Bu, Allahtarafındandır. Allah, dilediğine sayısız rızık verir” derdi.

Âl-i İmrân 3/42-43 Melekler şöyle demişlerdi: “Ey Meryem! Allah seni seçti, pek temizkıldı, ve bütün dünya kadınlarına üstün tuttu.” Ey Meryem! Rabbineibâdet et; secdeye kapan, (O'nun huzurunda) eğilenlerle beraber sen deeğil.

Meryem 19/16-17 ... O (Meryem) âilesinden ayrılıp doğu yönünde bir yere çekilmişti.Sonra insanlardan gizlenmek için bir perde germişti. Cebrâîl'igöndermiştik de ona tam bir insan olarak görünmüştü.

Meryem 19/18 Meryem: “Eğer Allah'tan sakınan bir kimse isen, senden Rahman'a

sığınırım” dedi.Meryem 19/19 Cebrâîl: “Ben, yalnızca, sana tertemiz bir oğlan bağışlamak için,

Rabbinin sana gönderdiği elçiden başkası değilim” dedi.

Meryem 19/20 Meryem: “Bana bir insan eli değmediği, iffetsiz de olmadığım haldebenim nasıl çocuğum olabilir?” dedi.



214

Meryem 19/21 Melek: “Öyledir”, dedi; (zira) Rabbin buyurdu ki: “Bu bana kolaydır.Çünkü biz, onu insanlara bir delil ve kendimizden bir rahmetkılacağız”. Bu, hüküm ve karara bağlanmış (ezelde olup bitmiş) bir iş idi.

Âl-i İmrân 3/44 (Resûlüm!) Bunlar, bizim sana vahiy yoluyla bildirmekte olduğumuzgayb (yaratılmış varlıkların idrakini aşan, bilinmeyen gerçekler) haberlerindendir. İçlerinden hangisi Meryem'i himâyesine alacak diyekur'a çekmek üzere kalemlerini atarlarken sen onların yanındadeğildin; onlar (bu yüzden) çekişirken de yanlarında değildin.

Âl-i İmrân 3/45-46 Melekler demişti ki: “Ey Meryem! Allah sana, Kendinden bir Kelimeyi,adı Meryem oğlu Mesîh İsâ'yı, dünya ve Âhırette şerefli ve Allah'ayakın kılınanlardan olarak müjdeler, insanlara beşikte iken de yetişkiniken de konuşacaktır ve o, iyilerdendir.”

Âl-i İmrân 3/47-48 Meryem: “Rabbim! dedi, bana bir erkek eli değmediği halde nasılçocuğum olur?” Allah şöyle buyurdu: “İşte böyledir, Allah dilediğiniyaratır. Bir işe hükmedince ona sadece “Ol!” der; o da oluverir”.(Melekler, Meryem'e hitaben İsâ hakkında sözlerine devam ettiler): Allahona yazmayı, hikmeti, Tevrat'ı, İncil'i öğretecek.

Tahrîm 66/12 Allah, iffetini sapsağlam koruyan ve Bizim de kendisine Ruhumuzdanüflediğimiz, Rabbinin sözlerini ve kitaplarını doğrulayan İmran kızıMeryem'i inananlara örnek gösterdi. O gönülden itaat edenlerdendi.

Meryem 19/22-23 Meryem oğluna hâmile kaldı; o haliyle (karnındaki çocukla) uzak biryere çekildi. Doğum sancısı onu bir hurma ağacının dibine gitmeyemecbur etti: “Keşke ben bundan önce ölmüş olsaydım ve unutulupgitseydim” dedi.

Meryem 19/24-25 Bunun üzerine (hurma ağacının) alt tarafından bir ses kendisine şöyleseslendi: “Sakın üzülme, Rabbin içinde bulunanı şerefli kılmıştır.Hurma ağacını kendine doğru silkele, üstüne taze hurma dökülsün.”

Meryem 19/26 “Ye, iç, gözün aydın olsun. İnsanlardan birini görecek olursan,“Şüphesiz ben Rahmân’a susmayı adadım. Bugün hiçbir insan ilekonuşmayacağım” de.(B İ R AÇIKLAMA: Bugün Hıristiyanların 24-25 Aralık tarihinde kutladıkları“Noel” günü kı ş mevsimine raslamaktadır . Hz . Meryem'in o sırada ya şadı ğ ı bölgede, tâze hurma meyvesininolgunla şma ve hasad zamanı bu Milad tarihine uygun dü şmemektedir . Bu mûcizevi olay, İ sâ a . s .’ın mûcizevi do ğ u şu ile birlikte dikkate alınmalı veüzerinde dü şünülmelidir kanaatindeyiz . )

Mü'minûn 23/50 Meryem Oğlunu ve annesini de (kudretimize) bir alâmet kıldık; onları,yerleşmeye elverişli, suyu bulunan bir tepeye yerleştirdik.



216

Âl-i İmrân 3/51 Allah, benim de Rabbim, sizin de Rabbinizdir. Öyle ise O'na kulluk edin; işte bu doğru yoldur.”

Âl-i İmrân 3/52 İsâ onların inkârcılığını sezince: “Allah yolunda bana yardımcıolacaklar kimlerdir?” dedi. Havâriler: “Biz Allah yolunun

yardımcılarıyız; Allâh'a inandık, şâhit ol ki bizler müslümanlarız”cevabını verdiler.

Âl-i İmrân 3/54 (Yahudiler) tuzak kurdular; Allah da onların tuzaklarını bozdu. Allah,tuzak kuranların hayırlısıdır.

Âl-i İmrân 3/55 Allah buyurmuştu ki: “Ey İsâ! Seni vefât ettireceğim, seni nezdimeyükselteceğim, seni inkâr edenlerden arındıracağım ve sana uyanlarıKıyâmete kadar kâfirlerden üstün kılacağım. Sonra dönüşünüz banaolacak, İşte o zaman ayrılığa düştüğünüz şeyler hakkında aranızda benhükmedeceğim.

(B İ R AÇIKLAMA: Bu âyette “çarmıh” gibi bir idam olayındanbahsedilmemekte ve her insan için söz konusu bir “vefât” gerçe ğ ine i şaret edilmektedir . )

Âl-i İmrân 3/56-57 İnkâr edenler var ya, onları dünya ve Âhırette şiddetli bir azâbaçarptıracağım; onların hiç yardımcıları da olmayacak, îmân edip iyidavranışlarda bulunanlara gelince, Allah onların mükâfatlarını eksiksizverecektir. Allah zâlimleri sevmez”.

Âl-i İmrân 3/ 58 (Resûlüm!) Bu söylenenleri biz sana âyetlerden ve hikmet doluKur’ân'dan okuyoruz.

Nisâ 4/171 ... Meryem oğlu İsâ Mesîh, Allah’ın peygamberi (:Resûlallah), Meryem'eulaştırdığı Kelimesi ve Kendinden bir Ruh’tur.Allah'a ve peygamberlerine inanın. (Tanrı) üçtür demeyin...

Nisâ 4/172 Ne Mesîh ve ne de Allah'a yakın melekler, Allah’ın kulu olmaktan geridururlar. O'na kulluktan geri durup büyüklenen kimselerin hepsini(Allah) yakında huzuruna toplayacaktır.

Mâ’ide 5/72 Andolsun ki “Allah kesinlikle Meryem oğlu Mesih’tir” diyenler kâfirolmuşlardır. Oysa Mesîh: “Ey İsrâiloğulları Rabbim ve Rabbiniz olanAllah'a kulluk edin; kim Allah'a ortak koşarsa muhakkak Allah onaCenneti harâm eder, varacağı yer Ateştir, zulmedenlerin yardımcılarıyoktur” dedi.

Mâ’ide 5/73 Andolsun ki, “Allah üçün üçüncüsüdür” diyenler kâfir olmuştur, oysabir tek Allah'tan başka hiçbir tanrı yoktur. Eğer dediklerindenvazgeçmezlerse, and olsun, onlardan inkârcılara can yakıcı bir cezadokunacaktır.



217

Mâ’ide 5/74 Hâlâ Allah’a tevbe edip O’ndan bağışlanmayı dilemiyecekler mi? Allahçok bağışlayandır, çok merhamet edendir.

Mâ’ide 5/75 Meryem oğlu Mesîh, sadece resûl'dür, peygamberdir, ondan önce de(birçok) peygamberler gelip geçmiştir, onun annesi de dosdoğru bir

kadındır, her ikisi de (Allah'ın kulu insan olup) yemek yerdi...Mâ’ide 5/109 Allah’ın peygamberleri toplayıp da “Size ne cevap verildi” dediği gün,

“Bizim hiçbir bilgimiz yok, şüphesiz gizlilikleri hakkıyle bilen ancak sensin” diyeceklerdir.

Mâ’ide 5/110 Allah, o zaman şöyle diyecek: “Ey Meryem oğlu İsâ! Sana ve annene(verdiğim) nimetimi hatırla! Hani seni mukaddes ruh (Cebrâîl) iledesteklemiştim; (bu sayede) sen beşikte iken de yetişkin çağında dainsanlarla konuşuyordun. Sana Kitabı (okuyup yazmayı), hikmeti,Tevrat ve İncil'i öğretmiştim.

Benim iznimle çamurdan, kuş şeklinde bir şey yapıyordun da onaüflüyordun, hemen benim iznimle o bir kuş oluveriyordu.Yine benim iznimle anadan doğma körü ve alacalıyı iyileştiriyordun.Ölüleri benim iznimle (hayata) çıkarıyordun. Hani İsrâiloğullarını (seniöldürmekten) engellemiştim; kendilerine apaçık deliller (mûcizeler) getirdiğin zaman içlerinden inkâr edenler: ‘Bu, apaçık bir sihirdenbaşka bir şey değildir' demişlerdi.”

Mâ’ide 5/111 Hani Havârîlere, “Bana ve peygamberime îmân edin” diye ilhametmiştim. Onlar (da), “îmân ettik, bizim Allah'a teslim olmuş kimseler(müslümanlar) olduğumuza sen de şâhit ol” demişlerdi.

Mâ’ide 5/112 Hani Havârîler “Ey Meryem oğlu İsâ, Rabbin bize gökten, donatılmış bir sofra indirebilir mi?” demişlerdi. O, “îmân etmiş kimseler isenizAllah'tan korkun” cevabını vermişti .

Mâ’ide 5/113 Onlar “Ondan yiyelim, kalplerimiz mutmain olsun, bize doğrusöylediğini (kesin olarak) bilelim ve ona gözleriyle görmüş şâhitlerolalım istiyoruz” demişlerdi.

Mâ’ide 5/114 Meryem oğlu İsâ şöyle dedi: “Ey Rabbimiz! Bize gökten bir sofra indirki, bizim için, geçmiş ve geleceklerimiz için bayram ve senden bir âyet(mûcize) olsun. Bizi rızıklandır; zaten sen, rızık verenlerin enhayırlısısın.”

Mâ’ide 5/115 Allah da şöyle buyurdu: “Ben onu size şüphesiz indireceğim; amabundan sonra içinizden kim inkâr ederse, kâinatta hiçbir kimseyeetmediğim azâbı ona edeceğim!”



218

Mâ’ide 5/116 Allah: “Ey Meryem oğlu İsâ! insanlara, ‘beni ve anamı, Allah'tan başkaiki tanrı bilin’, diye sen mi dedin?” buyurduğu zaman o, “Haşa! Senitenzih ederim hak olmayan şeyi söylemek bana yakışmaz. Hem bensöyleseydim Sen onu şüphesiz bilirdin. Sen benim içimdekini bilirsin,halbuki ben Senin zâtında olanı bilmem. Gizlilikleri eksiksiz bilen

yalnızca Sensin.”Mâ’ide 5/117 Ben onlara, ancak bana emrettiğini söyledim: “Benim de Rabbim, sizin

de Rabbiniz olan Allah'a kulluk edin” dedim, içlerinde bulunduğummüddetçe onlar üzerine kontrolcü idim. Beni vefât ettirince artık onlarüzerine gözetleyici yalnız sen oldun. Sen her şeyi hakkıyle görensin.

Mâ’ide 5/118 Eğer kendilerine azap edersen şüphesiz onlar senin kullarındır. Eğeronları bağışlarsan şüphesiz sen izzet ve hikmet sahibisin” dedi.

Mâ’ide 5/119 (Bu konuşmadan sonra) Allah şöyle buyuracaktır: “Bu, doğrulara,

doğruluklarının fayda vereceği gündür. Onlara, içinde ebedî kalacakları, zemininden ırmaklar akan cennetler vardır. Allahonlardan razı olmuştur, onlar da O'ndan razı olmuşlardır, işte büyük kurtuluş ve kazanç budur.”

Âl-i İmrân 3/79 Allah’ın, kendisine Kitab’ı, hükmü (hikmeti) ve peygamberliği verdiğihiçbir insanın, bundan sonra halkına “Allah’ın yanı sıra bana da kulluk edin” demesi düşünülemez. Aksine (şöyle öğüt verir:) “Öğretmekte vederinlemesine incelemekte olduğunuz Kitap uyarınca rabbânîler(Allah’ın istediği örnek ve dindar kullar) olun.”

Nisâ 4/157 Ve “Meryem oğlu Mesih İsâ Resûlallah'ı öldürdük” demeleri yüzünden(onları-Yahudileri- lânetledik). Halbuki onu ne öldürdüler ne de (çarmıhagerip) astılar; fakat (öldürdükleri) onlara (İsâ gibi) gösterildi.Onun hakkında ihtilâfa düşenler bundan dolayı tam bir şüphe vekararsızlık içindedirler; bu hususta zanna uymak dışında hiçbir(sağlam) bilgileri yoktur ve kesin olarak onu öldürmediler.

Nisâ 4/158-159 Bilakis Allah onu (İsâ'yı) kendi nezdine kaldırmıştır. Allah izzet vehikmet sahibidir. Ehl-i kitaptan her biri, ölümünden önce onamuhakkak îmân edecektir. Kıyâmet gününde de o, onlara şâhitolacaktır.(B İ R AÇIKLAMA: Allah Tealâ, (hepsine selâm olsun) Nûh'u tufandan, İ brâhîm’i ate şten, Mûsâ'yı Fir’avun'dan, Muhammed Mustafâ'yı mü şriklerintuza ğ ından koruyup kurtardı ğ ı gibi İ sâ'yı da, onu öldürmek isteyenYahudilerin elinden kurtarmı ş ve İ sâ a . s . a ihanet ederek bulundu ğ u yeri Romalı askerlere gösteren ki şiyi İ sâ a . s . gibi gösterilerek askerlereöldürtmü ştü . )



219

BİBLİYOGRAFYAhttp://kuran.gen.tr/

Diyanet şleri Başkanlığı veb sitesi, www.diyanet.gov.tr

Muhammad Hamidullah, Le Saint Coran, Paris 1956 ve d.

Muhammad Hamidullah, Aziz Kur’ân, (Çeviri: Abdülaziz Hatip, Mahmut Kanık), İstanbul 2000

Muhammed Hamidullah , Kur’ân-ı Kerim Tarihi, (Çeviri: Dr . Sâlih Tuğ), İstanbul 1993

Muhammed Hamidullah, İ slam Peygamberi, ( Çeviri: Dr . Salih Tuğ) , İstanbul 1990

Muhammad Asad, The Message of The Qur’an, Gibraltar 1993

Muhammed Esed, Kur’ân, Mesajı , (Çeviri: Cahit Koytak, Ahmet Ertürk) İstanbul

A. Yûsuf Ali, The Holy Qur’an, A.B.D. 1983

Yûsuf Ziyaeddin ve diğerleri, Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe anlamı, Ankara 1991

Ali Özek ve diğerleri , Kur’ân-ı Kerim ve açıklamalı meali, Ankara 2002

Süleymân Ateş, Harâm Olan Eylemler , İstanbul 1997

Yûnus Vehbi Yavuz , Kur’ân’da Kadın hak ve Özgürlükleri, İstanbul 1999

Recep Aykan, Kur’ân Fihristi, İstanbul 2000

Ahmet Yaman , İ slam Devletler Hukukunda Sava ş, İstanbul 1998

Ahmet Yüksel Özemre, İ slam’da Aklın Önemi ve Sınırı, İstanbul 1995

Ahmet Yüksel Özemre, Kur’ân’ı Kerim ve Tabiat İ limleri, İstanbul 1999

Karen Armstrong, Muhammad , San Francisco 1993 (Çeviri: Dilek Şendil), İstanbul 2006Ali Murat Daryal, İ slam’ın Do ğ u ş ve ilk yayılı şının Psiko-Sosyal Açıdan Tahlili,İstanbul 1999

Metin Yurdagür, Allah’ın sıfatları (Esmâu’l Hüsnâ), İstanbul 1984.



220

SONSÖZ

Biz bu çalışmayı, “birileri ne der” kaygısından uzak biçimde ve fakat yüce Peygamberimizinyaradılış gayesi olan Allah'ın kelâmını kâinata “tebliğ” vazifesini en mühim sünneti nebevî kabul

ederek yaptık .

Bu çalışma sadece Allah rızâsı için yapılmıştır .

Ey îmân edenler! Eğer siz Allah’a (Allah’ın dinine) yardım ederseniz O da size yardımeder, ayaklarınızı kaydırmaz. (Muhammed 47/7:)

Bu özet kitapcık Allah’a îmân ı olan fakat öğrettiklerine ulaşma ve anlama imkânı bulamamıış kişilere yardımcı olmak için hazırlanmıştır.

Bu çalışma, Kur’ân-ı Kerim’deki İslam’ın ana yapısını en kısa zamanda ve doğru şekilde

-seçtiğimiz âyetlere dayanarak-, öğretebilme gayesi gütmektedir.

Çeşitli surelerden seçtiğimiz âyetler hayatın her safhasını içerecek şekilde düzenlenmiştir . Buseçim, Kur’ân-ı Kerim’deki İslam’ın ana yapısına odaklanmıştır ve niyetimiz hiçbir şekildeKur’ân’ın bütünlüğünü bölmek veya bir kısmını ihmal etmek değildir . Umidimiz bu çalışmanınKur’ân’ı okuma ve anlama arzusunu artırmasıdır . Kur’ân-ı Kerim’in bütünü için, yayınlanmış türkçe meallere bakmak yeterli olacaktır . (Bkz. Bibliyografya s. 219)

İnsan ve evrendeki bütün varlıklar, varoluşlarında söz ve hüküm sahibi değildirler . Varoluş tesâdüfî şartlara bağlı değildir . Var olan her şeyi, belli bir süre için, varlığı tamamen Zatındankaynaklanan, mevcudiyeti, yarattıkları gibi şarta ve ortama bağlı olmayan, benzeri eşi

bulunmayan (bir ve tek), Zâtı yarattıklarının kavrayamayacakları kadar yüce olan, yaratıcı veyarattıklarını hükmü altında tutan, yüce Allah var etmiştir . Yaratan yarattıklarını başı boş bırakmamış onların bekasını sağlayacak imkânları da lûtfuylavermiştir . Yaradan’la yaratılanlar arasında, yaradılış sonrası bir bağlantının kalmayacağını çalışanve mantıklı hiçbir akıl kabul edemez. Bütün yaratıklar O’nun koyduğu ve hükmü altında tuttuğutabiat kanunlarına, şuur sahibi varlıklar (insanlar ve cinler), ise bunun yanında ayrıca ahlâk kaidelerine ve davranış biçimlerine tabi tutulmuşlardır .

O, hanginizin daha güzel davranacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratmıştır. Omutlak gâliptir, çok bağışlayıcıdır. (67/2:)

Allah’a yakın olmak, O’nun rızâ ve sevgisini kazanmak isteyen her insan, tabiat kanunlarını veahlâk kurallarını öğrenmek, öğretmek ve ona göre yaşamakla yükümlüdür .

Tabiat kanunlarını öğrenmek ve onlardan faydalanmak insanların aklına ve çalışmasına bırakılmıştır . Allah katında makbul olan davranış ve ahlâkı ise, Allah, Rahman ve Rahîm sıfatının bir sonucu olarak, insanlar arasından seçtiği ve vazifelendirdiği kullarına (peygamberlere) vahiyyoluyla gönderdiği mukaddes kitaplar vasıtasıyla bilhassa kendisi tayin etmiştir . Bu peygamberlerin sonuncusu Hz. Muhammed ve son kitapda Kur’ân-ı Kerim’dir .



221

Kurân-ı Kerim, Allah'ın insanlara emirlerini ve yasaklarını açıkça bildirerek inananlara hayatınher yönüyle bir yaşam yolu çizer . İnsanlara bu dünya hayatında yaptıklarından ebedî hayatageçişte hesap sorulacağını açıklayarak onları inanıp inanmamakta, İslama göre yaşayıpyaşamamakta serbest bırakır .

Kur’ân-ı Kerim, Muhammed a.s.ın ve devrinde yaşayan hiçbir insanın bilmesi mümkün olmayan,günümüzdeki arkeolojik araştırmalarla da tespit edilmiş tarihe ait bilgiler ve pozitif ilimlerin yeniyeni keşfetmeye başladığı kâinatın oluşumu, dağların hareket halinde olması, fetüsün anarahminde geçirdiği gelişim safhaları v.s. gibi, ve ileride Allah’ın lütûf ve izini ile keşfedebileceği birçok mûcizevi bilgileri ihtiva ediyor . Kur’ân-ı Kerim’de yer alan diğer gerçeklerle birlikte bunlar Mukaddes Kitabımızı Allah’ın indirmiş olduğunun en açık delilleridir .

İslam öğretisinde peygamber ön plandadır . Kur’ân peygamber a.s.ın tasdik edicisi, tashih edicisive yol göstericisidir . Peygamber a.s.ın yaşamı, Kur’ân’ın hayata uygulanmasıdır .

Ey peygamber! Biz seni şâhit, müjdeci, uyarıcı; Allah'ın izniyle O'na çağıran, nûrlandıran

bir kandil olarak gönderdik. (Ahzâb 33/45-46:) Peygamber a.s.ın İslam’da yeri pek yücedir .

Muhakkak ki, Allah ve melekleri, Peygamber’e hep salât ile ikramda bulunurlar. Ey îmanedenler, haydi ona teslimiyetle salât ve selâm getirin! (Ahzâb 33/56:)

Peygamber a.s. kendisine vahy olanı insanlara anlatmış, göstermiş, tatbik ettirmiş, hatalarınıdüzeltmiş ve böylece çok sağlam bir öğretim metodu ile dini 23 yıl boyunca yaymıştır . Peygamber a.s.ın uyulması gereken asıl “sünneti”, Kur’ân’ın hayata uygulanmasıdır ve Kur’ân’la birlikte İslam’ın temelini oluşturur . İşte onun bu “sünnetler”ini bize açıklayan ve bildirenPeygamberimize atfedilen sözler vardır ki bunlara “hadîs” denir .

Peygamber a.s. ın devrin çeşitli devlet başkanlarına yazılı olarak yolladığı mesajlar, yazılıanlaşma metinleri, Medine anayasası gibi dokümanlar, toplanmaları ve kitaplaştırılmalarınesilden nesile yapılan yazılı veya sözlü nakle dayanmaktadır . Özetle, hadîslerin sahîh (doğru)olarak kabul edilmeleri genelde çeşitli kaynaklardan gelen rivâyetlerin variantlarıyla birlikte aynısöylemi vermiş olmalarına dayanır .

Hadîsler, ilmî araştırma metodolojisi bakımından genelde dînî öğrenimde ve deliller hiyerar şisinde âyetlere nazaran ikinci planda sayılırlar .

Doğruluk ve sahihliği ilmen kabul edilmiş hadîsler genelde Kur’ân’ın “tamamlayıcısı” olarak düşünülemez. Bu ilmi malzeme, sünnet bilgileriyle birlikte Kur’ân-ı Kerîmi daha iyi anlama veyorumlamada hiç şüphesiz kullanılabilirler . Kat’i olarak unutulmaması gereken, Yüce Allah’ın Kur’ân’ı ve dini bizzat tamamlamış ve ikmâletmiş olmasıdır .

.. "Bugün artık Ben, sizin dîninizi geliştirip bir olgunluğa eriştirdim; yine Ben, nimetimiüzerinizde tamamladım. Ve ancak İslam'ın sizin dîniniz olmasına rızâ gösterdim”.…(Maîde 5/3:)



Şurasıda bir gerçektir ki, kaide olarak Kur’ân’a ters düşen hiçbir söylem Peygamber a.s. a aslaatfedilemez (maledilemez); bu büyük bir günah, bir iftira olur . İslam barış, doğruluk ve güzellikler dinidir . Bu çerçevede olmak üzere, doğru ve güzel olanher şey (marûf), gayri müslimler tarafından bile yapılsa, kullar arası ilişkiler bakımından İslamahlâkı içindedir . Buna mukabil, herkes tarafından kötü ve yanlış olduğu kabul edilen şeyler

(münker) müslümanlar tarafından yapılsa, bu da İslam içinde mütâlaa edilemez. Her şeyden önce Allah katında Kur’ân-ı Kerim’e göre sorumlu olduğumuzun bilincinde olmalıyızve davranışlarını Kur’ân ve Sünnete uygun görmediğimiz kişilerden ve amellerdenuzaklaşmalıyız. Kur’ân ve Sünnete aykırı davranışlarımız konusunda hiç kimse bizi Allah’a kar şısavunamaz, gazabından koruyamaz.

Bu pek mütevazi gayret ve çalışmamı ikmâl edip tamamlamayı bana nasib eden Cenabı

Ayetlerle Islam-Kurani Kerim de Islam'in Ana Yapisi

Documents

Transcript of Ayetlerle Islam-Kurani Kerim de Islam'in Ana Yapisi