Autodesk Inventor 11 - Tanitma ve Kullanma Kilavuzu

AUTODESK INVENTOR 11

Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu

SAYISAL GRAFİKTM

www.sayisalgrafik.com.tr SAYISAL GRAFİK Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.

İnönü Cad. 75/3 Gümüşsuyu 34437 İstanbul Tel: +90.212.293 04 23 Faks: +90.212.252 89 33 Mahatma Gandi Cad. 50/5 G.O.P. 06700 Ankara Tel: +90.312.447 72 14 Faks: +90.312.447 72 18

Bu doküman, Autodesk’in ve SAYISAL GRAFİK’in yazılı izni olmadan çoğaltılamaz, kopyalanamaz ve alıntılanamaz. Bu dokümandaki bilgiler, kullanıcılara yardım amacıyla hazırlanmıştır ve kullanırken oluşabilecek hatalardan dolayı Autodesk ve SAYISAL GRAFİK sorumlu tutulamaz.

AutoCAD, AutoCAD Mechanical, Autodesk Mechanical Desktop, Autodesk Inventor ve diğer adı geçen Autodesk yazılımları Autodesk Inc.’in tescilli markalarıdır ve tüm hakları Autodesk Inc. ve lisans verenlere aittir.

Adı geçen Microsoft ürünleri, Microsoft’un tescilli markalarıdır ve tüm hakları Microsoft’a aittir.

SAYISAL GRAFİK, SAYISAL GRAFİK Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’nin tescilli markasıdır.

Autodesk yazılımları için güncelleme (update) , yükseltme (upgrade) ve çapraz yükseltme (cross upgrade) sürümlerini geliştirmek, üretmek, satışa çıkartmak veya satıştan kaldırmak hak ve yetkisi Autodesk Inc.’e aittir.

SAYISAL GRAFİK Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi Autodesk yazılımlarının Türkiye Dağıtıcısıdır.

Yasal güvenceniz açısından lütfen Autodesk Yazılım Lisans Sözleşmesini okuyunuz ve lisans kaydınızı SAYISAL GRAFİK Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi aracılığı ile yaptırınız.

Satışta olan Autodesk güncelleme (update) , yükseltme (upgrade) ve çapraz yükseltme (cross upgrade) yazılımları sadece lisans kaydını yaptırmış yasal kullanıcılara satılabilmektedir.

Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu

Not: Autodesk Inventor ile ilgili alıştırma dosyaları ..\ALISTIRMALAR dizini altındadır. Burada bulunan proje dosyasını kullanın.

İçindekiler 1. Bölüm: Autodesk Inventor’a Giriş

Terimler ............................................................................................................................................ 2

Başlangıç .......................................................................................................................................... 3 Autodesk Inventor İş Akışı................................................................................................. 4

Proje Dosyaları ............................................................................................................................... 12 Proje Dosyalarının Yapısı................................................................................................. 12 Proje Dosyalarının Özellikleri .......................................................................................... 13 Bir Proje Dosyasını Tanımlamak ..................................................................................... 18

Autodesk Inventor Kullanıcı Ara Yüzü .......................................................................................... 21 Browser Penceresi ............................................................................................................ 21 Autodesk Inventor Paneli ................................................................................................. 23 Araç Çubukları ................................................................................................................. 23 Menü Yapısı ..................................................................................................................... 23 Sağ Tuş Menüleri ............................................................................................................. 24 Windows Kısa Yolları ...................................................................................................... 25 Komut Tanımlı Tuşlar ...................................................................................................... 25 Kısa Yol Tuşlarının Özelleştirilmesi ................................................................................ 26 Diyalog Kutularının Görünürlüğünü Kontrol Etmek........................................................ 27 3B Koordinat Sembolü..................................................................................................... 27

Yardım Alma Özellikleri ................................................................................................................ 28

Modellere Değişik Açılardan Bakmak............................................................................................ 32 İzometrik Bakış ................................................................................................................ 32 Kamera Bakışları .............................................................................................................. 32 Gölgeler............................................................................................................................ 32 Bakış Açısı Araçları ......................................................................................................... 33

Parça Modellemenin Temelleri....................................................................................................... 34 Parça Modelleme Teknikleri ............................................................................................ 35 Parça Modelleme Ortamında Stiller ................................................................................. 36

Alıştırma: Bir Modele Değişik Açılardan Bakmak......................................................................... 38

2. Bölüm: Eskizler ile Çalışmak

Terimler .......................................................................................................................................... 42

Eskizlere Giriş ................................................................................................................................ 43 Eskiz Ortamı..................................................................................................................... 44

Eskiz Oluşturma Komutları ............................................................................................................ 48

İçindekiler SAYISAL GRAFİK

ii

Eskizlerin Sınırlandırılması ............................................................................................................ 57 Geometrik Sınırlamalar .................................................................................................... 57 Sınırlamaların Görüntülenmesi ve Silinmesi.................................................................... 59

Eskizlerin Ölçülendirilmesi ............................................................................................................ 62 Otomatik Ölçülendirme.................................................................................................... 67 Parametreler ..................................................................................................................... 67

Diğer Eskiz Araçları ....................................................................................................................... 69 “Spline” Eğriler ................................................................................................................ 69 Eskiz Nesnelerinin Dizilenmesi ....................................................................................... 71 Eskiz Nesnelerinin Aynalanması...................................................................................... 72 Eskiz Nesnelerinin Ötelenmesi ........................................................................................ 72 2 Boyutlu AutoCAD Verilerinin Eskizlere Transferi....................................................... 73 Yazı Eskizi ....................................................................................................................... 75 Eskize Resim Yerleştirmek .............................................................................................. 76 Microsoft Excel’den Koordinatların Alınması ................................................................. 77 Koordinat Girişi ile Eskiz Çizimi..................................................................................... 78

Eskizlerin Düzenlenmesi ................................................................................................................ 80

Alıştırma 1: Geometrik Sınırlamalar .............................................................................................. 82

Alıştırma 2: Eskiz Özellikleri ......................................................................................................... 86

Alıştırma 3: Eskizlerin Paylaştırılması ........................................................................................... 92

3. Bölüm: Eskizler Unsurları

Terimler .......................................................................................................................................... 98

Eskiz Unsurları ............................................................................................................................... 99 Tüketilmiş ve Tüketilmemiş Eskizler............................................................................... 99 Eskizler ve Profiller........................................................................................................ 101 Eskiz Düzlemleri ile Çalışmak....................................................................................... 101 Parça Kenarlarının Eskiz Düzlemlerine İz Düşürülmesi ................................................ 103

Ekstrüzyon Unsuru ....................................................................................................................... 105 Unsur İşlemleri – Birleşme, Kesme ya da Kesişim ........................................................ 105 Etkileme Tipleri ............................................................................................................. 106 Gelişkin Etkileme Tiplerinin Anlaşılması ...................................................................... 108

Döndürme Unsuru ........................................................................................................................ 110

Delik Delme Unsuru..................................................................................................................... 111

Feder (Rib) Unsuru....................................................................................................................... 115

Süpürme (Sweep) Unsuru............................................................................................................. 116

“Loft” Unsuru.............................................................................................................................. 121

Yüzey / Parça Ayırma (Split) Unsuru........................................................................................... 127

Kabartma (Emboss) Unsuru ......................................................................................................... 128

Çıkartma (Decal) Unsuru.............................................................................................................. 130

Yay (Coil) Unsuru ........................................................................................................................ 132

Unsurların ve Eskizlerin Düzenlenmesi ....................................................................................... 134

Alıştırma 1: Gelişkin Etkileme Tipleri ......................................................................................... 135

Alıştırma 2: Feder Unsuru ............................................................................................................ 137

SAYISAL GRAFİK İçindekiler

iii

Alıştırma 3: Süpürme Unsuru....................................................................................................... 141

Alıştırma 4: Karmaşık Süpürme İşlemleri .................................................................................... 143

Alıştırma 5: “Loft” Unsuru........................................................................................................... 149

Alıştırma 6: “Loft” İşleminde Ray Kullanımı .............................................................................. 151

Alıştırma 7: Merkez Eğrisi ve Nokta ile “Loft”............................................................................ 152

Alıştırma 8: Kabartma Unsuru...................................................................................................... 156

Alıştırma 9: Ekstrüzyon ve Döndürme Unsurlarının Geometriye Uyarlanması ........................... 157

4. Bölüm: Çalışma Unsurları

Çalışma Unsurları ......................................................................................................................... 162 Çalışma Düzlemleri ........................................................................................................ 162 Çalışma Eksenleri........................................................................................................... 169 Çalışma Noktası ............................................................................................................. 172 Sabitlenmiş Çalışma Noktası.......................................................................................... 173

Alıştırma: Çalışma Düzlemlerinin Tanımlanması ........................................................................ 175

5. Bölüm: Konum Unsurları

Terimler ........................................................................................................................................ 182

Konum Unsurları .......................................................................................................................... 183

Yuvarlama (Fillet) Unsuru............................................................................................................ 184

Pah Kırma (Chamfer) Unsuru....................................................................................................... 188

Kabuk (Shell) Unsuru ................................................................................................................... 189

Dizileme (Pattern) Unsuru............................................................................................................ 191 Kartezyen Dizileme........................................................................................................ 191 Kutupsal Dizileme.......................................................................................................... 192

Unsurların Aynalanması ............................................................................................................... 193

Diş Açma (Thread) Unsuru .......................................................................................................... 194

Yüzeye Eğim Verme (Face Draft) Unsuru ................................................................................... 195

3B Tutamak Noktalarıyla (3D Grip) Yüzeylerin Düzenlenmesi .................................................. 196

Parçaların Malzeme ve Renk Bilgileri.......................................................................................... 198 Parçaların Kütle Bilgileri................................................................................................ 200

Alıştırma 1: Yuvarlama Özellikleri .............................................................................................. 202

Alıştırma 2: Gelişkin Yuvarlama Özellikleri ................................................................................ 205

Alıştırma 3: Kartezyen Dizileme .................................................................................................. 210

Alıştırma 4: Kutupsal Dizileme .................................................................................................... 212

Alıştırma 5: Kabuk ....................................................................................................................... 214

Alıştırma 6: Diş Açma Unsuru ..................................................................................................... 215

6. Bölüm: Akıllı Parçalar ve Unsurlar

Terimler ........................................................................................................................................ 218

Denklemler ve Parametreler ......................................................................................................... 219 Parameters Diyalog Kutusu............................................................................................ 219 Parametrelerin Microsoft Excel Tablolarında Tanımlanması......................................... 223


iv

Tolerans Modelleme....................................................................................................... 224

Akıllı Parçalar (iParts) .................................................................................................................. 226 Parça Ailelerinin Yayınlanması...................................................................................... 226

Akıllı Unsurlar (“iFeatures”) ........................................................................................................ 230 Bir Akıllı Unsurun Tanımlanması .................................................................................. 230 Akıllı Unsurun Çizime Yerleştirilmesi........................................................................... 233 Akıllı Unsur için İkon Yaratmak.................................................................................... 235

Unsur Kütüphanesi ....................................................................................................................... 236

Alıştırma 1: Parametrelerin Kullanımı ......................................................................................... 238

Alıştırma 2: Akıllı Parçalar........................................................................................................... 243

Alıştırma 3: Akıllı Unsurlar.......................................................................................................... 248

7. Bölüm: Sac Metal Modelleme

Sac Metal Modellemenin Temelleri ............................................................................................. 252 Sac Metal Parametreleri ................................................................................................. 252

Sac Metallerde Eskiz Unsurları .................................................................................................... 254 “Face”............................................................................................................................. 254 “Contour Flange” ........................................................................................................... 254

Diğer Unsur İşlemleri ................................................................................................................... 257 “Cut” (Kesme)................................................................................................................ 257 “Flange” (Flanş) ............................................................................................................. 257 “Hem” (Kıvırma) ........................................................................................................... 258 “Fold” (Katlama)............................................................................................................ 259 “Corner Seam” (Köşe İşlemleri) .................................................................................... 260 “Bend” (Bükme)............................................................................................................. 261 “Punch Tool” (Baskı Aracı) ........................................................................................... 263 Diğer İşlemler................................................................................................................. 264

Alıştırma 1: Sac Metal Stilleri ...................................................................................................... 265

Alıştırma 2: Köşe İşlemleri........................................................................................................... 268

Alıştırma 3: Flanşlar ..................................................................................................................... 271

Alıştırma 4: Bükmeler .................................................................................................................. 275

Alıştırma 5: Kıvırmalar ................................................................................................................ 280

Alıştırma 6: Dairesel Kesitlerin Açınımları.................................................................................. 283

Alıştırma 7: “Punch Tool”............................................................................................................ 287

Alıştırma 8: Konik sac parçaların açınımını almak ...................................................................... 293

8. Bölüm: Karmaşık Geometri Modelleme

Yüzey Hazırlama Ortamı.............................................................................................................. 296 Dışarıdan Yüzey Modellerin Alınması........................................................................... 296

Autodesk Inventor ile Yüzey Modelleme..................................................................................... 304 “Spline” Eğrilerin Kontrolü ........................................................................................... 304 Yüzey Oluşturma Unsurları ........................................................................................... 306 Yüzeyi Kaydırmak ......................................................................................................... 306 Yüzey Silmek (Delete Face) .......................................................................................... 307 Yüzeyleri Dikmek (Stitch) ............................................................................................. 308 Bir Yüzeyi Başka Bir Yüzey ile Değiştirmek (Replace Face) ....................................... 308


v

Yüzeylere Kalınlık Vermek / Yüzeyleri Ötelemek (Thicken/Offset)............................. 308 Yüzeyleri Kesmek / Kırpmak (Split).............................................................................. 310 Sınırların Arasına Yamak Yapmak (Boundary Patch) ................................................... 310 Yontma Unsuru (Sculpt) ................................................................................................ 311 Yüzeylerin Uzatılması (Extend) ..................................................................................... 312 Yüzeylerin Kırpılması (Trim)......................................................................................... 312

Yüzeylerin Yardımcı Çizim Nesneleri Olarak Kullanılması ........................................................ 314

Üç Boyutlu Eskizler...................................................................................................................... 315

Modellerin Analiz Edilmesi.......................................................................................................... 321

Alıştırma 1: Karmaşık Modelleme Araçları ................................................................................. 326

Alıştırma 2: Yüzey Hazırlama Ortamı .......................................................................................... 343

Alıştırma 3: Yontma Unsuru ........................................................................................................ 351

Alıştırma 4: Yüzey İşlemleri ........................................................................................................ 355

9. Bölüm: Teknik Resim Görünüşleri

Giriş .............................................................................................................................................. 360

Ayarlar .......................................................................................................................................... 361 Çizim Standardı .............................................................................................................. 361

Çizim Kaynakları.......................................................................................................................... 368 Sayfanın Düzenlenmesi .................................................................................................. 369

Teknik Resim Görünüşlerinin Yaratılması ................................................................................... 370 Bir Görünüşten Türetilen Görünüşler............................................................................. 372 Kesit Görünüşler............................................................................................................. 373 Eğik Görünüşler (Auxiliary View) ................................................................................. 374 Detay Görünüş................................................................................................................ 375 Kırıklı Görünüşler .......................................................................................................... 376 Kısmi Kesit Görünüşleri................................................................................................. 377

Teknik Resim Görünüşlerinin Düzenlenmesi ............................................................................... 379 Model Ölçülerinin Görünüşlere Alınması ...................................................................... 381 Teknik Resim Güncellemelerinin Ertelenmesi ............................................................... 382

Teknik Çizim Notasyonları........................................................................................................... 384 Ölçülendirme Özellikleri ................................................................................................ 384 Semboller ....................................................................................................................... 385 Delik Tabloları ............................................................................................................... 390 Delik Tablolarının Düzenlenmesi................................................................................... 390 Eksenler.......................................................................................................................... 395 Yazılar ............................................................................................................................ 396 Revizyon Blokları........................................................................................................... 396 Kullanıcı Tanımlı Semboller .......................................................................................... 398

2B Parametrik Çizimler ................................................................................................................ 400

Yüzey modellerin teknik resim görünüşlerinin çıkartılması ......................................................... 401

Alıştırma 1: Bir Teknik Resim Sayfasının Hazırlanması.............................................................. 403

Alıştırma 2: Stiller ile Nesnelerin Kontrolü.................................................................................. 407

Alıştırma 3: Teknik Resim Görünüşlerinin Oluşturulması ........................................................... 411

Alıştırma 4: Kesit ve Detay Görünüşler........................................................................................ 414


vi

Alıştırma 5: Ölçülendirmeler ve Notasyonlar............................................................................... 416

Alıştırma 7: Ölçülerin Düzenlenmesi ........................................................................................... 421

Alıştırma 7: 2B Parametrik Çizimler............................................................................................ 432

Alıştırma 8: Kullanıcı Tanımlı Semboller Oluşturmak ................................................................ 435

10. Bölüm: Montaj Modelleme

Montaj Modellemenin Temelleri.................................................................................................. 440 Montaj Modelleme Ortamı ............................................................................................. 440 Montaj Ortamında Browser Penceresi Araçları.............................................................. 442

Montajın Detay Seviyesi (LOD – “Level of Detail”) ................................................................... 447

Bileşenlerin Montaj Modelleme Ortamına Yerleştirilmesi........................................................... 451

Montaj Ortamında Bileşenlerin Modellenmesi............................................................................. 453 Diğer Parça Kenarlarının/Yüzeylerinin Kullanılması .................................................... 453

Montajın BOM (Parça Listesi Veri Tabanı) Yapısı ...................................................................... 457

Bileşenlerin Sınırlandırılması ....................................................................................................... 464 Sınırlamaların Tanımlanması ......................................................................................... 464 Sınırlamaların Görüntülenmesi ve Düzenlenmesi .......................................................... 467

Montajdaki Bileşenlerin Hareketlendirilmesi ............................................................................... 469 “Motion” (Hareket) Sınırlaması ..................................................................................... 471 “Transitional” (Geçme) Sınırlaması ............................................................................... 471 Parçalar Arasında Temasların/Hareketlerin İncelenmesi (Contact Solver) .................... 472 Akıllı Sınırlamalar (“iMates”)........................................................................................ 473

Montajların Aynalanması ............................................................................................................. 475

Tasarım Görünüşleri (Design Views)........................................................................................... 477 Bileşenlerin Daha Hızlı ve Kolay Seçimi....................................................................... 477

Esnek Montajlar............................................................................................................................ 480 Konumsal Temsiller (Positional Representations) ......................................................... 481

Diğer Montaj Modelleme Özellikleri ........................................................................................... 485 Bileşenlerin Dizilenmesi ................................................................................................ 485 Montajların Kopyalanması ............................................................................................. 486 Çakışma Analizi ............................................................................................................. 486 Geçici Görsel Kesitler .................................................................................................... 487

Standart Parçalar Kütüphanesi (Content Center).......................................................................... 488

Montaj Unsurları .......................................................................................................................... 491

Türetilmiş Parçalar (Derived Parts) .............................................................................................. 493

Otomatik Limitler (Auto Limits) .................................................................................................. 495

Alıştırma 1: Montaj Sınırlamaları................................................................................................. 498

Alıştırma 2: Montaj Ortamında Parça Modelleme ....................................................................... 507

Alıştırma 3: Montajların Hareketi ................................................................................................ 511

Alıştırma 4: Hareket (Motion) Sınırlamasının Kullanımı............................................................. 513

Alıştırma 5: Geçiş (Transitional) Sınırlamasının Kullanımı......................................................... 517

Alıştırma 6: 3B Eskizler ile Boru Hatlarının Çizimi .................................................................... 521


vii

Alıştırma 7: Esnek Montajların Kullanımı ................................................................................... 525

Alıştırma 8: Montajların Konumsal Temsilleri (Positional Representations)............................... 529

Alıştırma 9: Akıllı Çakışmalar...................................................................................................... 536

Alıştırma 10: Çerçeve (Skeleton) Modelleme .............................................................................. 541

Alıştırma 11: Otomatik Limitler ................................................................................................... 551

11. Bölüm: Montaj KOnfigürasyonları

Montaj Konfigürasyonları ve Akıllı Montajlar (iAssemblies)...................................................... 558 Montaj Konfigürasyonlarının Yaratılması...................................................................... 559

Alıştırma: Montajın Akıllı Montaja Dönüştürülmesi.................................................................... 562

12. Bölüm: Tasarım Hızlandırıcı

Tasarım Hızlandırıcı (“Design Accelerator”) ............................................................................... 572 Tasarım Hızlandırıcı Komutlarına Ulaşım ..................................................................... 573

Standart Bileşenler........................................................................................................................ 575

Alıştırma 1: Mil Tasarımı ............................................................................................................. 583

Alıştırma 2: Standart Parçaların Modele Yerleşimi ...................................................................... 585

Alıştırma 3: Cıvata Bağlantıları .................................................................................................... 588

Alıştırma 4: Kayış Sistemi ve Kamalar ........................................................................................ 594

13. Bölüm: Çelik Profil Aracı

Çelik Profiller ile Çalışmak .......................................................................................................... 602

Alıştırma 1: İskelet Modelin Kurulumu ve Çelik Profiller ........................................................... 608

14. Bölüm: Kaynak Tasarım Ortamı

Kaynak Tasarım Ortamı ............................................................................................................... 620

Kaynakların Tanımlanması........................................................................................................... 621

Alıştırma: Kaynakların Tasarımı .................................................................................................. 625

15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar

Uyarlanabilir Tasarım................................................................................................................... 642 Uyarlanabilir Eskizler..................................................................................................... 642 Uyarlanabilir Unsurlar.................................................................................................... 643 Uyarlanabilir Çalışma Unsurları..................................................................................... 644

Alıştırma 1: Uyarlanabilir Parça Tasarımı .................................................................................... 645

Alıştırma 2: Uyarlanabilir Yaylar ................................................................................................. 649

16. Bölüm: Sunum Dosyaları

Sunum Dosyaları .......................................................................................................................... 656 Bileşenlerin Yerlerinin Değiştirilmesi............................................................................ 656

Canlandırma.................................................................................................................................. 659

Alıştırma: Sunum Dosyalarının Hazırlanması .............................................................................. 661

17. Bölüm: Montajların Teknik Resim Görünüşleri

Montajların Teknik Resim Görünüşleri ........................................................................................ 666

Pozlama ve Parça Listesi .............................................................................................................. 669 Pozlama .......................................................................................................................... 669


viii

Parça Listesi ................................................................................................................... 670

Üst Üste Binen Görünüşler (“Overlay View”) ............................................................................. 675

Akıllı Montajların (“iAssembly”) Teknik Resim Görünüşleri ..................................................... 676

Alıştırma 1: Montajların Teknik Resim Görünüşlerinin Üretilmesi ............................................. 678

Alıştırma 2: Parça Listesi Satırlarının Birleştirilmesi ................................................................... 681

Alıştırma 3: Akıllı Montajların Dokümante Edilmesi .................................................................. 685

18. Bölüm: Tasarım Verilerinin Yönetimi

Tasarım Yardımcısı (Design Assistant)........................................................................................ 688 Tasarım Yardımcısı’nın Inventor İçinden Çalıştırılması ................................................ 688 Tasarım Yardımcısı’nın Inventor Dışından Çalıştırılması ............................................. 690

Veri Alış Verişi............................................................................................................................. 692 2B AutoCAD DWG Dosyalarının Kullanımı................................................................. 692 Autodesk Mechanical Desktop Parça ve Montajlarının Kullanımı ................................ 695 STEP Dosyalarının Kullanımı........................................................................................ 696

Alıştırma 1: 2B AutoCAD Verilerini Kullanarak 3B Modelleme ................................................ 697

Alıştırma 2: AutoCAD Antetlerinin Autodesk Inventor’a Transferi ............................................ 701

Alıştırma 3: Tasarım Asistanı’nı (Design Assistant) Kullanarak Yeni IDW Dosyaları Yaratmak ...................................................................................................................................... 704

BÖLÜM

01

Autodesk Inventor’a Giriş

Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK™

2 1. Bölüm: Autodesk Inventor’a Giriş

Terimler Proje dosyaları (Projects)

Üzerinde çalıştığınız projenin sabit disk (ya da ağ) üzerindeki dizin yapısını tanımlamak için kullanılan dosyalardır. Autodesk Inventor ile tasarıma başlamadan önce proje dosyasının tanımlanması önerilir.

Şablon dosyası (Template file)

Yeni bir parça/montaj/teknik çizim tanımlamak için kullanılan dosyalardır. Şablon dosyalarında, istenen ayarlar önceden yapılmıştır.

Parça dosyası (Part file)

Tek bir parça içeren dosyalardır.

Montaj dosyası (Assembly file)

Montaj dosyaları, bir ya da birden fazla parça/alt montaj içeren dosyalardır.

Teknik resim dosyası (Drawing file)

Teknik resim dosyaları, parça ya da montajların teknik resim görünüşlerini içeren dosyalardır.

Sunum dosyası (Presentation file)

Sunum dosyaları, montajların dokümantasyonu için kullanılan dosyalardır. Sunum dosyalarında, seçilen montajların patlatılmış görünüşleri hazırlanır, sunum için canlandırmalar yapılır.

Sac metal dosyası (Sheet Metal file)

Sac metal dosyaları, sac metal parçaların tasarımı için kullanılır. Bunlar parça dosyalarına benzerdir. Burada da tek bir sac metal parça tanımlanır.

Browser penceresi Parça/montaj/teknik resim/sunum dosyalarındaki modellerin ilgili özelliklerini gösteren grafik ara yüzdür.

Autodesk Inventor paneli Autodesk Inventor komutlarını içerir. Buradaki komutlar, çalışılan ortama/dosyaya göre değişir.

SAYISAL GRAFİK™ Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu

1. Bölüm: Autodesk Inventor’a Giriş 3

Başlangıç Autodesk Inventor’u ilk defa çalıştırdığınızda, Getting Started penceresi açılır.

“Welcome” bölümü altında, değişik yardım alma özellikleri listelenir.

• “What’s New in Autodesk Inventor 11?”: Autodesk Inventor’un yeni sürümündeki yenilikleri ve geliştirmeleri içerir.

• “Getting Started Manuals”: Autodesk Inventor ile elektronik ortamdaki İngilizce kullanma kılavuzlarına ulaşılır.

• “White Papers”: Değişik konular ile ilgili yazılara ulaşılır.

• “Skill Builders”: Autodesk’in web sayfasından, Autodesk Inventor özellikleri ile ilgili açıklayıcı dokümanlara ve alıştırmalara ulaşabilirsiniz.

• “Try It Tutorials”: Yeni kullanıcılar için Autodesk Inventor öğrenme ve deneme konularını içerir.

• “Show Me Animations”: Autodesk Inventor özellikleri ile ilgili öğretici canlandırmalara ulaşabileceğiniz bölümdür.

“Expand Your Knowledge” altında ise, bilgilerinizi geliştirebileceğiniz değişik konular ile ilgili seçenekler yer alır.

Diyalog kutusunun sol tarafındaki “What To Do” düğmesinin altında dört seçenek bulunur. “Getting Started”, şu anda bulunduğumuz penceredir. “New” seçeneği yeni bir pencere açar. Bu pencerede yeni bir çizim dosyası oluşturmada kullanılan şablon dosyaları (template) listelenir.

“Open” seçeneği, daha önceden kaydedilen Autodesk Inventor dosyalarının açılması için kullanılır. Pencerede, aktif projenin dizin yapısı içerisinde yer alan Autodesk Inventor dosyaları listelenir.



“Projects” ise proje dosyalarını içerir. Proje dosyaları, üzerinde çalışılan projenin sabit diskteki ya da ağ ortamındaki dizin yapısını tanımlar. Bu pencerede yeni bir proje dosyası oluşturabilir ya da varolan bir projeyi seçebilirsiniz. Diyalog kutusu iki kısımdan oluşur. Üst bölümde, tanımlı projeler listelenirken, alt bölümde ise seçilen projelerle ilgili özellikler yer alır.

Autodesk Inventor İş Akışı Autodesk Inventor ile modelleme süreci, ilk olarak bir proje dosyasının tanımlanması ile başlar. Proje dosyası, üzerinde çalışacağınız projenin dizin yapısını tanımlar. Bu dizin yapısına göre, Autodesk Inventor dosyaları (parça ve montajlar) yüklenir.

Autodesk Inventor parametrik bir modelleyicidir. Parametrik tabanlı demek, geometrilerin parametreler ve/veya sınırlamalar ile tanımlanmasıdır.

Autodesk Inventor ile parça modelleme, 2 boyutlu eskizlerin tasarımı ile başlar. Eskizler, oluşturulmak istenen geometrinin ölçülendirme öncesi şeklini ifade eder. Bu eskizler, daha sonra ölçüler ve geometrik sınırlamalar ile, istenen konuma ve büyüklüğe getirilir:



Bu eskizler, daha sonra, katı modelleme ortamındaki unsur (feature) komutlarıyla, 3 boyutlu katı modele dönüştürülür.

Tasarlanan 3 boyutlu katı modellerin, teknik resim ortamında, teknik resim görünüşleri alınır ve bunlar ölçülendirme / detaylandırma özellikleri ile geliştirilir.

Parçalar, daha sonra, montaj dosyalarında bir araya getirilir ve montajlanır.



Montajların da teknik resim görünüşleri, teknik resim dosyalarında oluşturulur. Öncesinde, istenirse, patlatılmış görünüşler çıkartılır.

Montaj dosyaları içerisine yerleştirilen parçalar, ilişkisel olarak bu dosyada yer alır. Bunların kendi dosyalarında yapılan değişiklik, bağlandıkları tüm montaj/teknik resim dosyalarına yansıtılır. Aşağıdaki şekil, basit olarak, Autodesk Inventor dosyaları arasındaki ilişkiyi ve bağı temsil etmektedir.



Autodesk Inventor Dosya Tipleri

Autodesk Inventor, aşağıdaki dosya tiplerini içerir:

“Part” (Parça) Dosyaları: Bir parça dosyası, tek bir parçayı içeren dosyadır. Bu dosyada oluşturulan parçalar, montaj modellemede kullanılır. Parça dosyalarının dosya uzantısı IPT’dir.

“Sheet Metal” (Sac Metal) Dosyaları: Sac metal dosyaları, sac metal parçaların tasarımı için kullanılır. Bunlar parça dosyalarına benzerdir. Burada da tek bir sac metal parça tanımlanır. Bunların uzantıları da IPT’dir.

“Assembly” (Montaj) Dosyaları: Montaj dosyaları, bir ya da birden fazla parça/alt montaj içeren dosyalardır. Bir montaj dosyasına her hangi bir sınır olmadan istediğiniz kadar parça/alt montaj yerleştirebilirsiniz. Montaj dosyalarının uzantısı IAM’dir.

“Weldment” (Kaynak) Dosyaları: Kaynaklı parçaların tasarımı için kullanılan montaj modelleme dosyalarıdır. Kaynak dosyalarının uzantısı yine IAM’dir.



“Drawing” (Teknik Resim) Dosyaları: Teknik resim dosyaları, parça ya da montajların teknik resim görünüşlerini içeren dosyalardır. Teknik resim dosyaları bir ya da daha fazla sayfa içerebilir. Teknik resmini oluşturacağınız parça ya da montajları seçerek, bunların görünüşlerini bu dosyalarda alabilirsiniz. Ayrıca, sunum dosyalarından da teknik resim görünüşleri üretilebilir. Teknik resim dosyalarının uzantısı IDW’dir.

“Presentation” (Sunum) Dosyaları: Sunum dosyaları, montajların dokümantasyonu için kullanılan dosyalardır. Sunum dosyalarında, seçilen montajların patlatılmış görünüşleri hazırlanır, sunum için canlandırmalar yapılır. Sunum dosyalarının uzantısı IPN’dir.



Parça Merkezli Tasarım ve Montaj Merkezli Tasarım

Geleneksel CAD sistemlerinde, montajı oluşturan parçalar öncelikle ayrı parça dosyalarında tanımlanır, sonra montajlanır. Autodesk Inventor’da bu yöntemi kullanabileceğiniz gibi, montaj dosyası içerisinde de montajı oluşturan tüm parçaları “yerinde” tanımlayabilirsiniz.

Autodesk Inventor ile iş akışını iki farklı gruba ayırabiliriz. Bu, iki farklı iş akışı seçmeniz gerektiği anlamına gelmez. Çoğunlukla, aşağıda bahsedeceğimiz değişik iş akışları birlikte ve iç içe geçerek kullanılır. Aşağıda resim, iki farklı iş akışını simgelemektedir.

Montaj merkezli tasarımda, boş bir montaj dosyası açılır ve montaj ortamında, montajı oluşturulan parçalar modellenir. Bu modelleme yönteminde, parçalar arasında geometrik ilişkiler kurulabilir ve gerektiğinde, parçaların kenar/yüzey bilgileri yeni parça tanımında kullanılabilir. Daha sonra, montajın patlatılmış ve teknik resim görünüşleri çıkartılır.

Buna karşın, parça merkezli tasarımda, parçalar, birbirinden bağımsız olarak ayrı parça dosyalarında oluşturulur. Daha sonra, boş bir montaj dosyası açılır ve modellenen parçalar, burada toplanarak montajlanır. Bundan sonraki süreç aynıdır.

Hangi yöntemin kullanılacağı, tamamen tasarım gereksinimlerine göre değişir. Ancak, çoğunlukla bu iki yöntemin birlikte kullanıldığı görülecektir. Bazı durumlarda, yeni bir parça modellenirken, bunun geometrileri, montajdaki diğer bir parçaya bağlı olur. Bu durumda, bu parçayı, montaj ortamında modellemek, büyük kolaylık sağlayacaktır. Bazı durumlarda ise, parça, tamamen bağımsızdır, yani diğer parçalar arasında herhangi bir ilişki yoktur. Bu durumda, bu parçanın bir parça dosyasında oluşturulması daha kolay olacaktır.

Tipik bir Autodesk Inventor tasarım oturumunda, her modelleme için izlenebilecek adımlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Proje dosyasını tanımlayın. Proje dosyaları, birbirine bağlı Autodesk Inventor dosyalarının doğru bir şekilde yüklenebilmesi için önemlidir.

• Kendi tanımladığınız şablonları kullanın.

• İlk eskiz düzlemine, parçanızın ilk temel eskizini çizin.

• Eskiz ve konum unsurlarını kullanarak, parçanızı tasarlayın.

• Montaj ortamında, parçalar arasında sınırlamalar tanımlayarak, parçaları konumlayın.

• İstendiğinde, montajların patlatılmış görünüşleri, sunum dosyalarında yaratılır.

• Tasarımınızın 2 boyutlu teknik resim görünüşlerini oluşturun.



Şablon Dosyalarını Kullanmak

Yeni bir tasarıma başlarken, yeni bir Autodesk Inventor dosyası açarsınız. FILE menüsünün altından “New” komutu çalıştırıldığında, Autodesk Inventor’un “default” şablon dosyaları açılır:

“Default” bölümünde, yükleme sırasında seçilen standartlara göre, Autodesk Inventor şablon dosyaları listelenir. Bunun dışında, “English” ve “Metric” bölümleri yer alır. Buralarda da, şablon dosyaları yer alır.

Not: Eğer, yükleme sırasında, standart olarak ISO/DIN ve birim olarak milimetre seçmişseniz, “Default” altındaki şablonlar bu standartların ve birimlerin özellikleri taşır.

Şablon dosyaları, önceden yapılan ayarlar ile yüklenir. Örneğin, yeni bir teknik resim dosyası açtığınızda, her seferinde bunun kendi antetiniz ile açılmasını istiyorsanız, önceden şablon dosyasında bu değişikliği yapmanız ve bu dosyayı şablon dosyası olarak kaydetmeniz gerekir. Böylece, “New” komutu ile seçtiğiniz bu şablon, sizin önceden yaptığınız ayarlarınız ve özellikler ile açılır.

Standart olarak, şablon dosyaları, Autodesk Inventor’un yüklü olduğu dizinler altındaki “Templates” dizininde yer alır.

Varolan bir şablon dosyasını değiştirmek için, bu dizin altında bulunan dosyayı Autodesk Inventor ile açın. Gerekli değişikleri yapın ve yine aynı yere kaydedin. FILE menüsünün altından “New” komutunu çalıştırdığınızda, yeni tanımladığınız şablon dosyası yer alır:



Çoğunlukla, teknik resim görünüşleri için şirketinize özel şablon dosyaları hazırlamanız gerekir. Çünkü, her şirketin anteti farklı olacaktır. Bu yüzden, kendinize özel bir teknik resim şablonu oluşturmanız gerekir. Bunun en basit yolu, boş bir teknik resim dosyası açmak, burada gerekli değişiklikleri yapmak ve bunu şablon dizini altına kaydetmektir.



Proje Dosyaları Autodesk Inventor, tasarımlarda kullanılan dosyaların organizasyonu ve bağlantıların korunması amacıyla proje dosyaları (project files) özelliğini içermektedir. Bir proje, projenin temel dizini ve projede kullanılan dosyaların konumlarını belirten bir proje dosyasından oluşur.

Autodesk Inventor ile tasarım yaparken, birden fazla dosya oluşturulur. Örneğin, bir parça ve bunun teknik resim görünüşleri iki dosyada saklanır: (a) parça dosyası ve (b) teknik resim dosyası. Parça dosyası teknik resim dosyasına bağlanır (link). Bir montaj ve bunun teknik resmini tanımladığınızda en azından üç farklı dosya tipi yaratılır: (a) Montaj dosyası, (b) parça dosyaları ve (c) teknik resim dosyaları. Tüm bu dosyalar birbirine bağlı olarak çalışır. Montaj dosyasını açtığınızda, montaja yerleştirmiş olduğunuz parçalar, bu dosyaya bağlanır. Dolayısıyla, bu montaj dosyasını açtığınızda, bunun içerdiği parçaların doğru yüklenebilmesi, proje dosyalarında tanımlanan dizinlere ve parçaların sabit diskte ya da ağ ortamında nereye kaydedildiğine bağlıdır. Autodesk Inventor bir montaj, teknik resim ya da sunum dosyasını açarken, hangi dizinler altına bakmasını proje dosyalarındaki tanımlar ile öğrenir. Proje dosyaları, bir tasarımı (projeyi) sabit diskte ya da ağ ortamında organize eder.

Bir proje dosyasının oluşturulması, çalışma ortamına bağlıdır. Temel olarak iki farklı çalışma ortamından bahsedebiliriz. Bunlardan ilki tek kullanıcılı çalışma ortamıdır. Burada, bir proje üzerinde tek bir kullanıcı çalışır. İkincisi ise “Vault” çalışma ortamı olarak adlandırılır. Burada, bir proje üzerinde birden fazla kullanıcı, paylaşımlı olarak çalışır.

Paylaşımlı çalışma ortamının değişik türevleri olabilir. Örneğin, yarı-paylaşımlı diyebileceğimiz çalışma ortamında, kullanıcı, üzerinde çalışacağı dosyaları, ağ ortamındaki ana bilgisayardan kendi bilgisayarına kopyalar ve bunlar üzerinde değişiklik yapar. Diğer yandan, ortak ve paylaşımlı kullanılan dosyalar ağdaki ana bilgisayarda kalır ve buradan kullanılır.

Tamamen paylaşımlı çalışma ortamı diyebileceğimiz ortamda ise tüm dosyalar ana bilgisayarda durur ve kullanıcılar doğrudan burada çalışırlar. Dolayısıyla tüm veriler her zaman en son durumlarıyla kullanılır. Fakat, revizyon kontrolü gibi konular güçleşebilir. Bu yüzden, iyi bir ağ yönetimine gerek vardır.

Paylaşımlı çalışma ortamlarının kullanılması için Autodesk Vault yazılımına gereksinim duyulur. Eğer, Autodesk Vault’u yüklemediyseniz, yaratacağınız tüm projeler, tek kullanıcılı olacaktır.

Çalışma ortamının saptanmasından sonra, proje dosyalarının tanımlanması gerekir.

Bir proje dosyası, projede kullanılacak tüm dosyaların konumlarını belirten bir yapıya sahiptir. Örneğin, bir montaj dosyasını açtığınızda, Autodesk Inventor, proje dosyasında tanımlanmış olan dizinleri araştırarak, o montajı yükler. Eğer aranan dosya, proje dosyasında tanımlanan dizinler içinde değilse, Autodesk Inventor bu dosyayı bulamayacaktır.

Bir proje dosyası, JPJ uzantılı bir yazı (text) dosyasıdır. Bu dosyanın projenin temel dizini altında olmasında yarar vardır. Yukarıda dediğimiz gibi, proje dosyası, projenin dizin yapısını tanımlar. Bu yüzden, projeye başlamadan bu dosyanın ve dolayısıyla projede kullanılacak dizin yapısının tanımlanması gerekir.

Proje Dosyalarının Yapısı Autodesk Inventor’da FILE menüsünün altından “Projects” seçilerek, proje dosyalarının tanımlandığı ve yer aldığı bölüme ulaşılır:



Diyalog kutusunun üst bölümünde, daha önceden tanımlanmış olan proje dosyaları yer alır. Aynı anda tek bir proje dosyası aktif olabilir. Aktif proje dosyasının tanımladığı dizinler Autodesk Inventor’un, dosya yüklemeleri ve kaydetmelerinde kullanacağı dizinlerdir. Aktif proje dosyasını değiştirmek için, tüm Autodesk Inventor dosyalarını kapatın ve proje dosyalarının listelendiği üst bölümde, farklı bir proje dosyasına çift tıklayın.

Diyalog kutusunun alt tarafı ise, üst taraftan seçilen proje dosyasının özelliklerini listeler.

Proje Kategorileri

Proje dosyası aşağıdaki kategorilerden oluşur:

• “Type”: Projenin tipini tanımlar. Varolan seçenekler şunlardır: “Single User” (tek kullanıcılı çalışma) ve “Vault” (Autodesk Vault çalışma ortamı, yani paylaşımlı çalışma ortamı).

• “Location”: Proje dosyasının sabit diskteki ya da ağ ortamındaki yerini gösterir.

• “Workspace”: Kullanıcın tasarım dosyalarının yaratıldığı, düzenlendiği ve kaydedildiği dizini gösterir.

• “Workgroup Search Paths”: Paylaşımlı çalışma ortamında, tasarım ekibinin diğer üyeleri tarafından oluşturulan verilere ulaşmak için kullanılır.

• “Use Style Libraries”: Projenin, stil kütüphaneleri kullanıp kullanmayacağını tanımlar. Varolan seçenekler şunlardır: “Yes” (stil kütüphaneleri kullanılır), “Read Only” (stil kütüphaneleri salt okunurdur) ve “No” (stil kütüphaneleri kullanılmaz.

• “Libraries”: Autodesk Inventor’un, standart parçalara, Mechanical Desktop parçalarına, “iParts”lara ya da diğer kütüphanelere bakacağı dizini tanımlar. Diğer tasarımcılarla paylaşacağınız ya da yeniden kullanacağınız parça ve montajların bulunduğu dizinlerdir. Bu dizinlerin önemli bir özelliği vardır. Bir kütüphane dizini tanımlamış iseniz, bu dizinler altında bulunan parçalar salt okunur (read only) olarak açılır. Bunlar üzerinde değişiklik yapılmasına Autodesk Inventor izin vermez. Değişiklik yapmak için, parçayı bu dizin altından alın ve kütüphane dizinleri dışındaki bir dizine kopyalayın. Şimdi, bu parça üzerinde değişiklik yapabilirsiniz.

• “Frequently Used Subfolders”: Burada, projede sıklıkla kullanılan alt dizinler tanımlanır. Bu bölümde tanımladığınız dizinler Open diyalog kutusunda, sol tarafta kısa yollar olarak yer alır.

• “Folder Options”: Stil kütüphaneleri, şablonlar ve standart parçalar kütüphanesi ile ilgili ayarları ve seçenekleri içerir.

• “Option”: Proje dosyasının kimi ayarlarını ve seçeneklerini içerir.

Autodesk Inventor, dosyaları yüklerken, proje dosyalarında tanımlanmış olan dizinlere bakar. Dosya yüklemelerinde, Autodesk Inventor aşağıdaki sıraya göre dizinlere ulaşır:

1. Kütüphaneler

2. Çalışma alanı (workspace)

3. Çalışma grubu dizinleri (workgroup search paths)

Birbirine bağlanmış dosyaların doğru bir şekilde yüklenebilmesi ve bunların bulunabilmesi için, projelerin kurulumu ve tanımlanması önemlidir.

Proje Dosyalarının Özellikleri Proje dosyalarının nasıl tanımlandığı, çalışma ortamına bağlıdır. Örneğin, paylaşımlı çalışma ortamında, bir proje dosyasının tanımlanması ile tek kullanıcılı çalışma ortamında proje dosyasının tanımlanması birbirinden farklıdır. Bu bölümde, olası çalışma ortamlarında, proje dosyalarının nasıl tanımlanabileceğini ve özelliklerini göreceğiz.



Autodesk Inventor içerisinde, FILE menüsünün altından “Projects” komutu seçilerek, projelerin tanımlandığı ve düzenlendiği ortama ulaşılır.

Burada, üst bölüm, daha önceden tanımlanmış projeleri içerir. Aktif olan projenin yanında çek işareti bulunur. Bu listeden bir proje seçildiğinde, diyalog kutusunun alt tarafında, seçilen projenin özellikleri kategoriler altında listelenir.

Not: Diyalog kutusunun sağ tarafında yer alan düğmesine basarsanız, tüm kategoriler burada listelenecektir.

Burada, örnek olarak tek kullanıcılı (Single User) bir proje dosyasının yapısını görüyoruz. “Workspace” ikonu yanındaki “+” ikonuna basarsak, çalışma alanı için tanımlanan kısa yol ve dizin görülür. Dizinler için vereceğiniz kısa yollar, Open diyalog kutusunun sol tarafında listelenir. Böylece, proje dosyasındaki belirli dizinlere ulaşmak kolaylaşır.

Örneğin, “Workspace” altındaki seçeneği işaretler ve sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırırsak, buradaki bilgileri düzenleyebiliriz. İlk alana “Çalışma Alanı” yazalım. Bu tanımlama, bir kısa yol işlevi görür. “Çalışma Alanı” karşısında ise bir dizin tanımlayalım. Diyalog kutusunun alt tarafında yer alan “Save” düğmesine basalım.

Şimdi, sol taraftaki listeden “Open” komutuna basalım. Open diyalog kutusunda, sol taraftaki listede bizim verdiğimiz özel isim (kısa yol) görülür; buna bastığımızda çalışma alanı için tanımladığımız dizine ulaşılır.



Proje Dosyalarında Göreceli Dizin Gösterimi

“Workspace”, “Workgroup Search Paths” gibi kategorilerde dizinler tanımladığınızda, Autodesk Inventor, projenin kök dizinine göre değişen dizinleri saklar. Aşağıdaki kategori tanımlamalarına bakalım. “Location” karşısında, proje dosyasının bulunduğu dizin tanımlanır. Bu durumda, bu dizin D:\Egitim dizinidir. Çalışma alanı olarak tanımlanan dizin ise, buna göre göreceli olarak tanımlanmıştır. Yani Autodesk Inventor, proje dosyasının yer aldığı dizin yapısını, çalışma alanı dizininden çıkartır ve sadece bundan sonra gelen dizini gösterir. Buradaki örnekte, çalışma alanı için

tanımlanmış olan dizin D:\Egitim\Model dizinidir. Proje bölümünde bu dizin .\Model olarak gösterilir. Ön tarafı, proje dosyasının konumu ile aynı olduğu için atılır.

Buna karşın, “Libraries” altında tanımlanan “Kütüphane” kategorisinin dizin yapısı mutlak olarak tanımlanmıştır. Çünkü, bu dizin, projenin bulunduğu dizin altında yer almaz. Bu yüzden de, bu kategorinin dizini tam ismiyle görüntülenir.

Bu yapı oldukça yararlıdır. Çünkü, siz, projenizi ve bunun altında tanımlanan model dosyalarını başka bir dizin altına aldığınızda, dizinler göreceli olarak tanımlandığı için, ayarlarla uğraşmak zorunda kalmazsınız. Yapı aynen korunur. Çünkü, yine dizinler göreceli olarak sıralanmıştır.

Proje Dosyasının Yeri

Proje dosyası, üzerinde çalıştığınız projenin dizin yapısını tanımlar. Bunu artık biliyoruz. Bir proje dosyasının yerinin nerede olması gerektiğini sorarsanız, burada önereceğimiz, proje dosyasının, o projenin hemen kök dizininde saklanması olacaktır. Örneğin, projenizin dosyaları D:\Egitim altında yer alacaksa, proje dosyasının da hemen bu kök dizin altında yer alması önerilir.

Proje Dosyalarının Kısa Yolları Nerede Bulunur?

Proje dosyalarınızı çok değişik yerlerde tanımlarsınız. Bunları aramakla uğraşmamak için, Autodesk Inventor, tanımlanmış projelere kolay ulaşmanızı sağlayan kısa yollar tanımlar. Bu kısa yolların hangi dizin altında tanımlanacağına kendiniz karar verebilirsiniz. “Default” olarak Autodesk Inventor bir yer gösterir. Bu yeri değiştirmek için TOOLS menüsünün altından “Application Options...” komutunu çalıştırın ve açılan diyalog kutusunda “File” bölümüne gidin. “Projects Folder” altında tanımlı olan dizin, projelerin kısa yollarını içerir.



Dizin Yapısının Kurulumu

Proje dosyaları, üzerinde çalışacağınız projenin sabit diskteki ya da ağ ortamındaki dizin yapısını tanımladığı için, bu dizinlerin organizasyonu ve modellerin nereye kaydedileceği önemlidir. Bizim önerimiz, yeni bir projeye başlamadan, o projenin dizin yapısını önceden tanımlamanızdır.

Dizin yapısının doğru bir şekilde kurulumu, sonradan ortaya çıkabilecek, dosyaların bulunamaması gibi sorunları ortadan kaldırır. Dosyaların organize edilmesinde, alt dizinlerin kullanımı da oldukça önemlidir. Özellikle büyük projelerde, model dosyalarının mantıklı bir organizasyonu gereklidir. Tüm parça ve montajları tek bir dizin altında tutmak yerine, bunları mantıklı olarak tasarlanmış alt dizinler altına yerleştirmek organizasyonu kolaylaştıracaktır.

Projeler için tanımlayacağınız dizin yapısının kurulumunda aşağıdaki noktalara dikkat etmenizi öneririz.

• Dizinler için şirketinizde kullandığınız isimlendirme ve şirket standartlarını izleyin.

• Daha önceki tasarımlarda kullandığınız parçaları, yeni bir projede değiştirerek kullanmanız gerekiyorsa, bunları yeni projenin dizin yapısı içerisine kopyalayın.

• Eğer, birçok projede kullanacağınız ve standart parça kategorisinde bulunan parçalarınız / montajlarınız varsa, bunları kütüphane dizinleri altında bulundurmanız en uygun yol olur.

• Mantıklı bir alt dizin yapısı kurun ve projenizin dosyalarını bunlar altında saklayın.

Proje Tipi Ayarları

Proje tipleri, çalışma ortamınıza bağlıdır. Daha önceden bahsettiğimiz gibi, iki farklı çalışma ortamı kurulabilir: (1) tek kullanıcılı; (2) paylaşımlı.

Not: Eğer, Autodesk Vault yazılımını yüklemediyseniz, tüm projeleriniz tek kullanıcılı olarak tanımlanır. Paylaşımlı çalışma ortamı için Autodesk Vault ve Autodesk Data Managemenet Server yazılımlarını yüklemeniz gerekir.

Eğer paylaşımlı çalışma ortamına gereksiniminiz varsa, Autodesk Inventor yükleme DVD’sinde bulunan Managing_Your_Data.pdf dosyasına bakabilirsiniz.

Sıklıkla Kullanılan Alt-Dizinler (Frequentlu Used Subfolders)

Sıklıkla kullanılan alt-dizinler, proje dosyalarında yer alan kategorilerden birisidir. Burada, projenizde sıklıkla kullandığınız alt-dizinleri listeleyebilirsiniz. Autodesk Inventor dosyalarının açılmasında, sıklıkla kullanılan alt-dizin tanımlamaları kolaylıklar sağlar.

Fakat dikkat etmeniz gereken iki nokta vardır:

• Burada tanımladığınız alt-dizinler, ana proje dosyasının altında yer alan alt-dizinler olmalıdır.

• Sıklıkla kullanılan alt-dizinler, bağlı dosyaların bulunmasında etkili değildir. Sadece, dosyaların kaydedilmesi ve açılmasında kolaylık sağlar.

Aşağıdaki resim, bir proje dosyasında tanımlanan sıklıkla kullanılan alt-dizinleri listelemektedir.



“Open” komutu ile dosya açmak istediğinizde, soldaki listede bunlar listelenir ve dosyalara ulaşımı kolaylaştırır:

Proje Dosyasının Dizin Seçenekleri

“Folder Options” altında, proje dosyasının dizin seçenekleri listelenir.

“Styles Library”, proje dosyasında kullanılacak stil kütüphanesinin yerini, “Templates”, şablonların yerini ve “Content Center Files” ise standart parçalar kütüphanesi parçalarının yerini gösterir.

Proje Seçenekleri

“Options” bölümü ise, değişik proje seçeneklerini içerir.

• “Use Style Library”: Tanımlanan tüm dosyaların stil kütüphanesini kullanıp kullanmayacağı saptanır. Üç

değişik seçenek vardır. “Yes”, tüm dosyaların stil kütüphanelerini kullanacağını, “No”, tüm dosyaların stil kütüphanelerini kullanmayacağını, bunun yerine şablonlar içinde tanımlanan özellikler ile oluşturulacağını ve “Read Only” ise tüm dosyaların stil kütüphanelerini salt-okunur bir şekilde kullanacağını anlatır.

Not: Stil kütüphanesi ile ilgili özellikler için teknik resim oluşturma bölümüne bakınız.



• “Old Versions To Keep On Save (-1 = All)”: Her bir kaydetme işleminde, kaç adet eski versiyonun saklanacağı tanımlanır. Buraya gireceğiniz değer, versiyon adedini gösterir. Eski versiyonlar, dosyanın bulunduğu dizinin hemen altında açılan “OldVersions” dizini altında saklanır.

• “Using Unique File Names”: Projede tanımlanacak dosyaların isimlerinin birbirinden farklı olup olamayacağı tanımlanır. “Yes” ile tüm dosyaların isimleri farklı olacaktır.

• “Name”: Proje dosyasının ismini gösterir.

• “Shorcut”: Proje dosyası kısa yolunun ismini gösterir.

• “Owner”: Projenin sahibini gösterir.

• “Release ID”: Sürüm numarasıdır.

Bir Proje Dosyasını Tanımlamak Proje dosyalarını, Autodesk Inventor içinde ya da “Project Editor” yazılımı aracılığıyla tanımlayabilirsiniz.

Autodesk Inventor içinde proje dosyası tanımlamadan önce tüm dosyaları kapatın. FILE menüsünün altından “Projects” seçin. Autodesk Inventor dışında ise, START > ALL PROGRAMS > AUTODESK > AUTODESK INVENTOR 11 > TOOLS > PROJECT EDITOR yazılımını kullanın.

Açılan diyalog kutusunun altından “New” düğmesine basın. Yeni bir diyalog kutusu açılır:

Buradaki liste, tanımlanabilecek olan proje tiplerini içerir. Proje tipleri şunlardır:

• “New Vault Project”: Autodesk Vault yüklü ise aktif durumdadır. Yeni bir Autodesk Vault projesi yaratır ve bir çalışma alanı, bir ya da daha fazla kütüphane tanımlanır ve çok-kullanıcı modu “Vault” olarak ayarlanır.

• “New Single-User Project”: Dosyaların bulunduğu dizin kişisel çalışma alanı olarak gösterilir, bir ya da birden fazla kütüphane dizini tanımlanır, çalışma grubu tanımlanmaz ve çok-kullanıcı modu kapatılır.

Tek-Kullanıcılı Çalışma Ortamı

Eğer, tek-kullanıcılı proje dosyası tanımlarsanız, çok-kullanıcı modu otomatik olarak kapatılır. Bu çalışma ortamı, tek-kullanıcılı sistemler için uygundur. Kişisel bir çalışma alanı yaratılır ve dosyalar burada yer alır.

Bu bilgilerden sonra, bir proje dosyasının tanımlanması ile devam edelim. Bir önceki diyalog kutusundaki seçiminiz, proje tipini belirtir. Bunları yukarıda gördük. Dolayısıyla, her çalışma ortamının hangi dizinlere gereksinim duyduğunu öğrendik. Buna göre, proje tipine bağlı olarak sizden istenen dizinleri tanımlayabilirsiniz.

Şimdi, tek-kullanıcılı çalışma ortamı için bir proje dosyasının nasıl tanımlandığına bakalım. Inventor Project Wizard ile “New Single User Project” seçin ve “Next” ile ilerleyin.



“Name” karşısına, proje dosyasının ismini ve “Project (Workspace) Folder” karşısına da projenin kişisel çalışma alanını girin.

“Next” ile devam ettiğinizde, kütüphane dizinleri ile ilgili bölüm gelir.

Burada, o projede kullanılacak kütüphane dizinleri yer alır. İstediğiniz kütüphane dizinini sağ taraftaki listeden seçin. Eğer daha önce başka bir proje dosyasında bir kütüphane dizini tanımlanmamış ise, burası boş olarak gelir. Kütüphane dizinini sonra da tanımlayabilirsiniz.

“Finish” ile proje dosyası tanımlanır.

Eğer, Autodesk Inventor dışından bu işlemi yapıyorsanız, aşağıdaki diyalog kutusu açılır.



Burada, “New” ile devam ederseniz, aynı diyalog kutuları açılır ve proje dosyası tanımlanır.

Tanımlama işleminden sonra, aktif olan proje dosyası hangisiyse, isminin yanında bir sembol bulunur: .

Bir proje dosyasının düzenlemesi de, benzer şekillerde, ya Autodesk Inventor içinden ya da “Project Editor” yazılımı yardımıyla gerçekleşir. Autodesk Inventor içinde düzenleme yaptığınızda, değişiklik yapacağınız dizin alanını seçin ve sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu işaretleyin.



Autodesk Inventor Kullanıcı Ara Yüzü Autodesk Inventor kullanıcı ara yüzü Browser penceresi, araç çubukları, menüler ve yardım alma sistemlerinden oluşur.

Yeni bir parça, montaj ya da teknik resim dosyası oluştururken, kullanıcı ara yüzünde sadece kullanılabilecek komutlar görüntülenir. Menü yapısına aşağıda bakacağız. İlk olarak Browser penceresini görelim.

Browser Penceresi Browser penceresi, Autodesk Inventor’un temel ara yüzü bileşenlerindendir. Bulunduğunuz ortama – parça, montaj modelleme, teknik resim sayfası vb. – göre, içeriği değişiktir. Aşağıda farklılıkları görebilirsiniz.

Parça Modelleme Ortamında

Parça modelleme ortamında, Browser penceresi parçanın unsur yapısını listeler. Parça ismi en yukarıda yazar ve bunun altında o parçanın içerdiği unsurlar (features) ikonlar aracılığıyla listelenir. Her bir unsur tipi için farklı bir ikon kullanılır. Aynı unsurlar, yaratılış sırasına göre isimlerinin sonuna bir rakam eklenerek ifade edilir.

Parça isminin altındaki ilk unsura “temel unsur” (base feature) adı verilir. Yukarıdaki örnekte, temel unsur bir ekstrüzyondur. Browser penceresinde, temel unsura eklenmiş olan diğer unsurları ağaç yapısı şeklinde görebilirsiniz.

Browser penceresi

Autodesk Inventor paneli

Çizim ekranı

Standart araç çubuğuTemel menüler

Durum çubuğu



Montaj Modelleme Ortamında

Montaj modelleme ortamında, montajda yer alan parçalar ve bunlar arasında tanımlanan montaj sınırlamaları ikonları yer alır. Ayrıca, montajların değişik konumlarının yaratıldığı “Representations” ikonu da burada yer alır.

Sunum Ortamında

Montajların patlatılmış görünüşlerinin alındığı sunum ortamında Browser penceresinden değişik bilgiler yer alır. Patlatma bilgileri, sekanslar gibi bilgiler burada listelenir.

Teknik Resim Ortamında

Teknik resim ortamında, Browser penceresinde, tanımlanan teknik resim görünüşleri, parça listesi vb. bilgiler yer alır.

Özetle, Browser penceresini;

a. Parçalarınızın, montajlarınızın ve teknik resim çizimlerinizin yapısını görmek,

b. Modelinizdeki bağımlılıkları görmek,

c. Nesnelerin görünürlüklerini ayarlamak,

d. Parça, montaj ve teknik resim görünüşlerini düzenlemek ve güncellemek,

e. Modelde ya da teknik resim çizimlerinde nesneleri silmek, düzenlemek, bunların isimlerini ve yerlerini değiştirmek

için kullanabilirsiniz.



Autodesk Inventor Paneli Autodesk Inventor paneli, Browser penceresinin üst tarafında bulunur ve modelleme ortamına bağlı olarak bununla ilgili komutları içerir. Örneğin, montaj ortamında montaj modelleme ile ilgili komutlar; parça modelleme ortamında unsur işlemleri Autodesk Inventor panelinde gösterilir:

Montaj dosyasındaki Autodesk Inventor paneli Parça dosyasındaki Autodesk Inventor paneli

Panelin üst tarafındaki modelleme ortamını gösteren düğmeye basarsanız, “Expert” seçeneği görülür. “Expert” seçili ise, Autodesk Inventor panelindeki komutlar, sadece ikonlar ile gösterilir. Eğer, “Expert” seçili değilse, Autodesk Inventor panelindeki komutlar, ikonları ve açıklamaları ile görüntülenir:

Autodesk Inventor ile çalıştıkça, komutları simgeleyen ikonlara alışacaksınız; bu durumda, “Expert” modunda çalışmak kolaylaşacaktır.

Araç Çubukları Autodesk Inventor araç çubukları Autodesk Inventor özelliklerine ve komutlarına daha hızlı ulaşmanızı sağlayan ikonlardan oluşur.

Araç çubuklarını açmak/kapamak için VIEW menüsünün altındaki TOOLBAR bölümünü kullanabilirsiniz. TOOLBAR bölümünün altında listenen araç çubukları hangi ortamda olduğunuza göre değişecektir.

Standart araç çubuğu, en üstte yer alır. Burada, dosya komutları, bakış açısı ve kaplama komutları yer alır.

Menü Yapısı FILE, EDIT ve VIEW menüleri, dosya, düzenleme ve görüntüleme komutlarını içerir.

INSERT, FORMAT ve TOOLS menüleri parça, montaj, sunum ve teknik resim dosyaları için farklı komutları içerir.



WINDOW ve HELP menüleri pencere ve yardım özelliklerine ulaşmak için kullanılır.

Sağ Tuş Menüleri Sağ tuş menüleri, farenin sağ tuşuna bastığınızda çıkar. Bunlar, seçilen nesne ya da işleme bağlı olarak değişik komutları listeler.



Windows Kısa Yolları Komutları çalıştırmanın bir başka yolu da Windows kısa yollarını kullanmaktır. Windows kısa yolları iki ya da üç tuş kullanılarak çalıştırılır.

CTRL-C Kopyalamak

CTRL-N Yeni bir çizim dosyası açmak

CTRL-O Bir çizim dosyası açmak

CTRL-P Çıktı almak

CTRL-S Dosyayı kaydetmek

CTRL-V Yapıştırmak (Paste)

CTRL-Y Redo

CTRL-Z Undo

Komut Tanımlı Tuşlar Autodesk Inventor, bazı komutların tanımlanmış olduğu özel tuşlar da içerir. Bunlara bastığınızda, ilgili komut çalışır. Autodesk Inventor’un içerdiği komut tanımlı tuşlar şunlardır:

F1 Yardım almak

F2 Pan

F3 Zum

F4 Bakış açısını değiştirmek

F5 Bir önceki bakış açısına geçmek

SHIFT+F5 Diğer bakış açısı

B Çizime poz (balon) eklemek

C Montaj modelleme ortamında parçalar arasında sınırlama uygulamak

D Ölçü tanımlamak

E Ekstrüzyon

F Teknik resim görünüşüne geometrik tolerans sembolü atamak

H Delik delmek

L Çizgi çizmek

O Ordinat ölçüsü tanımlamak

P Montaj dosyasına bileşen eklemek

R Döndürme unsuru

S Bir düzlemi eskiz düzlemi olarak tanımlamak

T Sunum dosyasında parçanın yerini değiştirmek

ESC Komuttan çıkmak

DELETE Seçilen nesneyi silmek

BAKSPACE Komut aktif olduğu sürece eskizin son seçilen nesnesini silmek

SHIFT+Sağ tuş Nesne seçim menüsünü açmak

SHIFT+Döndürme Sürekli olarak parçanın döndürülmesi. Farenin sol tuşu ile dönme durur.

CTRL+SHIFT Seçimden nesneleri çıkarmak/eklemek



Kısa Yol Tuşlarının Özelleştirilmesi Autodesk Inventor, kısa yol tuşlarının özelleştirilmesini ve yeni kısa yollar tanımlanmasını sağlar.

Kısa yol tuşlarını tanımlarken dikkat etmeniz gereken belli kurallar vardır. Öncelikle, fonksiyon tuşlarının (F1, F2...) dışında, aşağıdaki tuşlar da kısa yol tuşu olarak kullanılamaz:

ENTER/RETURN NUM LOCK “Windows” tuşları

TAB SCROLL LOCK “Menü” tuşları

BAKSPACE PRINT SCREEN SPACE BAR

CAPS LOCK PAUSE/BREAK ESCAPE

DELETE Yön tuşları NUM ENTER

Ayrıca, standart olmayan ya da Internet tuşları da kullanılamaz.

ALT tuşu ile birlikte A-Z ya da 1-0 tuşlarını kullanmak da mümkün değildir; çünkü bunlar menülere ulaşmayı sağlayan standart Microsoft Windows tuşlarını içerebilir. ALT tuşunu örneğin SHIFT ve CTRL ile harf ya da numara tuşlarının kombinasyonu olarak kullanabilirsiniz.

Autodesk Inventor’da, kısa yol tuşları tanımlamak için, aşağıdaki yöntemi kullanılır:

1. TOOLS menüsünün altından CUSTOMIZE komutunu çalıştırın. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

2. “Command” sekmesine gidin. “Commands” altında komutlar ve ilgili kısa yol tuşları – eğer varsa – listelenir:

3. Burada, kısa yol tuşu atamak istediğiniz komutu seçin ve daha sonra bunun “Shortcut” kolonunu işaretleyin.

Kısa yolu yazabileceğiniz bir kutucuk açılır:



4. Tek bir harf ya da numara girin ya da SHIFT, CTRL ve ALT tuşlarını bir harf ya da numara kombinasyonu

olarak girin.

5. ENTER ile kısa yol bilgisini tanımlayın.

6. “Close” ile diyalog kutusundan çıkabilirsiniz.

Kısa yol tuşunu silmek için ilgili komutun “Shortcut” kolonunu işaretleyin ve DELETE ya da BACKSPACE tuşlarını kullanın.

Diyalog Kutularının Görünürlüğünü Kontrol Etmek Autodesk Inventor ile çalışırken diyalogların görünürlüğünü kontrol edebilirsiniz. Normal koşullarda diyalog kutuları işlem sonuna kadar tamamen açık kalır. Fakat, ikinci bir seçenek olarak, fareniz diyalog kutusu üzerine geldiğinde diyalog kutusu açılır; aksi halde küçültülür ve sadece diyalog kutusunun ismini gösteren yatay çubuk görünür. İkinci seçeneği aktif duruma getirmek için, açılan diyalog kutusunda, diyalog kutusunu kapatan düğmenin yanındaki düğmeyi kullanabilirsiniz.

Aşağıdaki şekiller diyalog kutularının görünürlüğünü göstermektedir.

3B Koordinat Sembolü Parça, montaj modelleme, sunum ortamlarında, sol alt köşede, X, Y ve Z eksenlerini gösteren 3B koordinat sembolü yer alır. Bu sembol, bakış açınızı ve eksenlerin yönünü gösterir.

Kırmızı: X ekseni

Yeşil: Y ekseni

Mavi: Z ekseni



Yardım Alma Özellikleri HELP menüsünün altında, Autodesk Inventor’un elektronik yardım alma özellikleri bulunmaktadır.

“Help Topics”, genel yardım özelliklerini içerir. Yeni bir pencere açılır ve buradaki Autodesk Inventor konu başlıkları listelenir. İlgili başlıklara farenin solu ile işaretleyerek ulaşabilirsiniz.

“What’s New”, her sürümde, o sürümle birlikte yeni gelen Autodesk Inventor özelliklerini içerir.



“Tutorials”, Autodesk Inventor alıştırmalarını sunar. Bir pencere açılır ve burada ilk olarak bir konu başlığı seçilir. Bu konu başlığının altında ise onunla ilgili alıştırmalar çıkar. Alıştırmalara girildiğinde, adım adım ne yapılacağını gösteren pencereler ile o konu hakkında bilgi edinmeniz ve alıştırmaları yapmanız mümkündür.

“Help for AutoCAD Users”, AutoCAD kullanıcılarının Autodesk Inventor’un farklarını öğrenmeleri için yardım özelliklerini içerir. Yeni bir pencere açılır ve burada, AutoCAD ile Autodesk Inventor’un hem tasarım mantığı hem de özellik farklılığı karşılaştırılır.

“Programming Help” Autodesk Inventor içerinde programlama ile ilgili yardım özelliklerini içerir:

“Autodesk Online”da “Autodesk Inventor Skill Builders” seçeneği vardır.



Bu seçenek Autodesk’in WEB sayfasını açar ve “Skill Builders” adı altında, değişik konular ile ilgili bilgilendirici yazılar yer alır. Bunları bilgisayarınıza indirebilir ve yazılımı öğrenmede kullanabilirsiniz.

“Graphics Drivers” Autodesk Inventor için test edilmiş Grafik kartlarını içerir.

“About Autodesk Inventor” ise, Autodesk Inventor ile ilgili seri numarası vb. Bilgileri içerir.



Not: NLM (ağ) sürümlerinde, lisans ödünç alma işlemi buradan gerçekleştirilir. “Product Infırmation” ile açılan diyalog kutusunda, “Borrow Licence” lisansı NLM ortamından kopartmak için kullanılır.



Modellere Değişik Açılardan Bakmak 2B eskiz üzerinde çalışırken, eskizin bulunduğu XY düzlemine genellik dik bakmanız yeterlidir. Buna karşın 3B modelleme ortamında parça ya da montajlara farklı açılardan bakmak gerekir. Bu başlık altında Autodesk Inventor’un sunduğu bakış açısı değiştirme özelliklerini göreceğiz. Burada anlatılan komutlar, modelleri fiziksel olarak hareket ettirmez, sadece bakış açınızı değiştirir.

İzometrik Bakış İzometrik bakışa geçmek için, çizim ekranında farenin sağ tuşuna basın ve menüden “Isometric View” komutunu çalıştırın.

Kamera Bakışları Bakış açınızı ortografik ya da perspektif olarak ayarlayabilirsiniz. Bakış açınızı değiştirmek için, “Standard” araç çubuğundaki ikonları kullanabilirsiniz. Üstteki ikon ortografik bakış içindir.

Ortografik bakış Perspektif bakış

Gölgeler Modelinize daha gerçekçi bir görünüm verebilmek için gölgeleri kullanabilirsiniz. Gölgeler açıldığında, modelin altına, o modelin gölgesi yansır. İki seçenek vardır: “Ground Shadow” ve “X-Ray Ground Shadow”. “Ground Shadow” normal gölgelendirmedir. Diğeri ise, gölge üzerinde modelin iskeletini de görüntüler.

Gölgeleri aktif duruma getirmek için, “Standard” araç çubuğundaki ikonları kullanabilirsiniz.



“Ground Shadow” “X-Ray Ground Shadow”

Bakış Açısı Araçları Modele zum yapmak, farklı açılardan bakmak için “Standard” araç çubuğundaki araçları kullanabilirsiniz.

“Zoom All” Dosyadaki tüm parçaları görüntüleyecek şekilde zum yapılır.

“Zoom Window” Pencere yöntemiyle zum yapılacak alan gösterilir ve Autodesk

Inventor o alana zum yapar.

“Zoom In-Out” (F3 tuşu da kullanılabilir) Farenin sol tuşuna basılarak modele

yaklaşılır/modelden uzaklaşılır.

“Pan View” (F2 tuşu da kullanılabilir) Pan yapılır.

“Zoom Selected” Seçilen yüzey ya da yüzeylere yaklaşılır.

“Dynamic Rotate” Dinamik olarak bakış açısı değiştirilir.

“Look At” Seçilen yüzeye dik bakmak için kullanılır.

“Common View” “Dynamic Rotate” komutu çalıştırıldıktan sonra SPACE tuşuna basılırsa, “Common View” kutusu açılır. Buradaki oklara basılarak, bakış açısı değiştirilir. “Common View” kutusunu kapatmak için yeniden SPACE tuşuna basın.

Görüntüleme seçenekleri

Modellerin nasıl görüntüleneceği tanımlanır. “Shaded” (kaplanmış), “Hidden Edge” (gizli kenarları görünür) ve “Wireframe” (tel çerçeve) seçenekleri vardır.



Parça Modellemenin Temelleri Autodesk Inventor unsur tabanlı parametrik bir modelleme sistemidir. Autodesk Inventor ile parametrik katı modellerin tasarımı projelerinizin verimli bir şekilde oluşturulmasını ve dokümante edilmesini sağlar.

Autodesk Inventor ile tasarıma basit 2B eskizler ile başlanır. Tasarım süreci boyunca modelinizi oluşturacak detaylandırmaları ve sınırlamaları tanımlayabilirsiniz.

Modelinizin biçimini ve büyüklüğünü geometrik sınırlamalar ve ölçüler saptar. Unsurları kullanarak, eskizleri üç boyutlu modellere dönüştürür ve parçanızı geliştirebilirsiniz.

Tasarım alternatifleri, ölçülerin ve geometrik sınırlamaların değiştirilmesiyle kolaylıkla elde edilir. Model üzerine yeni unsurlar (yuvarlama gibi) eklenerek ya da varolanlar düzenlenerek/silinerek model istenen duruma getirilir.

İmalat resimleri ise 3B modelden kolaylıkla alınır. İstenen görünüşler oluşturulur, görünüşlere ölçüler yerleştirilir.



Görünüşler ile parça arasında iki yönlü bir ilişkisellik vardır. Parçada yapılan değişiklikler otomatik olarak görünüşlere yansır ve görünüşler güncellenir. Aynı durum, tersi için de geçerlidir.

Parça modellemenin temel mantığı bu şekilde özetlenebilir. Detaya inmeden önce, parça modelleme teknikleri altında, işlemlerin genel sıralamasına da bakabiliriz.

Parça Modelleme Teknikleri Aşağıdaki adımlar parametrik katı modellerin ve ilişkisel teknik resimlerin hangi sıra ve mantık ile oluşturulabileceğini genel olarak göstermektedir. Buna göre;

1. Başlangıçta, bir proje dosyasının oluşturulması gerekir. Proje dosyaları, üzerinde çalıştığınız projenin dizin yapısını içerir. Autodesk Inventor proje dosyalarına gereksinim duyar. Bu yüzden her projenin başında bir proje dosyası tanımlanmalıdır.

2. Bundan sonra yeni bir parça (.ipt) ya da montaj dosyası (.iam) tanımlanır. Parçalar, parça dosyalarında oluşturulabildiği gibi, montaj dosyaları içinde de tasarlanabilir. Dolayısıyla, projenizin gereksinimlerine ve büyüklüğüne bağlı olarak ya bir parça dosyası ile başlayabilir ya da bir montaj dosyasını kullanabilirsiniz.

3. Temel unsurun (base feature) şeklini oluşturan bir eskiz ile tasarıma başlayabilirsiniz. Bunun için eskiz (sketch) özellikleri kullanılır.

Eskiz geometrilerinin yaratılması sırasında Autodesk Inventor, semboller ile bunlara atanabilecek geometrik sınırlamaları gösterir. Örneğin, yataylık, düşeylik, teğetlik gibi sınırlamalar, çizim sırasında uygulanabilir.

4. Eskiz geometrinizi inceleyin. Gerekli ölçüleri ve geometrik sınırlamaları tanımlayın.

Eskize geometrik sınırlamalar atadığınızda, eskizin biçimini tanımlarsınız. Varolan sınırlamaları silebilir, yenilerini ekleyebilirsiniz.

5. Ölçüleri tanımlayın. Eskizinize ölçüler eklediğinizde onun büyüklüğünü tanımlarsınız. Örneğin, çemberlerin çapı, doğruların uzunluğu gibi ölçüler bu aşamada verilir. Daha sonraki aşamalarda da bu ölçülere ulaşıp istediğiniz değişiklikleri yapabilirsiniz.

6. Ekstrüzyon, döndürme, süpürme, “loft” gibi unsurları kullanarak parçanızın temel unsurunu tanımlayın.

7. Yukarıdaki adımları tekrarlayarak diğer unsurları oluşturun.



8. İstediğiniz 2B teknik resim görünüşlerini oluşturun.

Parça Modelleme Ortamında Stiller IPT dosyalarında FORMAT menüsünün altından “Styles Editor” komutu ile aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

Stillerde renk, ışıklandırma ve malzeme bilgileri tanımlanır. “Color” altında renk bilgileri listelenir. Burada bir renk işaretlendiğinde, sağ tarafta o rengin özellikleri görüntülenir.



Seçilen rengin özellikleri değiştirilebilir. İstenirse, varolan renklerden yeni bir renk de tanımlanabilir. Bunun için “New...” düğmesi kullanılır. Yeni bir isim verilir.

“Material” altından bir malzeme seçildiğinde, sağ tarafta malzeme özellikleri görüntülenir.

“Import” düğmesi kullanılarak, stillerde (renk, ışıklandırma ve malzeme) yapılan değişiklikler bir dosyaya yazılır.



Alıştırma: Bir Modele Değişik Açılardan Bakmak

Not: Bu bölümün alıştırma dosyaları Bölüm 01 dizininin altındadır.

Bu alıştırmada, Autodesk Inventor’un bakış açısı özelliklerini göreceğiz.

1. 01_Bakis_Acilari.iam dosyasını FILE menüsünün altındaki “Open” komutu ile açın.

Modelde Bir Alan Tanımlamak

1. “Zoom Window” komutunu çalıştırın.

2. Aşağıdaki gösterilen alanı tanımlayın.

Belirttiğiniz alana yaklaşılır.

3. F5 tuşuna basarak bir önceki bakış açınıza geri dönün.

Bakış Açısını Değiştirmek

1. “Rotate” komutunu çalıştırın. Bakış açınızı değiştirmede yardımcı olacak sembol ekranda görünür.



2. İmleci, dairenin içine götürün ve farenin sol tuşuna basarak bakış açınızı değiştirin.


4. Şimdi de imleci, sembolün yatay ve dikey doğrularına yaklaştırın ve farenin sol tuşuna basarak bakış açınızı değiştirin.


6. “Space” tuşuna basın. Kare prizma sembolü görünür.

Yeşil oklara basarak, bakış açınızın nasıl değiştiğini izleyin.

7. Yeniden “Space” tuşuna basın.

8. ESC tuşu ile komuttan çıkın.

9. Çizim ekranında iken farenin sağ tuşuna basın ve menüden “Isometric View” komutunu seçin.

Gölgeler

1. “Ground Shadow” komutunu çalıştırın. Modelin altına modelin gölgesinin yansıdığını göreceksiniz.



2. Son olarak, “X-Ray Ground Shadow” komutunu çalıştırın. Şimdi de gölge üzerinde modelin

iskeleti de görünür.

Alıştırmanın sonu.

BÖLÜM

02

Eskizler ile Çalışmak


42 2. Bölüm: Eskizler ile Çalışmak

Terimler Eskiz (Sketch)

Bir koordinat sistemi, 2B eğriler ve eğriler üzerine atanmış ölçü/sınırlamalardan oluşan bir grup nesnedir. Bir eskiz, ayrıca yardımcı çizim nesneleri de içerebilir. Eskizler, eskiz unsurlarının tanımlanmasında kullanılır.

Eskiz ortamı (Sketch Environment)

Bir eskiz düzlemi (eskizin tanımlandığı) ve eskiz araçlarından oluşan ortamdır. Bu ortamda eskizler yaratılır, düzenlenir ve istenen duruma getirilir.

Eskiz düzlemi (Sketch Plane)

Eskizin yer aldığı düzlemsel yüzey ya da çalışma düzlemidir.

Eskiz geometrisi (Sketch Geometry)

Doğrular, noktalar, dik dörtgenler, spline eğriler, yuvarlamalar, yaylar, çemberler, elipsler gibi nesnelerden oluşan 2B geometridir.

Eskiz düğmesi (Sketch Button)

“Command” araç çubuğunda yer alan ve eskiz ortamına ulaşmayı ve oradan çıkmayı sağlayan komuttur.

Eskiz koordinat sistemi (Sketch Coordinate System)

Yeni bir eskiz çizimine başlandığında otomatik olarak tanımlanan ve eskiz geometrileri için koordinat sistemi gören bir konumlandırma aracıdır.

Sembol (Symbol)

Eskiz çizimi sırasında çıkan sembollerdir. Eskiz geometrilerinin koordinat sistemine ya da diğer nesnelere göre ilişkisini belirtir. Diklik, teğetlik, yataylık gibi. Eskiz sembolleri, imlecin hemen yanında gözükür.

Sınırlama (Constraint)

Eskiz geometrilerinin büyüklüğünü ve şeklini tanımlayan geometrik ya da ölçü kurallarıdır.

Geometrik sınırlama (Geometric Constraint)

Eskiz geometrilerinin şeklini ve ilişkisini tanımlar (eş merkezlilik, paralellik gibi).

Ölçü sınırlaması (Dimensional Constraint)

Eskiz geometrilerinin büyüklüğünü ve konumlarını tanımlar.

Parametre (Parameter)

Ölçüler arasında matematiksel ilişkiler tanımlanmasını sağlar. Model ölçülerine sistem tarafından otomatik olarak bir parametre atanır (d0, d1 gibi). Ayrıca, kullanıcı tanımlı parametreler de tanımlanabilir.


2. Bölüm: Eskizler ile Çalışmak 43

Eskizlere Giriş Tüm 3 boyutlu tasarım sistemlerinde, modellemeye başlarken, 2 boyutlu eskizler kullanılır. Eskizler, modellenen parçanın unsurlarını oluşturur. Ayrıca, 2 boyutlu tasarım sistemlerinden farklı olarak, eskizler ölçüler ve diğer koşullar ile tanımlanır ve istenen biçime getirilir.

Aşağıda bazı eskizler ve bunlar kullanılarak oluşturulan unsurlar gösterilmektedir.

Ekstrüzyon

Döndürme

Tüm eskiz geometrisi eskiz ortamında oluşturulur ve düzenlenir. Eskiz geometrileri ise değişik eskiz komutları kullanılarak oluşturulur.

Eskizlerin tanımlanma sürecini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:

1. Modellenecek parçanın ilk temel geometrisini oluşturacak olan eskiz, eskiz çizim komutları ile tanımlanır.

2. Eskizler, ölçü ve geometrik sınırlamalar ile istenen biçime ve konuma getirilir.



3. Bu eskiz, 3 boyutlu unsur oluşturma komutlarıyla katı modele dönüştürülür.

4. Parçanın tasarımı için gereken diğer eskizler de aynı mantıkla tanımlanır.

Eskiz Ortamı Eskizleri, 2 boyutlu eskiz ortamında tanımlarsınız. Eskiz ortamı aşağıdaki gibidir:

Eskiz biçimlendirme komutları

Aktif eskiz Koordinat eksenleri

Eskiz komutları



“2D Sketch Panel”, 2 boyutlu eskiz oluşturma, düzenleme ve biçimlendirme komutlarını içerir.

Browser penceresinde aktif eskiz gösterilir. Eskiz aktifken, eskiz ikonunun fonu beyazdır ve diğer ikonlar kapatılır.

Çizim ekranında ise, koordinat eksenleri ve orijin noktasında 3B eksen sembolü yer alır.

Standart araç çubuğunun sağ tarafında ise, eskiz oluşturma ile ilgili biçimlendirme komutları yer alır.

Yeni bir parça (Standard.IPT) şablon dosyası açtığınızda, ilk eskiz düzlemi otomatik olarak aktif duruma gelir ve ilk eskiz bu düzlemde tanımlanır. İlk eskizin tanımlanması ve tüketilmesinden sonra, diğer eskizler yeni tanımlanan eskiz düzlemlerinde oluşturulur. Eskiz düzlemi olarak parçanın düzlemleri ya da çalışma düzlemleri kullanılır. Eskiz düzlemlerinin tanımlanmasında, düzlem seçilerek, sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutu kullanılabilir.

Eskiz Seçenekleri

TOOLS menüsünün altından “Application Options…” komutunu çalıştırdığınızda, karşınıza Autodesk Inventor seçeneklerinin bulunduğu diyalog kutusu çıkar. Bu diyalog kutusundaki “Sketch” bölümü eskiz seçeneklerini içerir.



Burada, eskizler ile ilgili ayarları yapabilirsiniz. Seçenekler şunlardır:

• “Constraint Placement Priority”: Buradaki seçenekler, eskiz geometrilerini oluştururken, hangi sınırlamalara öncelik tanınacağını saptar. Eğer “Parallel and Perpendicular” seçili ise “paralel ve diklik” sınırlamaları; “Horizontal and Vertical” seçili ise “yatay ve düşeylik” sınırlamaları önceliğe sahip olur.

• “Display” bölümünde, eskiz ortamında görüntülenecek olan nesneler tanımlanır. “Grid Lines” ile ızgara doğruları, “Minor Grid Lines” ile minör ızgara doğruları, “Axes” ile eksenler ve “Coordinate System Indicator” ile 3B koordinat sistemi sembolü görüntülenir.

Koordinat sistemi sembolü ve ızgara Koordinat sistemi sembolü, ızgara ve eksenler

• “Snap to Grid” ile tanımlanan ızgaraya kenetlenerek çizim yapılır.

• “Overconstrained Dimensions” bölümünün altında, eskiz üzerine fazladan atanmış olan ölçülerin ne olacağı tanımlanır.

• “Edit Dimension when created” ise, ölçüleri tanımlarken ölçü kutucuğunun açılıp açılmayacağını tanımlar.

• “Autoproject edges during curve creation” seçildiğinde, eskizlerin tanımlanması sırasında diğer düzlemlerdeki kenarların üzerine gelip eskiz düzlemine iz düşürülmesini sağlar.

• “Autoproject edges for sketch creation and edit” seçeneği ise, yeni bir eskiz düzlemi tanımlandığında, bu düzlem üzerinde bulunan parça kenarları da otomatik olarak eskiz düzlemine iz düşürülür.

• “Paralel view on sketch creation” seçeneği işaretlendiğinde, eskiz düzleminin tanımlanması ile birlikte bu düzleme dik bakılır.



• “Autoproject part origin on sketch create” seçeneği, eskiz düzleminin tanımlanması ile birlikte, orijin noktasının düzleme iz düşürülmesini sağlar.

• “Autobend with 3D Line Creation” seçeneği, 3 boyutlu eskizlerin tanımlanması sırasında, büküm yerlerinde, otomatik olarak yuvarlamaların tanımlanmasını sağlar.

Eskiz Kuralları

Eskiz geometrilerinin oluşturulmasına geçmeden, bazı kuralları göz önünde bulundurmanız gerekir:

a. Eskizi mümkün olduğu kadar basit tutun. Yuvarlama yapmanız gereken kenarlar varsa ve bunları katı model üzerinde uygulamanız sonucu değiştirmiyorsa, eskiz geometrisinde yuvarlamalar tanımlamayın. Karmaşık eskiz geometrilerinin yönetimi zorlaşabilir.

b. Basit geometriler kullanarak, daha karmaşık şekillere ulaşın.

c. Eskizi, oluşturmak istediğiniz profilin büyüklüğüne ve şekline yakın olacak şekilde çizin.

d. Eskizin öncelikle şeklini sabitleyin, sonra büyüklüğünü tanımlarsınız.

e. Profiller için kapalı alanlar kullanın.



Eskiz Oluşturma Komutları Eskiz oluşturma komutlarına, “Sketch” araç çubuğundan ya da Inventor panelinden ulaşabilirsiniz.

“Line”: Doğru parçası. Alt seçeneği “spline” eğri çizmek için kullanılır.

“Circle”: Daire. Alt seçenekler değişik şekilde daire çizmek için kullanılır.

“Arc”: Yay. Alt seçenekler değişik şekilde yay çizmek için kullanılır.

“Rectangle”: Dikdörtgen. Alt seçenek değişik şekilde dikdörtgen çizmek için kullanılır.

“Fillet”: Yuvarlama. Alt seçenek pah kırmak (chamfer) için kullanılır.

“Point, Hole Center”: Nokta, delik merkezi.

“Polygon”: Çokgen.

“Mirror”: Aynalamak.

“Rectangular Pattern”: Kartezyen dizi.

“Polar Pattern”: Kutupsal dizi.

“Offset”: Öteleme.

“Insert AutoCAD File”: Bir 2B DWG çizimi seçilir ve eskiz geometrisi olarak kullanılır.

“Create Text”: Yazı eskileri oluşturmak için kullanılır.

“Insert Image”: Resim yerleştirmek için kullanılır. Bu resim, daha sonar, parçanın yüzeyine yapıştırılır/iz düşürülür.

Eskiz araç çubuğunda yer alan diğer özelliklere ilgili konu başlığında geri döneceğiz.

Doğru Çizme Komutu - Line

1. Komutun çalıştırmasından sonra başlangıç noktası işaretlenir.

2. İkinci noktayı işaretleyin.



3. Diğer noktaları da işaretleyin. Bu sırada, imlecin yanında, değişik semboller görünür. Bunlar, geometrik sınırlamalardır. Eskizleri oluştururken, belirli geometrik koşulları da tanımlayabilirsiniz.

4. Eğer, başka bir eskiz nesnesinin başlangıç, bitim ve orta noktasının üzerine gelirseniz, yeşil renkli nokta ile

çakışma gösterilir.

Daire Çizme Komutu – “Center point circle” & “Tangent circle”

1. İlk olarak dairenin merkezi işaretlenir.

2. İkinci olarak dairenin çapı tanımlanır.



3. Diğer daire çizme komutu da “Tangent Circle” komutudur. Burada, üç kenar seçilerek, bunlara teğet bir daire çizilir.

Elips – “Ellipse”

1. İki nokta işaretlenerek elipsin ilk ekseni tanımlanır.

2. İkinci ekseni tanımlamak için son nokta işaretlenir.

Yay Çizme Komutu – “Three point arc”, “Center point arc” & “Tangent arc”

1. Yaylar değişik şekillerde çizilir. Bunlardan ilki, yayın üç noktasını (Three point arc) işaretleyerek oluşturulan yaylardır. Yayın çapını oluşturan ilk nokta işaretlenir.

2. Çapın ikinci noktası işaretlenir.



3. Son nokta, yayı tanımlar.

4. İkinci yay çizme komutu “Center point arc”tır. İlk olarak yayın merkez noktası işaretlenir.

5. İkinci nokta, yayın yarı çapını tanımlar.



6. Üçüncü nokta ile yayın uzunluğu tanımlanır.

7. “Tangent arc” komutunda seçilen bir eskiz nesnesine teğet yay çizilir. İlk olarak yayın teğet olacağı nesne

seçilir.

8. İkinci nokta ile yayın diğer noktası tanımlanır.



Dik Dörtgen Çizme Komutu – “Two point rectangle” & “Three point rectangle”

1. “Two point rectangle” komutu ile iki nokta işaretlenerek dikdörtgen çizilir.

2. “Three point rectangle” ile ilk olarak bir doğru parçası tanımlanır. Bu doğru parçası dikdörtgenin bir kenarını

gösterir.

3. Üçüncü nokta ile dikdörtgenin diğer kenarı tanımlanır.

Yuvarlama – “Fillet”

1. Yuvarlama değeri kutucuğa girilir.

2. Yuvarlanacak kenarlar seçilir ya da doğrudan köşe noktası gösterilir.



3. Eğer, kutucuktaki eşittir düğmesi seçili ise, komuttan çıkmadan seçilecek diğer kenarlar da aynı yuvarlama yarı çapı ile yuvarlanır.

Pah Kırma – “Chamfer”

1. Yuvarlama komutunun alt seçeneği olarak pah kırma yer alır.Pah kırmanın nasıl tanımlanacağını ve değerleri gösteren kutucuk açılır.

2. düğmesi basılı ise, pah kırma ölçüleri de yerleştirilir. Köşe ya da pahlanacak kenarlar seçilir.

İlk seçenekte, tek bir uzaklık tanımlanır ve seçilen iki kenara da uygulanır.



İkinci seçenek ile iki kenardan uzaklık girilir.

Üçüncü seçenekte ise bir kenardan uzaklık ve açı girilir.

3. Eşittir sembolü, ilk pahtan sonra uygulanacak diğer pahların da aynı ölçüler ile uygulanmasını sağlar.

Nokta, Delik Merkezi – “Point, Hole Center”

1. Nokta işaretlenir ve delik merkezleri ya da noktalar tanımlanır.



Çokgen – “Polygon”

1. Çokgenin kenar sayısı tanımlanır.

2. Çokgen iki nokta ile çizilir.

Eskizlerin Düzenlenmesi

Parça tasarımında, birçok eskiz tanımlarsınız. Eskizler, Browser penceresinde “Sketch” ikonu ile simgelenir. Eskizler, bir unsur tarafından tüketildiğinde (kullanıldığında) o unsurun altına yerleşir.

Henüz tüketilmemiş eskiz Tüketilmiş eskiz

Bir eskizi tanımladıktan sonra, düzenlemek için, eskiz ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Sketch” komutunu çalıştırın.

O eskizin oluşturulduğu ortama dönülür ve istenen değişiklikler yapılır. Değişikliklerden sonra, parça modelleme ortamına dönmek için, ya standart araç çubuğundan RETURN düğmesine basın ya da sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutunu çalıştırın.



Eskizlerin Sınırlandırılması Eğer, eskizlerinizdeki yayların aynı yarı çapta kalmasını ya da iki doğru parçasının sürekli paralel olmasını istiyorsanız, bu nesnelere geometrik sınırlamalar atayabilirsiniz. Geometrik sınırlamalar, eskiz nesnelerinin uymasını istediğiniz koşullar anlamına geliyor. Geometrik sınırlamaları eskiz nesneleri ya da varolan unsurdan türetilmiş nesneler ile eskiz nesneleri arasında tanımlayabilirsiniz.

Eskizi oluştururken de, Autodesk Inventor sınırlamaları yaratabilir. Bunun için, çizim yaparken, imlecin yanında bir sembol gözükür; bu sembol atanacak olan sınırlamayı gösterir. Örneğin, aşağıdaki şekilde, eskiz oluşturulurken, paralellik sembolü çıkar, buna uyduğunuzda sınırlama tanımlanmış olur.

Eskizi çizdikten sonra ek sınırlamalar tanımlayabilirsiniz.

Geometrik Sınırlamalar Bazı sınırlamalar sadece doğru parçalarına uygulanabilirken, bazıları da sadece yaylara ya da çemberlere uygulanabilir. Aşağıdaki liste kullanabileceğiniz tüm geometrik sınırlamaları içermektedir. Tüm bu sınırlamalara eskiz araç çubuğundan ya da Inventor panelinden ulaşabilirsiniz.

Aşağıdaki tablo, Autodesk Inventor’un içerdiği geometrik sınırlamaları, bunların anlamlarını ve hangi nesnelere atanabileceğini özetlemektedir:

Sınırlama Atandığı Nesne Anlamı

Doğru “Perpendicular”: Diklik

Seçilen nesneler birbirine dik duruma getirilir.

Doğru “Parallel”: Paralel

İki ya da daha fazla doğru parçası ya da elip eksenlerini paralel duruma getirir.

Doğru, daire, yay “Tangent”: Teğet

İki eğriyi teğet duruma getirir (ortak noktaları olmasa bile).



Sınırlama Atandığı Nesne Anlamı

“Spline” eğri ile diğer nesneler arasında

“Smooth”: Yumuşaklık

Bir “spline” eğri ile başka bir eskiz nesnesi arasında yumuşak geçiş sağlamak için kullanılır.

Doğru, nokta, doğrunun son noktası, merkez noktası

“Coincident”: Çakışma

İki noktayı çakıştırır.

Daire, yay “Concentric”: Eş merkezlilik

İki yay/çemberi eş merkezli duruma getirir.

Doğrular, elips eksenleri

“Colinear”: Eş doğrusallık

İki doğru parçasını eş doğrusal duruma getirir.

Doğrular, bir çift nokta (orta noktalar da dahil)

“Horizontal”: Yatay

Nesneleri yatay duruma getirir. İki nokta seçildiğinde, bunların Y koordinatları eşitlenir.

Doğrular, bir çift nokta (orta noktalar da dahil)

“Vertical”: Düşey

Nesneleri düşey duruma getirir. İki nokta seçildiğinde, bunların X koordinatları eşitlenir.

Doğrular, daireler, yaylar

“Equal”: Eşitlik

Seçilen yay/çemberlerin radyuslarını ve doğru parçalarının uzunluklarını eşitler.

Doğrular, noktalar, daireler, yaylar

“Fix”: Sabitlemek

Nokta ya da eğrileri, eskiz koordinat sistemine göre sabitler. Doğrular açısal ve konum olarak sabitlenir. Çember/yayların merkezleri seçilirse, konumları korunur; radyusları seçilirse büyüklükleri korunur.

Doğrular, noktalar, daireler, yaylar

“Symmetric”: Simetri

Seçilen iki nesneyi, bir merkez doğrusuna göre simetrik duruma getirir.

Sınırlamaların Planlanması

Eskizleri tanımlarken, bazı geometrik sınırlamalar otomatik olarak atanır. Eskizi istenen konuma ve biçime getirmek için ek sınırlamalar atamanız gerekir.Aşağıda bazı temel öneriler yer almaktadır.

• Eskizdeki bağımlılık ilişkilerine karar verin. Eskizleri tanımlarken, eskiz elemanlarının birbirlerine göre nasıl bir ilişkilerinin olacağını düşünün ve buna göre sınırlamaları atayın.



• Otomatik olarak uygulanan sınırlamaları analiz edin. Eskizleri tanımlarken, bazı sınırlamalar otomatik olarak uygulanır. Eğer, bunlar, sonraki işlemleri etkileyecekse, silinmeleri gerekebilir.

• Sadece gereken sınırlamaları uygulayın. Eskizi tamamen sınırlandırmak gerekli değildir. Eskizi tamamen

sınırlandırmadan da katı modelleme komutlarını uygulayabilirsiniz.

• Büyüklükten önce geometriyi sabitleyin. Önce, geometrik sınırlamaları uygulayın ve daha sonra ölçüler ile büyüklüğü tanımlayın.

• Ölçüleri, küçük elemanlardan önce büyük elemanlar üzerine uygulayın. Öncelikle büyük nesneler üzerinde ölçülerin uygulanması, istenmeyen bozulmaları önleyecektir.

• Eskizi tanımlamak için hem geometrik sınırlamaları hem de ölçüleri kullanın. Bazı durumlarda, geometrik sınırlamalar, eskizi tanımlamakta daha fazla kolaylık ve basitlik sağlar. Bu durumda geometrik sınırlamaları kullanın. Sınırlamalar ve ölçüler birlikte, eskizin biçimini ve konumunu tanımlar. Dolayısıyla, bunları birlikte kullanmanızı öneririz.

• Boyutu değişebilecek olan eskiz elemanlarını dikkate alın. Bazı durumlarda, tasarım sırasında, modelin

belirli boyutları değişebilir. Bu durumda, bunları önceden kestirebilmek bazı kolaylıklar sağlar. Dolayısıyla, sonradan değişme ihtimali olan eskiz elemanlarını ölçülendirmeden bırakmak daha doğru olabilir.

Sınırlamaların Görüntülenmesi ve Silinmesi Eskiz geometrileri üzerine atanmış olan sınırlamalar gizlenmiştir; bunları görmek için, Inventor paneli ya da eskiz araç

çubuğundan “Show Constraints” komutunu kullanabilirsiniz. Komutun çalıştırılmasından sonra eskiz geometrileri üzerine gelinip bir süre beklenirse, o nesne üzerindeki sınırlamalar görüntülenir. Sınırlamalar görüntülendikten sonra, istenen sınırlamanın üzerine gelindiğinde, bunun hangi nesnelere atanmış olduğu da görülür.



Sınırlamayı silmek için, silmek istediğiniz sınırlamayı işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Delete” komutunu seçin.

Eskiz elemanlarının tümü üzerindeki geometrik sınırlamalarını görmek istiyorsanız, kısa yol tuşlarını kullanabilirsiniz. F8 kısa yoluna bastığınızda, eskizdeki tüm elemanların sınırlamaları görüntülenir.

F9 kısa yolu ile ise, tüm sınırlamalar gizlenir. Aynı komutlara, çizim ekranı üzerindeyken sağ tuş menüsünden de ulaşabilirsiniz.

Eskizlerde Yardımcı Çizim Nesnelerinin Kullanımı

Bazı durumlarda, eskiz geometrisinin daha kolay oluşturulabilmesi için yardımcı çizim nesnelerine gereksinim duyarsınız. Yardımcı çizim nesneleri, 3 boyutlu unsur işlemlerinde dikkate alınmaz, ancak, istenen eskizin daha kolay oluşturulmasında size yardımcı olur. Yardımcı çizim nesneleri, diğer eskiz nesneleri gibi, geometrik sınırlamalar ve ölçüler ile tanımlanabilir. Fakat, bunlar, 3 boyutlu unsur işlemlerinde dikkate alınmaz.

Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi, yardımcı çizim nesneleri ile istenen geometri kolaylıkla tanımlanabilir:



Eskizlerde yardımcı çizim nesnesi kullanmak için, standart araç çubuğunun en sağında bulunan ikonlardan yararlanabilirsiniz.

Sağdan ilk ikon “Construction” adlı ikondur. Örneğin, doğru çizme komutuna girdikten sonra, bu ikona basarsanız, çizeceğiniz doğru parçası yardımcı çizim nesnesi olarak çizilir. Yardımcı çizim nesnelerinin çizgi tipleri, normal eskiz elemanlarına göre farklıdır. Böylece, yardımcı çizim nesneleri ile normal eskiz elamanlarını birbirinden ayırt edebilirsiniz.

“Centerline” ikonu ise özel bir yardımcı çizim nesnesidir. “Centerline” ile eksenler tanımlayabilirsiniz. Bu eksenler, örneğin döndürme unsurunda, dönme ekseni olarak kullanılabilir. Bunların da çizgi tipleri farklıdır.



Eskizlerin Ölçülendirilmesi Geometrik sınırlamalar dışında, eskiz geometrisinin tanımlanması için ölçüler kullanılabilir. Ölçüler ile eskiz geometrilerinin büyüklükleri tanımlanır. Ölçülerde yapılan değişiklikler otomatik olarak eskiz geometrisinin konumu ve büyüklüğüne yansır. Aşağıda ölçülendirme ile ilgili bazı örnekler görmektesiniz.

“General Dimension”

Ölçülendirme için, “General Dimension” komutu kullanılır. Bu komut tüm ölçüler için kullanılabilir. Yapmanız gereken, ölçülendirilecek nesneleri seçmek ve ölçü şeklini tanımlayacak şekilde ölçünün yerini saptamaktır. Seçilen nesne(ler) ve ölçünün konumu ölçü biçimini belirler. Örneğin, bir çember seçtiğinizde, çemberin çapı ölçülendirilir, yay seçildiğinde ise radyusu. Eğer, iki çemberi seçerseniz, çemberlerin merkezi arasındaki uzaklık alınır.

Ölçü tanımlandıktan sonra, ayarlara bağlı olarak ölçü değeri tanımlanır. Ölçü değerini girmek için, ölçüye çift tıklayın. Ölçü değerinin girileceği ufak pencere açılır.

Ölçü değeri olarak nümerik değerler verebilir ya da parametreler atayabilirsiniz. Değer girilen alana gelir ve sağ tuşa ya da ok tuşuna bastığınızda aşağıda gösterilen seçenekler çıkar. “Measure” ile çizimden ölçüm yapılarak değer girilir. “Show Dimensions” modelde önceden tanımlanmış eskizlerin ölçülerini görünür kılar.

Ölçülerin Değişik Şekillerde Görüntülenmesi

Autodesk Inventor ile eskiz ortamında yapılan ölçülendirme değişik şekillerde görüntülenebilir. “Default” olarak, ölçülerin nominal değerleri gözükür. Diğer seçeneklere ulaşmak için, TOOLS menüsünün altından “Document Settings” komutunu çalıştırın. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

“Units” bölümü altındaki, “Modeling Dimension Display” bölümünün altından eskiz ölçülerinin nasıl görüntüleneceği saptanır.



• “Display as value”: Ölçüler nominal değerleri ile gösterilir. Tolerans bilgisi atanmışsa da, bu görüntülenmez.

• “Display as name”: Ölçüler parametre isimleri ile görüntülenir.

• “Display as expression”: Ölçüler matematiksel ifadeler olarak görüntülenir.



• “Display as tolerance”: Ölçüler tolerans bilgileri ile görüntülenir. Alt ya da üst tolerans değeri seçili ise, ölçünün altı çizilidir, fakat sayısal değer olarak nominal değeri görüntülenir.

• “Display as precise value”: Ölçüler gerçek değerleri ile görüntülenir. Tolerans atanmış ölçülerin altı çizilidir

ve gerçek değer gösterilir.

Ölçülere Tolerans Bilgileri Atamak

Eskiz ortamında ölçülere tolerans bilgileri atayabilirsiniz. Bu tolerans bilgileri, hem modelde hem de teknik resim ortamında kullanılabilir. Modelleme ortamında, tolerans değerleri arasında seçim yapılarak, modele uygulanması sağlanır. Ölçülere tolerans bilgileri atamak için, ölçü seçilir ve sağ tuş menüsünden “Dimension Properties…” komutu kullanılır.

Aşağıdaki diyalog kutusu açılır.



“Settings” altından ölçü özellikleri tanımlanabilir. “Name” karşısına ölçünün parametre ismi girilir. “Precision”, ölçünün sahip olacağı anlamlı basamak sayısını tanımlar. “Tolerance” altından, tolerans tipi seçilir ve buna göre tolerans değerleri hemen altta tanımlanır.

“Evaluated Size” altında dört değişik seçenek yer alır. Tolerans bilgisi atanmış bir ölçü, üst tolerans değeri, alt tolerans değeri, nominal değeri ve ara değeri ile eskiz nesnesine uygulanabilir. Buradaki seçenekleri, bunlar arasından seçim yapmanızı sağlar.

Eskiz Ölçülerinin Görüntülenmesi/Gizlenmesi

RETURN ile ya da sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutu ile parça modelleme ortamına geçtiğinizde, seçilen eskizlerdeki ölçülerin görüntülenmesi ya da gizlenmesi mümkündür. Parça modelleme ortamındayken, bir eskizdeki tüm ölçüleri gizlemek için, Browser penceresinde, eskiz ikonunu seçin ve sağ tuş menüsünden “Dimension Visibility” komutu ile ölçüleri gizleyin / görüntüleyin.



Ayrıca, parça modelleme ortamındayken, çizim ekranında sağ tuş menüsü açıldığında, “Dimension Display” altında, ölçülerin nasıl görüntüleneceği ile ilgili seçeneklere de ulaşılır.

Fazladan Atanan Ölçüler

Eskizlere ölçüler atadığınızda, bunlar “default” olarak parametrik ölçülerdir. Her bir ölçü ile, eskizin hareket serbestisini düşürürsünüz. Eskizin hareket serbestisi kalmadığında, eskiz tamamen sınırlandırılmış olur ve bundan sonra yeni sınırlandırma ekleyemezsiniz.

Buna karşın, eskiz geometrisini etkileyen ölçüler dışında, tam tersi olarak geometrinin belirlediği ölçüler (bunlara referans ölçü de denir) de tanımlanabilir. Bunlara “Driven Dimensions” adı verilir. Bunlar, eskiz geometrisini biçimlendirmez, tam tersine, eskiz geometrisi tarafından belirlenir ve referans amaçlı kullanılır.

Bir eskize geometri tarafından belirlenen ölçü atamak için, ölçü komutuna girdikten sonra standart araç çubuğundan

“Driven Dimension” ikonu kullanılır. Bu ölçüleri, diğer parametrik ölçülerden ayırmak için, Autodesk Inventor, bu ölçüleri parantez içinde gösterir.



Eğer standart araç çubuğundan “Driven Dimension” ikonunu kullanmadan eskize fazladan ölçü atadığınızda, aşağıdaki uyarı çıkar:

Eğer, “Accept” düğmesine basarsanız, ölçü eskize yerleştirilir, fakat bir “Driven Dimension”, yani geometrinin belirlediği bir ölçü olarak.

Otomatik Ölçülendirme

“Auto Dimension”

İstenirse, eskiz ölçüleri otomatik olarak da verilebilir. Bunun için, “Auto Dimension” komutu kullanılır. Komuta girdiğinizde, bir diyalog kutusu açılır ve atanabilecek ölçülerin sayısı gösterilir.

“Apply” ile atanabilecek ölçüler eskize uygulanır. Bundan sonra eğer otomatik atanamamış ölçüler kalırsa, “Dimension Required” kısmında bunun sayısı gözükür.

Parametreler

“Parameters”

Parametreler, eskiz ölçülerinde kullanılan değişkenler olarak görülebilir. İki tür parametre vardır. Bunlardan birisi sistem tarafından verilen model parametreleridir. Diğeri de kullanıcı tanımlı parametrelerdir.

Ölçülere bir değer verdiğinizde, Autodesk Inventor her bir değere otomatik olarak bir parametre atar. Bu parametreler d0, d1, d2… diye gider. Bunlar model parametreleridir. Kullanıcı tanımlı parametreler ise kullanıcıların tanımladıkları parametrelerdir.

Tüm parametreler, “Parameters” komutu ile görülebilir. Bir diyalog kutusu açılır ve model ve kullanıcı tanımlı parametreler listelenir.



Üst tarafta model parametrelerini görüyorsunuz. Bunlar d0, d1, d2… diye gider. Bunlara kullanıcı tanımlı parametreler atanabilir. Ama öncelikle o kullanıcı tanımlı parametrenin tanımlanmış olması gerekir. Kullanıcı tanımlı parametrelere bir isim verilir, birimi saptanır, varsa denklem tanımlanır, buna göre de sayısal bir değer ortaya çıkar. Daha sonra, bu parametreler, eskizlere ya da unsurlara atanabilir. Parametrelerin kullanım alanını ileride, akıllı parçalar (“iParts”) söz konusu olduğunda daha ayrıntılı olarak göreceğiz.

Ölçü değerini tanımlarken, parametreler kullanmak istiyorsanız, ölçü değeri kutucuğuna bu parametrenin ismini girmeniz yeterlidir. Bu kutucukta, denklemler de tanımlanabilir. Eğer denklem sorunlu ise, yazı kırmızı olarak gözükür. Sorun düzeltildiğinde, normal rengine (siyah) döner.



Diğer Eskiz Araçları Şu ana kadar, temel komutlarıyla, eskizlerin tanımlanmasını, daha sonra geometrik sınırlandırmalar ve ölçüler ile biçimlendirilmesini gördük. Şimdi de, “spline” eğrilerin kullanımı, eskiz nesnelerinin dizilenmesi, aynalanması ve diğer eskiz tanımlama özelliklerine bakalım.

“Spline” Eğriler

“Spline”

“Spline” eğriler ile, karmaşık formlar tanımlayabilirsiniz. Bu bölümde, “spline” eğrilerin tanımlanması ve düzenlenmesini göreceğiz.

“Spline” eğriyi tanımlarken, noktalar işaretlersiniz. “Spline” eğri bu noktalardan geçerek oluşturulur. Noktalar arasındaki geçiş ve bu geçişin özellikleri seçilen yönteme göre değişir. “Default” olarak, yeni bir “spline” eğrinin tanımlanmasında “Smooth” yöntemi kullanılır. Fakat, bu yöntem sonrasında değiştirilebilir.

Yukarıdaki şekilde gördüğünüz gibi, “spline” eğrinin noktaları ölçülendirme için kullanılabilir. “Spline” eğri tanımlandıktan sonra, bunun noktaları üzerine gelinip, sağ tuş menüsü açıldığında, değişik düzenleme komutları görülür.

• “Handle”: Seçilen noktada, o noktaya teğet bir doğru parçası çıkar. Bu doğru parçasının uzunluğu teğetliğin

uzunluğunu da tanımlar. Bu çıkan doğru parçasını ölçülendirebilir ya da buna sınırlandırmalar atayabilirsiniz. Burada verdiğiniz ölçü değeri birimsizdir.



• “Curvature”: Seçilen noktadaki eğrilik kontrol edilir.

• “Flat”: Seçilen noktadaki düzlük kontrol edilir.

“Spline” eğrilere özgü diğer seçenekler ise şunlardır:

• “Insert Point”: “Spline” eğri üzerine yeni bir ara nokta yerleştirilir.

• “Close Spline”: “Spline” eğrinin başlangıç ve bitim noktalarını birleştirir ve eğriyi kapalı bir eğriye dönüştürür.

• “Display Curvature”: Eğrilerin görüntülenmesi sağlanır.

• “Spline Tension”: Spline Tension diyalog kutusu açılır. 100’e yakın olan değerler, noktalar arasındaki

keskinliği arttırır.



Eskiz Nesnelerinin Dizilenmesi “Pattern” komutları, eskiz nesnelerinin dizilenmesi için kullanılır. Bu komutlar, AutoCAD’in “Array” komutuna benzemektedir.

Kartezyen Dizileme – “Rectangular Pattern”

“Rectangular Pattern”

Eskiz ortamında seçilen nesneler, işaretlenen eksenler boyunca dizilenir.

Komutun çalıştırılmasından sonra, Rectangular Pattern diyalog kutusu açılır.

“Geometry” düğmesi ile dizilenecek nesneler seçilir. “Direction1” ve “Direction2” altında dizileme eksenleri ve yön tanımlanır. Her iki eksen boyunca eleman adedi ve elemanlar arasındaki mesafe de burada gösterilir.

Kutupsal Dizileme – “Circular Pattern”

“Circular Pattern”

Eskiz ortamında seçilen nesneler, işaretlenen eksen etrafında dizilenir.



Circular Pattern diyalog kutusu, dizilenecek nesnenin, dizileme ekseninin ve eleman adedinin tanımlanmasında kullanılır.

Eskiz Nesnelerinin Aynalanması

“Mirror”

Eskiz ortamında, seçilen nesneler, tanımlanan bir eksene göre aynalanır. Nesneler ve bir eksen işaretlenir.

Eskiz Nesnelerinin Ötelenmesi

“Offset”

Öteleme komutuyla, kapalı ya da açık uçlu profiller seçilerek, bunların ötelenmesi sağlanır.

Komuta girdikten sonra, çizim ekranı üzerindeyken, sağ tuş menüsü açıldığında, ötelemeyle ilgili ek seçenekler açılır:



“Loop Select” seçeneği aktif ise, bitişik nesnelerin tümü öteleme için seçilir. Bu seçeneği kapattığınızda, sadece seçtiğiniz nesneyi öteleyebilirsiniz. “Constrain Offset” seçeneği ise, öteleme sonrasında, öteleme mesafesinin tüm nesneler ile aynı olmasını sağlar. Yukarıdaki örnekte, iki adet yay ve iki adet doğru, bu seçenekler ile ötelendiğinde, her bir parçanın öteleme miktarı aynı olacak. Eğer, “Constrain Offset” seçeneği kapatılırsa, her bir parça için farklı öteleme miktarları verilebilir.

“Constrain Offset” seçili “Constrain Offset” seçili değil

2 Boyutlu AutoCAD Verilerinin Eskizlere Transferi AutoCAD ile çizilmiş 2 boyutlu nesneleri, Autodesk Inventor’un eskiz ortamına aktarabilir ve burada, bu eskizleri 3 boyutlu tasarımın yapı taşları olarak kullanabilirsiniz. Dolayısıyla, elinizde, 3 boyutlu tasarımını yapmak istediğiniz modelin 2 boyutlu teknik resim görünüşleri/kesitleri var ise, bunları Autodesk Inventor içinde bir daha çizmeniz gerekmez. Yapmanız gereken, basit bir transferdir.

“Insert AutoCAD file”

İlk olarak transfer etmek istediğiniz DWG dosyasını seçin. “Open” ile devam ettiğinizde, aşağıdaki diyalog kutusu açılacaktır.



“Selective Import” altında, seçilen DWG dosyasındaki katmanlar listelenir. Bunlardan istemediklerinizi kapatarak, bu katmanlarda yer alan nesnelerin transferini engelleyebilirsiniz. Önerimiz, sadece o eskizde kullanacağınız geometrileri transfer etmektir.

İsterseniz, çizim alanından nesne seçerek de transfer edilecek nesneleri tanımlayabilirsiniz. Bunun için, “Selection” altındaki “All” seçeneğini kapatmanız gerekir. Autodesk Inventor, birimli olarak çalıştığı için, transfer edilen nesnelerin birimi de önemlidir. “Import Files Units” altından birim seçebilirsiniz. “Detected Units”, Autodesk Inventor’un önerdiği birimdir. Farklı bir birim tanımlamak isterseniz, “Specify Units” altından, istediğiniz birimi seçebilirsiniz.

“Constrain End Points”, seçilen nesnelerin bitim noktalarına çakışma sınırlamasını atamak için kullanılır. AutoCAD’deki nesneler, her ne kadar birleşik çizilseler de, Autodesk Inventor’a aktarıldıklarında, bunlara çakışma sınırlamasının uygulanması gerekir. Bu seçeneği işaretlediğinizde, otomatik olarak çakışma sınırlamaları uygulanır.

Eğer, transfer etmek istediğiniz nesneler, DWG dosyasında “Layout” (kağıt düzlemi) bölümlerinde ise, çizim penceresinin altından istediğiniz kağıt düzlemini seçerek, buraya ulaşabilirsiniz.

“Finish” ile transfer işlemi gerçekleşir ve seçilen nesneler, Autodesk Inventor’un eskiz ortamına yerleşir.

DWG resminde tanımlanmış olan ölçüler, Autodesk Inventor ortamına, parametrik ölçüler olarak aktarılır.

Kopyala-ve-Yapıştır ile Veri Transferi

AutoCAD 2 boyutlu nesneleri, aynı zamanda kopyala-ve-yapıştır özelliği ile de Autodesk Inventor eskizlerine alınabilir. Bunun için, AutoCAD dosyasını açın ve kopyalamak istediğiniz AutoCAD nesnelerini işaretleyin. Sağ tuş menüsünden “Copy” ile devam edin (ya da CTRL+C kısa yolunu kullanın).



Autodesk Inventor eskiz ortamına dönün ve sağ tuş menüsünden “Paste” (ya da CTRL+V kısa yolunu kullanın) ile nesneleri yapıştırın. Sizden, eskizin yerini göstermeniz istenir. Bu sırada farenin sağ tuşuna bastığınızda “Paste Options” ile birimlerle ilgili seçenekler karşınıza gelir.

Burada, “Specify Units” ile yeni biri birim tanımlayabilirsiniz. “OK” ile devam ettiğinizde nesneler eskiz ortamına yerleşir.

Yazı Eskizi Eskizlere yazılar da ekleyebilirsiniz. Yazılar, kabartma unsuru (Emboss) ile kullanılabilir.

“Text”

Yazının yeri için bir nokta göstermeniz yeterlidir. Format Text diyalog kutusu açılır.



Burada, yazının biçimi tanımlanır. Alttaki pencerede yazıyı yazabilirsiniz. “OK” ile devam ettiğinizde, seçilen özelliklere göre yazı eskize yerleşir.

Yazının çevresinde dikdörtgen bir alan bulunur. Bu nesneler ölçülendirilerek, yazının konumu saptanır.

Yazının düzenlenmesi için, yazı üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden “Edit Text” komutunu çalıştırın. Yazının oluşturulduğu diyalog kutusu açılır ve istediğiniz değişiklikleri burada yapabilirsiniz.

Eskize Resim Yerleştirmek Eskizlere resimler de eklenebilir. Bu resimler, çıkartma unsurunda (“Decal”) kullanılır ve modelin üzerine yapıştırılır.

“Insert Image”

Komuta girildikten sonra eskize yerleştireceğiniz resmi seçmeniz istenir.



“Open” ile resim, eskize yerleşir. Resmi, köşe noktalarından tutup çekiştirdiğinizde büyüklüğü değişir. Ölçüler ile kenarlarını kullanarak, resmi konumlandırabilirsiniz.

Microsoft Excel’den Koordinatların Alınması Autodesk Inventor, Excel’de varolan koordinat bilgilerinin eskiz ortamına aktarılmasını sağlar. Koordinat ölçe cihazlarından ya da farklı yöntemlerle Excel’e aktarılmış olan koordinat bilgileri, eskiz ortamına alınır ve her bir koordinat bilgisi bir çalışma noktası olarak tanımlanır.

“Import Points…”

Komutun çalıştırılmasından sonra, koordinat bilgilerinin bulunduğu Excel dosyası seçilir ve “Open” ile dosya açılır.

Eğer, transfer edilen Excel dosyasında Z koordinat bilgisi de mevcut ise, aşağıdaki uyarı gelir. Burada söylenen, Z koordinatlarının dikkate alınmayacağıdır. Çünkü, 2 boyutlu eskiz ortamına transfer yapılmaktadır. 3 boyutlu eskizlerde ise, Z koordinatları da dikkate alınır.

Devam ettiğinizde, koordinatlar noktalar ile eskiz ortamında tanımlanır. Bu noktaları kullanarak eskiz nesneleri oluşturabilirsiniz.



Excel dosyasındaki koordinatların yazım biçiminde aşağıdakilere dikkat edilmelidir.

• Koordinat bilgileri, Excel’de ilk sayfada bulunmalıdır.

• Tablo A1 hücresi ile başlamalıdır.

• A1 hücresi bir birim içeriyorsa, tüm noktalar bu birimi kullanır. Eğer bir birim girilmemişse, dosyanın birimi dikkate alınır.

• Kolonlar şu sırayı izlemelidir. Kolon A, X koordinatını, kolon B, Y koordinatını ve kolon C de Z koordinatını içerir.

Hücrelerde formüller kullanılabilir, ancak formülün sayısal bir değer vermesi gerekir.

Not: Excel tablosu ile transfer edilen noktalar arasında bir ilişkisellik yoktur.

Koordinat Girişi ile Eskiz Çizimi Özellikle AutoCAD alışkanlığı olan kullanıcılar, eskiz nesnelerini, koordinat girişi ile tanımlamak isteyebilirler. Autodesk Inventor’da, bu yöntemle eskiz çizilmesi gerekmiyor. Ancak yine de böyle bir seçenek bulunmaktadır. “Inventor Precise Input” adı verilen araç çubuğunu açmak için VIEW menüsünün altında yer alan “Toolbar” bölümüne gidin ve “Inventor Precise Input” seçeneğini seçin.



Aşağıda göreceğiniz araç çubuğu açılır.

Bir komuta girdiğinizde, bu araç çubuğuna koordinat bilgileri girerek çizim yapmanız olanaklı olur. Yapmanız gereken araç çubuğunda, X ve Y için koordinat değerlerini girmek ve ENTER tuşuna basmaktır. Autodesk Inventor, verdiğiniz koordinatı bulur ve bu noktayı işaretler.

Araç çubuğunun solundaki ikonlardan “Precise Delta” seçilirse, son noktaya göre koordinat tanımlamak mümkün olur. Son nokta üzerine 3B koordinat sembolü yerleşir.



Eskizlerin Düzenlenmesi Autodesk Inventor eskizler üzerinde kullanılabilecek bazı düzenleme komutları sunmaktadır. Bunlar şunlardır:

“Extend”: Seçilen nesneyi uzatır.

“Trim”: Seçilen nesne kırpılır.

“Move”: Seçilen nesnelerin yeri değiştirilir.

“Rotate”: Seçilen nesne(ler) döndürülür.

Bunların dışında, eskiz nesnelerinin atanmış sınırlamalara göre nasıl değiştiklerini görebilmek için bir eskiz nesnesini tutup çekiştirmek de kullanılan eskiz düzenleme yöntemlerindendir. Sürükleme ile atanmış sınırlamalara göre eskizin değişimi görülür. Eksik kalan sınırlamalar ya da sistemin nasıl davranacağı böylece test edilebilir.

Diğer eskiz seçenekleri arasında, çizimdeki diğer parçaların kenar/yüzey bilgilerini eskiz düzlemine iz düşürme de bulunmaktadır.

“Project Geometry”

“Project Geometry” komutu, iki türlü kullanılabilir. Eğer tek bir parça üzerinde çalışıyorsanız, parçanın seçilen kenarı üzerinde çalışılan eskiz düzlemine iz düşürülür.

İkinci kullanım alanı ise, parçalar arasında kenar/yüzey bilgilerinin paylaştırılmasıdır. Eskiz düzleminde iken başka bir parçanın kenarları/yüzeyi eskiz düzlemine iz düşürülür.

“Project Cut Edges”

“Project Geometry” komutunun alt özelliklerinden bir diğeri de “Project Cut Edges” komutudur. Bu komut da, parçalar arasında kullanılır. Seçtiğiniz parça ile eskiz düzleminiz kesiştirilir ve kesişim güncel eskiz düzlemine iz düşürülür. Aşağıdaki örnek açıklayıcıdır.

Bu örnekte, ışıklandırılmış olan düzlem eskiz düzlemimizdir.

Seçilen bu kenarlar, üst düzleme iz düşürülür.



“Project Cut Edges” komutunu çalıştırıp dairesel parçayı seçtiğimizde, bulunduğumuz düzlem ile parça kesişir ve kesişim kenarları eskiz düzlemine iz düşürülür.

Gördüğünüz gibi, kesişim sonucunda altta ve üstte iki dik dörtgen kesit, eskiz düzlemine yansıtılır.



Alıştırma 1: Geometrik Sınırlamalar


Düşey ve Yatay Sınırlamaları Bu alıştırmada, Autodesk Inventor’un eskizlerde kullanılan geometrik sınırlamalarına

bakacağız.

02_Sinirlamalar.IPT dosyasını açın.

1. Browser penceresinde, dusey_yatay eskizini çift tıklayın.

2. Inventor panelinden, “Vertical” sınırlamasını seçin.

3. Aşağıda gösterilen nesneleri işaretleyin.

4. Seçilen nesneler düşey duruma getirilir.

5. Inventor panelinden, “Horizontal” sınırlamasını seçin.

6. Aşağıda gösterilen nesneyi işaretleyin.

7. Seçilen nesne yatay duruma getirilir.



Teğetlik Sınırlaması 1. Browser penceresinde, tegetlik eskizini sağ tuş menüsündeki “Visibility” komutunu

kullanarak görünür yapın ve diğer eskizi aynı şekilde gizleyin. tegetlik eskizine çift tıklayın.

2. Inventor panelinden, “Tangent” sınırlamasını seçin.

3. Üçgenin bir kenarını işaretleyin, sonra da daireyi. Aynı işlemi diğer kenarlar için de uygulayın. Kenarlar, daireye teğet duruma getirilir.

4. Alt kenarı, “Horizontal” sınırlaması ile yatay duruma getirin.

5. “General Dimension” komutunu kullanarak, aşağıda gösterilen ölçüleri tanımlayın.

Eşitleme Sınırlaması 1. Browser penceresinde, esitleme eskizini sağ tuş menüsündeki “Visibility” komutunu

kullanarak görünür yapın ve diğer eskizi aynı şekilde gizleyin. esitleme eskizine çift tıklayın.



2. Inventor panelinden, “Equal” sınırlamasını seçin.

3. Soldaki yayı ve ona bitişik olan yayı işaretleyin.

4. Sınırlamayı uyguladıktan sonra, yeniden soldaki yayı ve sonra da en sağdaki yayı işaretleyin. Tüm yayların yarı çapları eşitlenmiş olur.

5. Soldaki yayın yarı çapını “General Dimension” komutu ile tanımlayın. Ölçüye bir değer verin. Diğer yayların yarı çapı da otomatik olarak ayarlanır.

Eş Doğrusal Sınırlaması 1. Browser penceresinde, es_dogrusal eskizini sağ tuş menüsündeki “Visibility” komutunu

kullanarak görünür yapın ve diğer eskizi aynı şekilde gizleyin. es_dogrusal eskizine çift tıklayın.

2. Inventor panelinden, “Colinear” sınırlamasını seçin.

3. Eskizin, sağ ve soldaki yatay kenarlarını işaretleyin. Seçtiğiniz kenarlar, hizalanır ve eş doğrusal duruma getirilir.



Simetri Sınırlaması 1. Browser penceresinde, simetri eskizini sağ tuş menüsündeki “Visibility” komutunu

kullanarak görünür yapın ve diğer eskizi aynı şekilde gizleyin. simetri eskizine çift tıklayın.

2. Inventor panelinden, “Symmetric” sınırlamasını seçin.

3. İlk olarak aşağıda gösterilen kenarları soldan sağa doğru işaretleyin.

4. Simetri ekseni olarak ortadaki dik doğruyu işaretleyin.

5. Şimdi de yayları seçin. Son olarak üstteki doğru parçalarını. Komuttan çıkmadığınız için, ilk adımda tanımlamış olduğunuz simetri ekseni, yeniden seçilmek zorunda değildir.



Alıştırma 2: Eskiz Özellikleri Bu alıştırmada, Autodesk Inventor’un eskiz özelliklerini göreceğiz.

1. “Standard (mm).ipt” şablonunu kullanarak yeni bir parça dosyası açın. Bunun için, “What to do” düğmesi altından “New” seçin ve “Metric” bölümünden “Standard (mm).ipt” şablon dosyasını işaretleyerek “OK” düğmesine basın.

2. “Center Point Circle” komutunu çalıştırın ve çemberin merkezini tam orijin noktası üzerinde tanımlayın.

Çemberin yarı çapı yaklaşık olarak 10 mm olacak. Bunun için, merkez noktasının tanımlanmasından sonar, sağ alt köşedeki radyus değerini gösteren koordinat kutularını kullanarak çemberi oluşturun.

3. İki adet çember daha çizin, bunların çapları biraz daha küçük olsun.



4. Parçanın dış kenarları, çemberlere teğet olacak. Bu amaçla, doğruları çizerken teğetlikleri de sağlayabiliriz.

“Line” komutunu çalıştırın (L harfine basarak). İlk doğrunun başlangıç noktasını küçük çember üzerinde aşağıda gösterildiği gibi işaretleyin, ancak işaretledikten sonra farenin sol tuşundan parmağınızı çekmeyin.

Fareyi (sol tuşa basılı olarak) büyük çembere doğru ilerletin. Aşağıda gösterildiği gibi, her iki çember üzerinde de teğetlik sembolleri çıkana kadar büyük çember üzerinde gezinin; her iki teğetlik sembolü çıktığında farenin sol tuşunu bırakın.

İşaretle ve sürükle

İki teğetlik

5. Aynı yöntemi kullanarak, üç doğru parçası daha tanımlayın:



Yardımcı Çizim Nesnelerinin Kullanımı Eskizlerde yardımcı çizim nesneleri kullanarak hem gerekli ölçü/sınırlamaları azaltabilir hem

de eskizi daha kolay ifade edebilirsiniz.

1. Yeniden “Line” komutunu çalıştırın.

2. Standart araç çubuğunun en sağında bulunan “Construction” ikonunu işaretleyin.

3. Çemberlerin merkezleri arasına aşağıda gösterildiği gibi, iki doğru parçası çizin.

4. Inventor panelinde bulunan sınırlama ikonunun yanındaki oka basın ve oradan da

“Horizontal” (yataylık) sınırlamasını işaretleyin.

5. Sol çember ile büyük çemberi birbirine bağlayan yardımcı doğru parçasını işaretleyin.

6. Dikkat ederseniz, sınırlamanın atanmasıyla, sağ taraftaki çemberin çapı değişti. Sağ ve

soldaki çemberlerin çaplarını eşitlemek için “Equal” (eşit) sınırlamasını kullanacağız. İlk önce sol taraftaki çemberi işaretleyin, sonra da sağ taraftaki çemberi.



Ölçülerin Eklenmesi Eskiz geometrilerinin büyüklüklerini ve konumlarını tanımlamak için ölçüleri kullanacağız.

1. “General Dimension” komutunu çalıştırın (D harfine basarak).

2. Aşağıdaki ölçüleri tanımlayın:

• Soldaki çemberin çapı 10 mm

• Ortadaki çemberin çapı 20 mm

• Yatay yardımcı doğrunun uzunluğu 50 mm

3. Şimdi de sağdaki çember ile ortadaki çemberi birbirine bağlayan yardımcı doğruyu

ölçülendireceğiz. Yardımcı doğruyu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Aligned” seçin.

4. Ölçü kutucuğu açıldığında (eğer ölçüyü tanımlarken bu kutucuk otomatik olarak açılmıyorsa,

ölçünün yerini gösterdikten sonra, buna çift tıklayın) aşağıda gösterildiği gibi, 50 mm’lik yardımcı doğrunun ölçüsünü işaretleyin (seçim işlemi sırasında bir parmak çıkacak ve ölçünün rengi değişecektir). Böylece, bu yardımcı doğrunun ölçüsüne her zaman bağlı olacak bir matematiksel ilişki kurmuş olacağız.



5. “Edit Dimension” kutucuğuna aşağıdaki ifadeyi ekleyin (d2*1.25) ve yeşil “çek” işaretine

basın:

6. Sağ tuş menüsünden “Done” ile işlemi bitirin.

7. TOOLS menüsü altından “Document Settings” komutunu çalıştırın. “Units” sekmesine gelin ve burada “Modeling Dimension Display” altından “Display as expression” seçeneğini işaretleyin ve “OK” ile devam edin. Böylece ölçüler matematiksel ifadeler şeklinde görüntülenir:

Yuvarlamalar 1. Alt taraftaki doğru parçaları arasında 20 mm’lik bir yuvarlama tanımlayacağız. Bunun için ilk

olarak “Fillet” komutunu çalıştırın.

2. “Fillet Radius” kutucuğuna 20 mm değerini girin.

3. Aşağıda gösterilen doğruları işaretleyin.



Yuvarlama özelliği, seçilen nesneler üzerine daha önceden atanmış olan ölçü/sınırlamaları dikkate alır. Örneğin, bir doğru parçasının ölçülendirildiğini varsayalım; yuvarlama işleminden sonra, doğru parçasına atanmış olan ölçü kalacaktır.

4. Son olarak, yardımcı doğrular arasındaki açı ölçüsünü tanımlayın. Açı 115 derece olacak.

Böylece eskizimizin son hali aşağıda gösterildiği gibi olacaktır:




Alıştırma 3: Eskizlerin Paylaştırılması Autodesk Inventor, tüketilmiş (unsur işleminde kullanılmış) eskizlerin paylaştırılmasını

sağlamaktadır. Böylece, aynı eskiz birçok işlemde kullanılabilir.

1. “Standard (mm).ipt” şablonunu kullanarak yeni bir parça dosyası açın. Bunun için, “What to do” düğmesi altından “New” seçin ve “Metric” bölümünden “Standard (mm).ipt” şablon dosyasını işaretleyerek “OK” düğmesine basın.

2. “Two-Point Rectangle” komutunu çalıştırın.

3. Yaklaşık olarak 60 mm kenar uzunluğuna sahip bir dikdörtgeni aşağıda gösterildiği gibi çizin:

4.

“Offset” komutunu çalıştırın ve standart araç çubuğundan “Construction” ikonunu işaretleyin.

Dik dörtgeni işaretleyin ve yeni dikdörtgeni iç kısma yerleştirin.

5. “General Dimension” komutunu çalıştırın ve aşağıda gösterilen ölçüleri tanımlayın:



6. “Equal” sınırlamasını kullanarak, 60mm’lik kenarı ve yan kenarı işaretleyin. Böylece, bir

kare elde etmiş olduk.

7. Sol alt köşe ile sağ üst köşe arasına bir yardımcı doğru çizin (“Line” komutunu kullanarak).

8. “Point, Hole Center” komutunu çalıştırın. “Command” araç çubuğundaki “Style” listesinden “Sketch Point” seçin.

9. Sağ tuş menüsünü açın ve buradan “Midpoint” işaretleyin. Diyagonal doğruyu işaretleyin.

10. Sağ tuş menüsünden “Done” ile işlemi bitirin.

11. Bir önceki adımda yerleştirdiğiniz eskiz noktasını işaretleyin ve sürükleyerek orijin noktası üzerine çakıştırın.



Şimdi de daireler ekleyerek devam edeceğiz.

12. “Center Point Circle” komutunu çalıştırın ve standart araç çubuğundaki “Construction” ikonunu işaretleyin ve yardımcı çizim nesnesi modunu kapatın. Aşağıdaki gibi iki çember çizin. Çemberlerin merkez noktaları, yardımcı doğruların kesişimi üzerinde olacak ve dış kenarlara teğet olacak:

13. Üçüncü bir çemberi, merkez noktası dış dikdörtgenin sol alt noktası olacak şekilde çizime

yerleştirin.

14. “Offset” komutunu kullanarak tüm çemberlerin içerisine onlardan daha ufak çemberler yerleştirin.

15. Aşağıda gösterilen ölçüleri tanımlayın:



16. Ufak çemberlerin çaplarını, eşitlik sınırlamasını kullanarak eşitleyin.

17. Şimdi elimizde, birçok unsur işleminde kullanılabilecek bir eskiz var. Neler yapabileceğimize bir bakalım.

18. Klavyede E tuşuna basarak “Extrusion” komutunu çalıştırın.

19. Ekstrüzyon için kullanılacak profilleri aşağıda gösterildiği gibi işaretleyin:

• A ile dikdörtgenin içini işaretleyin.

• B ile ufak çemberler arasındaki alanı işaretleyin.

• C ile diğer ufak çemberler arasındaki alanı işaretleyin.

20.

Ekstrüzyon derinliği olarak 2 mm girin ve yön olarak “Midplane” seçeneğini işaretleyin.

21. “OK” ile işlemi sonlandırın.



22. Şimdi eskizi paylaştıralım. Bunun için Browser penceresinde “Sketch1”i işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Share Sketch” komutunu çalıştırın.

23. Eskiz böylece paylaştırılmış oldu; dikkat ederseniz, Browser penceresinde, hemen “Extrusion1”in üzerine yerleşti.

24.

“Standard” araç çubuğundan “Wireframe Display” işaretleyin .

25. Klavyede E tuşuna basarak “Extrusion” komutunu çalıştırın.

26. Aşağıda gösterildiği gibi, profil olarak ufak çemberler arasında kalan alanı işaretleyin.

27. Derinlik olarak 3 mm girin ve “OK” ile devam edin. Ekstrüzyon yönü olduğu gibi kalsın.

28. Yeniden E ile ekstrüzyon işlemini çalıştırın.

29. Bir önceki adımda seçilen aynı alanları yeniden işaretleyin.

30. Derinlik olarak 6 mm girin. Yön ters taraf olacak:

31. “OK” ile devam edin.

32. Şimdi de büyük çemberler arasında kalanı alanı 30 mm’lik bir ekstrüzyonla (yön “Midplane” olacak) katı durumuna getirin.

33. Son olarak, kesme işlemi (Extrusion-Cut) ile dikdörtgenin kalan kısmını atın.

34. Böylece modelimiz bitmiş oldu. Tek bir eskiz kullanarak, tüm modeli oluşturduk.


BÖLÜM

03

Eskiz Unsurları


98 3. Bölüm: Eskiz Unsurları

Terimler Profil (Profile)

Ekstrüzyon, döndürme, süpürme ve “loft” işlemlerinde modelin kesitini tanımlayan kapalı eskizdir.

İzdüşüm (Projected geometry)

Model kenarları ya da noktaları, çalışma unsurları ya da başka bir eskizden, aktif eskiz düzlemine izdüşürülen nesnelerdir. Bunların büyüklükleri, konumları temel alınan geometriler tarafından belirlenir.

Extrüzyon (Extrusion)

Bir eskize derinlik verilerek elde edilen unsurdur.

Döndürme (Revolution)

Bir kesitin bir eksen etrafında belirli bir açı ile döndürülmesidir.

Yol (Path)

Süpürme unsurunda, profilin gideceği yolu tanımlayan 2B eğrilerdir.

Süpürme unsuru (Swept Feature)

Bir profilin, belirli bir yol boyunca ilerleyerek oluşturduğu katı modelleme işlemidir.

Loft unsuru (Loft feature)

Kapalı kesitlerin aralarının doldurulmasıyla elde edilen unsurdur.


3. Bölüm: Eskiz Unsurları 99

Eskiz Unsurları Autodesk Inventor üç tür unsur (feature) sunmaktadır: Eskiz unsurları, konum unsurları (placed features) ve çalışma unsurları. Eskiz unsurları, eskizlere gereksinim duyan unsurlardır. Ekstrüzyon, döndürme, süpürme, “loft” gibi unsurlar eskizler üzerine uygulanır. Aşağıdaki şekillerde eskiz unsurlarını görüyorsunuz:

İlk eskiz unsuru, parçaların temel unsuru olarak da düşünülebilir. Diğer tüm unsurlar, bu ilk unsurun üzerine inşa edilir. Aşağıdaki şekiller, ilk eskiz ve unsurun ardından tanımlanan aşamaları temsil etmektedir.

İlk eskiz İlk eskizden oluşturulan eskiz unsuru

İkinci eskiz İkinci eskizden oluşturulan eskiz unsuru

Tüketilmiş ve Tüketilmemiş Eskizler Unsur işlemlerinde henüz kullanılmamış olan eskize tüketilmemiş eskiz diyoruz. 2B eskizi, 3B bir katı modele dönüştürdüğünüzde, bu eskiz tüketilmiş olur.

Aşağıdaki şekilde, henüz tüketilmemiş bir eskiz görülmektedir. Browser penceresinde, eskiz ikonu yer alır.



Eskiz tüketildikten sonra görünmez olsa da, her aşamada bu eskize geri dönülebilir ve istenen geometri ya da ölçü değişiklikleri yapılabilir. Eskizde yapılan değişiklikler parçayı otomatik olarak etkiler.

Eskiz tüketildikten sonra, Browser penceresinde, eskiz unsuru, tüketildiği unsur işleminin (ikonunun) altında yer alır. Unsur ikonu altında bulunan eskiz ikonunu işaretleyip sağ tuş menüsüne girdiğinizde, eskizle ilgili komutlar açılır.

• “Copy”, seçilen eskizi kopyalamak için kullanılır. Kopyalanan eskiz, başka bir eskiz düzlemi gösterilerek,

buraya yapıştırılabilir.

• “Redefine”: Eskizin bulunduğu düzlemin yeniden tanımlanması için kullanılır.

• “Share Sketch”: Bu komutla eskiz paylaştırılır ve başka unsur işlemlerinde kullanılabilir duruma gelir.

Not: Eskizi paylaştırdıktan sonra, geriye dönemezsiniz. Paylaşılan eskiz Browser penceresinde yer alır ve silinemez.

• “Visibility”: Eskizin görünürlüğünü değiştirmek için kullanılır.



Eskizler ve Profiller Bir eskiz, birden fazla profil içerebilir. İki tür profil vardır: Açık uçlu profiller ve kapalı profiller. Kapalı profiller, 3B katı modeli tanımlayan profillerdir. Açık uçlu profiller ise, bir yol tanımlar ya da yüzey modellemede kullanılır. Eskizleri oluştururken, birden fazla kapalı profil tanımlayabilirsiniz. Örneğin, aşağıdaki eskiz birden fazla kapalı profil içermektedir:

Bu eskiz, katı modele dönüştürülürken, hangi profilin kullanılacağı seçilir.

Eskiz Düzlemleri ile Çalışmak Eskizler, eskiz düzlemleri üzerinde çizilir. Yeni bir parça dosyasında ilk eskiz düzleminiz genellikle X-Y eskiz düzlemidir. Bundan sonra, parçanın yüzeyleri üzerinde, parametrik olarak parçaya bağlı çalışma düzlemleri üzerinde ya da koordinat sistemine göre oluşturulmuş düzlemlerde diğer eskizler tanımlanır.

Eskiz düzlemlerinin konumu oluşacak olan unsurları etkiler. Bu yüzden, parça üzerinde yeni bir eskiz tanımlarken, bunun hangi eskiz düzleminde yer alması gerektiğine önceden karar verilmelidir.

Eskiz düzlemlerini,

a. Eskiz unsurları için eskizler tanımlamak,

b. Çalışma noktası yerleştirmek,

için kullanırsınız.

Bir eskizi çizmeden önce bir eskiz düzlemine gereksinim olduğunu söyledik. Sıra eskiz düzlemlerinin nasıl tanımlanabileceğine geldi.

“Sketch” ikonuna bastığınızda eskiz düzlemi olacak bir düzlemin seçilmesi gerekir. Düzlem olarak parçanın bir yüzeyini, önceden tanımlı bir çalışma düzlemini ya da koordinat düzlemlerinden birisini seçebilirsiniz.

Bu işlemi tersinden de yapabilirsiniz. Yani önce parça yüzeyini ya da çalışma düzlemini seçer, sağ tuş menüsünden de “New Sketch” komutunu çalıştırabilirsiniz. Seçtiğiniz parça yüzeyi/çalışma düzlemi eskiz düzlemi olarak tanıtılır.



Eskiz Düzlemi Olarak Parça Yüzeyinin Seçilmesi

Parçanın varolan bir yüzeyini eskiz düzlemi olarak tanıtabilirsiniz.

Eskiz düzlemi olarak seçilen yüzeyin konumu değiştiğinde, bunun üzerine çizmiş olduğunuz unsur da otomatik olarak değişir.

Eskiz Düzlemi Olarak Bir Çalışma Düzleminin Seçilmesi

Eğer, eskizinizi yerleştirmek istediğiniz yerde bir parça yüzeyi bulunmuyorsa, örneğin, bir parçanın yüzeyinden belli bir uzaklıkta eskiziniz yerleşecekse, önceden bir çalışma düzlemi oluşturmanız ve sonra bunu eskiz düzlemi olarak tanıtmanız gerekir.

Seçilen yüzey

Unsur parça ile birlikte hareket eder Yeni unsur

Eskiz düzlemi için seçilen çalışma düzlemi

Çalışma düzlemi üzerinde yaratılan unsur

Çalışma düzlemi bu kenarı içerir

Çalışma düzlemi bu kenarı içeriyor



Yukarıdaki şekillerden görüldüğü gibi, eskizimizi yerleştirmek istediğimiz yerde bir parça yüzeyi yok. Bu durumda önceden bir çalışma düzlemini tanımlamamız gerekir. Çalışma düzlemi tanımlandıktan sonra, bu düzlem bir eskiz düzlemi olarak tanıtılır. Çalışma düzleminin yeri değiştiğinde, burada yaratılan unsurun yeri de otomatik olarak değişir.

Çalışma unsurları konusunda daha ayrıntılı bilgi için gelecek bölüme bakabilirsiniz.

Eskiz Düzlemi Olarak Koordinat Sistemi Düzlemlerinin Seçilmesi

Her parçanın standart bir koordinat sistemi vardır. Bu koordinat sistemi X-Y, X-Z ve Y-Z düzlemleri, X, Y ve Z eksenleri ile bir orijin noktasından oluşur. Bunları görmek için, Browser penceresinde “Origin” klasörünün yanındaki “+” işaretini tıklayın. Koordinat sistemi düzlemleri ve orijin noktası görülür.

Bu düzlemler ve orijin noktası çizime başladığınızda gizlenmiş olarak dururlar. Bunları seçip, sağ tuş menüsünden “Visibility” ile görünür yapabilirsiniz.

Bu düzlemlerden birini eskiz düzlemi olarak seçmek için, o düzlemi Browser penceresinden seçin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

Parça Kenarlarının Eskiz Düzlemlerine İz Düşürülmesi Bir parça yüzeyini eskiz düzlemine dönüştürdüğünüzde, bu yüzeyin sahip olduğu tüm kenarlar, eskiz düzlemine iz düşürülür. Aşağıdaki şekilde, parçanın bir yüzeyi seçilip, eskiz düzlemine dönüştürüldüğünde, bu yüzeyin sahip olduğu tüm kenarların, eskiz ortamına iz düşürüldüğünü görüyorsunuz.

İz düşürülen bu kenarlara, referans geometrisi adı verilir. Referans geometrisi sayesinde, yeni eskizler, parçanın diğer kenarlarına göre ölçülendirilir ve tanımlanır.

Eskiz düzlemine parça kenarlarının otomatik olarak iz düşürülmesini sağlayan seçenek, TOOLS menüsünün altındaki “Application Options” komutundadır. Açılan diyalog kutusunda, “Sketch” sekmesine gidin. Eğer, “Autoproject edges for sketch creation and edit” seçeneği seçiliyse, eskiz düzlemi tanımlandığında, buradaki parça kenarları, eskiz düzlemine otomatik olarak iz düşürülür.

Standart düzlemler

Üç düzlemin orijin noktası



Ekstrüzyon Unsuru

“Extrude”

Eskizi oluşturduktan ve gerekli sınırlamaları atadıktan sonra, ekstrüzyon unsurunu kullanarak, nesnelerinizi üç boyutlu duruma getirebilirsiniz. Ekstrüzyon unsuru, en sık kullanılan unsur işlemlerindedir. Ekstrüzyon unsuru ile, seçilen bir profile yükseklik vererek, bunu katı modele dönüştürebilirsiniz. Unsuru yaratırken, ekstrüzyon yönünü ve eğim açısını tanımlamanız gerekir.

Komutun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

Ekstrüzyon unsuru için, kapalı bir profil göstermeniz gerekir. “Extents” altından, profilin yüksekliği tanımlanır. Yön düğmeleri ile ekstrüzyon işleminin yönünü gösterebilirsiniz

“Output” bölümünün altındaki seçenekler, ekstrüzyon ile oluşacak olan unsurun katı ya da yüzey olmasını tanımlar. “Solid” ikonunu seçtiğinizde, model bir katı olarak üretilir. “Surface” ise yüzey model tanımlamak için kullanılır.

Unsur İşlemleri – Birleşme, Kesme ya da Kesişim Ekstrüzyon unsurunu tanımlarken, bu unsurun varolan parçayı nasıl etkileyeceğini saptamanız gerekir. Üç seçenek vardır:

a. “Join”: Unsuru, parçaya ekler.



b. “Cut”: Unsur, parçayı keser.

c. “Intersect”: Kesişim alır.

Etkileme Tipleri Unsurun tanımlanması sırasında ayrıca, etkileme tipi de tanımlanır. Ekstrüzyon için varolan seçenekler şunlardır:

a. “Distance”: Profili tanımlanan yönde ve belirtilen uzunluk kadar uzatarak katıyı oluşturur.

b. “To Next”: Profili, tanımlanan yöndeki ilk yüzeye kadar uzatarak katıyı oluşturur.

c. “To”: Profili seçilen yüzeye kadar uzatır.



d. “From To”: Profilin başlayacağı ve biteceği yüzeyler seçilir ve profil bu iki yüzey arasında ilerleyerek katıyı oluşturur.

e. “All”: Profil, tanımlanan yönde tüm unsurları etkileyecek şekilde uzatılır.

Ekstrüzyon için bunlar dışındaki diğer seçenekler ise şunlardır.

a. “Direction”: Profilin ekstrüzyon yönünü tanımlar. Son ikon profilin düzlemini orta düzlem olarak alır ve her iki yönde de profili uzatır.

b. “More” bölümü diğer ek seçenekleri içerir.

“Taper” ile Ekstrüzyon boyunca olan eğim açısı tanımlanır.

“Alternate Solution” altındaki seçenekler, etkileme tipi olarak “To” ve “From To” seçildiğinde aktif olur. Ekstrüzyon için farklı çözümler var ise buradan bunlar arasında seçim yapılır.

“Minimum Solution” ise, ekstrüzyonun ilk bitim yüzeyine kadar unsurun gerçekleşmesini sağlar.

“Infer iMate” seçeneği ise, dairesel profillerin ekstrüzyonunda akıllı sınırlama özelliğini parçaya ekler. Sınırlamalar, sembollerle parça üzerinde gösterilir.



Not: Akıllı sınırlamalar konusunda montaj modelleme bölümüne bakınız.

Yukarıda anlatılan yöntemler dışında, ekstrüzyon ya da döndürme miktarını işaretleyiciniz (fare) ile dinamik olarak tanımlayabilirsiniz. Bunun için, profilin üzerine gelin ve imlecin aşağıda gösterildiği gibi olmasını bekleyin.

Şimdi farenin sol tuşunu kullanarak dinamik olarak ekstrüzyon ya da döndürme miktarını tanımlayabilirsiniz.

Gelişkin Etkileme Tiplerinin Anlaşılması “To” (Bir Yüzeye Kadar)

“To” etkileme tipinde, profilin uzatılacağı yüzey seçilir. Profil bu yüzeye kadar uzatılarak unsur oluşur. Bu yüzeyin yanında kalan yüzeylere de uzatma uygulanır.

Eğer, kısmı işaretlenirse, o zaman sadece seçilen yüzey dikkate alınır; bunun yanındaki yüzeyler kullanılmaz.



“From-To” (Bir Yüzeyden Diğerine)

“From To” etkileme tipinde, profil seçilen bir yüzeyden başlayarak, işaretlenen diğer yüzeye kadar uzatılarak unsur oluşturulur. İlk yüzey, unsurun başlangıç yerini, ikincisi ise bitim yerini tanımlar. Aşağıda şekil, “From To” etkileme tipi için güzel bir örnektir:

“To Next” (İlk Yüzeye Kadar)

“To Next” etkileme tipinde, yön ve katı/yüzey tanımlanır ve profil bu yön boyunca ilk yüzeye kadar uzatılarak unsur oluşturulur.

Seçilen yüzeyler



Döndürme Unsuru

“Revolve”

Döndürme unsurunda bir profil ve bu profilin döneceği eksen gösterilir. Seçilen profil, eksenin etrafında tanımlanan açı kadar dönerek unsuru oluşturur.

Döndürme komutunun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

“Profile” ile döndürülecek kesit işaretlenir. “Axis” ise eksen seçmek için kullanılır. Profil ve eksenin aynı eskiz içinde tanımlanması gerekir.

Döndürme için şu etkileme tipleri vardır:

a. “Angle”: Profili tanımlanan eksen etrafında ve belirtilen bir açı ile döndürür.

b. “Full”: Profili eksen etrafında 360 derece döndürür.



Delik Delme Unsuru

“Hole”

Delik delme unsuru ile, parçanın istediğimiz yerine, normal, havşalı, konik havşalı delikler delebiliriz. Delikler, parçayı boydan boya delebilir ya da belli bir derinliğe kadar gidebilir (kör delikler). Delik tipini istediğiniz an değiştirebilirsiniz.

“Hole” komutunun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

“Placement” altından deliğin yerleşimi tanımlanır. Burada dört seçenek yer almaktadır.

• “From Sketch”: Bu seçeneğin kullanılabilmesi için delik delme komutundan önce, deliği yerleştirmek istediğiniz eskiz düzleminde delik merkezi tanımlanır. Delik merkezi olarak bir nokta (“Point, Hole Center”) yerleştirilir ve bu nokta istenildiği gibi ölçülendirilir.

Ayrıca, yayların ya da çemberlerin merkezleri ve doğru parçaların başlangıç/son noktaları da delik merkezi olarak tanıtılabilir.



• “Linear”: Bu seçenekte, bir düzlem ve deliğin merkezinin seçilen referans kenarlardan uzaklığı girilir.

Düzlem işaretlendikten sonra, referans kenarlar da gösterilir. Referans kenarlardan mesafeler ölçüler işaretlenerek tanımlanır.

• “Concentric”: Bu seçenekte önce bir yüzey, daha sonra da deliğin merkezini tanımlayacak olan dairesel kenar

işaretlenir. Deliğin merkezi bu dairesel kenarın merkezine oturtulur.

• “On Point”: Bir çalışma noktası (work point) işaretlenir ve deliğin delme yönü tanımlanır. Bu seçeneğin kullanılabilmesi için öncelikle çalışma noktasının tanımlanması gerekir.

Yerleşim yeri ve yöntemi tanımlandıktan sonra, deliğin özellikleri diyalog kutusunda girilir.

Deliğin tipi (normal, havşalı ve konik havşalı) seçilir ve buna göre sağ taraftaki kısma deliğin ölçüleri girilir. “Termination”, deliklerin parçayı nasıl etkileyeceklerini tanımlar.



“Distance” ile delik boyu girilir, “Through All” ile delik parçayı boydan boya deler ve “To” ile deliğin hangi düzleme/yüzeye kadar parçayı deleceği tanımlanır. Sağdaki alanda ise seçilen delik tipine bağlı olarak delik parametreleri girilir.

“Drill Point” ise kör deliklerin uç kısımlarının nasıl olacağını saptar.

En alttaki seçenekler ise delikteki diş açma özellikleri için kullanılır. “Simple Hole”, delikleri diş açma bilgisi olmadan tanımlamak için kullanılır. “Tapped Hole” seçildiğinde diyalog kutusunun alt tarafında diş açma bilgilerini tanımlayacağınız bölüm açılır.

Diş açma özelliklerini tanımlayan veriler, delik unsurunda saklanır ve otomatik olarak delik notlarında görüntülenir.

Diş açma tipi, “Thread Type” altındaki listeden seçilir. Metrik ya da İngiliz standartları arasında seçim yapılabilir. “Full Depth” seçildiğinde tüm delik uzunluğu boyunca diş açılır. Diş açılmış delik tanımlanmasına karar verildiğinde, “Nominal Size” bölümü değerlerin girilmesi için kullanılır.

Son seçenek “Clearance Hole” seçeneğidir. Yine diyalog kutusunun altında seçenekler açılır. “Clearance Hole” ile cıvatalar için standart delikler tanımlanır.



“OK” ile delik modele uygulanır.



Feder (Rib) Unsuru

“Rib”

Feder unsuru açık bir profile kalınlık verilerek tanımlanır. Ekstrüzyon ya da döndürme unsurlarının aksine, feder unsurunda, profil açık uçludur, kapalı değil.

Bu unsurda da ilk olarak bir eskize gereksinim vardır. Eskiz tanımlandıktan sonra, “Rib” komutu ile feder unsuru çalıştırılır.

“Direction”, federin yönünü göstermektedir. Yönü, farenin hareketleri ile gösterebilirsiniz. Burada önemli olan, federi tanımlayan eskiz nesnesinin modelin yüzeyleri ile buluşmasıdır.

Kalınlık olarak verilen değer, federin kalınlığıdır. Kalınlığın nasıl uygulanacağını ise yönler belirler. Bunun dışında “Extents” federin tipini tanımlar. Aşağıdaki örnek aradaki farkı daha iyi anlatmaktadır:

“To Next” “Finite”

“Taper” ile feder unsuruna bir eğim açısı verebilirsiniz.



Süpürme (Sweep) Unsuru

“Sweep”

Süpürme unsuru için, kapalı bir profil ve bu kapalı profilin gideceği yol tanımlanır. Bundan sonra, profil, yol boyunca ilerleyerek unsuru oluşturur. Profil ve yolun oluşturulma sırası önemli değildir. Fakat, profil ve yol iki ayrı eskiz ile oluşturulmalıdır. Yol olarak 2 ya da 3 boyutlu eskizler kullanılabilir.

Sweep diyalog kutusu aşağıdaki gibidir.

“Profile” ile, süpürülecek kapalı kesit seçilir; “Path” ise yolu seçmek için kullanılır. “Type” altında ise şu seçenekler yer alır:

• “Path”: Seçilen profil bir yol boyunca süpürülür. Diyalog kutusunda “Orientation” altında iki seçenek açılır:

“Path” ve “Parallel”.



Bu iki seçenek arasındaki fark, aşağıdaki şekillerde gösterilmektedir.

“Path” seçili “Parallel” seçili

“Path” seçeneğinde, profil yola dik olarak; buna karşın, “Parallel” seçeneğinde, profil, bulunduğu düzleme paralel olarak ilerler.

“Taper” altında da, süpürme işlemine bir eğim açısı verilebilir.

• “Path & Guide Rail”: Bu seçenekte, bir yol ve kılavuz eğri seçilir. Kılavuz eğri, seçilen yol boyunca ilerlerken

profilin, ölçeğini ve dönüşünü kontrol eder. Aşağıdaki şekilde profil bir yol boyunca ilerlemektedir. Kılavuz eğri tanımlarsak, elde edeceğimiz sonuç değişecektir.

Sadece bir yol boyunca süpürme Kılavuz eğri ile süpürme

Dikkate ederseniz, kılavuz eğri, süpürme işleminde kullanılan profilin ilerleme sırasındaki ölçeğini ve dönüşünü tanımlar. Ayrıca, diyalog kutusunda yeni seçenekler açılır:



Burada, “Profile Scaling” ile profilin hangi eksende ölçeklendirileceği seçilir. Yukarıdaki şeklimiz için uygularsak, aşağıdaki sonuçlar çıkacaktır:

“X & Y”

“X”

“None”

• “Path & Guide Surface”: Bu seçenekte, kılavuz olarak bir yüzey seçilir. Dairesel olmayan bir profili, düzlemsel olmayan bir yüzey üzerinde süpürürken, bunun nasıl burulacağını kılavuz yüzey gösterir. Böyle bir yüzey olmaz ise, istenen sonuç alınamayabilir.

Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi, bir profili, yüzey üzerinde bulunan bir eğri boyunca süpürmek istiyoruz.



Eğer, herhangi bir kılavuz yüzey kullanmazsak, elde edeceğimiz sonuç aşağıdaki gibi olur:

Eğer, yüzeyi kılavuz yüzey olarak gösterirsek, profil bu yüzeye göre burulacak ve sonuç aşağıdaki gibi olacaktır:

Parçaların Kenarları Boyunca Süpürme

Süpürme işlemi, bir parçanın kenarları boyunca da yapılabilir. Bunun için yol olarak 3 boyutlu eskiz tanımlanır. 3 boyutlu eskiz tanımlamak için, standart araç çubuğundan “3D Sketch” komutunu çalıştırın.

3 boyutlu eskiz ortamında, Inventor panelinden “Include Geometry” komutu ile, yol olarak kullanılacak parçanın kenarları işaretlenir.



Yol tanımından sonra standart araç çubuğundan “Return” ile yeniden parça modelleme ortamına dönülür. Süpürülecek kesit tanımlanır ve sonra süpürme komutuyla unsur oluşturulur.



“Loft” Unsuru

“Loft”

“Loft” unsurunda, katı model, tanımlanan eskizleri kesit olarak kabul edip, bunların aralarının doldurulmasıyla oluşur.

İlk önce kesitlerin tanımlanması gerekir. Daha sonra komutun çalıştırılmasıyla Loft diyalog kutusu açılır:

“Loft” işlemi ile karmaşık yüzeyler ve modeller oluşturmak mümkündür. Bu bölümde, “loft” işleminde kullanılabilecek araçlardan bahsedeceğiz.

“Loft” işlemini aşağıdaki nesneler ya da durumlar tanımlar:

• Kesitler: “Loft” işleminin geometrisini kesitler tanımlar. Kesitler, açık ya da kapalı olabilir; ayrıca kesit olarak bir parça yüzeyi ve nokta da kullanılabilir. Noktalar sadece başlangıç ve bitim kesiti olarak seçilebilir.

• Teğet koşulları ve kesitlerin etkisi: Bunlar, kesitlerin arasının doldurulması sırasında, teğet koşullarını ve kesitlerin etkisini kontrol eder. Kesite teğetlik bilgisinin eklenmesi, “loft” işleminin kesit düzlemine teğet olmasını sağlar. Kesitlerin etkisi ise bu teğetliğin “loft” işlemine olan etkisini tanımlar.

• “Loft” işlemini kontrol eden etmenler: “Loft” işlemi sırasında, kesitlerin ilerleyecekleri yollar gibi etmenler, işlemin biçimini kontrol eder.

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, “loft” işleminde kesitler ile birlikte noktalar da kullanılabilir. Noktalar, ancak “loft” işleminin başlangıç ya da bitim kesiti olarak seçilebilir.



“Loft” işlemini kontrol etmek için birçok değişik seçenek kullanılabilir. Bunları şu şekilde özetleyebiliriz:

• “Loft” işleminde yol kullanımı: “Loft” işleminde, geometriyi tanımlamak için kesitler ile birlikte yollar da kullanılabilir. Kesitler bu yolları ilerleyerek geometriyi oluşturur. “Loft” işleminde yol kullanımının nasıl bir etki yarattığını aşağıdaki şekiller özetlemektedir. İlk şeklimizde, doğrudan iki kesit seçilmiştir; ikincisinde ise buların ilerleyecekleri yollar da dikkate alınmıştır.

“Loft” işleminde açılan diyalog kutusunda, “Rails” bölümü ile yollar seçilir.

Yollar, herhangi 2 ya da 3 boyutlu eğrilerden oluşur, fakat bunların kullanımında dikkat edilmesi gereken birkaç nokta vardır.

a. Yollar, “loft” işleminde kullanılacak kesitler ile kesişmelidir.

b. Yollar, yay, doğru ve “spline” eğrilerden oluşabilir; fakat her bir bölüm arasında teğetlik olmalıdır.

c. Model kenarları, yol olarak kullanılabilir.

d. İstenildiği kadar yol kullanılabilir.



• Merkez eğrisi: Kesitlerin ilerlemesini tanımlayan yollar dışında, kılavuzluk işlevi gören bir başka kontrol aracı da merkez eğrileridir. Merkez eğrisi, kesitlerin yeterli, fakat yolun karmaşık olduğu durumlarda kullanılabilir.

Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi, iki kesit seçilmiş, kılavuz olarak merkez eğrisi gösterilmiştir. Merkez eğrisi, kesitlerin ilerleyeceği yolu tanımlar.

Loft diyalog kutusunda, orta bölümdeki seçenekler, kılavuz olarak yol ya da merkez eğrisi kullanımını tanımlar.

• Loft diyalog kutusunun “Conditions” sekmesi, kesitlerin teğetlik ve teğetliğin etkisini tanımlar.

“Free condition”, herhangi bir koşul tanımlamaz. “Tangent condition” seçeneği ise teğetliği sağlar. Aşağıdaki şekiller “Free condition” ile “Tangent condition” arasındaki farkı göstermektedir.



“Free condition” “Tangent condition”

Düzlemsel yüzeyler üzerinde tanımlı kesitlerin bu düzleme teğet olmaları sağlanır. “Angle”, eskiz düzlemi ile “loft” işleminin arasındaki açıdır. Son olarak “Weight”, kesitler arasındaki geçişi tanımlar. Kesitin kendi biçimini ne kadar koruyacağı anlamına gelir.

• “Transition” bölümü, kesitler arasında karşı karşıya gelecek noktalar ile ilgili ayarları içerir.

Autodesk Inventor kesitlerin arasını bir noktadan diğerine doğru doldurur. Bu bölümde, karşılıklı geçiş olacak noktaları seçebilir ve böylece burulmayı engelleyebilirsiniz. “Automatic Mapping” bu işlemi otomatik olarak yapar. Bu seçenek kapatıldığında, noktalar arasındaki geçiş manuel olarak tanımlanır.



Aşağıda, “loft” unsurunun tanımlanması için izleyeceğiniz adımları bulacaksınız.

1. “Loft” işleminde kullanılacak kesitleri ve eğer gerekiyorsa bunların ilerleyecekleri yolları tanımlayın.

2. “Loft” komutunu çalıştırın. İlk olarak kesitleri işaretleyin.

3. Kesitlerin takip edeceği yollar var ise “Rails” bölümünün altından bunları işaretleyin.

4. Gerekiyorsa, koşulları tanımlayın ve “OK” ile “loft” işlemini uygulayın.



Yüzey / Parça Ayırma (Split) Unsuru

“Split”

Bu unsur iki amaçla kullanılır:

1. Bir eskize göre parçanın yüzeyleri ayrılır ve daha sonra bunlara eğim açısı verilebilir.

2. Parça eskize göre ayrılır, belirtilen kısmı atılır.

Yüzey ayırma ve sonrasında yüzeye eğim verilmesi

Parça ayırma

İlk olarak açık uçlu bir eğri eskizinin oluşturulması gerekiyor. Bundan sonra Split diyalog kutusu açılır.

“Method” altından parça ayırma ya da yüzey ayırma seçilir. “Faces” yüzey ayırma durumunda kullanılabilir; ayırma işleminden hangi yüzeylerin etkileneceği saptanır. “All” tüm yüzeyler anlamına gelir, diğeri ile yüzey seçmeniz istenir. “Split Tool” ile ayırma işlemini yapacak eskizdir. Parça ayırma durumunda ise, atılacak bölüm tanımlanır.



Kabartma (Emboss) Unsuru

“Emboss”

Bu unsur ile önceden tanımlanan profile göre parça üzerinde kabartma yaratılır. Profil olarak yazı eskizi ya da eskiz araçları ile tanımlanmış herhangi bir geometri kullanılabilir.

Eskizin tanımlanmasından sonra “Emboss” komutu ile Emboss diyalog kutusu açılır.

“Profile” kabartma işleminde kullanılacak profilin seçimini sağlar. “Type” bölümünün altında şu seçenekler yer alır:

• “Emboss from Face”: Profil alanına yükseklik verir.

• “Engrave from Face”: Profil alanına derinlik verir.



• “Emboss/Engrave from Plane”: Eskiz düzleminden tanımlanan yön ya da yönlere doğru profil uzatılır ya da parçayı keser. Bu seçenek seçildiğinde, “Taper” açılır ve profile açı verilebilir.

“Wrap to Face”, “Emboss from Face” ve “Engrave from Face” seçenekleri seçildiğinde kullanılabilir. Seçilen profil, eğri yüzey üzerine sarılabilir.

“Wrap to Face” seçilmeden “Wrap to Face” seçildiğinde

Son olarak Emboss diyalog kutusundaki “Top Face Color” seçeneği, kabartmanın işlemi ile oluşan modelin üst yüzey rengini tanımlamak için kullanılır. Buradaki düğmeye basın ve diyalog kutusundan istediğiniz rengi seçin.



Çıkartma (Decal) Unsuru

“Decal”

Seçilen bitmap imajın model üzerine yansıtılması için kullanılır. Çıkartma yapıştırmak olarak da düşünebilirsiniz. Logoların, etiketlerin modeller üzerinde gösterimi için kullanılabilir.

Çıkartma unsurunun kullanılabilmesi için, öncelikle eskiz ortamında bir resmin çizime yerleştirilmesi gerekir. Bunun için, eskiz ortamındayken, “Insert Image” komutu kullanılır. Kullanabileceğiniz resimlerin BMP formatında olması gerekiyor. Word ya da Excel dokümanlarını da bu işlemde kullanabilirsiniz.

Resim dosyası seçilip eskize yerleştirildikten sonra, bunun özelliklerini değiştirebilirsiniz. Bunun için, Browser penceresinde, eskiz ikonunun altına yerleşen resim ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Properties” komutunu çalıştırın. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

“Orientation” altından, resmin eskiz düzlemindeki yerleşimi saptanır. “Mask” işaretlenerek, resme belli bir saydamlık da verilebilir.

Eskiz ortamından çıkıp, “Decal” komutuna girdiğinizde Decal diyalog kutusu açılır:

“Image” ile resim seçilir; “Face” ile resmin yansıtılacağı yüzey işaretlenir. “Wrap to Face” resmi seçilen yüzeyler üzerine sarar. “Chain Faces”, eğer seçilen yüzeye bitişik yüzeyler var ise kullanılabilir. Bu durumda, resim bu yüzeyler üzerine de yansıtılacaktır.



Yay (Coil) Unsuru

“Coil”

Yay unsuru ile helisel işlemler ya da parçalar (yay gibi) tanımlanır. Aşağıdaki şekillerde yay unsuru ile tanımlanmış bir yay ve yine yay unsuru kullanılarak oluşturulmuş bir diş açma işlemini görüyorsunuz.

Yay unsurunun kullanılabilmesi için, ilk olarak helisel yol boyunca ilerleyecek kesit tanımlanır. Bu kesit 2B kapalı nesnelerden oluşur. Yayın ekseni için çalışma eksenleri kullanabilirsiniz ya da aynı eskizde kesiti tanımlayabilirsiniz.

“Coil” komutunun çalıştırılmasından sonra, Coil diyalog kutusu açılır:

“Profile” ile kesit, “Axis” ile de eksen işaretlenir. Helisin dönme yönü “Rotation” altından girilir. “Coil Size” helisin özelliklerini tanımlamak için kullanılır.



“Type” altında, helisin hangi parametrelere göre tanımlanacağı seçilir. Buna göre, alttaki seçenekler kullanılarak, yayın boyutu ve özellikleri tanımlanır.

“Coil Ends” ise yayın başlangıç ve bitim özelliklerini tanımlar.

“Flat” ile yayın başlangıç ya da bitim yerinde düz bir geçiş bulunur.

“Natural” “Flat”



Unsurların ve Eskizlerin Düzenlenmesi Unsurları tanımladıktan sonra, bunları kolaylıkla düzenleyebilir, özelliklerini ve boyutlarını değiştirebilirsiniz. Unsurları tanımladığınızda, bunlar, Browser penceresinde kendilerine özgü ikonlar ile listelenir. Buradan, düzenlemek istediğiniz unsuru seçer ve sağ tuş menüsünden “Edit Feature” komutunu çalıştırırsanız, o unsuru oluştururken kullanılan diyalog kutusu açılır. Burada, unsurun özelliklerini değiştirebilirsiniz.

Eskizler kullanılarak oluşturulan unsurların, Browser penceresinde, “tükettikleri” (kullandıkları) eskizler de bulunur. Unsur ikonunun yanındaki “+” işaretine bastığınızda, o unsuru oluşturan eskize ulaşabilirsiniz. Unsuru oluşturan eskizi düzenlemek için, eskiz ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Sketch” komutunu çalıştırın.



Alıştırma 1: Gelişkin Etkileme Tipleri


İlk olarak, ekstrüzyon unsurundaki gelişkin etkileme tiplerine ve sonuçlarına bakalım.

1. 03_Ekstruzyon.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Extrude” komutunu çalıştırın.

3. İlk olarak derinlik kazanacak olan kesiti seçmemiz gerekiyor. Bunun için, çember profili, herhangi bir noktasından işaretleyerek seçin.

4. Extrude diyalog kutusunda, “Extents” altından “To” seçeneğini işaretleyin.

5. Şimdi de, ekstrüzyonun gerçekleşeceği düzlemi işaretlememiz gerekiyor. Aşağıda gösterilen yüzeyi işaretleyin.

6. Otomatik olarak aşağıda gösterilen seçenek de işaretlenir.

7. “OK” ile devam edin. Modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır.



8. İstediğimiz sonuç bu değil. Bu yüzden Browser penceresinden son ekstrüzyon işlemini

gösteren ikonu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Feature” komutunu çalıştırın.

9. Diyalog kutusunda “More” bölümüne gidin ve “Minimum Solution” işaretleyin.

10. “OK” ile istediğimiz sonucu elde ederiz.




Alıştırma 2: Feder Unsuru Bu alıştırmada, açık uçlu bir eskiz tanımlayacağız ve daha sonra bunu kullanarak bir feder

oluşturacağız.

1. 03_Feder.ipt dosyasını açın.

2. Sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın ve parçnın ortasında bulunan çalışma

düzlemini işaretleyin.

3. “Standard” araç çubuğundaki “Look At” ikonuna basın ve yeniden çalışma düzlemini işaretleyin. Böylece eskiz düzlemine dik bakabiliriz.

4. “Line” komutu ile aşağıda gösterildiği gibi dik bir doğru parçası çizin. Sonra da sağ tuş

menüsünden “Done” ile devam edin.

5. “Three point arc” komutunu çalıştırın ve aşağıda gösterildiği gibi, doğrunun son noktasından

başlayan bir yay çizin.



6. Sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutuyla eskiz ortamından çıkın.

7. Inventor panelinden “Rib” komutunu çalıştırın.

8. Aşağıda gösterilen yönde ve 8 mm genişliğinde bir feder tanımlayacağız.

Tanımlamalarınızı yapıp, “OK” ile devam edin.

9. Browser penceresinde, feder unsuru “Rib1” ikonuyla gösterilir. Şimdi bunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Feature” komutunu çalıştırın.

10. Rib diyalog kutusu açılır.

11. Bu diyalog kutusunda, “Extents” altından “Finite” düğmesine basın ve değer olarak 25mm girin. “OK” ile devam edin. Şimdi, feder unsuru aşağıdaki gibi olacaktır.



12. Şimdi, parçanın alt tarafına bakın. Burada yeni bir eskiz düzlemi tanımlayacağız. Aşağıda gösterilen düzlemi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

13. “Line” komutunu kullanarak, aşağıda gösterildiği gibi, birbirleriyle kesişen 3 doğru parçası

çizin:

14. Sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutuyla eskiz ortamından çıkın.

15. Inventor panelinden “Rib” komutunu çalıştırın.

16. Aşağıda gösterilen yönde ve 8 mm genişliğinde bir feder tanımlayacağız. Ayrıca “Extents” altından “Finite” düğmesine basın ve değer olarak 6 mm girin.

Tanımlamalarınızı yapıp, “OK” ile devam edin.



17. Böylece parçanın altında da ızgarayı feder komutuyla oluşturmuş olduk.




Alıştırma 3: Süpürme Unsuru Bu alıştırmada, bir profilin, bir parça kenarı boyunca süpürülmesini göreceğiz.

1. 03_Supurme.ipt dosyasını açın.

2. “Command” araç çubuğundan “Sketch” düğmesinin yanındaki oka basın ve çıkan menüden

“3D Sketch” komutunu işaretleyin.

3. Inventor panelinden “Include geometry” komutunu çalıştırın.

4. Parçanın üst dış kenarlarını sırasıyla işaretleyin. Seçim bittikten sonra, sağ tuş menüsünden

“Done” ile devam edin.

5. Yine sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutunu çalıştırın.

6. Şimdi de süpürecek profili tanımlayacağız. İlk olarak bu profilin yerleşeceği eskiz düzleminin tanımlanması gerekiyor. Bunun için, sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın ve aşağıda gösterilen düzlemi işaretleyin.



7. Aşağıda gösterildiği gibi bir dikdörtgen çizin. Dikdörtgenin bir noktası köşe noktası üzerinde

olacak.

8. Sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” ile eskiz ortamından çıkın.

9. Inventor panelinden “Sweep” komutunu çalıştırın. “Profile” olarak dikdörtgeni, “Path” olarak da önceki işlemde oluşturduğumuz parça kenarını işaretleyin. “OK” ile devam edin.

Böylece, alıştırmamız tamamlanmış oluyor:




Alıştırma 4: Karmaşık Süpürme İşlemleri 1. 03_Karmasik_Supurme.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Sweep” komutunu çalıştırın.

3. Aşağıda gösterilen kapalı kesiti işaretleyin.

4. Yol olarak aşağıda gösterilen doğru parçasını gösterin.

5. Diyalog kutusunda, “Path & Guide Rail” seçeneğini seçin.

6. Kılavuz eğri olarak aşağıda gösterilen eğriyi işaretleyin.



7. “OK” ile süpürme işlemini uygulayın.

8. Katı modelin içindeki eğrileri daha rahat görebilmek için, standart araç çubuğundan “Hidden

Edge Display” seçeneğini seçin.


10. Aşağıda gösterilen kapalı kesit otomatik olarak seçilir.

11. Yol olarak aşağıda gösterilen eğriyi gösterin.



12. Diyalog kutusunda, “Path & Guide Rail” seçeneğini seçin.

13. Kılavuz eğri olarak aşağıda gösterilen eğriyi işaretleyin.

14. “OK” ile süpürme işlemini uygulayın.

15. Browser penceresinde, “End of Part” ikonunu işaretleyin ve bunu “Sketch11” altına kadar

sürükleyin.

16. Yeni yüzey ve eskizler açılır.



17. Yüzeyin üzerine süpürme işlemini kullanarak bir boşaltma uygulayacağız. Dolayısıyla,

öncelikle, yolun oluşturulması gerekiyor. Yol için, 3 boyutlu bir eskiz kullanacağız.

18. Sağ tuş menüsünden, “New 3D Sketch” komutunu çalıştırın. Böylece 3 boyutlu eskiz oluşturma ortamına geçeriz.

19. Oluşturmak istediğimiz yol, çizimde bulunan yüzey ile katı modelin kesişiminden çıkacak.

Bu yüzden, Inventor panelinden, “3D Intersection Curve” komutunu çalıştırın.

20. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

21. Modeldeki yüzeyi ve sonra da katı modelin üst tarafını işaretleyin.

22. “OK” ile bunların kesişiminden yeni bir eğri yaratılır.



23. Sağ tuş menüsünden “Finish 3D Sketch” ile eskiz ortamından çıkın.

24. Daha rahat görebilmek için, modeldeki yüzeyi gizleyin.


26. Aşağıda gösterilen kapalı kesit otomatik olarak seçilir.

27. Yol olarak, bir önceki adımda oluşturduğumuz 3 boyutlu eskizi işaretleyin.

28. Kesitin, yüzey üzerinde doğru bir şekilde burulması için, “Type” altından “Path & Guide Surface” seçeneğini işaretleyin ve aşağıda gösterilen yüzeyi seçin.

29. Diyalog kutusunda, kesme işlemi yapacağımızı da belirtmeyi unutmayalım. “OK” ile

süpürme işlemi uygulanır.



Alıştırma 5: “Loft” Unsuru 1. 03_Fan.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Loft” unsurunu çalıştırın. Sırasıyla kesitleri işaretleyin:

3. “OK” ile devam edin. Modelimiz aşağıdaki gibi olacak:

4. Fanın kenarlarını yuvarlamak için, Inventor panelinden “Fillet” komutunu çalıştırın.

5. Yuvarlanacak kenarlar aşağıda gösterilmiştir. Yuvarlama yarı çapı ise 40 mm olacaktır.

6. Son olarak Inventor panelinden “Circular Pattern” komutunu çalıştırın. Amacımız, fanı

dizilemek.

7. Dizilenecek unsurlar olarak “loft” ve yuvarlama unsurlarını Browser penceresinden seçin.

8. “Rotation Axis” ile deliği işaretleyin. Fan sayısı ise 4 adet olacak. Bunlardan sonra, “OK” ile devam edin. Modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır:



Alıştırma 6: “Loft” İşleminde Ray Kullanımı 1. 03_Joystick.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Loft” unsurunu çalıştırın. Kesitleri aşağıdaki gibi işaretleyin:

4. Şimdi de rayları işaretleyeceğiz. Önce, Loft diyalog kutusunda, “Rails” bölümü altındaki

“Click to add” yazısını işaretleyin. Sonra da yan tarafta bulunan 2 rayı seçin.

5. Seçimden sonra, Loft diyalog kutusunda “OK” ile işlemi sonlandırın. Modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır.




Alıştırma 7: Merkez Eğrisi ve Nokta ile “Loft” 1. 03_Loft.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Loft” komutunu çalıştırın.

3. Kesit olarak, Browser penceresinden “Sketch16” ve “Sketch20” eskilerini işaretleyin.

4. Diyalog kutusundan “Center Line” seçeneğini işaretleyin ve çizimde kesitler arasında yer alan eğriyi seçin.

5. “Loft” işleminin ön görünümü aşağıdaki şekilde olacaktır:

6. “OK” ile işlemi uygulayın.



7. Browser penceresinde, “End of Part” ikonunu işaretleyin ve bunu “Work Plane14” altına kadar

sürükleyin.

8. Diğer eskizler de açılır.


10. Aşağıda gösterilen kesitleri işaretleyin.

11. Son kesit olarak en sağda bulunan noktayı işaretleyin. “Loft” işleminin ön görünümü aşağıdaki gibi

olacaktır.

12. Şimdi de en uçtu oluşan keskinliği giderelim. Bunun için Loft diyalog kutusunda “Conditions”

sekmesine gidin. Burada, “Point Sketch22” için “Tangent” seçeneğini seçin.



13. Teğetliğin etkisini artırmak için, “Weight” altına 8 değerini girin. Ön görünümün nasıl değiştiğine

dikkat edin. Keskinliği böylece kalmamış oldu. “OK” ile “loft” işlemini uygulayın.

14. Browser penceresinden en son uygulanan “loft” işlemini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit

Feature” komutunu çalıştırın.

15. Loft diyalog kutusunda “Conditions” sekmesine gidin. Burada, “Point Sketch22” için “Tangent to Plane” seçeneğini seçin. Şimdi sizden bir düzlem seçmeniz istenir. “Loft” işlemi bu noktada, seçeceğiniz düzleme teğet olacaktır.

16. Aşağıda gösterilen düzlemi (“Work Plane14”) işaretleyin.


Son olarak G2 geçişli bir “loft” tanımlayalım.


2. Aşağıda gösterilen parça yüzeylerini işaretleyin.

3. Loft diyalog kutusunda “Conditions” sekmesine gidin. Burada, her bir kesit için “Smooth (G2)

Condition” seçeneğini işaretleyin.



4. Şeklin nasıl değiştiğine dikkat edin. “OK” ile işlemi uygulayın.




Alıştırma 8: Kabartma Unsuru Bu alıştırmada, kabartma unsurunun nasıl kullanılabileceğini göreceğiz.

1. 03_Kabartma.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Emboss” unsurunu çalıştırın.

3. Ok şeklindeki kesiti işaretleyin.

4. Diyalog kutusunda aşağıda gösterilen seçenekleri işaretleyin.

İşlemin yönü, parçaya doğru olacak.

5. “OK” ile işlemi sonlandırın.




Alıştırma 9: Ekstrüzyon ve Döndürme Unsurlarının Geometriye Uyarlanması

Autodesk Inventor ’da, ekstrüzyon ve döndürme unsurlarını kullanırken, diyalog kutularında “Match Shape” dikkatinizi çekmiştir. “Match Shape” seçildiğinde, unsur işleminde kullanılan profil, kendisini varolan katı model geometrisine uydurur. Bu alıştırmamızda, bunu göreceğiz.

1. 03_Modele_Uydur.ipt dosyasını açın.

2. İlk olarak soldaki açık uçlu profili, döndürme (“Revolve”) unsurunu kullanarak parçaya

ekleyeceğiz. Inventor panelinden “Revolve” komutunu çalıştırın.

3. Önce açık uçlu profili, daha sonra da, aşağıda gösterilen alanı işaretleyin.

4. Döndürme ekseni olarak, kare parçanın tam ortasında bulunan ekseni seçin.

5. Döndürme işleminin ön görüntüsü aşağıdaki gibi olur.



6. Diyalog kutusunda, “OK” düğmesine basın. Dikkat ederseniz, profil açık uçlu olmasına

karşın, uzatılarak parça ile buluşturulur. Parçanın iç kısmı boş olarak kalır.

7. Şimdi de aynı uygulamaya ekstrüzyon unsurunda bakalım. Inventor panelinden “Extrude”

komutunu çalıştırın.

8. Parçanın üstünde bulunan daire şeklindeki eskizin üzerine gelin. “Select Other” aracının çıkmasını bekleyin ve sonra oklara basarak çemberin seçilmesini sağlayın.



9. Aşağıda gösterilen alanı işaretleyin.

10. Ekstrüzyonun yönü aşağıya doğru olacak. Mesafe olarak “30 mm” girin.



11. “OK” ile ekstrüzyonu uygulayın. Modelimiz aşağıdaki gibi olacak.

12. Döndürme unsurunda olduğu gibi burada da, daire kesit ile parçanın yüzeyleri arasındaki

bölüm otomatik olarak doldurulur. Bu işlemlerde, diyalog kutularında bulunan “Match Shape” seçeneği otomatik olarak seçilir.


BÖLÜM

04

Çalışma Unsurları


162 4. Bölüm: Çalışma Unsurları

Çalışma Unsurları Parça ya da montaj tasarımı sırasında, örneğin bir eskiz düzlemi tanımlarken, parçanın düzlemlerinden kullanabileceğiniz bir düzlem yok ise, yardımcı düzlemlere gereksinim vardır. Çalışma unsurları adı verilen unsurlar, tasarım sırasında, gerekli yerlere düzlem, nokta ya da eksen atamanızı sağlayan yardımcı unsurlardır. Üç tip çalışma unsuru vardır:

• Çalışma düzlemi (work plane)

• Çalışma ekseni (work axis)

• Çalışma noktası (work point)

Bu bölümde, çalışma unsurlarının kullanımına ve nasıl oluşturulabileceğine bakacağız.

Çalışma Düzlemleri Çalışma düzlemi parçanın yapısına eklenen sonsuz bir düzlemdir. Çalışma düzlemleri, eskizler tanımlamak, sınırlamalar yerleştirmek ve diğer bazı modelleme ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır. Autodesk Inventor iki tip çalışma düzlemi sunar:

• Temel çalışma düzlemleri

• Kullanıcı tanımlı çalışma düzlemleri

Temel Çalışma Düzlemleri

Parça ve montaj dosyaları, temel çalışma düzlemleri içerir. Temel çalışma düzlemlerine Browser penceresinden ulaşabilirsiniz.

Browser penceresinde parçanın ya da montajın adının bulunduğu ikonun hemen altında “Origin” isimli bir klasör göreceksiniz. Bu klasör, temel çalışma düzlemlerini, eksenlerini ve orijin noktasını içerir.

Temel çalışma düzlemleri şunlardır:

• YZ düzlemi

• XZ düzlemi

• XY düzlemi

Temel çalışma düzlemlerini, “Origin” klasörü altından açıp kapayabilirsiniz. Bunun için, bir düzlem ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Visibility” komutunu çalıştırın.


4. Bölüm: Çalışma Unsurları 163

Bu düzlemleri kullanarak, yeni geometriler (eskizler) oluşturabilir ve başka modelleme gereksinimlerini (örneğin aynalama düzlemi gibi) karşılayabilirsiniz. Örneğin, bu düzlemler üzerinde bir eskiz tanımlamak için, “Origin” klasör altından istediğiniz temel düzlemi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

Kullanıcı Tanımlı Çalışma Düzlemleri

Eğer, temel çalışma düzlemleri ya da parçanın düzlemleri, gereksinim duyduğunuz düzlemi oluşturmak için yeterli değilse, o zaman kullanıcı tanımlı çalışma düzlemleri tanımlamanız gerekir. Kullanıcı tanımlı çalışma düzlemlerini, Inventor panelindeki “Work Plane” komutunu kullanarak tanımlayabilirsiniz.

“Work Plane”

Çalışma düzlemleri, parçaya parametrik olarak eklenir. Örneğin, bir silindirik yüzeye teğet bir çalışma düzlemi tanımlamışsanız, silindirin çapı değiştiğinde, çalışma düzleminin konumu da buna bağlı olarak otomatik bir şekilde değişir.

Çalışma düzlemleri tanımlamak için, parçanın kenar ya da yüzeyleri kullanılır. Örneğin, bir yüzeyden belirli bir uzaklıkta ve ona paralel bir çalışma düzlemi tanımlamak istiyorsanız, ilk olarak yüzeyi seçin, sonra farenin sol tuşu ile sürüklemeye başlayın. Uzaklığı tanımlamak için kutucuk açılır. Buraya gireceğiniz değer, çalışma düzleminin seçilen yüzeyden olan mesafesini tanımlar.

Bunun dışında, çalışma düzlemleri tanımlamak için, eksenler, noktalar da kullanılabilir. Aşağıda bazı örnek çalışma düzlemleri göreceksiniz.

Çalışma Düzlemi Örnekleri

• Temel düzleme paralel ve silindire teğet:

1. seçim – Temel çalışma düzlemi 2. seçim – Silindirik yüzey

Sonuç: Teğet çalışma düzlemi



• İki düzlemin tam ortasında ve bunlara paralel:

1. seçim – Parça düzlemi 2. seçim – İlk düzleme paralel ikinci düzlem

Sonuç: Seçilen iki düzleme paralel ve bunların tam ortasında çalışma düzlemi

• Seçilen düzlemden ofsette:

1. seçim – Parça düzlemini seçin ve 2. seçim – Farenin sol tuşunu bırakın ve mesafe girin farenin sol tuşuna basılı tutarak sürükleyin

Sonuç: Seçilen düzlemden belli bir mesafede yeni bir düzlem



• Bir kenar üzerinde bulunan ve bir düzlemle açı yapan çalışma düzlemi:

1. seçim – Düzlemin içereceği kenarı 2. seçim – Açı yapacağı düzlemi işaretleyin seçin ve açı değerini girin.

Sonuç: Seçilen kenarı içeren ve işaretlenen düzlemle belli bir derece açı yapan düzlem



• Üç nokta işaretleyerek oluşturulan düzlem:

1. seçim – Parçanın bir noktası 2. seçim – Parçanın ikinci noktası

3. seçim – Parçanın üçüncü noktası

Sonuç: Üç noktadan geçen düzlem



• Bir düzleme paralel ve kenarın orta noktasından geçen düzlem:

1. seçim – Paralel olacak düzlem 2. seçim – Kenarın orta noktası

Sonuç: Seçilen düzleme paralel ve kenarın orta noktasından geçen düzlem

Çalışma Düzlemlerinin Görünürlüğü

Parça ya da montaj dosyasında tanımlanmış olan çalışma düzlemlerinin görünürlüğü iki şekilde kontrol edilebilir. Eğer, dosyada bulunan tüm çalışma düzlemlerini görünür kılmak/gizlemek istiyorsanız, VIEW menüsünün altındaki “Object Visibility” bölümünü kullanabilirsiniz. Burada, modeldeki tüm düzlem açılır/gizlenir.

Eğer, sadece istediğiniz düzlemleri görünür kılmak/gizlemek istiyorsanız, Browser penceresindeki çalışma düzlemi ikonlarını kullanabilirsiniz. Düzlem ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Visibility” komutunu çalıştırın.



Çalışma Düzlemlerinin Düzenlenmesi

Çalışma düzlemleri, parametrik ilişkileri korur. Çalışma düzlemini oluşturan geometri değişmişse, çalışma düzlemi de bu değişimi otomatik olarak yansıtır. Aşağıdaki şekilde, üst düzlemle 30 derece açı yapan bir düzlem tanımlanmış durumda. Eğer, açı yaptığı düzlem değişirse, çalışma düzlemi de otomatik olarak özelliklerini koruyacak şekilde güncellenir.

Ölçü verilerek tanımlanmış olan çalışma düzlemlerinin bu değerleri, Browser penceresinde ikonlarına çift tıklatılarak değiştirilebilir. Ölçü kutucuğu açılır ve yeni değer girilir.

Not: Eğer, ölçü değeri değiştirilip ENTER ile devam edildikten sonra, modelde bir değişiklik olmuyorsa, standart araç çubuğundaki “Update” düğmesinin aktif duruma gelip gelmediğine bakın. Bir güncelleme yapmanız gerekiyorsa, “Update” düğmesi aktif duruma gelir. “Update” düğmesine bastığınızda, yapılan değişiklik modele yansıtılır.



Çalışma Eksenleri Çalışma eksenleri sonsuz uzunlukta ve parametrik eksenlerdir. Silindirlerin merkezine ya da eskiz düzlemlerine yerleştirilebilir. Çoğu çalışma ekseni silindir kullanılarak yerleştirilir. Bunun yanında eskiz düzlemine yerleştirilen çalışma eksenleri, unsurların tanımlanmasında kullanılabilir.

İki tür çalışma ekseni vardır: Temel eksenler ve kullanıcı tanımlı çalışma eksenleri.

Temel Eksenler

Parça ve montaj dosyaları, temel çalışma eksenleri içerir. Temel çalışma düzlemlerine Browser penceresinden ulaşabilirsiniz.

Browser penceresinde parçanın ya da montajın adının bulunduğu ikonun hemen altında “Origin” isimli bir klasör göreceksiniz. Bu klasör, temel çalışma eksenlerini içerir.

Temel çalışma eksenleri şunlardır:

• X ekseni

• Y ekseni

• Z ekseni

Temel çalışma eksenlerini, “Origin” klasörü altından açıp kapayabilirsiniz. Bunun için, bir eksen ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Visibility” komutunu çalıştırın.

Kullanıcı Tanımlı Çalışma Eksenleri

Kullanıcı tanımlı çalışma eksenleri tanımlamak için, Inventor panelinden “Work Axis” komutu kullanılır:

“Work Axis”



Çalışma Ekseni Örnekleri

• Silindirin merkezinde tanımlanan eksenler:

1. seçim – Silindirik yüzeyi işaretleyin.

Sonuç: Silindirin merkezinde çalışma ekseni



• İki düzleminde kesişimiyle tanımlanan eksenler:

1. seçim – Düzlemsel yüzey. 2. seçim – Düzlemsel yüzey

Sonuç: İki düzleminde kesişiminde bir eksen

• Bir noktadan geçen ve düzleme dik bir eksen:

1. seçim – Düzlemsel yüzey. 2. seçim – Nokta

Sonuç: Düzleme dik ve işaretlenen noktadan geçen eksen



• İki noktadan geçen eksen:

1. seçim – Nokta/kenar noktası. 2. seçim – Nokta/kenar noktası

Sonuç: İşaretlenen iki noktadan geçen eksen

Çalışma Noktası Çalışma noktası uzayda istenilen yere yerleştirilen ve daha çok 3B eskizlerin tasarımında kullanılan bir çalışma unsurudur.

Her modelleme dosyasında “Origin” klasörü altında bir orijin noktası (Center Point) yer alır.

Orijin noktasının modellemede size sağladığı bazı yararlar olacaktır. Eskiz ortamına, “Project Geoemtry” komutuyla orijin noktası iz düşürülür. İz düşüm sonucu eskize gelen noktayı, eskiz geometrisini konumlandırmak için kullanabilirsiniz.

Orijin noktası



Bu noktaya göre, eskiz geometrisini konumlandırdığınızda, “Origin” klasörü altında bulunan temel düzlemler ve eksenleri kullanabilirsiniz.

Bunun dışında, uzayda istenilen yerde kullanıcı tanımlı çalışma noktası tanımlanabilir.

Kullanıcı tanımlı çalışma noktası için, Inventor panelinden “Work Point” komutu kullanılır.

“Work Point”

Sabitlenmiş Çalışma Noktası Bir diğer çalışma noktası seçeneği de sabitlenmiş (grounded) çalışma noktasıdır. 3B uzayda sabitlenmiş olan ve herhangi bir unsura bağlı olmayan bir çalışma noktası yaratılır.

“Grounded Work Point”

Komutun çalıştırımasından sonar, modelden bir nokta seçmeniz istenir. Bu noktaya bir eksen yerleşir ve 3D Move/Rotate diyalog kutusu açılır.



Oklar seçilerek, noktanın seçilen eksen boyunca yeri değiştirilir. Eğer bir düzlem seçilirse, nokta o düzlemde iki eksen boyunca yer değiştirir. Diyalog kutusunda X, Y ve Z yer değiştirmeleri sayısal değerler kullanılarak da girilebilir.

Sabitlenmiş çalışma noktaları, özellikle 3B eskizlerde kullanılır.



Alıştırma: Çalışma Düzlemlerinin Tanımlanması


1. 04_Calisma_Unsurlari_ipt dosyasını açın.

Üç Noktadan Geçen Düzlemler

2. Inventor panelinden “Work Plane” komutunu çalıştırın.

3. Model üzerinde aşağıda gösterilen noktaları işaretleyin.

4. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi tanımlanır.

5. UNDO ile çalışma düzlemini kaldırın.

İki Kenar ile Tanımlanan Düzlemler


2. Model üzerinde aşağıda gösterilen kenarları işaretleyin.



3. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi tanımlanır.


İki Eksen Kullanılarak Tanımlanan Düzlemler

1. Inventor panelinden “Work Axis” komutunu çalıştırın.

2. Model üzerinde dairesel kesitleri seçin ve iki çalışma ekseni yerleştirin:


4. Bir önceki adımda tanımlanan eksenleri işaretleyin. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi tanımlanır:


Eksenden Geçen ve Bir Düzlem ile Açı Yapan Düzlemler


2. Model üzerinde sol taraftaki ekseni işaretleyin. Daha sonra aşağıda gösterilen düzlemi seçin.



3. Çalışma düzleminin bu düzlem ile yapacağı açı girilir. Örneğin 45 derece girin. Çalışma

düzlemi aşağıdaki gibi tanımlanır.


Bir Dairesel Yüzeye Teğet ve Kenardan Geçen Düzlemler


2. Model üzerinde aşağıda gösterilen silindirik yüzeyi ve kenarı işaretleyin.

3. Çalışma düzleminin aşağıdaki gibi tanımlanır.




Ofset Düzlemler


2. Aşağıda gösterilen yüzeyi işaretleyin ve farenin sol tuşuna basıl iken fareyi yukarıya doğru hareket ettirin:

3. Yeni düzlem, işaretlenen düzlemden belli bir ofsette tanımlanır.


Bir Düzleme Paralel ve Teğet Düzlemler


2. Browser penceresinde, “Origin” dizini altındaki “YZ” düzlemini seçin.

3. Daha sonra sağdaki silindirik yüzeyi işaretleyin.

4. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi yerleşir:


Paralel iki Düzlemin Tam Ortasına Yerleşen Düzlemler


2. İlk olarak aşağıda gösterilen düzlemi işaretleyin.



3. İkinci olarak da, buna paralel olan diğer taraftaki yüzeyi seçin.

4. Çalışma düzlemi, bu iki paralel düzlemin tam ortasına yerleşir:


Bir Nesneye İşaretlenen Noktasında Dik Olan Düzlemler

1. Browser penceresinde “Sketch7”yi görünür yapın.


3. İlk olarak eskizdeki doğrunun sağ taraftaki bölümünü işaretleyin.



4. Daha sonra da bu doğrunun son noktasını gösterin.

5. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi modele yerleşir. Bu çalışma düzlemi, seçilen doğru parçasına

işaretlenen noktasından diktir.

BÖLÜM

05

Konum Unsurları


182 5. Bölüm: Konum Unsurları

Terimler Sabit yuvarlama (Constant Radius Fillet)

Tüm kenar boyunca sabit yarı çapa sahip yuvarlamadır.

Değişken yuvarlama (Variable Radius Fillet)

Kenar boyunca yarı çapı değişken yuvarlamadır.

Pah kırma (Chamfer)

Bir kenarı pahlamak için kullanılan unsurdur.

Kabuk (Shell)

Belirli bir et kalınlığında katılar yaratmak için kullanılır.

Dizi (Pattern)

Kutupsal ya da kartezyen dizileme unsurudur.


5. Bölüm: Konum Unsurları 183

Konum Unsurları Konum unsurları, eskiz unsurlarının aksine herhangi bir eskize gerek duymadan, doğrudan parça üzerine uygulanan unsurlardır. Pah kırma, yuvarlama, kabuk oluşturma, yüzeye eğim verme, dizileme gibi unsurları içermektedir.

Örneğin bir delik unsurunu düşünün, deliğin fiziksel parametrelerini, diyalog kutusu yardımıyla giriyoruz. Bundan sonra, deliğin parça üzerine konumlandırılması ile unsur tanımlanıyor.

Delikler, pahlar, yuvarlamalar Kabuk

Bu bölümde, sırasıyla

• Diş açma

• Yüzeye eğim verme

• Yuvarlama

• Pah kırma

• Kabuk

• Unsur dizileme

• Aynalama

unsurlarını göreceğiz.



Yuvarlama (Fillet) Unsuru

“Fillet”

Parça kenarlarının yuvarlanması için kullanılır. Komutun çalıştırılmasından sonra Fillet diyalog kutusu açılır.

Soldaki ikonlar yuvarlama tipini belirlemektedir. Üç seçenek vardır:

• “Edge Fillet”: Kenar seçilerek, kenarın yuvarlanması sağlanır. Kenar yuvarlamalarında üç sekme bulunmaktadır. “Constant” ile sabit değerli yuvarlamalar yapılır. Bir kenar seçilir ve “Radius” altına girilen değer ile o kenar yuvarlanır.

Yuvarlama tipi de aşağıda gösterilen yerden seçilir. Burada teğet ve G2 yuvarlama adıyla iki farklı tip bulunmaktadır. G2 yuvarlaması, daha yumuşak geçişli bir yüzey yaratır.

Teğet yuvarlama G2 yuvarlama

Eğer bir komutta birden fazla kenarı farklı radyuslarla yuvarlamak isterseniz, “Click here to add” kısmına tıklayın ve radyus değerini girin; bir kenar seçtiğinizde, farklı bir radyus değeriyle yuvarlama yapılır.

“Select mode” altında, kenarların seçim yöntemi tanımlanır. “Edge” ile parçadan istenen kenarlar işaretlenerek seçilir. “Loop”, kapalı bir alan meydana getiren kenarları tek bir seferde seçmenizi sağlar. “Feature” ise bir unsur seçmenizi ister; bu unsura ait tüm kenarlar yuvarlanır.

“All Fillets”, parçadaki tüm konkav kenarları, “All Rounds” ise tüm konveks kenarları yuvarlar.



Tüm konkav ve konveks kenarların yuvarlanması

Yuvarlamanın alt özelliklerinde ise şunlar yer alır:

“Roll Along Sharp Edges”: Eğer, yuvarlama bitişik yüzeylerin uzamasına neden oluyorsa, bu seçenekle ya bu yüzeylerin uzaması engellenir ya da olduğu gibi bırakılır.

Seçenek seçili olduğunda

Seçenek seçili değilse

“Rolling Ball Where Possible”: Köşelerdeki yuvarlama tipini belirler.

Seçenek işaretlenirse

Seçenek işaretli değilse

“Automatic Edge Chain”: Kenar seçme ayarıdır. Eğer bu seçenek işaretli ise, bir kenar seçildiğinde, o kenara teğet durumdaki diğer kenarlar da otomatik olarak yuvarlanmak üzere seçilir. Seçenek işaretli değilse, sadece seçilen kenara yuvarlama uygulanır.

“Preserve All Features”: Bu seçenek işaretli ise, yuvarlamanın etkilediği tüm unsurlar gözden geçirilir ve kesişimleri hesaplanır. Seçili değilse, sadece yuvarlama kenarları işlem sırasında hesaplanır.

Değişken yuvarlamalar için, Fillet diyalog kutusundaki “Variable” bölümü kullanılır.

Yine bir kenar seçilir ve o kenarın başlangıç ve bitim noktaları “Point” altında yer alır. Araya nokta yerleştirmek için, farenizi kullanabilirsiniz. Bundan sonra her bir noktadaki radyus, noktalar bu listeden seçilerek saptanır. “Smooth radius transition” değişken yuvarlamanın lineer mi kübik mi olacağını saptar.



Kübik ve lineer değişken yuvarlama

“Options” bölümünde ise kesişen kenarlara uygulanan yuvarlamaların geçişi kontrol edilir. Her bir kesişen kenar için farklı bir geçişkenlik tanımlayabilirsiniz.

• “Face Fillet”: İki yüzey seçilir ve yüzeyler arasında verilen radyusla yuvarlama oluşturulur. Diyalog kutusundaki seçenekler aşağıdaki gibidir:

Burada, kenar değil, iki ya da daha fazla yüzey seçilir ve yuvarlama bu yüzeyler arasında uygulanır.

• “Full Round Fillet”: Sırasıyla yan yüzey, orta yüzey ve diğer yan yüzey seçilir ve yan yüzeyler arasında tam

bir yuvarlama uygulanır. Diyalog kutusundaki seçenekler aşağıdaki gibidir:



Oluşan yuvarlama aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.



Pah Kırma (Chamfer) Unsuru

Chamfer”

Pah kırmak için kullanılır. Yuvarlama unsuruna benzer bir yapısı vardır.

Pah kırma komutuna girdiğinizde Chamfer diyalog kutusu açılır.

Pahın tanımlanması için üç seçenek bulunmaktadır:

• “Distance”: Her iki yüzeyden de eşit uzaklıkta pah yaratılır.

• “Distance and Angel”: Pah, bir açı ve uzaklık değeriyle tanımlanır.

• “Two distance”: Yüzeyler için farklı pah uzunlukları tanımlanır.

“Distance” “Distance and Angle” “Two Distances”

“Edge Chain”: Kenar seçme ayarıdır. Eğer bu seçenek işaretli ise, bir kenar seçildiğinde, o kenara teğet durumdaki diğer kenarlar da otomatik olarak pahlanmak üzere seçilir.

“Setback”: Köşe işlemleri için kullanılır. Aşağıda, seçeneklerin sonuçları gösterilmektedir.



Kabuk (Shell) Unsuru

“Shell”

Bir başka konum unsuru da kabuktur. Kabukta, katı modelin içi belli bir et kalınlığı ile boşaltılır. Diğer bir deyimle, parçanın yüzeyleri ötelenerek (offset), parça kesilir. Kabuk unsurunda kaldırılacak yüzeyler seçilir ve bir et kalınlığı tanımlanır.

Komutun çalıştırılmasından sonra Shell diyalog kutusu açılır:

“Remove Faces” ile kabuk unsurunda kaldırılacak yüzeyler seçilir. Bunlar, kabuk unsuru işleminde dikkate alınmaz. “Unique face thickness” bölümü, parçanın ötelenecek yüzeylerine farklı et kalınlıkları vermek amacıyla kullanılır. Et kalınlığı değeri girilir ve bu et kalınlığının atanacağı yüzey seçilir. İstenirse, parçanın tüm yüzeylerine farklı et kalınlıkları verilebilir.

“Inside” ile öteleme içeriye doğru, “Outside” ile dışarıya doğru ve “Both” ile her iki yöne doğru yapılır.

Diyalog kutusunun “More” sekmesi, bazı ek özellikler de içerir:



Kabuk unsurunda, daha önce de bahsettiğimiz gibi, yüzeyler verilen bir mesafe ile ötelenir. Yüzeyin yapısına bağlı olarak, bazen yeni yüzeyler her noktada tam olarak istenen öteleme mesafesinde oluşturulamayabilir. Tasarım gereksinimleri açısında, tam bir mesafe gerekmiyorsa, Shell diyalog kutusunun “More” sekmesi, hedefe en yakın sonucun elde edilmesini sağlayacak seçenekleri içerir.

“Allow Approximation” seçeneği seçili olduğunda, tam bir sonuç alınamayan yüzeylerde, öteleme mesafesi çok az oynayabilir. Daha doğrusu, bazı noktalarda, verilen kalınlığın dışına çıkılabilir.

Not: Dikkat etmeniz gereken nokta, bu seçenek, “default” olarak seçilidir. Dolayısıyla, tam bir sonuç elde etmek istiyorsanız, bunun kapatılması gereklidir.

“Allow Approximation” seçildiğinde, üç seçenek karşınıza çıkar. Bu seçenekler, sapmanın nasıl olacağını kontrol eder.

• “Mean”: Sapma kalınlığın alt ve üst değerleri arasındadır.

• “Never too thin”: Minimum kalınlık korunur.

• “Never too thick”: Maksimum kalınlık korunur.

“Optimized” seçeneği işaretli ise, Autodesk Inventor en kısa hesaplama süresini sağlayan bir tolerans değeri kullanılır. “Specify tolerance” ise, tolerans değerini sizin girmenizi sağlar.



Dizileme (Pattern) Unsuru Unsur dizileme, parça üzerinde bulunan unsurların dizilenmesidir. Kartezyen ve kutupsal olarak iki seçenek vardır.

Kartezyen Dizileme

“Rectangular Pattern”

Kartezyen dizilemede unsurlar, kartezyen koordinat sistemine göre dizilenir. Rectangular Pattern diyalog kutusu açılır.

İlk olarak dizilenecek unsurlar seçilir. Yukarıdaki düğmeler kullanılarak, seçilen unsurların mı yoksa tüm katının mı dizileneceği saptanır. Tüm katının dizilenmesi seçildiğinde, “Include Work Features” (çalışma unsurlarını ekle) seçeneğin açılır. Bu seçenek ile modelden çalışma unsuru seçilerek, bunlar da dizilenebilir.

Bundan sonra da kartezyen dizinin yönleri tanımlanır. “Spacing” ile bir mesafe tanımlanır ve unsurlar bu mesafeye ve adede gore çoğaltılır. “Distance” seçeneğinde, bir uzunluk tanımlanır ve unsurlar bu uzunluk boyunca belirtilen adette dizilenir.

Son seçenek de “Curve Length”dir. Bu durumda, unsurlar, bir yol/doğrultu boyunca, bu yolun uzunluğu temel alınarak, belirtilen adette çoğaltılır. Seçilen yol 2B ya da 3B eskizlerden oluşur.



“Identical” ile tüm dizi elemanları aynı şekilde dizilenir; “Adjust to Part” ise tüm dizi elemanlarını ayrı ayrı hesaplar.

Kutupsal Dizileme

“Circular Pattern”

Unsurlar, kutupsal olarak dizilenir. Circular Pattern diyalog kutusu açılır.

“Features” ile dizilenecek unsurlar seçilir; “Rotation Axis” ile de dönme ekseni. Dönme ekseni, dairesel bir kesit ya da çalışma ekseni olabilir. Üstteki ikonlar, kartezyen dizilemede olduğu gibidir.

“Incremental” seçildiğinde “Angle” bölümüne girilen değer her eleman arasındaki açı olur. “Fitted” seçeneğinde ise, “Angle” bölümüne girilen değer dizinin ilk ve son elemanı arasındaki açı olur.



Unsurların Aynalanması

“Mirror Feature”

Unsur aynalama ile, seçilen unsur(lar) bir düzleme göre aynalanır. Komutun çalıştırılmasından sonra Mirror Pattern diyalog kutusu açılır.

İlk olarak aynalanacak unsurlar seçilir; sonra da aynalama için kullanılacak düzlem.



Diş Açma (Thread) Unsuru

“Thread”

Silindirik yüzeylere diş açma özelliklerinin atanmasını sağlar.

Komutun çalıştırılmasından sonra, Thread Feature diyalog kutusu açılır:

“Location” bölümü, diş açma unsurunun yerleşeceği silindirik yüzeyi tanımlar. “Face” ile silindirik yüzey işaretlenir. “Full Length” ile diş açma tüm yüzey derinliği boyunca uygulanır. Eğer belirli bir derinlikte olması isteniyorsa, bu seçenek kaldırılır ve altında bulunan “Length” ile derinlik tanımlanır.

“Specification” ise diş açma unsurunun standartlara göre yapılmasını sağlar.

Buradaki seçenekler, delik delme unsuru ile aynıdır.



Yüzeye Eğim Verme (Face Draft) Unsuru

“Face Draft”

Yüzeye eğim verme özelliği, parçanın seçilen yüzeylerine belirli açılarda eğim vermek amacıyla kullanılır. Komutun çalıştırılmasından sonra Face Draft diyalog kutusu açılır:

İlk olarak eğim sırasında referans alınacak yüzey ve yön seçilir. Daha sonra, hangi yüzeylere eğim verilecekse bunlar seçilir. Seçim sırasında, eğimin yönü dinamik olarak gösterilir.



3B Tutamak Noktalarıyla (3D Grip) Yüzeylerin Düzenlenmesi Yüzeylerin AutoCAD benzeri tutamak noktalarıyla düzenlenmesi, tasarımını yaptığınız parçaların boyutlarını değiştirmenin kolay yollarından biridir. Bu yöntemle, parça yüzeylerini tutup, sürükleyerek boyutlarını değiştirebilirsiniz. Aşağıdaki şekil anlatmak istediğimiz özelliği göstermektedir.

Parçanın boyutlarının tutamak noktaları kullanılarak düzenlenmesi, özellikle kavramsal tasarım aşamasında işinizi kolaylaştıracaktır. Ayrıca, montaj ortamında da bu özelliği kullanabilirsiniz.

3B tutamak noktalarıyla düzenleme işleminin çalıştırılabilmesi için, parça üzerinde yüzey, unsur ya da eskiz seçilmesi gerekiyor. Bu nesneler seçildikten sonra, sağ tuş menüsünden “3D Grips” komutu çalıştırılarak, işleme girilir. “3D Grips” komutu, parça ve montaj ortamında kullanılabilir.

3B tutamak noktalarıyla düzenleyebileceğiniz yüzeyler, ekstrüzyon, döndürme ve süpürme unsurları üzerinde kullanılabilir. Montaj unsurlarında ise bu özelliği kullanamazsınız.

Bu yöntemi kullanmak için, ilk olarak parça üzerinde bir yüzey, unsur ya da eskiz işaretlemeniz gerekiyor. Daha sonra sağ tuş menüsünden komut çalıştırılır. Unsurun sınırlarını gösteren bir çerçeve çıkar. Yüzeyler üzerinde tutamak noktaları belirir. Bu tutamak noktaları işaretlenir ve daha sonra ortaya çıkan oklar sürüklenerek geometri değiştirilir.



Sürükle-ve-bırak dışında, tam değeri de girebilirsiniz. Okun üzerine gelin ve sağ tuş menüsüne girin. Burada yer alan “Edit Extent...” ve “Edit Ofset...” komutları değer girebileceğiniz diyalog kutularının açılmasını sağlar.

Bu yöntemi kullanarak, parça yüzeylerini, parçanın kenarlarına göre de hizalayabilirsiniz. İlk olarak yüzeyi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “3D Grips” komutunu çalıştırın. Hizalamak istediğiniz yüzeyin tutamak noktasını işaretleyin. Yön oku doğru durumda iken, yüzeyi hizalayacağınız kenarı işaretleyin. Yüzey bu kenara göre hizalanır.

Sağ tuş menüsünden “Done” ile işlem uygulanır.



Parçaların Malzeme ve Renk Bilgileri Parçaların renk bilgileri ve özellikleri, standart araç çubuğunun en sağında bulunan renk listesinden seçilerek değiştirilebilir. Burada, birçok renk bilgisi tanımlanmıştır.

Yeni renk bilgileri tanımlamak için, FORMAT menüsünün altındaki “Styles Editor...” komutunu kullanabilirsiniz. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Sol tarafta renk, ışık ve malzeme listelerine ulaşabileceğiniz seçenekler yer alır. “Color” altından bir renk işaretlediğinizde, sağ tarafta, o renk ile ilgili özellikler açılır:



Yeni bir renk tanımlamak için, diyalog kutusunun üst tarafında bulunan “New...” düğmesini kullanabilirsiniz. İlk olarak bir isim vermeniz gerekir.

Hangi renk aktifse, o rengin özelliklerini kopyalayarak, yeni bir renk tanımlayabilirsiniz. Renk dışında, dokular da seçmeniz ve modellere atamanız mümkündür. Bunun için, ilgili renk seçiliyken, sağ tarafta bulunan “Texture” bölümünün altından “Choose” ile bir doku seçmeniz gerekiyor. Autodesk Inventor, birçok değişik doku bilgisi içermektedir.



Renk dışında, parçalara gerçek malzeme bilgileri de atayabilirsiniz. Parçaların malzemesini de FORMAT menüsünün altındaki “Styles Editor...” komutunu kullanarak değiştirebilirsiniz. Açılan diyalog kutusunda, “Material” altından bir malzemeyi çift tıklayarak, bunun parçaya atanmasını sağlarsınız. Malzemenin özellikleri sağ tarafta listelenir. Yeni bir malzemeyi buraya eklemek için, “New...” düğmesini kullanabilirsiniz. Yeni malzemenin özelliklerini tanımlayarak, bunu listeye alabilir ve parçalarınızda kullanabilirsiniz.

Malzemelerin, renk bilgileri de burada tanımlanır. Sağ taraftaki listenin en sonunda bulunan “Color Style” yanında girdiğiniz renk bilgisi, o malzemenin hangi renk ile gösterileceğini tanımlar.

Parçaların Kütle Bilgileri Malzeme atandıktan sonra, parçaların kütle bilgilerine FILE menüsünün altındaki “iProperties” komutu ile ulaşabilirsiniz. Açılan diyalog kutusunun “Physical” bölümü bu bilgileri içerir:



“Accuracy” altından bir hassasiyet seçilerek, hesaplama sonuçları burada görüntülenir. “Clipboard” düğmesi, hesaplama sonuçlarını başka yazılımlara, örneğin Microsoft Word, aktarmanızı sağlar. Hesaplama sonuçları görüntülendikten sonra, “Clipboard” düğmesine basın ve bilgileri aktarmak istediğiniz yazılımı açın. Burada CTRL+V (Copy Paste) kısa yolu ile bilgileri yapıştırabilirsiniz.



Alıştırma 1: Yuvarlama Özellikleri


Bu bölümdeki ilk alıştırmamızda, yuvarlama özelliklerine bakacağız.

1. 05_Yuvarlama1.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Fillet” komutunu çalıştırın.

3. Aşağıda gösterildiği gibi, üç kenarı da farklı radyuslar ile yuvarlayın.

4. “OK” ile yuvarlamaları tanımlayın.

R=2

R=5

R=3



5. Şimdi biraz farklı bir şey deneyelim. Browser penceresinden tanımlanan yuvarlamayı

işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Feature” komutunu çalıştırın.

6. Diyalog kutusunda “Setbacks” bölümüne geçin.

7. İlk olarak üç kenarın kesişim yerini işaretleyeceğiz.

8. Şimdi, her bir kenar için, yuvarlama değerinin ne kadar devam edeceğini tanımlayabiliriz. Aşağıdaki değerleri tanımlayın:

9. Sonuç aşağıdaki gibidir.

10. Şimdi, bu dosyayı kapatın ve 05_Yuvarlama2.ipt dosyasını açın.



11. Inventor panelinden “Fillet” komutunu çalıştırın. Yuvarlama kenarı olarak plakanın üst

yüzeyindeki dairesel kenarı işaretleyin.

12. Yuvarlama yarı çapı olarak 8mm tanımlayın ve “OK” ile devam edin. Sonucu aşağıda görüyorsunuz.

13. Browser penceresinden tanımlanan yuvarlamayı işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit


14. Diyalog kutusundaki düğmesini kullanarak alt özelliklere bir göz atalım. Burada, “Roll along sharp edges” seçeneğini işaretleyin ve “OK” ile devam edin. Sonuçları karşılaştırın:




Alıştırma 2: Gelişkin Yuvarlama Özellikleri 1. 05_Karmasik_Yuvarlama1.ipt dosyasını açın.

2. İlk olarak yüzeyler arasında yuvarlamanın nasıl tanımlanacağına bakalım.


4. Soldaki ikonlardan, “Face Fillet” ikonunu işaretleyin.

5. İlk olarak aşağıda gösterilen yüzeyi işaretleyin.

6. İkinci yüzey olarak alt kısmın üst yüzeyini işaretleyin.

7. Yuvarlamanın ön görünümü gözükür. “OK” ile yuvarlamayı uygulayın.



8. Dikkat ederseniz, arada bir unsur da yuvarlama ile kaybolmuş oldu. Bunun kaybolmaması

için şunu yapabiliriz. Browser penceresinde, son yuvarlamayı işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Feature” komutunu çalıştırın.

9. Fillet diyalog kutusu açılır. “>>” ile alt özellikleri açın ve burada “Preserve All Features” seçeneğini işaretleyin.

10. “OK” ile devam edin. Autodesk Inventor, yuvarlama işleminden etkilenen unsuru

koruyacaktır.

11. UNDO ile işlemi geri alın.

12. Şimdi de yüzeyler arasında yuvarlama uygulamanın değişik bir türünü göreceğiz.

13. Modele aşağıdaki gibi yaklaşın. Dikkat ederseniz, silindirik bölümle diğer parça arasında bir boşluk bulunmaktadır.




15. Soldaki ikonlardan, “Face Fillet” ikonunu işaretleyin.

16. İlk olarak aşağıda gösterilen yüzeyi işaretleyin.

17. İkinci yüzey olarak silindirik yüzeyi işaretleyin.

18. “OK” ile yuvarlamayı uygulayın. Boşluğa rağmen, iki yüzey arasında yuvarlama yaratılır.

19. Son olarak orta yüzeyin tamamen yuvarlanmasına bakalım. 05_Karmasik_Yuvarlama2.ipt

dosyasını açın.




21. Soldaki ikonlardan, “Full Round Fillet” ikonunu işaretleyin.

22. İlk olarak aşağıdaki gibi yan yüzeyi işaretleyin.

23. İkinci işaretleyeceğiniz yüzey ise ortada bulunan yüzey olmalı.

24. Son olarak bakış açınızı değiştirerek, diğer yan yüzeyi işaretleyin.

25. “OK” ile yuvarlamayı uygulayın. İki yan yüzey arasındaki yüzey tamamen yuvarlanır.



Alıştırma 3: Kartezyen Dizileme 1. 05_Dizi1.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Rectangular Pattern” komutunu çalıştırın.

3. İlk olarak hangi unsur ya da unsurların dizileneceği tanımlanır. Browser penceresinden “Extrusion2” ve “Extrusion3” unsurlarını işaretleyin.

4. Bir kartezyen dizi tanımlamak için, dizilemenin hangi yönler boyunca olacağını girmemiz gerekiyor. “Direction 1” altındaki oku işaretleyin ve parçanın ön kenarını seçin. Yön aşağıda gösterildiği gibi olacaktır:

5. “Direction 2” altındaki oku işaretleyin ve yine parçanın ön kenarını seçin. Yön aşağıda

gösterildiği gibi olacaktır (gerekirse, yön düğmesi ile eksenin yönünü değiştirin):

6. Her iki yön altındaki değerleri aşağıda olduğu gibi doldurun (adet=5, mesafe=35mm):



7. “OK” ile devam edin. Sonuç aşağıdaki gibidir.




Alıştırma 4: Kutupsal Dizileme 1. 05_Dizi2.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Circular Pattern” komutunu çalıştırın.

3. İlk olarak hangi unsur ya da unsurların dizileneceği tanımlanır. Browser penceresinden “Hole1” unsurunu işaretleyin.

4. Diyalog kutusunda, “Revolution Axis” düğmesini işaretleyin ve dairesel kenarlardan birisini seçin.

5. Toplam 8 adet olacak. “OK” ile işlemi sonlandırın.

6. Browser penceresinden en son tanımladığımız dizileme işlemini seçin ve sağ tuş menüsünden

“Edit Feature” komutunu çalıştırın.

7. Dizideki eleman sayısını 8’den 10’a çıkartın ve “OK” ile devam edin.



Alıştırma 5: Kabuk 1. 05_Kabuk.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Shell” komutunu çalıştırın.

3. Diyalog kutusunda “Remove Faces” seçiliyken, parçanın alt yüzeyini işaretleyin.

4. Kalınlık olarak 3 mm değerini girin ve “OK” ile devam edin.

5. Şimdi, Browser penceresinden, “Shell1” unsurunu seçin ve sağ tuş menüsünden “Edit


6. Kalınlığı 6mm yapın ve “OK” ile devam edin. Sonuçları karşılaştırın:




Alıştırma 6: Diş Açma Unsuru 1. 05_Dis.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Thread” komutunu çalıştırın.

3. “Face” işaretli iken aşağıda gösterilen yüzeyi seçin.

4. Diyalog kutusunda, “Full Length” seçeneğini kapatın; uzunluk olarak 10mm girin ve “OK”

ile devam edin.

5. Yeniden “Thread” komutunu çalıştırın.

6. Şimdi de modeldeki deliklerin iç yüzeylerini seçin. Her seferinde “Full Length”i aktif duruma getirin ve “OK” ile devam edin.

7. Son olarak pah kırma işlemini çalıştırın (“Chamfer” komutu).

8. Pah değeri, 0.5 mm olacak; aşağıdaki kenarı seçin ve “OK” ile devam edin.

BÖLÜM

06

Akıllı Parçalar ve Unsurlar


218 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

Terimler Akıllı parça (iPart)

Parametreleri ve özellikleri tablolar yardımıyla kontrol edilen parçalardır.

Akıllı Parça Fabrikası (iPart Factory)

Bir parçanın, farklı parametrelere ve özelliklere sahip örneklerinin oluşturulması ile elde edilen parça aileleridir. Her bir farklı sürüm için, parametreler ve özellikler tanımlanır; böylece, tasarım aşamasında istenen sürüm kullanılabilir.

Akıllı unsurlar (iFeatures)

Bir ya da birden fazla unsurun ayrı bir dosyaya kaydedilmesi ve başka tasarımlarda kullanılmasıdır.


6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 219

Denklemler ve Parametreler Autodesk Inventor’un parametre ilişkileri eskiz geometrileri, parça unsurları ve montaj bileşenleri arasında kullanılır. Bu ilişkiler arasında ölçülerin parametreler olarak kullanımı özel bir yere sahiptir.

Bu ilişkiler tasarım sürecinde oluşturulur. Parça modelleme ortamında, eskiz ölçüleri ve unsur parametreleri (örneğin ekstrüzyon derinliği) diğer eskiz ve unsur özellikleri cinsinden tanımlanır. Aynı şekilde, bir montaj sınırlamasının alacağı değer de diğer montaj sınırlamalarından türetilebilir.

Bu matematiksel ifadeleri, sayısal bir değer girilebilecek kutucuklarda ya da alanlarda tanımlayabilirsiniz. Denklemler (ya da matematiksel ifadeler) sabit bir değer alabilir, model ya da kullanıcı tanımlı parametreleri içerebilir. Denklemler kurulurken, birçok matematiksel ifade kullanılabilir.

Kullanıcı tanımlı parametreler, ayrıca, Microsoft Excel tablolarında da tanımlanabilir ve parçaya/montaja bağlanabilir. Microsoft Excel tabloları kullanılarak, montaj içerisindeki parçaların parametreleri paylaşması da olanaklıdır.

Parameters Diyalog Kutusu

“Parameters”

Parameters diyalog kutusu hem model hem de kullanıcı tanımlı parametrelerin düzenlenmesi için kullanılır.

Autodesk Inventor, her bir model parametresine bir isim atar. Model parametreleri, eskiz ölçüleri, unsurlarda kullanılan değerler ya da montaj sınırlamalarında tanımlanan değerlerdir. Model parametrelerinde kullanılan isimler “d” ile başlar ve sıralı bir şekilde bir tam sayı ile devam eder.

Parameters diyalog kutusu model ve kullanıcı tanımlı parametreleri ve bunların düzenlenmesi için gerekli araçları içerir.

“Parameter Name” altında parametrenin ismi bulunur. “Units” ise o parametrenin birimini tanımlar. Eğer, bir parametrenin birim sistemi değiştirilecekse, “Units” bölümüne sol tuş ile tıklayın. Birimler ile ilgili diyalog kutusu açılır:



Birimler, Autodesk Inventor’da önemlidir. Eskizlere ölçüler atanırken, bunlar birimleriyle girilir. Farklı bir birim kullanılacaksa, o birimin kısaltmasını ölçü değerinin arkasında tanımlamanız gerekir.

Farklı birimlerdeki parametrelerin denklemlerde yer alması durumunda birimler önemli olmaktadır. Sonuçta denklemin birim sistemi olarak tutarlı olması gerekir. Örneğin, eğer bir ölçü uzunluk olarak tanımlanmışsa, o zaman o parametre için girdiğiniz tüm değerler uzunluk olarak algılanır.

Not: “ul” birimsiz anlamına gelir.

Aşağıdaki tablo, değişik durumlarda sizin verdiğiniz değerlerin Autodesk Inventor tarafından nasıl yorumlanacağını özetlemektedir.

Kural Birim Değişimi Örnek

Bir parametrenin, herhangi bir birimli ya da birimsiz bir parametre tarafından bölünmesi/çarpılması

Birimsiz parametre o diğer denklemin birimiyle kullanılır.

Parametre birimi mm

20 cm * 4 ul = 800 mm

(80 cm = 800 mm)

Bir parametreye, herhangi bir birimli ya da birimsiz bir parametrenin eklenmesi/çıkarılması.

Birimsiz parametre uygun olan birime dönüştürülür.

Parametre birimi: inches

20 in – 1 ul = 17.46 in

(1 ul = 1 cm = 2.54 in)

Trigonometrik denklemler Birimsiz değerler radyana dönüştürülür

Parametre birimi: birimsiz

Sin(80° – 1.1 ul) = .292

(1.1 ul = 1.1 rad = 63°)

Sin 17° = .292 ul



Kural Birim Değişimi Örnek

Denklemde uzunluk ve açı parametreleri varsa

Uymayan parametreler kullanılan birime dönüştürülür. Radyan ve cm arasında bire bir bir dönüşüm yapılır

Parametre birimi: mm

2 in + (30° / 2 ul) = 53.418 mm

(30° / 2 ul) = 15°

15° = .2618 rad

.2618 rad >> .2618 cm

2.618 cm = 2.618 mm

2 in = 50.8 mm

50.8 mm + 2.618 mm = 53.418 mm

Denklemde birim bilgisi girilmeyen sayısal değerler varsa

Sayısal değer, diğer parametrenin biriminde olarak alınır

Parametre birimi: inches

5 cm + 3 = 4.969 in

3 >> 3 inches

5 cm = 1.969 in

1.969 in + 3 in = 4.969 in

“Equation” altında o parametreyi tanımlayan matematiksel ifade yer alır. Sabit bir değer, başka bir model ya da kullanıcı tanımlı parametre ya da matematiksel ifadeler girilebilir. “Value” ise “Equation” bölümünde tanımlanan denklemin sonucunu görüntüler.

“Value” yanındaki kutucuğun işaretlenmesi ile o parametre parçanın kullanıcı tanımlı özelliklerine yazılır. Örneğin aşağıdaki parametreler için bu kutucuğun işaretlendiğini düşünelim.

Eğer, FILE menüsünün altından “iProperties” komutunu çalıştırır ve karşımıza çıkan diyalog kutusunda “Custom” bölümüne gelirsek, işaretlenen parametrelerin, parçanın kullanıcı tanımlı özelliklerine kaydedildiğini görürüz.

Bundan sonra, örneğin bu parametreleri, parça listesinde kullanabiliriz.

Ayrıca, tolerans modelleme olanağı da bulunmaktadır. Bunu aşağıda göreceğiz.



Parça Modelleme Ortamındaki Denklemler

Çoğunlukla, ölçülere ya da unsur parametrelerine nümerik değerler verilmesi istenen sonucu sağlar. Model parametrelerinin isimleri ancak Parameters diyalog kutusu yardımıyla değiştirilebilir.

Eskizde, ölçü değerini girdiğiniz kutucukta denklemler tanımlayabilirsiniz. Denklemde halihazırda tanımlanmış bir ölçü kullanacaksanız, ekran üzerinde bunu işaretlemeniz yeterlidir. Bu ölçünün sahip olduğu parametre ismi ölçü kutucuğuna otomatik olarak gelir. Kullanıcı tanımlı bir parametre kullanılacaksa, o parametrenin isminin yazılması yeterlidir.

Bazı unsurların değerleri için de benzer bir yöntem uygulanabilir. Bunun için, ilk olarak Browser penceresinden, ölçülerini kullanacağınız unsuru işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Show Dimensions” komutunu çalıştırın. O unsuru oluşturan (eskiz+unsur) parametreler ortaya çıkar. Örneğin, ekstrüzyon derinliğini diğer ölçüler cinsinden ifade etmek istiyorsanız, derinlik ölçüsünü çift tıklayın ve ölçü kutucuğuna parçanın diğer parametresini onu seçerek aktarın.

Ölçüler, başka ölçüler cinsinden tanımlanmışsa, bunları ayırt etmek için, ölçü değerinin önünde “fx:” ibaresi yer alır.

Montaj Modelleme Ortamında Denklemlerin Kullanımı

Montaj modelleme ortamında parametrelerin kullanımı parça modellemedekine benzerdir. Model parametreleri, montaj sınırlamalarında tanımlanan sayısal değerlerdir. Ayrıca kullanıcı tanımlı parametreler de tanımlanabilir. Bu konuya montaj modelleme ortamında döneceğiz.

Denklem başka bir ölçüyü referans olarak alır

d14

d12



Parametrelerin Microsoft Excel Tablolarında Tanımlanması Kullanıcı tanımlı parametreler, Microsoft Excel tabloları yardımıyla da oluşturulabilir. Tablonun oluşturulmasından sonra, Parameters diyalog kutusundaki “Link” düğmesi ile tablo parçaya bağlanır. Birden fazla Microsoft Excel tablosu bağlanabilir. Tablodaki parametreler istenen farklı parçalarda kullanılabilir. Bir tablo Autodesk Inventor dosyasına bağlandığında, Browser penceresinde aşağıdaki gibi Microsoft Excel tablosu bir ikon ile gösterilir:

Microsoft Excel tablosuna parametrelerin nasıl yazılacağı ile ilgili aşağıdaki kurallar geçerlidir:

1. Temel olarak iki alan gereklidir: Parametre ismi ve değeri. Birim bilgisi ya da bilgi satırı zorunlu değildir.

2. Parametreler iki şekilde girilebilir: Düşey ya da yatay olarak:

3. Sadece Microsoft Excel tablosunun ilk sayfasında (“Sheet”) tanımlı parametreler aktarılır.

4. Listedeki parametreler arasında boş satır/sütunlar olmamalıdır. Bir boşluk varsa, o boşluğa kadar olan parametreler aktarılır, boşluktan sonrakiler aktarılmaz.

Parametrelerin Paylaşımı

Model ve kullanıcı tanımlı parametreler içinde yaratıldıkları dosyada kullanılabilir. Parça parametreleri ve denklemleri montaj modelleme ortamında kullanılamaz; tersi de geçerlidir. Parametrelerin montaj ortamında ve istenen parçalarda paylaştırılması için tablolar kullanılmalıdır. Farklı parçalarda aynı parametreleri kullanmak için, her bir parçaya aynı Microsoft Excel tablosunu bağlamanız gerekir. Aynı parametreler montaj ortamında da kullanılacaksa, montaj ortamında iken aynı Microsoft Excel tablosu buraya eklenmelidir. Microsoft Excel tablosundaki parametrelerde yapılan değişiklikler bağlanmış olan tüm parçalara/montaj ortamına otomatik olarak yansır.



Tolerans Modelleme Tolerans modelleme ile parça üzerinde tanımlanmış olan geçme ya da tolerans değerlerine sahip ölçüler, istenen tolerans bilgileri ile aktif duruma getirilir ve parça bu değişikliğe göre güncellenir.

Toleransların kullanılabilmesi için, öncelikle eskiz ya da unsurlarda tanımlanan ölçülerin tolerans bilgilerine sahip olması gerekir. Bunun için, örneğin 2B eskizde ölçüyü tanımlarken, tolerans bilgilerini de tanımlamanız gerekir. Edit Dimension kutucuğuna sol tuş ile tıklarsanız bir menü açılır. Bu menüden “Tolerance” seçeneğini işaretleyin. Değer girebildiğiniz her yerde aynı şekilde toleranslara ulaşabilirsiniz.

Bundan sonar Tolerance diyalog kutusu açılır:

“Type” altında tolerans tipleri listelenir. Bu listeden tip seçin.

Bu listeden seçeceğiniz tipe gore, “Upper” (üst) ve “Lower” (alt) değerler tanımlanır. “Precision” ile anlamlı basamak sayısı girilir. “Evaluated Size” altından, hangi tolerans değerini uygulayacağınızı seçebilirsiniz.

“OK” ile tolerans bilgisi ölçü üzerinde görülebilir.



“Parameters” komutunu çalıştırdığınızda, tolerans bilgisi tanımlanmış olan parametrenin istediğiniz tolerans değerini aktif duruma getirebilirsiniz. Model otomatik olarak güncellenir.



Akıllı Parçalar (iParts) Autodesk Inventor, parça ailelerinin yayınlanması amacıyla akıllı parçalar (iParts) adı verilen bir özellik içermektedir. Parça aileleri, bir parçanın değişik türevlerinden oluşur. Parçanın parametrelerini ve özelliklerini, tablo aracılığıyla kontrol edebildiğiniz bu yöntemle; tasarım bilgilerinin tasarım takımları arasında paylaşımı olanaklı olmaktadır.

Parça Ailelerinin Yayınlanması Parça ailelerinin yayınlanması iki aşamadan oluşur: Akıllı parçaların oluşturulması ve bunların çizime yerleştirilmesi.

Parçaların oluşturulması aşamasında, parçanın tasarımı ve olası tüm sürümlerinin bir tablo aracılığıyla tanımlanması gerçekleştirilir. Farklı sürümlerden oluşan bir parça için terim olarak “iPart Factory” (Akıllı Parça Fabrikası) adı kullanılır.

Parçaların çizime yerleştirilmesi aşamasında, “iPart Factory”den istenen parça sürümü seçilir ve seçilen bu sürüm ile parça çizime yerleştirilir.

İki farklı tür “iPart Factory” vardır:

• Standart: Burada parçalar, çizime yerleştirilirken değiştirilemezler.

• Özel: Parçalar çizime yerleştirilirken, bazı parametreleri değiştirilebilir. Ayrıca bunları çizime yerleştirdikten sonra, üzerinde ek unsurlar da tanımlayabilirsiniz.

Bir “iPart Factory” tanımlamak için, izlenecek adımlar şunlardır:

• Yeni ya da varolan bir standart parça ya da sac metal çizimi ile başlayın.

• Tasarımızın değişecek olan bölümüne karar verin.

• “iPart Author” (Akıllı Parça Tanımlayıcısı) ile parçanızın değişik sürümlerini bir tablo yardımıyla oluşturun.

• Parçayı kaydedin. Bu parça “iPart Factory” olarak otomatik bir şekilde kaydedilir.

Akıllı parçaların bir montaj dosyasına yerleştirilmesinde ise şu adımlar uygulanır.

• Yeni ya da varolan bir montaj dosyası ile başlayın.

• “Place Component” komutunu kullanarak bir akıllı parça seçin.

• Yerleştirme sırasında çıkan diyalog kutusu yardımıyla seçeceğiniz parçanın sürümünü işaretleyin.

• Parçayı çizimde istenen yere yerleştirin.

“iPart Author” (Akıllı Parça Tanımlayıcısı)

“iPart Author”, bir parçanın akıllı parçaya dönüştürülmesi ve değişik sürümlerinin oluşturulması amacıyla kullanılır. “iPart Author” komutuna ulaşmak için TOOLS menüsünün altından “Create iPart”ı çalıştırın.

Komutu çalıştırdığınızda, iPart Author diyalog kutusu açılır:



iPart Author diyalog kutusunda şu bölümler yer alır:

• “Parameters”: Parçanın tanımlanmasında kullanılan tüm sistem ve kullanıcı tanımlı parametreler listelenir.

• “Properties”: Parçanın tüm fiziksel, özel, proje ve özet bilgilerini içerir.

• “Suppression”: Parçanın farklı sürümlerinde unsurlarını gizlemek için kullanılan bölümdür.

• “iMates”: Parça için tanımlı olan akıllı çakıştırmaları içerir.

• “Work Features”: Parçanın çalışma unsurlarını içerir.

• “Threads”: Parçada tanımlı olan diş açma unsurlarını içerir.

• “Other”: Kullanıcı tanımlı özel tablo bilgileri tanımlamak için kullanılır.

Diyalog kutusunda, her bölüm için sağ tarafta bir liste yer alır. Bu listede, tablo aracılığıyla parçanın hangi parametrelerinin, unsurlarının, özeliklerinin ve kullanıcı tanımlı bilgilerin kontrol edildiği yer alır. Ayrıca, parçanın sürümlerinde kriter alınacak olan parametreler burada görülebilir. Bu kriterler arasında hiyerarşik sıralamalar da yapılabilir.

Diyalog kutusunun alt tarafında ise parçanın sürümleri bulunmaktadır. Her sürüm için bir sıra tanımlanır ve bu sırada o sürümün parametrelerinin alacağı değerler girilir.

Bir parça ailesinin ilk sürümünü tanımlamak için, sol taraftaki listeden bir özellik/parametreyi seçin ve tuşunu işaretleyin. Seçtiğiniz özellik/parametre sağ taraftaki listeye eklenir ve bir sıra açılır.

Eklediğinizde herbir özellik/parametre için tablo bölümünde yeni bir kolon açılır.

Eğer tablo üzerindeki sıra numarasının yazdığı alana ya da bir hücre üzerine gelir ve sağ tuşa basarsanız tablo sıraları ile ilgili yeni seçenekler açılır:

“Insert Row” ile parça için yeni bir sürüm tanımlanır. “Delete Row” ile varolan bir sürüm silinir. “Set As Default Row” ile seçilen sıra parça yerleşiminde varsayılan olarak alınır.

“Custom Parameter Column/Cell” için aşağıya bakınız. “Delete Column” ile seçilen kolon silinir.

Eğer kolon ismini gösteren alana gelir ve sağ tuşa basarsanız, bu sefer de kolonlar ile ilgili özellikler listelenir:

En alttaki seçenekler, parametrelerde kullanılmaz. Sadece ilgili özelliği seçip, bir kriter olarak tanımladığınızda kullanılabilir. Örneğin, “Properties” bölümünde, “Physical”in altından “Material” seçtiğinizde, o kolonu işaretleyip, kolonu bir malzeme kolonu olarak tanımlayabilirsiniz.

Şimdi de tabloda değerlerin nasıl değiştirildiğine bakalım.

Parçanın bir parametresi ise değiştirmek istediğiniz, ilgili hücreye gelip o parametre için yeni bir değer girmeniz yeterlidir. Birimlere dikkat etmenizi öneririz. Standart biriminizden farklı bir birim kullanacaksanız, hücreye birimi de yazın.



“Suppression” bölümü için hücrelerde kullanılabilecek iki seçenek vardır: “Compute” (Hesapla) ve “Suppress” (Gizle). Eğer seçtiğiniz unsuru gizleyecekseniz, o hücreye “Suppress” yazın.

Şimdi de kriterlerin hiyerarşik olarak nasıl sıralanabileceğini görelim.

Autodesk Inventor’da kriterler için “Key” terimi kullanılır. Her bir akıllı parça bir tane temel kritere sahip olmak zorundadır. Temel kriter, parçanızın sürümünü tanımlamak için kullandığınız bir anahtardır. Bundan sonra tanımlanan diğer kriterler, ikincil olanlardır.

Bir kriter tanımlamak için, istenen parametrenin/özelliğin yanındaki anahtar ikonunu tıklayın.

“1” numaralı olan parametre/özellik temel kriter anlamına gelir. Bundan sonrakiler ikincil kriterlerdir.

Bu temel işlemlerden sonra, “OK” ile diyalog kutusunu kapattığınızda, akıllı parçanız tanımlanmış demektir. Akıllı parça için tanımladığınız farklı sürümler, “iPart Factory” olarak saklanır, tablonun içeriği Microsoft Excel tablosu içerisine aktarılır Browser penceresinde özel bir ikon oluşur.

Aktif olan sürümün yanında bir “çek” işareti bulunur. Eğer farklı bir sürümü aktif duruma getirmek istiyorsanız, o sürüme çift tıklamanız yeterlidir.

Eğer, “Table” ikonunu işaretleyip, sağ tuşa bastığınızda, tablo ile ilgili komutlar çıkar:

“Delete” tabloyu siler. “Edit Table” sizi iPart Author diyalog kutusuna sokar ve düzenleme işlemi yapmanızı sağlar. “Edit via Spread Sheet” ise, Microsoft Excel tablosunu açar ve tabloyu düzenleme olanağı verir. Microsoft Excel içinde formüller vb. tanımlayabilirsiniz.



Özel “iPart Factory”

Yukarıda, “iPart Factory”lerin standart ve özel olabileceğinden bahsetmiştik. Özel ne demek, şimdi de ona bakalım.

Yeniden iPart Author diyalog kutusuna dönelim. Burada bir kolon seçip, sağ tuş menüsünden “Custom Parameter Column” işaretleyin. Seçtiğiniz kolon özel bir parametre olarak tanımlanmış oldu. Özel parametre demek parçanın çizime yerleştirilmesi sırasında bunun değerinin sizin tarafınızdan saptanması demektir. Parça yerleştirme kısmında buna yeniden döneceğiz.

Eğer, bir kolonu özel parametre olarak tanımladıysanız, parça yerleşimi sırasında dikkate alınmak üzere sınır değerleri de girebilirsiniz (“Specify Range for Column” komutu ile). Dolayısıyla kullanıcılar, o parçanızı çizime yerleştirirken, bu değerler arasında kalan bir değeri seçebilirler. Bu sınırlar dışındaki değerler ise seçilemez.

Akıllı Parçanın Çizime Yerleştirilmesi

Akıllı parçaları çizime yerleştirirken, karşınıza bir diyalog kutusu çıkar.

Bu diyalog kutusunda, çizime yerleştirilecek akıllı parçanın sürümü seçilir. Ayrıca, yukarıdaki diyalog kutusunda gördüğünüz gibi, akıllı parçada tanımlanan özel parametreler için de değer girilir (sol taraftaki bölümden).



Akıllı Unsurlar (“iFeatures”) “iFeatures”, bir ya da birden fazla unsurun ayrı bir dosyaya kaydedilmesi ve başka tasarımlarda kullanılmasıdır. Akıllı unsurları, herhangi bir eskiz unsurundan yola çıkarak tanımlayabilirsiniz. Eskiz unsurunu bağlı olan diğer unsurlar da akıllı unsur yapısı içinde yer alır. Akıllı unsuru oluşturduktan ve kaydettikten sonra, diğer parça tasarımlarında da kullanabilirsiniz.

Aşağıdaki şekil bir akıllı unsurun kullanımına güzel bir örnektir. Buradaki kesme, ayrı bir dosyada akıllı unsur olarak saklanmış ve başka bir parçada kullanılmış durumda. Bu şekilde IDE olarak saklandıktan sonra tüm parçalarda kullanılabilir.

Akıllı unsurlar, IDE uzantılı dosyalar olarak kaydedilir. Akıllı unsurları IDE olarak kaydettikten sonra, bunları açıp düzenleme işlemleri yapabilirsiniz.

Akıllı unsurlar kendi IDE dosyalarında aşağıdaki düzenleme işlemleriyle değiştirilebilir:

• Parametre isimleri düzenlenir,

• Konumlandırma için kullanılan geometriler değiştirilebilir,

• Akıllı unsurun ismi değiştirilebilir,

• Parametrelerin limitleri düzenlenebilir

• Yerleştirme yardımı eklenebilir.

Akıllı unsur bir parça üzerine yerleştirildikten sonra ise, aşağıdaki düzenleme araçlarıyla değiştirilebilir:

• Parametreler değiştirilebilir,

• Akıllı unsurun yerleşeceği farklı bir yüzey seçilebilir,

• Akıllı unsur döndürülebilir,

• Akıllı unsurun yeri değiştirilebilir,

• Akıllı unsurun eskizi değiştirilebilir.

IDE dosyasında yapılan değişiklikler, daha önce parçalarda kullanılmış olan akıllı unsurları etkilemez; aynı şekilde parçaya yerleştirilmiş olan akıllı unsurlar üzerinde yapılan değişiklikler, bu akıllı unsurun IDE dosyasına yansıtılmaz.

Bir akıllı unsuru parçaya yerleştirmek için, IDE dosyası seçilir ve ilk olarak akıllı unsurun yerleşeceği düzlem tanımlanır. Buradaki konumu ve yerleşim açısı girilir. Parametreler ayarlanır ve akıllı unsur parça üzerine yerleşir.

Bir Akıllı Unsurun Tanımlanması Akıllı unsuru tanımlamak için, bu unsurunun geometrisinin önceden oluşturulması gerekir. Örnek olarak aşağıdaki şekli alalım.



Şekildeki kanalı tanımladıktan sonar, bunu akıllı bir unsur olarak kaydedip, tüm parçalarda kullanabiliriz. Bunun için, öncelikle, TOOLS menüsünün altından “Extraxt iFeature” komutunu çalıştırın.

Karşımıza Create iFeature diyalog kutusu çıkar. İlk olarak kaydedilecek olan unsur ya da unsurların seçilmesi gerekir. Bunun için, parçanın üzerinden ya da Browser penceresinden istenilen unsuru işaretleyin. İşaretleme işleminden sonar o unsuru oluşturan tüm parametreler, ölçüler, referans düzlemleri/kenarları, “Selected Features” altında listelenir.

Buradaki temel mantık, unsurun hangi ölçüleri değiştirilecekse, yani, unsur çizime yerleştirilirken kullanıcı tarafından hangi ölçüler saptanacaksa, bunların seçilmesi ve “Size Parameters” altına alınmalarıdır. Örneğin, bu örnekte, unsurun yükseliğinin unsur çizime yerleştirilirken, kullanıcı tarafından değiştirileceğini varsayalım. Bu durumda, d4

parametresini seçin ve tuşuyla bunu “Size Parameters” altına yerleştirin.



Not: Akıllı unsurların tanımlanmasında parametrelerin kullanımı, istenen ölçülerin seçimini kolaylaştıracaktır.

İstenen parametreler bu şekilde seçilebilir. Bundan sonra, seçilen parametrelerin alacakları değerlerin tanımlanması gerekir.

“Size Parameters” altında d4 parametresi bulunur ve bunun “Value”, “Limit” ve “Enter Description” bölümleri tanımlanır. “Value”, o parametrenin akıllı unsur çizime yerleştirilirken alacağı değeri tanımlanır. Buraya istediğiniz değeri girebilirsiniz. İsterseniz, bu parametrenin alacağı değeri değişik şekillerde tanımlayabilirsiniz. “Limit” altında şu seçenekler bulunur:

“None”: “Value” altına girilen değer sabit olarak alınır. Yani, unsur çizime yerleştirilirken, buradaki parametre değeri alınır.

“Range”: İşaretlenen parametrenin sınır değerleri tanımlanır. Örneğin, parametremiz 10 mm ile 50 mm arasında olsun. Bu durumda, “Limit” altından “Range”in seçilmesi gerekir. Yeni bir diyalog kutusu açılır ve burada sınır değerleri tanımlanır:

“List” ile bir liste tanımlanır. Yeni bir diyalog kutusu açılır ve burada o parametrenin alacağı değerler girilir. Dolayısıyla, kullanıcı bu akıllı unsuru parça üzerine yerleştirilirken, yükseklik için bu değerlerden birini seçer.

“Prompt” altında, ölçü tanımlanırken çıkacak olan yazı tanımlanır.

“Position Geometry” altındaki bilgiler ise, akıllı unsurun yerleştirilmesi ile ilgili parametreleri tanımlar. Bu örneğimizde, bizden unsurun yerleşeceği düzlem istenir.

“Save” ile akıllı unsur kaydedilir. Akıllı unsurun yeri ve ismi tanımlanır ve akıllı unsur IDE uzantılı olarak kaydedilir.



Akıllı Unsurun Çizime Yerleştirilmesi Şimdi de bir akıllı unsurun çizime nasıl yerleştirildiğine bakalım. Bunun için, ilk olarak Autodesk Inventor panelinden “Insert iFeature” komutunu çalıştırın.

“Insert iFeature”

Yeni bir diyalog kutusu açılır ve ilk önce size hangi akıllı unsurun yerleştirileceğini sorar.

“Browse” ile istenen akıllı unsur seçilir.

İlk olarak akıllı unsurun konumlandırılması gerekiyor. Akıllı unsuru hangi düzleme yerleştirmek istiyorsanız, o düzlemi bu aşamada işaretleyin.

Bundan sonraki aşama, unsurun bu düzlemdeki konumunu ve yerleşim açısını tanımlamaktır. Bunu ister diyalog kutusundan ister doğrudan parça üzerinden yapabilirsiniz. Konumunu ayarlamak için, ekrandaki “+”ya benzer sembolü işaretleyin ve fareniz ile konumu tanımlayın. Yerleşimi saptamak için farenin sol tuşuna basın; açı için diğer sembolü seçmeniz gerekir.



Diyalog kutusundan “Next” ile devam ederseniz, bundan sonraki aşama parametre değerinin girilmesidir.

Değeri tanımlama şeklinize bağlı olarak (“Range”, “List” ya da “None”) bir değer girin.

“Next” ile devam edin.

“Activate Sketch Edit Immediately” seçeneği, akıllı unsurun çizime yerleştirilmesinden hemen sonra otomatik olarak o unsurun eskizine girmenizi sağlar. Diğer ise, unsuru parçaya yerleştirir ve eskizi aktif duruma getirmez.

“Finish” ile akıllı unsur parça üzerine yerleştirilir.



Akıllı Unsur için İkon Yaratmak Akıllı unsur dosyasını (IDE uzantılı) açarak, bunun için özel bir ikon tanımlayabilirsiniz. Bir daha sefere, bu akıllı unsuru modele yerleştirmek istediğinizde, kendi özel ikonu ile görünür.

İlk olarak, ikonunu değiştirmek istediğiniz akıllı unsur dosyasını açın. Daha sonra, FILE menüsünün altından “Change icon” komutunu çalıştırın.

Edit Icon diyalog kutusu açılır. Burada, yeni ikonu oluşturun.

Değişiklikleri kaydedin. Akıllı unsur dosyasını da kaydederek çıkın.



Unsur Kütüphanesi Autodesk Inventor, hazır tanımlı ve sıklıkla kullanılan unsurlardan oluşan bir unsur kütüphanesi içermektedir. Unsur kütüphanesine Inventor panelindeki “Place Feature from Content Center” komutuyla ulaşabilirsiniz.

“Place Feature from Content Center”

Unsur kütüphanesi, parça tasarımında sıklıkla kullanılan unsurlardan oluşur. Bu kütüphaneye kendi unsurlarınızı da ekleyebilir ve tüm tasarımlarda kullanabilirsiniz. “Place Feature from Content Center” komutu ile aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Kütüphaneden Unsur Yerleştirmek

“Content Center” komutu ile açılan kütüphaneden, unsur tipi seçerek, bunları parçalar üzerinde kullanabilirsiniz. Kütüphanedeki unsurlar, akıllı unsur yapısındadır ve bu şekilde çizime yerleştirilir. İlk olarak unsur tipini seçin. Daha sonra sağdaki pencereden, katı model ya da kesme işlemi olarak unsur özelliğini tanımlayın. Buradaki ikona çift tıkladığınızda, boyutları girebileceğiniz bölüm açılır:



Unsur tipine bağlı olarak boyutlar tanımlanır ve “Insert” düğmesi ile parça üzerine yerleştirilir. Yerleştirmenin ilk adımında, unsur özelliğine bağlı olarak yüzey ya da düzlem işaretlenir.

Düzlem tanımından sonra, unsurun boyutlarını ve yerini 3B tutamak noktalarını kullanarak göstermeniz gerekiyor. Burada önceki bölümde bahsettiğimiz 3B tutamak yöntemiyle boyut değişikliğini kullanıyoruz. Tanımlama işleminden sonra sağ tuş menüsünden “Done” komutu ile unsur parçaya yerleştirilir.

Browser penceresine dikkat ederseniz, işlem bir unsur işlemi olarak parçaya yerleşmiştir. Dolayısıyla, bu unsuru istediğimiz gibi ve bildiğimiz unsur düzenleme yöntemleriyle değiştirebiliriz.



Alıştırma 1: Parametrelerin Kullanımı


Parametrelerin kullanımı, tasarım sürecini hızlandıran ve kolaylaştıran özelliklerdendir. Biz de bu ilk alıştırmamızda, Autodesk Inventor ile parametreleri nasıl kullanabileceğimize ve bunun bize sunduğu yararlara bakacağız.

1. Bölüm 06 dizini altından 06_Parametre.ipt dosyasını açın.

Bu dosyada, sadece bir eskiz tanımlanmış durumda; bu eskizi ölçülendireceğiz ve parametreler tanımlayacağız.

2. İlk olarak eskiz ortamına ulaşmak için, Browser penceresindeki “Sketch1” ikonunu çift tıklatın.

3. Böylece ölçülendirmeye başlayabiliriz. Şekli aşağıda gösterildiği gibi ölçülendirin.



4. Şimdi parametreler konusuna gelebiliriz. Bunun için, “Standard” araç çubuğundan “Parameters” komutunu çalıştırın.

5. Parameters diyalog kutusu açılır. Bu diyalog kutusunda ilk olarak, “Model Parameters”

latındaki d ile başlayan parametre isimlerini değiştireceğiz. 100mm’lik ölçünün ismi “Yükseklik”, 12.5mm’lik ölçünün ismi “UzunlukC” ve 6.8mm’lik ölçünün ismi de “Kalınlık1” olsun. Ayrıca, diğer 6.8mm’lik ölçü için, “Equation” altına “Kalınlık1” girin. Aynı şekilde, 1.75mm’lik ölçüleri de birbirinin cinsinden ifade edin.

6. “Done” ile diyalog kutusunu kapatın.

7. Herhangi bir ölçünün üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden “Show Expression” komutunu seçin. Eskiz üzerindeki ölçüler, denklemler olarak ifade edilir:



8. Yeniden “Standard” araç çubuğundan “Parameters” komutunu çalıştırın.

9. Şimdi de kullanıcı tanımlı parametreler tanımlayacağız. Bunun için, diyalog kutusundan “Add” düğmesini işaretleyin.

10. Aşağıda gösterilen parametreleri tanımlayın. Burada G_NG parametresine dikkat edin. Bunun birimi yok; o yüzden “ul” (unitless-birimsiz) olarak ifade edilmiş durumda. Birimi değiştirmek için, G_NG parametresinin “Unit” hücresine sol tuş ile tıklayın ve listeden “Unitless” işaretleyin.

“Done” ile işlemi bitirin.

11. Şimdi de, bazı matematiksel ifadeler tanımlayım. Çizim ekranı üzerinde, d19=1.75 ölçüsüne çift tıklayın. Ölçü kutucuğu çıkar. Bu kutucuğa G_NG*UzunlukC yazın.

12. Kutucuktaki yeşil çek işaretine tıklayın.

13. Çizim ekranı üzerinde, d14=25 ölçüsüne çift tıklayın. Ölçü kutucuğu çıkar. Bu kutucuğa Genişlik/2 yazın.


15. Çizim ekranı üzerinde, d15=2.25 ölçüsüne çift tıklayın. Ölçü kutucuğu çıkar. Bu kutucuğa Kalınlık/2 yazın.





18. Şimdi, bu profile derinlik vereceğiz. Bunun için Autodesk Inventor panelinden “Extrude” komutunu çalıştırın.

19. “Distance” altına “Derinlik” yazın ve “OK” ile devam edin.

20. Bazı yuvarlamalar ekleyelim. Autodesk Inventor panelinden “Fillet” komutunu çalıştırın.

Aşağıda gösterilen dış kenarları işaretleyin ve diyalog kutusunda “Radius” altına “RadyusER” yazın. “OK” ile devam edin.

21. Son olarak iç kısımları yuvarlayacağız. Inventor panelinden “Fillet” komutunu yeniden

çalıştırın. Aşağıda gösterilen iç kenarları işaretleyin ve diyalog kutusunda “Radius” altına “Radyus” yazın. “OK” ile devam edin.



22. Şimdi de, parametreler ile biraz oynayalım. “Parameters” komutunu çalıştırın ve diyalog kutusundaki parametrelerde aşağıdaki değişiklikleri yapın.

• Yükselik=140

• Genişlik=66

• Kalınlık=5.7

• Kalınlık1=8.6

• UzunlukC=16.5

• Radyus=5.7

• RadyusER=3.4

• Derinlik=20


23. “Command” araç çubuğundan “Update” düğmesine basın. Parçamızın parametreleri değişti.




Alıştırma 2: Akıllı Parçalar Bu alıştırmada, varolan bir parçayı akıllı parça durumuna getireceğiz ve daha sonra bir

montaj dosyası içerisine yerleştireceğiz.

1. 06_Akilli_Parca.ipt dosyasını açın.

2. TOOLS menüsünün altından “Create iPart” komutunu çalıştırın.

3. Kaşımıza iPart Author diyalog kutusu çıkar. Bu diyalog kutusundaki “Hole1” unsurunun yanındaki “+” işaretini tıklayın:

Dikkat ederseniz, her bir unsur için, model parametreleri ve bunların değerleri görüntülenir. Ayrıca, “Hole1” altında bulunan delik çapı, otomatik olarak sağ taraftaki listeye aktarılır (kullanıcı tanımlı parametreler ve isimleri değiştirilmiş model parametreleri otomatik olarak tanınır) ve alt taraftaki tabloda görüntülenir.

4. “Cap” parametresini bir temel kriter olarak tanımlamak için, sağdaki listede, “Cap” parametresinin yanında bulunan anahtar resmine sol tuş ile tıklayın.

5. Akıllı parçanın malzeme özelliğini de kontrol etmek istiyoruz. Bunun için, diyalog

kutusundaki “Properties” bölümüne gelin. “Physical”ın yanındaki “+” işaretini tıklayın ve “Material”ı çift tıklayın.

Böylece malzeme de alttaki tabloya yerleşir. Şu anda, modelin malzemesi alüminyum olarak gözüküyor.



6. “Material” özelliğini de ikincil kriter olarak tanımlayacağız. Bunun için, “Material” parametresinin yanında bulunan anahtar resmine sol tuş ile tıklayın.

7. Alttaki tabloda “Material” kolonunu malzeme kolonu olarak tanımlamak için, “Material” yazan bölüme gelin sağ tuş menüsünden “Material Column” seçin.

8. Üçüncü bir parametre daha tanımlayalım. Bu kullanıcı tanımlı bir parametre olacak ve

parçanın ismini içerecek. Bunun için diyalog kutusunda, “Other” bölümüne gelin. Sağ taraftaki listede, “Click here to add value” yazan yere tıklayın ve “Parçaİsmi” yazın.

9. Malzeme kolonunda olduğu gibi, son yerleşen kolonu dosya ismi kolonu olarak tanımlamak

için, “Parçaİsmi” yazan bölüme gelin sağ tuş menüsünden “File Name Column” seçin.

10. İlk akıllı parça sürümünün dosya ismini tanımlamak için, “Parçaİsmi” kolonunun ilk

hücresine gelin ve “Büyük-Alüm” yazın.

11. Bu akıllı parçamız üç farklı delik çapı ve iki farklı malzemeden oluşacak. Bunlardan ilk

üçünü, buradaki diyalog kutusunda tanımlayacağız; diğerlerini de Microsoft Excel ile.

Dolayısıyla, ilk olarak sıranın üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden “Insert Row” seçin.



12. Aynı şekilde diğer sırayı da tanımlayın. Her bir sıradaki değerleri, aşağıda gösterildiği gibi doldurun.

Burada, yeşil arka plan rengi ile gösterilen satır “default” satırdır.

13. “OK” ile parçayı bir akıllı parçaya dönüştürün.

14. Şimdi Browser penceresindeki “Table”in yanındaki “+” işaretine basarsak, şunları göreceğiz.

Aktif olan sürümün yanında “çek” işareti vardır.

15. Şu anda sadece alüminyumdan oluşan parçalar var. Aynı parçanın bakır olan sürümlerini de tanımlamak için, bu sefer Microsoft Excel tablosunu kullanacağız. Bunun için, Browser penceresinde “Table” seçeneğini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit via Spread Sheet” seçin.

16. Microsoft Excel tablosu açılır. Microsoft Excel tablosunu aşağıdaki gibi doldurun.

17. Microsoft Excel’de “File” menüsünün altından “Close and return to iPart” komutunu seçin ve

Microsoft Excel’i kapatın.

18. Şimdi yeniden Browser penceresine bakarsak, herbir farklı çap için, iki malzeme tanımlanmış olduğunu görürüz.

19. Aktif sürümü değiştirmek için, aktif duruma getirmek istediğiniz sürümü işaretleyin ve sağ

tuş menüsünden “Compute Row” komutunu çalıştırın.



20 Akıllı parçayı kaydetmek için, “Save” komutunu kullanın ve bir isim verin.

Akıllı Parçaların Çizime Yerleştirilmesi

1. 06_Montaj.iam dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Place Component” komutunu çalıştırın.

3. Bir önceki alıştırmada oluşturduğumuz akıllı parçanın dosyasını seçin ve “Open” ile devam edin.

4. Aşağıda gösterildiği gibi, çapı 8.1mm ve alüminyum olan akıllı parçadan 2 adet çizime yerleştirin.

5. Aynı yöntemi kullanarak, çapı 6.1mm ve bakır olan akıllı parçadan da 2 adet çizime yerleştirin. Çap ve malzeme bilgilerini seçmek için, Place Standard iPart diyalog kutusu açıldığında, “Value” altındaki ilgili parametreleri tıklatarak, listeden seçim yapın.



6. Parçaları aşağıdaki gibi çizime yerleştirmiş oldu.

7. Çizime yerleştirilmiş olan akıllı parçaların sürümlerini değiştirmek için, Browser

penceresinden değiştirmek istediğiniz akıllı parçaya gelin ve istediğiniz sürümü seçerek sağ tuş menüsünden “Change Component” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunu “OK” ile geçin.

8. Modelimizin son hali aşağıdaki gibi olacaktır:




Alıştırma 3: Akıllı Unsurlar Şimdiki alıştırmamız akıllı unsurlar ile ilgili. U-şeklindeki bir unsuru akıllı unsure olarak

tanımlayacağız; böylece bu şekli tüm modellerde kullanabileceğiz.

1. 06_Akilli_Unsur1.ipt dosyasını açın.

2. Bu modelde görmüş olduğumuz U-şeklinde unsuru ve üzerindeki delikleri akıllı unsure

olarak tanıtacağız. TOOLS menüsünün altından “Extraxt iFeature” komutunu çalıştırın.

3. Akıllı unsur tanımına dahil edilecek unsurların seçilmesi gerekiyor. Bunun için Browser penceresinden “Extrusion5” unsurunu işaretleyin. Bu unsura bağlı unsurlar da otomatik olarak seçilir. Diyalog kutusuna bakarsak, “Selected Features” altında, seçili unsurlar ve “Size Parameters” altında, bazı parametreler görürüz.

Bu unsurların tanımlanması sırasında, model parametrelerine farklı bir isim verdiğimiz için, bunlar otomatik olarak “Size Parameters” altına yerleşir. Bu durum, kullanıcı tanımlı parametreler için de geçerlidir. Eğer, model parametrelerine farklı biri isim vermemişseniz ya da kullanıcı tanımlı parametreler kullanmamışsanız, bu bölüm otomatik olarak doldurulmaz. Bu yüzden, parametreler ile çalışmak akıllı unsur işlemlerini daha da kolaylaştırır.

4. Parametre listesinde görülen “Cap” parametresi, “Kalınlık” parametresine bağlı olduğu için,

bunu kaldırabiliriz. Bunun için, “Cap” parametresini işaretleyin ve düğmesine basın.

5. Şimdi, parametreler için, bazı kriterler tanımlayabiliriz. “Uzunluk” parametresi 20mm ile 30mm arasında değişecek. Bunu tanımlamak için, “Limit” altından “None” olarak gözüken yere tıklayın ve listeden “Range” seçin.



6. “Uzunluk” parametresini sınır değerlerini tanımlayabileceğimiz diyalog kutusu açılır. Bu diyalog kutusunu aşağıdaki gibi oldurun:

7. “Kalınlık” parametresinin değeri bir listeden seçilecek. Bunun için, “Limit” altından “None”

olarak gözüken yere tıklayın ve listeden “List” seçin.

8. Açılan diyalog kutusuna “Kalınlık” parametresinin alabileceği değerleri girebiliriz. Aşağıdaki gibi diyalog kutusunu doldurun ve “OK” ile devam edin:

9. “Yukseklik” parametresi için de, “Range” seçeneğini kullanarak, 8mm ile 15mm arasında

sınır değerleri tanımlayın.

10. “Save” ile akıllı unsuru kaydedin. “U-SLOT” gibi bir isim verebilirsiniz.

Akıllı Unsurun Çizime Yerleştirilmesi

1. 06_Akilli_Unsur2.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelindeki, “Insert iFeature” komutunu çalıştırın:

3. Diyalog kutusunda “Browse” ile daha önce tanımladığımız “U-SLOT” akıllı unsurunu seçin.

4. İlk olarak akıllı unsurun yerleşeceği düzlemi işaretlememiz gerekiyor. Aşağıda gösterildiği gibi, parçanın ön yüzeyini işaretleyiniz.



5. Şimdi parçanın tam yerini ve yerleşim açısını tanımlayabiliriz. Yeri tanımlamak için, “+” gibi

görünen sembolü seçin ve akıllı unsurun yerini imleç ile işaretleyerek saptayın.

Yaklaşık olarak yüzeyin ortalarına yerleştirin.

6. Akıllı unsurun yerleşim açısı ise olduğu gibi kalacak.

7. Insert iFeature diyalog kutusunda “Next” ile devam edin.

8. Şimdi, akıllı unsurun boyutlarını tanımlamamız gerekiyor. Aşağıdaki gibi diyalog kutusunu doldurun:

9. “Finish” ile akıllı unsuru çizime yerleştirin.


BÖLÜM

07

Sac Metal Modelleme


252 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme

Sac Metal Modellemenin Temelleri Autodesk Inventor içinde sac metal modellerin tasarımı ayrı bir parça dosyasında gerçekleşir. Sac metal modelin dosya uzantısı bir parça dosyasıyla aynıdır (IPT). Yeni bir sac metal dosyası tanımlamak için “New” komutu ile açılan diyalog kutusunda “Sheet Metal” seçeneğini işaretleyin.

Sac metal modelleme parça modellemeye benzer; sadece özel komutlar vardır. Yine bir eskiz ile modellemeye başlanır ve unsur işlemleri ile model üç boyutlu hale getirilir.

Sac Metal Parametreleri Yeni bir sac metal dosyası açıldığında, ilk olarak modelde kullanılacak parametreler tanımlanır. Bunun için “Sheet Metal” panelindeki “Styles” komutu kullanılır:

“Styles”

Sheet Metal Styles diyalog kutusu açılır:

Burada sac metalin parametreleri tanımlanır. Parametreler tanımlandıktan sonra bunlar stil olarak kaydedilebilir ve listede görüntülenir. İstenildiği kadar stil oluşturulabilir. “Sheet” ile sac metal modelin malzemesi, kalınlığı ve açılım yöntemi tanımlanır. Eğer, açılım Kfactor’e göre olmayacaksa, bir bükme tablosu aracılığıyla değerler verilir. Bükme tablosu, TXT uzantılı bir yazı dosyasıdır.

“Bend” bölümünde bükme değerleri tanımlanır:


7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 253

“Corner” ise köşe işlemleri ile ilgili seçenekleri sunar:

Sac metal modelin parametreleri tanımlandıktan sonra bunlar kaydedilir ve modelde kullanılır. Modelleme sırasında bu stillere geri dönülerek istenen değişiklikler yapılır ve bunlar modele otomatik olarak yansır.



Sac Metallerde Eskiz Unsurları Parça modellemede olduğu gibi, sac metal modellerde de eskizler ile tasarıma başlanır. Eskizler, daha sonra, eskiz unsurları kullanılarak üç boyutlu hale getirilir. Sac metal modellemede iki eskiz unsuru vardır.

“Face” “Face” eskiz unsuru ekstrüzyona benzer; kapalı bir profil tanımlanır ve bu profil stillerde tanımlanmış olan kalınlığa getirilir.

“Face”

Eskiz tanımlandıktan sonra, “Face” komutu çalıştırıldığında Face diyalog kutusu açılır:

Burada, sac durumuna getirilecek olan profil ve ofset yönü tanımlanır. Diğer unsur işlemlerinde göreceğiniz gibi, burada da “Unfold Options” ve “Bend Relief Options” adlı iki bölüm bulunmaktadır. Bu bölümler, tanımladığınızda unsur için, stillerde girdiğiniz seçenekleri değiştirmenizi sağlar.

“Contour Flange” Bu eskiz unsurunda, açık uçlu bir eskiz tanımlanır ve buna hem derinlik hem de kalınlık verilir. Bu eskiz sacın konturunu tanımlar. Eskizlerde doğru ve yaylar kullanabilirsiniz; ancak açılımın doğru alınabilmesi için, yay ile doğru parçaları birbirine teğet olmalıdır.



“Contour Flange”

Komutun çalıştırılmasından sonra Contour Flange diyalog kutusu açılır:

Bu diyalog kutusunda, kesiti tanımlayan kontur seçilir; “Distance” ile derinlik tanımlanır. Sacın kalındığı, stillerde tanımlandığı gibidir. Eğer, farklı doğru parçaları var ise, büküm yerlerinde, yine stillerdeki değere göre, yuvarlamalar otomatik olarak oluşturulur.

“Shape” altındaki “Edge” seçeneği ise, sac metal modelin bir kenarı boyunca konturun süpürülmesini sağlar.



Diğer Unsur İşlemleri Sac metal modellere özgü olan diğer unsur işlemleri ise şunlardır:

“Cut” (Kesme) Bir eskiz tanımlanır ve buna göre sac model kesilir.

“Cut”

Eskiz oluşturulduktan sonra, Cut diyalog kutusu açılır.

Not: Eskiz oluşturma yöntemleri, parça modelleme ile aynıdır; önce eskiz düzlemi tanımlanır, sonra da eskiz geometrisi.

“Profile” ile kesit seçilir ve istenen yönde kesme gerçekleştirilir. “Cut Across Bend” ise, kesme işleminin bükülmüş yerleri etkilemesi durumunda kullanılır. Buna göre, kesit bükmeyi dikkate alarak parçayı keser.

“Flange” (Flanş) Modelin işaretlenen kenarına flanşlar eklemek için kullanılır.

“Flange”

Komutun çalıştırılmasından sonra Flange diyalog kutusu açılır:



Parçanın bir kenarı işaretlenir; uzunluk ve açı tanımlanır. Eğer flanş, seçilen kenarın tümüne uygulanmayacaksa, diyalog kutusundaki alt özellikler açılır ve buradan istenen seçenekler seçilir.

Varsayılan değer “Edge”dir. Flanş seçilen kenar boyunca uygulanır. “Width” ile bir noktadan ofset ve flanşın genişliği tanımlanır. “Offset”te ise, flanş iki kenardan belirli uzaklıklar ile oluşturulur.

“Bend Tangent to Side Face” seçeneği ise, bükmenin yan yüzeye teğet olacağını tanımlamak için kullanılır.

“Hem” (Kıvırma) Değişik şekillerde kıvrımlar elde etmek için kullanılır.

“Hem”

Hem diyalog kutusu açılır:



Sac metal modelin bir kenarı seçilir. “Type” ile istenen biçim işaretlenir. Değişik biçimler bulunmaktadır:

Diyalog kutusundaki alt özellikler sayesinde, flanş unsurunda olduğu gibi, kıvrımların tüm kenar boyunca değil de,

belirli bir genişlikte tanımlanması sağlanır. Kenar boyunca olmayacaksa, ile büküm yerlerindeki boşluk tanımlanır. Flanş özelliği ile aynıdır.

“Apply” ya da “OK” ile kıvırma modele uygulanır.

“Fold” (Katlama) Bir doğru parçası kullanılarak, sac metal model istenen açı ile katlanır.

“Fold”

İlk önce katlama doğrusunun bir eskiz olarak tanımlanması gerekir. Bundan sonra komutun çalıştırılmasıyla Fold diyalog kutusu açılır.



Katlama doğrusu “Bend Line” ile işaretlenir. Katlamanın yönü ve açısı tanımlanır. “Location” altında, katlamanın tipi saptanır. “Centerline of Bend” seçildiğinde, katlama doğrusu merkez olarak, “Start of Bend” ile katlama doğrusu bükülmenin başlangıcı olarak, “End of Bend” ile de sonu olarak alınır.

“Corner Seam” (Köşe İşlemleri) Bu komut ile köşe işlemleri yapılır.

“Corner Seam”

Komutun çalıştırılmasından sonra Corner Seam diyalog kutusu açılır:



İlk olarak köşe işlemlerinin yapılacağı kenarların seçilmesi gerekir. “Seam” altında köşelerin nasıl kırpılacağı saptanır.

“Corner Rip” ise köşelerin yırtılmasıdır. Burada sadece köşeyi oluşturan tek bir kenar seçilir ve seçeneklere göre kenar yırtılarak köşe oluşturulur.

“Bend” (Bükme) İki sac metal yüzeyi arasını doldurmak için kullanılır. Yüzeyler birbirine dik ya da paralel olabilir.

“Bend”

Komutun çalıştırılmasından sonra Bend diyalog kutusu açılır.

Farklı iki yüzeyin kenarları işaretlenir. Seçeneklere bağlı olarak yüzeyler kırpılarak ya da uzatılarak araları doldurulur. “Radius” ile bükmenin yuvarlama yarı çapı tanımlanır. “Full Radius” ile seçilen yüzeylerin arası yarım bir daire ile doldurulur. Aşağıdaki örnek, “Full Radius” ile oluşturulan bükmeyi göstermektedir.



“90 Degree” seçeneğinde, 90 derecelik yeni bir yüzey ile seçilen yüzeylerin arası doldurulur:

Eğer sac yüzeyler birbirine paralel, fakat eş doğrusal değil ise, çift bükmeler yaratılabilir. “Fix Edges” ile kenarlar arasında yeni bir yüzey tanımlanır. Yüzeyler oldukları gibi kalır.

“45 Degree” ile de 45 derecelik bir bükme oluşturulur. 45 derecelik bükmeyi elde etmek üzere yüzeyler kırpılır ya da uzatılır.



“Punch Tool” (Baskı Aracı) Seçilen şekillerle baskılar oluşturmak için kullanılır. Baskı aracını kullanmadan önce, şeklin yerleşeceği merkezi tanımlayan bir merkez noktasını eskizde konumlandırmanız gerekir.

“Punch Tool”

Komuta girdiğiniz baskı şeklinin seçildiği bir diyalog kutusu açılır:

Baskıda kullanılan şekiller önceden tanımlanmış olan akıllı unsurlardır (iFeatures). “Browse” ile bunların yer aldığı dizin işaretlenir. Listeden de, bu dizin altında bulunan baskı şekillerinden istenen seçilir.

“Next” ile baskı şeklinin model üzerinde ön görünümü alınır.



“Angle” ile şeklin yerleşim açısı tanımlanır. “Next” ile devam ettiğinizde, şeklin tanımlanmış boyutları arasında seçim yapılır:

Parametreler değerler girilir ve “OK” ile şekil model üzerine yerleştirilir:

Diğer İşlemler Diğer işlemler ise parça modellemede olduğu gibidir; kısaca özetlersek:

“Hole”: Delik delmek için kullanılır.

“Corner Round”: Sac metal modelin köşelerini yuvarlamak için kullanılır.

“Corner Chamfer”: Sac metal modelin köşelerini pahlamak için kullanılır.



Alıştırma 1: Sac Metal Stilleri


Bu alıştırmada, sac metal stillerinin nasıl kullanılabileceğini ve sac metal modellerde akıllı unsurların kullanımını göreceğiz.

1. 07_Sac1.ipt çizimini açın.

2. Inventor panelinden “Styles” komutunu çalıştırın.

3. Diyalog kutusunda “New” düğmesine basın.

4. Yeni stil ismi olarak “Style List” bölümü altına “Alum 2mm” yazın.

5. Malzeme listesinden Alüminyum-6061 seçin.

6. Kalınlık olarak “Thickness” karşısına “2mm” yazın.

7. “Bend” bölümüne geçin.

8. “Radius” kısmına “Thickness * 2” yazın.

9. “Save” düğmesine basın ve yeni stili kaydedin.

10. Yeni stili aktif duruma getirmek için, “Active Style” listesinden “Alum 2mm” stilini seçin ve


11. Yeni sitilin özellikleri modele uygulanır:



12. Şimdi de bir flanş tanımlayalım. Inventor panelinden “Flange” komutunu çalıştırın.

13. Aşağıda gösterildiği gibi, ufak flanşın iç kenarını işaretleyin.

14. Diyalog kutusunda, flanşın uzunluğunu 40 mm olarak tanımlayın. Yönler ise aşağıda

gösterildiği gibi olacak:

15. “OK” ile flanşı tanımlayın.



Alıştırma 2: Köşe İşlemleri Autodesk Inventor, sac metal modellerin köşeleri ile ilgili araçlar sunmaktadır. Bu

alıştırmada, köşe işlemlerine bakacağız.

1. 07_Sac2.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Corner Seam” komutunu çalıştırın.

3. Diyalog kutusunda “Corner Rip” seçeneğini işaretleyin.

4. Modelin aşağıda gösterilen kenarlarını seçin (dış kenarlar seçilecek):

5. Diyalog kutusunda “OK” düğmesin basın. Birleşim yerleri açılmış oldu.

6. Modele aşağıda gösterildiği gibi döndürün.



7. Kenarları yuvarlamak için, Inventor panelinden “Bend” komutunu çalıştırın ve aşağıda

gösterilen kenarı işaretleyin.

8. “Apply” ile devam edin. Aynı şekilde üst ve alt kenarları da yuvarlayın:

9. Aynı şekilde, “Bend” komutu ile aşağıda gösterilen kenarlara da yuvarlamalar uygulayın:

10. Şimdi de, tanımladığımız bir yuvarlamayı, köşeye dönüştürebiliriz. Aşağıda gösterilen

yuvarlamayı, Browser penceresinden işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Change to Corner” komutunu çalıştırın.



11. Diyalog kutusunu “OK” ile geçin. Yuvarlama köşeye dönüşür:

12. Modelin açılımını almak için, Inventor panelinden “Flat Pattern” komutunu çalıştırın:




Alıştırma 3: Flanşlar Şimdi de Autodesk Inventor’un flanş özelliklerine bakalım.


2. Aşağıdaki yüzeyi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın:

3. “Line” komutunu çalıştırın. Aşağıda gösterildiği gibi, ilk nokta, eskizdeki dikey doğrunun bi

miktar yukarsında olacak:

4. Aşağıdaki gibi, geri kalan kısımları tamamlayın.

5. Sağ tuş menüsünden “Done” ile komuttan çıkın.

6. Yine sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” ile eskiz ortamından çıkın.

7. Inventor panelinden “Contour Flange” komutunu çalıştırın.



8. “Profile” olarak son çizilen eskizi işaretleyin. “Edge” ise aşağıda gösterilen kenar olacak.


10. Inventor panelinden “Flange” komutunu çalıştırın.

11. Kenar olarak aşağıda gösterilen kenarı işaretleyin.

12. Bu arada, “Relief Shape” bölümünün altından “Relief Shape” “None” olsun.

13. Flanş uzunluğu 20 mm ve yönü aşağıdaki gibi olacak:



14. Bu flanş tüm kenar boyunca uygulanmayacak. Bunun için, “More” düğmesine basın ve

“Type” altından “Offset” işaretleyin.

15. Sırasıyla aşağıda gösterilen noktaları işaretleyin.

16. Ofset miktarı olarak 5’er mm girin ve “OK” ile devam edin. Flanş modele yerleşir:

17. Inventor panelinden “Flange” komutunu çalıştırın.

18. Kenar olarak aşağıda gösterilen kenarı işaretleyin.

19. Flanş uzunluğu 15 mm olacak. “Flip Offset” düğmesine basarak, flaşın aşağıya doğru

uygulanmasını sağlayın.

20. Bu flanş da tüm kenar boyunca uygulanmayacak. Bunun için, “More” düğmesine basın ve “Type” altından “Width” işaretleyin.



21. Ofset değeri girilecek nokta olarak aşağıda gösterilen noktayı işaretleyin.

22. Ofset değeri 15 mm, kalınlık ise 20 mm olacak. “OK” ile devam edin.




Alıştırma 4: Bükmeler 1. 07_Sac4.ipt dosyasını açın.

2. Browser penceresinden “Face_Sketch”i seçin ve sağ tuş menüsünden “Visibility” komutunu

çalıştırın. Daha önceden çizilmiş olan eskiz görünür.

3. Inventor panelinden “Face” komutunu çalıştırın ve dikdörtgen profili seçerek, onu bir sac

durumuna getirin.

4. Modele aşağıdaki gibi bakın:

5. Inventor panelinden “Bend” komutunu çalıştırın ve aşağıda gösterilen kenarları işaretleyin.



6. Diyalog kutusunda “90 degree” işaretleyin ve “OK” ile devam edin:

7. Aşağıda gösterildiği gibi modele bakın:


9. “Line” komutu ile aşağıda gösterilen doğru parçasını çizin:

10. “Done” ile devam edin. Sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” ile eskiz ortamından çıkın.

11. Inventor panelinden “Fold” komutunu çalıştırın.



12. Doğru parçasını işaretleyin. Diyalog kutusundaki seçenekler aşağıdaki gibi olacak; kıvrılma yönü ise size doğru olacak.

13. “OK” ile devam edin. Parça aşağıdaki gibi bükülür.

14. Aşağıda gösterildiği gibi modele bakın:




16. Inventor panelinden “Project Flat Pattern” komutunu çalıştırın:

17. Aşağıda gösterilen yüzeyi işaretleyin (modele bakışınızı değiştirerek):

18. Sağ tuş menüsünden “Done” ile devam edin; modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır:

19. Aşağıda gösterilen eskizi çizin:




21. Inventor panelinden “Cut” komutunu çalıştırın.

22. Profili seçin ve diyalog kutusunda “Cut Accross Bends” işaretleyip, “OK” ile devam edin. Kesme işlemi aşağıdaki gibi olacaktır:




Alıştırma 5: Kıvırmalar 1. 07_Sac5.ipt dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Hem” komutunu çalıştırın.

3. Aşağıda gösterilen kenarı işaretleyin.

4. “Length” olarak 15mm ve “Gap” için 0.5mm girin ve aşağıdaki durumu elde etmek için

gerekirse, “Flip Direction” düğmesine basın:

“OK” ile devam edin.

5. Modele aşağıdaki gibi bakın.



6. Browser penceresinden “Hem Extents Workplane” işaretleyin ve sağ tuş mensünden “Visibility” ile bu çalışma düzlemini görünür yapın.

7.

8. Inventor panelinden “Hem” komutunu çalıştırın.

9. Aşağıda gösterildiği gibi yüzeyin öndeki kenarını işaretleyin.

10. Diyalog kutusunda, “Type” altından “Rolled” seçin.

11. “Radius” için 2mm, “Angle” için de 265 değerlerini girin.

12. Diyalog kutusunda “More” düğmesine basın.

13. “Extents Type” altından “Offset” seçin.

14. “Offset1” için çalışma düzlemini, diğeri için de kenarın uzak noktasını işaretleyin.

15. “Offset1” değeri 0mm, “Offset2” değeri de 10mm olacak.

16. “OK” ile devam edin; kıvrılma modele uygulanır.



Alıştırma 6: Dairesel Kesitlerin Açınımları Autodesk Inventor’da, dairesel kesitli bükülmüş sac modellerinize, çeşitli geometrilerde

boşaltmalar yapmanız gerektiğinde, aşağıdaki yöntemi kullanabilirsiniz.


2. Inventor panelinden “Contour Flange” komutunu çalıştırın.

3. Contour Flange diyalog kutusunda “Profile” düğmesi aktifken, oluşturduğunuz geometrinin

sadece yay kısmını işaretleyin.

4. Uzunluk için “Distance” karşısına “50 mm” girin.

5. Bütün seçimlerden sonra “OK” düğmesi aktif hale gelecektir. Diyalog kutusunu kapatmak için “OK” düğmesine basın. Parçanız şekildeki hale gelecektir.



6. Şimdi model üzerinde, daha rahat eskiz düzlemi tanımlayabilmek için açık olan uçlardan

birine düz bir plaka daha ekleyelim. Eklediğimiz bu plakayı işimiz bittikten sonra modelimizden sileceğiz. Yeni eskiz düzlemi için çizim ekranı üzerindeyken sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın. Eskiz düzlemi olarak sac modelimizin, açık olan uçlarından sağ tarafta kalan ucunu (buradaki düzlemi) işaretleyin.

7. Seçtiğimiz bu eskiz düzlemini tanımlayan kenarlar otomatik olarak eskiz geometrisi olarak

alınır. Bize sadece bu geometri gerekli olduğu için, eskiz düzleminden çıkmak için sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutunu çalıştırın.

8. Bu kesiti ekstrüzyon işleminde kullanacağız. İlk olarak Inventor panelinden parça unsurlarını içeren komutlara geçmek için “Sheet Metal” yanındaki oku sol tuş ile tıklayın. Bir menü açılır. Buradan “Features” seçin.

9. Şimdi Inventor panelinden “Extrude” komutunu çalıştırın.

10. Extrude diyalog kutusundan, “Profile” aktif iken, bir önceki adımda otomatik olarak oluşturulmuş, dikdörtgenimizi seçelim. Ekstrüzyon mesafesini “10 mm” ve yönünü diğer açık kenara doğru olacak şekilde tanımlayın. Modelimiz şekildeki gibi olacaktır.

11. Şimdi ilave ettiğimiz plakanın dış yüzeyine, kolayca bir eskiz düzlemi tanımlayabiliriz. Yeni

eskiz düzlemi için çizim ekranı üzerindeyken sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın. Eskiz düzlemi olarak aşağıda gösterilen düzlemi (plakanın dış yüzeyi) işaretleyin.



12. Bükülmüş halde bulunan sac modelimizin, seçmiş olduğumuz bu eskiz düzlemine açınımını

alabilmek için, “Sketch” panelinden “Project Geometry” altında bulunan “Project Flat Pattern” komutunu çalıştırın ve bükülmüş olan sac modelinizi (dairesel kısımdan) seçin. Sac modelin açınımı eskiz düzlemine izdüşürülmüş olacaktır.

13. Şimdi modelimizden çıkarmayı düşündüğümüz profiller için, referans çizgilerimizi elde etmiş

olduk. Açınım çizgilerini dikkate alarak kesmek istediğimiz kesitleri aşağıdaki gibi oluşturalım ve ölçülendirelim.

14. Eskiz düzleminden çıkmak için sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutunu çalıştırın.

15. “Sheet Metal” panelinden “Cut” komutunu çalıştıralım.

16. Cut diyalog kutusunda “Profile” düğmesi aktifken, kesmek istediğimiz profilleri seçin.

17. Kesim işleminin, bükülmeyi dikkate alarak çalışması için “Cut Across Bend” seçeneğini işaretleyin.




19. Autodesk Inventor dairesel sacların açınımını almaz. Ama değişik bir yöntem kullanarak

bunu halledebiliriz.

20. Browser penceresinden “Extrusion1”i işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Feature” komutunu çalıştırın. Extrude diyalog kutusu açılır. Burada mesafe için “0.001” gibi oldukça düşük (milimetrenin binde biri) bir değer verin ve “OK” ile devam edin. Bu çok ufak bir değerdir ve ihmal edilebilir.

21. Şimdi açınımını alabiliriz. “Sheet Metal” panelinden “Flat Pattern” komutu ile açınımı alabilirsiniz.




Alıştırma 7: “Punch Tool” Bu alıştırma, sac modellerde sıklıkla kullanılan bir özelliğe bakacağız. Autodesk Inventor

“Punch Tool” adı altında, punç işlemlerinin gerçekleştirilmesini sağlayan bir özellik içermektedir.


2. Parçanın üst düzlemini seçin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

3. Seçilen yüzeyin kenarları, yeni eskize izdüşürülür. Bunları kullanmayacağız. Bu yüzden,

seçip, “Delete” komutu ile silebilirsiniz.

4. İlk eskiz, “Punch Tool” ile kullanılacaksa, bir noktaya sahip olmak durumundadır. Bu nokta ile sonrasında, diğer parçalara uygulanır. Bunun için, aşağıda gösterildiği gibi bir doğru parçası çizin.

5. İlk olarak bu doğru üzerindeki tüm sınırlamaları silin. “Show Constraint” komutu ile doğruyu

seçin ve üzerinde bir sınırlama varsa, bunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Delete” komutunu çalıştırın.

6. Doğru parçasını seçin ve standart araç çubuğundan, çizgi tipini “Construction” yapın.

7. “Point, Hole Center” komutu ile doğrunun orta noktasına bir nokta yerleştirin.




9. Şimdi, sadece bir önceki adımda oluşturduğumuz eskizi referanslayan bir çalışma düzlemi tanımlayacağız. Bunun için “Work Plane” komutunu çalıştırın.

10. Doğru parçasını ve bunun üzerinde bulunduğu düzlemi işaretleyin. Açı kutucuğuna 90 değerini girin. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi yaratılır.

11. Çalışma düzlemini seçin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

12. Eskiz düzlemini daha iyi görebilmek için sağ tuş menüsünden “Slice Graphics” komutunu seçin.

13. “Project Geometry” komutunu çalıştırın. Daha önce adımda yaratmış olduğumuz doğru

parçasını seçin. Böylece, bu doğru parçası yeni eskize yansıtılır.

14. Yansıtılan doğru parçasının orta noktasından aşağıya yönde bir doğru çizin.

15. Doğru parçasını seçin ve standart araç çubuğundan, çizgi tipini “Centerline” yapın.

16. Eksenden başlayan, yatay giden ve sonra açılı duruma gelen doğru çizin.

17. Bunun ucuna, bu parçaya teğet bir yay ekleyin. “Line” komutundan çıkmadan, farenin sol

tuşuna basılı tutarak ve hareket ettirerek bu yayı kolaylıkla çizebilirsiniz. Sağ tuş menüsünden “Done” ile komuttan çıkın.



18. “Vertical” sınırlamasını çalıştırın ve aşağıda gösterildiği gibi, yayın merkez noktası ile son

noktasını işaretleyin.

19. “General Dimension” ile yatay doğrunun sol noktası ile ekseni işaretleyerek aşağıdaki gibi

ölçüyü tanımlayın ve değerine “10 mm” girin.

20. “Fillet” komutu ile aşağıda gösterilen köşeyi “1 mm” ile yuvarlayın.

21. “1 mm” ölçüne çift tıklayan. Ölçü kutucuğunun sağ tarafındaki oka basın ve listeden “List

Parameters” komutunu çalıştırın. Buradan “BendRadius” seçin.

22. “Offset” komutu ile aşağıdaki gibi bir ofset tanımlayın.

23. Açık uçları, “Line” komutu ile kapatın.

24. Geometrik sınırlamalarda, “Coincident” sınırlamasını çalıştırın ve aşağıda gösterilen noktayı, yine aşağıda gösterildiği gibi üstteki doğru parçası üzerine yerleştirin.



25. “General Dimension” ile aşağıdaki ölçüleri tanımlayın. Kesitin kalınlığı “Thickness”

parametresi ile tanımlandı.

26. Sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutunu çalıştırın.

27. “R” kısa yolunu kullanarak aşağıda gösterildiği gibi, kapalı kesiti eksen etrafında döndürün.

28. Çalışma düzlemini seçin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

29. Eskiz düzlemini daha iyi görebilmek için sağ tuş menüsünden “Slice Graphics” komutunu seçin.

30. Browser penceresinde, “Revolution1” altındaki eskizi görünür yapın.

31. “Project Geometry” komutunu çalıştırın. Görünür yaptığınız eskizin aşağıda gösterilen kenarlarını işaretleyin.

32. “Line” komutu ile profili aşağıdaki gibi kapatın.




34. “R” kısa yolunu kullanarak aşağıda gösterildiği gibi, kapalı kesiti eksen etrafında döndürün. “Cut” işlemini seçin.

35. Modelimiz aşağıdaki gibi olacak.

36. Şimdi, bu kesiti, bir akıllı unsur olarak kaydedeceğiz. Fakat ilk olarak hangi parametreleri

değişecekse, bunları özel olarak isimlendirmek faydalı olacaktır. Bunun için, “Parameters” komutunu çalıştırın.

37. Aşağıda gösterildiği gibi, ilgili parametreleri bulun ve isimlerini değiştirin.


39. TOOLS menüsünün altından “Extract iFeature” komutunu çalıştırın.

40. Browser penceresinden “Skecth2”yi seçin. Buna bağlı tüm unsurlar alınır.

41. “Save” ile bir isim vererek, bu işlemi kaydedin.



42. Bu unsuru kullanmak için, yeni bir sac oluşturun ve bir nokta (“Point, Hole Center” komutu ile) oluşturun.

43. “Punch Tool” komutunu çalıştırın ve “Browse” ile akıllı unsuru kaydettiğiniz yeri gösterin.

44. Akıllı unsuru seçin ve “Next” ile devam edin.

45. Bir kere daha “Next” ile devam ederseniz, parametreleri göreceksiniz. Bunlar üzerinde

değişiklik yaparak, ölçülerin değerini değiştirebilirsiniz.

46. “OK” ile akıllı unsur parçaya uygulanır.



Alıştırma 8: Konik sac parçaların açınımını almak Bu alıştırmamızda, Autodesk Inventor ile konik sac parçaların açınımlarının nasıl alındığını

göreceğiz.

1. Boş bir sac parça (“Sheet Metal.ipt) açın.

2. Aşağıda görülen eskizi çizin.

3. Bu eskizde nesneleri aşağıdaki gibi ölçülendirin. Kalınlık ölçüsüne “Thickness”

parametresini girin. Böylece, stillerde tanımlı sac kalınlığı modelde kullanılır. Sacın kalınlığını bu parametreye eşitlememiz gerekiyor.

4. İsterseniz, Inventor panelinden “Sheet Metal Styles” komutuyla sac kalınlığını

değiştirebilirsiniz.

5. Sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutuyla eskiz ortamından parça modelleme ortamına geçin.

6. APPLICATIONS menüsünün altından “Modeling” seçeneğini seçin.

7. Inventor panelinde parça modelleme komutları açılır.

8. Inventor panelinden “Revolve” komutunu çalıştırın.

9. Revolve diyalog kutusunda “Extents” altından “Angle” seçin ve açı olarak “359,9” değerini girin. Açınımı alabilmek için tam bir döndürme yapmamamız gerekiyor.




11. APPLICATIONS menüsünün altından “Sheet Metal” seçeneğini seçin.

12. Açınım almadan önce, konik parçanın iç yüzeyini işaretleyin ve Inventor panelinden “Flat Pattern” komutunu çalıştırın.

13. Sac parçanın açınımı ayrı bir pencerede açılır:

BÖLÜM

08

Karmaşık Geometri Modelleme


296 8. Bölüm: Karmaşık Geometri Modelleme

Yüzey Hazırlama Ortamı Autodesk Inventor, melez modelleme adı verilen tasarım araçları ve teknikleri içermektedir. Melez modelleme sayesinde, katı ve yüzey modeller bir arada ve birbirlerine dönüştürülerek kullanılır.

Autodesk Inventor, karmaşık yüzey modellerin üretimi ve tasarımı için değişik araçlar sunmaktadır. Bu araçları göreceğiz. Aynı zamanda, başka sistemlerden IGES formatıyla yüzeyler de Autodesk Inventor içine alınabilir ve burada kullanılabilir. IGES ile gelen yüzeyler ilk olarak yüzey hazırlama ortamına (surface construction environment) alınır. Burada, yüzeylerin kenar özellikleri vb. incelenebilir ve bunlar tasarımda kullanılmak üzere Autodesk Inventor modelleme ortamına aktarılabilir.

Dışarıdan Yüzey Modellerin Alınması Autodesk Inventor diğer sistemlerden gelen IGES formatındaki dosyaları okuyabilmektedir. Yapmanız gereken dosyayı açarken “File Type” olarak “IGES Files” seçeneğini seçmek.

Open diyalog kutusunda bir IGES dosyası seçildiğinde, “Options” düğmesi aktif duruma gelir. Buna bastığınızda, bazı ayarları yapabileceğiniz yeni bir diyalog kutusu açılır:

“Entities to Import” altında, IGES dosyasındaki hangi nesnelerin transfer edileceği seçilir. “Auto Stitch and Promote” seçili ise, yüzeyler otomatik olarak ve özelliklerine göre, Autodesk Inventor yüzeylerin transfer edilir. Eğer, bu seçenek seçili değilse, yüzeyler ilk olarak, yüzey hazırlama ortamına (Construction) atılır. “Group Mapping” altında ise nesnelerin nasıl gruplanacağı tanımlanır.

Dosyanın transfer edilmesinden sonra HTML fromatında bir rapor penceresi açılır:


8. Bölüm: Karmaşık Geometri Modelleme 297

Çizim ekranında ise transfer edilen model yer alır.

Yüzey hazırlama ortamında, gelen tüm yüzeyler değişik gruplar altında tutulur. Eğer, Browser penceresinden “Construction” seçilir ve sağ tuş menüsünden “Edit Construction” komutu çalıştırılırsa, yüzey hazırlama ortamına ulaşılır.

Inventor panelinde yüzey hazırlama komutları görülür:



“Promote”

“Promote”

“Promote” komutu, yüzey hazırlama ortamında bulunan yüzeylerin Autodesk Inventor’un parça modelleme ortamına aktarılmasını sağlar. Tüm yüzeyler seçilebileceği gibi, ayrı ayrı da yüzeyler modelleme ortamına aktarılır.

Komutun çalıştırılmasından sonra, Promote diyalog kutusu açılır.

Yüzey oluşturma ortamındaki yüzeyler parametrik değildir. Ancak, parça modelleme ortamına aktarıldıklarında, modelleme işlemlerinde kullanılabilir.

“Surfaces or Solid” ile parça modelleme ortamına aktarılacak yüzey ya da yüzeyler seçilir. Eğer seçilen yüzeyler, kapalı bir hacim oluşturuyorsa, “Solids Output” altındaki seçenekler de açılır. “1 Base Solid Feature” seçildiğinde, tek bir temel katı olarak model Autodesk Inventor modelleme ortamına aktarılır. “1 Surface Feature” seçildiğinde ise, model tek bir yüzey olarak aktarılır. Eğer, seçilen yüzeyler kapalı bir hacim oluşturmuyorsa, transfer yüzeyler olarak gerçekleşir. “Composite Feature” birden fazla yüzey seçildiğinde aktif duruma gelir. Seçilen birden fazla yüzey tek bir yüzey olarak aktarılır.

Yüzeylerin, Autodesk Inventor modelleme ortamında kullanılabilmesi için, “Promote” komutunun kullanılması gerekmektedir.



“Stitch Surface”


Bu komut ile yüzey hazırlama ortamında bulunan yüzeyler dikilerek ve kenar bilgileri incelenerek tek bir yüzeye dönüştürülür.

Komutun çalıştırılmasından sonra, Sticth diyalog kutusu açılır.

“Surface” ile yüzeyler seçilir. “Analyze” sekmesi, seçilen yüzeylerin kenar bilgilerini inceler ve iyi, açık ve teğete yakın kenarları belirtilen renkler ile gösterir. Böylece, sorunlu kenarları görme olanağı tanır.

“Quality Check”

“Quality Check”

Yüzey hazırlama ortamından yüzey ya da yüzeyler seçilerek bunların kaliteleri araştırılır ve sonuçlar bir diyalog kutusunda görüntülenir. “Examine” ile analiz yapılır.



Eğer, model ortamından tek tek yüzey seçmek istemiyorsanız, ya da çok fazla yüzey varsa ve bunların tümünü işaretlemeniz gerekiyorsa, aynı komutu Browser penceresinden de çağırabilirsiniz. Bunun için, gruplar altında bulunan yüzeylerin ikonlarına ulaşın ve sağ tuş menüsünden “Quality Check” komutunu çalıştırın.

Analiz yapılan diyalog kutusunu “Done” ile kapattıktan sonra, sonuçlar aynı zamanda Browser penceresinde listelenir. İlgili yüzeyin altında “Diagnostics” ikonuna çift tıklayarak, sonuçlarını yeniden görüntüleyebilirsiniz.

Eğer, seçilen yüzeylerde herhangi bir soruna rastlanmazsa, Browser penceresinde ilgili yüzeyin/grubun yanında yeşil renkli bir çek işareti görünür.



“Unstitch”

“Unstitch”

Bu komut, dikilmiş yüzeylerin seçilip, tek tek yüzeylere ayrılması için kullanılır. “Stitch” komutunun tam tersi olarak da düşünebilirsiniz.

“Reverse Normal”

“Reverse Normal”

Bu komut ile seçilen yüzeylerin normalleri tersine çevrilir.

“Edit Regions”

“Edit Regions”

Eğer, transfer edilen yüzeyler, yanlış kırpma bilgileri ile gelmişse, bu alanları düzenlemek için bu komutu kullanabilirsiniz.

“Extend Faces”

“Extend Faces”

Transfer edilen yüzeylerin kenarları işaretlenir ve bu kenarın uzatılması sağlanır. Kenar işaretlendikten sonra açılan diyalog kutusuna uzama miktarını girebilirsiniz. Kenarlar/yüzeyler, belirtilen mesafe kadar uzatılır. Bu komut ile, yüzey modellerdeki boşlukları kapatmanız mümkündür.

“Intersect Faces”

“Intersect Faces”

Bu komut kesişen yüzeyler üzerine uygulanır. İki yüzey seçilir. Diyalog kutusundaki “Method” altından, yüzeylerin kırpılacağı ya da kesişim yerlerinden ikiye bölüneceği saptanabilir.

Eğer seçilen yüzeyler kesişmiyorsa, bir uyarı gelir ve yüzeylerin kesişmedikleri söylenir.



“Extract Loop”

“Extract Loop”

Bu komut ile kapalı alan oluşturan yüzey model kenarları işaretlenerek, bunların kopyalanması sağlanır. Kapalı alan seçilir ve bu alanın oluşturduğu eğriler çıkartılır.

İşlemden sonra, kopyalanan eğriler Browser penceresinde, “Construction” altında bir grup olarak yer alır. Bunlar seçilerek, modelleme ortamına “Promote Wires” komutuyla aktarılır.

Transfer işlemi sonrasında, eğriler 3 boyutlu bir eskiz olarak modelleme ortamında yer alır.

“Boundary Trim”

“Boundary Trim”

Bu komut ile bir yüzeyi çevreleyen sınır eğrileri ve sonrasında hangi yüzey kısmının kalacağı seçilir ve kalan kısım kırpılarak atılır. Komutunu çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır:



“Cutting Edges” ile yüzeyi sınırlayan eğriler seçilir. Bir kapalı alan oluştuğunda “Face or Loop” ile hangi yüzey kısmının kalacağı saptanır. Bundan sonar diğer kısım kırpılır ve silinir.



Autodesk Inventor ile Yüzey Modelleme Yukarıda da belirttiğimiz gibi, dışarıdan yüzey modeller alınabilir ya da tüm yüzey modelleme parametrik olarak Autodesk Inventor araçları ile gerçekleştirilebilir. Bu bölümde Autodesk Inventor’un sunduğu yüzey modelleme özelliklerine bakacağız.

İlk olarak eskiz ortamında, “spline” eğriler ile ilgili işlemlere bakalım.

“Spline” Eğrilerin Kontrolü “Spline” eğriler, belirtilen noktalardan geçen ve radyusu eğri boyunca değişen eskiz elamanlarıdır. Eskiz ortamında, “Spline” eğriler, “Spline” komutu ile oluşturulur.

“Spline”

Komuta girdiğinizde, eğrinin geçeceği noktalar tanımlanır.

“Spline” eğrilerin noktalar, sınırlandırmalar ve ölçüler ile kontrol edilebilir.

Bir “spline” eğriyi seçip, farenin sağ tuşuna basarsanız, bunlar ile ilgili ek özelliklere ulaşabilirsiniz.

“Bowtie” altındaki seçenekler, “spline” eğrinin geometrisini kontrol eder. Üç farklı seçenek vardır:

• “Handle”: “Spline” eğrinin o noktadaki teğetliğini kontrol eder. O noktada bir kontrol çubuğu çıkar ve bunun noktaları tutup çekiştirilerek teğetlik ayarlanır.



• “Curvature”: “Spline” eğrinin o noktadaki eğriliğini kontrol eder. O noktada bir kontrol çubuğu çıkar ve

bunun noktaları tutup çekiştirilerek eğrilik ayarlanır.

• “Flat”: “Spline” eğrinin o noktadaki düzlüğünü (eğrilik sıfır olur) kontrol eder. O noktada bir kontrol çubuğu

çıkar ve bunun noktaları tutup çekiştirilerek düzlük ayarlanır.

“Fit Method” altındaki seçenekler, noktalar arasındaki geçiş özelliğini tanımlamaktadır.

• “Smotth”: Noktalar arasındaki yumuşak geçişli bir “spline” eğri oluşturulur.

• “Sweet”: Yumuşak geçişli, aynı zamanda eğriliğin daha iyi dağıtıldığı bir “spline” eğri oluşturulur

• “AutoCAD”: AutoCAD’in “spline” eğri oluşturma mantığına göre bir “spline” eğri oluşturulur.

“Insert Point”, “spline” eğri üzerine yeni nokta yerleştirmek için kullanılır. “Close Spline”, açık uçlu olan eğriyi kapalı duruma getirir.

“Display Curvature”, eğriliğin görüntülenmesi için kullanılır. Böylelikle farklı “spline” oluşturma yöntemleri arasındaki fark daha iyi görülür.

“Spline Tension”, bir “spline” eğrinin sıkılığını ya da gevşekliğini ayarlar.



Yüzey Oluşturma Unsurları Yüzey modeller, ekstrüzyon, döndürme gibi unsurlar ile oluşturulabilir. Yapılması gereken, unsur diyalog kutularındaki “Output” altından “Surface” seçeneğini işaretlemektir. Eğer, kapalı olmayan bir eğri kullanılıyorsa, yüzey oluşturma seçeneği tektir. Katılar için kapalı alanlar gerekir.

Yüzeyi Kaydırmak

“Move Face”

Bu komut ile, modelin bir yüzeyi seçilir ve belirtilen miktar kadar kaydırılır.

Diyalog kutusunda iki seçenek bulunur:

• “Direction Distance”: Seçilen yüzeyin normali ya da bunun tersine göre bir kaydırma uygulanır. Bu seçenekte bir mesafe verilir ve yön gösterilir. Seçilen yüzey bu yönde ve verilen mesafe ile kaydırılır.

• “Planar Move”: Bu seçenekte seçilen yüzey, bir düzlem üzerinde ve işaretlenen iki nokta arasında kaydırılır. “Plane” ile yüzeyin üzerinde kaydırılacağı düzlem işaretlenir. “Points” ile de kaydırmanın başlangıç ve bitim noktaları tanımlanır.



Yüzey Silmek (Delete Face)

“Delete Face”

Bir parçanın yüzeyini, bir bölümünü ya da boşluğunu silmek için kullanılır. Yüzeyi silinen parça otomatik olarak yüzey modele dönüştürülür.

Komutun çalıştırılmasından sonra Delete diyalog kutusu açılır.

“Faces” ile parçanın yüzeyleri seçilir ve bunlar silinir. Silme işleminden sonra parça yüzey modele dönüştürülür. Eğer “Heal” seçeneği kullanılırsa, bitişik yüzeylerin arasında meydana gelecek olan açıklıklar giderilir. Örneğin, iki yüzey arasındaki yuvarlama yüzeyi silinirse bitişik iki yüzey uzatılarak, açıklık kapatılır.

“Lump” ile parçanın bir bölümü seçilir ve bu silinir.



“Void” ile parçanın içindeki boşluklar silinir. Örneğin, kabuk unsuru ile parçanın içinin boşaltıldığını düşünelim. Bu boşluğu silmek için “Delete Face” komutunu kullanabilirsiniz. Boşluk silinir ve parçanın içi doldurulmuş olur.

Yüzeyleri Dikmek (Stitch)


Yüzeyleri dikmek (birleştirmek) için kullanılır.

Komutun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Dikilecek yüzeyler seçilir ve birleştirilir.

Bir Yüzeyi Başka Bir Yüzey ile Değiştirmek (Replace Face)

“Replace Face”Parçanın yüzey ya da yüzeyleri seçilir ve bunlar yeni bir yüzey ile değiştirilir.


“Existing Faces” ile parçanın yüzeyleri seçilir. Birden fazla ve bitişik olan yüzeyler seçilebilir. “New Faces” ise bir önceki adımda seçilen yüzeylerin yerine kullanılacak yüzey ya da yüzeylerin seçiminde kullanılır. Eğer “Automatic Face Chain” işaretlenirse, seçilen yüzeye bitişik ve teğet olan tüm yüzeyler tek seferde seçilmiş olur.

“OK” ile yeni yüzeyin biçimini elde etmek üzere parça bu yüzeye kadar uzatılır ya da kısaltılır.

Yüzeylere Kalınlık Vermek / Yüzeyleri Ötelemek (Thicken/Offset)

“Thicken/Offset Surface”

Yüzey ya da dikilmiş yüzeylere kalınlık vermek ve onları katıya dönüştürme ve yüzey ya da parça yüzeylerini ötelemek için kullanılır.




“Select” ile yüzeyler seçilir. “Face”, seçilenin bir yüzey olduğunu, “Quilt” de dikilmiş bir yüzey olduğunu ifade eder. “Distance” ile kalınlık tanımlanır. “Output”, daha önce de anlattığımız gibi, sonuçta ortaya çıkacak modelin katı mı yüzey mi olacağını saptar. Yönler ile kalınlık verilecek ya da ötelenecek yönleri gösterir.

Aşağıdaki durumlar olası sonuçları göstermektedir.

Bir yüzeyin ötelenmesi:

Yüzeye kalınlık verilerek katıya dönüştürülmesi:

Katının tek bir yüzeyine kalınlık verilmesi:

Katının bir yüzeyinin ötelenmesi:



“More” sekmesinde özellikler, yaklaşık bir sonuç elde etmek için kullanılır. Buradaki seçenekler, kabuk unsurunda kullanılan yaklaşımla aynıdır.

Yüzeyleri Kesmek / Kırpmak (Split)

“Split”

Yüzeyleri kesmek ya da kırpmak amacıyla kullanılır.

“Split” unsuru 4. Bölüm’de anlattığımız gibi çalışır. Yüzeyler, başka yüzeyler, 2B/3B eskizler tarafından ayrılır. Daha sonra “Delete Face” ile ayrılan yüzeyler silindiğinde kırpma işlemi gerçekleşmiş olur.

Aşağıdaki şekilde, yüzeyin bir “spline” eğri tarafından ikiye ayrıldığını görüyorsunuz. Eğer, ayrıma işleminden sonra ayrılan yüzeylerden birisi silinirse, yüzey kırpılmış olur.

Sınırların Arasına Yamak Yapmak (Boundary Patch)

“Boundary Patch”

Model üzerinde sınırlar seçilir ve bu sınırların oluşturduğu yüzey oluşturulur. Komutun çalıştırılmasından sonra yüzey ya da katı model kenarları seçilir ve bu sınırlar arasında yama gibi yeni bir yüzey yaratılır.



Yontma Unsuru (Sculpt)

“Sculpt”

Yontma aracı, karmaşık yüzey işlemlerine gerek kalmadan, katı modellerin yüzeyler ile oluşturulmasını ve düzenlenmesini sağlamaktadır. Parçaya malzeme eklemek ya da çıkarmak için, kapalı bir hacim oluşturan herhangi bir yüzey grubunu kullanabilirsiniz. Yüzeyler, bu işlem sırasında her iki taraflarıyla kullanılabilir. Yani, işleme katılan yüzeylerin hangi taraflarının alınacağı kullanıcı tarafından tanımlanır. Aşağıda, bir grup yüzeyin seçilerek, yontma unsuru ile katı modele dönüştürüldüğü bir örnek bulacaksınız.

Yontma aracını, katı modellere malzeme eklemek ya da bunlardan malzeme çıkarmak için de kullanabilirsiniz. Katı modelin olduğu durumlarda, Sculpt diyalog kutusunda, malzeme ekle ve çıkar ikonları solda yer alır. Aşağıdaki örnekte, görüldüğü gibi, yontma aracı ile katı model bir yüzey tarafından kesilir.

Yontma unsurunu kullanırken, dikkat etmeniz gereken bazı noktalar vardır:

• Yontma aracında, parça yüzeyleri kullanamazsınız. Eğer bir parça yüzeyi gerekiyorsa, “Offset” komutuyla 0 kalınlığında yeni bir yüzey yaratın ve bunu kullanın.

• Yontma unsurunda katıya malzeme eklemek, sadece ortamda bir katı model varsa kullanılabilir. Yontma unsuru ile yüzeyler yardımıyla katı oluşturma için, modelin yüzeylerden oluşması gerekir.

• Eğer aynı sonucu veriyorsa, yüzeyleri kırpmak yerine, yontma unsurunu kullanın. Çünkü yontma unsuru daha az işlem gerektirir. En azından yüzeyleri kırpmanız gerekmez.

• Daha rahat işlem yapabilmek için, Browser penceresinde kullanacağınız yüzeylerin isimlerini ve renklerini değiştirebilirsiniz.



• Yontma unsurunun uygulanmasından sonra, unsurda kullanılan yüzeyler, Browser penceresinde “Sculpt” ikonunun altına yerleşir. Eğer, bunları daha sonraki işlemlerde kullanmak istiyorsanız, bunları paylaştırabilirsiniz. Bunun için, unsurun altından yüzeyi seçin ve sağ tuş menüsünden “Share” komutunu çalıştırın.

Yüzeylerin Uzatılması (Extend)

“Extend Surface”

Yüzeylerin uzatılması için kullanılır. Komutun çalıştırılmasından sonra, uzatılacak yüzey kenarları seçilir ve aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

“Extents” altından uzatma işleminin nasıl tanımlanacağı seçilir. “Distance” ile bir mesafe girilir, “To” seçeneği ile yeni bir yüzey seçilir ve uzatma bu yüzeye kadar uygulanır. “Edge Chain” seçili olduğunda, komşu kenarların tümü birden seçilir.

Yüzeylerin Kırpılması (Trim)

“Trim Surface”

Yüzeylerin kırpılması için kullanılır. Komutun çalıştırılmasından sonra Trim Surface diyalog kutusu açılır. Burada ilk olarak, diğer yüzeyi KIRPACAK olan yüzey seçilir. Bundan sonra ise, hangi kısmın kırpılma sonrasında atılacağı işaretlenir.



Yüzeylerin Yardımcı Çizim Nesneleri Olarak Kullanılması Ekstrüzyon, döndürme, “loft”, süpürme ve öteleme unsurları ile yaratılmış olan yüzeyler, daha sonraki işlemlerde yardımcı çizim nesneleri olarak kullanılabilir. Örneğin, ekstrüzyon için bitim koşulu bir yardımcı yüzey ile tanımlanabilir. Aşağıdaki çizim yüzeylerin yardımcı çizim nesnesi olarak kullanımını örneklemektedir.

Ayrıca, yüzeyler parça ayırma /parçayı kesme unsurunda da kullanılabilir.



Üç Boyutlu Eskizler Autodesk Inventor 2B eskizlerin yanında, 3B eskizler ile de çalışma olanağı sağlamaktadır. 3B eskizler oluşturulduktan sonra, bunlar “loft” işlemlerinde ray olarak ya da süpürme işlemlerinde kullanılabilir. 3B eskizler “loft”un dışında, boru hatlarının çizimi konusunda özellikler sunmaktadır.

Boru hatlarında kullanılacak olan 3B eskizler, tanımlanan çalışma noktaları arasında ya da doğrudan koordinat ve uzunluk bilgileri girilerek çizilir. Eskiz parçaları arasında yuvarlamalar istenildiği gibi tanımlanabilir.

3B eskiz ortamına ulaşmak için, “Standard” araç çubuğundaki “Sketch” düğmesinin içinde bulunan “3D Sketch” kullanılır.

Inventor panelinde 3B eskiz komutları çıkar:

“Line”

“Line” komutuna girdiğinizde, ilk olarak eskizin başlangıç noktası gösterilir. Başlangıç noktası olarak, montajdaki diğer parçaların kenar noktaları, “Origin” klasörü altındaki “Center Point” ya da daha önceden tanımlanmış olan bir çalışma noktası kullanılabilir.

Başlangıç noktasına, eksen sembolü yerleşir ve koordinatları girebileceğiniz bir kutucuk açılır. Burada, koordinat bilgilerini girerek, eskizi oluşturmanız mümkündür.



Eskizin büküm yerlerinde yuvarlamalar uygulanır. Tüm yuvarlamalar, ilk köşedeki değere bağlıdır. Ancak, eskizi çizdikten sonra, ölçülere çift tıklayarak, bu değerleri istediğiniz gibi değiştirebilirsiniz.

“General Dimension” komutunu kullanarak, eskiz geometrileri ölçülendirilir.

Bu yöntem dışında kullanabileceğiniz bir diğer yöntem de, eskizin geçeceği noktaları, çalışma noktaları ile öncesinde tanımlamaktır. Bunun için, “Work Point” ve “Grounded Work Point” komutlarını kullanabilirsiniz. Daha sonra, 3 boyutlu eskiz, “Line” ya da “Spline” komutları ile bu noktalar işaretlenerek çizilir.

“Work Point” komutu, diğer geometrilerle ilişkili noktalar tanımlarken, “Grounded Work Point”, sabitlenmiş noktalar tanımlar. Başlangıç noktası işaretlendikten sonra, eksen sembolü ve aşağıda gösterilen diyalog kutusu açılır:



Burada yapmanız gereken, hangi eksen boyunca bir mesafe verecekseniz, o ekseni ok kısmından seçmektir.

Diyalog kutusuna ise, belirtilen eksen boyunca yer değiştirme miktarı girilir. Yeni noktanın konumu dinamik olarak gösterilir. “Apply” ile burada bir nokta tanımlanır.

Ayrıca, eksenleri, oklarından değil, ekseni gösteren kısımlarından işaretlerseniz, o eksen etrafında döndürme hareketi yapılır. Döndürme açısı ise diyalog kutusunda girilir.

Eğer, eksen sembolündeki düzlemleri işaretlerseniz, o düzlemdeki yer değiştirmeleri tanımlayabilirsiniz.



Bunun dışında, yüzeylerin kesişimlerinden de yeni 3B eskizler oluşturulabilir. Özellikle “loft” işleminde kullanılacak karmaşık 3B rayların tasarımı için bu araçlar işinize yarayacaktır.

“3D Intersection Curve”

Komutunu çalıştırılması ile 3D Intersection Curve diyalog kutusu açılır.

Burada, yüzeyler, parça yüzeyleri ya da tüm parça modeli, 2 boyutlu eskizler ve çalışma düzlemleri seçilebilir. Örneğin aşağıdaki şekilde, farklı düzlemde bulunan eğriler seçilmiştir.

Kesişim sonucunda aşağıdaki 3 boyutlu eğri oluşur.

Bunun dışında, eğrilerin yüzeyler üzerine iz düşürülmesiyle de yeni 3 boyutlu eskizler yaratılabilir. Inventor panelinde yer alan “Project Curve to Surface” komutu bunun için kullanılır.

“Project Curve to Surface”

Komutun çalıştırılmasından sonra ilk olarak iz düşürülecek yüzey işaretlenir.



Daha sonra da eğriler seçilir.

“Output” altında, iz düşürme işleminin hangi yöntemle uygulanacağı seçilir.

• “Project Along Vector”, “default” seçenektir ve bir vektör boyunca iz düşürme sağlar.

• “Project to Closest Point”, yüzeye dik olacak şekilde en yakın noktaya iz düşürmeyi sağlar.

• “Wrap to Surface” ise eğriyi seçilen yüzeyin üstüne sarar.

“Spline” Eğriler

3B eskiz nesnesi olarak doğrular dışında, karmaşık “spline” eğriler de kullanabilirsiniz. “Line” komutunun altında, “Spline” seçeneği bulunmaktadır.

“Spline” eğrileri de, öncesinde çalışma noktaları tanımlayarak, bunlar üzerinden geçecek şekilde çizebilirsiniz.



3 boyutlu eskiz nesneleri arasında, geometrik sınırlamalar da kullanabilirsiniz. Kullanabileceğiniz sınırlamalar, diklik, paralellik, teğetlik, yumuşaklık, çakışma, eş doğrusallık ve sabitlemedir.



Modellerin Analiz Edilmesi Katı ve yüzey modellerin yüzey süreliliği, eğim açısı, eğrilik ve kesit analizlerini Autodesk Inventor ile yapabilirsiniz. Autodesk Inventor’un sunduğu analiz yöntemleri şunlardır:

• Zebra

• Eğim açısı (“Draft”)

• Eğrilik (“Curvature”)

• “Gaussian”

• Kesit

Analiz yöntemlerine standart araç çubuğundan ya da TOOLS menüsünün altındaki “Analysis” bölümüyle erişilebilir.

Zebra Analizi

Işığın yüzey üzerinde nasıl yansımalara yarattığına göre, yüzeyin sürekliliğini veren analizdir. Zebrada olduğu gibi şeritleri, bir yüzeyden diğerine geçişte sahip oldukları yumuşaklık, bu analizi ile görülebilir. Komutun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Ayarlamaların yapılmasından sonra, “OK” ile analiz model üzerine uygulanır.



Eğim Açısı

Belli bir yöne göre, modelin eğim açısını görmenizi sağlar. Model üzerinde yeşilden maviye giden bir renk tayfı ile analiz görülür. İlk olarak Draft Analysis diyalog kutusu açılır.

Öncelikle parçanın kalıptan çıkma yönü diye tarif edebileceğimiz bir yön tanımlanır. Daha sonra da istenen açı sınırı verilir. Yeşil renkli alanlar, imalat açısından uygun alanlardır.



Eğrilik Analizi

Yüzeyin yumuşaklığını görmek için uygulanan analizdir. Yüzey üzerine dik bir şekilde doğrular çizilir ve bitişik yüzeylerdeki bu doğru uzunlukları geçişin yumuşaklığı konusunda bilgi verir. İlk olarak aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

Yüzey seçilir ve ayarlardan sonra “OK” ile analiz uygulanır.

“Gaussian” Eğrilik Analizi

Yüzey üzerinde hangi alanların farklı bir eğriliğe sahip olduğunu görmek için kullanılır. Eğriliği düşük olan alanlar yeşil, en yüksek eğriliğe sahip olan alanlar ise mavi renk ile gösterilir. Komutun çalıştırılmasından sonra, Gaussian Curvature Analysis diyalog kutusu açılır.



“OK” ile analiz uygulanır.

Kesit Analizi

Modelin, bir ya da daha fazla kesitinin hem görsel hem de matematiksel olarak analizini sağlamaktadır. Analiz, belirtilen bir yerdeki kesitin alınması ve bu kesitteki kalınlık sapmalarının incelenmesinden oluşmaktadır. Kesitin nerede alınacağını bir düzlem belirler. Dolayısıyla, kesit için öncelikle o kesiti tanımlayan düzlemin oluşturulması gerekir. Bunun için çalışma düzlemi komutunu kullanabilirsiniz. Ayarlamalar, Cross Section Analysis diyalog kutusunda gerçekleştirilmektedir.



“Advanced” düğmesi ile birden fazla kesit aynı anda analiz edilebilir. Bunun için “Section parameters” altındaki seçenekler kullanılır.

Yapılan analizler, Browser penceresinde de yer alır. Dolayısıyla bunların görünürlüğünü buradan kontrol edebilirsiniz.



Alıştırma 1: Karmaşık Modelleme Araçları


Autodesk Inventor karmaşık formlu modellerin üretimi için değişik modelleme araçları içermektedir. Bu alıştırmada, Autodesk Inventor’ın içerdiği karmaşık modelleme araçlarına bakacağız.

Raylar Kullanarak “Loft” Yapmak

1. 08_Sekiller.iam dosyasını açın.

2. İlk olarak raylar kullanarak “Loft” işlemini göreceğiz. Browser penceresinde “Base:1”

ikonuna çift tıklayın ve bunun altında bulunan “Sketch2” ve “Sketch3” eskizlerini seçerek sağ tuş menüsünden “Visibility” komutunu çalıştırın.

3. Parça üzerinde iki eskiz görülür. Bu eskizler parçanın yan yüzeylerinde yer alır.

4. Bu eskizleri kullanarak “loft” işlemini gerçekleştireceğiz. Yapmamız gereken, eskizlerin izleyeceği yolları (raylar) tanımlamak.

5. Aşağıda gösterilen yüzeyi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.



6. Inventor panelinden “Line” komutunun altından “Spline” komutunu çalıştırın. Aşağıdaki noktaları girerek eğriyi oluşturun.

• Eğrinin ilk noktası yüzeyin sol dik kenarının orta noktası olacak.

• Yüzeyin üst yatay doğrusunun orta noktasına yakın bir yerden ikinci noktayı işaretleyin.

• Son nokta sağ dik kenarın orta noktası olacak.

7. Orta noktayı üst kenarın orta noktası ile hizalamak için Inventor panelinden “Vertical”

sınırlamasını seçin. Eğrinin orta noktası ile üst kenarın orta noktasını işaretleyin. İki nokta hizalanmış olur.

8. Eskizi tamamlamak için, eğrinin orta noktası ile üst kenar arasına “4 mm”lik bir ölçü ekleyin.



11. Diyalog kutusunda “Output” altından “Surface” seçin. “Sections” bölümündeki “Click to add”i işaretleyin.

12. Aşağıda gösterilen eskizi işaretleyin. Seçilen eskiz birden çok eğriden oluştuğu için ikinci olarak aynı eskizin yay şeklindeki bölümünü işaretleyin.

13. Bu eskizin karşısında bulunan eğriyi işaretleyin.

14. Autodesk Inventor, “loft” işleminin ön görünümünü verir:



15. Diyalog kutusunda “Rails” bölümündeki “Click to add”i işaretleyin.

16. Bizim oluşturduğumuz eskizi seçin ve ikinci olarak da yay şeklindeki eğriyi işaretleyin.

17. “OK” ile yüzeyi tanımlayın.

Bir Yüzeyi Başkası ile Değiştirmek

1. Şimdi de, parçanın üst yüzeyini yeni oluşturulan yüzey ile değiştireceğiz.

2. Inventor panelinden “Replace Face” komutunu çalıştırın.

3. Parçanın üst yüzeyini işaretleyin.

4. Diyalog kutusunda “New Face” düğmesini işaretleyin ve yeni yüzeyi seçin.

5. “OK” ile devam edin. Parçanın üst yüzeyi, yeni yüzey ile değiştirilir.

6. Parçanın bazı bölümlerini keseceğiz. Bunun için alt düz yüzeyi işaretleyin ve sağ tuş

menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

7. Inventor panelinden “Offset” komutunu çalıştırın ve yüzeydeki kenarları işaretleyin. İçe doğru ötelenmiş yeni bir dikdörtgen oluşturun. Ofset miktarını 2.5 mm’lik bir ölçü ile tanımlayın.



8. “Extend” komutunu kullanarak, yatay kenarları yüzeyin sınırlarına uzayacak şekilde uzatın.


10. Inventor panelinden “Extrude” komutunu çalıştırın. Aşağıda gösterildiği gibi “U” şeklindeki kesiti işaretleyin.

11. Diyalog kutusunda “Cut” seçin ve “Extents” altından “All” işaretleyin.

12. “OK” ile kesme işlemini gerçekleştirin.

“Spline” Eğri Kontrolleri

1. Parçanın alt düz yüzeyini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

2. Inventor panelinden “Project Geometry” komutunu çalıştırın. Browser penceresinde, “Base:1” altındaki “Origin” klasörünün içinde bulunan “Center Point”i işaretleyin. Orijin noktası, yüzeye iz düşürülür.

3. “Line” komutu ile bu noktadan başlayan ve yatay olan bir yardımcı doğru çizin.



4. “Spline” komutu ile aşağıdaki benzer, başlangıç ve bitim noktaları kenarlar üzerinde olan ve

beş noktadan oluşan bir eğri çizin. Üçüncü nokta, yatay doğrunun son noktası ile çakışsın.

5. Eskizi bitirmek için, eğrinin başlangıç ve bitim noktalarından başlayan ve kenarlara dik iki

doğru parçası ekleyin. Daha sonra bu iki doğru parçasını ve yatay doğruyu (orijin noktasından çıkan) işaretleyin ve aşağıda gösterildiği gibi, standart araç çubuğundan “Construction” olarak tanımlayın.

6. Şimdi sırada, eğriye geometrik sınırlamalar eklemek var. İlk olarak “Colinear” sınırlamasını seçin ve eğrinin başlangıç ve bitim yerlerindeki dik yardımcı doğruları işaretleyin.

7. “Tangent” sınırlamasını çalıştırın. Dik yardımcı doğrular ile bunların hemen yanında bulunan eğri bölümleri arasında teğetlik sınırlamasını tanımlayın.

8. “Symmetric” sınırlamasını çalıştırın. Eğrinin ikinci ve dördüncü noktalarını işaretleyin.

Simetri ekseni olarak yatay yardımcı doğruyu gösterin.



9. Aşağıda gösterilen ölçüleri ekleyin.

10. Eğriyi işaretleyin ve noktalarının görünür olmasını sağlayın.

11. Eğrinin ikinci noktasını işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Bowtie” ve onun altından da “Handle” komutunu çalıştırın.

12. Aynı işlemi, 4. nokta için de yapın.

13. Inventor panelinden “General Dimension” komutunu çalıştırın ve aşağıda gösterildiği gibi noktalardan geçen nesneleri seçin; ölçüleri tanımlayın.



14. Burada tanımlanan ölçüler göreceli değerlerdir. “1” değeri bu noktada normal bir geçiş

sağlarken, birden küçük değerler, bu noktadaki eğriliği artırır; birden büyük değerler, eğriyi bu noktada düzleştirir.

15. Aşağıda gösterildiği gibi iki tane açı ölçüsü tanımlayın.

16. Uzunluk ölçülerini seçin ve değerleri “1” yapın. Açılar da “34” derece olacak.

17. Autodesk Inventor, ayrıca eğri noktalarındaki eğriliği de gösterebilir. Eğrilik yarı çapını

tanımlanabilir.

18. “Spline” eğrinin orta noktasını işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Bowtie” ve onun altından da “Curvature” komutunu çalıştırın.

19. İlk olarak “Perpendicular” sınırlamasını kullanarak noktadan geçen doğru parçası ile, yüzeyin yatay doğru parçası arasında diklik sınırlaması tanımlayın.



20. Eğriliğin yarı çapını “General Dimension” komutu ile “12 mm” olarak tanımlayın.

21. Eskiz aşağıdaki gibi olacak.

Yüzeylerin Ötelenmesi

1. Autodesk Inventor, parçanın düzlemsel olmayan yüzeylerini öteleleyerek yeni yüzeyler oluşturmanızı sağlamaktadır.

2. Sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutunu çalıştırın ve Browser penceresinde “Sketch6”yı seçerek gizleyin (sağ tuş menüsünü kullanarak).

3. Browser penceresinden “LoftSrf1”i seçin ve görünür yapın.

4. Inventor panelinden “Thicken/Offset” komutunu çalıştırın.

5. “LoftSrf1” yüzeyini seçin ve diyalog kutusunu aşağıdaki gibi doldurun:

6. Öteleme yönü parçanın içine doğru olacak. “Distance” için “4”, “Output” olarak “Surface”

seçin.

7. Seçimleri yaptıktan sonra “OK” ile yeni yüzeyi oluşturun.

8. “Sketch6”yı yeniden görünür yapın ve Inventor panelinden “Extrude” komutunu çalıştırın.

9. Kesiti aşağıdaki gibi seçin ve “Extents” altından “From To” işaretleyin.

10. “From To” ile sırasıyla “LoftSrf1” ile ötelenmiş yüzeyi işaretleyin. “OK” ile işlemi uygulayın. Modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır:



11. Aşağıda gösterilen kenarları “2”lik yarı çapla yuvarlayın (“Fillet” komutunu kullanarak).

12. “Sketch6”nın görünür olmasını sağlayın.


14. Diyalog kutusunda “Output” olarak “Surface” işaretleyin ve “spline” eğriyi seçin.

15. Yön olarak her iki yön seçeneğini işaretleyin ve “Distance” için “60” girin.

16. “OK” ile devam edin. Yeni yüzey aşağıdaki gibi yaratılır:

17. İkinci bir parça oluşturacağız ve bu parçanın geometrisi oluşturduğumuz kesmeye göre

tanımlanacak.

18. Montaj ortamına dönün (sağ tuş menüsünden “Finish Edit” ile).

19. Inventor panelinden “Create Component” komutunu çalıştırın ve yeni parçanın ismini girin. Örneğin UST olsun. Diyalog kutusunu “OK” ile geçin ve size düzlem sorulduğunda aşağıdaki düzlemi gösterin.



20. “Project Geometry” komutunu çalıştırın.

21. Diğer parçanın aşağıda gösterilen kenarlarını işaretleyin.

22. Aşağıda gösterildiği gibi, dik olarak iki adet doğru parçasını eğrinin başlangıç ve bitim

noktalarına ekleyin. Doğru parçaları alt kenara kadar olacak:

23. Alt kenar ile kalan açıklıkları “Line” ile kapatın.




25. Inventor panelinden “Promote” komutunu çalıştırın.

26. İlk olarak diğer parçayı (BASE2) işaretleyin ve daha sonra “spline” eğirinin ekstrüzyonu ile elde edilmiş olan yüzeyi seçin.

27. “Promote” ile komutu bitirin.

28. Inventor panelinden “Thicken/Offset” komutunu çalıştırın.

29. “Promote” ile alınmış yüzeyi işaretleyin.

30. “Distance” için “0.1”, “Output” olarak “Surface” seçin. Yön olarak yeni parçanın eskizi yönünü işaretleyin. “OK” ile devam edin.

31. Yeni yüzeyi sonraki adımlarda daha rahat seçebilmek için, “Promote” ile alınmış olan yüzeyi gizleyin.


33. Yeni eskizi işaretleyin ve “Extents” altından “To” seçin.

34. “To” için ötelenerek oluşturulmuş yüzeyi seçin ve “OK” ile devam edin.

35. Yeni parçanın ilk unsuru yaratılmış olur.

36. Yeni parçanın alt tarafını kesebilmek için, diğer parçanın ötelenerek oluşturulmuş olan

yüzeyini bu parçada kullanmak gerekiyor.

37. Bunun için Inventor panelinden “Promote” komutunu çalıştırın.

38. İlk olarak diğer parçayı (BASE2) işaretleyin ve daha sonra diğer parçanın “OffsetSrf1” ile gösterilen yüzeyini işaretleyin.



39. “Promote” ile işlemi bitirin.

Parçayı Ayırmak

1. Şimdi de, bu yüzeyi kullanarak, parçayı keseceğiz.

2. Inventor panelinden “Split” komutunu çalıştırın.

3. Diyalog kutusunda “Method” olarak “Split Part”ı seçin. “Split Tool” olarak yeni alınmış olan yüzeyi seçin. Yön aşağıdaki gibi olacak:

4. Parça ayırma işleminden sonra modelimiz aşağıdaki gibi olacak:

Melez Modelleme

1. Browser penceresinde, UST.IPT ikonunu seçin ve sağ tuş menüsünden “Open” komutunu çalıştırın.

2. Üst parça ayrı bir pencerede açılır.

3. Browser penceresinde, “Origin” dizini altından YZ düzlemini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” ile yeni bir eskiz düzlemi oluşturun.

4. “Project Geometry” komutuyla aşağıdaki şekilde gösterilen iki kenarı yeni düzleme iz düşürün.



5. Aşağıda gösterildiği gibi, arkadaki doğrunun orta noktasından başlayan ve buna dik olan bir

yardımcı (construction) doğru çizin. Doğrunun diğer ucunu “spline” eğriye kadar uzatın. Doğrunun başlangıç noktasını ve dikliği tanımladıktan sonra “Extent” komutunu kullanarak, doğru parçasının “spline” eğriye kadar uzamasını sağlayabilirsiniz.

6. Bu arada, doğruyu tanımladıktan sonra, bunu seçip, Inventor araç çubuğundan “Construction” olarak değiştirmeni gerekiyor.

7. “Offset” komutunu çalıştırın ve “spline” eğriyi seçerek, parçanın ortasına doğru öteleyin.

8. Aradaki mesafe “6 mm” olacak.

9. “Ellipse” komutunu çalıştırın ve elipsin merkezi olarak yardımcı doğrunun orta noktasını

gösterin.

10. Elipsin bir ekseni, yardımcı doğru ile ötelenerek oluşturulmuş eğrinin kesişim yerine kadar olacak. Diğer eksenin noktasını istediğiniz gibi yerleştirin. Ölçülendirmeyi kullanarak, aşağıda gösterildiği gibi bu yarıçapı “12 mm” olarak tanımlayın.



11. “Offset” komutunu çalıştırın ve elipsi seçerek, içeriye doğru öteleyin. Öteleme ölçüsü “2

mm” olacak. Bu ölçüyü vermek için, basitçe ötelenmiş elipsi seçin.


13. “Work Plane” komutunu çalıştırın. İlk olarak, Browser penceresindeki “Origin” dizin altından XZ düzlemini seçin. Sonra da elipsin merkezini. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi çizime yerleşir.

14. Bu düzlemi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

15. “Project Geometry” ile büyük olan elipsi işaretleyin.

16. İzdüşüm sonucu oluşan doğrunun başlangıç ve bitim noktalarından başlayan, bu doğruya dik ve uzunlukları “28 mm” olan iki adet yardımcı (construction) doğru oluşturun.

17. Bu iki doğru parçasının uçlarını yine bir yardımcı doğru ile kapatın.



18. “Spline” komutu ile üç noktadan oluşan bir eğri oluşturun. Bu eğrinin başlangıç noktası, son yardımcı doğrunun başlangıç noktası olacak. İkinci nokta, ortaya yakın bir nokta olsun. Son nokta da, son yardımcı doğrunun bitim noktası olacak.

19. “Horizontal” sınırlamasını çalıştırın.

20. “Spline” eğrinin orta noktası ile yardımcı doğrunun orta noktasını işaretleyin.

21. Bu noktalar arasında “2 mm”lik bir ölçü tanımlayın.


23. “Extrude” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda “Output” altından “Surface” seçin ve eğri olarak “spline” eğriyi işaretleyin.

24. “Mid Plane” seçeneğini işaretleyin ve değer olarak “24 mm” girin. “OK” ile yüzeyi oluşturun.

Yüzeyleri Ayırmak ve Silmek

1. “Split” komutunu çalıştırın.

2. İlk olarak küçük elipsi işaretleyin. Daha sonra da bir önceki adımda yaratılan yüzeyi. “OK” ile devam edin.



3. Browser penceresinden, elipsleri içeren eskizi seçerek görünür yapın.

4. “Split” komutunu yeniden çalıştırın.

5. İlk olarak büyük elipsi işaretleyin. Daha sonra da parçanın üst yüzeylerini. “OK” ile devam edin.

6. “Delete Face” komutunu çalıştırın.

7. Yüzeyi aşağıda gösterilen yerden işaretleyin ve “OK” ile seçilen kısmı silin.

8. “Delete Face” komutunu yeniden çalıştırın.

9. Aşağıda gösterilen yüzeyleri işaretleyin ve “OK” ile devam edin.

10. Modeli tamamlamak için, “Loft” komutu ile arayı dolduracağız. Fakat ilk önce, sağ tuş

menüsünden “New 3D Sketch” seçin.

11. “Include Geometry” komutunu çalıştırın ve yüzeyin dış kenarlarını işaretleyin:



12. Sağ tuş menüsünden “Finish 3D Sketch” seçin.

13. Yeniden sağ tuş menüsünden “New 3D Sketch” işaretleyin.

14. “Include Geometry” komutunu çalıştırın ve parçanın üst yüzeyindeki silinen yüzeyin kenarlarını seçin:

15. Sağ tuş menüsünden “Finish 3D Sketch” seçin.

16. “Loft” komutunu başlatın.

17. Browser penceresinden sırasıyla “3D Sketch1” ve “3D Sketch2”yi seçin ve “OK” ile devam edin.

18. İki kesit arasında yeni bir yüzey yaratılır.

19. Son olarak “Stitch Surface” komutunu çalıştırın ve modeldeki tüm yüzeyleri işaretleyin.


21. Tüm yüzeyler dikilir ve model katıya dönüştürülür.

22. Montajımız aşağıdaki gibi olacak.



Alıştırma 2: Yüzey Hazırlama Ortamı Bu alıştırmada, yüzey hazırlama ortamında yapılabilecek işlemlere bakacağız.

1. FILE menüsünün altından “Open” komutunu çalıştırın. Açılan diyalog kutusunda, “File of type:” altından IGES seçeneğini işaretleyin. 08_Yuzey_Hazirlama.igs dosyasını işaretleyin ve diyalog kutusunda “Options” düğmesine basın. Transfer seçenekleri görülür:

Burada, “Construction Group Mapping” ikonunu işaretleyin ve “Auto Stitch and Promote” seçeneğini aktif olmaktan çıkartın. “OK” ve “Open” ile devam edin. Yüzey model, yüzey hazırlama ortamına aktarılır.

2. Browser penceresinde, “Construction” ikonunu çift tıklayın. Böylece, yüzey hazırlama

ortamına geçilir.

3. Modele aşağıda gibi bakın.

4. Buradaki sorunu gidermek için, öncelikle, yüzey kenarlarını kopyalayıp, kırpma işlemi

yapacağız.

5. Bunun için ilk olarak Inventor panelinden “Extract Loop” komutunu çalıştırın.

6. Aşağıda gösterilen yüzey kenarlarını işaretleyin.



7. “Apply” ve “Done” ile devam edin. Yüzey, kırpılmamış haline döner ve ortaya çıkan eğriler,

Browser penceresi içinde yer alır.

8. İlk yüzeyin kenarlarını tanımlayan eğrilere ihtiyacımız olmayacak, dolayısıyla bunları,

Browser penceresinde seçip, sağ tuş menüsünden silebilirsiniz.

9. Şimdi de, fazlalık olan bölümü kırpıp atalım.

10. Inventor panelinden “Boundary Trim” komutunu çalıştırın.

11. İlk olarak aşağıda gösterilen kenarları işaretleyin.

12. Daha sonra silinmeyecek yüzey bölümünü aşağıdaki gibi seçin.



13. “Apply” ve “Done” ile devam edin.

14. Aynı işlemleri komşu yüzey için de uygulayalım.

15. Bunun için ilk olarak Inventor panelinden “Extract Loop” komutunu çalıştırın.


17. “Apply” ve “Done” ile devam edin. Yüzey, kırpılmamış haline döner ve ortaya çıkan eğriler,

Browser penceresi içinde yer alır.

18. İlk yüzeyin kenarlarını tanımlayan eğrilere ihtiyacımız olmayacak, dolayısıyla bunları,

Browser penceresinde seçip, sağ tuş menüsünden silebilirsiniz.

19. Kırpılmamış duruma dönen yüzeyin sol tarafına iyice yaklaştığımızda, bir miktar boşluğun

kalmış olduğunu göreceksiniz.



20. Yeni yüzeyin bir miktar uzatılması gerekiyor. Bunun için Inventor panelinden “Extend

Faces” komutunu çalıştırın.

21. Aşağıdaki gibi, yüzeyin sol kenarını işaretleyin.

22. Mesafe olarak diyalog kutusuna 0.01 mm değerini girin.

23. “Apply” ve “Done” ile devam edin. Açıklık kapanmış olur.

24. Son iki adımı UNDO ile geri alalım.

25. Modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır:

26. Inventor panelinden “Extract Loop” komutunu çalıştırın.




28. Diyalog kutusunda “Delete Wires” seçeneğini de işaretleyin ve “Apply” ve “Done” ile devam

edin.

29. Şimdi de, fazlalık olan bölümü kırpıp atalım.

30. Inventor panelinden “Boundary Trim” komutunu çalıştırın.

31. İlk olarak aşağıda gösterilen kenarları işaretleyin.

32. Daha sonra silinmeyecek yüzey bölümünü aşağıdaki gibi seçin.

33. “Apply” ve “Done” ile devam edin.



34. Şimdi de yüzeyleri dikerek, boşlukları giderelim.

35. Inventor panelinden “Stitch Surface” komutunu çalıştırın.

36. Çizim ekranı üzerindeyken, sağ tuş menüsünü açın ve buradan “Select All” ile tüm yüzeyleri seçin.

37. Stitch diyalog kutusunda, “Maximum Tolerance” altına 0.001 mm girin.

38. “Apply” ile devam edin.

39. Diyalog kutusunda, kenarlar için maksimum boşluk bilgisi yer alır.



40. “Analyze” sekmesine geçin.

41. Açık kenarlar, model üzerinde kırmızı renk ile gösterilir.

42. Diyalog kutusunda, “Stitch” sekmesine geri dönün ve tolerans değerini 0.01 mm yapın ve

“Apply” ile devam edin.

43. Modelden de anlayacağımız gibi, bazı açıklıklar giderildi. Sadece modelin ortasında olan bir açıklık var.

44. “Done” ile devam edin.

45. Kalan boşluk ise, fazlasıyla büyük. Dolayısıyla bunu, modelleme ortamında çözmemiz gerekecek. Bunun için ilk olarak bu yüzeyi, yüzey hazırlama ortamından, parametrik modelleme ortamına aktaracağız.

46. Inventor panelinden “Promote” komutunu çalıştırın.

47. Yüzeyi işaretleyin ve “Apply” ardından “Done” ile devam edin.

48. Browser penceresinden de anlaşılacağı gibi, nesneler, modelleme ortamına aktarılır.



49. Standart araç çubuğundan “Return” ile modelleme ortamına dönün.

50. Boşluğu kapatmak için “Boundary Patch” komutunu kullanacağız.

51. Aşağıda gösterilen kenarları işaretleyin.

52. “OK” ile yeni yüzey yaratılır.




Alıştırma 3: Yontma Unsuru Bu alıştırmada, yontma unsurunun kullanımına bakacağız..

1. 08_Yontma.ipt dosyasını açın.

2. Elimizde modeli oluşturacağımız yüzeyler var. Hemen yontma unsurunu kullanarak, katı

modeli oluşturalım.

3. Inventor panelinden “Sculpt” komutunu çalıştırın.

4. Browser penceresini kullanarak, aşağıdaki yüzeyleri işaretleyin.

5. “OK” ile bu yüzeylerin meydana getirdiği kapalı hacimden katı model oluşturulur.

6. Browser penceresinden, “Work Plane5”i gizleyin.

7. Dikkat ederseniz, “Sculpt1” ikonu altında, kullanılan tüm yüzeyler listelenir.



8. Şimdi de “Sculpt1” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Feature” komutunu çalıştırın.

9. Dikkat ederseniz, en altta bulunan yüzeyin, modele bir etkisi yok. Bunun nedeni, biz “default” olarak her iki yönde de malzeme eklediğimiz içindir.

10. Diyalog kutusunun alt özelliklerini “>>” düğmesini kullanarak görünür yapın.

11. Burada, “SweepSrf3” yüzeyini bulun (en sondaki yüzeydir) ve yönünü yukarıda gösterildiği

gibi değiştirin.

12. “OK” ile en alttaki yüzeyin, yön değişikliği sonucu, modelden malzeme çıkardığını göreceksiniz.

13. Şimdi bir çalışma düzlemi tanımlayalım. Bunun için Inventor panelinden “Work Plane”


14. Parçanın alt yüzeyin işaretleyin ve farenin sol tuşuna basılı tutarak, yüzeyi öteleyin. Alt düzlemden gireceğimiz bir mesafede yeni bir düzlem oluşturacağız. Mesafe olarak -15 mm girin.


16. Aşağıda gösterilen kenarları işaretleyin ve 10 mm’lik yuvarlama oluşturun.




18. Şimdi de ofset bir yüzey oluşturalım. Inventor panelinden “Thicken/Offset” komutunu çalıştırın.

19. Diyalog kutusunda, “More” sekmesine gidin ve “Automatic Face Chain”i işaretleyin.

20. “Thicken/Offset” sekmesine geri dönün.

21. “Select” düğmesi ile modeli üst yüzeyini işaretleyin. Bir önceki adımdaki seçenek dolayısıyla, tüm yüzeyler tek bir seferde seçilmiş olur.

22. Kalınlık olarak 4 mm girin.

23. Modeli döndürerek, ofset yüzeylerin iç kısımda oluşmasını sağlayın. Bunun için diyalog kutusundaki yön düğmelerini kullanabilirsiniz.

24. “Output” altından “Surface” düğmesini işaretleyin ve “OK” ile devam edin. Yeni yüzey

oluşturulur.



25. Inventor panelinden “Sculpt” komutunu çalıştırın.

26. Diyalog kutusunda, “Remove” düğmesini işaretleyin. Böylece malzeme kaldıracağız.

27. Çalışma düzlemi ve yeni oluşturulan yüzeyi seçin.

28. “OK” ile devam ettiğinizde, modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır.




Alıştırma 4: Yüzey İşlemleri Bu alıştırmada, yüzeylerin uzatılması ve kırpılmasına bakacağız..

1. 08_Kirpma_Uzatma.ipt dosyasını açın.

2. İlk olarak ufak yüzeyi uzatacağız. Bunun için Inventor panelinden “Extend Surface”


3. Aşağıda gösterilen yüzey kenarını işaretleyin.

4. “Extents” altında “To” seçeneğini seçin ve aşağıda gösterildiği gibi diğer yüzeyi işaretleyin.



5. “OK” ile devam edin. Seçilen yüzey kenarları, diğer yüzey ile buluşuncaya kadar uzatılır.

6. Şimdi de kırpma işlemine bakalım. Inventor panelinden “Trim Surface” komutunu çalıştırın.

7. İlk olarak kırpma işlemini yapacak olan yüzey işaretlenir. Bu yüze, bir önceki adımda uzattığımız yüzey olacak.

8. İkinci olarak, diğer yüzeyin kırpılacak kısmı işaretlenir.




10. Son olarak parçanın alt tarafını, “Boundary Patch” komutuyla kapatalım.

11. Aşağıda gösterilen kenarı işaretleyin.

12. Diyalog kutusunda, “Condition” altından, “Tangent Condition” seçeneğini seçtiğinizde, yeni

yüzey, diğer yüzeylere göre teğet oluşturulur.

BÖLÜM

09

Teknik Resim Görünüşleri


360 9. Bölüm: Teknik Resim Görünüşleri

Giriş Parçanın modellenmesinden sonra, imalat resimlerini Autodesk Inventor ile alabilirsiniz. İstenen teknik resim görünüşlerinin oluşturulması, düzenlenmesi, detaylandırma konularında Autodesk Inventor birçok araç sunmaktadır. Teknik resim görünüşleri parça ile ilişkiseldir; yani parçada bir değişiklik olduğunda otomatik olarak o parçanın teknik resim görünüşleri de güncellenir. Aynı şey, tersi için de geçerlidir. Teknik resim görünüşleri ayrı dosyalarda saklanır. Bu dosyaların uzantısı IDW’dir.

Bu bölümde parçaların teknik resim görünüşlerinin oluşturulması, düzenlenmesi ve detaylandırılması ile ilgili özellikleri göreceğiz.


9. Bölüm: Teknik Resim Görünüşleri 361

Ayarlar Teknik resim görünüşlerine başlamadan, görünüş ve çizim ayarlarına bakmamız gerekiyor. Bu ayarlardan en kapsamlısı çizim standartlarıdır.

Çizim Standardı Yeni bir IDW dosyası açtığınızda, karşınıza çizim sınırları ve antet bloğunu içeren boş bir sayfa gelir.

Teknik resim görünüşlerini oluşturmadan önce çizim standardının tanımlanması işinizi kolaylaştıracaktır. Bunun için, FORMAT menüsünün altından “Styles Editor...” komutunu çalıştırın. Çizim standartlarının yer aldığı diyalog kutusu açılır:

Burada tüm teknik resim özelliklerinin ayarları gerçekleştirilir. Varolan standartların (DIN, ISO, ANSI gibi) özelliklerini kullanabileceğiniz gibi, kendi standardınızı da tanımlayabilirsiniz.

Sol taraftaki listede, nesne tipleri yer alır. Bunlar çift tıklamayla işaretlendiğinde, sağdaki pencerede özellikleri görüntülenir. Değişiklikleri burada yapabilirsiniz.

Yeni bir standart tanımlamak için, sol taraftaki listede, “Standard” altındaki “Default Standard (ISO)” seçeneğini işaretleyin. Sağ tarafta, ilgili standardın özellikleri görünür. Yukarıdaki düğmelerden “New” işaretlendiğinde, aşağıdaki diyalog kutusu açılır. Burada, yeni Standard bir isim vermeniz gerekir.



“OK” ile yeni bir standart yaratılır ve bu standart, soldaki listede “Standard” altında listelenir. Burada, bu standarda çift tıklarsanız, bu standart aktif duruma gelir.

Devam etmeden, bazı önce bazı kavramları ve bunların açıklamalarını not edelim.

• Stil (Style): Bir nesneye uygulanan bir grup özellik.

• Stil Ailesi (Style Family): Benzer nesnelere uygulanan bir grup stil.

• Stil Kütüphanesi (Style Library): Stillerin yer aldığı kütüphane.

• Stil Editörü (Style Editor): Autodesk Inventor içinde, stillerin düzenlenmesi için kullanılan araç.

• Stil Kütüphanesi Yöneticisi (Style Library Manager): Stil kütüphanelerinin kontrolü için Autodesk Inventor dışından çalıştırılan yazılım.

Stil Editörü

Stil editörü, güncel dosyadaki stillerin düzenlenmesi için kullanılır. Stil editörünü açmak için, herhangi bir Autodesk Inventor dosyası açıkken FORMAT menüsünün altından “Style Editor” komutunu çalıştırın. Stil editörünün içeriği dosya tipine (IPT/ IAM / IDW) göre değişir. Aşağıdaki diyalog kutusu IDW ortamında açılan stil editörüdür:

Stil editörü, üç bölümden oluşur. Soldaki ağaç yapısı şeklindeki liste, Autodesk Inventor dosyasına göre, stil ailelerini içerir. Bu listeden stil aileleri seçilerek, bunların özellikleri değiştirilir ya da aktif duruma getirilir.

Stil düzenleme paneli ise sağdaki alandır. Bunun içeriği, soldaki listeden seçilen stil ailesine göre değişir. Burada, soldaki listeden seçilen stil ailesinin özellikleri düzenlenir.

Diyalog kutusunun üst sağ tarafında ise filtre bölümü yer alır. Bu bölüm stillerin görüntüsünü belirler. Burada üç seçenek vardır: “Local Styles” güncel dokümandaki stilleri, “Active Standard” güncel standarda ait stilleri, “All Styles” ise hem dokümandaki hem de stil kütüphanesindeki stilleri görüntülemek için kullanılır.

Yeni bir stil yaratmak için;

1. Soldaki listeden stil ailesinin altından tanımlı bir stil seçin.

2. Sağ tuş menüsünden “New Style” komutunu çalıştırın.



3. Yeni stile bir isim verin.

4. Sağ bölümde, stilin özelliklerini tanımlayın.

5. “Save” ile stili kaydedin.

Varolan bir stili düzenlemek için;

1. Soldaki listeden stil ailesinin altından değiştirmek istediğiniz stili işaretleyin.

2. Sağ bölümde, stilin özelliklerini istediğiniz gibi değiştirin.

3. “Save” ile değişiklikleri kaydedin.

Bir stili silmek için;

1. Soldaki listeden stil ailesinin altından silmek istediğiniz stili seçin.

2. Sağ tuş menüsünden “Purge Style” ya da “Purge Style and Sub-Styles” komutlarından birini çalıştırın.

3. “Purge Style and Sub-Styles” seçeneği, seçilen stili ve bunu referans olarak kullanan stilleri silmek için kullanılır.

Soldaki listeden stil ailesinin altından bir stil işaretlenip sağ tuş menüsü açıldığında görülen seçenekler ve anlamları şunlardır:

• “New Style”: Yeni bir stil yaratılır.

• “Rename Cached Style”: Dokümandaki seçili stilin ismi değiştirilir.

• “Purge Style”: Stil dokümandan silinir.

• “Purge Style and Sub-Styles”: Seçilen stili ve bunu referans olarak kullanan stilleri silmek için kullanılır.

• “Export...”: Bu seçenek ile, uzantısı STYXML olan ve stil özelliklerini transfer etmede kullanılan dosya yaratılır.

• “Update Style”: Dokümandaki stili, kütüphanedeki aynı stil ile güncelleştirir.

• “Cache in Document”: Seçilen stil, stil kütüphanesinden dokümana kopyalanır.

• “Save to Styles Library”: Seçilen stili dokümandan stil kütüphanesine kopyalar.

Stil Kütüphanesi Yöneticisi (Style Library Manager)

Stil Kütüphanesi Yöneticisi’ne, Autodesk Inventor dışından ulaşılır. Stil Kütüphanesi Yöneticisi’ni çalıştırmak için; WINDOWS START > AUTODESK > AUTODESK INVENTOR 9 > TOOLS > STYLE LIBRARY MANAGER kısa yolunu kullanabilirsiniz.



Stil Kütüphanesi Yöneticisi, stillerin yaratılmasını, kopyalanmasını, karşılaştırılmasını ve isimlerinin değiştirilmesini sağlar.

Stil Kütüphanesi Yöneticisi üç bölümden oluşur: Soldaki ağaç yapısı şeklindeki liste, stil ailelerini içerir.

Orta bölümde iki farklı alan yer alır. Burada, stil kütüphanelerindeki stiller birbiriyle karşılaştırılabilir. Stil Kütüphanesi Yöneticisi, stilleri arasındaki farklılıkları değil, sadece birbirinden farklılık gösteren stilleri gösterir. Burada, stiller kütüphaneler arasında kopyalanabilir, kütüphaneden silinebilir ve isimleri değiştirilebilir. Ayrıca, yeni kütüphaneler de yaratılabilir.

Bu iki alan arasında, üstte, üç adet filtre ikonu yer alır. “Show All Styles”, kütüphanelerdeki seçilen stil ailesinin tüm stillerini gösterir. “Show Mismatched Styles”, seçilen stil ailelerinde bulunmayan tüm stilleri gösterir. Son olarak, “Show Unique Styles”, kütüphanelerde tek olan stillerin gösterilmesini sağlar.

Stil Kütüphanesi, uzantısı XML olan dosyalardan oluşur:

Her bir stil ailesi için bir XML dosyası bulunur. Yeni bir kütüphane buradaki XML dosyalarının kopyalanması ile de oluşturulabilir. Fakat, bu dosyaları, stil editörü ya da Stil Kütüphanesi Yöneticisi dışında değiştirmeniz önerilmez.

Stil kütüphanesi, sabit diskte herhangi bir yerde olabilir. Önemli olan, aktif proje için, bu dizinin stil kütüphanesi dizini olarak proje dosyasında tanımlanmasıdır. Proje dosyasında, stil kütüphanesi için yeni bir dizin tanımlandığında, Autodesk Inventor, otomatik olarak bu dizinde XML dosyalarını yaratır.

“Default” stil kütüphanesini geri yüklemek için, Autodesk Inventor’un yüklü olduğu dizinler altında bulunan “Design Data” dizinine ulaşın ve buradaki “DesignData.exe” dosyasına çift tıklayın. Bu sıkıştırılmış bir dosyadır. İçinde de, XML dosyaları yer alır. XML dosyalarının nereye boşaltılacağı sorulur.

“Pack and Go” (Paketle-ve-git) özelliği ile montajlar kopyalandığında, aktif projede tanımlı olan XML dosyaları da kopyalanır.



Şirket Standartlarının Korunması

Autodesk Inventor, şirket standartlarının tanımlanması ve korunmasını stil özellikleri ile oldukça kolaylaştırmaktadır. Bir stil kütüphanesi sunucuya yerleştirilerek, tüm tasarımcılar tarafından kullanılabilir. İstenirse, ortak kullanılan stil kütüphanesi “salt okunur” (Read only) yapılabilir ve sadece CAD yöneticisi tarafından değiştirilebilir.

Stiller, Autodesk Inventor dosyaları arasındaki tutarlılığı da sağlar. Stillerde yapılan değişiklikler, bu stili kullanan tüm dosyalara yansır.

En baştan başlayarak, bir stil kütüphanesinin nasıl tanımlanabileceğine bakalım.

Stil Kütüphanesi Yöneticisi’ne, Autodesk Inventor dışından ulaşılır. Stil Kütüphanesi Yöneticisi’ni çalıştırmak için;

WINDOWS START > AUTODESK > AUTODESK INVENTOR 9 > TOOLS > STYLE LIBRARY MANAGER

kısa yolunu kullanabilirsiniz.

1. Yeni bir stil kütüphanesi tanımlamak için, Autodesk Inventor Style Library Manager 9 diyalog kutusundaki

“Create New Style Library” düğmesini kullanın.

2. Create New Style Library diyalog kutusunda, “Creation Method” altından “Create Empty Style Library”

seçeneğini işaretleyin. Bu seçenekle, boş bir stil kütüphanesi yaratılır.

3. “New Style Library Location” altına stil kütüphanesinin yerleşeceği klasörü tanımlayın.

4. Autodesk Inventor’u açın.

5. “Projects” bölümüne gidin.

6. Yeni bir proje tanımlayın.

7. “Folder Options” altından “Styles Library” için yeni stil kütüphanesinin klasörünü gösterin.

8. Ayrıca, “Use Style Library” seçeneği “Yes” olacak.



9. “Boş” bir IDW dosyası açın. Bunun için, ilk olarak Open diyalog kutusunu kapatın. Daha sonra SHIFT ve

CTRL tuşlarına basılı tutarak, FILE menüsü altından “New” komutunu çalıştırın. Açılan diyalog kutusunda “Drawing” seçin ve “OK” ile devam edin.

10. Böylece, tamamen boş bir IDW dosyası açılır.

11. FORMAT menüsünün altından, “Styles Editor”u çalıştırın ve burada istediğiniz ayarları tanımlayın/değiştirin.

12. İşiniz bittiğinde “Done” ile diyalog kutusunu kapatın. Değişiklikleri, stil kütüphanesine aktarmak için,

FORMAT menüsünün altındaki “Save Styles to Style Library” komutunu çalıştırın.

13. IDW’de çizim sınırı ve antetlerinizi tanımlayın.

Not: Eğer, başka bir IDW dosyasından “copy-paste” ile çizim sınırı ya da antet almışsanız, bunlar, yaratıldıkları dosyanın stil özelliklerini de yanlarında getirebilirler.

14. IDW dosyanızı şablon dosyası olarak şablonların bulunduğu klasöre kaydedin.

15. Artık, bu şablonu kullandığınızda, tanımlanan stiller kullanılır.

Autodesk Inventor, önceki sürümlerde kaydedilmiş bir IDW dosyasını açtığında, buradaki biçim bilgilerini stillere yansıtır. Daha sonra, yukarıdaki gibi, bu stiller, kütüphaneye kaydedilebilir.



Bir IDW dosyasında yaptığınız stil değişiklikleri, bunlar kütüphaneye kaydedilmediği sürece, sadece o dosyada kalır. Ayrıca, IDW’lerdeki stiller, stil kütüphanesi tarafından da güncellenebilir. Fakat, burada dikkat etmeniz gereken nokta, IDW’de özel olarak yapılan stil değişiklikleri kaybolur ve stil kütüphanesinden gelenler ile değiştirilir.

Stil kütüphanesinin değiştirilmesi için, o stili kullanan IDW dosyasında değişiklik yapıp, daha sonra FORMAT menüsü altından “Save Styles to Style Library” komutu kullanılır. Yapılan değişiklikler kütüphaneye yansıtılır. Bu kütüphaneyi kullanan diğer IDW dosyalarına da bu değişiklikleri yansıtmak için, o dosyayı açıp FORMAT menüsünün altından “Update Styles” komutu kullanılır.

Birden Fazla Kullanıcılı Ortamda Stillerin Yönetimi

Autodesk Inventor 9’un proje tanımında stiller ile ilgili özel bir seçenek vardır. “Use Styles Library” için üç seçenek bulunur:

• “Yes”: Stil kütüphanesine okuma/yazma yapılabilir.

• “Read Only”: Stil kütüphanesi salt okunurdur. Bu seçenek, stil kütüphanesinin bulunduğu klasör salt okunur yapılarak da tanımlanabilir.

• “No”: Stil kütüphanesi kullanılmaz.

• Stil kütüphanesi değişik yollarla kullanılabilir:

• Tek kullanıcı: Tek bir kütüphane tüm çalışmalar için yaratılabilir.

• Birden fazla kullanıcı: Herkes ve tüm çalışmalar için tek bir kütüphane olabilir.

• Projeye bağlı kütüphane: Her bir proje için farklı bir kütüphane olabilir.

• Karışık: Yukarıdakilerin kombinasyonu olarak kullanılabilir.



Çizim Kaynakları Yeni bir teknik resim dosyası açtığınızda, otomatik olarak en az bir çizim sayfası açılır. Standart sayfa özelliklerini Browser penceresindeki “Drawing Resources” altındaki seçenekleri kullanarak değiştirebilirsiniz.

Burada yer alan seçenekler şunlardır:

“Sheet Formats”: Sayfanın biçimini ayarlar. Buradaki seçenekleri kullanarak ya da yeni bir biçim yaratarak yeni sayfalar tanımlayabilirsiniz. Buradaki standart seçenekler arasındaki bulunanlar, otomatik olarak, istenen parçanın görünüşlerinin yaratılmasını da sağlamaktadır.

“Borders”, çizim sınırlarını ayarlar. Yeni bir dosya açtığınızda standart bir çizim sınırı yerleştirilmiş olur. Varolanı silmek ve onun yerine yeni bir çizim sınırı tanımlamak için, “Sheet” altında bulunan “Default Border”ı seçin ve sağ tuş seçeneklerini kullanarak silin. Bundan sonra, “Borders” altındaki “Default Border” işaretleyerek yeni bir çizim sınırı tanımlayabilirsiniz. Bunun için yeni bir diyalog kutusu açılır:

Burada istediğiniz çizim sınırını tanımlayabilirsiniz. “>>” ile alt özelliklere ulaşabilirsiniz. Burada, çizim sınırı ve yazı biçimleri ile ilgili ayarlar yer alır.



“Title Blocks” ise çizim sayfalarındaki antet bloklarını kontrol eder. Yeni bir dosya açtığınızda standarda bağlı olarak bir antet bloğu sayfaya yerleştirilmiş olur. Varolanı silmek ve onun yerine yeni bir antet bloğu tanımlamak için, “Sheet” altında bulunan antet bloğunu seçin ve sağ tuş seçeneklerini kullanarak silin. Eğer standart antet bloğunu değiştirmek istiyorsanız, “Title Blocks” altındaki antet bloğunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın. Antet bloğunu oluşturan nitelikler görünür duruma gelir.

Varolan nitelikleri düzenleyebilir, yeni nitelikler tanımlayabilirsiniz. “Return” komutunu kullanarak değişiklikleri kaydedin.

Sayfanın Düzenlenmesi Standart olarak gelen ya da yeni tanımladığınız teknik çizim sayfalarını düzenlemek için, “Sheet”i işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Sheet...” komutunu çalıştırın. Karşımıza yeni bir diyalog kutusu çıkar:

Edit Sheet diyalog kutusunda sayfanın ismi, büyüklüğü, yerleşimi ayarlanır ve yeni sayfa biçimi tanımlanır.



Teknik Resim Görünüşlerinin Yaratılması Autodesk Inventor ile 3B parçalarınızın istediğiniz teknik resim görünüşünü alabilirsiniz. Autodesk Inventor, görünüşlerde, arkada kalan çizgileri hesaplar ve bunları farklı bir çizgi tipi ile görüntüler.

Çizime yerleştirilen ilk görünüş bağımsız bir görünüştür. Bu görünüşten diğer görünüşler, örneğin yan, üst, izometrik, detay gibi, türetilir. İlk görünüş yanı zamanda temel görünüş olarak da adlandırılır. Temel görünüş, kendisinden türetilen görünüşlerin görünüm özelliklerini standart olarak belirler.

Bir temel görünüş yaratmak için, Inventor panelinden “Create View” komutunu kullanabilirsiniz.

“Create View”

Create View diyalog kutusu açılır.

“File” altından teknik resim görünüşleri alınacak olan parça dosyası seçilir. “Orientation” ise hangi görünüşün alınacağını saptar. “Style”da görünüşte arkada kalan kenarların nasıl görüntüleneceği tanımlanır. “Options” altındaki seçenek işaretlendiğinde, görünüşte yerleşecek olan model ölçüleri de otomatik olarak gelir.

işaretlendiğinde yeni bir pencere açılır ve bu pencerede parça 3B olarak görüntülenir. Buradaki seçenekler ile parçaya istenildiği açıdan bakılarak, görünüşün alınması sağlanır:



İstenen bakış ya da görünüş seçildikten sonra, çizim ekranında bir yer işaretlenir ve temel görünüş oluşturulur.

Drawing File diyalog kutusunun “Model State” bölümü kaynaklı montajlar, montaj konfigürasyonları ve konumsal temsiller ile ilgili seçenekleri içerir. Bu bölüme, montaj modelleme konusunda geri döneceğiz.

Diyalog kutusunun “Display Options” bölümü, oluşturulacak teknik resim görünüşü ile ilgili ek seçenekler sunar:



“All Model Dimensions”, görünüş üzerine, görünüş düzlemi ve buna paralel düzlemlerde tanımlanmış ölçülerin otomatik olarak yerleştirilmesini sağlar. Diğer seçenekler, modelin yapısına göre açılır.

Bir Görünüşten Türetilen Görünüşler “Projected Views” komutunu kullanarak, bir görünüşten diğer görünüşleri çıkartabilirsiniz.

“Projected Views”

Komutun çalıştırılmasından sonra ilk olarak temel alınacak görünüş seçilir. Bundan sonra farenizi kullanarak, ortografik ve izometrik görünüşleri tanımlayabilirsiniz. Yapmanız gereken yeni görünüşlerin yerlerini işaretlemektir. İşaretlediğiniz yere göre görünüş tipi otomatik olarak seçilir ve görünüşler çizime yerleştirilir.

“Create” ile görünüşler tanımlanır.



Kesit Görünüşler Autodesk Inventor tam, yarım, kademeli ve hizalı kesit görünüşlerin alınmasını sağlamaktadır. Taramalar, kesit doğruları ve etiketler otomatik olarak yerleştirilir.

“Section Tool”

Komutun çalıştırılmasından sonra ilk olarak kesiti alınacak görünüş işaretlenir. Bundan sonra ise kesit eğrisi bir doğru çizer gibi tanımlanır. Tam, yarım, kademeli ya da hizalı kesit doğruları kullanılabilir.

Kesit eğrisi oluşturulduktan sonra sağ tuş menüsünden “Continue” komutunu işaretleyin. Şimdi, bir diyalog kutusu açılır:

Burada kesit görünüşün etiketi, ölçeği, görünümü vb. ayarlanır. “Section Depth” altından ise kesitin derinliği tanımlanır. “Default”u “Full” seçeneğidir. Buradaki diğer seçenek “Distance”dır. Bununla kesit görünüşün derinliği tanımlanır.

Kesit görünüşün yeri gösterilir ve kesit görünüş çizime yerleştirilir.



Kesit eğrinizin biçimi kesit görünüş tipini belirler.

Eğik Görünüşler (Auxiliary View) Eğik görünüşler yaratmak için kullanılı.

“Auxiliary View”

Komutun çalıştırılmasından sonra temel alınacak görünüş işaretlenir. Bundan sonra da eğik görünüşün alınacağı eğik kenar seçilir. Eğik görünüşün özellikleri ile ilgili diyalog kutusu açılır:



Burada eğik görünüşün etiketi, ölçeği, görünümü vb. ayarlanır. Eğik görünüşün yeri gösterilir ve eğik görünüş çizime yerleştirilir.

Detay Görünüş Detay görünüşler oluşturmak için kullanılır.

“Detail View”

Komutun çalıştırılmasından sonra detayı alınacak görünüş işaretlenir. Detail View diyalog kutusu açılır.

Bundan sonra detayın merkezi ve detay alanı tanımlanır. Detay alanı, daire ya da dikdörtgen olabilir. Bunu, diyalog kutusundan seçebilirsiniz.



Detay görünüş çizime yerleştirilir.

Kırıklı Görünüşler Uzun parçaların gösterimi için kırkılı görünüşlerin yaratılmasını sağlar.

“Broken View”

Komutun çalıştırılmasından sonra görünüşün seçilmesi istenir. Görünüş seçildikten sonra Broken View diyalog kutusu açılır:



“Style” ile kırıklı görünüşün nasıl görüntüleneceği tanımlanır; “Gap” görünüşteki mesafedir. Kırığın başlayacağı nokta işaretlenir. Daha sonra da bitim noktası tanımlanır.

Bundan sonra kırıklı görünüş oluşturulur:

Kısmi Kesit Görünüşleri Kısmi kesit görünüşleri tanımlamak için kullanılır.

“Break Out View”

Kısmi kesit görünüşlerinin tanımlanabilmesi için, öncelikle teknik resim sayfasında kısmi kesit eğrisinin tanımlanması gerekir. Bunun için, “Standard” araç çubuğundan “Sketch” komutunu işaretleyin ve eskiz ortamında bildiğiniz çizim komutlarını kullanarak kısmi kesit eğrisini oluşturun. Kısmi kesit eğrisi kapalı bir profil olmalıdır.

Komutun çalıştırılmasından sonra, ilk olarak görünüş sorulur ve Break Out View diyalog kutusu açılır:



“Profile” ile kısmi kesit eğrisini işaretleyin. Kısmi kesit için bir derinliğin tanımlanması gerekiyor. Bunun için “Depth” altında derinlik tipi seçenekleri vardır:

• “From Point”: Derinlik için bir mesafe girilir.

• “To Sketch”: Bir başka görünüşle ilişkili olan bir eskiz geometrisi seçilir ve derinlik bu geometrinin konumuna göre tanımlanır.

• “To Hole”: Delik unsurunun ekseni derinlik için kullanılır.

• “Through Part”: Derinlik olarak parçanın kalınlığı kullanılır.

“Show Hidden Lines” seçeneği, geçici olarak görünüşteki gizli kenarları görüntüler. Bunlardan bir nokta işaretleyerek derinliği tanımlayabilirsiniz.



Teknik Resim Görünüşlerinin Düzenlenmesi Teknik resim görünüşlerinin düzenlenmesi için, görünüşü çift tıklayın ya da Browser penceresinden düzenlemek istediğiniz görünüşü işaretleyip sağ tuş menüsünden “Edit View...” komutunu çalıştırın. Karşınıza, Edit View diyalog kutusu çıkar:

“Style” altında görünüşteki gizli kenarların nasıl görüntüleneceği tanımlanır. “Tangent Edges” teğet kenarların görünümünü kontrol eder. “Scale” bölümü görünüşün ölçeğini gösterir. “Scale from Base” seçili ise, görünüşün türetildiği görünüşün ölçeği alınmış olur ve ölçek buna bağlıdır. Seçenekler arasında, kesit görünüşlerde “Hatching” ile tarama yapılır, “Align to Base” ile türetildiği görünüşe göre hizalanır ve “Definition in Base View”, görünüşün tanımının türetildiği görünüşten alınacağı ve buna bağlı olacağı saptanır.

Eğer bir görünüş üzerine gelinir ve sağ tuş menüsüne bakılırsa, şu seçenekler görülecektir:

“Open” ile o görünüşün oluşturulduğu üç boyutlu model dosyası açılır. “Delete” ile görünüş silinir.



“Alignment” altındaki seçenekler, seçilen görünüşün hizalanması ile ilgili özellikleri içerir. “Rotate” işaretlendiğinde, yeni bir diyalog kutusu açılır ve görünüşün yerleşim açısı değiştirilir:

Bir kenar seçilir ve bu kenar yatay ya da dikey duruma getirilir. İkinci seçenek ise “Angle” seçeneğidir. Bu durumda seçilen kenar girilen açı ile döndürülür.

“Get Model Annotations” altındaki seçenekler kaynaklı modeller içindir. “Get Weld Symbols” ve “Get Weld Annotations” ise kaynak tasarım ortamında tanımlanmış olan kaynak sembollerini görüntülemek için sunulmuştur.

Not: Kaynak tasarım ortamını ilerleyen bölümlerde göreceğiz.

“Annotation Visibility” altında teknik resim görünüşünde görünün ölçüler ve sembollerin görünülülüğü ayarlanır.

Teknik resim görünüşünün oluşturulduğu parça / montaj ve bunun unsurlarını / parçaları Browser penceresinde görüntülenir. Unsurlar görüntülendikten sonra, bunlar seçilerek sağ tuş menüsünden “Properties” girildiğinde, o unsuru gösteren doğruların özellikleri ayarlanır.

Burada unsuru gösteren doğrular istenen bir çizgi tipi, kalınlığı ve rengi ile görüntülenir.

Son olarak “Automatic Centerlines” o görünüşteki eksenlerin otomatik olarak tanımlanmasını sağlar. Bunun için ilk olarak Centerline Settings diyalog kutusu açılır:



“Apply to”, otomatik eksenlerin hangi unsurlar üzerine uygulanacağı listeler. “Projection” ise bakış açısını. “Treshold” altında yuvarlamalar, dairesel kenarlar için otomatik eksen tanımlama özelliği minimum ve maksimum değerler tanımlanarak sınırlandırılabilir.

Model Ölçülerinin Görünüşlere Alınması

“Retrieve Dimensions”

Model ortamında tanımlanmış ölçülerin görünüşlere alınması için, ilgili görünüş seçilir ve sağ tuş menüsünden “Retrieve Dimensions…” komutunu çalıştırılır. Komutun çalıştırılması ile Retrieve Dimensions diyalog kutusu açılır.

“Select Source” altından, unsur (features) ya da parçanın kendisi seçilebilir. “Select Features” seçili ise, görünüş üzerinde unsur işaretlenir ve o unsurun tanımlanmış model ölçüleri çıkar. “Select Parts” ile parçanın kendisi seçilir ve ölçüler görüntülenir.

Not: Model ölçülerinin, 3B modelleme ortamında tanımlanmış olması gerekir.



Ölçüler çıktıktan sonra, diyalog kutusundaki “Select Dimensions” düğmesine basılarak, görünüşte gözükmesi istenen ölçüler seçilir. Burada, ölçüleri tek tek seçebileceğiniz gibi, pencere yöntemini de kullanabilirsiniz. Seçim işleminden sonra, “OK” ile ölçüler görünüşe yerleşir.

Teknik Resim Güncellemelerinin Ertelenmesi Büyük montajların ya da karmaşık parçaların teknik resim görünüşlerini oluşturduktan sonra, zaman kazanmak açısından, görünüşlerin otomatik olarak güncellenmesi ertelenebilir. Normal koşullarda, modelde yapılan değişiklikler, görünüşlerin otomatik olarak güncellenmesini sağlar. Fakat, yoğun bir çizim var ise, sürekli güncellemeleri beklemek gerekir ki, bu zaman kaybettirebilir. Bu yüzden, istendiğinde, görünüşlerin güncellenmesi ertelenebilir.

Bunun için, “Open” komutuyla bir IDW dosyası açarken, “Options” düğmesi ile ilgili seçeneğe girilir. Karşınıza aşağıdaki diyalog kutusu çıkar:

Eğer, “Defer Updates” seçilirse, güncellemeler, ertelenmiş olur. Aşağıdaki uyarı gelir:



Eğer, erteleme kaldırılacaksa, IDW dosyasının içindeyken, TOOLS menüsünün altındaki “Document Settings” komutu çalıştırılır. Açılan diyalog kutusunda, “Drawing” sekmesi, güncelleme erteleme seçeneğini içerir:

“Defer Update” kaldırılırsa, erteleme de kaldırılmış olur.



Teknik Çizim Notasyonları Teknik resim görünüşlerinin detaylandırılması için birçok seçenek Autodesk Inventor’da sunulmuştur. Teknik çizim notasyonlarına ulaşmak için, Inventor paneli üzerine gelin ve sol tuş menüsünden “Drawing Annotation Panel” komutunu işaretleyin.

Bu başlık altında varolan seçeneklere bir bakalım:

Ölçülendirme Özellikleri Autodesk Inventor, teknik resim görünüşlerinin ölçülendirilmesi ile ilgili şu seçenekleri sunmaktadır:

“General Dimension”: Eskiz ortamında olduğu gibi, görünüşlerdeki geometriler seçilerek istenen ölçüler tanımlanır.

“Baseline Dimension Set”: Temel çizgi ölçülendirmesi için kullanılır. Nesneler seçilir ve otomatik olarak ölçülendirilir. Ölçüler, bir grup olarak davranır.

“Baseline Dimension”: Temel çizgi ölçülendirmesi için kullanılır. Nesneler seçilir ve otomatik olarak ölçülendirilir. Ölçüler bağımsız olarak davranır.

“Ordinate Dimension Set”: Ordinat ölçülendirme için kullanılır. Başlangıç noktası işaretlenir ve sonra diğer nesneler gösterilerek ordinat ölçülendirmesi uygulanır.

“Ordinate Dimension”: Burada, ilk olarak görünüş seçilir ve orijin noktasını gösterir sembol yerleştirilir. Daha sonra nesneler işaretlenerek bunların ordinat ölçülendirmeyle ölçülendirilmesi sağlanır.



Semboller

“Hole / Thread Notes”: Delik ve diş açılma notlarını çizime yerleştirir. Deliklerin “Hole” komutuyla oluşturulmaları gerekir.

Delik notlarını düzenlemek için, delik notu üzerine gelin sağ tuş menüsünden “Edit Hole Note” komutunu çalıştırın. Edit Hole Note diyalog kutusu açılır.

Burada semboller ekleyerek, yazıyı değiştirerek delik notunu özelleştirebilirsiniz. “Options” altındaki “Use Default” seçeneğini kapatmanız gerekiyor.

“Precision and Tolerances” ile yeni bir diyalog kutusu açılır:

Burada, parça üzerinde tanımlanmasa da, delik tolerans bilgileri girilebilir.

“Chamfer Note”: Pah notu atamak için kullanılır. Pah ve bitişik kenar seçilir ve not çizime yerleştirilir.



Pah notlarını düzenlemek için, pah notu üzerine gelin sağ tuş menüsünden “Edit Chamfer Note” komutunu çalıştırın. Edit Chamfer Note diyalog kutusu açılır.

Burada istenen şekilde pah notu görüntülenir.

“Surface Texture Symbol”: Yüzey pürüzlülüğü sembolü yerleştirmek için kullanılır. Önce, yüzey pürüzlülüğü sembolünün atanacağı nesne işaretlenir, sonra da sembolün yeri. Sağ tuş menüsünden “Continue” ile Surface Texture diyalog kutusu açılır.

Burada sembolün özellikleri tanımlanır ve “OK” ile sembol çizime yerleştirilir.



“Weld Symbol”: Kaynak sembolü yerleştirmek için kullanılır. Önce, kaynak sembolünün atanacağı nesne işaretlenir, sonra da sembolün yeri. Sağ tuş menüsünden “Continue” ile Weld Symbol diyalog kutusu açılır.


“Feature Identifier Symbol”: Unsur referans sembolü yerleştirmek için kullanılır. Önce, unsur referans sembolünün atanacağı nesne işaretlenir, sonra da sembolün yeri. Sağ tuş menüsünden “Continue” ile Format Text diyalog kutusu açılır.




“Datum Identifier Symbol”: Referans sembolü yerleştirmek için kullanılır. Önce, referans sembolünün atanacağı nesne işaretlenir, sonra da sembolün yeri. Sağ tuş menüsünden “Continue” ile Format Text diyalog kutusu açılır.


“Feature Control Frame”: Şekil toleransı yerleştirmek için kullanılır. Önce, şekil toleransı sembolünün atanacağı nesne işaretlenir, sonra da sembolün yeri. Sağ tuş menüsünden “Continue” ile Feature Control Frame diyalog kutusu açılır.



“Sym” düğmesi işaretlendiğinde, yeni bir pencere açılır ve buradan şekil toleransı seçilir.


“Datum Target”: Referans yüzeyi gösterir sembollerin çizime yerleştirilmesi için kullanılır. Birçok alt seçeneği vardır.

“Leader Text”: Öncü doğruya sahip yazıların çizime yerleştirilmesinde kullanılır. Öncü doğrunun başlangıç ve son noktası işaretlenir, sağ tuş menüsünden “Continue” ile Format Text diyalog kutusu açılır.



Delik Tabloları Delik tablolarının oluşturulması için değişik seçenekler vardır. Delik tablolarının otomatik olarak yaratılabilmesi için deliklerin delik delme unsuru ile tanımlanmış olması gerekir.

“Hole Table-Selection”: Delik tabloları oluşturur. Görünüş seçilir, orijin noktası gösterilir ve tabloda yer alacak delikler seçilir. Tablo çizime yerleştirilir.

“Hole Table-View”: Delik tabloları oluşturur. Görünüş seçilir, orijin noktası gösterilir ve o görünüşte yer alan tüm deliklerin tablosu çıkartılır.

“Hole Table-Selected Type”: Seçilen delik ile aynı tipte olanların yer aldığı delik tablosu oluşturur. Yapmanızı gereken delik ya da delikler seçmektir. O tipteki tüm diğer delikler de otomatik olarak tabloya alınır.

Delik Tablolarının Düzenlenmesi Delik tabloları, orijin sembolü, delik etiketleri ve tablonun kendisinden oluşuyor. Dolayısıyla bunların düzenlenmeleri de farklı gerçekleşir.



Orijin Sembolü

Orijin sembolünün yerini değiştirmek için farenin sol tuşunu kullanabilirsiniz ya da orijin sembolünü işaretleyerek sağ tuş menüsünden “Edit...” komutunu seçebilirsiniz. İkinci durumda bir diyalog kutusu açılır ve orijin noktasının koordinatları girilir.

Delik Etiketleri

Bir delik etiketi seçilip sağ tuş menüsü açıldığında şu seçenekler çıkar:

“Edit Tag…” ile etiket değiştirilir. Bunun için Format Text diyalog kutusu açılır. “Hide Tag” ile etiket gizlenir.

“Show Leader” etikete öncü doğru parçası ekler:

“Hide Leader” ise öncü doğruyu gizler.

Delik Tablosu

Delik tablosu seçilip sağ tuş menüsü açıldığında şu seçenekler çıkar:

“Table” altında iki seçenek vardır:

• “Resort Table”: Sıralama seçeneklerine göre, tablonun sıralaması yeniden yapılır.

• “Split Table”: Tabloyu iki parçaya ayırmak için kullanılır. Tabloyu böleceğiniz sıraya gelin ve komutu çalıştırın. Birbirinden bağımsızlaşan iki tablo elde edeceksiniz.

• “Export Table”: Tabloyu ASCII yazı dosyası (txt) ya da Microsoft Excel dosyası (csv) olarak dışarı atmak için kullanılır.

“Row” altında iki seçenek vardır:

• “Add Hole”: Delik tablosuna yeni bir delik eklemek için kullanılır. Yeni ekleyeceğiniz deliği görünüşte işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Create” komutunu çalıştırın.

• “Delete Hole”: Delik tablosundan bir delik silmek için kullanılır. Sileceğiniz deliğin sırasına gelip sağ tuş menüsünden “Delete Hole” komutunu çalıştırın.

“Visibility” altında orijin sembolü ve etiketlerin görünürlülüğü ayarlanır.



“Edit” altında üç seçenek vardır.

• “Edit Tag” delik etiketini değiştirmek için kullanılır.

• “Edit Hole Note” delik notunu düzenler.

• “Edit Description Text” ile de açıklama yazısı değiştirilebilir.

Bunun dışında, tablonun biçimini ve özelliklerini değiştirmek için, sağ tuş menüsünde çıkan “Edit Hole Table…” komutu kullanılır. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

“Row Merge Options”

• “Numbering”: Delikler numaralandırılır:

• “Rollup”: Bu seçenekte, delikler, tiplerine göre sıralanır ve aynı tiptekiler için tek bir satır kullanılır.



o “Delete Tags on Rollup” seçildiğinde, deliklerdeki etiketler silinir ve sadece kaç tip delik varsa bunlar etiketlenir.

o “Secondary Tag Modifier on Rollup” ise etikete ikinci bir ayırıcı ekler.

“Combine Notes”

Bu seçenek ile, delik tiplerini gösteren satırlar aynı delikler için birleştirilir ve tek bir hücre olarak gösterilir.



“Tag Order”

Deliklerin etiketlenmesinin hangi kritere göre yapılacağı saptanır. “Arrange by Position”, etiketlemeyi, deliklerin konumuna göre, ikinci seçenek ise büyüklüklerine göre yapar. “Group Hole Types”, delik tiplerini gruplar. Bu seçenek kapatıldığında, aynı delik tipleri, farklı etiketler ile gösterilir.

“View Filters”

“Include Features” altında, hangi unsurların, “Include Hole Types” ise hangi delik tiplerinin delik tablolarına alınacağını saptar.

Delik tablosunun düzenlendiği diğer bölüm ise, tablonun biçimidir. “Formatting” altından bu bölüme geçilir.

Burada, delik tablosunun nasıl görüneceği ve hangi sütunlardan oluşacağı gibi biçimsel özellikler tanımlanır.



Eksenler

“Center Mark”: Çizime eksenler yerleştirmek için kullanılır. Komutun çalıştırılmasından sonra yay ya da dairesel bir kesit işaretlemeniz gerekir. Merkez çaprazı otomatik olarak yerleştirilir.

“Center line”: Eksenler çizmek için kullanılır. İki doğru parçası işaretlenir ve bunlara dik bir merkez doğrusu tanımlanır; merkez doğrusunun seçilen kenarlardan ne kadar uzatılacağı işaretlenir.

“Center line bisector”: İki doğru parçası arasına, doğru parçalarının başlangıç ve son noktalarının tam orta noktasından geçen bir eksen yerleştirir.

“Centered Pattern”: Dizilenmiş delikler için eksenler oluşturur. İlk olarak dizinin merkezi işaretlenir, sonra da merkez doğrusunun başlayacağı delik. Bundan sonra da, dizinin istenen elemanları işaretlenir.



Yazılar

“Text”: Yazı yazmak için kullanılır. Format Text diyalog kutusu açılır.

“OK” ile yazı çizime yerleştirilir.

Not: Pozlama ve parça listesi ile ilgili özellikler için montajların teknik resim görünüşlerinin anlatıldığı bölüme bakınız.

Revizyon Blokları

“Revision Table”

Bu komut ile çizime revizyon blokları yerleştirilir.

Revizyon bilgilerini değiştirmek için, ilgili hücreyi çift tıklamanız yeterlidir. Bu durumda, yazı penceresi açılır ve ilgili bilgi girilir.



Yeni bir revizyon satırı eklemek için, tablonun üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden “Add Row” komutunu çalıştırın. Bir önceki satırın altına yeni bir satır eklenir.

Revziyon bloklarının düzenlenmesi de “Style Editor...” komutuyla gerçekleşir. Eğer, revizyon blokları üzerindeyken sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırırsanız, tabloyu değiştirebileceğiniz diyalog kutusu açılır:

Revizyonlar konusundaki ikinci komutumuz ise “Revision Tag” komutudur.

“Revision Tag”

Bu komut ile revizyon bölgelerini gösteren semboller sayfaya yerleştirilir.



Kullanıcı Tanımlı Semboller Kullanıcı tanımlı semboller, AutoCAD’in blok özelliğine benzemektedir. Bu özellik sayesinde, teknik çizim sayfalarına daha öncede tanımlanan nesneler, aynı bir blok gibi yerleştirilebilir.

Kullanıcı tanımlı semboller oluşturmak için FORMAT menüsünün altından “Define New Symbol” komutu kullanılır. Komutun çalıştırılmasından sonra, eskiz ortamı açılır. Eskiz ortamında, sembolün geometrisi tanımlanır. Sembol tanımla işlemi bittiğinde “Return” ile sembole bir isim verilerek, sembol sayfaya kaydedilir.

Sembol, tanımlandıktan sonra, Browser penceresindeki “Sketched Symbols” altında yer alır.

Sembolü çizime yerleştirmek için, buradaki ikona çift tıklayın. Sembolü sayfadaki yeri gösterilerek, sembol yerleştirilir.

Diğer bir yerleştirme seçeneği ise Inventor panelinden “Symbols” komutunu kullanmaktır.

“Symbols”

Komutun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır.



Buradaki listeden, çizime yerleştirilecek sembol seçilir. Aynı zamanda, sembolün ölçeklendirilmesi (scale) ve yerleşim açısının (rotate) saptanması mümkündür. Bunun için, ilgili ikonları işaretleyin ve gereken bilgileri (ölçek ve dönme açısı gibi) girin. “Leader” seçildiğinde, sembol bir öncü doğru ile sayfaya yerleştirilir.

Semboller konusunda, bu bölümün sonunda yer alan alıştırmaya bakabilirsiniz.



2B Parametrik Çizimler Autodesk Inventor’un teknik resim ortamında, parametrik olarak 2B çizimler oluşturabilirsiniz. Teknik resim sayfasında “Sketch” komutu ile 2B çizim ortamına ulaşabilirsiniz. Inventor panelinde eskiz komutları çıkar. Bunlar parça modelleme ortamından tanıdığımız eskiz komutlarıdır. Bunları kullanarak istediğiniz 2B çizimleri üretebilirsiniz.

2B çizim nesnelerinize ölçüler atayabilirsiniz. Bu durumda, ölçü değerinin değişmesi nesnenin otomatik olarak güncellenmesini sağlar. Nesneler arasında geometrik sınırlamalar da tanımlayabilirsiniz.

Bu özellikleri kullanarak, 2B olarak parçanın farklı görünüşleri oluşturabilir, görünüşleri birbiriyle ilişkilendirebilir, dolayısıyla birisinde yapılan değişikliğin diğerlerini otomatik etkilemesini sağlayabilirsiniz.

AutoCAD DWG çizimlerini Autodesk Inventor’un teknik resim ortamına aktardığınızda, bunlar 2B parametrik çizimlere dönüştürülebilir. Örneğin, çizimde ölçüler var ise, ölçü seçilip sağ tuş menüsünden “Promote to Sketch” komutu çalıştırıldığında seçilen ölçü parametrik bir ölçü duruma gelir. Ölçü değeri değiştiğinde, atanmış olduğu geometri de otomatik olarak değişir.



Yüzey modellerin teknik resim görünüşlerinin çıkartılması IGES ile ya da farklı formatlarda elinizde bulunan yüzeylerin teknik resim görünüşleri, standart biçimde alınabilir. Diyelim ki elinizde, aşağıda gösterilen yüzey model olsun.

1. FILE > NEW altından yeni bir teknik resim dosyası (IDW) açın. 2. “Base View” ile temel görünüşü tanımlayın.

3. “Projected View” ile diğer görünüşleri oluşturun.

4. Ölçülendirme ve detaylandırma komutlarını kullanarak, görünüşleri istediğiniz gibi tamamlayabilirsiniz.



Alıştırma 1: Bir Teknik Resim Sayfasının Hazırlanması


Bu alıştırmada, teknik resim görünüşlerinin oluşturulmasından önce, bir sayfanın nasıl hazırlandığını göreceğiz.

1. 09_Sayfa.idw teknik resim dosyasını açın. Bu boş bir teknik resim dosyasıdır.

2. İlk olarak sayfanın büyüklüğünü değiştirelim ve bir antet bloğu yerleştirelim. Bunun için, Browser penceresinden “Sheet:1”i işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Sheet” komutunu çalıştırın.

3. Diyalog kutusunda “Size” olarak A2 seçin ve “OK” ile devam edin.

4. Browser penceresinde, “Drawing Resources” yanındaki “+” işaretine basın ve “Borders” altında “Default Border”i işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Insert Drawing Border” komutunu çalıştırın.

5. düğmesine basarak diğer seçeneklere ulaşın.

6. “Text Height” olarak 5mm girin ve “OK” ile devam edin.

7. Browser penceresinde, “Drawing Resources” altından “Title Block” yanından “+” işaretine basın. “ISO” antet bloğunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Insert” komutunu çalıştırın.



Antet bloğu çizime yerleşir.

8. Browser penceresinde, “Title Block” altında bulunan “ISO” antet bloğunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın.

9. Antet bloğu düzenlemeye hazır hale gelir. İlk olarak “<COMPANY>” yazısını işaretleyin ve

sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusu açılır.

10. Bu diyalog kutusunda, “Type” altından “Static Value” seçeneğini işaretleyin ve ayzı alanına kendi şirketinizin ismini yazın. “OK” ile devam edin.

11. Antet bloğunda yeni bir alan tanımlayacağız. Bunun için, Inventor panelinden “Property

Field” komutunu çalıştırın.

12. Yazının yerleşim noktası sorulur. Aşağıda gösterilen noktayı işaretleyin.

13. Diyalog kutusunda, “Property” altından “PROJECT” seçin ve “OK” ile devam edin.



14. “PROJECT” (Proje İsmi) alanı antete yerleşir.

15. Yeniden “Property Field” komutunu çalıştırın.

16. Yazının yerleşim noktası sorulur. Aşağıda gösterilen noktayı işaretleyin.

17. Diyalog kutusunda, “Type” altından “Prompted Entry” seçin ve yazı alanına “Ölçek” yazın.

“OK” ile devam edin.



18. İşlem bittiğinde, sağ tuş menüsünden “Save Title Block” komutunu çalıştırın.

19. Çıkan diyalog kutusunda “Save” düğmesine basın.

20. “Ölçek” olarak tanımladığımız yazı alanı için bilgi girilmesi istenir. Ölçek olarak “1:1” girin ve “çek” işaretine basın:

21. Yaptığımız değişiklikler, sayfada bulunan antet bloğuna yansır.

22. Antet bloğundaki diğer alanları doldurmak için, Browser penceresinde, “sayfa.idw”yi seçin ve sağ tuş menüsünden “Properties” komutunu çalıştırın.

23. “Summary” bölümünde “Title” için “Örnek Sayfa” yazın ve “OK” ile devam edin.

24. Diğer alanları da bu şekilde doldurabilirsiniz. Antetimizin son hali aşağıdaki gibi olacaktır:




Alıştırma 2: Stiller ile Nesnelerin Kontrolü Autodesk Inventor, nesnelerin özelliklerini tanımlamak ve kontrol etmek için yeni bir kavram

sunmaktadır. Stiller (styles) olarak adlandırılan bu yeni kavram, şirket standartlarının çizimlere uygulanmasını kolaylaştırmaktadır. Bu alıştırmamızda, stiller içindeki nesnelerin nasıl kullanılabileceğini göreceğiz.


2. “Projects” bölümüne gidin ve üstteki listeden “Default” seçin.

3. Alttaki bölümden, “Use Styles Library” üzerine gelin ve sağ tuştan “Yes” seçeneğini

işaretleyin.

4. En altta bulunan düğmelerden “Save” ile yaptığınız değişikliği kaydedin.

5. “New” ile “Standard.idw” şablonunu seçin ve “OK” ile açın.

6. FORMAT menüsünün altından “Styles Editor” komutunu çalıştırın. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

7. Styles and Standards Editor diyalog kutusu iki kısımdan oluşur. Sol tarafta ağaç yapısı

şeklinde sıralanan bir bölüm vardır. Burada, stil tipleri sıralanmıştır. Örneğin, temel çizgi (baseline) ölçülendirmesi, delik notları ve radyal ölçülendirmeler “Dimension” stil tipi altında yer alır.

8. Sol taraftaki listeden “Dimension” stil tipini işaretleyin. Sağ tarafta, seçilen stil tipinin altında tanımlı olan stiller yer alır.



9. Diyalog kutusunun üst tarafında filtre ikonunun yanında “Local Styles” seçeneği seçilidir. Bu

listeden “All Styles” seçeneğini işaretleyin. Dikkat ederseniz, artık tüm stiller listelenir.

10. Soldaki listeden “Object Defaults” altından “Object Defaults (ISO)” ikonunu işaretleyin. ISO

standardına göre, Autodesk Inventor nesneleri ve bunların sahip oldukları nesne stilleri ve yerleşecekleri katmanlar sağdaki pencerede listelenir.

11. “Object Type” altında listelenen nesne tiplerinin solunda bunların hangi stil tarafından

kontrol edildiğini gösteren semboller yer alır. Örneğin, “Angle Dimension” ve “Hole Note” “Dimension” stili tarafından kontrol edilir. Her ikisinin solunda sembolü yer alır.

12. “Object Type” listesindeki “Angle Dimension” girdisinin “Object Style” altındaki değerini işaretlediğinizde bir liste açılır ve bu listeden başka bir nesne stili seçerek, nesnenin stilini değiştirebilirsiniz.



13. Soldaki listeden “Layers” seçin.

14. Dikkat ederseniz, bazı nesnelere bir stil atanmadığını göreceksiniz. Bunların “Object Style” altındaki bilgileri boştur. Bu nesneler, katman özellikleri dışında başka bir biçimlendirme özelliğine sahip değildir.

15. Stilleri tanımladıktan sonra da, çizim üzerinde bazı lokal değişiklikler yapabilirsiniz. Örneğin, stil editöründe, “Baseline Dimension” nesnesi için nesne stili olarak “Default (ISO)” atanmış olsun. Bir ölçü tanımlandıktan sonra, ölçüyü işaretleyip, standart araç çubuğundaki stil listesinden farklı bir stil seçilebilir.

16. Nesne stilini değiştirmek için soldaki listeden nesne stili seçilir ve sağdaki bölümde de

istenen değişiklikler yapılır.

17. Yeni bir stil yaratmak için, üstteki düğmeler arasından “New...” işaretleyin. Bir diyalog

kutusu açılır. Burada yeni stile bir isim verilir. “OK” ile stil yaratılır.

18. Yeni yaratılan stil de soldaki listede yer alır.



19. Yapılan değişiklikler “Save” düğmesi ile kaydedilir.




Alıştırma 3: Teknik Resim Görünüşlerinin Oluşturulması Bu alıştırmada, değişik teknik resim görünüşlerinin oluşturulmasını inceleyeceğiz.

1. FILE>>NEW ile boş bir teknik resim sayfası (“Standard IDW”) açın.

2. Inventor panelinden “Create View” komutunu çalıştırın.

3. Diyalog kutusunda, “File” bölümünden “Explorer Directories” ile 09_Braket.ipt dosyasını seçin.

4. Diğer seçenekler olduğu gibi kalsın. “OK” ile aşağıda gösterilen yere üst görünüşü yerleştirin.

5. Bundan diğer görünüşleri türeteceğiz. Bunun için, ekranda üst görünüş üzerine gelin ve sağ

tuş menüsünden “Create View” altından “Projected” komutunu çalıştırın.

6. Yan, ön ve izometrik görünüşlerin yerlerini aşağıdaki gibi tanımlayın.



7. Sağ tuş menüsünden “Create” komutunu seçerek, görünüşlerin çizime yerleşmesini sağlayın.

8. İzometrik görünüşü seçin ve sağ tuş menüsünden “Edit View” komutunu çalıştırın.

9. Diyalog kutusunda, “Style” altından “Shaded” işaretleyin ve “OK” ile devam edin.

10. İzometrik görünüş kaplanmış olarak görüntülenir.



Alıştırma 4: Kesit ve Detay Görünüşler 1. 09_Braket.idw dosyasını açın. Bu dosyada, braket parçasının üst görünüşü tanımlı

durumdadur. Bu görünüşten kesit görünüşler türeteceğiz.

2. Inventor panelinden “Section View” komutunu çalıştırın ve üst görünüşü işaretleyin.

3. Şimdi de kesit eğrisinin çizilmesi gerekiyor. Aşağıda gösterildiği gibi, tam deliklerin merkezlerinden geçen bir doğru çizin ve sonrasında sağ tuş menüsünden “Continue” ile devam edin.

4. Kesit görünüşü üst görünüşün altına yerleştirin.

5. İkinci kesit görünüşü de aşağıda gösterildiği gibi tanımlayın (bu sefer kademeli bir kesit

olacak):



6. Inventor panelinden “Detail View” komutunu çalıştırın ve ön kesit görünüşü işaretleyin.

7. Aşağıda gösterildiği gibi bir detay alanı tanımlayın.

8. Detay görünüşü bu görünüşün hemen yanına yerleştirin:




Alıştırma 5: Ölçülendirmeler ve Notasyonlar 1. 09_Clamp.idw çizimini açın.

2. Ön görünüşün üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden “Retrieve Dimensions...” komutunu

çalıştırın. Diyalog kutusunda, “Select Parts” işaretleyin ve parçayı seçin. “Select Dimensions” düğmesine basın ve pencere yöntemiyle tüm ölçüleri seçin. “OK” ile devam edin.

3. 0, 85, 13, 19 ve 45 mm ölçülerini seçin ve sağ tuş menüsünden “Delete” ile silin. Görünüş

aşağıdaki gibi temizlenmiş olur.

4. Ölçülerin daha düzgün yerleşmeleri için, ölçü yazılarını seçin ve aşağıda gösterildiği gibi

yeni konumlarına taşıyın.



5. Aynı işlemleri üst görünüş üzerinde de uygulayın. Görünüş aşağıdaki gibi olacak.

6. Notasyın ve ölçülendirme işlemleri için ilk olarak, Inventor panelinin üzerine gelin ve sağ tuş

menüsünden “Drawing Annotation” seçin. Şimdi Inventor panelinden notasyon ve ölçülendirme komutları görüntülenir.

7. İlk olarak merkez çaprazları oluşturacağız. Bunun için, Inventor panelinden “Center Mark”


8. Üst görünüşteki delik ve yayları işaretleyin. Merkez çaprazları çizime yerleşir.

9. Ön görünüşe yaklaşın. Inventor panelinden “Center line bisector” komutunu çalıştırın.

10. Aşağıda gösterilen kenarları işaretleyin; seçilen doğru parçaları arasına merkez doğrusu

yerleştirilir.



11. Aynı şekilde yan görünüşte de aşağıda gösterilen kenarları seçerek merkez doğrusunu yerleştirin.

12. Şimdi de bazı ölçüler ekleyelim. Inventor panelinden “General Dimension” komutunu

çalıştırarak, üst görünüşe aşağıdaki ölçüleri yerleştirin.

13. Ölçülendirme özelliklerinden bir diğeri de otomatik ölçülendirme. “Baseline Dimension Set”

komutunu çalıştırın ve ön görünüşte aşağıda gösterilen kenarları (sağdan sola) seçin:

14. Sağ tuş menüsünden “Continue” ile devam edin ve ölçüleri aşağıdaki gibi çizime yerleştirin.



15. Görünüşlere notasyonlar eklemek için, Inventor panelinden “Datum Identifier Symbol” komutunu çalıştırın ve ön görünüşün alt yüzeyinde aşağıdaki gibi referans sembolünü tanımlayın.

16. Geometrik tolerans sembolü için, Inventor panelinden “Feature Control Frame” komutunu

çalıştırın. Sembolün başlangıç noktası ve yeri aşağıdaki gibi olacak.

17. Sağ tuş menüsünden “Continue” ile devam edin.

18. Diyalog kutusunu aşağıdaki gibi doldurun ve “OK” ile devam edin.

19. Sağ tuş menüsünden “Done” ile işlemi bitirin. Geometrik tolerans sembolü çizime yerleşir.



20. Delik notu eklemek için Inventor panelinden “Hole/Thread Notes” komutunu çalıştırın ve üst görünüşte deliği işaretleyin. Aşağıdaki gibi çizime yerleştirin. “Done” ile işlemi bitirin.

21. Son olarak, model ölçülerinin nasıl değiştirilebileceğine bakalım. Üst görünüşte, “15 derece”

ölçüsünü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Model Dimension” komutunu çalıştırın.

22. Ölçü kutucuğuna yeni değer olarak 10 yazın.

23. Model ve görünüşler otomatik olarak güncellenir.

Böylece teknik resim görünüşlerimiz aşağıdaki gibi olacak.




Alıştırma 7: Ölçülerin Düzenlenmesi Bu alıştırmada, ölçülerin düzenlenmesi ile ilgili araçları göreceğiz.

1. 09_Plaka.idw dosyasını açın.

2. İlk olarak ölçülerin düzenlenmesine bakalım. Bunun için, çizimde bulunan 152.40 ölçüsünün

üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın. Karşımıza Edit Dimension diyalog kutusu çıkar.

3. Ölçü yazısının hemen devamına bir boşluk bırakarak TYP yazın.

4.

ikonuna bastığınızda, yazı biçimlendirme ile ilgili diğer özellikler de ayrı bir pencerede açılır.



5. “Cancel” ile devam edin.

6. “Insert Symbol” ikonuna bastığınızda, değişik semboller çıkar.

7. Burada bulunan ikonu Windows uygulamalarından bildiğimiz Character Map

penceresini açar.



8. Diyalog kutusunu kapatın.

9. Edit Dimension diyalog kutusunun “Inspection Dimension” sekmesine geçin.

10. Burada özel tip ölçüler tanımlayabilirsiniz. Diyalog kutusunda “Inspection Dimension”

seçeneğini aktif duruma getirin.

11. Diyalog kutusunu aşağıdaki gibi doldurun.

12. “OK” ile devam edin. Ölçü aşağıdaki gibi olacaktır.



13. Bir ölçünün özelliklerini kolaylıkla başka bir ölçüye kopyalayabilirsiniz. Son olarak değiştirdiğimiz 152.40 ölçüsünü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Copy Properties” komutunu çalıştırın.

14. Sizden bir ölçü seçmeniz istenir. 19.05 olan ölçüyü işaretleyin. İlk ölçünün tüm özellikleri ikinci ölçüye kopyalanır.

15. UNDO ile işlemi geri alın.

16. Yeniden 152.40 ölçüsünü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Copy Properties” komutunu çalıştırın.

17. İkinci ölçüyü seçmeden, sağ tuş menüsünden “Settings” komutunu çalıştırın. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

18. Burada, hangi özelliklerin kopyalanacağı saptanır. “Layer” seçeneğini kapatın. Katman

bilgisinin kopyalanmasını istemiyoruz.


20. İkinci ölçüyü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Done” ile devam edin.

21. Şimdi de bir görünüşte bulunan bir ölçüyü diğer görünüşe aktaralım.

22. 152.40 ölçüsünü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Move Dimension” komutunu çalıştırın.

23. Yan görünüşü işaretleyin. Ölçü yan görünüşe aktarılır. Gerekirse, tutup çekiştirerek, ölçünün yerini ayarlayabilirsiniz.



24. Ölçülendirme sırasında, bir doğru parçasının orta noktasını da kullanabiliriz. Bunun için Inventor panelinden “General Dimension” komutunu çalıştırın.

25. Aşağıda gösterildiği gibi, üst kenarı işaretleyin.

26. Sol yan kenarın orta noktasını işaretleyin ve ölçüyü aşağıdaki gibi çizime yerleştirin.

27. Diğer sayfaya geçelim. Browser penceresinde, “Sheet:2” ikonuna çift tıklayın.

28. İlk olarak bir delik tablosu oluşturacağız. Bunun için Inventor panelinden “Hole Table – View” komutunu çalıştırın.

29. Üst görünüşü işaretleyin.

30. Orijin noktasını aşağıda gösterildiği gibi, sol alt köşeye, kenarların sanal kesişim noktasına yerleştirin.



31. Tabloyu, sayfaya yerleştirin.

32. Delik tablolarının biçimini istediğimiz gibi ayarlayabiliriz. Delik tablosuna çift tıklayın.

Aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

33. “Formatting” sekmesine geçin.



34. Burada, “Column Chooser” ikonunu işaretleyin.

35. Burada, tabloya eklemek üzere, varolanlardan bir kolon seçebilir ya da kullanıcı tanımlı bir kolon oluşturabilirsiniz.

36. “Cancel” ve “Cancel” ile diyalog kutularını kapatın.

37. Aşağıda gösterilen kısma yaklaşın.

38. Inventor panelinden “Hole/Thread Notes” komutunu çalıştırın.



39. Aşağıda gösterilen kenarı işaretleyin ve delik notunu çizime yerleştirin.

40. Şimdi de bir pah notu tanımlayalım.

41. Inventor panelinden “Chamfer Note” komutunu çalıştırın.

42. İlk olarak sağ üst pahı işaretleyin.

43. İkinci olarak üst kenarı işaretleyin ve pah notunu çizime yerleştirin. ESC ile komuttan çıkın.

44. Pah notunu düzenlemek için, pah notunun üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden “Edit

Chamfer Note” komutunu çalıştırın.

45. Edit Chamfer Note diyalog kutusu açılır.

46. “Chamfer” yazısını silin ve “OK” ile devam edin.



47. Şimdi, de modeldeki değişikliklerin, notasyonlar üzerindeki etkisine bakalım.

48. Browser penceresinde, “Sheet:3” ikonuna çift tıklayın.

49. Üst görünüşü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Open” ile model dosyasını açın.

50. Browser penceresinde, “Hole1” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Suppress Feature” komutunu çalıştırın.

51. Delikler gizlenir. WINDOW menüsünden teknik resim sayfasına geçin. Dikkat ederseniz, deliklerin gizlenmesi ile bunlara atanmış olan notasyonlar da silinir.

52. Yeniden modele dönün.

53. Browser penceresinde, “Hole1” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Unsuppress Feature” komutunu çalıştırın.

54. WINDOW menüsünden teknik resim sayfasına geçin. Dikkat ederseniz, deliklerin yeniden görünür yapılmasıyla, önceden tanımlı notasyonlar da yeniden görünür olur.

55. Son olarak ölçü yazıları ile ilgili bir özelliğe daha bakalım.



56. FORMAT menüsünün altından “Style Editor” komutunu çalıştırın.

57. Sol taraftaki listeden “Dimension” altından “Default – mm (ANSI)” ölçü stilini işaretleyin ve sağ tarafta “Text” sekmesine geçin.

58. Aşağıda gösterildiği gibi “Diameter” altından “First Above Landing Line” seçeneğini

işaretleyin.

59. Diyalog kutusunun en altında bulunan “Done” düğmesine basın. “Save Edits?” sorusunu

“Yes” ile geçin.

60. Inventor panelinden “General Dimension” komutunu çalıştırın ve aşağıda gösterildiği gibi sağ üst deliğin çapını ölçülendirin.



61. Ölçü yazısına ek yapmak için, ölçüyü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit...” komutunu çalıştırın.

62. Ölçü yazısının sonuna gelin ve ENTER ile alt satıra geçin. Buraya herhangi bir yazı yazın ve “OK” ile devam edin.

63. Ölçü aşağıdaki gibi gözükecektir.




Alıştırma 7: 2B Parametrik Çizimler 1. 09_Param.idw dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Draft View” komutunu çalıştırın.


4. Çizimi biraz daha kolaylaştırmak için, TOOLS menüsünün altından “Application Options”

komutunu çalıştırın. “Sketch” bölümünde “Grid Lines”, “Minor Grid Lines” ve “Snap to Grid” seçeneklerini aktif duruma getirin.

5. Izgaraya kenetleme özelliklerini ayarlamak için, TOOLS menüsünün altından “Document Settings” komutunu çalıştırın. “Snap Spacing” değerlerinin her ikisini de 2mm yapın. “Grid Display” değerleri de 4 olacak.

6. “Line” ve “Circle” komutlarını kullanarak aşağıdaki şekli çizin.

7. Yan görünüşü de aşağıdaki gibi çizin. Çizim sırasında, ön görünüşün kenar bilgilerini

kullanabilirsiniz.

8. Son olarak üst görünüşü de aşağıdaki gibi çizin.



9. Sınırlamalar ekleyerek, geometrilerin tanımlanmasını sağlayabiliriz. Bunun için, aşağıda

gösterildiği gibi, ön görünüş ve yan görünüşteki nesneler arasında ilk olarak “Colinear” (eş-doğrusal) sınırlamasını ekleyeceğiz.

10. Aynı şekilde, diğer görünüşler arasındaki nesneler için de eş-doğrusal sınırlamasını

uygulayın.

11. Ön görünüşteki çember ile yan görünüşteki karşılıkları arasında teğetlik sınırlaması tanımlayın.

12. Aynı şekilde ön görünüşteki çember ile üst görünüşteki karşılıkları arasında teğetlik

sınırlaması tanımlayın.

13. “General Dimension” komutunu kullanarak, ön görünüşte aşağıdaki ölçüleri tanımlayın:



14. Aynı şekilde, yan görünüşte aşağıda gösterilen ölçüleri tanımlayın:

15. Üst görünüşte, aşağıda gösterilen ölçüleri tanımlayın.

16. Sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” ile eskiz ortamından çıkın. Çizimimiz aşağıdaki gibi

olacaktır:




Alıştırma 8: Kullanıcı Tanımlı Semboller Oluşturmak Autodesk Inventor’da teknik resim sayfalarında, standart semboller kullanabileceğiniz gibi,

tamamen kullanıcı tanımlı semboller de oluşturup, bunları teknik resim görünüşlerine ekleyebilirsiniz. Bu örneğimizde, yeni bir kullanıcı tanımlı sembolün nasıl oluşturulacağını ve kullanılacağını göreceğiz.

1. Autodesk Inventor ile yeni bir teknik resim dosyası (STANDARD.IDW) açın ve açtıktan sonra bunu kaydedin.

2. Browser penceresinde “Drawing Resources” altındaki “Sketched Symbols”u seçin ve sağ tuş menüsünden “Define New Symbol” komutunu çalıştırın.

3. Inventor panelinde eskiz özellikleri çıkar.

4. “Line” komutunu kullanarak, aşağıdaki şekle benzer bir şekil oluşturun (“Two Point Rectangle” komutunu da kullanabilirsiniz).

5. Nesneleri “General Dimension” komutuyla aşağıdaki gibi ölçülendirin ve değerlerini

tanımlayın.

6. “Text” komutunu kullanarak üç yazı oluşturun ve onları aşağıda gösterildiği gibi alanlara

yerleştirin.

7. Yazının konum ve görünürlüğü diyalog kutusundaki aşağıda gösterilen bölümden tanımlanır:



8. İki adet nokta tanımlayacağız. İlk önce bunları tanımlayalım, amacımızı ve işlevlerini sonra anlatalım. “Point, Hole Center” komutunu çalıştırın ve sembolün sağ üst ve alt köşelerine iki adet nokta tanımlayın (köşelere kenetlendiğinizde nokta yeşile döner).

9. Sağ üst noktayı işaretleyin ve bu nokta işaretliyken standart araç çubuğundan bunun stilini

(“Style” yanından) “Insertion Point” olarak değiştirin. Böylece, sembol çizime yerleştirilirken bu noktadan yerleştirilecek.

10. Şimdi de alttaki noktayı işaretleyin ve aynı şekilde bunun stilini “Connection Point” olarak

tanımlayın. Bu durumda, bu nokta bir başka sembol için bağlanma noktası olarak işlev görür.

11. İlk sembolümüz tamamlandı. Bunu kaydetmek için, çizim ekranı üzerindeyken sağ tuşa basın

ve “Save Sketched Symbol” komutunu çalıştırın.

12. Bir isim verin (ben “Tolerans_Başlık” ismini verdim):

13. “Save” düğmesine bastığınızda, sembolünüz kaydedilir ve ekrandan gider. Browser

penceresindeki “Sketched Symbols” altında yeni sembol listelenecektir. Artık bu sembol kullanıma hazırdır.

14. Ama daha işimiz bitmedi. Bir sembol daha oluşturacağız ve burada da çizimdeki ölçülerin tolerans bilgileri yer alacak.

15. Browser penceresinde “Sketched Symbols” altından “Tolerans_Başlık” sembolünü (ilk oluşturduğumuz sembol) işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın.

16. İkinci sembolün biçimi (yazılar hariç) ilkiyle aynı olacağından aynı işlemleri yeniden yapmak gerekmiyor. Bunun yerine semboldeki yazıları silin.



17. Yazıları sildikten sonra, çizim ekranı üzerindeyken sağ tuşa basın ve “Save Sketched Symbol” komutunu çalıştırın.

18. Bu sefer aşağıdaki diyalog kutusu açılır. “Save As...” düğmesine basın ve farklı bir isimle kaydedin (örneğin “Tolerans_Değer” olabilir):

19. Sembol yeniden kaybolur. Geri çağırmak için, Browser penceresinde “Sketched Symbols”

altından “Tolerans_Değer” sembolünü (ikinci oluşturduğumuz sembol) işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın.

20. Inventor panelinden “Property Field” komutunu çalıştırın ve aşağıdaki gibi bir alan tanımlayın:

21. Yeni bir diyalog kutusu açılır. Burada, “Type” altından “Prompted Entry” seçin ve yazı

olarak “Ölçü” yazın.

22. Bunun anlamı şudur: Bu sembol çizime yerleştirilirken, kullanıcıya “Ölçü” sorusu sorulur ve

kullanıcının girdiği bilgi, sembole yerleştirilir. Bu bilginin yeri, burada tanımlanan yazının yeri olacaktır. O yüzden, yukarıdaki diyalog kutusunda, konumu istediğiniz gibi ayarlayın. Sonuçta yazı aşağıdaki görünecektir.



23. Aynı şekilde aşağıda gösterildiği gibi “Tolerans”, “Tol. Değeri (+)” ve “Tol. Değeri (-)” isimli üç adet daha “Prompted Entry” tanımlayın.

24. Çizim ekranı üzerindeyken sağ tuşa basın ve “Save Sketched Symbol” komutunu çalıştırın.

Bu sefer “Save As...” değil, doğrudan “Yes” düğmesini kullanabilirsiniz. İkinci sembolümüzün de tasarımı bitti.

25. Sembollerin çizime yerleştirilmesine sıra geldi. Browser penceresinde “Sketched Symbols” altından “Tolerans_Başlık” sembolünü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Insert” komutunu çalıştırın. Sembolün hangi noktadan tutulduğuna dikkat edin.

26. Aynı şekilde “Tolerans_Değer” sembolünü seçin ve “Insert” komutunu çalıştırın. Dikkat ederseniz, şimdi size ilgili sorular sorulur ve girdiğiniz bilgiler ilgili yerlere yerleşir. Sembolü, başlığın hemen altına yerleştirebilirsiniz.

Not: Eğer bu sembolü tüm teknik resim görünüşlerinde kullanmak isterseniz, sembolleri boş bir şablon dosyasında tanımlamanız gerekir. Şablon dosyaları Inventor’un yüklü olduğu dizinler altındaki “Templates” dizininde yer alır. Dolayısıyla yapmanız gereken, boş bir çizimde istediğiniz sembolleri tanımlamak bunu farklı bir isimle bu dizin altına atmaktır. Her yeni teknik resim dosyası açmak istediğinizde “New” diyalog kutusunda sizin tanımladığınız şablon dosya görülür:


BÖLÜM

10

Montaj Modelleme


440 10. Bölüm: Montaj Modelleme

Montaj Modellemenin Temelleri Autodesk Inventor ile tasarlanmış parçaları montaj dosyalarında toplayabilir, bunları montajlayabilir, montaj ortamında yeni parçalar oluşturabilirsiniz. Montaj bileşenlerinin kendi dosyalarında yapılan değişiklikler, bunların yer aldıkları montaj dosyalarına ve teknik resim görünüşlerine otomatik olarak yansır.

Montaj sınırlamalarını kullanarak, montajda bileşenlerin birbirlerine göre nasıl yerleşeceklerini tanımlayabilirsiniz. Bu sınırlamalar montajı oluşturan bileşenleri bir arada tutar ve bileşenler üzerinde yapılan değişikliklerin bunların montaj ortamına nasıl yansıyacağını saptar. Autodesk Inventor’un uyarlanabilir (adaptive) özellikleri ile tanımlanmış bileşenler otomatik olarak montaj sınırlamalarına göre biçim değiştirirler.

Not: Uyarlanabilir tasarımı ilerleyen bölümlerde göreceğiz.

Montajları oluşturduktan sonra çakışma analizlerini yapabilir, kütle özelliklerini inceleyebilirsiniz. Montaj sınırlamalarıyla oluşturulmuş montajlar canlandırılarak sorunlar olup olmadığına bakılabilir.

Parçaların olduğu gibi, montajların da teknik resim görünüşleri alınabilir. Ayrıca, sunum dosyalarında, montajların patlatılması, canlandırmaların hazırlanması da olanaklıdır.

Bu bölümde, temel montaj modelleme özelliklerini inceleyeceğiz.

Montaj Modelleme Yöntemleri

Autodesk Inventor ile montaj modellemeye geçmeden önce, bazı temel yöntemlerden bahsetmemiz gerekiyor. Montaj modelleme konusunda iki farklı yöntemden bahsedebiliriz.

1. Yukarıdan Aşağıya (Top Down) Modelleme Bu yöntemde, boş bir montaj dosyası açılır ve montajı oluşturan bileşenler, burada tasarlanır. Parça tasarımı tamamen montaj ortamında yapılır. Tasarım sırasında, diğer parçaların kenar/yüzey bilgileri kullanılabilir. Parçalar tasarlandıktan sonra, bunların konumları, montaj sınırlamaları kullanılarak tanımlanır.

2. Aşağıdan Yukarıya (Bottom Up) Modelleme Bu yöntem, ilk yöntemin tam tersidir. Burada, parçalar, bağımsız olarak kendi IPT dosyalarında modellenir ve daha sonra boş bir montaj dosyası açılarak, bunun içerisine teker teker yerleştirilir ve montajlanır.

Çoğunlukla bu iki yöntem birlikte ve bir arada kullanılır. Örneğin, bazı parçaların, montaj ortamında tasarlanması gerekir. Çünkü, bunlar, diğer parçaların geometrilerine göre tasarlanmalıdır. Bazı parçalar ise, tüm tasarımlarda kullanılan parçalar olabilir. Bunlar da montaj ortamına ayrıca yerleştirilir ve kullanılır.

Montaj sınırlamaları, montajda bulunan parçaların birbirlerine göre konumlandırılmasını sağlayan araçlardır. Montaj sınırlamaları kullanılarak, parçaların yüzeyleri çakıştırılır, hizalanır.

Montaj tasarımı sırasında, ana montaj dosyası içerisinde alt montajlar da kullanılır. Alt montajlar, kendi içerisinde montaj modeller olarak tasarlanır, fakat ana montaj ortamına yerleştiklerinde alt montaj özelliği gösterirler. Büyük montajlarla çalışırken, bazı parçaları alt montajlar içerisinde toplamanız ve ana montajda bir alt montaj olarak kullanmanız gerekir. Bu, hem tasarım kolaylığı sağlar hem de organizasyonu kolaylaştırır.

Montaj Modelleme Ortamı Autodesk Inventor’da montaj modeller, kendilerine özgü dosyalarda üretilir. Montaj modellerin dosya formatı IAM’dir. Bileşenler, montaj modelleme ortamına yerleştirilerek ya da bu ortamda oluşturularak montajlar tasarlanır.

Varolan bir montaj dosyasını açtığınızda ya da yeni bir montaj dosyasına başladığınızda, montaj modelleme araçları ve özellikleri Inventor paneli ve araç çubuklarında yer alır. Inventor paneli, montaj modelleme ile ilgili temel komutları içerir. Bu komutlara ayrıca montaj araç çubuğundan da ulaşılır.


10. Bölüm: Montaj Modelleme 441

Yeni bir montaj dosyası açıldığında Browser penceresinde, montaj ikonu ve montajın temel çalışma düzlemleri, eksenleri ve merkez noktası yer alır. Bunlar başlangıçta gizlenmiş durumdadır, fakat seçilerek görünür yapılabilir. Bileşenleri bunlara göre konumlandırabilirsiniz.

Montaj modelleme ortamında Browser penceresinde, montaj modelin ismi, alt montajlar, parçalar, sınırlamalar yer alır. Ayrıca, buradaki parçaların sıralanma sırası aralarındaki hiyerarşiyi de gösterir. Browser penceresinde bileşenleri ya da sınırlamaları seçerek düzenleme işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz.



Montaj Ortamında Browser Penceresi Araçları Montaj modelleme ortamında, Browser penceresinde yapabileceğiniz işlemler, parça modelleme ortamına göre değişiktir. Bu bölümde, montaj modelleme sırasında sıklıkla baş vuracağınız Browser penceresi araçlarına bakacağız.

Montaj Ortamında Parçanın Aktif Duruma Getirilmesi ve Açılması

Montaj dosyasında, bir parçayı aktif duruma getirmek için, Browser penceresinde, parça ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın.

Montaj ortamında parçayı aktif duruma getirdiğinizde, çizim ekranı aşağıdaki gibi olacaktır:

Aktif parça normal rengiyle gösterilir, diğer parçalar ise saydamlaştırılır. Inventor panelinde parça modelleme komutları açılır. Browser penceresinde ise, aktif parça ikonunun altında unsurlar listelenir. Diğer parçaların fon rengi gridir. Parçayı aktif duruma getirmenin bir diğer yolu da, Browser penceresinde parça ikonuna ya da çizim ekranında da parçanın kendisine çift tıklamaktır.

Montaj ortamında seçilen parçayı, kendi IPT dosyasında açmak için, parça ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Open” komutunu çalıştırın. Bu durumda, parçanın dosyası ayrı bir pencerede açılır.



Görünürlük Ayarları

Montaj ortamında çalışırken, parçaların gizlenmesi ya da yeniden görünür yapılması gerekebilir. Parçaları gizlemek için, Browser penceresinde parça ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Visiblity” seçeneğini kapatın.

Browser penceresinde, gizlenen parçanın ikonu da grileşir.

Görünürlük araçları arasında, izole etme özelliği de yer alır. Bir parça seçer ve sağ tuş menüsünden “Isolate” komutunu çalıştırırsanız, seçilen parça dışında kalan tüm parçalar otomatik olarak gizlenir.

Bu durumu geri almak için, yeniden parça ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Undo Isolate” komutunu çalıştırın.



Filtreler

Browser penceresinde, hangi bilgilerin görüntüleneceği, filtreler yardımıyla tanımlanır. Filtreler, Browser penceresinin üst tarafında yer alır.

Buradan seçim yapılarak, Browser penceresinde görünmesi istenmeyen bilgiler gizlenebilir.

Yine Browser penceresinin üst tarafında, başka bir filtre daha yer alır.

“Assembly View” seçilidir. Bu durumda, Browser penceresinde, parçalar ve montaj sınırlamaları görünür:



Eğer, “Modeling View” seçiliyse, parçalar ve bunların unsurları Browser penceresinde listelenir.

Kullanılabilir (Enabled) Parça

Montaj ortamına yeni bir parça yerleştirildiğinde, bu parça “enabled” (kullanılabilir) durumdadır. Bir parçanın kullanılabilir olması demek, bunun montajlamada ve diğer modelleme işlemlerinde kullanılabilmesi demektir. Bir parçayı kullanılabilir olmaktan çıkarmak için, parça ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Enabled” özelliğini kapatın.

Bu durumda, parka çizim ekranında saydam duruma getirilir ve modelleme işlemlerinde kullanılamaz. Ayrıca, Browser penceresinde, parça ikonu yeşil renkle gösterilir.



Sabitlenmiş (Grounded) Parça

Montaja yerleştirilen ilk parça “default” olarak sabitlenir. Yani, hareket yeteneği yoktur. Sabitlenmiş parçanın ikonu da diğerlerinden farklıdır. Parçayı sabit olmaktan çıkarmak için, parça ikonu işaretlenir ve sağ tuş menüsünden “Grounded” özelliği kapatılır. Normal koşullarda, montajda en az bir adet parça sabit olmalıdır.

Montaj Yapısının Değiştirilmesi

Montaja yerleştirilen parçalar, yerleştirilme sıralarına göre, Browser penceresinde sıralanır. Daha sonradan değişik yöntemler kullanarak, bu sıralamayı değiştirebilirsiniz. Bunlardan en basiti, parça ikonlarını sürükleyip bırakarak montajın yapısının değiştirilmesidir. Sıralamayı bu şekilde ayarlayabilirsiniz.

Bunun dışında, “Promote” ve “Demote” komutları yer alır. “Promote” ve “Demote” parçaların montajlar/alt montajlar içindeki yerlerini değiştirmek için kullanılır. Bir parça ya da parçalar seçildiğinde ve sağ tuş menüsünden “Demote” işaretlendiğinde aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

Parçanın yer aldığı montaj dosyası değiştirilir. Yeni montaj ismi ve konumu tanımlanır ve parça bunun altına atılır. Burada, yeni montaj ismi verildikten sonra bir uyarı gelir. Bu uyarı montaj yeri değişen parça üzerindeki montaj sınırlamaları ile ilgilidir. Bazı montaj sınırlamalarının kaybolabileceğini bildirilir.

“Promote” ise bir alt montajda bulunan parçayı bir üst seviyedeki montaja taşır.



Montajın Detay Seviyesi (LOD – “Level of Detail”) Büyük montajlarla çalışırken, Autodesk Inventor hafızaya, birçok veri yükler. Bu veriler arasında en çok yeri tutan, montajdaki parça sayısıdır. Bir montaj, çoğunlukla alt montaj ve onun altında parça ya da başka alt montajlardan oluşur. Ayrıca parçaların yüzey ve model özellikleri de hafızayı etkiler. Büyük montajlar ile çalışırken, en çok istenen, hafızaya sadece gerekli olan kısımların yüklenmesidir. Gerekli kısımlardan kastettiğimiz, üzerinde çalışılacak parça ve alt montajlardır.

Hafızayı boşaltmak ve hafızada yer açmak için gerekli olmayan parça ve alt montajlar gizlenir (suppress). Gerekli olmayan parçaların gizlenmesi ile bir detay seviyesi (“load of detail”) yaratırsınız. Bu detay seviyesi, gizlenen ve gizlenmeyen parça/alt montaj bilgisini saklar. Böylece, istendiği an herhangi bir detay seviyesi yeniden yüklenir.

Bu yüzden büyük montajlar ile çalışırken, hafızanın durumu hakkında bilgi edinmek gerekir. Bunun için Autodesk Inventor, bir kapasite ölçer içermektedir. Kapasite ölçer, Autodesk Inventor dosyalarının sağ alt köşesinde yer alır.

Buradaki ilk sayısal değer (soldaki), montajdaki bileşen adedini, ikinci değer ise açılan dosya sayısını belirtmektedir. En sağdaki gösterge ise hafızada kullanılan ve boş olan kısmı göstermektedir. Renkli kısmı, kullanılan bellek boyutunu, siyah alan ise boş olan bellek boyutunu simgeler. Bu göstergenin üzerine geldiğinizde, kullanılan hafıza yüzde olarak gösterilir. %60 üzerine çıkıldığında, yeşil renk sarıya döner. %80’in üzerinde ise bu renk kırmızı olur.

Bileşenlerin Gizlenmesi (Suppress)

Montaj dosyalarıyla çalışırken, bileşenleri gizleyerek, hafızayı boşaltabilirsiniz. Bir parçanın tek bir bileşenini gizlediğinizde hafızanın az bir kısmını serbest bırakırsınız; tüm bileşenleri gizlediğinizde ise bu oran artar. Bileşenleri gizlemek için, bunları Browser penceresinde işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Suppress” komutunu çalıştırın.

Aynı işlemi, çizim ekranından parça ya da alt montaj seçerek de yapabilirsiniz. Gizlenmiş bileşenleri yeniden görmek için, sağ tuş menüsünden “Unsuppress” komutunu kullanabilirsiniz.

Bir parçanın, çizimde bulunan tüm örneklerini seçmek için parçayı Browser penceresinde işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Selection” altından “Select All Occurences” komutunu çalıştırın.



Böylece, montajda bulunan aynı bileşenler tek seferde seçilebilir. Daha sonra, “Suppress” ile bunları gizleyebilirsiniz.

Detay Seviyesi

İstenen bileşenlerin seçilip gizlenmesi ile çalışma hızı büyük oranda artacaktır. Üzerinde çalışmayacağınız parça ya da alt montajların seçilip gizlenmesi ile bir detay seviyesi yaratılır. Bu detay seviyesine istendiği her an ulaşılabilir. Çünkü, her bir detay seviyesi, Browser penceresinde “Level of Detail” ikonu altında listelenir.

Aktif olan detay seviyesinin yanında bir çek işareti yer alır. Aktif olan detay seviyesinde, bizim seçtiğimiz bileşenler gizlenmiştir. Böylece, montaj ile çalışırken, farklı detay seviyeleri oluşturabilir, her bir detay seviyesinde gizlenecek bileşenleri tanımlayabilir ve her an bu detay seviyesini aktif duruma getirebilirsiniz.

Montaj içindeki bileşenlerin gizlenme durumları, detay seviyesi gösterimlerinde (LOD Reps) saklanır. Bunlar da, yukarıda belirttiğimiz gibi, Browser penceresinde yer alır. Biz de bundan böyle, detay seviyesi gösterimlerine LOD adını vereceğiz.

Her bir montaj dosyası, önceden tanımlı 4 adet değişik LOD bilgisi içerir. Bunlara, montaj dosyasını açarken ulaşabilirsiniz. FILE > OPEN ile bir dosya açmak istediğinizde, önce montaj dosyasını işaretleyin ve daha sonra, diyalog kutusunda yer alan “Options” düğmesine basın. Seçilen montaj dosyasında tanımlı tüm LOD bilgileri yeni bir diyalog kutusu ile listelenir.

Ana montaj dosyası ile çalışırken, alt montajlarda da değişik LOD durumları tanımlayabilirsiniz. Her bir alt montajdaki LOD bilgisi, ana montajdaki LOD bilgisinde saklanır. Böylece, iç içe geçmiş gizlenme durumları tanımlayabilirsiniz.



Montaj dosyalarında önceden tanımlı LOD durumları bulunur. Yeni bir montaj dosyası açtığınızda, Browser penceresinde, bunları görebilirsiniz.

• “Master”: Tüm bileşenler gizlenmeden gösterilir.

• “All Components Suppressed”: Montajdaki tüm alt montaj ve parçalar gizlenir.

• “All Parts Suppressed”: Tüm parçalar gizlenirken, alt montaj tanımları gizlenmeden açılır.

• “All Content Center Suppressed”: Standart parçalar kütüphanesinden (Content Center) gelen tüm parçalar gizlenir.

Aşağıdaki model, “Master” LOD durumundaki montajı göstermektedir. Burada, tüm bileşenler hafızada yer alır ve görülür.

“Work” isimli LOD durumunu aktif duruma getirdiğimizde ise modelimiz aşağıdaki gibi olur:



Dikkat ederseniz, Browser penceresinde, gizlenmiş olan parça ya da alt montajlar farklı şekilde gösterilir. Bunların ikonları beyaz renklidir ve üzeri çizilmiştir.

LOD Durumlarını Yaratılması

LOD durumlarının ilk yaratılması, Browser penceresinde gerçekleşir. Yeni yaratılan LOD durumu otomatik olarak aktif duruma getirilir. Bundan sonra ise bu LOD durumunda, hangi parça ve alt montajların gizleneceği tanımlanır. Gizlenme durumlarını tanımladıktan sonra montajı kaydettiğinizde, LOD bilgisi de kaydedilmiş olur. Montaj kaydetmezseniz ise bu bilgiler kaydedilmez. Yeni bir LOD durumu yaratmak için;

1. Browser penceresinde, “Level of Detail” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “”New Level of Detail” komutunu çalıştırın.

2. Bu şekilde, yeni LOD durumu, ikon olarak “Level of Detail” ikonu altına yerleşir ve otomatik olarak aktif

duruma getirilir.

3. İsmini değiştirmek için, kısa aralıklarla “LevelofDetail1” yazısını iki kere işaretleyin ve yeni ismi girin.

4. Şimdi, istenilen parça ve alt montajlar seçilerek gizlenebilir.

5. Bundan sonra montajı kaydettiğinizde, LOD bilgisi de kaydedilir.

6. LOD durumunu değiştirmek için, “Level of Detail” altındaki ikonlara çift tıklayın.



Bileşenlerin Montaj Modelleme Ortamına Yerleştirilmesi Yeni bir montaj dosyası açtığınızda, artık bileşenleri çizime yerleştirebilirsiniz. Montaj ortamına yerleştirilen ilk parça otomatik olarak, montaj dosyasının merkez noktasına yerleştirilir. Yerleştirme işleminde, yerleşecek parçanın ağırlık merkezi dikkate alınır. Yerleşen bu ilk parça hiyerarşik olarak da birinci parça anlamına gelir ve otomatik olarak hareket serbestisi olmayan (grounded) parçadır.

İkinci ve bundan sonraki parçalar çizim ekranı üzerinde farenin sol tuşu kullanılarak yerleştirilir. Bunlar yerleştirilirken, fareniz, parçanın ağırlık merkezini yakalamış durumdadır. Parçayı yerleştirmek için, montajdaki diğer parçaların yüzeyleri, düzlemleri ya da herhangi bir nokta işaretlenebilir. Bu yerleştirme işleminde montaja aynı parçadan istediğiniz kadar yerleştirebilirsiniz. İşaretleme işleminden sonra sağ tuş menüsünden “Done” seçilerek komuttan çıkılır.

Çoğunlukla, montaj modelleme çalışmasında, ayrı parça dosyalarında tasarladığınız bileşenleri bir montaj dosyasında toplarsınız. Montaj dosyalarına başka montajlar da yerleştirilebilir. Bunlar, montajın alt montajı olarak alınır.

Ayrıca, yeni bileşenleri, montaj modelleme ortamında iken de tanımlayabilirsiniz. Tanımlama işleminde yeni bileşenin ismi, yeri ve kullanacağı şablon girilir. Autodesk Inventor, parça modelleme ortamına geçer ve parça tasarımı yapmanızı sağlar. Bu yöntemde, parçalar arası geometrik ilişkilerin kopyalanması da kolaylaşır.

Dolayısıyla, her iki yöntem iç içe geçerek kullanılabilir; hatta çoğunlukla tercih edilir.

Montaj bileşenlerini, montaj dosyasına yerleştirmek için “Place Component” komutu kullanılır.

“Place Component”

Komutun çalıştırılmasından sonra Open diyalog kutusu açılır.

Parça seçilir ve “Open” ile çizim ekranında gösterilen yere yerleştirilir. Parçalar montaja sürükle-ve-bırak ile de alınabilir. Bunun için, değişik yöntemler kullanılır. Windows Explorer’dan bir parça/alt montaj seçilir ve montaj modelleme ortamına sürükle-ve-bırak ile yerleştirilir. Aynı şekilde, Autodesk Inventor dosyaları arasında da bu işlem uygulanır.

Bileşenlerin Başka Bileşenler ile Yer Değiştirilmesi

Bir montaja yerleştirilen bileşenler, farklı bileşenler ile yer değiştirilebilir. Bunun için Inventor panelinden ya da Browser penceresindeki parça ikonları işaretlendiğinde açılan sağ tuş menüsünden “Component” altındaki “Replace Component” komutunu kullanabilirsiniz.



“Replace Component”

Komutun çalıştırılmasından sonra Open diyalog kutusu açılır. Yeni parça seçilir ve “Open” düğmesi ile montajdaki parçanın yerine yerleştirilir.

Burada, dikkat etmeniz gereken, eski parçanın üzerinde atanmış olan montaj sınırlamalarıdır. Eğer, montaj sınırlamalarında kullanılan geometriler yeni parçada da varsa, sorun olmadan yeni parça yerine yerleşir. Aksi durumda, eski parçanın üzerindeki sınırlamalar silinir. Bu işlem sırasında, bu durumu bildiren bir uyarı alırsınız.

Inventor panelinde ayrıca, “Replace All” komutu yer alır. Bu komut, aynı olan parçaların tümünün başka bir parça ile yer değiştirmesini sağlar.

“Replace All”



Montaj Ortamında Bileşenlerin Modellenmesi Daha önceden oluşturulmuş modelleri montaj ortamına alabileceğiniz gibi, montaj ortamında da yeni bileşenler tasarlayabilirsiniz. Autodesk Inventor’un montaj merkezli tasarım yapısı sayesinde yerinde tanımladığınız bileşenler, diğer parçaların kenar ya da yüzey bilgilerini kullanabilir.

Yerinde modelleme olarak adlandırılan bu yöntem için “Create Component” komutu kullanılır.

“Create Component”

Komutun çalıştırılmasından sonra, yeni bileşenin ismi, yeri, şablon dosyası gibi bilgilerin tanımlandığı Create Component diyalog kutusu açılır.

Burada “File Type” altında dosyanın tipi girilir: Parça ya da montaj dosyası seçilebilir. “Constrain sketch plan to selected face or plane” seçeneği işaretlendiğinde, yeni parçanın yerleşeceği düzlem ile o parça arasında otomatik olarak bir montaj sınırlaması yaratılır.

“OK” ile yeni parçanın ilk eskiz düzleminin hangisi olacağı işaretlenerek tanımlanır. Parça yüzeyi, çalışma düzlemi ya da herhangi bir nokta işaretlenebilir.

Autodesk Inventor otomatik olarak eskiz ortamına geçer. Böylece sıfırdan parça modellemeye başlanır. Buradaki özellikler, parça modelleme ile aynıdır. Buradaki önemli farklılık ise, diğer parçaların geometrilerini kullanma özelliğidir. Bunu göreceğiz.

Yeni bir bileşen tanımı oluşturulduktan sonra, diğer montaj parçaları – ayarlarınıza bağlı olarak – gölgelendirilir ve Browser penceresinde diğer parçalar ve alt montajlar grileştirilir. Bunların özelliklerine, parça tasarımı ortamından çıkmadığınız sürece ulaşamazsınız. Ancak, kenar/yüzey bilgilerini yeni parça tasarımında kullanabilirsiniz.

Diğer Parça Kenarlarının/Yüzeylerinin Kullanılması Yerinde parça tasarımı sırasında diğer parçaların kenar ya da yüzey bilgileri kullanılabilir. Bulunduğunuz eskiz düzlemine bağlı olarak, kenarlar ya da yüzeyler bu düzleme iz düşürülür. Bu amaçla “Project Geometry” ve “Project Cut Edges” komutları kullanılabilir.



“Project Geometry” komutu ile eskiz düzleminde iken başka bir parçanın kenarları/yüzeyi eskiz düzlemine iz düşürülür. Aşağıda bazı örnekler görebilirsiniz:

Ayrıca, standart olarak, bu şekilde tanımlanan bir izdüşüm işlemi uyarlanabilir özelliktedir. Yani, izdüşürülen nesnelerdeki bir değişiklik otomatik olarak izdüşüme yansır. Bu özellik kullanıcı tarafından kontrol edilir. Eğer otomatik bir yansıtma istenmiyorsa, izdüşüm yapılan eskiz Browser penceresinden seçilir ve sağ tuş menüsünden “Adaptive” seçeneğini seçili olmaktan çıkartılır.

“Project Geometry” komutunun alt özelliklerinden bir diğeri de “Project Cut Edges” komutudur. Bu komut da, parçalar arasında kullanılır. Seçtiğiniz parça ile eskiz düzleminiz kesiştirilir ve kesişim güncel eskiz düzlemine izdüşürülür. Aşağıdaki örnek açıklayıcıdır.

Bu örnekte, ışıklandırılmış olan düzlem (mavi olan düzlem) eskiz düzlemimizdir.



“Project Cut Edges” komutunu çalıştırıp dairesel parçayı seçtiğimizde, buluğumuz düzlem ile parça kesişir ve kesişim kenarları eskiz düzlemine iz düşürülür.

Gördüğünüz gibi, kesişim sonucunda altta ve üstte iki dik dörtgen kesit eskiz düzlemine yansıtılır.

Yerinde modelleme işlemiyle alt montajlar da oluşturulabilir. Bunun için “Create Component” komutu ile karşınıza çıkan diyalog kutusunda “File Type” olarak “Assembly” seçmeniz gerekir. Alt montajın temel düzlemlerini tanımlayacak olan parça yüzeyleri, çalışma düzlemi seçilebilir ya da herhangi bir yer işaretlenir.

Bu alt montajın bileşenleri de yerinde modelleme ya da önceden tanımlanmış olan parçalar kullanılarak tasarlanır. Diğer montajlar ve parçalar karartılır.

Sanal Bileşen Tanımlamak

“Create Component” komutu ile karşınıza çıkan diyalog kutusunda, sanal (virtual) bileşen tanımlamak ile ilgili bir seçenek bulunmaktadır.

Burada, “Virtual Component” işaretlenerek ve “New Component Name” altına sanal bileşenin ismi girilerek, sanal bileşen tanımlanır. Sanal bileşen, fiziksel olarak modelde yer almaz, ancak parça listesi üretiminde dikkate alınır. Sanal bileşen, Browser penceresinde farklı bir ikonla gösterilir.



Montajın BOM (Parça Listesi Veri Tabanı) Yapısı BOM (bill of material) parça listesi veri tabanı anlamına gelmektedir. BOM, bir montajda bulunan parçaların tümünün toplandığı listedir. Montajdaki parçaların belirli bilgileri (adet, parça ismi, malzeme gibi) tanımlanmıştır ve bu bilgiler listede yer alır. BOM listesinde, alt montajlar ve bunların içerdiği parçalar da listelenir. Yani, o montaj dosyasında ne kadar parça/alt montaj var ise bu listede yer alır.

Parça listesi ise, BOM listesinden türetilen ve teknik resim sayfalarına yerleştirilen bir tablodur. Bu tabloda, montajın parçaları ve alt montajları listelenir. Parça listesinin hangi bilgileri içereceği, şirketlere göre değişebilir.

Bir montaj dosyasının BOM yapısını görmek için, Inventor panelinden “Bill of Materials” komutu kullanılır.

“Bill of Materials”

Komutun çalıştırılmasından sonra, Bill of Materials diyalog kutusu açılır.

Bill of Materials diyalog kutusunda üç farklı sekme yer alır.

• “Model Tree”: Bu görüntüleme şekli, Browser penceresinde ile aynıdır, sadece her bir parça tek bir satırda ifade edilir. Burada, parçaların özelliklerini ve bilgilerini değiştirebilirsiniz.

• “Structured”: Burada iki tür gösterim mümkündür. Ya montajın ana seviyesi görüntülenir ya da tüm

seviyeleri. Bu seçimi sağlayan ise, “Structured” sekmesini işaretledikten sonra, bu sekmenin üzerindeyken sağ tuş menüsünden “View Properties” komutudur.



Bu komutun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Burada, “First Level” seçildiğinde, ana montaj seviyesi görüntülenir.

Structured Properties diyalog kutusunda, “All Levels” seçildiğinde ise montajdaki tüm seviyeler görüntülenir.

Her bir bileşenin ayrı bir bileşen numarası vardır. Alt montajların altındaki parçalar ise alt montaj numarasının arkasına yeni bir numara verilerek gösterilir. Buradaki hiyerarşik yapı, pozlama ve parça listesi üretiminde kullanılır.

• “Parts Only”: Bu seçenekte, sadece parçalar görüntülenir. Alt montaj bilgileri yokmuş gibi davranılır ve tüm parçalar, ana montaj seviyesinin altında yer alıyormuş gibi listelenir.



BOM Yapısı

Her bir parça ya da alt montajın BOM’daki yapısı, “BOM Structure” sütununda tanımlanır. Beş farklı seçenek vardır:

• “Normal”: Bileşenler için varsayılan (default) değerdir. “Normal” yapısı ile tanımlanan parçalar, parça

listesinde yer alır.

• “Inseparable”: Bu seçenekle, seçilen parça bir başka grubun ya da parçanın ayrılmazı olarak yapılandırılır ve hiçbir şekilde bağımsız olarak düşünülmez.

• “Purchased”: Sizin üretmediğiniz, başka bir üreticiden alınan parçalar ya da montajlar BOM’da tek bir satır olarak gösterilir.

• “Phantom”: BOM tarafından dikkate alınmayacak bileşenlerdir. Bu bileşenler, parça listesinde görünmezler, ancak, modelleme gereksinimleri açısından modelde bulunabilir.

• “Reference”: Tasarım sürecinde yardımcı olarak kullanılan ve parça listesinde yer almayacak olan parçalardır.

Poz Numaraları

BOM diyalog kutusunda, “Structured” ya da “Parts Only” bölümünde, parça ve alt montajların poz numaralarını görebilirsiniz. Örneğin, aşağıdaki şekilde, tüm montaj seviyeleri görüntülenmektedir. Ana montajın hemen altında yer alan alt montaj bir poz numarasına sahiptir. Onun altındaki parçalar ise alt montajın poz numarasının arkası yeniden numaralandırılarak gösterilir.



İki numara arasındaki ayırma sembolü Structured Properties diyalog kutusunda tanımlanır. “Delimineter” altına ayırma sembolü girilir.

Bill of Materials diyalog kutusunda, tek bir bileşenin poz numarasını değiştirmek için, o bileşenin “Item” hücresini işaretleyin ve yeni poz numarasını girin.

Değişiklikten sonar, bu hücreler sarı renk ile gösterilir. Tüm parçaları yeniden numaralandırmak için, “Renumber

Items” ikonuna basın. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Burada, başlangıç numarası ve artış değeri girilir. Buna göre tüm parçalar yeniden numaralandırılır. Burada dikkat etmeniz gereken, “Renumber Item” komutu, parçaları, burada listelenme sırasına göre yeniden numaralandırır. Dolayısıyla, öncelikle burada listeleme sırasını değiştirmeniz gerekir. Bunun için, parçaları satırlarından tutup sürükleyerek listelemeyi değiştirebilirsiniz.

Poz numaralarını değiştirmek istemediğiniz parçaları kilitleyebilirsiniz. Bunun için, ilgili parçanın “Item” hücresinin üzerindeyken sağ tuş menüsüne girin ve burada, “Lock Items” komutunu çalıştırın.

Kilitlenmiş poz numaraları gri bir yazı rengi ile gösterilir.

Diğer Özellikler

Bill of Materials diyalog kutusunda yer alan diğer özellikler şunlardır:

• : BOM bilgileri başka bir dosyaya yazdırılır. İlk olarak aşağıdaki diyalog kutusu açılır ve hangi listenin yazdırılacağı saptanır.



“OK” ile devam edildiğinde, BOM Export diyalog kutusu açılır. İsim ve yer tanımlanır. Ayrıca, “Save as Type” ile BOM listesinin hangi formatta kaydedileceği saptanır.

• : BOM listesi, Mühendisin Not Defteri’ne aktarılır. İlk olarak hangi listenin yazdırılacağı saptanır. “OK” ile BOM listesi Mühendisin Not Defteri’ne aktarılır.

• : BOM listesi yeniden sıralanır. Aşağıdaki diyalog kutusu ile yeni sıralamanın neye göre yapılacağı saptanır.



• : BOM listesine yeni kolonların eklenmesi için kullanılır. Aşağıdaki liste açılır ve buradan sürükleme ile yeni kolonlar listeye eklenir.

• : Kullanıcı tanımlı bir kolon eklemek için kullanılır. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır ve burada kullanıcı tanımlı kolon ve bunun veri tipi tanımlanır.

• : Aynı parça numarası (Part Number) bilgisine sahip parçaların satırları birleştirilir. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır ve burada birleştirme ile bunların nasıl görüntüleneceği tanımlanır.



Bileşenlerin Sınırlandırılması Montaj dosyasında, montajı oluşturan parçaları topladıktan ya da yerinde tasarladıktan sonra montaj sınırlamalarını kullanarak bileşenlerin konumlarını tanımlayabilirsiniz. Bu bölümde montaj sınırlamalarını ve nasıl kullanıldıklarını göreceğiz.

Autodesk Inventor’un uyarlanabilir teknolojisi sayesinde parçaların unsur büyüklükleri ve geometrileri, uygulanan montaj sınırlamaları tarafından belirlenir. Uyarlanabilirlik özelliklerine daha sonra bakacağız.

Montaj sınırlamaları parçaların hareket serbestisini düşürür, onları birbirlerine göre konumlar. Parçanın geometrisini değiştirdiğiniz, montaj sınırlamaları sayesinde parçaların montaj içerisindeki konumları korunur.

Sınırlamaların Tanımlanması Autodesk Inventor’un sunduğu montaj sınırlamaları şunlardır: Çakışma (mate), Açı (angle), Teğet (tangent) ve Yerleştirme (insert). Montaj sınırlamaları için “Place Constraint” komutu kullanılır.

“Place Constraint”

Komutun çalıştırılmasından sonra Place Constraint diyalog kutusu açılır.

“Assembly” bölümünde montaj sınırlamaları yer alır. “Selections” altında hangi parçanın seçileceği gösterilmektedir. Hemen yanındaki yer işaretlenirse, sınırlamaların tanımlanmasından önce parçanın işaretlenerek seçilmesi sağlanır. “Solutions” altındaki seçenekler ise sınırlamalara göre farklılık gösterir. “Type” varolan montaj sınırlamalarını gösterir.

Sınırlamanın tanımlanmasında parça üzerine gelindiğinde, Autodesk Inventor seçilebilecek nesneleri ışıklandırır ve sınırlamanın etkileme yönünü grafik olarak gösterir. Sol tuşa bastığında ışıklandırılmış olan bu yüzeyi/kenar/noktayı seçebilirsiniz.



“Mate” (Çakışma) Sınırlaması

“Mate” sınırlaması seçilen yüzeyleri çakıştırmak için kullanılır. “Mate” sınırlamasında iki seçenek bulunur: Çakışma ve eş düzlemsel duruma getirme (flush).

Aşağıdaki resimlerde çakışma ile ilgili örnekler gösterilmiştir.

Düzlemlerin çakıştırılması

Eksenlerin çakışması



Noktaların çakışması

“Flush” seçeneğinde ise seçilen düzlemler hizalanır (eş düzlemsel duruma getirilir) ya da düzlemlerin yüzey normalleri aynı yönde olur. “Flush” sadece düzlemler için kullanılabilir.

Her iki tip için de bir offset değeri verilebilir. Ofset değeri, örneğin çakışan yüzeyler arasındaki mesafeyi tanımlar.

“Angle” (Açı) Sınırlaması

Parçaların yüzeyleri ya da kenarları arasındaki açıyı tanımlar. Parçalar arasında açı sınırlaması tanımlanırken, düzlemler, eksenler ya da kenarlar seçilebilir. İki parçada seçilen geometri tipi aynı olmak zorunda değildir. Örneğin, bir parçanın düzlemi ile diğer parçanın ekseni arasında bir açı sınırlaması tanımlanabilir.

“Solution” altındaki düğmeler, “Directed Angle” ve “Undirected Angle” arasında seçim yapmanızı sağlar.

“Directed Angle” seçeneğinde, açı sağ el kuralına göre hesaplanır. Diğer seçenek ise “default” seçenektir ve açı sınırlamasının konumunu değiştirir. Bu seçenek, sürükleme durumunda, parçanın açı yönünün değiştirilmesinde kullanılır.

“Tangent” (Teğet) Sınırlaması

Yüzeylerin birbirine göre teğet duruma gelmesini sağlar. En azından bir yüzey düzlemsel olmamalıdır. Teğetlik durumu yüzey normallerine göre iki şekilde tanımlanabilir: “Inside”(içten) veya “Outside” (dıştan).



“Outside” (Dıştan)

“Inside” (İçten)

“Insert” (Yerleştirme) Sınırlaması

Bir parçanın dairesel kenarı ile diğer bir parçanın dairesel kenarı eş merkezli ve eş düzlemsel olarak çakıştırılır. Bu sınırlamadaki ofset değeri, çakışan iki yüzey arasındaki mesafedir.

Yerleştirme sınırlamasının seçenekleri “Opposed” (ters yönlü) ve “Aligned”(Eş yönlü) dır. “Opposed” seçeneğinde, yönler karşı karşıya gelir; diğerinde ise hizalanır.

Sınırlamaların Görüntülenmesi ve Düzenlenmesi Parçalar arasında sınırlamalar tanımlandığında Browser penceresinde bunların bilgisi yer alır.

Farklı sınırlamalar farklı ikonlar ile gösterilir. Sınırlamalar bu pencerede seçildiğinde, grafik ekran üzerinde seçilen sınırlamanın hangi nesnelere atandığı görüntülenir. Ayrıca, Browser penceresinin en altında bir kutucuk açılır ve burada seçilen sınırlamanın ofset değeri çıkar. Bu çıktığında, ofset değeri değiştirilebilir. ENTER ile yeni değer modele yansıtılır.



Sınırlamaları düzenlemenin bir diğer yolu da ikonlarını çift tıklamak ya da işaretleyip sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırmaktır. Bu durumda, Edit Constraint diyalog kutusu açılır.

Burada, sınırlamanın tüm özellikleri değiştirilebilir.



Montajdaki Bileşenlerin Hareketlendirilmesi Montaja yerleştirilen parçaların yer değiştirilmesi ve hareketlendirilmesi için değişik yöntemler vardır. Bunları bu bölümde göreceğiz. Ancak, öncesinde parçaların hareket serbestisinden (degree of freedom) bahsetmemiz gerekiyor.

Çizime yerleştirilen bir parçanın (ilk parçadan sonraki parçalar) 6 adet hareket serbestisi vardır. X, Y ve Z eksenleri yönünde ilerleme ve X, Y ve Z eksenleri etrafında dönme. Montaj sınırlamalarını uyguladıkça, parçaların hareket serbestisi azalır ve hareket yeteneklere, atanan sınırlamaya bağlı olarak sınırlanır.

Parçaların, hareket serbestisini görmek için, ilk olarak hareket serbestisi sembolünü açmanız gerekir. Bunun için, parçayı Browser penceresinde işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Properties” komutuna girin ve açılan diyalog kutusunda “Occurence” bölümüne gidin. Burada, “Degree of Freedom” seçeneği işaretlenirse, parça üzerindeki hareket serbestisi sembolü (DOF sembolü) görülür.

Eğer, tüm parçaların DOF sembolünün görünmesini istiyorsanız, VIEW menüsünün “Degrees of Freedom” seçeneğini işaretleyin.

Montaja yerleştirilmiş ve henüz montaj sınırlamaları atanmamış paçaları, farenin sol tuşu ile tutup sürükleyebilirsiniz. Eğer, montaj sınırlamaları atanmış parçaları tutup çekiştirdiğinizde, bunlar, hareket serbestilerine göre hareket ederler. Tamamen sınırlandırılmış bir parçayı hareket ettiremezsiniz.

Buna karşın, parçalara tanmış sınırlamaların değişimini izleyebilirsiniz. Bunun için, değişimini görmek istediğiniz sınırlamayı Browser penceresinden seçer ve “Drive Constraint” komutunu çalıştırırsanız, aşağıdaki diyalog kutusu açılır:



“Start” ve “End” sınırlamanın başlangıç ve bitim değerleridir. Bunların altındaki düğmeler kullanılarak hareket simülasyonu yapılır. “Record” düğmesi kullanıldığında, hareket gerçekleşirken, arka planda bu hareketin AVI formatındaki dosyası hazırlanır.

Alt özellikler arasında hareketin tekrarlanma sayısı ve adım miktarı ayarlanır. Ayrıca, hareket sırasında çakışmaların analizi için “Collusion Detection” işaretlenebilir. Bu durumda, Autodesk Inventor hareketi gerçekleştirirken, çakışma gerçekleştiği an sistemi durdurur ve bir diyalog kutusu ile sizi uyarır.

“Drive Adaptivity” ise sistem hareket ederken uyarlanabilir olarak tanımlanmış parçaların geometrilerinin yeni duruma otomatik olarak uymasını sağlar. Aşağıdaki makas modelinde makas açılıp kapandığında aradaki parçanın geometrisi de otomatik olarak değişir:

Parçaların Yerlerini Değiştirmek ve Döndürmek

“Move Components”: Seçilen bileşenin yerini değiştirmek için kullanılır. Bileşen işaretlenir ve farenin hareketleriyle istenen yere kaydırılır.

“Rotate Components”: Seçilen bileşeni döndürmek için kullanılır. Bileşen işaretlenir ve farenin hareketleriyle istenildiği gibi döndürülür.

Bu komutlar, daha çok, tamamen ya da kısmen montaj sınırlamaları uygulanmış parçalar üzerinde kullanılır. Örneğin, yeni bir sınırlamayı atamak için geçici olarak bir parçanın yerini değiştirmek gerekebilir. “Move Components” komutu ile parçanın yerini değiştirdikten ve istenilen işlemleri gerçekleştirdikten sonra “Update” komutu ile parçanın esas yerine geri dönmesi sağlanır.

Bu komutlar kullanılmadan da parçalar farenin sol tuşu ile seçilerek hareket ettirilebilir. Bu durumda, eğer parça üzerinde sınırlamalar atanmış ise hareket bunlar dikkate alınarak gerçekleşir. Böylece Autodesk Inventor parçaların hareket ettirilmesi ile montajın hareketinin analiz edilmesi olanağını sunmaktadır. Böylelikle modelin çakışma vb. analizleri gerçekleştirilebilir ve mekanizmanın nasıl çalıştığı görülebilir.

Bunun dışında, belirli hareketleri tanımlamanızı sağlayan özel hareket sınırlamaları vardır.



“Motion” (Hareket) Sınırlaması “Motion” sınırlaması, dişli bileşenler arasındaki hareketi tanımlamak için kullanılır. Bunlar Browser penceresinde görüntülenir.

“Type” altında iki seçenek bulunmaktadır. “Rotation” iki dişli arasındaki hareketi tanımlamak için kullanılır. Bu tipte, “Ratio” altına, iki dişli arasındaki hareket oranını (bir dişli bir tur attığında, diğerinin kaç tur atacağı gibi) girmek gerekiyor.

İkinci hareket türü ise “Rotation-Translation”dur. İlk seçilen parça bir tam dönme hareketi yaptığında diğer parça “Distance” ile belirtilen miktar kadar ilerler.

“Transitional” (Geçme) Sınırlaması “Transitional” sınırlaması, bir parçanın yüzeyi ile başka bir parçanın yüzeyleri üzerindeki geçiş hareketini tanımlar. Sınırlama tanımlandıktan sonra, silindirik parça hareket ettiğinde yüzeyler arasındaki temas korunur. Bir silindirin bir cepteki hareketini düşünebilirsiniz.



Parçalar Arasında Temasların/Hareketlerin İncelenmesi (Contact Solver) Autodesk Inventor, seçilen bileşenleri ana montajdan izole ederek, bunların hareketlerini inceleme olanağı sağlıyor. İlk olarak, hangi parçaların gruba dahil olacakları saptanıyor, daha sonra sınırlamaların değişimi ile bileşenlerin hareketi inceleniyor.

Bir örnek ile anlatmaya çalışalım. Aşağıdaki sistemin kurulduğunu düşünelim:

Mavi parça, tam olarak sınırlandırılmış durumda. Yeşil olan ise tabla üzerinde hareket edebiliyor. İlk olarak bunları, Browser penceresinden seçip, sağ tuş menüsündeki “Contact Set” ile gruplamak gerekiyor. Bu işlemle, hareketi inceleyeceğim parçaları tanımlamış oluyorum:

Grubu tanımladıktan sonra, Browser penceresindeki ikonlar aşağıdaki gibi gözükür.

Yapılması gereken ikinci işlem, TOOLS menüsünün altından, “Activate Contact Solver” komutunu aktif duruma getirmektir.

Şimdi, mavi parçanın tabla üzerinde konumlanmasını sağlayan sınırlama seçilip, sağ tuş menüsünden “Drive Constraint” komutu çalıştırıldığında, bunun tanımladığınız sınırlar içerisinde hareket ettiğini göreceksiniz. Bu hareket sırasında, eğer diğer parçaya temas ediyor ve diğer parçanın da ilgili yönde bir hareket serbestisi var ise, bu hareket iletilmiş olur.



Akıllı Sınırlamalar (“iMates”) Birçok parça montajlarda birçok yerde kullanılır ve bunlar aynı şekilde montajlanır. Örneğin, cıvata deliğe hep aynı şekilde, “Insert” sınırlaması kullanılarak yerleştirilir. Akıllı sınırlamalar sayesinde, bir parçanın nasıl montajlanacağı parça üzerinde tanıtılır ve bu tanıma bağlı olarak parça çizime yerleştirildiğinde otomatik olarak montajlanır.

Akıllı sınırlamalar tanımlamak için, “Create iMate” komutunu kullanın.

Komutun çalıştırılmasından sonra Create iMate diyalog kutusu açılır.

Burada, parça üzerinde kullanılacak sınırlama tanımlanır.

Akıllı sınırlamalar parça dosyasında saklanır. Ayrı olarak tanımlanmış akıllı sınırlamalar birleştirilerek tek bir akıllı sınırlama durumuna getirilebilir. Akıllı sınırlamalara sahip parçalar montaj dosyasına yerleştirilirken, diğer parçada buna karşılık gelen sınırlamalar sayesinde otomatik olarak konumlandırılır.

Akıllı sınırlamaları tek bir sınırlama durumuna getirmek için, parçada tanımlanmış olan akıllı sınırlamaları Browser penceresinde işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Create Composite” komutunu seçin.



Karşılıklı olarak montajlamak istediğiniz parçalarda akıllı sınırlamalar tanımlanır ve her bir akıllı sınırlamaya aynı isim verilir. Aynı isimli akıllı sınırlamalar otomatik olarak uygulanır. Akıllı sınırlamaya sahip bir parçanın yerine başka bir parça yerleştirdiğinizde, akıllı sınırlamanın tipi, ismi ve özellikleri aynı olduğu sürece yerleşim korunur.

Akıllı bir sınırlama tanımlandığında Browser penceresinde, sınırlamanın ismi sınırlama tipi ile tanımlanır (“Flush” sınırlaması için “iFlush:1 gibi). Browser penceresinde, akıllı sınırlamalara istediğiniz ismi verebilirsiniz.

Akıllı sınırlamalar tanımlanmış bir parçayı montaja yerleştirmek için, “Place Component” komutunu çalıştırın. Open diyalog kutusunda parçayı seçin ve aşağıda gösterildiği gibi, “Use iMate” seçeneğini işaretleyin.

Parça çizime yerleştirildiğinde otomatik olarak karşılığını bulduğu akıllı sınırlamalar ile montajlanır.



Montajların Aynalanması Montaj modelleme ortamında, bileşenlerin, alt montajların ya da montajın tamamının aynalanması için kullanılır.

“Mirror Components”

Komutun çalıştırılmasından sonra Mirror Components diyalog kutusu açılır.

İlk olarak “Mirror Plane” ile aynalama düzlemi işaretlenir. Bir parça düzlemi ya da çalışma düzlemi seçilir. Daha sonra, aynalanacak bileşenler/montajlar gösterilir.

“Click to Change” yanında, değişik durumlar gösterilmiştir. Aynalama işleminde, düzleme ve bileşenlere bağlı olarak aynalama ya da sadece o parçanı bir kopyası yaratılır. Liste bunu göstermektedir. Parça isimlerinin yanındaki ikonlar işaretlenerek, aynalamanın nasıl yapılacağı tanımlanır.

Alt özelliklerine baktığımızda, “Reuse Content...” seçeneği, aynalamada standart parçaların nasıl davranacağını saptar. Eğer bu seçenek seçilirse, standart parçaların aynalanması engellenir. Onun yerine, bunların bir örnekleri yaratılır.

“Preview Components” ise ön görünüm ayarlarını içerir. “OK” ile yeni bir diyalog kutusu açılır:

Burada, aynalama sonucunda oluşacak olan yeni modellerin tanımı yapılır. Seçtiğiniz bileşen/montajlara göre, modeller listelenir ve bunların alacakları yeni isimler gösterilir. “Naming Scheme” altından, yeni modellerin isimlerine ön ya da son ekler eklenerek, yeni isimler tanımlanır. “Component Destination” ise, yeni modellerin nerede açılacağını gösterir. “Insert in Assembly”, yeni modelleri montaja yerleştirirken, “Open in New Window”, yeni bir Autodesk Inventor penceresinde modelleri açar.

Tanımlamalardan sonra “OK” ile bileşenler/montajlar aynalanır.



Tasarım Görünüşleri (Design Views) Tasarım görünüşleri montajların görüntü özelliklerini belli bir isimle saklar. Örneğin, görünmelerini istemediğiniz bileşenleri gizleyebilir ve bunu bir tasarım görünüşü olarak saklayabilirsiniz. Çalışırken bu tasarım görünüşünü yüklediğinizde, montaj görünürlüğü buna uygun olarak yüklenir.

Bir tasarım görünüşü aşağıdaki görüntü karakteristiklerini saklar:

a. Bileşenlerin görünürlülüğü

b. Bileşenlerin “Enabled” durumu

c. Montajın renk ve ışık özellikleri

d. Görüntüleme tipi (gölgeli ya da tel çerçeve)

e. Zum özelliği

f. Bakış açısı

Browser penceresinde “Representation > View” altında listelenir.

Yeni bir tasarım görünüşü yaratmak için, “View” ikonu işaretlenir ve sağ tuş menüsünden “New” komutu kullanılır.

Bileşenlerin Daha Hızlı ve Kolay Seçimi Montaj modelleme ortamında, bileşenleri değişik kriterlere göre, seçmek için bazı özellikler sunulmuştur. Browser penceresinde, bir parça seçilip sağ tuş menüsüne girildiğinde, “Component Selection” bölümü görülür.



Burada, değişik seçenekler vardır.

• “Constrained To”: Seçilen parça başka bir parça ya da parçalara montaj sınırlamaları ile konumlandırılmışsa, bu seçenek tüm bu parçaların tek bir seferde seçilmesini sağlar.

• “Component Size”: Bu seçenek seçildiğinde, ufak bir kutucuk açılır:

Bu kutucukta, seçilen parçanın büyüklüğü gösterilir. Küçük-eşit ya da büyük-eşit kriterlerini kullanarak, seçilen parçadan küçük ya da belirtilen değerden daha büyük parçaların tümünün tek bir seferde seçilmesi sağlanır.

• “Component Offset”: Seçilen parçanın çevresinde bir dikdörtgen prizma gösterilir. Bir kutucuk açılır ve buradaki değer, prizmanın büyüklüğünü belirtir.

Böylece, bu prizmanın içerdiği/kapsadığı parçaların tümünün tek seferde seçilmesi sağlanır. “Include partially contained” seçeneği işaretlendiğinde, kısmi olarak bu prizmanın içine giren parçalar da seçilir.

• “Sphere Offset”. “Component Offset” ile benzerdir. Sadece, bu seçenekte bir küre çıkar ve bu kürenin içinde kalan parçaların tümü tek bir seferde seçilir.

• “Select by Plane”: Bir düzlem işaretlenir ve açılan diyalog kutusunda, düzlemin yönü tanımlanarak, bu düzlemden ötedeki parçaların seçimi sağlanır.

• “External Components”: Bir diyalog kutusu açılır ve burada bir yüzde tanımlamanız istenir. %100, tüm

bileşenlerin seçimini sağlarken, %1, sadece en çok görünür olan parçaların seçimini sağlar.

• “Internal Components”: Bir diyalog kutusu açılır ve burada bir yüzde tanımlamanız istenir. Bir önceki

seçenek ile tam tersi sonuç verir.



• “All in Camera”: Bir diyalog kutusu açılır ve burada bir yüzde tanımlamanız istenir. %100, tüm bileşenlerin

seçimini sağlarken, %1, bakış açısına göre sadece en çok görünür olan parçaların seçimini sağlar.

Browser penceresinde, bir parça seçilip sağ tuş menüsüne gidildiğinde, “Isolate” komutunu göreceksiniz. Bu komut, seçtiğiniz parça ya da parçaların dışında kalanları gizler.



Esnek Montajlar Ana montaj ortamında, aynı alt montajların farklı serbestlik dereceleri ile ifade edilmelerini sağlayan özelliğe esnek montajlar denmektedir. Her bir esnek montaj, diğer kopyasından bağımsız bir şekilde hareket eder.

Montaj tasarımı sırasında, aynı alt montajların, kullanım yerleri itibariyle farklı bir konumda gösterilmeleri ve bu sırada diğer örneklerini etkilememeleri gerekebilir. Eğer, bir montajı esnek bir montaj olarak tanıttıysanız, sahip olduğu hareket serbestisine göre montaj içerisinde farklı konumlarda bulunabilir.

Aşağıdaki şekillerde, aynı montaj dosyası içerisindeki alt montajların (pistonların), kopyalanarak oluşturulmalarına rağmen, farklı konumlarda yer aldıklarını göreceksiniz. İşte esnek montaj özelliği sayesinde bu gerçekleşmektedir.

Bir montajın esnek bir montaj olarak tanımlanması, bunun yer aldığı montaj dosyasında gerçekleşir. Ana montaj ortamına alt montajı yerleştirdikten sonra bunun bir esnek montaj olacağını tanımlayabilirsiniz.

Bir alt montajı, esnek bir montaj olarak tanımlamak için, ana montaj ortamında, Browser penceresinden ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Flexible” komutunu çalıştırın.

Bir alt montaj esnek bir montaj olarak tanımlandıktan sonra, Browser penceresindeki isminin yanında farklı bir sembol yer alır.



Esnek montajların tanımlanması ve kullanımı için, bu sayıdaki ipucuna bakabilirsiniz.

Autodesk Inventor’da, esnek montajlar ile ilgili bazı noktalar

Esnek montajlar konusunda aşağıdakiler geçerlidir:

• Esnek montajların tanımlanabilmesi için, bunları “Adaptive” olarak tanımlanmış olmaması gerekiyor.

• Parçalar esnek montaj olarak tanımlanamaz.

• Montaj unsurları sadece esnek montajın ilk örneğinde hesaplanır, diğer örneklerinde hesaplanmaz.

• Esnek montaj içindeki bileşenler dizileme işleminde kullanılamaz.

Konumsal Temsiller (Positional Representations) Hareket yeteneği olan parçaları içeren montajların tasarımında, bunların farklı konumlarda tanımlanması gerekebilir. Tasarımın doğruluğu adına bu bir gereksinimdir. Montajların konumsal temsilleri (positional representations), montaj sınırlamalarının farklı konumlarda tanımlanması olanağını verir. Aşağıdaki resimde, piston grubu üç farklı konumda temsil edilmiştir.

Konumsal temsiller, Browser penceresinde “Representation” ikonu altında listelenir. Her bir montaj dosyasında “Representation” ikonu yer alır. Ana montaj seviyesinde, “Representation” dizini altında tasarım görünüşleri ve konumsal temsiller yer alır. İstenen tasarım görünüşü ya da konumsal temsili aktif duruma getirmek için ikonuna çift tıklamanız yeterlidir.

Yeni montaj dosyası açtığınızda, “Representation” dizini altındaki “Position” ikonu tektir. Yeni bir konumsal temsil tanımlamak için, “Position” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New” komutunu işaretleyin.

“Position” klasörü altında iki adet konumsal temsil ikonu yaratılır: “master” ve “PositionalRep1”.



“Master” seçeneği, montaj modelin ilk halini içerir. Sınırlamalar, tanımlandığı gibidir. Montaj modelleme özelliklerini kullanabilmek için, farklı konumsal temsillere sahip montaj dosyasının, mutlaka “Master” konumunun aktif olması gerekir. Diğer, konumsal temsillerde modelleme özellikleri kullanılmaz, sadece farklı konumlar tanımlanır.

Konumsal temsiller yaratmak için, montajın sınırlama, bileşen ya da dizileme özelliklerini değiştirirsiniz. Örneğin, 10 mm olarak tanımlanmış bir çakışma mesafesi, yeni bir konumsal temsilde 20 mm olarak tanımlanabilir. Böylece, ana montajda 10 mm olan bu değer, yeni konumda ise 20 mm değerini alır.

Konumsal temsiller için ayarlanabilecek olan özellikler şunlardır.

• Montaj sınırlamaları

• Bileşen dizilemeleri

• Parçalar

• Alt montajlar

Bir konumsal temsil tanımlandıktan sonra, yukarıdaki nesneler ile ilgili yapabileceğiniz değişiklikler şunlardır:

1. Montaj sınırlamaları

Yeni bir konumsal temsil tanımlandıktan sonra, bir sınırlama seçilir ve sağ tuş menüsünden “Override” komutu çalıştırılırsa, aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

“Suppression” altından, “Override” işaretlenirse, iki seçenek çıkar: “Enable” ve “Suppress”. “Suppress” ile seçilen sınırlama, söz konusu konumsal temsil için gizlenir.

“Value” altından, “Override” işaretlenirse, sınırlamanın söz konusu konumsal temsil için farklı bir ofset değeri alması sağlanır.

2. Bileşen dizilemeleri

Yeni bir konumsal temsil tanımlandıktan sonra, bir bileşen dizilemesi seçilir ve sağ tuş menüsünden “Override” komutu çalıştırılırsa, aşağıdaki diyalog kutusu açılır.



Burada, “Override” seçilerek, dizilemenin tipine göre, dizi elemanları arasındaki mesafe değiştirilebilir.

3. Parçalar

Yeni bir konumsal temsil tanımlandıktan sonra, bir bileşen seçilir ve sağ tuş menüsünden “Override” komutu çalıştırılırsa, aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

“Grounding” altından, parçanın sabit olup olmaması tanımlanır. Eğer, bileşenin orijinal konumunu değiştirmek istiyorsanız, o zaman “Offset” altından “Override” seçebilirsiniz. Fakat, buradaki değeri salt okunurdur. Bileşenin konumunu, model ortamında, bileşeni sürükleyerek ya da “Move Component / Rotate Component” komutlarını kullanarak değiştirebilirsiniz.

4. Alt montajlar

Object Override diyalog kutusunun “Representation” bölümü alt montajlar içindir.



“Positional Representation” ile alt montajda tanımlı olan konumsal temsiller arasında seçim yapılabilir.

“Flexible Status” ile de, alt montajın esnek olup olmayacağı saptanır.

Konumsal temsiller Browser penceresinde tek başlarına da görüntülenebilir. Browser penceresinde, “Model” düğmesine basılıp, “Representation” seçilirse, aşağıda gösterildiği gibi, konumsal temsilleri gösteren ikonlar ve hangi nesnelerde değişiklikler yapıldığı listelenir.

Bunlar üzerinde, değişiklikler burada da yapılabilir.

Pencerenin üstünde üç adet düğme-ikon yer alır. İlk ikon “New Positional Representation” ikonudur. Bu ikon ile yeni bir konumsal temsil tanımlanır. Bir diyalog kutusu açılır ve konumsal temsile bir isim verilir.

İkinci komut , “Verify Positional Representation” komutudur. Bununla tüm değişiklikler gözden geçirilir ve uygulanır.

Son olarak, “Edit positional representation table” ise, Excel tablosu yardımıyla, konumsal temsillerdeki değişikliğe uğrayan nesnelerin düzenlenmesi sağlanır.

Tablo kullanılarak, değerler değiştirilebilir.

Konumsal temsillerin kullanımı için, bu sayımızdaki ip ucuna bakabilirsiniz.



Diğer Montaj Modelleme Özellikleri Montaj modelleme ortamının sunduğu diğer özellikler şunlardır.

Bileşenlerin Dizilenmesi

“Pattern Component”: Seçilen bileşenleri dizilemek için kullanılır. Komutun çalıştırılmasından Pattern Component diyalog kutusu açılır.

“Component” ile bileşen seçilir. Diyalog kutusunda üç farklı bölüm bulunmaktadır. “Rectangular” kartezyen dizileme ve “Circular” kutupsal dizileme için kullanılır. “Associative” ise parçanın dizilenmesini, bir parçadaki dizileme unsuru ile ilişkilendirir. Parçanın dizi unsuruna göre parça dizilenir.

Örneğin, aşağıdaki şekilde gösterilen iki boyutlu parça, diğer parçanın tanımında bulunan dizi unsuruna göre çoğaltılır. Yapılması gereken, “Associative” altında ilişkilendirilecek dizi unsurunun seçilmesidir.



Montajların Kopyalanması Montajların kopyalanması ve yeni isimler ile kaydedilmesi için “Copy Components” komutunu kullanabilirsiniz.

“Copy Components”

Komutun çalıştırılmasından sonra, kopyalanacak bileşenler ve montajlar işaretlenir.

“OK” ile devam edildiğinde, kopyalama sonucunda farklı bir isimle kaydedilecek parçalar ve montajlar lsitelenir.

Çakışma Analizi Montajın oluşturan parçaların arasında çakışma olup olmadığını incelemek amacıyla TOOLS menüsünün altındaki “Analyze Interference” komutu kullanılır.

Komutun çalıştırılmasından sonra çakışma analizinde kullanılacak parçaların seçilebilmesini sağlayan Interference Analysis diyalog kutusu açılır.

Parçalar seçilir ve “OK” ile analiz başlatılır. Eğer çakışma bulunursa, Autodesk Inventor, çakışan hacmi geçici olarak ışıklandırır ve bir diyalog kutusu yardımıyla çakışan hacmi verir. İstenirse, çakışma bilgileri dışarıya atılabilir.



Geçici Görsel Kesitler Autodesk Inventor, montajlar ile çalışırken, gizlenen parçalara/özelliklere kolaylıkla ulaşmanızı sağlayan görsel kesitler sunmaktadır. Görsel kesitler geçici olarak çalışma amacıyla oluşturulan kesitlerdir. Değişik seçenekler sunulmuştur:

¼, ¾ ve yarım kesit seçenekleri vardır. Görsel kesitler, model üzerindeki düzlemler/yüzeyler kullanılarak tanımlanır.

Aşağıda bazı örnekler gösterilmiştir:

¼ görsel kesit görünüş

½ görsel kesit görünüş

Görsel kesit ile gösterilen modelleri normal duruma getirmek için, ikonunu kullanabilirsiniz.



Standart Parçalar Kütüphanesi (Content Center) Autodesk Inventor, tasarımlarınızda sıklıkla kullandığınız standart parçaları, bir kütüphane olarak sunmaktadır. Autodesk Inventor’un standart parçalar kütüphanesine, montaj ortamında ulaşabilirsiniz.

“Place Component from Content Center”

Standart parçalar kütüphanesinin çalıştırılmasından sonra Content Center penceresi açılır.

Burada, sol tarafta, standart parçalar kategorilere göre listelenir. Kategorilerden seçim yapıldığında, sağ taraftaki bölümde, o kategori altında bulunan parçalar listelenir. Pencerenin üst tarafında yer alan ikonlar, buradaki parçaların nasıl listeleneceğini tanımlar.

İstenen standart parça kategorisine girilir ve sağ taraftan parça seçilir. Burada, çizime yerleştirmek istediğiniz parçaya çift tıklamanız yeterlidir. Pencerenin alt bölümünde, seçilen parçanın boyut bilgilerini girebileceğiniz bölüm açılır:



Buradaki listelerden boyut seçilir ve alttaki “Insert” düğmesi ile çizime yerleştirilir.

Autodesk Inventor, 18 uluslararası standardı içermektedir. Eğer, bazı standartların listelenmesini istemiyorsanız, bir

filtreleme yapabilirsiniz. Bunun için, araç çubuğundaki “Filters” ikonuna basın. Sağ tarafta, standartlar listesi açılır. Seçili olan standartlara göre parçalar listelenir.

Sıklıkla kullandığınız bir parçayı favori listenize atabilir, favori listenizi istediğiniz gibi organize edebilirsiniz. Bunun için, parçayı sağ taraftaki pencerede işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Add to Favorites…” komutunu çalıştırın.

Favori listenizi görmek için, araç çubuğundan “Favorites” ikonunu kullanabilirsiniz.



Favori listenizi organize etmek için, bu alanda sağ tuş menüsünden “New Folder” komutunu kullanabilirsiniz. Yeni klasörler açabilir ve bunlar altına favori parçalarınızı yerleştirebilirsiniz.

Araç çubuğundaki “Search” ikonunu kullanarak, kütüphanede arama yapabilirsiniz.



Montaj Unsurları Montaj unsurları, parça unsurlarına benzerdir; farkları ise birden fazla parçaya aynı anda uygulanabilmeleri, montaj modelleme ortamında kullanılabilmeleri ve montaj dosyasında saklanabilmeleridir.

Montaj unsurları arasında pahlar, extrüzyon-kesme ve delikler bulunmaktadır. Ayrıca çalışma unsurları ve eskiz özellikleri de bunlar için geçerlidir. Montaj unsurları Browser penceresinde gösterilir.

Montaj unsurların montaj dosyası içinde Inventor panelinden ulaşılabilir:

“Extrude”

İlk olarak bir eskiz tanımlanır. Eskiz tanımlamak için eskiz düzleminizi işaretleyin. Bir çalışma düzlemi tanımlanabilir ya da parçaların bir yüzeyi kullanılabilir. “Standard” araç çubuğundan “Sketch” düğmesini seçerek eskiz düzlemini tanımlayabilirsiniz.

Eskiz oluşturulduktan sonra “Extrude” komutu çalıştırılır. Karşınıza “Extrude” diyalog kutusu çıkar:

Bu diyalog kutusu, parça modelleme ortamında kullanılan ile aynıdır; tek farkla, sadece kesme seçeneği kullanılabilir.

Unsurun uygulanmasından sonra Browser penceresinde unsur görünür. Unsurun altında etkilediği parçalar isimleriyle sıralanır.

Unsur isminin altında yer alan parça isimleri seçilir ve sağ tuş menüsü açılırsa burada yeni bir seçeneğin yer aldığı görülecektir: “Remove Participant”.



“Remove Participant”, o parçanın üzerine uygulanan unsurun kaldırılması demektir. Sonrasında yeni bir parçanın daha unsur işleminde etkilenmesini istiyorsanız, montaj unsurunu seçin ve sağ tuş menüsünden “Add Participant” komutunu çalıştırın. Yapmanız gereken unsurun uygulanacağı parçayı işaretlemektir. Böylece, montaj unsuru yeni seçilen parçayı de etkiler.

“Revolve”

Döndürme unsuru ile aynı yapıdadır. Eskiz tanımlandıktan sonra aşağıdaki diyalog kutusu, parça modelleme ortamında kullanılan ile aynıdır; tek farkla, sadece kesme seçeneği kullanılabilir.

“Hole”

Delik unsuru da benzer bir yapıdadır. Öncelikle delik merkezinin bir eskiz olarak oluşturulması gerekir. Daha sonrasında, delik delme unsuru çalıştırılır. Diyalog kutusundaki özellikler parça modelleme ortamındakiler ile aynıdır.

Unsurun etkileyeceği parçalar daha sonrasında, ekstrüzyonda olduğu gibi, kontrol edilir.

“Sweep”

Süpürme unsuru ile aynıdır, sadece kesme işlemi olarak kullanılır.

“Fillet”

Parçanın kenarları seçilir ve bunlar yuvarlanır.

“Chamfer”

Pah kırma unsurunda parçanın kenarı seçilir. Pah bu kenar üzerine uygulanır.

Bunlar dışında, dizileme ve aynalama unsurları da kullanımınıza sunulmuştur.



Türetilmiş Parçalar (Derived Parts) Türetilmiş parça, varolan bir eskizi, çalışma unsurunu, yüzeyi, parçayı ya da montajı içeren yeni bir parça dosyasıdır. Türetilmiş parçalar, türetildikleri modelin özelliklerini temel alır. Bunlar üzerinde istenilen parça modelleme araçları kullanılabilir.

Türetilmiş parçalar, değişik tasarım alternatiflerinin denenmesi gereken durumlarda kullanışlı olabilmektedir.

Türetilmiş parçayı oluştururken, türetildiği modelin hangi özellikleri kullanılacağı bir diyalog kutusu yardımıyla tanımlanır.

Bir türetilmiş parça tanımlamak için, ilk olarak boş bir parça dosyası (STANDARD.IPT) açın. Daha sonra, Inventor panelinden “Derived Component” komutu kullanılarak, temel alınacak model girilir.

“Derived Component”

Open diyalog kutusu açılır. Türetilmiş parça olarak parça ya da montaj dosyaları seçilebilir. Bir parça dosyası seçildiğinde, aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Buradan, temel alınan parça dosyasındaki hangi geometrilerin alınacağı tanımlanır. İlgili kısma gelip tıkladığınızda gelecek özellikler açılır/kapanır.

“Mirror Part” işaretlendiğinde, parça XY, YZ ve ZX düzlemlerine göre aynalanarak açılır. “Scale Factor” ise parçanın yeni ölçeğini tanımlar.

“OK” ile parça türetilerek yeni dosyaya yerleşir. Browser penceresinde, türetilmiş parça ikonu görünür; onun altında da model.

Şimdi bu model, türetildiği dosyaya bağlıdır. Yani, modelin orijinalinde bir değişiklik olursa, bu değişiklik buraya yansıyacaktır.

Eğer türetilecek dosya tipi olarak bir montaj dosyası seçerseniz, o zaman aşağıdaki diyalog kutusu açılır:



Buradan, hangi bileşenlerin yeni dosyaya aktarılacağı tanımlanır. Daha sonra, türetilmiş montaj tek bir parça olarak çizime yerleşir.

Her iki durumda da, parça modelleme araçları kullanılarak, modeller değiştirilebilir. Ancak, burada kullanılan parça modelleme araçları, dosyaların türetildiği orijinal modellere yansımaz.



Otomatik Limitler (Auto Limits) Bir tasarımın oluşturulması ve düzenlenmesi sırasında Otomatik Limitler, spesifik geometrik ve fiziksel değerlerin izlenmesi ve raporlanması için kullanılır. Otomatik limitler, eskiz, parça ya da montaj seviyesinde tanımlanabilir.

Bir fiziksel değeri izlemek için otomatik limit yarattığınızda bir sınır tanımlarsınız. Bu fiziksel değer, sınırların altında, içinde ya da üstünde olabilir. Dolayısıyla üç değişik durumdan bahsederiz. Bunlar, yeşil, sarı ve kırmızı renkler ile ifade edilir. Bunları aynı zamanda, kabul edilebilir, dikkat edilmesi gereken ve kabul edilemez değerler olarak da düşünebilirsiniz.

Otomatik limitler, uyarı ışıkları olarak düşünebilirsiniz. Bu uyarı ışıkları, üzerinde çalıştığınız tasarımda belirli fiziksel özelliklerin izlenmesini sağlar. Örneğin, parça için ağırlık sınırı tanımlamışsanız, geometrinin değişimi ile oluşan ağırlık değerinin hangi sınırlar içinde kaldığını izleyebilirsiniz.

Otomatik limitler tanımlamak için ilk olarak, Iventor panelinden “AutoLimits” bölümüne geçin.

Bundan sonra, Inventor panelinde, “AutoLimits” komutları listelenir.

İlk olarak ayarlara bakalım. “AutoLimits Settings” komutu, AutoLimits Settings diyalog kutusunun açılmasını sağlar.

Burada, Autodesk Inventor’un sunduğu otomatik limitlerin, üzerinde çalışılan dosya için ayarları yapılır. Örneğin, bir uzunluk limiti tanımlayacaksanız, “AutoLimits” altından, “Length” otomatik limitini seçin.



Sağ tarafta, seçilen uzunluk limiti için, alt ve üst sınır değeri tanımlanır.

Ayarların tanımlanmasından sonra, ne tür bir otomatik limit oluşturacağınızı seçmeniz gerekir. Üç tür otomatik limit vardır:

1. “Dimensional” (ölçü)

2. “Area-Perimeter” (alan-çevre)

3. “Physical Properties” (fiziksel özellik)

Bunların her birinin alt seçenekler vardır. Sırasıyla bakalım.

Ölçü Limitleri

“Dimensional AutoLimits” komutunun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Sol taraftaki ikonlar, alt limit özellikleri tanımlar.

• “Length”: 3 boyutlu kenarları ve 2 boyutlu eskiz geometrilerini izlemek;

• “Distance”: Seçilen geometriler arasındaki mesafeyi izlemek;

• “Angle”: Noktalar, doğru parçaları, kenarlar, yüzeyler, çalışma noktaları, çalışma eksenleri ve çalışma düzlemleri arasındaki açıyı izlmeke;

• “Diameter”: 2 ya da 3 boyutlu daire ve yay çaplarını izlemek;

• “Minimum Distance”: Seçilen geometriler arasındaki en az mesafeyi izlemek

için kullanılır.

Alan-Çevre Limitleri

“Area-Perimeter AutoLimits” komutunun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır:




• “Area”: Bir yüzeyin alanını izlemek;

• Bir ya da birden fazla yüzeyin çevre uzunluğunu izlemek

için kullanılır.

Fiziksel Özellikler Limitleri

“Physical Properties AutoLimits” komutunun çalıştırılmasından sonra aşağıdaki diyalog kutusu açılır:


• “Volume”: Bir parçanın hacmini izlemek;

• “Mass”: Bir parçanın ağırlığını izlemek

için kullanılır.

Bu bölümün sonundaki alıştırma, otomatik limitlerin öğrenilmesinde size yardımcı olacaktır.



Alıştırma 1: Montaj Sınırlamaları


Bu alıştırmada, montaj sınırlamalarının uygulanmasını ve bir montaj modelin oluşturulmasını göreceğiz. Modelin bitmiş hali aşağıda gösterilmiştir:

1. 10_Lifter.iam dosyasını açın.

2. Browser penceresinde Link_Kolu:1 alt montajını çift tıklayarak aktif duruma getirir.

3. Çubuğun ucuna yaklaşın.

4. “Place Constraint” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda “Insert” sınırlamasını seçin. İlk

olarak mavi parçayı aşağıda belirtilen dairesel kesitten işaretleyin.



5. İkinci parça olarak, çubuğun dış kenarını işaretleyin.

6. Diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın. Diyalog kutusunu kapatmayın.

7. Çubuğun tümünü görecek şekilde yaklaşın.

8. Diyalog kutusunda “Angle” sınırlamasını işaretleyin. Açı değeri “0” olacak.

9. İlk olarak sol taraftaki mavi parçanın üst yüzeyini işaretleyin.



10. Şimdi de sağ taraftakinin üst yüzeyini işaretleyin. Diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın. Diyalog kutusunu “Cancel” ile kapatın. Sağ ve soldaki mavi parçaların üst yüzeyleri aynı duruma gelmiş oldu.

11. Dikkat ederseniz, sol taraftaki mavi parça ile çubuk arasında bir mesafe var. Diğerine de bu

“7 mm”lik mesafeyi uygulamak için, Browser penceresinden çubuk parçası altındaki “Insert” sınırlamasını bulun ve bunu işaretleyin. Alt tarafta bir kutucuk açılır. Bu kutucuğa “7 mm” yazın ve ENTER ile devam edin.

12. Browser penceresinde 10_Lifter montajını çift tıklayarak ana montaj ortamına geri dönün.

13. Link:1 alt montajı ile Gomlek:1 parçası arasında sınırlama uygulayacağız.

14. “Place Constraint” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda “Mate” sınırlamasını seçin. İlk olarak eksenleri çakıştıracağız. Bunun için, aşağıdaki gibi, dairesel alanı işaretleyerek eksenin seçilmesini sağlayın.

15. Aynı şekilde Link:1 parçasını işaretleyin.



16. Eksenler çakıştığında diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın. Diyalog kutusunu

kapatmayın.

17. “Mate” sınırlamasını kullanarak, siyah topun dış yüzeyi ile Gomlek:1 parçasının iç yüzeyini çakıştırın.

18. Diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın. İki parça aşağıdaki gibi montajlanır.

19. Diyalog kutusunu “Cancel” ile kapatın.

20. Şimdi Link:1 parçasını farenin sol tuşu ile seçip ve bu tuşa basılı tutarak çekiştirirseniz, sistemin hareket ettiğini göreceksiniz.

21. Yeni bir parçayı montaja yerleştireceğiz. Bunun için, “Place Component” komutunu çalıştırın. 10_Krank.ipt parçasını seçin ve çizime yerleştirin. Sağ tuş menüsünden “Done” ile işlemi bitirin.




olarak yeşil parçayı aşağıda belirtilen dairesel kesitten işaretleyin.

23. İkinci parça olarak aşağıda gösterilen yeri işaretleyin.

24. Diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın ve “Cancel” ile işlemi bitirin. Parçalar

aşağıdaki gibi montajlanır.



25. “Place Constraint” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda “Mate” sınırlamasını seçin. Link:1 parçasının aşağıda gösterilen ekseni ile yeni yerleştirilen parçanın eksenlerini çakıştırın.

26. Diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın ve “Cancel” ile işlemi bitirin. Gomlek:1

parçasını seçip yukarıya doğru çektiğinizde montaj sınırlamasının etkisini daha rahat görebilirsiniz.

27. Yeni bir parçayı daha montaja yerleştireceğiz. Bunun için, “Place Component” komutunu

çalıştırın. 10_Kiskac.ipt parçasını seçin ve çizime yerleştirin. Sağ tuş menüsünden “Done” ile işlemi bitirin.


olarak siyah parçayı aşağıda belirtilen dairesel kesitten işaretleyin.



29. Bakış açınızı değiştirerek, son yerleştirilen parçayı aşağıda gösterilen kenardan seçin.

30. Diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın ve “Cancel” ile işlemi bitirin.

31. Link_Kolu:1 alt montajını “Insert” ve “Mate” sınırlamalarını kullanarak aşağıdaki gibi

montajlayın.



32. “Place Component” komutunu kullanarak 10_Civata ve 10_Somun parçalarından altışar adet çizime yerleştirin.

33. Cıvataları ve somunları “Insert” sınırlamasını kullanarak aşağıdaki gibi montajlayın.

34. Son olarak, diğer taraflara da bu parçaları ve montaj ilişkilerini yansıtmak için, Inventor

panelinden “Pattern Component” komutunu çalıştırın ve Browser penceresinden aşağıda gösterilen parçaları CTRL tuşunu kullanarak işaretleyin.



35. Diyalog kutusundan “Feature Pattern Select” ile aşağıda gösterilen unsuru işaretleyin.

36. “OK” ile parçaları çoğaltmış oluruz.




Alıştırma 2: Montaj Ortamında Parça Modelleme Bu alıştırmada, montaj ortamında yeni bir parçanın nasıl tasarlanabileceğiniz göreceğiz.

1. BILESEN_YARATMAK dizini altından 10_Kapakli_Konteyner.iam dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Create Component” komutunu çalıştırın.

3. Yeni bir parça tanımlayacağız. Parçanın ismi 10_Kapak olsun. Diyalog kutusunu aşağıdaki gibi doldurun.

4. “OK” ile devam edin ve çizimdeki parçanın üst yüzeyini işaretleyin.

5. Eskiz ortamında “Project Geometry” komutunu çalıştırın ve aşağıdaki gibi tüm yüzey bilgileri ışıklanınca diğer parçanın üst yüzeyini işaretleyin.



6. Diğer parçanın üst yüzeyinde tüm geometriler yeni eskiz düzlemine yansıtılır.

7. “Circle” komutunu kullanarak, aşağıdaki gibi bir çember çizin. Yeni çemberin merkezi, önceki ile çakışacak.

8. “General Dimension” komutu ile çemberin çapını girin. Çap 2.5 olacak.

9. “Circular Pattern” komutunu çalıştırın ve yeni çemberi seçin. Dizinin merkezi dış kenarın (büyük çember) merkezi ve dizi sayısı 4 olacak.

10. Eskiz ortamından “Finish Sketch” ile parça modelleme ortamına geçin.

11. “Extrude” komutunu çalıştırın ve aşağıdaki gösterilen profili işaretleyin.

12. Ekstrüzyon uzaklığı 5 mm ve yukarıya doğru olacak.



13. Bu parçanın üst yüzeyini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu

çalıştırın.

14. Eskiz ortamından “Finish Sketch” ile parça modelleme ortamına geçin.

15. “Extrude” komutunu çalıştırın ve aşağıdaki gösterilen profili işaretleyin (bir tek deliklerin tanımladığı kapalı alanlar seçilmeyecek).

16. Ekstrüzyon uzaklığı 3 mm ve yukarıya doğru olacak.

17. Sağ tuş menüsünden “Finish Edit” ile montaj modelleme ortamına geri dönün.

18. Alt parçayı aktif duruma getirin.

19. Browser penceresinden “Extrusion1”i seçin ve “Edit Sketch” komutunu çalıştırın.

20. 50 mm olan ölçüyü 60 mm yapın ve sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutunu çalıştırın.


22. Kapağın çapı da otomatik olarak değişecektir.



Alıştırma 3: Montajların Hareketi Bu alıştırmada, mekanizmaların nasıl hareket ettirebileceğini göreceğiz.

1. MONTAJLARIN_HAREKETI dizini altından 10_Montajlarin_Hareketi.iam dosyasını açın.

2. Browser penceresinde Eksentrik.iam:1 altından “Angle” sınırlamasını işaretleyin ve sağ tuş

menüsünden “Drive Constraint” komutunu çalıştırın. Drive Constraint diyalog kutusu açılır.

3. Diyalog kutusunu aşağıdaki gibi doldurun:



4. Mekanizmanın hareketini görmek için, “Play” düğmesine basın.

5. Şimdi de bu hareketi bir AVI dosyası olarak kaydedelim.

6. “Minimum” düğmesine basarak, hareketin başına gelin.

7. “Record” düğmesine basın. Bir isim vererek AVI dosyasını kaydedin.

8. Karşınıza çıkan diyalog kutusunda aşağıdaki seçeneği seçin ve “OK” ile devam edin.

9. Yeniden “Play” tuşuna basın ve canlandırma bitene kadar bekleyin. Canlandırma bittiğinde

“Record” düğmesine basarak, kayıt modundan çıkın. Şimdi, yaratılmış olan AVI dosyasını izleyebilirsiniz.




Alıştırma 4: Hareket (Motion) Sınırlamasının Kullanımı Autodesk Inventor, hareketli parçalar için başka sınırlamalar daha tanımlanmasını sağlar.

Hareket (motion) sınırlamaları adı verilen bu sınırlamalar, dişli gibi parçaların arasındaki hareket ilişkisinin tanımlanmasını gerçekleştirir. Bu alıştırmada, buna bir örnek vereceğiz.

1. HAREKET_SINIRLAMALARI dizini altından 10_Diskler.iam dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Place Constraint” komutunu çalıştırın.

3. Place Constraint diyalog kutusunda “Motion” sekmesini işaretleyin.

4. Disklerin yan yüzeylerini (silindirik) işaretleyin.

5. Dikkat ederseniz, Place Constraint diyalog kutusunda “Ratio”, yani iki dairesel kesit

arasındaki hareket oranı, otomatik olarak “2” olur. Çünkü büyük silindirin çapı, diğerinin iki katıdır. Autodesk Inventor, dairesel kesitler arasındaki hareket oranını çaplara göre otomatik hesaplar.

6. “Apply” ile sınırlamayı uygulayın ve “Cancel” ile diyalog kutusunu kapatın.

7. İmleci büyük silindir üzerine getirin ve sol tuşa basılı tutarak dairesel bir hareket yapın. Ufak silindirin nasıl hareket ettiğine bakın. Büyük silindir bir tur attığında, diğeri iki tur atacaktır.

8. Dosyayı kaydedin ve kapatmayın.



9. 10_Disliler.iam dosyasını açın.



12. İlk önce büyük silindirin delik yüzeyini sonrada küçüğün delik yüzeyini işaretleyin.

13. Önceki örnekte, silindirik yüzeyleri seçtiğimizde hareket oranı otomatik olarak çıkmıştı. Burada ise elle girmemiz gerekiyor. “Ratio” karşısına “39/20” girin.

14. Hareketin doğru iletilmesi için “Solution” altından “Reverse” işaretleyin.


16. Şimdi, büyük dişliyi döndürdüğünüzde hareketi izleyebilirsiniz.

Not: Eğer dişler iç içe geçiyorsa, düzeltmek için sırasıyla şunları yapın: - Browser penceresinde “Rotation” sınırlamasını seçin ve sağ tuş menüsünden “Suppress” seçin. - “10_Disli_20.ipt:1” altından her iki “Angle” sınırlamasını seçin ve sağ tuş menüsünden “Unsuppress” seçin. - “Angle” sınırlamalarını seçin ve sağ tuş menüsünden “Suppress” seçin. - “Rotation” sınırlamasını seçin ve sağ tuş menüsünden “Unsuppress” seçin.

17. 10_Diskler.iam montajına geri dönün.



20. “Type” altından “Rotation-Translation” seçin.

21. Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi, büyük diskin silindirik yüzeyini işaretleyin.

Not: Bu sınırlamada, önce dönen eleman seçilmelidir.

22. İkinci olarak mavi çubuğun aşağıda gösterilen kenarını işaretleyin.




24. İmleci mavi parça üzerine getirin ve sol tuşa basılı tutarak sağa sola kaydırın. Ne görüyorsunuz?

25. Şimdi de biraz daha karmaşık bir mekanizmada hareket sınırlaması ile başka neler yapabileceğinize bakalım.

26. 10_Direksiyon.iam dosyasını açın.

27. İmleci direksiyon üzerine getirin ve sol tuşa basılı tutarak dairesel bir hareket yapın. Hareketi görebilirsiniz.

28. “Undo” ile ilk başlangıç noktasına geri dönün.

29. Browser penceresinde son parçanın gizlenmiş olan “Angle” sınırlamasını işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Drive Constraint” komutunu çalıştırın.

30. “Play” düğmesine basın. Hareketin canlandırmasını görebilirsiniz.

31. Son olarak bazı ipuçları ile bu konuyu bitirelim:

- Daha önce de dikkat etmişsinizdir. Dişliler arasındaki hareket oranı otomatik olarak hesaplanmaz. Tabi eğer dişlilerde seçebileceğiniz ve çapı tanımlayan silindirik bir yüzey yoksa.

- Autodesk Inventor, en uçtaki dişli ile dişli çubuğun (“Dilsi_12” ve “Dilsi_Cubuk” parçaları) dişlilerini otomatik olarak ayarlamaz. Bunun için aşağıdaki şekilde gösterilen sınırlamalar önceden tanımlanmıştır. Eğer, dişliler düzgün oturmuyorsa;

o “Rotation/Translation” sınırlamasını “Suppress” yapın

o “Flush” ve “Angle” sınırlamalarını “Unsuppress” yapın

o “Flush” ve “Angle” sınırlamalarını yeniden “Suppress” yapın



- “10_Yatak.ipt:1” parçası altındaki “Flush”, “Mate” ve “Flush” (ilk üç sınırlama)

sınırlamalarını kullanarak, ikinci rulmanı birinciye göre konumlandırabilirsiniz.

- Hareket sınırlamalarını uygulamak için illa ki parçaların birbirine değmesi gerekmez.




Alıştırma 5: Geçiş (Transitional) Sınırlamasının Kullanımı Autodesk Inventor, daha çok kam benzeri sistemleri hareketlendirmek için geçiş (transitional)

sınırlamasını da içermektedir.

1. Autodesk Inventor ile Bolum_11 altındaki Transitional dizini altında 10_G_01.iam montaj dosyasını açın.

2. Autodesk Inventor panelinden “Place Constraint” komutunu çalıştırın.

3. Place Constraint diyalog kutusunda “Transitional” bölümüne gidin.

4. Sınırlamayı uygulamak için ilk olarak kırmızı parçanın alt tarafındaki yüzeyi işaretleyin.

5. Daha sonra yeşil parçanın üst tarafındaki yüzeyi işaretleyin ve diyalog kutusunda “Apply”

düğmesine basın. “OK” ile komuttan çıkın.



6. Browser penceresinde, 10_Cerceve_01:1 parçasının altında bulunan DRIVE ME

sınırlamasını işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Drive Constraint” komutunu çalıştırın.

7. Diyalog kutusunda “Forward” düğmesine basarak hareketi izleyin.

8. Hareket bittiğinde “Cancel” ile diyalog kutusunu kapatın.

9. Dikkat ederseniz, yeşil parçanın yüzeyleri birbirine teğet durumda. Şimdi farklı bir örneğe bakalım.

10. 10_G_03.iam montaj dosyasını açın.

11. Autodesk Inventor panelinden “Place Constraint” komutunu çalıştırın.

12. Place Constraint diyalog kutusunda “Transitional” bölümüne gidin ve aşağıda gösterilen yüzeyler arasında geçiş sınırlamasını atayın. Önce kırmızı parçanın yüzeyini işaretleyin.






15. Dikkat ederseniz, hareket düz yüzeyde de sürdü.

16. 10_G_04.iam montaj dosyasını açın.

17. Kırmızı parçanın alt yüzeyi ile yeşil parçanın üst yüzeyi arasında geçiş sınırlamasını

uygulayın. Önce kırmızı parçanın yüzeyini işaretleyin.






20. Şimdi daha farklı bir hareket gerçekleşir.

21. Biraz daha farklı bir sisteme bakalım. 10_G_05.iam montaj dosyasını açın.

22. Kırmızı parçanın alt yüzeyi ile yeşil parçanın üst yüzeyi arasında geçiş sınırlamasını

uygulayın. Önce kırmızı parçanın yüzeyini işaretleyin.




25. Son olarak geçiş sınırlaması konusunda aşağıdaki noktalara dikkat edin:

- Sınırlamayı tanımlarken ilk olarak itilen parçanın yüzeyi seçilmelidir. Bu yüzey tek ve düz ya da yay şeklinde olmalıdır.

- Kamın (iten parça) yüzeyi doğru ve yaylardan oluşabilir. Keskin köşeler de kullanılabilir. Ancak, gerçek dünya örneklerini düşünürsek, köşelere ufak yuvarlamalar eklemek hareketi daha düzgün yapacaktır.

- Geçiş sınırlaması gerçek dünya örneklerine göre tasarlanmıştır. Örneğin, 10_G_06.iam dosyasını açın. Bu, daha önce gördüğümüze benziyor, fakat temas yüzeyi daha kısa. Geçiş sınırlamasını uygulayın ve gerçek dünya örnekleri ile ne demek istediğimiz daha iyi anlaşılacaktır.

- 10_G_07.iam dosyasını açın ve geçiş sınırlamasını kırmız parçanın alt yüzeyi ile “spline” şeklindeki yüzey arasında uygulamaya çalışın. Hata verse bile, “Accept” ile devam edin. Şimdi, “10_Cerceve_01:1” altındaki DRIVE ME sınırlamasını seçin ve sağ tuş menüsünden SUPPRESS durumunu kaldırın. DRIVE ME sınırlamasını “Drive” ettiğinizde hareketi görebilirsiniz.

- 10_G_08.iam dosyasındaki örnek de geçiş sınırlamasının bir başka kullanımına bir örnektir. Normalde geçiş sınırlaması “sonsuz”, yani kesilen, süreksiz bir hareket yapmaz. Bir başka deyimle, geçiş sınırlaması için tanımlanan yüzeyler sürekli temas etmek zorundadır. Fakat, bu örnekte görüldüğü gibi arada bir başka parça kullanılarak, istenen sonuç elde edilmiştir.



Alıştırma 6: 3B Eskizler ile Boru Hatlarının Çizimi Bu alıştırmada, 3B eskizlerin boru hatlarının çiziminde nasıl kullanılabileceğiniz göreceğiz.

Alıştırmanın sonunda modelimiz aşağıdaki gibi olacak:

1. 3B_ESKIZLER dizini altındaki 10_Tup_Tasarimi.iam dosyasını açın.

2. Browser penceresinde 10_Boru parçasına çift tıklayın.

3. “Standard” araç çubuğundaki “Sketch” düğmesinin içinde bulunan “3D Sketch”e basın.

4. Inventor panelinden “Grounded Work Point” komutunu çalıştırın.

5. Aşağıda gösterilen noktayı işaretleyin.



6. Diyalog kutusu açılır ve seçilen noktanın üzerine eksenler yerleştirilir.

7. Eksenlerden kırmızı olanın okunu işaretleyin ve diyalog kutusunda X değeri için –150 değerini girin.


9. Inventor panelinden yeniden “Grounded Work Point” komutunu çalıştırın.

10. Son yerleştirdiğiniz noktayı işaretleyin.

11. Eksenlerden yeşil olanın okunu işaretleyin ve diyalog kutusunda Y değeri için –100 değerini girin.




15. Eksenlerden mavi olanın okunu işaretleyin ve diyalog kutusunda Z değeri için 120 değerini girin.




19. Eksenlerden yeşil olanın okunu işaretleyin ve diyalog kutusunda Y değeri için 100 değerini girin.




21. Inventor panelinden “Line” komutunu çalıştırın ve sırasıyla ilk noktadan sonra noktaya kadar tüm noktaları işaretleyin.

22. “5” ölçüsünün ilkini (en soldaki) tıklayın ve “20 mm” girin.

23. Sağ tuş menüsünden “Finish 3D Sketch” komutu ile devam edin.


25. “Path” olarak yeni tanımladığımız 3B eskizi işaretleyin ve “OK” ile devam edin. Boru hattımız çizilmiş olur.

26. Noktaların konumunu değiştirmek için, Browser penceresinde “Sweep2” altındaki “3D

Sketch”I çift tıklayın. Üçüncü çalışma noktasını seçin ve sağ tuş menüsünden “3D Move/Rotate” komutunu çalıştırın.



27. Eksenlerden mavi olanın okunu işaretleyin ve diyalog kutusunda Z değeri için -35 değerini

girin.


29. Sağ tuş menüsünden “Finish Edit” komutunu çalıştırın. Yaptığımız değişiklik boru hattına otomatik olarak uygulanır.




Alıştırma 7: Esnek Montajların Kullanımı Bu alıştırmamızda, Autodesk Inventor’da esnek montajların tanımlanmasını ve kullanımını

göreceğiz.

1. ESNEK_MONTAJLAR dizini altından 10_ESNEK_MONTAJLAR.IAM dosyasını Autodesk Inventor ile açın.

2. Bu dosyada, basit bir piston sistemi yer almaktadır.

3. Üstteki çubuğu tutup sağa sola çekiştirirseniz, sistemin şu halde nasıl hareket ettiğini görebilirsiniz.

4. İlk olarak ana montaj seviyesindeyken, piston alt montajı seçip, bunu esnek bir montaj olarak tanıtacağız.

5. Bunun için, Browser penceresinde, “Piston” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Flexible” komutunu çalıştırın.

6. Dikkat ederseniz, Browser penceresindeki piston ikonunun yanına bir sembol yerleşti. Bu

sembol, söz konusu alt montajın esnek bir montaj olduğunu gösteriyor.



7. Şimdi yeniden üstteki çubuğu tutup sağa sola çekiştirin. Dikkat ederseniz, bu sefer, pistonun

içinde yer alan silindir de hareket edecek.

8. Diğer kısma da bir piston grubu yerleştirmek için, Browser penceresinde, “Piston” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Copy” komutunu çalıştırın.

9. Çizim ekranındayken sağ tuş menüsünden “Paste” komutunu çalıştırın ve ikinci piston grubunu çizime yerleştirin.

10. Bu pistonu da esnek bir montaj durumuna getirmek için, Browser penceresinde, “Piston:2”

ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Flexible” komutunu çalıştırın.


12. Diyalog kutusunda “Insert” sınırlamasını seçin.

13. İlk olarak alt çubuktaki deliğin kenarını işaretleyin.



14. Daha sonra, ikinci pistonun alt tarafında bulunan deliğin kenarını işaretleyin. Doğru yeri

işaretleyebilmek için bakış açınızı değiştirmeniz gerekebilir.

15. “OK” ile sınırlamayı uygulayın.

16. Aynı yöntemle, üst taraf için de aynı sınırlamayı tanımlayın. Modelimiz şimdi aşağıdaki gibi olacaktır.



17. Şimdi yeniden üstteki çubuğu tutup sağa sola çekiştirin.Ne oldu? Aslında, iki piston grubu da aynı alt montaj olmasına rağmen, farklı hareket ediyorlar. İşte esnek montajların tasarımlarınıza kattığı yetenek budur.




Alıştırma 8: Montajların Konumsal Temsilleri (Positional Representations)

Autodesk Inventor ile bir montajın değişik konumlardaki durumları elde edilebilir ve bunlar montaj dosyasında saklanabilir. Konumsal temsiller, özellikle hareket analizlerinde önemli bir avantaj sunmaktadır. Konumsal temsillerden hareketle oluşturulan teknik resim görünüşleri tamamen ilişkiseldir; konum değiştiğinde görünüşler de otomatik olarak değişir. Bu örneğimizde, konumsal sunumların kullanımını göreceğiz.

1. Autodesk Inventor’u çalıştırın ve KONUMSAL_TEMSILLER dizini altından 10_Konumsal_Temsiller.iam dosyasını seçin ve “Open” düğmesi ile açın. Modelimiz aşağıdaki gibidir.

2. Bu modelde bir kol sistemi göreceksiniz. Kollar, piston montajları ile birbirine bağlanmıştır.

Üç piston grubu da aynı alt montaj dosyasından oluşur.

3. Piston gruplarının farklı hareket edebilmesi için, bunların esnek (flexible) montaj durumuna getirilmesi gerekir.

4. Piston gruplarını esnek duruma getirmek için, Browser penceresinde sırasıyla tüm piston alt montajlarını işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Flexible” komutunu seçin.

5. Tüm piston grupları esnek montaj olarak tanıtıldıktan sonra Browser penceresinde, “Piston”

ikonları aşağıdaki gibi görünecektir.



6. Modeli tutup çekiştirdiğinizde, pistonların birbirlerinden farklı hareket ettiklerini

göreceksiniz.

7. Şimdi de, pistonları, sınırlamalar kullanarak, montaj içinde tam olarak konumlandıracağız.

8. Bunun için, Inventor panelinden “Place Constraint” komutunu çalıştırın.

9. “Type” olarak “Angle” seçin.

10. İlk olarak birinci kolun yan yüzeyini işaretleyin.

11. Daha sonra, alt plakanın yan yüzeyini işaretleyin.




13. Sırada birinci kol ile ikinci arasındaki sınırlama var. İlk olarak aşağıda gösterildiği gibi, ikinci kolun yan üst yüzeyini işaretleyin.

14. İkinci olarak da, birinci kolun yan yüzeyini işaretleyin.

15. Diyalog kutusunda açı değeri olarak “60” girin ve “Apply” ile devam edin.

16. Aynı şekilde ikinci ve üçüncü kol arasında da açı sınırlaması tanımlayacağız. Aşağıda gösterilen yüzeyleri işaretleyin (ilk olarak üçüncü kolun yan yüzeyini seçin).

17. Diyalog kutusunda açı değeri olarak “30” girin ve “OK” ile devam edin.

18. Modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır.



19. Şimdi de, modelin farklı konumsal durumlarını tanımlayacağız.

20. Browser penceresinde, “Representation” ikonunun altında bulunan “Position” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New” komutunu çalıştırın.

21. “master” konumu dışında yeni bir konum daha tanımlanmış olur.

22. “PositionalRep1” ikonunu arka arkaya iki kere işaretleyin. İkonun ismini değiştireceğiz. Yeni

isim olarak “Minimum” yazın.

23. “Minimum” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Copy” komutunu çalıştırın. İkinci bir kopya daha yaratılır.

24. Aynı şekilde bir kopya daha yaratın. Diğer ikonların isimlerini sırasıyla “Maksimum” ve “Serbest” olarak değiştirin.

25. “Minimum” ikonu aktifken, “Kol1” parçasının altından “Angle (0,00 deg)” sınırlamasını

bulun ve işaretleyin. Sağ tuş menüsünden “Override” komutunu çalıştırın.

26. Diyalog kutusunda “Value” altından “Override” seçeneğini işaretleyin ve değer olarak “45” girin. “OK” ile devam edin.

27. “Kol1” parçasının altından “Angle (60,00 deg)” sınırlamasını bulun ve işaretleyin. Sağ tuş menüsünden “Override” komutunu çalıştırın.







32. Browser penceresinden, “Maksimum” ikonunu çift tıklayın.






38. Browser penceresinden, “Serbest” ikonunu çift tıklayın.


40. Diyalog kutusunda “Suppression” altından “Override” seçeneğini işaretleyin ve listeden “Suppress” seçin. “OK” ile devam edin.







45. Modeli tutup çekiştirdiğinizde, model serbestçe hareket edecektir.

46. Buna göre, modelin üç farklı konumsal temsilini tanımlamış olduk. “Minimum” olanda modelimiz en uzağa erişecek, “Maksimum”da en yükseğe ve “Serbest”te ise serbest olarak hareket edecektir.

47. Browser penceresinden, “master” ikonunu çift tıklayın.

48. Modeli kaydedin.

49. Şimdi de bunların teknik resim görünüşlerini çıkartacağız.

50. FILE menüsünün altından “New” komutunu çalıştırın.

51. “Standard.idw” seçin ve “OK” ile devam edin.

52. Inventor panelinden “Base View” komutunu çalıştırın.

53. Diğer pencerede modelimiz açık olduğu için, bu model otomatik olarak alınır.

54. Diyalog kutusunda “Orientation” altından “Bottom” ve “Style” altından “Shaded” seçin.

55. “Options” bölümüne girin ve burada, “Positional Representation” altından “Minimum” seçin. Görünüşü sayfaya yerleştirin.

56. Inventor panelinden “Base View” komutunu yeniden çalıştırın.

57. Yine “Bottom” ve “Shaded” seçin.

58. “Options” bölümüne girin ve burada, “Positional Representation” altından bu sefer “Maksimum” seçin. Görünüşü sayfaya yerleştirin.

59. Görünüşler yandaki gibi olacaktır.



60. Bu görünüşler ile model arasında tam bir ilişkisellik vardır.

61. Bu özelliği kullanarak, montajlarınızın farklı konumsal temsillerini yaratabileceğinizi gördük.




Alıştırma 9: Akıllı Çakışmalar Akıllı çakışma (“iMates”), montajlamayı kolaylaştıran ve hızlandıran bir özelliktir. Akıllı

çakışmalar kullanılarak, parçalara nasıl montajlanacağı öğretilir. Bu alıştırmamızda, akıllı çakışmalar ile neler yapabileceğinizi göstereceğiz.

1. AKILLI_CAKISMA dizini altından 10_imate1.iam dosyasını Autodesk Inventor ile açın.

2. Bu parçada 6 adet delik bulunmaktadır. Bunlardan 4’ü 2 mm çapında, 2’si ise 4 mm

çapındadır. Deliklere toplam 6 adet cıvata yerleştireceğiz. Bunun için de akıllı çakışmaları kullanacağız.

3. Akıllı çakışmaları kullanabilmek için, çakışma özelliklerini karşılıklı olarak parçalarda tanımlamamız gerekiyor.

4. İlk olarak montaj dosyasındaki 10_p1 parçasına çift tıklayın ve bu parçayı aktif duruma getirin.

5. Parça modelleme ortamına geçilir. Inventor panelinden “Create iMate” komutunu çalıştırın.

6. Create iMate diyalog kutusunda “Insert” seçeneğini işaretleyin.

7. Aşağıda gösterildiği gibi, deliğin kenarını işaretleyin ve “OK” ile devam edin.

8. Broswer penceresinde, “iMates” diye bir klasör açılır ve bunun altında “iInsert:1” isimli akıllı

çakışma uygulanmış olur.

9. Aynı şekilde köşelerde bulunan diğer 3 delik için de aynı akıllı çakışmaları uygulayın.

Browser penceresinde, “iMates” altındaki dizin tüm akıllı çakışmaları listeleyecektir.



10. Browser penceresinde, “iMates” altındaki dizinde bulunan akıllı çakışmaların isimlerini

değiştireceğiz. Bunlara “M1.6” ismini girin. İsim değiştirmek için kısa aralıklarla ikonu farenin sol tuşu ile işaretleyin.

11. İsim değişikliği sonucu Browser penceresi aşağıdaki gibi gözükecektir.

12. İsimleri değiştirmemizin anlamı şu: Akıllı çakışmaların doğru bir şekilde yapılabilmesi için,

karşılıklı montajlanacak parçalardaki bu isimlerin aynı olması gerekiyor.

13. Inventor panelinden “Create iMate” komutunu yeniden çalıştırın.


15. Şimdi de iki büyük delik için benzer sınırlamaları tanımlayın.

16. Broswer penceresinde, “iMates” klasörü altında “iInsert:5” ve “iInsert:6” isimli akıllı çakışma uygulanmış olur.

17. Bunların da isimlerini değiştirin. Örneğin “M3.5” girin.

18. Şimdi, karşılık gelecek parçada aynı işlemleri yapacağız.

19. 10_M1.6.ipt dosyasını açın.

20. Inventor panelinden “Create iMate” komutunu çalıştırın.


22. Aşağıda gösterildiği gibi, dairesel kenarı işaretleyin ve “OK” ile devam edin.

23. Browser penceresinde, “iMates” altındaki dizinde bulunan akıllı çakışmanın ismini “M1.6”

olarak değiştirin.

24. Dosyayı kaydedin ve kapatın.



25. 10_M3.5.ipt dosyasını açın.



28. Aşağıda gösterildiği gibi, dairesel kenarı işaretleyin ve “OK” ile devam edin.

29. Browser penceresinde, “iMates” altındaki dizinde bulunan akıllı çakışmanın ismini “M3.5”

olarak değiştirin. Dosyayı kaydedin ve kapatın.

30. Montaj dosyasına geri dönün.


32. Açılan diyalog kutusundan 10_M1.6.ipt dosyasını seçin. Diyalog kutusundaki “Use iMate” seçeneğini de işaretlemeyi unutmayın.

33. “Open” ile devam edin.

34. Cıvata doğru deliğe otomatik yerleşir ve montaj sınırlaması da uygulanır.

35. Aynı şekilde diğer üç delik için de 10_M1.6.ipt parçasını çizime yerleştirin.

36. İki büyük delik kaldı. Bunlar için 10_M3.5.ipt parçasını seçin.

37. 10_p1 parçasına çift tıklayarak bunu aktif duruma getirin.


39. Create iMate diyalog kutusunda “Mate” ve “Solution” altından da “Flush” seçeneğini işaretleyin.

40. Aşağıda gösterildiği gibi, sac parçanın alt yüzeyini seçin ve “Apply” ile devam edin.

41. İkinci olarak ortadan geçen çalışma düzlemini seçin ve “OK” ile devam edin.



42. Browser penceresinde, “iMates” altındaki dizinde yeni çakışmalar tanımlanmış olur.

43. Bunları işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Create Composite komutunu seçin.

44. Bu sayede, iki çakışma birlikte dikkate alınır ve uygulanır.

45. Elbette aynı çakışmayı karşı taraftaki parça için de tanımlamamız gerekiyor.

46. 10_p2.ipt dosyasını açın.


48. Create iMate diyalog kutusunda “Mate” ve “Solution” altından da “Flush” seçeneğini işaretleyin.

49. Aşağıda gösterildiği gibi, parçanın alt yüzeyini seçin ve “Apply” ile devam edin.

50. İkinci olarak ortadan geçen çalışma düzlemini seçin ve “OK” ile devam edin.

51. Browser penceresinde, “iMates” altındaki dizinde yeni çakışmalar tanımlanmış olur.

52. Bunları işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Create Composite komutunu seçin.

53. Dosyayı kaydedin ve kapatın. Montaj dosyasına geri dönün.


55. Açılan diyalog kutusundan 10_p2.ipt dosyasını seçin. Diyalog kutusundaki “Use iMate” seçeneğini de işaretlemeyi unutmayın.

56. Parçamız otomatik olarak yerine yerleşir.

57. Akıllı çakışmaların bir özelliği daha vardır. Ondan da bahsedip, bu alıştırmayı bitirelim.

58. Montajlaması yapılmış bir parçanın montaj sınırlamaları akıllı çakışma olarak kaydedilebilir.




60. Açılan diyalog kutusundan 10_M4.ipt dosyasını seçin. Diyalog kutusundaki “Use iMate” seçeneği seçili de olsa, “Open” ile devam ettiğinizde, otomatik bir yerleştirme olmadığını göreceksiniz. Autodesk Inventor sizden, yeni parçanın yerini sorar. Bir yere parçayı yerleştirin.

61. Inventor panelinden “Constraint...” komutunu çalıştırın.

62. “Insert” seçeneğini seçin ve aşağıda gösterildiği gibi cıvatayı deliğe yerleştirin.

63. Browser penceresinde 10_M4 parçasını seçin ve sağ tuş menüsünden “Infer iMates”


64. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:


66. Dikkat ederseniz, montaj sınırlaması akıllı sınırlama olarak parça tanımına eklenmiş olur.

67. Böylece, montajlanmış parçaların sınırlama bilgilerini de akıllı sınırlama olarak parçaya kaydedebilir ve bu bilgiyi o parçayı montajlarken kullanabilirsiniz.




Alıştırma 10: Çerçeve (Skeleton) Modelleme Bu alıştırmamızda, çerçeve benzeri montajların Autodesk Inventor ile kolayca ve parametrik

olarak nasıl modellenebileceğini göreceğiz. Çerçeve modelleme, bazı yerlerde “Skeleton Modeling” olarak geçmektedir. En basit tanımıyla, bir montaj modelin çatısını ya da çerçevesini kurmak için kullanılır. Çerçeve modellemede, birçok eskizden oluşan bir model vardır; bu model, çerçeveyi oluşturan değişik parçaların oluşturulmasında kullanılır.

1. CERCEVE_MODELLEME dizini altından 10_Cerceve_Modelleme.ipt dosyasını Autodesk Inventor ile açın. Dosyanın içinde birçok eskiz ve çalışma unsurları göreceksiniz.

2. Bu dosyada bulunan eskiz ve çalışma unsurları, küresel bir kabın yerleştirileceği çerçeve

modelinin yapı taşlarını içerir. Çerçeve modelleme, daha çok statik modeller için uygundur. Dosyada bulunan nesneler biraz karışık gözükebilir. O yüzden, burada yer alan nesnelere biraz daha yakından bakalım.

3. Browser penceresinde, “End of Part” ikonunu seçin ve bunu “SERIT YUZEY” ikonunun hemen altına sürükleyin.

4. Standart araç çubuğundan “Look At” komutunu çalıştırın ve Browser penceresinden “DAIRESEL SERIT ESKIZ” ikonunu işaretleyin.

5. Küresel yüzey, dosyadaki temel unsurdur. Kürenin çapı, çerçeve modelini belirler. Bunu daha

sonra göreceğiz. Sağ tarafta bulunan ve kalınlığı 10 mm, genişliği de 100 mm olarak gözüken eskiz, küresel kabın yerleşeceği yeri gösterir.

6. Browser penceresinde, “End of Part” ikonunu seçin ve bunu “Work Plane - ALT CERCEVE” ikonunun hemen altına sürükleyin. Ortaya çıkan çalışma düzlemleri, çerçevenin boyutlarını belirleyecektir.

7. Browser penceresinde, “End of Part” ikonunu seçin ve bunu “AYAKLAR” ikonunun hemen altına sürükleyin. Eskize plandan bakarsanız, bu eskizi daha iyi görebilirsiniz.



8. Burada bulunan kare profiller, çerçevenin ayaklarını tanımlar. Bunların boyutları, kullanıcı

tanımlı parametreler tarafından kontrol edilir. 50 mm ölçüsüne çift tıkladığınızda, kullanılan parametreyi görebilirsiniz.

9. Browser penceresinde, “End of Part” ikonunu seçin ve bunu en alta sürükleyin.

Montajın Oluşturulması

1. Browser penceresinde, “End of Part” ikonunu seçin ve bunu en alta sürükleyin.

2. FILE>>NEW komutu ile “Standard(mm).iam” şablonunu kullanarak yeni bir montaj dosyası açın.

3. Inventor panelinden “Create Component” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda, parça ismi olarak “SERIT” girin; “Constrain sketch plane to selected face or plane” seçeneğini kapatın. “OK” ile devam edin.

4. Çizim ekranındayken sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutunu çalıştırın ve daha sonra Browser penceresinden “Sketch1”i seçerek silin.

5. Inventor panelinden “Derived Component” komutunu çalıştırın.

6. 10_Cerceve_Modelleme.ipt dosyasını bulun ve “Open” ile açın.

7. Diyalog kutusunda “Sketches” yanındaki “+” işaretine basın. Sadece “DAIRESEL SERIT ESKIZI” seçilecek. Diğerlerini aşağıda gösterilen ikon durumuna getirin. Ayrıca, “Work Geometry”, “Surfaces” ve “Exported Parameters” bilgilerini de kaldırın. “OK” ile devam edin.



8. Sadece aşağıda gösterilen nesneler kalır.

9. Inventor panelinden “Revolve” komutunu çalıştırın.

10. Aşağıda gösterilen profili ve ekseni işaretleyin. “OK” ile devam edin.

11. Çizim ekranındayken sağ tuş menüsünden “Finish Edit” komutunu çalıştırın. Şimdi sırada

ayakların modellenmesi var.

12. Inventor panelinden “Create Component” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda, parça ismi olarak “AYAK” girin. “OK” ile devam edin.

13. Browser penceresinde, “Assembly1” altında bulunan “Origin” klasörünün altından “XY” düzlemini işaretleyin.



16. Diyalog kutusunda “Sketches” yanındaki “+” işaretine basın. Sadece “AYAKLAR” seçilecek. “Work Geometry” yanındaki “+” işaretine basın. “Work Plane – ALT CERCEVE” kalsın diğerlerini kapatın. “Surfaces” ve “Exported Parameters” bilgilerini de kapatın. “OK” ile devam edin.




18. Profil olarak aşağıdaki profili seçin. İki profilden herhangi birini seçmeniz yeterlidir.

19. Diyalog kutusunda, “Extents” altından “To” seçin ve eskiz ile birlikte gelen çalışma

düzlemini işaretleyin. “OK” ile devam edin.

20. Çalışma düzlemini gizleyin.

21. Montaj ortamına geri dönün.

Çerçeve Alt Montajının Oluşturulması

Bu bölümde, çerçevenin yan kenarlarını oluşturacağız.

1. Inventor panelinden “Create Component” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda, “File Type” altından “Assembly” seçin ve montajın ismi olarak “CERCEVE” girin.

2. Browser penceresinde, “Assembly1” altında bulunan “Origin” klasörünün altından “XY” düzlemini işaretleyin. “OK” ile devam edin.

3. Inventor panelinden “Create Component” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda parçanın ismi olarak “LAYOUT” girin. “OK” ile devam edin.




7. Diyalog kutusunda “Sketches” yanındaki “+” işaretine basın. Sadece “CERCEVE ESKIZI” seçilecek. Ayrıca, “Work Geometry”, “Surfaces” ve “Exported Parameters” bilgilerini de kaldırın. “OK” ile devam edin.



8. Alt montaj ortamına geri dönün.

9. Inventor panelinden “Create Component” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda parçanın ismi olarak “YATAY” girin. “OK” ile devam edin.

10. Browser penceresinde, “CERCEVE” montaj ikonu altında bulunan “Origin” klasörünün altından “XY” düzlemini işaretleyin. “OK” ile devam edin.




14. Diyalog kutusunda “Sketches” yanındaki “+” işaretine basın. Sadece “CERCEVE ESKIZI” seçilecek. Ayrıca, “Work Geometry” ve “Surfaces” bilgilerini de kaldırın. “Exported Parameters” ise kalsın. Parametreleri, unsur işlemlerinde kullanacağız. “OK” ile devam edin.


16. Üst profili seçin. Ekstrüzyon derinliği olarak “TupBuyukluk” yazın ve yönü dışa doğru verin.


18. Parçanın dört uzun kenarına 5 mm’lik yuvarlamalar ekleyin.

19. “Shell” komutunu çalıştırın. “Remove Faces” ile parçanın sağ ve soldaki yüzeylerini seçin. “Thickness” olarak “TupKalinlik” girin. “OK” ile devam edin.

20. Böylece içi boş bir parça yaratmış olduk.

Diyagonal Parçanın Tanımlanması


2. Inventor panelinden “Create Component” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda parçanın ismi olarak “DIYAGONAL” girin. “OK” ile devam edin.

3. Browser penceresinde, “CERCEVE” montaj ikonu altında bulunan “Origin” klasörünün altından “XY” düzlemini işaretleyin. “OK” ile devam edin.




7. Diyalog kutusunda “Sketches” yanındaki “+” işaretine basın. Sadece “CERCEVE ESKIZI” seçilecek. Ayrıca, “Work Geometry” ve “Surfaces” bilgilerini de kaldırın. “Exported Parameters” ise kalsın. Parametreleri, unsur işlemlerinde kullanacağız. “OK” ile devam edin.




9. Diyagonal profili seçin. Ekstrüzyon derinliği olarak “TupBuyukluk” yazın ve yönü dışa doğru verin. “OK” ile devam edin.

10. Parçanın dört uzun kenarına 5 mm’lik yuvarlamalar ekleyin.

11. “Shell” komutunu çalıştırın. “Remove Faces” ile parçanın sağ ve soldaki yüzeylerini seçin. “Thickness” olarak “TupKalinlik” girin. “OK” ile devam edin.



14. Browser penceresinde, “CERCEVE:1” ikonuna çift tıklayarak, alt montaja geçin.

15. Alta bir profil daha yerleştireceğiz. Bunun için yeni bir profil oluşturmak yerine yatay profilin bir kopyasını kullanmak yeterlidir.

16. Çizim ekranında ya da Browser penceresinde, YATAY profili seçin ve sağ tuş menüsünden “Copy” komutunu çalıştırın.

17. Yine sağ tuş menüsünden “Paste” komutunu çalıştırın.

18. Inventor panelinden “Place Constraint” komutu ile aşağıda gösterildiği gibi “Flush” sınırlaması tanımlayın.

19. Aşağıda gösterilen yüzeyler arasında ikinci bir “Flush” sınırlaması daha tanımlayın.



20. Place Constraint diyalog kutusunda, “Solution” altından “Mate” seçin.

21. Aşağıdaki yüzey ile eskiz kenarını işaretleyin:

22. Son olarak, profillerden şerite uzayan parçalar tanımlayacağız. Bunun için ilk olarak şeritten

türettiğimiz bir yüzeyi kullanacağız.

23. Inventor panelinden “Create Component” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda parçanın ismi olarak “DESTEK_SOL” girin. “OK” ile devam edin.

24. Browser penceresinde, “CERCEVE” altında bulunan “Origin” klasörünün altından “XY” düzlemini işaretleyin. “OK” ile devam edin.




28. Diyalog kutusunda seçilecek ve seçilmeyecek nesneler şunlar: - “Sketches” altından sadece “DESTEK ESKIZI” seçili olacak. - “Work Features” ve “Exported Parameters” seçilmeyecek. - “Surfaces” altından sadece “SERIT YUZEY” seçili olacak.

29. Aşağıdaki diyalog kutusu seçilecek ve seçilmeyecek nesneleri göstermektedir.

30. “OK” ile devam edin. Çiziminiz aşağıdaki gibi olacaktır:




32. Kesit olarak soldaki kare profili seçin.

33. Diyalog kutusunda, “Extents” altından “To” seçin ve şerit yüzeyi işaretleyin.

34. “OK” ile devam edin. Seçilen kare kesit, işaretlenen yüzeye kadar uzatılarak katı model

oluşturulur:

35. Sağ tuş menüsünden “Finish Edit” ile “CERCEVE” alt montajına geri dönün.

36. Sağdaki profil için de yukarıdaki adımları tekrarlayın. Parçanın ismini “DESTEK_SAG” olarak tanımlayın.

37. Sonuçta modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır:



38. “DESTEK_SOL” ve “DESTEK_SAG” parçalarını aktif duruma getirerek, “Cerceve_Modelleme.ipt” ikonu altından “Derived Surface1”i işaretleyerek sağ tuş menüsünden görünürlüğünü kapatın.

38. Browser penceresinde, “AYAK:1” parçasını tutun ve aşağıda gösterildiği gibi “CERCEVE”

alt montajı altındaki “Layout:1” parçası altına sürükleyin.

39. Diyalog kutusunu “OK” ile geçin.

40. “CERCEVE” alt montajı altındaki tüm parçaları seçerek, bunları sağ tuş menüsünden “Grounded” ile sabitleyin. Ayrıca, “Layout:1” parçasını gizleyin.

41. Inventor panelinden, “Pattern Component” komutunu çalıştırın.

Not: “CERCEVE” alt montajı ortamında olmanız gerekmektedir.

42. “LAYOUT” dışındaki tüm parçaları seçin.

43. Diyalog kutusunda eksenel dizileme bölümüne geçin ve eksen düğmesine basın.

44. Eksen olarak “CERCEVE” alt montajı altındaki “Origin” klasörünün altından “Y” eksenini iaşretleyin.

45. Adet “4” ve açı da “90” olacak. “OK” ile devam ettiğinizde, diğer bölümler de çoğaltılmış olur.

46. Sağ tuş menüsünden “Finish Edit” ile ana montaj ortamına dönün. Modelimiz aşağıdaki gibi olacak:



Not: Parçaların renklerini değiştirerek, modeli daha iyi görebilirsiniz.

Montajı Güncellemek

1. Montajda yer alan bileşenler aslında tek bir IPT (parça) dosyası tarafından kontrol edilir. Şerit çapını değiştirelim ve değişiklikleri görelim.

2. FILE menüsünün altından “Open” komutu ile “CERCEVE_MODELEME.IPT” dosyasını açın.

3. TOOLS menüsü altından “Parameters” komutunu çalıştırın.

4. Diyalog kutusunda, “User Parameters” bölümünü bulun ve burada “KureCap” parametresinin değerini “900” yapın.

5. Dosyayı kaydederek kapatın.

6. Montaj dosyasında standart araç çubuğunda “Global Update” komutunu çalıştırın.

7. Modelimiz, çap değişikliği sonucunda güncellenecektir:




Alıştırma 11: Otomatik Limitler Bu alıştırmada, parça üzerinde otomatik limitlerin kullanımını göreceğiz.

1. OTOMATIK_LIMITLER dizini altından 10_Oto_Limit.ipt dosyasını Autodesk Inventor ile açın.

2. İlk olarak eskize geri dönüp, ölçüler arasında matematiksel bir ilişki kuralım.

3. Browser penceresinde, “Sketch1” eskizine çift tıklayın.

4. Eskiz ortamına geçilir.

5. 10 ölçüsüne çift tıklayın.

6. Ölçü kutucuğuna d0 / 2,5 mm ifadesini girin.

7. Standart araç çubuğundan “Update” ile devam edin.

8. Şimdi otomatik limitler tanımlaya başlayabiliriz. Inventor panelinden “AutoLimits” ile otomatik limitlerin tanımlandığı yere gelin.

9. “AutoLimits Settings” komutunu çalıştırın.

10. “Default Visibility” altındaki seçenekleri aşağıdaki gibi işaretleyin.



11. Sol taraftaki “AutoLimits” altındaki listeden “Diameter” seçin.

12. “Boundary” bölümü aşağıdaki gibi olacak.

13. Sol taraftaki “AutoLimits” altındaki listeden “Length” seçin.

14. “Boundary” bölümü aşağıdaki gibi olacak.

15. “OK” ile devam edin. Böylece, uzunluk limiti için sınırın al ve üst değerlerini +/- 1; çap

içinse +/- 10 olarak tanımladık.

16. İlk limitimizi tanımlayalım. Inventor panelinden “Dimensional AutoLimits” komutunu çalıştırın.

17. Soldaki ikonlardan, “Diameter AutoLimits” ikonunu seçin.

18. Aşağıda gösterildiği gibi, 25 çaplı dairenin kenarını işaretleyin.

19. Diyalog kutusunun “Boundary” sekmesine geçin. Burada, “Click to add” yazan yeri

işaretleyin.



20. Dikkat ederseniz, ayarlarda, çap limiti için +/- 10 girmiştik. Bu ölçünün değerine göre ilk

sınırımız 15 mm ile 35 mm arasında oldu, çünkü ölçünün değeri 25 mm’dir. Bu sınırın rengi yeşildir ve kabul edilebilir sınır anlamına gelmektedir.

21. Şimdi de dikkat edilmesi gereken ve kabul edilemez sınırları tanımlayalım. “Click to add” yazan yeri işaretleyin. Autodesk Inventor’un verdiği değerleri kabul edelim.

22. Bu sınır da dikkat edilmesi gereken sınır anlamına gelir.

23. Yeniden, “Click to add” yazan yeri işaretleyin. Bu sınır, kabul edilemez sınır anlamına gelecek.

24. Aşağıdaki gibi üst sınırı kaldırın.

25. Bu sefer, CTRL tuşuna basılı tutarak “Click to add” yazan yeri işaretleyin.

26. Dikkat ederseniz, en üste dikkat edilmesi gereken sınır eklendi. Bunun da alt değerini kaldırın.



27. Şimdi de yaptığımız tanımlamaları yorumlayalım:

- Bu çap için en uygun sınırlar (kabul edilebilir olanlar) 15 mm ile 35 mm arasındaki değerlerdir.

- 15 mm’nin altında ve 35 mm ile 55 mm arasındaki değerlerde dikkat etmemiz gerekir.

- Kabul edilemez olan değer ise 55 mm’nin üstündeki değerlerdir.

Elbette bu kabulleri, tasarım gereksinimleri açısından alıyoruz.

28. “OK” ile çap limitini kabul edelim.

29. Otomatik limitlerin başarılı bir şekilde tanımlandığını belirten diyalog kutusu açılır. “OK” ile devam edin.

30. İkinci bir limit daha tanımlayacağız. Inventor panelinden “Dimensional AutoLimits”


31. Soldaki ikonlardan, “Length AutoLimits” ikonunu seçin.

32. Aşağıda gösterildiği gibi, “fx:10” ölçüsünün atanmış olduğu kenarı işaretleyin.

33. Diyalog kutusunun “Boundary” sekmesine geçin. Burada, “Click to add” yazan yeri 3 kere

arka arkaya işaretleyin. Sınırlar şu şekilde olacak:



34. CTRL tuşuna basılı tutarak, iki kez daha “Click to add” yazısını işaretleyin.

35. Aşağıdaki gibi, ilk sınırın alt ve son sınırın üst değerini kaldırın.

36. Şimdi de yaptığımız tanımlamaları yorumlayalım:

- Bu uzunluk için en uygun sınırlar (kabul edilebilir olanlar) 9 mm ile 11 mm arasındaki değerlerdir.

- 7 ile 9 mm arası ve 11 mm ile 13 mm arasındaki değerlerde dikkat etmemiz gerekir.

- Kabul edilemez olan değerler ise 7 mm’nin altı ile 13 mm’nin üstündeki değerlerdir.

37. “OK” ile uzunluk limitini kabul edelim.

38. Açılan diyalog kutusunu da “OK” ile geçin. İkinci otomatik limit de tanımlanmış olur.



39. Şimdi de bunların nasıl çalıştığına bakalım.

40. 25 mm ölçüsüne çift tıklayın ve değerini 30 mm yapın.

41. Standart araç çubuğundan “Update” ile devam edin.

42. Dikkat ederseniz, diğer ölçü 12 mm oldu ve yanında sarı sembol (dikkat edilmesi gereken değer anlamına) belirdi. Bu uzunluğun limitlerini hatırlarsak, 12 mm 4. sınırda yer alıyor ve sarı sembol ile ifade ediliyor.

43. 30 mm çap ölçüsünü 36 mm yapın.

44. Standart araç çubuğundan “Update” ile devam edin

45. Dikkat ederseniz, diğer ölçü 14,4 mm oldu ve yanında kırmızı sembol (kabul edilemez değer anlamına) belirdi. Bu uzunluğun limitlerini hatırlarsak, 14.4 mm 5. sınırda yer alıyor ve kırmızı sembol ile ifade ediliyor.


BÖLÜM

11

Montaj Konfigürasyonları


558 11. Bölüm: Montaj Konfigürasyonları

Montaj Konfigürasyonları ve Akıllı Montajlar (iAssemblies) Montaj konfigürasyonları ile tek bir montaj modelin değişik versiyonlarını hazırlama olanağı sunulmaktadır. Montaj konfigürasyonları, akıllı parçalara (iParts) benzemektedir. Akıllı parçalar ile, bir parçanın değişik versiyonlarını hazırlayabilirsiniz. Daha sonra, montaj modellerde, bu versiyonlar arasında seçim yapabilirsiniz. Montaj konfigürasyonları ya da Autodesk Inventor’da kullanılan adı ile “iAssembly” aynı işlevi montajlara taşımaktadır. Aşağıdaki şekiller, aynı montajın iki farklı versiyonunu göstermektedir.

Bu montajlara bakarsanız, iki versiyon arasında boyut ve parça değişiklikleri olduğunu göreceksiniz. Bazı parçalar ikinci versiyonda bulunmazken, bazı parçaların da boyutları değişmiş durumda.

Konfigürasyonlar, üzerinde çalıştığınız montajın değişik versiyonları var ise kullanışlı olur. Konfigürasyonlar ile tasarım süreci hızlanır. Ana montaj dosyasını kullanarak, bunun değişik versiyonlarını kolayca hazırlayabilirsiniz. Montaj konfigürasyonları yarattıktan sonra, versiyonlar arasında kolayca seçim yapabilirsiniz. Yukarıdaki örneklere geri dönersek, montaj konfigürasyonları yaratmak için kullanılan diyalog kutusu iki farklı versiyonu içermektedir.

Konfigürasyon kelimesini hem akıllı parçalar hem de akıllı montajlar için kullanıyoruz. Yukarıdaki diyalog kutusunda olduğu gibi, parça ya da montajın değişik versiyonlarına, parça ya da montajın konfigürasyon elemanları adı verilir.


11. Bölüm: Montaj Konfigürasyonları 559

Bunların tümü ise parça ya da montajın konfigürasyon ailesini oluşturur. Tüm elemanlar, tablo formatında tanımlanır ve saklanır. Bu tabloda, yeni satırlar tanımlayarak, yeni konfigürasyon elemanlar ya da versiyonları oluşturursunuz.

Montaj konfigürasyonlarında, versiyonlar arasında yapabileceğiniz değişikliklerden bazıları şunlardır:

• Parça unsurlarını gizlemek ya da bileşenleri ya da montaj sınırlamalarını montajdan kaldırmak;

• Unsur ya da ölçülerin parametrelerini değiştirmek;

• Bileşenlerin renk ya da malzeme bilgilerini değiştirmek;

• “iProperty” verilerini değiştirmek;

• Elemanların isimlerini değiştirmek;

• Akıllı çakışma (“iMate”) koşullarını değiştirmek.

Akıllı çakışmalar, parça ya da montaj üzerinde önceden tanımlanmış olan montajlama sınırlamalarının yarısını tanımlar. Üzerinde akıllı çakışma bilgisi olan bir parça ya da montajı çizime yerleştirdiğinizde, diğer parçanın aynı isimli akıllı çakışma özelliği karşılıklı olarak uygulanır ve parça otomatik bir şekilde montajlanmış olur.

Konfigürasyonları oluştururken, montaj bilgilerinin korunması için konfigürasyon elemanları içinde akıllı çakışma tanımlamalarından yararlanmanız uygun olur. Gerçi, akıllı çakışmaların, konfigürasyonlara dahil edilmesi bir zorunluluk değildir; anca bunları kullandığınızda, işlemler ve istenen sonuca ulaşmak kolaylaşır.

Şimdi de bir montaj konfigürasyonunu, bir örnek ile inceleyelim. Aşağıda, farklı versiyonlar ve bunların tabloda tanımlanmış halini görüyorsunuz.

Tabloyu incelerseniz, versiyonlar arasındaki farkları görebilirsiniz. Soldan dördüncü sütün olan “Insert36” sınırlaması, ilk versiyonda kullanılmış, ikinci versiyonda ise kullanılmamıştır. Aynı şekilde ilk versiyonda “Insert40” sınırlaması kullanılmazken, ikincisinde kullanılmış. Bir başka nokta da, her iki versiyonda kullanılan bileşenlerdir. Örneğin, ilk versiyonda “200-116T” bileşeni (parçası) kullanılırken, ikincisinde “200-116S” bileşeni kullanılmıştır.

Montaj Konfigürasyonlarının Yaratılması Montaj konfigürasyonu oluşturmak istediğiniz montajı açın ve TOOLS menüsü altındaki “Create iAseembly” komutunu çalıştırın. iAssembly Author diyalog kutusu açılır.



Burada, konfigürasyon tanımları için 7 farklı alan (sekme) bulunmaktadır.

Sekme Konfigürasyonda Kullanılan Özellik

“Components”

(Bileşenler)

• Dahil etmek / dahil etmemek (include/exclude)

• Sabitlenme (grounding) durumu

• Uyarlanabilirlik (adaptivity) durumu

• Farklı bileşen kullanma (Table replace)

“Parameters”

(Parametreler)

• Sınırlamalar

• Montaj unsurları

• Çalışma unsurları

• Akıllı çakışmalar (“iMates”)

• Bileşenlerin dizilenmesi

• Diğer

“Properties”

(Özellikler)

• Özet (“Summary”)

• Proje (“Project”)

• Fiziksel (“Physical”)

• Özel (“Custom”)

“Exclusion”

(Dahil Etmemek)

• Bileşenler

• Sınırlamalar

• Montaj unsurları

• Çalışma unsurları

• Akıllı çakışmalar (“iMates”)

• Temsiller (“Representations”)

• Bileşenlerin dizilenmesi



“iMates”

(Akıllı Çakışmalar)

• Öteleme değeri

• Dahil etmek / dahil etmemek (include/exclude)

• Karşılık gelen isim

• Sekans numarası

“BOM”

(Malzeme Listesi)

• BOM yapısı

• BOM adedi (QTY)

“Other”

(Diğer)

• Kullanıcı tanımlı özellik

Bir montaj konfigürasyonu yaratırken, yapmanız gereken bir konfigürasyon elemanından (versiyondan) diğerine geçişte nelerin değişeceğini göstermektir. Aşağıda, bir montaj konfigürasyonu tanımlamak için izleyeceğiniz adımlar özetlenmiştir.

1. Montaj konfigürasyonu tanımlayacağınız montajı açın.

2. Montajdaki parçaların ve montajın akıllı çakışma bilgilerini tanımlayın.

3. Konfigürasyon elemanları için değişik koşulları (versiyonları) tanımlayın. Bunun için, tabloya yeni satırlar eklemelisiniz.

4. Her bir satır (versiyon) için değişen nitelikleri tanımlayın.

Bu bölümün sonunda yer alan alıştırma, montaj konfigürasyonlarının tanımlanması ve kullanımını örneklemektedir.



Alıştırma: Montajın Akıllı Montaja Dönüştürülmesi


Bu alıştırmada, bir montajın akıllı bir montaja dönüştürülmesini ve izlenecek adımları göreceğiz.

1. 3L Cylinder-1in.iam dosyasını açın.

2. Bu montajı öncelikle inceleyelim. Piston mili (3L Piston) akıllı bir parça olarak tanımlanmış

ve montaja yerleştirilmiştir. Browser penceresinde “3L Piston” parçasını işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Open” ile kendi dosyasında açın.

3. Dikkat ederseniz, bu parça akıllı bir parçadır. “Table” ikonu altında, bu parça için

tanımlanmış versiyonları görüyorsunuz.

4. “Table” ikonu altında bulunan “3L Piston-01” ikonuna çift tıklayın. Bu versiyon aktif duruma

gelir.



5. “Table” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Table...” komutunu çalıştırın. Akıllı

parçanın tanımlandığı diyalog kutusu açılır:

6. Burada, diyalog kutusunun yapısına biraz bakalım. Kriter (key) olarak tanımlanan kolonların

isimleri yanında anahtar sembolü yer alır. Diyalog kutusundaki kolonların genişliği değiştirilebilir. “Verify” düğmesi, hücrelerdeki bilgilerin doğru yazılıp yazılmadığını kontrol eder.

7. Şimdi “Options” düğmesine basın. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

8. Burada parça numarası ve eleman ismi ile ilgili ayarlar yer alır. Şu anda bu dosyada, “Part

Number” bilgisi girilmemiştir. Eğer, “Set to Value:” ve ardından “Index” seçenekleri açılırsa, parça numarası bilgisi de kolonlara eklenir. “Set to Value:” altına, parçanın numarasını yazabilirsiniz. “Default” olarak bu değer, dosya ismidir. “Index” ile versiyonların eklenmesi ile parça numarası bilgisinin ardından gelecek değerler tanımlanır.

9. “Member Name”, benzer bir şekilde elemanların isimlendirilmesini sağlar.



10. “Cancel” ve “Cancel” ile diyalog kutularını kapatın.

11. Şimdi bu pistonu baştan nasıl bir akıllı parçaya dönüştüreceğimize bakalım.

12. FILE menüsü altından “Save Copy As” komutunu çalıştırın ve yeni piston dosyasına 3L Piston f.ipt ismini verin.

13. “Save” ile dosyayı kaydedin.

14. Bulunduğunuz dosyayı, kaydetmeden kapatın.

15. “Open” ile bir önceki adımda kaydettiğiniz 3L Piston f.ipt dosyasını açın.

16. İlk olarak parça için tanımlanmış tabloyu silelim. Bunun için, Browser penceresinde, “Table”

ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Delete” komutunu çalıştırın.


18. Parça üzerinde tanımlanmış olan akıllı parça bilgileri silinir.

19. Şimdi, akıllı parçayı yeniden tanımlayalım. TOOLS menüsü altından “Create iPart” komutunu çalıştırın. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

20. Dikkat ederseniz, “default” olarak “Member” kolonu açılır ve akıllı parçanın dosya ismi

görülür.

21. Yeni bir satır eklemek için, 1 numaralı satırın üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden “Insert



Row” komutunu çalıştırın.

22. İkinci bir satır eklenir ve otomatik olarak “Member” hücresindeki bilgi ikinci versiyonu

tanımlar. Aynı şekilde bir satır daha ekleyin.

23. “Member” kolonuna sağ tuş ile bastığınızda, bu kolonun dosya ismi kolonu olarak

tanımlandığını görürsünüz. Akıllı parça versiyonlarının kaydedilmesi açısında bu bir kolaylıktır.

24. Diyalog kutusunu “Cancel” ile, dosyayı da kaydetmeden kapatın.

25. Şimdi 3L Cylinder-1in.iam dosyayı açıktır.

26. FILE menüsü altından “Save Copy As” komutunu çalıştırın ve yeni piston dosyasına 3L Cylinder factory.iam ismini verin.

27. “Save” ile dosyayı kaydedin. “OK” ile devam edin.

28. Bulunduğunuz dosyayı, kaydetmeden kapatın.

29. “Open” ile bir önceki adımda kaydettiğiniz 3L Cylinder factory.iam dosyasını açın.

30. Montajı akıllı montaj durumuna getirmek için, TOOLS menüsü altından “Create iAssembly”




31. Dikkat ederseniz, “3L Base” parçası altında, “Table Replace” seçeneği yer alır. Eğer,

montajda yer alan bir parça, akıllı parça ise, bunun değişik elemanları akıllı montajda kullanılabilir.

32. Akıllı montajın versiyonlarını oluştururken ilk yapacağımız işlem “3L Clevis Bracket” isimli parçanın bir versiyonda bulunması, fakat diğerinde olmamasının tanımıdır. “3L Clevis Bracket” parçası aşağıda gösterilmiştir.

33. Bunun için, diyalog kutusunun solunda “3L Clevis Bracket” ikonunun yanındaki “+”

işaretine basın. Alt seçenekler açılır. Burada, “Include/Exlude [Include]” seçeneğine çift tıklayın.

34. Bu işlem ile birlikte, tabloya yeni bir kolon eklenir.

35. “Stroke” kolonuyla işimiz yok. O yüzden bu kolonu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden

“Delete Column” ile silin.

36. Şimdi de montajın ikinci versiyonunu ekleyelim. Bunun için, 1 numaralı satırı işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Insert Row” komutunu çalıştırın. İkinci bir satır eklenir.



37. İkinci versiyonda, “3L Clevis Bracket” parçası yer almayacak. Bunun için, “3L Clevis

Bracket” kolonunun altında ikinci satır için “Exclude” seçeneğini işaretleyin.

38. “OK” ile montajı akıllı montaja dönüştürün.

39. Browser penceresine “Table” ikonu yerleşir ve burada montajın tanımlanmış olan iki versiyonunu görebilirsiniz.

40. Aktif versiyon aşağıdaki gibidir.

41. “Table” ikonu altından “3L Clyinder factory-02” ikonuna çift tıklayın. İkinci versiyon aktif

duruma gelir. Dikkat ederseniz, “3L Clevis Bracket” adı verilen parça bu versiyonda bulunmaz.

42. Şimdi de bu iki versiyonu ayrı ayrı sabit diske kaydedelim. Bunun için, CTRL tuşuna basılı



tutarak, iki versiyon ikonunu da işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Generate Files” komutunu çalıştırın.

43. Açılan diyalog kutularını sırasıyla “Yes” ve “OK” ile geçin.

44. FILE menüsünün altından “Open” komutunu çalıştırın.

45. Dikkat ederseniz, “3L Cylinder factory” isimli bir klasör yer alır. Bunu çift tıklayın ve bunun altında iki farklı versiyonun kaydedildiğini göreceksiniz.

46. “Cancel” ile diyalog kutusunu kapatın.

47. Şimdi de önemli bir özelliğe bakalım. Akıllı montajların tanımlanması sırasında “AutoCapture” denilen bir özellik kullanılır. Bu özellik aktif duruma getirildiğinde, bundan sonra yapılan tüm değişiklikler konfigürasyon tablosuna aktarılır.

48. Ekranda, konfigürasyon araç çubuğu yer alır.

49. Bu araç çubuğunun soldaki ilk ikonu, “AutoCapture” özelliğinin tüm versiyonlarda mı, yoksa

üzerinde çalışılan aktif versiyonda mı yapılacağını belirtir. İki seçenek bulunur:

• “Edit Factory Scope”: Montajda yapılan herhangi bir değişiklik, tüm versiyonlara uygulanır.

• “Edit Member Scope”: Montajda yapılan herhangi bir değişiklik, sadece aktif versiyonda uygulanır.

50. Buradan, “Edit Member Scope” seçeneğini aktif duruma getirin. İkinci versiyonun aktif duruma olmasına dikkat edin.



51. Şimdi yapmak istediğimiz değişiklik, “3L Base” isimli parçayı başka bir parça ile değiştirmektir. Bunun için, Browser penceresinde, “3L Base” parçasını seçin ve sağ tuş menüsünden “Component” altından “Replace” komutunu çalıştırın.

52. “3L Base” parçasını seçin ve “Open” ile devam edin.

53. Bu parça akıllı bir parça olduğu için, hangi versiyonu kullanmak istediğiniz sorulur. Açılan

diyalog kutusunda, “Table” sekmesine gidin ve burada 12. satırı bulun.

54. Bu satırı işaretleyin ve “OK” ile devam edin.

55. Seçilen parça değiştirilir.



56. Daha önce, versiyon bazında değişiklik yapacağımızı (Edit Member Scope) belirttiğimiz için,

ilk versiyonda herhangi bir değişiklik olmaz, sadece aktif versiyonda bu değişiklik yapılır. Bunu görmek için, Browser penceresinde, “Table” ikonu altından “3L Cylinder factory-01” ikonuna çift tıklayın.

57. Bir de tabloya bakalım. Bunun için, “Table” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit

Table” komutunu çalıştırın. Tabloya yeni bir kolon eklenmiştir.

58. İlk versiyonda, “3L Base” parçasının “3L Base-04” versiyonu, ikinci versiyonda ise “3L

Base-12” versiyonu kullanılır.



BÖLÜM

12

Tasarım Hızlandırıcı


572 12. Bölüm: Tasarım Hızlandırıcı

Tasarım Hızlandırıcı (“Design Accelerator”) Tasarım Hızlandırıcı (“Design Accelerator”), gerçek dünya koşullarına göre, hız, güç ve malzeme gibi, standart mekanik sistemler tanımlamanızı sağlayan özel bir araçtır. Tasarım Hızlandırıcı üç parçaya ayrılmaktadır:

• Standart Bileşenler

• Mekanik Hesaplamalar

• Mühendisin El Kitabı

Tasarım Hızlandırıcılar’a, montaj dosyalarında ulaşılır. Bir montaj dosyası açın ve “Assembly Panel” yazısının üzerine sol tuş ile tıklayın. Burada, “Design Accelerator” seçeneğini işaretleyin.

Inventor panelinde Tasarım Hızlandırıcılar listelenir.

Standart Bileşenler

Standart bileşenler içerisinde bulunan parçalar ve mekanik sistemler, gerçek dünya koşullarına göre seçim yapılarak çizime yerleştirilir. Örneğin, bir cıvata bağlantı tanımlamak istediğinizde, cıvata bağlantısını tanımlayan tüm elemanlar kütüphaneden seçilir, bağlantının uygulanacağı plakalar gösterilir. Autodesk Inventor, otomatik olarak delikleri açar, montaj sınırlamalarını uygular. Sonuçta standart bileşenler, makine tasarımında sıklıkla kullanılan parçaların ve mekanik sistemlerin hesaplanarak seçimini sağlamaktadır, böylece büyük bir hız ve verimlilik sunmaktadır.

Standart bileşenler altında aşağıdaki parçalar ve mekanik sistemler bulunmaktadır:

• Cıvata bağlantıları

• Miller


12. Bölüm: Tasarım Hızlandırıcı 573

• O-ringler

• Dişliler (düz, konik)

• Kayış ve zincir sistemleri

• Sonsuz vidalar

• Yaylar

• Pimler

• Kamlar

Mekanik Hesaplamalar

Mekanik hesaplamalar sayesinde, tasarımlarınızın hatasız ve tanımlanan koşullara tamamen uygun olmasını sağlayabilirsiniz. Tasarım Hızlandırıcı aşağıdaki mekanik hesaplama seçeneklerini sunmaktadır:

• Kaynakların dayanım hesabı

• Rulman hesabı

• Mil ve deliklerin geçme hesabı

• Tolerans hesabı

• Fren sistemlerinin hesabı ve çizimi

• Plakaların tasarımı ve analizi

Mühendisin El Kitabı

Mühendisin El Kitabı, mühendislik teorileri, formülleri ve makine tasarımında kullanılan algoritmaları içeren elektronik bir başvuru kaynağıdır. Böylece, referans kitapları karıştırmaya gerek kalmadan, istediğiniz bilgiler elinizin altındadır.

Tasarım Hızlandırıcı Komutlarına Ulaşım Tasarım Hızlandırıcı özelliklerine montaj ortamında (IAM dosyalarında) Inventor panelinden ulaşabilirsiniz. Inventor panelinde, “Assembly Panel” yazan yere sol tuş ile tıkladığınızda “Design Accelerator” seçeneği görülür.



Bu seçildiğinde, Tasarım Hızlandırıcı komutları açılır.



Standart Bileşenler Standart bileşenler, mil, dişli, cıvata bağlantıları, yaylar gibi standart parçaları ve mekanik sistemleri içerir.

Cıvata Bağlantıları

Cıvata bağlantıları, “Bolted Connection” ikonuna çift tıklatılarak açılır.

“Design” sekmesi, bağlantının tanımlanmasını sağlarken, “Calculation” ve “Fatigue Calculation” bağlantıların hesaplama araçlarını içerir. “Calculation” seçildiğinde aşağıdaki bölüm açılır:

Burada, sağ üstteki “Enable/disable fatigue calculation” ikonu ile yorulma hesabının yapılıp yapılmayacağı tanımlanır. Bu düğme işaretlendiğinde, “Fatigue Calculation” sekmesi de açılır ve kullanılabilir.



“Design” bölümüne geri dönersek, burada, ilk olarak “Type” altından bağlantı tipi seçilir. Parçaları boydan boya delen bağlantı ile kör cıvata bağlantısı tipleri yer alır. Buradaki seçime göre, “Placement” altından seçenekler ile bağlantının yeri tanımlanır.

Yerleşimin tanımlanması ile sağ taraftaki seçenekler açılır. Burada, istenen cıvata bağlantısı elemanlar seçilir.

Bir yandan da, model üzerinde bağlantının ön görünümü görülür.



Miller ve Kamalar

“Shaft” komutu ile miller tasarlanır.

“Parallel Spline Connection” ve “Involute Spline Connection” komutları ile değişik mil profilleri tanımlanır.



“Key Connection” komutu ise kama bağlantıları yaratmak için kullanılır:

“Cam” komutunu ise kam hesabı yapmak için kullanabilirsiniz.

Dişliler

Bu üç seçenek ile değişik dişli sistemleri seçebilir ve bunları montaj ortamına yerleştirebilirsiniz. “Spur Gears” komutuna girdiğinizde aşağıdaki diyalog kutusu açılır:



“Calculation” bölümü hesaplama ile dişli seçimini sağlar.

“OK” ile dişliler çizime yerleştirilir.



Rulmanlar

Rulman seçimi ve bunların çizime yerleştirilmesi için kullanılır.

Yaylar

Değişik tipte yay seçimi ve çizime yerleştirilmesi için kullanılır.

Kayışlar, Kasnaklar ve Zincir Sistemleri

“V-belts” seçeneği ile çizime kayış ve kasnaklar yerleştirilir. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:



“Chains” komutu ise zincir dişlilerinin ve zincirin bunlar arasında dolanmasını tasarlar.

Pimler

Çizime pimler yerleştirmek için kullanılır.



O-Ringler

O-ringler tanımlamak için kullanılır. İlk olarak, o-ring seçiminin hangi detayda yapılacağı sorulur. Açılan diyalog kutusunda, “Designer” seçeneği, daha basit kriterler ile o-ring seçimini sağlarken, diğeri daha detaylı bir seçim sağlar.

Sırayla açılan diyalog kutuları ile o-ring tipi ve özellikleri seçilir ve çizime yerleştirilir.



Alıştırma 1: Mil Tasarımı



2. FILE > NEW ile yeni bir montaj dosyası (IAM) açın.

3. “Assembly Panel” yazısını işaretleyin ve açılan listeden “Design Accelerator” komutunu çalıştırın.

4. Inventor panelinden “Shaft” komutunu çalıştırın..

5. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

6. Burada ilk mil parçası aktiftir. Sağdaki ikonlardan “Retaining Ring Groove” (soldan ikinci

ikon) seçin ve boyutları aşağıdaki gibi girin.

7. İkinci mil parçasını işaretleyin ve aktif duruma getirin. Sağdaki ikonlardan “Retaining Ring

Groove” (soldan ikinci ikon) seçin ve boyutları aşağıdaki gibi girin.



8. Üçüncü mil parçasını işaretleyin ve aktif duruma getirin. Sağdaki ikonlardan “No Groove” (soldan birinci ikon) seçin ve boyutları aşağıdaki gibi girin.

9. Dördüncü mil parçasını işaretleyin ve aktif duruma getirin. Sağdaki ikonlardan “Keyway”

(soldan üçüncü ikon) seçin ve boyutları aşağıdaki gibi girin.

10. DEL tuşunu kullanarak, kalan mil parçalarını silin. Milimiz aşağıdaki gibi olacak.

11. “Next” ile devam edin.

12. “Finish” ile mili aşağıdaki gibi çizime yerleştirin.




Alıştırma 2: Standart Parçaların Modele Yerleşimi Bu alıştırmada, standart parçaların model ortamına yerleştirilmesini göreceğiz.

1. 11_Uzun_Mil.iam dosyasını açın.

2. İlk olarak mil üzerine, standart parçalar kütüphanesinden bir rulman yerleştireceğiz. Bunun

için, Inventor panelinden “Place from Content Center...” komutunu çalıştırın.

3. Soldaki listeden, SHAFT PARTS > BEARINGS > ROLLER BEARINGS > CYLINDRICAL ROLLER BEARINGS altından “DIN 5412 – T1 N” parçasına çift tıklayın.

4. Dikkat ederseniz, boyut olarak bir bilgi bize sorulmadı. Bunun nedeni “AutoDrop” isimli

özelliğin olması. Bu özellik sayesinde, standart parçanın yerleştirileceği kenara fareniz ile gelip bir süre beklerseniz, buraya uygun parça boyutu otomatik olarak bulunur. Örneğin henüz işaretlemeden, aşağıda gösterilen kenarın üzerine gelin ve bekleyin.



5. Otomatik olarak bu kenara uygun boyut bulunur ve görüntülenir. Şimdi de aşağıda gösterilen

kenarın üzerine gelin ve bekleyin.

6. Yine otomatik olarak boyut bulunur. Bu kenarı işaretleyin. Şimdi “AutoDrop” araç çubuğu

açılır.

7. “Edit Component” ile ilgili parçanın tablosu açılır ve burada istenen boyut seçilip çizime

yerleştirilebilir.

8. ikonu ile parça çizime yerleştirilir.



Alıştırma 3: Cıvata Bağlantıları Bu alıştırmada, cıvata bağlantılarının oluşturulmasını ve düzenlenmesini göreceğiz.

1. 11_Kayis_Sistemi.iam dosyasını açın.

2. Inventor panelinden “Place from Content Center” komutunu çalıştırın.

3. Soldaki listeden FASTENERS > BOLTS > SOCKET HEAD cıvata ailesini işaretleyin ve sağdaki pencerede “DIN EN ISO 4762” cıvatasına çift tıklayın.

4. Aşağıda gösterilen dairsel kenarın üzerine gelin ve bir süre bekleyin. Otomatik olarak uygun

boyut bulunur.



5. Bu kenarı işaretleyin.

6. “AutoDrop” araç çubuğu açılır. Burada, “Bolted Connection” ikonunu işaretleyin.

7. Böylece, cıvata bağlantısı diyalog kutusu açılır.

8. Bağlantının başlangıç düzlemi halihazırda tanımlanmıştır. Diyalog kutusunda “Circular

Edge” düğmesi aktiftir. Dairsel kenarı bir kere daha işaretleyin. Daha sonra bağlantının bitim düzlemini göstermek için alt plakanın alt yüzeyini işaretleyin.

9. Diyalog kutusuna dikkat ederseniz, Cıvata ve delik özellikleri tanımlandı. Şimdi de cıvatanın hemen sonrasına bir pul yerleştirelim.



10. Diyalog kutusunda DIN EN ISO 4762 cıvatasının hemen arkasından gelen “Click to add a

fastener” yazısını işaretleyin. Aşağıdaki pencere açılır:

11. Bu pencerede, “DIN 127 – withdrawn” pulunu işaretleyin.

12. Pul, bağlantıya eklenir.

13. Diyalog kutusunda DIN 127 - withdrawn pulunun hemen arkasından gelen “Click to add a

fastener” yazısını işaretleyin.

14. Bu sefer, “DIN 125 1-A” pulunu işaretleyin.

15. Şimdi de bağlantının bitimine parça yerleştirelim.

16. Diyalog kutusunda en sonda bulunan “Click to add a fastener” yazısını işaretleyin.

17. “DIN 125 1-A” pulunu işaretleyin. Bağlantımız aşağıdaki gibi olacaktır.



18. Son olarak bir de somun ekleyelim. Diyalog kutusunda en sonda bulunan “Click to add a

fastener” yazısını işaretleyin.

19. “DIN EN 24 032” somununu işaretleyin.

20. Cıvatanın boyu tam olarak uygun değil. Bunun için, gerekirse bakış açınızı değiştirerek,

kırmızı oku aşağıya doğru sürükleyin ve uygun boyu ayarlayın.

21. Bağlantıyı yerleştirmeden önce, tanımlanan bu bağlantıyı şablon olarak kaydedebiliriz. Eğer,

diyalog kutusunun alt tarafındaki şablonları göremiyorsanız, diyalog kutusunun sağ alt tarafından bulunan “>>” düğmesine basın. Şablonlar bölümü açılır.

22. Burada bulunan “Add” düğmesine basın.



23. Şablona bir isim verebilirsiniz. Bunun için aşağıdaki diyalog kutusu açılır.

24. “OK” ile devam edin. Cıvata bağlantısı, şablonlara eklenir.

25. “Apply” ile cıvata bağlantısını modele yerleştirin.

26. Komutta çıkmadan, ikinci bağlantıyı da tanımlayabiliriz.

27. “Start Plane” ile aşağıda gösterilen yüzeyi işaretleyin.

28. “Circular Edge” ile aşağıda gösterilen dairesel kenarı işaretleyin.

29. “Termination” ile alt plakanın en alt yüzeyini işaretleyin.

30. Daha önce, şablonlara kaydettiğimiz cıvata bağlantısını kullanabiliriz. Şablonlar bölümünde, önceden kaydedilmiş bağlantıyı seçin ve “Set” düğmesine basın.

31. İlk bağlantıyı yerleştirirken, cıvatanın boyunu sürükleyerek tanımlamıştık. Bu tek tanımlama yöntemi değildir. Diyalog kutusunun sağından “DIN EN ISO 4762” cıvatasını işaretleyin. “...” düğmesine basın. Boyu ayarlayabileceğiniz diyalog kutusu açılır:



32. “X” ile diyalog kutusunu kapatın. “OK” ile bağlantıyı uygulayın.




Alıştırma 4: Kayış Sistemi ve Kamalar Bu alıştırmada, kasnakların tanımlanmasını ve kayış sisteminin oluşturulmasını, sonunda da

kamaların tanımlanmasını göreceğiz.

1. 11_Kayis_Sistemi.iam dosyasını açın.

2. “Assembly Panel” yazısını işaretleyin ve açılan listeden “Design Accelerator” komutunu

çalıştırın.

3. Inventor panelinden “V-Belts” komutunu çalıştırın. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

4. “Belt” altından “V-Belt ANSI/RMA IP-20 A75” standardını seçin.

5. Kayışın orta düzlemini belirtmek için, “Belt Mid Plane” düğmesine basın ve aşağıda gösterilen milin dış yüzeyini işaretleyin.



6. Eğer ilk kasnak, “Combination Grooved” değilse, ok düğmesine basarak bunu seçin.

7. Kasnağın konumunu tanımlamak için, aşağıda gösterildiği gibi, ok düğmesini kullanarak,

“Fixed position by selected geometry” seçeneğini işaretleyin.

8. Milin dış yüzeyini gösterin.

9. Ortadaki kasnağı tanımlamak için, “Click to add pulley...” yazısını işaretleyin ve aşağıda gösterilen kasnağı seçin.

10. Ortadaki kasnak aşağıda gösterildiği gibi modele yerleştirilir.



11. Ortada tanımlamak istediğimiz kasnak doğru yerinde değil. Diyalog kutusunda, en son

kasnak satırını işaretleyin ve sürükleyerek bir önceki kasnağın önüne getirin.

12. Yaklaşık olarak yerine getirmek için, kasnağın ortasında bulunan sembolü sürükleyin ve

kasnak sistemini aşağıdaki duruma getirin.

13. İkinci kasnağın yerini belirtmek için, aşağıdaki gibi “Controlled Sliding Position” seçeneğini

işaretleyin.



14. Üzerinde kayacağı düzlem olarak, Browser penceresinden, “Plate 1:1” altından “Work

Plane1” ikonunu işaretleyin.

15. Son kasnağın yeri için, “Fixed position by selected geometry” seçeneğini işaretleyin ve sağdaki milin dış yüzeyini gösterin.

16. Kasnak sistemi aşağıdaki gibi olacaktır.

17. Diyalog kutusunda “Mid Plane Offset” için “-1 in” değerini girin.

18. “OK” ile kayış-kasnak sitemini oluşturun.



19. Şimdi de kamaların tanımlanmasına bakalım.

20. Aşağıda gösterilen alana yaklaşın.

21. Inventor panelinden “Shaft” altından “Key Connection” komutunu çalıştırın. Aşağıdaki

diyalog kutusu açılır:

22. İlk olarak kamanın yerleşeceği mil yüzeyi olarak milin dış yüzeyini işaretleyin.



23. İkinci olarak milin en dış kenarını işaretleyin.

24. Üçüncü olarak kamanın karşılığı olan kasnağın geometrisini işaretlememiz gerekiyor. Kasnağın size bakan dış yüzeyi ve ardından dış dairesel kenarı işaretleyin.

25. Modelin üzerinde gözüken oklarla kamanın yerleşim açısı ve büyüklüğünü ayarlayabilirsiniz.

“OK” ile kama sitemini modele yerleştirin.


BÖLÜM

13

Çelik Profil Aracı


602 13. Bölüm: Çelik Profil Aracı

Çelik Profiller ile Çalışmak Çelik profil aracı, çelik profillerden oluşan modellerin tasarımını ve düzenlenmesini sağlamaktadır. Çelik profil aracının kullanılması için öncelikle bir iskelet model gerekmektedir. İskelet model, çelik profillerin yerleşimlerini tanımlayan ve iki ya da üç boyutlu eskizlerden oluşan bir parça dosyasıdır. Aşağıdaki örnekte, çelik profillerin yerleşimi için kullanılan bir iskelet model örneği görülmektedir.

İskelet model, oluşturulmak istenen çelik profil yapının iskeletini oluşturur. İskelet model 2 ya da 3 boyutlu eskizlerden meydana gelir. Autodesk Inventor’un çelik profil aracı (Frame Generator) bu eskizlerin üzerine çelik profillerin döşenmesini ve köşe işlemlerinin uygulanmasını sağlar. İskelet model bir parça dosyasıdır ve çelik profil aracında kullanılmak üzere bir montaj dosyasına yerleştirilir.

İskelet model, katılardan da oluşabilir. Katı modellerin kenarları, çelik profillerin yerleşimleri için kullanılabilir.

“Frame Generator” komutlarına ulaşmak için, montaj modelleme dosyasında, “Assembly Panel” yazısını işaretleyin ve listeden “Frame Generator” seçeneğini seçin.

Böylelikle, Inventor panelinde, çelik profil aracı komutları açılır.


13. Bölüm: Çelik Profil Aracı 603

Çelik Profillerin Yerleştirilmesi (“Insert”)

“Insert”

“Insert” komutu, iskelet model üzerine çelik profillerin yerleştirilmesi için kullanılır. Komutun çalıştırılması ile aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

• “Standard”: Standart seçilir.

• “Type”: Çelik profilin tipi seçilir.

• “Size”: Boyut tanımlanır.

• “Material Style”: Malzeme seçilir.

• “Color Style”: Modellerin rengi seçilir.

• “Placement”: Burada iki seçenek bulunur. İlk seçenekte, kenar seçilir ve çelik profiller bu kenarlar üzerine yerleştirilir. İkinci seçenekte ise kenar bilgisi iki nokta işaretlenerek girilir.

Sağ tarafta ise profillerin hangi yerleşim noktalarından yerleştirileceği seçilir.

Kenarlar işaretlendikçe, profillerin ön görünümleri alınır.

“OK” ile devam edildiğinde, modele yerleşecek profillerin kaydedilmesi için yeni bir diyalog kutusu açılır:



“OK” ile profiller seçilen kenarlar üzerine yerleştirilir.

Çelik Profillerin Değiştirilmesi (“Change Frame Members”)

“Change Frame Members”

Bu komut ile çizime yerleştirilmiş, çelik profil elemanları seçilir ve bunlar başka tip/boyuttaki profiller ile yer değiştirilir. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır ve değiştirilecek elemanların seçilmesi istenir. “Multi Select” işaretlenirse, aynı anda birden fazla seçim yapılabilir.



Profillerin Kırpılması (“Trim to Frame Members”)

“Trim to Frame Members”

Profillerin birbirlerine göre kırpılmasını sağlar. İlk olarak aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

İlk seçilen profil temel alınır ve ikinci seçilen ilkine göre kırpılır:

Profillerin Kesişim Yerlerinin Kırpılması (“Notch Frame Members”)

“Notch Frame Members”

Bu komut ile iki profil seçilir ve bunların kesişimleri kırpılır.

Profilleri Uzatmak (“Lengthen Frame Members”)

“Lengthen Frame Members”

Seçilen profil uzatılır. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır ve burada, uzatmanın nasıl olacağı tanımlanır.



• : Profil, seçilen yere en yakın ucundan belirtilen miktar kadar uzatılır.

• : Profil, her iki ucundan, belirtilen miktar kadar uzatılır.

• : Profil her iki ucundan, toplam uzatma miktarı kadar eşit olarak uzatılır.

45 Derecelik Birleşimler (“Miter Corners”)

“Miter Corners”

Profiller, 45 derecelik açılarla kırpılarak birleştirilir.

Kırpma ve Yüzeyin Uzatılması (“Trim and Extend Face”)

“Trim and Extend Face”

Seçilen profil, işaretlenen yüzeye kadar uzatılır ve aynı anda buna göre kırpılır.



Profili Orijinal Durumuna Geri Döndürmek (“Rebuild to Original”)

“Rebuild to Original”

Seçilen profil, ilk yerleştirildiğindeki durumuna geri döner. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır ve bir profil seçilir. Profil, düzenleme işlemlerinden önceki orijinal durumuna döndürülür.

Profilin Bilgisi (“Frame Member Information”)

“Frame Member Information”

Seçilen profilin özellikleri diyalog kutusunda listelenir.



Alıştırma 1: İskelet Modelin Kurulumu ve Çelik Profiller Bu alıştırmada ilk olarak bir iskelet model oluşturacağız, daha sonra da bunun üzerine çelik

profilleri yerleştireceğiz.

1. Boş bir tane IAM (montaj) dosyası açın.

2. Inventor panelinden “Create Component” komutunu çalıştırın.

3. Bileşen ismi olarak “İskelet Model” ismini girin ve “OK” ile devam edin.

4. Çizim ekranını işaretleyin.

5. Aşağıda gösterildiği gibi 600 mm x 1200 mm’lik bir dikdörtgen çizin.

6. RETURN ile parça modelleme ortamına dönün ve “Extrude” komutuyla 750 mm derinliğinde

bir katı oluşturun.



7. Parçanın rengini “Glass” yapın.

8. Parçanın üst düzlemini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

9. Inventor panelinden “Offset” komutunu çalıştırın ve dış kenarları seçin, aşağıdaki gibi yeni eskizi yerleştirin.

10. Ofset mesafesi olarak 150 mm girin.

11. Dikdörtgen komutuyla sağ tarafa aşağıda gösterildiği gibi dikdörtgen bölüm ekleyin. Dikdörtgenin kenarları, diğer doğruların hizasında olacak.

12. Inventor panelinden “Fillet” komutunu çalıştırın ve aşağıda gösterilen köşeleri 100 mm ile

yuvarlayın.

13. RETURN ile parça modelleme ortamına dönün.

14. Çizim ekranındayken, sağ tuş menüsünden “New 3D Sketch” komutunu çalıştırın.



15. Inventor panelinden “Line” komutunu çalıştırın.

16. İlk nokta olarak parçanın alt köşesini ve ikinci nokta olarak üst eskizde yay ile doğru parçasının keşsim yerini işaretleyin.

17. Sağ tuş menüsünden “Done” ile doğru parçasını çizin.

18. Yine “Line” komutuyla diğer tarafta da benzer doğru parçasını tanımlayın.

19. RETURN ile parça modelleme ortamına dönün.

20. Bir kere daha RETURN düğmesine basarak montaj modelleme ortamına dönün.

21. “Frame Generator” komutlarına ulaşmak için, montaj modelleme ortamında, “Assembly Panel” yazısını işaretleyin ve listeden “Frame Generator” seçeneğini seçin.

22. Inventor panelinden “Insert” komutunu çalıştırın.



23. Profil özelliklerini aşağıdaki gibi seçin.

24. Eğik iki kenar hariç tüm kenarları aşağıdaki gibi seçin.


26. Sizden, montaj dosyasını kaydetmeniz istenir. “Yes” ile devam edin. Bir isim verin ve “Save” düğmesine basın.

27. “OK” ve “OK” ile profilleri modele yerleştirin.



28. Inventor panelinden “Insert” komutunu çalıştırın.

29. Profil özelliklerini aşağıdaki gibi seçin.

30. İki eğik kenarı işaretleyin ve “OK” ile devam edin.



31. “OK” ile profilleri yerleştirin.

32. Şimdi de köşe işlemlerine geçelim.

33. Inventor panelinden “Trim to Frame Members” komutunu çalıştırın.

34. İlk olarak aşağıda gösterilen elemanı işaretleyin.

35. İkinci olarak aşağıda gösterilen dik elemanı gösterin.




37. Inventor panelinden “Miter” komutunu çalıştırın.

38. Aşağıda gösterilen iki elemanı seçin.


40. Aşağıda gösterilen elemanlara da “Miter” komutunu uygulayın.

41. Inventor panelinden “Trim and Extend to Face” komutunu çalıştırın.

42. Aşağıda gösterilen dik elemanları seçin.



43. Yüzey olarak aşağıda gösterilen yüzeyi işaretleyin.


45. İskelet modeli gizleyin.




47. Aşağıda gösterilen dik elemanları seçin.



50. Inventor panelinden “Lengthen” komutunu çalıştırın.

51. Aşağıdaki elemanı işaretleyin. Diyalog kutusunda, ortadaki uzatma seçeneğini seçin. Uzama olarak 150 mm girin.




53. Diğer elemanı da aynı şekilde uzatın. Modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır.


55. Aşağıda gösterilen elemanları işaretleyin.



BÖLÜM

14

Kaynak Tasarım Ortamı


620 14. Bölüm: Kaynak Tasarım Ortamı

Kaynak Tasarım Ortamı Kaynak tasarım ortamı, montaj tasarımının bir parçası. Kaynaklı parçaları kaynak tasarım ortamında oluşturabilir ya da bunları montajladıktan sonra kaynak tasarım ortamına aktarabilirsiniz. Bu dönüştürme işleminden sonra kaynak özellikleri bu ortamda tanımlanır.

Kaynaklanacak parçaların tasarımından ve bunların montajlanmasından sonra, CONVERT menüsünün altından “Weldment” seçilirse, model kaynak tasarımı ortamına aktarılır. İlk olarak bir uyarı gelir:

Burada söylenen, kaynak tasarım ortamına aktarılan bir montaj modelin geriye yeniden normal montaj dosyasına dönüştürülemeyeceğidir. “Yes” ile devam ettiğinizde, bir diyalog kutusu yardımıyla, kaynaklı modelin özelliklerini tanımlayabilirsiniz.

Standart ve malzeme seçimi burada yapılır. “OK” ile kaynak tasarım ortamına geçilir. Dikkat edilirse, Browser penceresi değişmiştir:

Montaj ikonu kaynaklı parça ikonuna dönüşür ve üç yeni bölüm yer alır: “Preparations”, “Welds” ve “Machining”.

“Preparations”, kaynakların tanımlanmasından önce, montaj unsurlarının parçalara uygulanmasını, modelin kaynak öncesi kimi hazırlık işlemlerinden geçirilmesini sağlamaktadır. Inventor panelinde kullanıma çıkan komutlar montaj ve çalışma unsurlarıdır.


14. Bölüm: Kaynak Tasarım Ortamı 621

“Machining” ise “Preparations” ile aynı özellikleri sunar. Kaynak tasarımı sonrasında, montaj unsurlarının parçaya uygulanması için kullanılır.

Bizim üzerinde duracağımız ortam kaynakların tanımlandığı “Welds” bölümüdür.

Kaynakların Tanımlanması Browser penceresinde, “Welds” ikonuna çift tıklandığında, kaynakların tanımlandığı bölüme geçilir. Inventor panelinde kaynak tasarım komutları açılır:

Üç değişik kaynak tasarımı yapılabilir. V-kaynak, boşluk kaynağı ve kozmetik kaynak. “End Fill” ise kaynağın bitim yüzeylerinin tanımlanması için kullanılır.

İlk olarak V-kaynak özelliklerine bakalım.

V-Kaynak

“Fillet Weld”

Komutun çalıştırılmasından sonra Fillet Weld diyalog kutusu açılır:

Burada ilk olarak, aralarında kaynak uygulanacak yüzey grupları seçilir. İlk yüzey grubundan sonra, diğeri işaretlenir. Eğer, bitişik yüzeyleri tek bir seferde seçmek istiyorsanız, “Chain” seçeneğini aktif duruma getiri.

Kaynak genişliği aşağıda gösterildiği gibi iki farklı şekilde girilebilir:

Üstteki kutucuğa genişlik değeri girilir. “Contour” altından kaynağın konturu tanımlanır. Burada, şu seçenekler yer almaktadır:

Yüzeyler seçildikten sonra, kaynağın ön görüntüsünü alabilirsiniz.



“Create Welding Symbol” işaretlendiğinde, diyalog kutusunun alt tarafında, kaynak sembolünü tanımlayabileceğiniz bölüm açılır:

“OK” ile kaynak modele uygulanır:



Kozmetik Kaynak

“Cosmetic Weld”

Model üzerinde kenar seçilir ve kozmetik kaynak uygulanır.

İlk olarak Cosmetic Weld diyalog kutusu açılır.

Parça üzerinde kenar seçilir ve “Area” altından kaynağın uygulanma alanı girilir.



Boşluk Kaynağı

“Groove Weld”

Boşluk kaynağında, iki set yüzey seçilir ve Autodesk Inventor bu iki grup yüzeyi kaynaklar. İlk olarak Groove Weld diyalog kutusu açılır:

“Face Set 1” altından ilk yüzey grubu, “Face Set 2” altından ise ikinci yüzey grubu işaretlenir. “Fill Direction” ise kaynağın hangi yönde tanımlanacağını gösterir. Parça üzerinden bir kenar seçerek, yönü girebilirsiniz.

“OK” ile kaynak tanımlanır.



Alıştırma: Kaynakların Tasarımı


1. 14_Kaynak_Tasarimi.iam dosyasını açın.

2. İlk olarak bu montaj dosyasını kaynak dosyasına dönüştürelim. CONVERT menüsünün

altından “Weldment” komutunu çalıştırın.

3. Uyarıyı “Yes” ile geçin.

4. Kaynak standardı olarak ISO ve malzeme olarak Welded Aluminum-6061 seçin ve “OK” ile devam edin.

5. Böylece kaynak tasarımı ortamına geçtik.

6. Bazı kaynak öncesi işlemler uygulayacağız. Bunun için, Browser penceresindeki “Preperation” ikonuna çift tıklayın.

7. Inventor panelinden “Move Face” komutunu çalıştırın.

8. 14_Plaka:1 parçasının aşağıda gösterilen yüzeyini işaretleyin.



9. Diyalog kutusunda “Distance” altına “5 mm” değerini girin ve yön içeriye doğru olacak

şekilde “Apply” ile devam edin.

10. Aynı parçanın diğer yan yüzeyini işaretleyin. “OK” ile devam edin.

11. Aynı işlemleri, diğer tarafta bulunan plaka için de uygulayın.

12. Bundan sonra “Return” ile kaynak tasarımı ortamına geri dönün.

13. Şimdi, bu plakaların kaynağını tanımlayacağız.

14. Bunun için, Browser penceresindeki “Welds” ikonuna çift tıklayın.

15. Inventor panelinden “Groove Weld” komutunu çalıştırın.

16. “Face Set 1” ile yatay uzun profilin yan yüzeyini işaretleyin.

17. “Face Set 2” ile plakanın ön yüzeyini işaretleyin.



18. “Fill Direction” ile plakanın düşey kenarlarından birisini işaretleyin.

19. “Apply” ile kaynağı uygulayın.

20. “Face Set 1” ile sağdaki profilin yan yüzeyini işaretleyin.

21. “Face Set 2” ile plakanın yan yüzeyini işaretleyin.



22. “Fill Direction” ile plakanın yatay kenarlarından birisini işaretleyin.

23. “OK” ile kaynağı uygulayın.

24. Inventor panelinden “Fillet Weld” komutunu çalıştırın.

25. Diyalog kutusunda “Chain” seçeneğini işaretleyin.

26. İlk yüzey grubu olarak yatay uzun profilin üst yüzeyini işaretleyin.

27. İkinci yüzey grubu olarak dik profilin üst yüzeyini işaretleyin.



28. Diyalog kutusunda, “Bead” altındaki uzunluğu “5 mm” olarak girin.

29. Kaynak sembolü tanımlamak için, “Create Welding Symbol” seçeneğini aktif duruma getirin.

30. “Fillet Weld Linking” altından “Current Bead” seçin ve “OK” ile devam edin.

31. Kaynak tanımlanır.

32. Inventor panelinden yeniden “Fillet Weld” komutunu çalıştırın.

33. İlk yüzey grubu olarak aşağıda gösterilen yüzeyleri işaretleyin.



34. İkinci yüzey grubu olarak aşağıda gösterilen yüzeyleri işaretleyin.


36. Aynı kaynağı plakanın alt tarafı için de uygulayın.

37. Inventor panelinden “Welding Symbol” komutunu çalıştırın.

38. “Bead” ile plakanın üst ünde ve altında bulunan v-kaynakları işaretleyin.

39. Diyalog kutusunda aşağıda gösterilenleri işaretleyin.

40. “OK” ile devam edin. Kaynak sembolü tanımlanır.



41. Sağda bulunan plaka için de aynı kaynakları tanımlayın.

42. Sağ plakanın kaynaklar içi, soldakinin kaynak sembolünü kullanabiliriz. Bunun için, Browser

penceresinde, “Beads” ikonunun yanındaki artı işaretine basın.

43. Burada “Fillet Weld 4” ve “Fillet Weld 5” yer alır. Bunları işaretleyin ve sürükle-ve-bırak ile “Welding Symbol 2”nin altına atın.

44. “Return” ile kaynak tasarımı ortamına geri dönün.

45. Bu noktada, montajı kaydedin.

46. Şimdi, bazı yerlerde kaynak ağzı açacağız.

47. Bunun için, Browser penceresindeki “Preparation” ikonuna çift tıklayın.

48. İzometerik bakış açısına geçin.

49. Inventor panelinden “Chamfer” komutunu çalıştırın.

50. Aşağıda gösterilen kenarları işaretleyin.



51. Diyalog kutusunda pah miktarı olarak 4 mm girin.


53. Aynı pahı diğer taraf için de tanımlayın.

54. “Return” ile kaynak tasarımı ortamına geri dönün.

55. Browser penceresindeki “Welds” ikonuna çift tıklayın.


57. “Face Set 1” ile aşağıda gösterilen yüzeyleri işaretleyin.



58. “Face Set 2” ile karşı taraftaki yüzeyleri işaretleyin.

59. “Fill Direction” ile düşey kenarlardan birisini işaretleyin.

60. “OK” ile kaynağı tanımlayın.



61. Aynı kaynağı diğer taraf için de tanımlayın.

62. Inventor panelinden “Fillet Weld” komutunu çalıştırın.

63. İlk yüzey grubu olarak aşağıda gösterilen yüzeyleri işaretleyin.

64. Diyalog kutusunda “Chain” seçerek, ikinci yüzey grubu olarak aşağıda gösterilen yüzeyleri

işaretleyin.

65. Kaynak büyüklüğü olarak 5 mm girin.

66. “Create Welding Symbol” seçeneğini işaretleyin.

67. “Fillet Weld Linking” altından “Current Bead” seçin ve “OK” ile devam edin.




69. Bir de kozmetik kaynak tanımlayalım.

70. Inventor panelinden “Cosmetic Weld” komutunu çalıştırın.

71. Diyalog kutusunda “Chain” seçeneğini aktif duruma getirin ve aşağıda gösterilen kenarı işaretleyin.


73. Inventor panelinden “End Fill” komutunu çalıştırın.



74. Aşağıda gösterilen yüzeyleri işaretleyin.

75. Sağ tuş menüsünden “Done” ile komuttan çıkın.

76. İzometrik bakışa geçin.

77. Son iki kaynağı tanımlayacağız.


79. “Face Set 1” ile aşağıda gösterilen üç yüzeyi işaretleyin.

80. “Face Set 2” ile uzun profilin üstünde yer alan parçanın alt yüzeyini işaretleyin.



81. “Fill Direction” ile düşey kenarlardan birisini işaretleyin.

82. “Apply” ile kaynağı tanımlayın.

83. Aynı kaynağı diğer taraf için de tanımlayın.

84. Şimdi modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır.



85. “Return” ile kaynak tasarımı ortamına dönün.

86. Ne kadar kaynak malzemesi gittiğini öğrenmek için, Browser penceresinde “Welds” ikonunu işaretle ve sağ tuş menüsünden “Properties” komutunu çalıştırın.

87. Açılan diyalog kutusunda “Physical” bölümüne gidin.

88. Burada, “Accuracy” altından “Very High” işaretleyerek, kaynağın ağırlık bilgilerini alabilirsiniz.

89. Modeli kaydedin.

90. FILE menüsünün altından “New” komutunu çalıştırın. Şimdi de, teknik resim görünüşlerine bakalım.

91. “Standard.idw” seçin ve “OK” ile devam edin.

92. “Base View” komutunu kullanarak aşağıda gösterilen görünüşü tanımlayın. Diyalog kutusunda, ölçek olarak 0,25 girin. “Model State” bölümündeki “Weldment” altından da “Welds” seçin.



93. “Section View” komutunu çalıştırın. Sayfadaki görünüşü işaretleyin.

94. Deliklerin merkezlerinden geçecek şekilde bir kesit doğrusu tanımlayın.

95. Sağ tuş menüsünden “Continue” ile devam edin.

96. Kesit görünüşü üst görünüşün hemen altına yerleştirin.

97. Kesit görünüşü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden, “Get Model Annotations” altından “Get

Welding Symbols” komutunu çalıştırın.



98. Modelde tanımlanmış olan kaynak sembolleri görünür.

99. Kesit görünüşü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden, “Get Model Annotations” altından “Get

Weld Annotations” komutunu çalıştırın.

100. Kaynakların gösterimi değiştirilir.

101. Yeniden modele dönün.

102. Son olarak kaynak raporu çıkartalım.

103. TOOLS menüsünün altından “Weld Bead Report” komutunu çalıştırın.

104. Bir isim verin ve dizin gösterin.

105. Kaynak raporu Microsoft Excel dosyasına yazılı.


BÖLÜM

15

Uyarlanabilir Parçalar


642 15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar

Uyarlanabilir Tasarım Katı modelleme sistemleri, genellikle montajları oluşturan parçaların geometrik ve büyüklük olarak tamamen sınırlandırılmış olmasını zorunlu kılar. Parçalar arasındaki ilişkiler daha sonra parametrik montaj sınırlamaları ile tanımlanır. Bu montaj sınırlamaları parçaların büyüklük ve geometrilerini etkilemez. Dolayısıyla parçalar arasındaki geometrik ilişkilerin tanımlanmasında parametreler kullanılmak zorundadır. Örneğin bir milin bir deliğe geçeceğini ve çaplarının eşit olması gerektiğini düşünelim. Çapları eşitlemek için her iki parçada da aynı parametrenin tanımlanması gerekir. Bu zorunluluk, özellikle montaj karmaşıklaştıkça işlemleri iyice zorlaştırmaktadır.

Inventor tamamen yeni bir teknoloji sunmaktadır. Buna uyarlanabilirlik (adaptivity) adı verilmektedir. Inventor, parametrelere ya da ölçülere bağımlı kalmadan çalışmayı sağlayan montaj merkezli bir yapıya sahiptir. Parçaların birbirlerine göre nasıl konumlanacağını, montaj sınırlamaları aracılığıyla tanımlanır. Inventor, bu tanımlamaya bağlı bir şekilde otomatik olarak parçanın büyüklüğünü, boyutlarını ve konumunu saptamaktadır. Uyarlanabilirlik, geleneksel parametrik sistemler ile karşılaştırıldığında, parçalar arası ilişkileri tanımlayan benzersiz bir yöntem sunmaktadır.

Aşağıdaki resimler, uyarlanabilirlik özelliğini göstermektedir.

Uyarlanabilir Eskizler Bir tasarıma başlarken ya da karmaşık bir tasarım problemini çözerken, mühendisler eskizlerle başlar, 3B modeli sonra oluştururlar. Bu yüzden, öncelikle tasarımın işlevi çözülmelidir, yani tasarımın nasıl çalıştığı görülmeli ve sonra biçim oluşturulmalıdır. Önce işlevin dikkate alınması, maliyetleri düşürür. Inventor kullanarak, basit, ama akıllı 2B nesneler çizilir ve bunlar oluşturulacak olan 3B modelin temeli olur.

Bu anlamda Inventor’un önemli yeteneklerinden bir diğeri de eskizlerin uyarlanabilir yapılmasıdır. Basit bir eskiz oluşturulur ve bu eskiz sınırlandırılmamış bırakılırsa, uyarlanabilir olarak montaj içerisinde kullanılabilir; montaj sınırlamaları uygulanır.


15. Bölüm: Uyarlanabilir Parçalar 643

Uyarlanabilir Unsurlar Bir parçanın geometrisini, montaj sınırlamaları kullanılarak tanımlamak için parçanın ilgili unsurları uyarlanabilir olarak tanıtılmalıdır. Parçanın unsurunu uyarlanabilir duruma getirmek için o unsur Browser penceresinde işaretlenir ve sağ tuş menüsünden “Adaptive” komutu seçilir. Unsur uyarlanabilir yapıldığında, unsur isminin yanında yeni bir simge çıkar:

Not: Unsurlar uyarlanabilir yapıldığında, parçanın kendisi de otomatik olarak uyarlanabilirlik özelliğine sahip olur. Uyarlanabilirliğin montaj içerisinde kullanılabilmesi için, parçanın mutlaka uyarlanabilir durumda olması gerekir. Parça uyarlanabilir değilse, parçanın unsurlarının uyarlanabilir olması bir şey değiştirmez. Unsurlar uyarlansın istediğiniz an parçayı da uyarlanabilir yapmanız gerekir. Eğer parçanın uyarlanmasını istemezseniz “Adaptive” özelliğini kaldırın.

Uyarlanabilir unsur işaretlenir ve sağ tuş menüsünden “Properties” komutu çalıştırılırsa, unsurun uyarlanabilir özelliklerini bir diyalog kutusu yardımıyla görebilirsiniz.



Unsurların uyarlanabilir özellikleri her bir unsur için aşağıda anlatılmaktadır:

Ekstrüzyon Unsuru

a. Sketch: Montaj sınırlamaları ile eskizin geometrik sınırlamaları ve ölçüleri arasında herhangi bir çelişki olmamalıdır.

b. Parameters: Ekstrüzyon derinliği uyarlanabilir yapılır.

c. From/To Planes: Eğer ekstrüzyonun derinliği bir uyarlanabilir çalışma düzlemine kadar tanımlanmışsa ve uyarlanabilir çalışma düzlemi ile başka bir geometri arasında bir montaj sınırlaması verilmişse, ekstrüzyon derinliği kendisini uyarlar.

Döndürme Unsuru

a. Sketch: Montaj sınırlamaları ile eskizin geometrik sınırlamaları ve ölçüleri arasında herhangi bir çelişki olmamalıdır.

b. Parameters: Döndürme açısı uyarlanabilir yapılır.

Delik Unsuru

a. Sketch: Deliğin merkezi uyarlanabilir duruma gelir. Bu merkez tamamen sınırlandırılmış olmamalıdır.

b. Hole Depth: Kör delikler için geçerlidir. Hole diyalog kutusunda, “Options” altından “Drill Point” olarak “Flat” seçerseniz, deliğin derinliği uyarlanır.

c. Nominal Diameter: Deliğin çapı uyarlanabilir.

d. Counterbore Diameter: Havşalı delikler için geçerlidir. Havşa çapı uyarlanabilir.

e. Counterbore Depth: Havşalı delikler için geçerlidir. Havşa derinliği uyarlanabilir.

Uyarlanabilir Çalışma Unsurları Uyarlanabilir çalışma unsurları ile normal çalışma unsurları arasındaki fark, bunların başka parçaların geometrilerini kullanarak oluşturuluyor olmalarıdır. Uyarlanabilir çalışma unsurları özellikle boru hatlarının ya da kabloların tasarımında kullanışlı olur.

Örneğin aşağıdaki boru hattı uyarlanabilir özellikleri sayesinde kolaylıkla düzenlenebilmektedir.



Alıştırma 1: Uyarlanabilir Parça Tasarımı


Bu alıştırmada uyarlanabilir parçanın nasıl tanımlanabileceğini göreceğiz. Alıştırmanın sonunda modelimiz aşağıdaki gibi olacak:

1. Yeni bir IPT dosyası açın.

2. Aşağıda gösterilen eskizi çizin. Yaylar, doğrulara teğet olsun.

3. Aşağıdaki gibi, yayların merkezlerine iki daire çizin.

4. Yayın yarı çapı “6 mm” olsun. “General Dimension” komutunu kullanabilirsiniz.


6. Inventor panelinden “Extrude” komutunu çalıştırın; derinlik “3 mm” olsun.



7. Dosyayı 15_Baglanti_Cubugu.ipt ismiyle kaydedin.

8. 15_Uyarlanabilir_Tasarim.iam dosyasını açın.

9. “Place Component” komutuyla, daha önceki adımda tanımladığımız parçayı montaj içerisine

yerleştirin.

10. Browser penceresinden 15_Baglanti_Cubugu.ipt parçasını işaretleyin ve sağ tuş

menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın.

11. Yine Browser penceresinden “Extrusion1”i işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Adaptive”i seçin.

12. “Standard” araç çubuğundaki “Return” düğmesini kullanarak montaj modelleme ortamına geri dönün.

13. “Place Constraint” komutunu çalıştırın ve çubuğun sol deliğinin iç yüzeyi ile aşağıda gösterilen yüzeyi çakıştırın.



14. “Apply” ile devam edin. Dikkat ederseniz, çaplar otomatik olarak eşitlendi.

15. Çubuğun ön yüzü ile aşağıda gösterilen yüzeyi çakıştırın.


17. Şimdi de çubuğun sağ deliği ile sağdaki parçanın silindirik yüzeyini çakıştırın.


19. Çubuğun uzun ve diğer deliğin çapı otomatik olarak uyarlanır.



Alıştırma 2: Uyarlanabilir Yaylar Bu alıştırmada, bir yayın uzamasının uyarlanabilirlik özellikleri sayesinde nasıl

değiştirilebileceğini göreceğiz.

1. 15_Uyarlanabilir_Yay.iam montaj dosyasını açın.

2. Bu dosyada iki plaka ve bir eskiz göreceksiniz. Plakalar birbirlerine göre konumlandırılmış

durumdadır. Bize düşen eskizi olan yayı oluşturmak ve plakalar arasına yerleştirmektir. Burada önemli olan yayın nasıl tanımlanacağıdır.

Kolaylık olsun diye, yayı oluşturan eskizi plakalar arasına yerleştirmek ile başlayabiliriz.


4. Place Constraint diyalog kutusunda, “Solution” altından “Flush” seçeneğinin aktif durumda olmasına dikkat edin.

5. İlk olarak yayın üst düzlemini işaretleyin.

6. İkinci olarak üst plakanın alt yüzeyini işaretleyin (bu yüzeyi işaretleyebilmek için bakış

açınızı değiştirmeniz gerekir.)

7. Place Constraint diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın.



8. Henüz komuttan çıkmayın. Çizim ekranı üzerindeyken sağ tuş menüsünden “Isometric View” seçeneğini işaretleyin.

9. Şimdi Place Constraint diyalog kutusunda, “Solution” altından “Mate” seçeneğinin aktif duruma getirin.

10. Yayın eksenini işaretleyin.

11. Plakalardan herhangi birisinin delik eksenini işaretleyin. Bunun için, deliğin iç yüzeyini

göstermeniz yeterlidir.

12. Place Constraint diyalog kutusunda “Apply” düğmesine basın.

13. “Cancel” ile komuttan çıkın.

14. Browser penceresinden 15_Yay.ipt ikonuna çift tıklayın. Yayın düzenlenebileceği parça modelleme ortamına ulaşırız.


16. Aşağıda gösterildiği gibi, alt plakanın üst yüzeyini işaretleyin.



17. İkinci olarak aynı üst düzlemdeki uzun kenarlardan birini işaretleyin.

18. Değer kutucuğuna “0” yazarak ENTER ile düzlemi oluşturun. Yeni düzlem, alt plakanın üst

yüzeyi üzerinde olacaktır.

19. Browser penceresinde 15_Yay.ipt altında bulunan “Origin” dizinini açın ve bunun altından “XY Plane”i işaretleyerek sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

20. Inventor panelinden “Line” komutunu çalıştırın.

21. Doğrunun başlangıç noktası koordinat merkezinde olacaktır. Düşey sınırlamasını kullanarak doğrunun son noktasını tanımlayın. Dik bir doğru çizmeniz gerekiyor.



22. Inventor panelinden “Project Geometry” komutunu çalıştırın.

23. Üst plakanın alt yüzeyindeki uzun kenarı ile alt plakanın üst yüzeyindeki uzun kenarını işaretleyin. Dikkat ederseniz, işaretlediğiniz kenarlar bulunduğunuz düzleme iz düşürülmüş oldu. Bu kenarlar arasındaki mesafe plakaların arasındaki mesafeye göre değişecektir.

24. Inventor panelinden sınırlamalar altındaki “Coincident” komutunu çalıştırın.

25. Şimdi amacımız, doğru parçasının başlangıç ve son noktalarını bu doğrular üzerine

çakıştırmak olacak. Bunun için, ilk olarak doğrunun başlangıç noktasını işaretleyin ve çakışacağı nesne olarak bir önceki işlemle elde ettiğimiz üst taraftaki doğruyu seçin.

26. Aynı işlemi doğrunun son noktası ile alttaki doğru parçası arasında da uygulayın.

27. Bunu yapmamızın amacı, doğru parçasının uzunluğunu plakaların arasındaki mesafeye bağımlı kılmaktır.

28. Son olarak bu doğru parçasının uzunluğunu gösteren bir ölçü tanımlayalım.

29. Inventor panelinden “General Dimension” komutunu çalıştırın.

30. Doğru parçasını işaretleyerek uzunluk ölçüsünü tanımlayın.



31. Bir uyarı çıkar. Bu uyarı, doğru parçasının uzunluğunun zaten belirlenmiş olduğunu söyler. Bizim için önemli değil. “Accept” ile devam edin. Dikkat ederseniz, ölçü değeri parantez içine alınır. Bu, o ölçünün başka bir koşul (başlangıç ve son noktalarını doğrular ile çakıştırdık) tarafından belirlendiğini gösterir.

32. ESC ile komuttan çıkın ve çizim alanı üzerinde sağ tuş menüsünden “Finish Skecth” komutunu çalıştırın.

33. Standart araç çubuğundan “Parameters” komutunu çalıştırın.

34. Diyalog kutusunda, “Reference Parameters” altında 10 mm olarak doğrunun uzunluğu

gözükecektir. Parametre ismini değiştirin. Örneğin isim olarak “referans” verebilirsiniz.


36. Inventor panelinden “Coil” komutunu çalıştırın. Yayı tanımlayacağız. Diyalog kutusu açılır ve profil otomatik olarak seçilir. Biz sadece ekseni (“Axis”) göstereceğiz. Eksen olarak önceki adımlarda oluşturduğumuz düşey doğruyu işaretleyin.

37. “Coil Size” bölümüne gidin ve “Type” altından “Revolution and Height” seçin. “Height” olarak “referans” yazın (“referans” parametresi kullanılır). “Revolution” 2 olsun.

38. “OK” ile devam edin. Yay oluşturulur.




40. Browser penceresinden 15_Plaka.ipt:1 altında bulunan “beni sür (10 mm)” sınırlamasını işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Drive Constraint” komutunu çalıştırın. Bu sınırlama, iki plaka arasındaki mesafeyi tanımlar.

41. Diyalog kutusunda “>>” düğmesine basın ve “Drive Adaptivity”nin seçili olmasına dikkat

edin.

42. “Play” düğmesine basın ve yayın nasıl uzadığına bakın.

43. İstiyorsanız “Record” düğmesi ile hareketi bir AVI dosyası olarak kaydedebilirsiniz.


BÖLÜM

16

Sunum Dosyaları


656 16. Bölüm: Sunum Dosyaları

Sunum Dosyaları Montajların tasarımından sonra, bunların dokümante edilmesine yönelik olarak patlatılmış görünüşlerinin alınması ve değişik canlandırmaların hazırlanabilmesi için sunum dosyaları kullanılır. Sunum dosyaları IPN uzantılı dosyalardır. Sunum dosyalarında yer alan montaj modeller, IAM dosyalarından üretilir. Dolayısıyla montajda bir değişiklik olduğunda otomatik olarak bunlar sunum dosyalarına yansır.

Sunum dosyaları ile montaj modelleme dosyaları arasında temel farklar bulunur. Montaj dosyaları, montajın oluşturulduğu, montaj parçalarının tasarlandığı, montajlandığı dosyalardır. Yani montajın tasarımı bu dosyalarda yapılır. Sunum dosyaları ise montaj dosyalarında tasarlanmış montajların dokümante edilmesi ve görselleştirilmesi amacıyla kullanılmaktadır.

Sunum dosyalarında sunuma yönelik özellikler ve araçlar bulunmaktadır. Inventor paneli sunum komutlarını içerir.

Yeni bir sunum dosyası açıldıktan sonra yapılması gereken hangi montajın sunumunun hazırlanacağını tanımlamaktır.

Bunun için “Create View” komutu kullanılır.

“Create View”

Komutun çalıştırılmasından sonra Select Assembly diyalog kutusu açılır:

“File” altından sunumu oluşturulacak olan dosya seçilir. Farklı tasarım görünüşleri var ise onlar da “Design Views” altında yer alır. “Explosion Method” ise patlatma ile ilgili özellikleri içerir. “Manual” ile montaj patlatılmaz ve olduğu gibi gelir. “Automatic” seçildiğinde “Distance” için bir değer girilebilir. Montaj otomatik olarak ve sahip olduğu sınırlamalara göre belirtilen değer ile patlatılır. “Create Trails” ise eksen çizgilerinin yerleştirilmesini sağlar.

Otomatik patlatma, çakışma (mate) sınırlamasına göre yapılır.

Bileşenlerin Yerlerinin Değiştirilmesi Sunum dosyasında yer alan parçaların konumları ve yerleşimlerini değiştirmek amacıyla “Tweak Components” komutu kullanılır.

“Tweak Components”

Komutun çalıştırılmasından sonra Tweak Component diyalog kutusu açılır.


16. Bölüm: Sunum Dosyaları 657

İlk önce “Direction” ile yön tanımlanır. Bunun için modelden herhangi bir yüzey seçilmesi yeterlidir.

Daha sonra “Components” ile yerleri değiştirilecek ya da döndürülecek bileşenler işaretlenir.

“Transformations” altından ise yer değiştirme ya da döndürmenin özellikleri tanımlanır. İlk sırada yer değiştirme vardır. X, Y ve Z düğmeleri parçanın hangi eksen boyunca yer değiştireceği tanımlanır. İkinci sıra ise döndürme seçeneğidir. Bunun için açı tanımlanır.

“Close” ile tanımlanan yer değiştirme ya da döndürmeler görünüşe uygulanır.

Browser penceresinde sunum özellikleri ile ilgili bilgiler yer alır.



Farklı türdeki bilgilerin görüntülenebilmesi için, “Browser Filter” ikonu tıklatılır. “Tweak View” yer değiştirmeleri ve döndürmeleri görüntüler. “Sequence View” farklı yer değiştirme/döndürmelerin sıralandığı sekans bilgilerini Browser penceresinde sıralar. “Assembly View” ise görünüşü oluşturan montaj ve parça bilgilerinin görüntülenmesini sağlar.

Tweak View Sequence View Assembly View

“Tweak View” filtresinde, yer değiştirme ve döndürme işlemleri listelendiği için, bunlara atanmış olan değerler değiştirilebilir. Bir yer değiştirme/döndürme simgesi seçildiğinde, Browser penceresinin altında değer kutucuğu açılır ve buraya yeni değer girilir.

“Sequence View” filtresinde ise patlatma sekansı bilgileri yer alır. Bunlardan birisi seçilip sağ tuş menüsünden “Edit” seçildiğinde Edit Task & Sequences diyalog kutusu açılır.



Burada o sekans ile ilgili özellikler tanımlanır. “Set Camera”, o anda görülen bakış açısının bu sekans için kaydedilmesini sağlar. Böylece her bir sekans için farklı bir bakış açısı girilebilir. Bakış açıları görünüşü döndürme, zum ve pan gibi komutlar ile tanımlanır.

Farklı kamera açıları arasındaki geçiş Inventor tarafından otomatik bir şekilde doldurulur ve geçişler sağlanır.

Canlandırma Yer değiştirmeler ve döndürmelerin tanımlanmasından sonra, montajın monte ya da demonte olmasını sağlayan canlandırmalar hazırlanabilir. Bunun için “Animate” komutu kullanılır.

“Animate”

Canlandırma için Animate diyalog kutusu açılır.

“Interval” altından yer değiştirme/döndürmelerin adım aralığı tanımlanır. “Repetitions” canlandırmanın kaç kez tekrarlanacağını gösterir. “Motion” altındaki düğmeler ile canlandırma oynatılır. “Record” ile canlandırma bir AVI dosyası olarak kaydedilir.

Alt özelliklerine baktığımızda burada parçaların hareket sıraları listelenir.



Buradaki liste canlandırma sırasını göstermektedir. İstenen parçalar seçilir ve bunlar “Group” komutu ile gruplanır. Bu durumda aynı gruptaki parçalar aynı anda canlandırılır. Sekans sırasını değiştirmek için “Move Up” ve “Move Down” düğmeleri kullanılır.

Canlandırmalarda istenen bakış açısının tanımlanması için “Precise View Rotation” komutu kullanılır.

“Precise View Rotation”

Komutun çalıştırılmasından sonra Incremental View Rotate diyalog kutusu açılır.

“Increment” altında bakış açısının değişim artışı girilir. Sağ taraftaki ikonlar ise bakış açısının hangi yönde değişeceğini tanımlar.



Alıştırma: Sunum Dosyalarının Hazırlanması


Bu alıştırmada sunum dosyalarının nasıl hazırlandığını göreceğiz.

1. Yeni bir sunum (STANDARD.IPN) dosyası açın.

2. İlk olarak, sunumunu hazırlayacağımız dosyayı seçmemiz gerekiyor. Bunun için, Inventor panelinden “Create View” komutunu çalıştırın. Açılan diyalog kutusunda, “File” olarak 16_Sunum.iam dosyasını seçin. “Explosion Method”, “Manual” kalsın. “OK” ile devam edin.

3. Sunum dosyalarının hazırlanabilmesi için, parçaların yerlerini değiştirmek gerekiyor. İlk olarak krank mili ile başlıyoruz.

4. “Tweak Components” komutunu çalıştırın. İlk olarak eksenin tanımlanması gerekiyor. Ekseni, krank milinin son bölümüne aşağıdaki gibi yerleştirin (dairesel yüzeyi işaretlemeniz yeterlidir).

5. Krank milini işaretleyin ve sonrasında “Z” ekseninden tutarak, “-Z” yönüne doğru

kaydırın. Kaydırdıkça, Tweak Component diyalog kutusunda, mesafenin değiştiğini göreceksiniz. Mesafe için “-20” yazın ve “Apply” düğmesine basın.

6. “Clear” ile devam edin.

7. Şimdi de eksenin yerini, pimin iç yüzeyini seçerek, aşağıdaki gibi tanımlayın.



8. Biyeli işaretleyin. Tweak Component diyalog kutusunda, döndürme seçeneğini aktif duruma getirin. Parçayı, “Z” ekseni etrafında 60 derece döndürün. Açıyı diyalog kutusuna girebilirsiniz.



11. Şimdi de krank milini kendi ekseni etrafında 60 derece döndüreceğiz. Ekseni, milin tam ekseni üzerine yerleştirin (milin delikli yüzeyini seçerek). Yukarıdaki gibi, “Z” ekseni etrafında 60 derecelik bir dönme hareketi tanımlayın.

12. Eksenin yerini değiştirmeden, Tweak Component diyalog kutusunda ilerleme hareketini seçin ve krank milini “-Z” yönünde “–5” kadar ilerletin.


14. Şimdi pimi yuvasından çıkaracağız. Ekseni, pimin merkezine yerleştirin ve pimi “Z” yönünde 20 mm kaydırın.




16. Pistonu yukarıya çekmek için, ekseni aşağıdaki gibi yerleştirin (pistonun üst yüzeyini seçerek). Yukarıya doğru 20 mm kaydırın.

17. Son olarak pistonu “X” yönünde 20 mm kaydırın. Modelimiz aşağıdaki gibi olacak.

18. “Clear” ve “Close” ile devam edin.

19. Şu ana kadar yaptığımız işlemlerin canlandırmasını görmek için, Inventor panelinden “Animate” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunda “Play” düğmesine basarak, canlandırmayı izleyin.

20. Bu canlandırmayı daha da geliştirmek mümkün. Şimdi de kamera açıları ile oynayalım.

21. Browser penceresindeki aşağıda gösterilen ikonu sol tuş ile işaretleyin ve menüden “Sequence View” seçeneğini seçin.

22. Burada, “Explosion1” altında “Task1” ikonunu göreceksiniz. Onun altında ise, şu ana kadar

yaptığımız tüm yer değiştirmeler sekanslar (“Sequence1, 2...) olarak bulunuyor. Bunları seçtiğinizde grafik ekranda, hareketlerin ışıklandırıldığını göreceksiniz.



23. Kamera açılarını değiştirmek için, her sekansın özelliklerine bakmamız ve buradaki bakış açılarını tanımlamamız gerekiyor.

24. İlk olarak “Sequence1”i seçin ve sağ tuş menüsünden “Edit” işaretleyin. Kamera açısını saptamak için, grafik ekranda gördükleriniz önemlidir. Bunun için, piston, pim ve biyel parçalarına tüm ekranı kaplayacak şekilde yaklaşın (zum). Ekranda sadece bu parçaları görmeniz gerekiyor.

25. Bundan sonra, Edit Task & Sequences diyalog kutusundaki “Set Camera” düğmesine basın. “Apply” ve “OK” ile işlemi bitirin.

26. Bundan sonraki sekanslar için kamera açısını yeniden tanımlamazsak, ilk sekansta tanımladığımız geçerli olur. Bu bakış açımızı, piston, pim ve biyel parçaları birleşene kadar koruyacağız. Bu yüzden, “Sequence2” ve “Sequence3”de herhangi bir değişiklik yapmayacağız.

27. Ekranda parçaların tümünü görecek şekilde zum yapın.

28. “Sequence4”i seçin ve sağ tuş menüsünden “Edit” işaretleyin. Parçalarını tümünü gördüğümüz bakış açısını kaydetmek için, “Set Camera” düğmesine basın. “Apply” ve “OK” ile işlemi bitirin.

29. Şimdi canlandırmayı seyredin. Bakış açınızın değiştiğini görün.

30. Son olarak, hareketlerin gruplanmasını göreceğiz.

31. Bunun için, Inventor panelinden “Animate” komutunu çalıştırın. Diyalog kutusu açılır.

32. Animation diyalog kutusunun alt özelliklerini görmek için, aşağıda gösterilen düğmeye basın.

33. Burada, tüm hareketlerin sırasını görüyoruz.

34. 4 ve 5. sekansları işaretleyin ve “Group” düğmesine basın. “Apply” ile değişikliği uygulayın.

35. Şimdi canlandırmayı yeniden çalıştırın. Ne değişti? Dikkat ederseniz, krank milinin dönme hareketiyle yer değiştirme hareketi birlikte gerçekleşiyor.

36. Yaptığınız canlandırmayı kaydetmek için, “Record” düğmesine basın. İlk olarak dosyaya bir isim vermeniz gerekiyor. Daha sonra video sıkıştırma için “Codec” sorulur. Genelde, “Microsoft Video 1” tüm bilgisayarlarda çalışan “Codec”dir. Bunu seçin ve “OK” ile devam edin.

37. Şimdi “Play” düğmesine bastığınızda, canlandırmanız oynar ve kaydedilir. Canlandırma bitince, “Record” düğmesine yeniden basın ve aktif olmaktan çıkarın. Şimdi videonuzu seyredebilirsiniz.

38. İyi seyirler!


BÖLÜM

17

Montajların Teknik Resim Görünüşleri


666 17. Bölüm: Montajların Teknik Resim Görünüşleri

Montajların Teknik Resim Görünüşleri Montajların teknik resim görünüşleri, teknik resim dosyalarını oluşturulur. Teknik resim dosyaları IDW uzantılı dosyalardır. Yeni bir teknik resim sayfası açıldığında, “Base View” komut ile montajların teknik resim görünüşleri çıkartılabilir.

“Base View”

Drawing View diyalog kutusu açılır.

“File” kısmında teknik resim görünüşü alınacak montaj ya da bu montajdan hazırlanmış sunum dosyası seçilir. “Representation” altından Autodesk Inventor’un sunduğu temsiller seçilir.

• “View”: Montajın farklı tasarım görünüşleri arasında seçim yapılır.

• “Position”: Konumsal temseller arasında seçim yapılır.

• “Level of Detail”: Detay seviyeleri arasında seçim yapılır.

“Model State” altında, akıllı montajların versiyonları arasında seçim yapılır.

“Display Options” altında ise görünüşlerin görüntü özellikleri tanımlanır.


17. Bölüm: Montajların Teknik Resim Görünüşleri 667

“Section Standard Parts” altından, standart parçaların kesit görünüşlerde nasıl görüntüleneceği tanımlanır. “Always” ile her zaman standart parçalar da kesilir; “Never” standart parçaların kesilmeden kalmalarını sağlar. Son seçenek ise Browser penceresinde yapılacak değişikliklere göre bunların kesilip kesilmeyeceği sağlanır.

Görünüşün diğer özellikleri tanımlandıktan sonra montajın teknik resmi sayfaya yerleştirilir.

Montaj modellerin kesit görünüşler, parçalarda kullanılan yöntemle aynıdır. Tek fark, montajlarda birden fazla parçanın bulunmasıdır. Dolayısıyla Autodesk Inventor otomatik olarak farklı parçaları farklı tarama dokuları ile görüntüler. Sonradan parçaların tarama özelliklerini değiştirebilirsiniz.



Browser penceresinde o görünüşün içerdiği montaj ve parça bilgileri listelenir. Burada bir parça seçilip sağ tuş menüsü açılır, şu seçenekler çıkar:

“Open” ile seçilen parçanın/alt montajın dosyası açılır. “Visibility” görünüşte parçanın görünüp görünmemesini tanımlar. “Section” ise parçanın kesit görünüşlerde kesilip kesilmemesini saptar. “Get Work Features” modeldeki çalışma unsurlarının görünüşe alınmasını; “Get Model Sketches” o modelde tanımlı olan, fakat henüz üç boyut işlemlerinde kullanılmamış (tüketilmemiş) eskizlerin görünüşe yerleştirilmesini sağlar. “Properties” ise bir diyalog kutusu yardımıyla parçanın teknik resim görünüşündeki kenar özelliklerini ayarlamak için kullanılır.



Pozlama ve Parça Listesi Autodesk Inventor, montajların teknik resim görünüşlerinin pozlanması ve parça listesinin alınması için değişik araçlar sunar.

Pozlama Teknik resim görünüşlerinin pozlanması için kullanılır. İki farklı seçenek bulunmaktadır: “Baloon” ve “Baloon All”.

“Baloon”

Komutun çalıştırılmasından sonra pozun başlama noktası işaretlenir. Başlama noktası olarak bir parça kenarının işaretlenmesi gerekiyor. Sonra pozun yeri gösterilir.

“Baloon All”

Komutun çalıştırılmasından sonra Auto Baloon diyalog kutusu açılır. “Select View Set” düğmesi aktifken, pozlamanın yapılacağı görünüş işaretlenir.

Burada, ilk olarak bir görünüş seçmeniz gerekiyor. Görünüş işaretlendikten sonra, “Add/Remove Components” düğmesi aktif duruma gelir. Bu düğme aktifken, görünüş üzerinden pozlanmasını istediğiniz parçaları seçebilirsiniz. Tüm parçaları seçmek için, pencere seçim yöntemini kullanabilirsiniz.

“Ignore Multiple Instances” seçili ise, aynı parçalar sadece tek bir kere dikkate alınır ve pozlama buna göre yapılır.

“BOM View” altındaki, “Structured” seçeneği ile ana montaj seviyesine göre pozlama yapılır, parçalar değil, alt montajlar dikkate alınır. “Parts Only” ile alt montajlar olsa bile tüm parçalar dikkate alınır.

“Placement” bölümü ise pozların yerleşimlerini ayarlar. “Around” seçildiğinde, görünüşün çevresine göre pozlar yerleştirilir. “Horizontal” ile yatay olarak, “Vertical” ile de düşey olarak pozlama yapılır. “Offset Spacing”, pozlar arasındaki mesafeyi ayarlar.

“Style overrides” bölümü ise standartlardaki ayarlardan değişecek poz tiplerini ve özelliklerini ayarlar.



Parça Listesi “Parts List” komutu parça listesi üretmek ve çizime yerleştirmek için kullanılır.

“Parts List”


Burada, “Select View” ile sayfadan bir görünüş seçilebilir. Bu görünüşte yer alan parçaların listesi alınır. Eğer, herhangi bir görünüş yok ise, montaj dosyasını göstererek, parça listesini oluşturabilirsiniz.

Parça listesini düzenlemek için üzerine çift tıklayın. Edit Parts List diyalog kutusu açılır.



“Column Chooser”: Column Chooser diyalog kutusu açılır. Parça listesinde yer alacak olan kolon bilgileri burada tanımlanır.

“Sort”: Sort Parts List diyalog kutusu açılır. Parça listesindeki bilgileri sıralamak için kullanılır.

“Export”: Export Parts List diyalog kutusu açılır. Parça listesini değişik formatlarda başka bir dosyaya kaydedebilirsiniz.



“Table Layout”: Parts List Table Layout diyalog kutusu açılır.

“Heading and Table Settings” altından, başlık ve parça listesi ayarları gerçekleştirilir. Burada, yazı stilleri yer alır.

“Renumber”: Sıraların yeniden numaralandırılması için kullanılır.

Edit Parts List diyalog kutusundaki sıralara istediğiniz bilgileri yazabilirsiniz. Standart parça bilgileri, kütüphaneden otomatik olarak gelir.

Edit Parts List diyalog kutusundaki, kolon isimlerine sağ tuş ile tıkladığınızda yeni seçenekler çıkar:



“Table Layout...”, yukarıda bahsettiğimiz, Parts List Table Layout diyalog kutusunu açar. “Column Chooser...” ile parça listesine yeni bir kolon ekleyebilirsiniz.

“Column Width” kolonların genişliğini ayarlamanızı sağlayan diyalog kutusunu açar:

“Group Settings...” ile aşağıda gösterilen diyalog kutusu açılır. Burada, belirtilen kriterlere göre, sıralar birleştirilir ve tek bir sıra durumuna getirilir.

Burada, parça listesi belirtilen sıra adedi kadar bölünür.

Son olarak, “Format Column...” ile kolon biçimi ayarlanır.



Buradaki “Column Format” bölümünde, kolonun biçimi tanımlanır. “Substitution” ise şunları içerir:

Bu bölümde, kolonlar arasında veri değiş tokuşu yapılabilir.



Üst Üste Binen Görünüşler (“Overlay View”) Hareketli sistemlerin dokümantasyonu için, Autodesk Inventor, üst üste binen görünüşler (“Overlay View”) özelliğini sunmaktadır. Böylece bir montajın, değişik konumları, aynı görünüş üzerinde, üst üste gelecek şekilde oluşturulabilir.

Üst üste binen görünüşler için “Overlay View” komutunu kullanabilirsiniz.

“Overlay View”

Komutun çalıştırılmasından sonra, görünüş seçmeniz gerekir. Görünüşün işaretlenmesinden sonra, aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Burada, yapmanız gereken “Positional Representation” altından değişik bir konum seçmektir. Konumların tanımlanması için, montaj modelleme bölümüne bakabilirsiniz. “OK” ile seçilen konum, görünüşün üzerine yerleştirilir.



Akıllı Montajların (“iAssembly”) Teknik Resim Görünüşleri Akıllı montajların teknik resim görünüşleri alınırken, size değişik seçenekler sunulur. İlk olarak, temel görünüş için bir akıllı montaj seçildiğinde, Drawing View diyalog kutusunun “Model State” bölümünde, “iAseembly Member” altında, akıllı montajın versiyonu seçilebilir.

Burada, tanımlı olan tüm versiyonlar listelenir. Burada versiyon seçilerek, istenen versiyonun görünüşleri çıkartılabilir.

Özel Tablo Komutu (“Table”)

“Table”

Sadece akıllı montajlar ile sınırlı olmamak kaydıyla, ancak, en çok bunlarla kullanışlı olan “Table” komutu, akıllı montajların bir tabloda listelenmesini sağlamaktadır. Komutun çalıştırılmasından sonra, görünüş seçmeniz istenir. Eğer, seçilen görünüş bir akıllı montajın görünüşü ise, versiyonlamada kullanılan kriterler bir tablo ile listelenir.



Aynı komut ile istenen kolon ve satırlardan oluşan boş bir tabloda çizime yerleştirilebilir. Bu durumda, diyalog kutusunda “Columns and Rows” altında değerleri girilir.

Çizime bir tablo yerleşir ve bunu çift tıkladığınızda, hücrelere istenilen bilgileri girebilirsiniz.



Alıştırma 1: Montajların Teknik Resim Görünüşlerinin Üretilmesi


Bu alıştırmada bir montajın teknik resim görünüşleri oluşturacağız, görünüşlere pozlar ekleyeceğiz ve parça listesini çıkaracağız.

1. 17_Montaj_2B.IDW dosyasını açın.

2. “Base View” komutunu çalıştırın.

3. “File” altından 17_Montaj_3B.IAM dosyasını seçin. “Orientation” altından “Top” ve “Style” olarak “Hidden Line” işaretleyin. “OK” ile görünüşü aşağıdaki gibi yerleştirin.

4. Kesit görünüşü oluşturmadan önce, bazı bileşenlerin kesit görünüşte kesilmesini

istemediğimiz için bunu tanımlamamız gerekiyor. Bunun için, Browser penceresinde “View1:17_Montaj_3B.iam” altından parçalara ulaşın.

“17_Pim.ipt”, “17_Yay.ipt”, “17_Somun_A.ipt” ve “17_Somun_B.ipt.” parçalarını seçin. Sağ tuş menüsünden “Section” seçeneğini kapatın.

5. “Section View” komutunu çalıştırın. Üst görünüşü işaretleyin. Kesit eğrisi, tam ortadan geçecek.



6. Kesit görünüşün yerini aşağıdaki gibi işaretleyin.

7. “Projected View” komutunu çalıştırın ve kesit görünüşü işaretleyin. İzometrik görünüşü

aşağıdaki gibi çizime yerleştirin.

8. “Baloon All” komutunu çalıştırın.

9. İzometrik görünüşü seçin. Burada yer alan tüm parçaları işaretleyin.

10. “Placement” altından “Around” işaretleyin ve pozları uygun bir şekilde görünüş üzerine yerleştirin.



10. “Parts List” komutunu çalıştırın ve izometrik görünüşü işaretleyin. Parça listesini aşağıdaki

gibi çizime yerleştirin.




Alıştırma 2: Parça Listesi Satırlarının Birleştirilmesi Autodesk Inventor, parça listesindeki satırların belirli kriterlere göre birleştirilmesine olanak

sağlamaktadır. Bu örneğimizde, öncelikle, modelin parametrelerini parça listesine aktaracak, daha sonra da toplam uzunluğu hesaplattıracağız.

1. Autodesk Inventor ile 17_Parca_Listesi_Satirlarinin_ Birlestirilmesi.iam dosyasını açın. Modelimiz aşağıdaki gibidir:

2. Bu modelde yer alan çelik profillerin uzunluklarını parça listesine yerleştirip, daha sonra

toplam uzunluğu bulacağız.

3. İlk olarak uzunluk parametrelerinin parça listesine aktarılması gerekiyor. Bunun için uzun profili çift tıklayarak, onun parça modelleme ortamına ulaşın.

4. TOOLS menüsü altından “Parameters” komutunu çalıştırın. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

5. Burada, d3 ile gösterilen ve G_L’ye eşitlenen parametre çelik profilin uzunluğudur. Kafa

karışıklığına yol açmamak için, kullanıcı tanımlı bir parametre oluşturup, bunu G_L’ye eşitleyeceğiz.

6. Diyalog kutusunda “Add” düğmesine basın. “Parameter Name” altına “Uzunluk”, “Equation” altında da “G_L” yazın.

7. Bu satırda bir kutucuk göreceksiniz. Bunu da işaretlemeniz gerekiyor. Bu kutucuk

işaretlendiğinde, bu parametre parça listesine aktarılmak üzere seçilebilir.

8. “Return” ile montaj ortamına geri dönün ve tüm diğer parçalar için de yukarıdaki işlemi uygulayın. Parametre satırındaki kutucuğu işaretlemeyi unutmayın. Tüm parçalar için aynı parametreyi tanımlayın ve onu “G_L”ye eşitleyin.

9. Bundan sonra montaj dosyasını kaydedin. FILE menüsünün altından “New” komutunu çalıştırın. Şablon olarak “Standard.idw” ile bir teknik resim sayfası açın.

10. Modelin izometrik görünüşünü aşağıdaki gibi teknik resim sayfasına yerleştirin.



11. “Parts List” komutunu çalıştırın ve görünüşü işaretleyin. Diyalog kutusunda, “Only Parts”

seçili olsun. “OK” ile devam edin.

12. Parça listesini çizime yerleştirin.

13. İlk olarak “Uzunluk” parametresini, parça listesine alacağız.

14. Parça listesini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Part List...” komutunu çalıştırın.

15. Diyalog kutusunda, üstteki ikonlarda “Column Chooser”ı (soldan ikinci ikon) seçin.

16. Açılan diyalog kutusunda, “Select available properties from:” altındaki listeden “Custom Properties – Model” seçeneğini işaretleyin.

17. “New Property” düğmesine basın.

18. Açılan diyalog kutusunda “Uzunluk” parametresini yazın. Yazım hatalarına dikkat edin. “OK” ile devam edin.



19. Parts List Column Chooser diyalog kutusunu da “OK” ile geçin.

20. Edit Parts List diyalog kutusunu da “OK” ile kapattığınızda, parametreler, parça listesine yerleşir.

21. Şimdi de toplama işini yapacağız.

22. Parça listesini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Part List...” komutunu çalıştırın.

23. Diyalog kutusunda, üstteki ikonlarda “Row Merge Settings”ı (soldan üçüncü ikon) seçin.

24. Diyalog kutusunu aşağıdaki gibi doldurun.

25. “OK” ile devam edin. Burada yaptığımız işin anlamı şudur: Row Merge Settings diyalog

kutusunda, “First Key” altından seçtiğimiz kritere göre, parça listesinde tamamen aynı bilgiye sahip olan satırlar – bu durumda “Part Number” bilgisine göre – gruplanır ve birleştirilir. Parça listesi diyalog kutusunda aşağıdaki gibi bir düzen olacaktır.



26. Şimdi diyalog kutusunda “Uzunluk” sütununu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Format Column” komutunu çalıştırın.

27. “Column Format” bölümünde, “Apply Units Formatting” işaretleyin ve bunun altındaki

bilgileri aşağıdaki gibi doldurun.

28. “Substitution” bölümüne gidin.

29. “Enable Value Substitution” seçin. “When exists, use value of:” altından “Browse Properties” ile “Uzunluk” parametresini seçin. “Apply Units Formatting” işaretleyin ve bunun altındaki bilgileri aşağıdaki gibi doldurun.

Not: “When rows are merged, value used is:” altından “Sum of Values” seçmeyi unutmayın.


31. Böylece, uzunluk değerleri, satırlar arasında toplanmış, aynı “Part Number” bilgisine sahip satırlar da birleştirilmiş olur.



Alıştırma 3: Akıllı Montajların Dokümante Edilmesi Bu alıştırmada, akıllı montajların teknik resimlerinin alınmasını ve parça listesinin çizime

yerleştirilmesini göreceğiz.

1. FILE > NEW ile boş bir teknik resim dosyası açın.


3. “File” ile AKILLI_MONTAJLAR dizini altından 17_Clamp_.iam dosyasını seçin ve “Open” ile devam edin.

4. “Orientation” altından “Right” seçin ve “Model State” bölümüne geçin. Burada, “iAssembly Member” altından clamp_tall seçili olsun. Görünüşü aşağıdaki gibi çizime yerleştirin.


6. “Orientation” altından “Right” seçin ve “Model State” bölümüne geçin. Burada, “iAssembly Member” altından clamp_Short seçili olsun. Görünüşü aşağıdaki gibi çizime yerleştirin.

7. “Drawing Annotation Panel”e geçin.

8. Inventor panelinden “Table” komutunu çalıştırın.

9. Herhangi bir görünüşü işaretleyin ve diyalog kutusunu “OK” ile geçin. Tabloyu aşağıdaki gibi çizime yerleştirin.



10. Inventor panelinden “Parts List” komutunu çalıştırın.

11. Soldaki görünüşü işaretleyin ve diyalog kutusunu “OK” ile geçin. Parça listesini aşağıdaki gibi çizime yerleştirin.

12. Parça listesine çift tıklayın.

13. Üstteki ikonlardan “Member Selection” ikonuna basın.

14. Açılan diyalog kutusunda, “Yes to All” düğmesine basın. “OK” ile devam edin.

15. “OK” ile devam ettiğinizde, parça listesi aşağıdaki gibi değişir.


BÖLÜM

18

Tasarım Verilerinin Yönetimi


688 18. Bölüm: Tasarım Verilerinin Yönetimi

Tasarım Yardımcısı (Design Assistant) Tasarım Yardımcısı, Inventor dosyalarının ve ilgili kelime işlem, tablo ya da yazı dosyalarının bulunması, izlenmesi ve yönetimi konusunda araçlar sunmaktadır. Dosya ilişkilerine dayalı olarak aramalar gerçekleştirebilir, dosya raporları hazırlayabilir ve Inventor dosyaları arasındaki bağlantılar üzerinde çalışabilirsiniz.

Tasarım Yardımcısı’nı Inventor içinden ya da Microsoft Windows Explorer penceresinden çalıştırabilirsiniz.

Tasarım Yardımcısı, Inventor içinden açıldığında açık olan Inventor dosyasının özellikleri üzerinde çalışılabilir. Dosyalar arasındaki bağlantılara buradan ulaşamazsınız; aktif dosyanın özelliklerini değiştirebilirsiniz.

Tasarım Yardımcısı’nın Inventor İçinden Çalıştırılması Tasarım Yardımcısı’nı Inventor içinden çalıştırmak için FILE menüsünün altından “Design Assistant” komutunu çalıştırın.

Burada iki bölüm bulunmaktadır. “Properties” bölümünde montaj ve parçaların özelliklerine ulaşılabilir. Listeden bir parça/montaj seçilip sağ tuş menüsüne basılırsa, kullanılabilecek komutlar listelenir.

Not: Design Assistant penceresinin “Properties” bölümünde listelenecek olan dosya özelliklerini değiştirmek için VIEW menüsünün altındaki “Customize” komutunu kullanın. Select Properties to View diyalog kutusundan, hangi özelliklerin görüntüleneceğini tanımlayabilirsiniz.

“Open” ile seçilen dosya açılır; “Print” çıktı almak için kullanılır. “View” ise VoloView Express yazılımını çalıştırır ve parçanın görüntüsü alınır. “Properties” ise parçanın özelliklerinin yer aldığı diyalog kutusunu açar.


18. Bölüm: Tasarım Verilerinin Yönetimi 689

Bu diyalog kutusunda parça bilgileri ve özellikleri tanımlanır. Burada tanımlanan bilgiler, parça listesinde kullanılan bilgilerdir. Ayrıca, kütle özelliklerine de burada ulaşılabilir.

“Copy Design Properties” bir diyalog kutusu yardımıyla seçilen dosyanın özelliklerinin başka bir parçaya kopyalanması için kullanılır.

Design Assistant penceresi içindeki diğer bölüm “Preview” bölümüdür. Burada seçilen parçaların tırnak resimleri görüntülenir.

TOOLS menüsünün altında raporların alınmasını sağlayan araçlar bulunmaktadır.

“Hierarchy”, seçilen dizin ya da montaj içindeki hiyerarşik yapının raporlanması amacıyla kullanılır. Eğer bir dizin seçilirse, rapor, bu dizinin alt dizinlerini gösterir. Eğer bir montaj dosyası seçilirse, rapor montajın içindeki parçaların dizin yapılarını içerir. Bir diyalog kutusu ile hangi seviyeye kadar raporun alınacağı tanımlanır. “Next” ile raporun yazılacağı yazı dosyasının yeri ve ismi girilir. Rapor bir yazı dosyası olarak alınır:



İkinci rapor türü ise “Properties”dir. Bu raporda seçilen ya da bir grup dosyanın tanımlanmış özellikleri alınır. Eğer seçilen bir dizin ise, rapor bu dizinde yer alan dosyaları görüntüler. Eğer seçilen bir montaj dosyası ise, montajı oluşturan dosyalar rapora yazılır. Bir diyalog kutusu ile hangi seviyeye kadar raporun alınacağı tanımlanır. “Next” ile raporun yazılacağı yazı dosyasının yeri ve ismi girilir. Rapor bir yazı dosyası olarak alınır:

Tasarım Yardımcısı’nın Inventor Dışından Çalıştırılması Tasarım Yardımcısı’nın Microsoft Windows Explorer içinden çalışması durumunda, birçok farklı dosya ya da dosya grupları ya da dosya bağlantıları üzerinde çalışılabilir.

Bir montaj dosyasına yeni bir bileşen eklediğinizde, sunum dosyaları yarattığınızda ya da parça/montajların teknik resim görünüşlerini oluşturduğunuzda parça/montaj dosyası ile yeni oluşan dosya arasında bir bağlantı kurulur. Her dosya, türetildiği dosyaları “anımsar”.

Bu örnekte, D1 teknik resim dosyası A1 montajı ve P3 parçasının teknik resim görünüşlerini içermektedir. Bu yüzden D1 dosyası, bağlantıları sürekli anımsar.

A1 montajı P3 parçası ile A2 montajını içermektedir. A2 ise P1 ve P2 parçalarından oluşur. Dolayısıyla A1, hangi dosyalar ile bağı olduğunu her zaman bilir.



Burada “Properties” ve “Preview” bölümlerinin dışında “Manage” bölümü bulunmaktadır. “Manage” bölümüde, Inventor dosyaları arasındaki bağlantılar konusunda çalışılabilir.

“Manage” bölümü iki kısımdan oluşur. İlk önce üst bölüme bakalım.

Üst bölüm Tasarım Yardımcısı’nın açılmasında kullanılan dosyaları ve bunların referanslarını listeler. Örneğin, eğer seçilen dosya bir montaj dosyası ise, burada montaj dosyasının içerdiği bileşenler bulunur.

Eğer bir parça/montaj seçilirse, sol alt köşede dosyanın tırnak resmi görüntülenir. Tüm montajı seçmek için montaj ismini çift tıklayın. O montajın içerdiği tüm parçalar seçilir. Farklı parçalar seçmek için SHIFT ya da CTRL tuşlarını kullanabilirsiniz.

• “Part Number”: Dosyanın parça numarasını gösterir. Parça ismi, siz değiştirmediğiniz sürece, otomatik olarak parça numarası olarak alınır. Eğer bir parça ismini değiştirmek istiyorsanız, ismi seçin ve sağ tuş menüsünden “Edit” komutunu çalıştırın.

• “Action”: Seçilen dosya üzerinde uygulanacak olan işlemi belirtir. İşlem yapmak istediğiniz parça(lar)ın “Action” hücresini sol tuşla tıklayın. Bazı seçenekler açılır:

o Rename: Dosyanın isminin değiştirilebilir olmasını sağlar.

o Copy: Dosyayı kopyalanabilir kılar.

o Replace: Dosyanın yerine başka bir dosyanın yerleştirilebilir olmasını sağlar.

o Clear: Tüm işlemleri siler ve son kayıt işleminden sonraki duruma getirir.

• “Modified”: Dosya üzerinde yapılan değişikliklerin durumunu gösterir.

• “File Location”: İsmi değiştirilen ya da kopyalanan bir dosyanın dizin yerini değiştirmek için kullanılır. Sağ tuş menüsünden “Change Location” ile dosyanın konumu değiştirilir.

• “Relative Path”: İsmi değiştirilmiş ya da kopyalanmış dosyanın dizinini gösterir.

• “Name”: İsmi değiştirilebilir ya da kopyalanabilir yapılmış dosyanın ismini değiştirmek için kullanılır. İsim değiştiğinde parça numarası da otomatik olarak değişir.

• “Revision Number”: Dosyanın revizyon numarasını gösterir. Revizyon numarası değiştirmek için hücreyi çift tıklayın.

• “Design State”: Dosyanın durumunu gösterir. Hücreyi tıkladığınızda üç seçenek çıkar: “Work in Progress” (çalışma sürüyor), “Pending” (henüz sonuçlanmamış) ve “Released” (serbest bırakılmış).

• “Reserved”: Çok-kullanıcılı bir ortamda çalışırken, dosyanın rezervasyon durumunu gösterir. Rezervasyon durumunu değiştirmek için, sağ tuş menüsünden “Reserved” ya da “Available” işaretleyin. “Reserved” ile dosya reserve edilir, “Available” ile rezervasyon kaldırılır. Tek kullanıcılı çalışma ortamında bu seçenek kullanılmaz.

• “Project”: Dosyanın proje bilgisini değiştirmek için kullanılır.

“Manage” bölümünün altı kısmında ise üst bölümden seçilen dosyalara bağlı olan dosyalar aranır ve görüntülenir. Bu kısmının üstünde arama yapılır. Dosya tipi işaretlenir ve “Find Files” ile yukarıdan seçilen dosyaya bağlı olan (ondan türetilmiş) dosyalar aranır. “Search Subfolders”, alt dizinlerde de aramanın yapılıp yapılmamasını kontrol eder.

Bağlı dosyalar listelendikten sonar, bunların özellikleri yukarıdakilerle aynıdır.



Veri Alış Verişi Diğer CAD sistemleri ile veri alış verişi tasarımda önemli bir konu olabilmektedir. Inventor, farklı formatta dosyaların okunmasını ve yazılmasını sağlar. 2B AutoCAD verileri ve Autodesk Mechanical Desktop parça ve montajları Inventor içine alınabilir ve tasarımda kullanılabilir. Ayrıca, STEP, IGES, SAT (ACIS) dosyalarını desteklemektedir.

2B AutoCAD DWG Dosyalarının Kullanımı 2B AutoCAD DWG dosyaları “Open” komutu ile açılır. Yapmanız gereken Open diyalog kutusundaki “File Types” altından “AutoCAD Drawing (*.dwg)” seçeğenini işaretlemektir. Listeden bir DWG dosyası işaretlenir ve “Open” ile devam edilir.

İlk olarak aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Seçtiğiniz DWG dosyasının tipine (2B ya da Autodesk Mechanical Desktop parça/montajlarını içeren dosya) “Read Content From” altından ilgili seçenek işaretlenmiş olur. Eğer daha önceden kaydedilmiş bir DWG açma ayarı var ise bu çağrılarak, DWG okuma işlemi hızlandırılabilir. Yapılması gereken, seçenekleri saptayıp bir ayarlar dosyasına kaydetmektir. “Configuration” altından bu dosya çağrılarak ayarların otomatik olarak tanımlanması sağlanmış olur.

“Next” ile “Layers and Objects Import Options” diyalog kutusu açılır. “Units of File:” ile DWG dosyasının birim sistemi tanımlanır. Diyalog kutusundaki pencerede DWG dosyasının ön görünümü bulunur. Burada zumlama vb. görüntüleme komutları kullanılabilir. Bunun için, bu alana gelip sağ tuş menüsünü açın. Bu pencere, AutoCAD çizim ekranı gibi davranır. DWG’de model ve kağıt düzlemlerinde nesneler bulunuyorsa, buradan bunlara ulaşılır. “Model” ile model uzayındaki nesneler, “Layout1” ile kağıt düzlemindeki veriler transfer edilir. “Selective import” altında açılacak DWG dosyasındaki katmanlar listelenir. Burada işaretli olan katmanların içerdikleri Inventor’a atılır. İşaretlenmeyen katmanlardaki nesneler transfer edilmez. “Selection” ile ön görünüm penceresinden nesne işaretlenir ve bu nesneler açılır. “Constraint end points” ise DWG nesnelerinin son noktalarını birleştirir. Eğer bu seçenek işaretlenmezse, o zaman nesneler bağımsız olarak gelirler, aralarında herhangi bir sınırlama bulunmaz.



“Next” ile son bölüm açılır. Burada verilerin Inventor ortamında nereye aktarılacağı tanımlanır.

“Destination for 2D Data” altından 2B DWG verilerinin nereye ve ne olarak aktarılacağı tanımlanır. Eğer DWG çiziminde 3B katılar var ise bunlar ayrı parça dosyalarına aktarılacağı için, bunların yeri girilir. “Save to configuration” ile bir isim verilerek bu işlemdeki seçenekler bir dosyaya yazılır ve bundan sonraki okuma işlemlerinde kullanılır. “Templates” altından ise kullanılacak Inventor şablon dosyaları seçilir.

“Finish” ile ayarlar tanımlanmış olur. DWG dosyası bu ayarlara göre açılır.

Inventor teknik resim dosyalarının DWG formatında yazılması için, FILE menüsünün altından “Save Copy As” komutu kullanılır. “Open” diyalog kutusunda, “File Types” altından “AutoCAD Drawing (*.dwg)” seçeneğini işaretlenir. “Options” düğmesi aktif duruma gelir. “Options” ile DWG yazma sırasında varolan seçenekler saptanır.



Burada ilk olarak “File Version” altından DWG dosyasının sürümü işaretlenir. AutoCAD 2004 ve AutoCAD 2000/LT 2000 seçildiğinde seçenekler aşağıdaki gibi olur.

“Next” ile Export Destinations diyalog kutusu açılır.

“Source Data” ile hangi sayfaların DWG olarak yazılacağı saptanır. “Data Scaling” ölçeklendirme ile ilgili seçenekler sunar. “Write Data To:” geometrinin AutoCAD’de nereye (model ya da kağıt ortamı) yazılacağını tanımlar.

Eğer, ilk diyalog kutusunda AutoCAD Mechanical seçeneği seçilirse, “Next” ile açılan diyalog kutusu



Burada, çizimdeki parça ve malzeme listesi bilgileri seçilir ve bu özellikler DWG dosyasına aktarılır. “Next” ile yukarıda gördüğünüz Export Destination diyalog kutusu açılır ve verilerin DWG’de hangi ortama aktarılacağı tanımlanır.

Autodesk Mechanical Desktop Parça ve Montajlarının Kullanımı Autodesk Mechanical Desktop dosyaları “Open” komutu ile açılır. Yapmanız gereken Open diyalog kutusundaki “File Types” altından “AutoCAD Drawing (*.dwg)” seçeğenini işaretlemektir. Listeden bir MDT dosyası işaretlenir ve “Open” ile devam edilir. İlk olarak aşağıdaki diyalog kutusu açılır:

Açılacak dosya tipi işaretlenir. Eğer daha önceden kaydedilmiş bir DWG açma ayarı var ise bu çağrılarak, DWG okuma işlemi hızlandırılabilir. Yapılması gereken, seçenekleri saptayıp bir ayarlar dosyasına kaydetmektir. “Configuration” altından bu dosya çağrılarak ayarların otomatik olarak tanımlanması sağlanmış olur.

“Next” ile MDT dosyasının bir ön görünümünün de olduğu yeni bir diyalog kutusu açılır:



“Translate Parts and Assemblies” işaretlendiğinde, MDT dosyasındaki parça ve montajlar Inventor’a aktarılır. “Translate Drawing View” ise MDT parça/montajlarının teknik resim görünüşlerinin de Inventor formatına dönüştürülmesini sağlar. “Units of File:” ile DWG dosyasının birimi tanımlanır.

“Next” ile “MDT Import Destination Options” diyalog kutusu açılır.

“Part Options” altında, MDT parçalarının unsur özelliklerinin de transferi sağlanır. “Translate body only”, MDT parçalarını parametrik olmayan katılar olarak transfer eder. Eğer, Inventor’un desteklemediği MDT unsurları var ise, “Translate remaining features” ile geri kalan unsurların transferi sağlanır. “Templates” ise kullanılacak Inventor şablonlarını tanımlar.

“Finish” ile ayarlar tanımlanmış olur. MDT dosyası bu ayarlara göre açılır.

STEP Dosyalarının Kullanımı Inventor STEP dosyalarını açabilmekte ve verileri STEP formatında kaydedebilmektedir. Bunun için, “Open” komutu ile açılan Open diyalog kutusunda “File Types” olarak “STEP (*.stp, *.ste, *.step)” seçeneği işaretlenir. Bundan sonra istenen STEP dosyası açılır.

Inventor verilerini STEP formatında yazmak için, FILE menüsünün altından “Save Copy As” komutu seçilir ve “File Types” olarak STEP işaretlenir.



Alıştırma 1: 2B AutoCAD Verilerini Kullanarak 3B Modelleme


Autodesk Inventor, elinizde bulunan 2B AutoCAD verilerini okuyarak, bunlardan 3B parça tasarımına geçişinizi kolaylaştıracak özellikler içermektedir. Bu alıştırmamızda, 2B AutoCAD dosyalarının Autodesk Inventor’da 3B parça tasarımında nasıl kullanılacağına bakacağız.

1. Autodesk Inventor’da boş bir IPT (STANDARD.IPT) dosyası açın (FILE>>NEW ile).

2. 2D Sketch Panel içerisinden “Insert AutoCAD File” komutunu çalıştırın.

3. 2B.DWG çizimini seçin ve “Open” ile devam edin.

4. Aşağıdaki diyalog kutusu açılır. Burada, “Units of File” olarak “mm” seçin.

5. “Costrain end point” işaretleyin.

6. İlk olarak “AM_8” katmanını listeden kapatın. Taramalar gizlenir. Autodesk Inventor, AutoCAD dosyalarını açarken, o dosyada bulunan tüm katmanları listeler. Dolayısıyla alınacak nesneler hangi katmandaysa, diğerleri kapatılabilir.

7. “Selection” altından “All” seçeneğini kaldırın ve pencere içerisinden, aşağıda gösterilen nesneleri işaretleyin. “73”, “8”, “58”, “33” ve “14” ölçülerini de seçin.

8. “Finish” ile devam edin.

9. Seçtiğiniz nesneler, eskiz düzlemine yerleşir. Dikkat ederseniz, ölçüler de parametrik ölçü olarak tanınır.



10. Şimdi katı modelleme ortamına geçin. Sağ tuş menüsünden “Finish Sketch” komutunu çalıştırın.

11. Inventor panelinden “Revolve” komutunu çalıştırın. “Profile” olarak aşağıda gösterilen kapalı kesitleri işaretleyin.

12. “Axis” olarak eskizin eksenini işaretleyin ve “OK” ile devam edin. Katı model oluşturulur.

13. Parçanın aşağıda gösterilen yüzeyini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch”


14. 2D Sketch Panel içerisinden “Insert AutoCAD File” komutunu çalıştırın.

15. 2B.DWG çizimini seçin ve “Open” ile devam edin.

16. Layer and Objects Import Options diyalog kutusunda birim “mm” kalsın; “Constrain end points” seçilsin ve “All” seçeneğini kaldırın. Pencerede, aşağıdaki nesneleri işaretleyin.

17. “Finish” ile devam edin. Seçtiğiniz nesneler, eskiz düzlemine yerleşir.

18. Gelen nesneleri, düzlemde doğru yere oturtabilmek için “Move” komutu ile dairelerin merkezlerini çakıştırın. Nesneler aşağıdaki gibi olacak.




20. Inventor panelinden “Extrude” komutunu çalıştırın. “Profile” olarak aşağıda gösterilen kapalı kesitleri işaretleyin.

21. Diyalog kutusunda “Cut” seçin ve mesafe olarak “6 mm” girin. “OK” ile devam edin.

22. Aynı eskizdeki delik profilini kullanmak için, Browser penceresinden, “Extrusion1” altındaki eskiz ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Share Sketch” komutunu çalıştırın.

23. Inventor panelinden “Extrude” komutunu çalıştırın. “Profile” olarak delik kesitini işaretleyin.

24. Diyalog kutusunda “Cut” seçin ve “Extents” altından “All” işaretleyin. Yön aşağıya doğru olacak. “OK” ile devam edin.

25. Inventor panelinden “Circular Pattern” komutunu çalıştırın. Son iki işlemde yaratılan unsurları işaretleyin. “Rotation Axis” ile dizilemenin merkezi olarak silindirik yüzeyi işaretleyin.

26. Adet “3” olacak. “OK” ile devam edin.

27. Son olarak, deliklerin merkezlerini ve çap bilgilerini gösteren nesneleri AutoCAD

ortamından alacağız.

28. Parçanın üst düzlemini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “New Sketch” komutunu çalıştırın.

29. “Insert AutoCAD File” ile aşağıda gösterilen nesneleri seçin (bir önceki ve şimdiki transfer işleminde ortada bulunan daireyi referans amaçlı seçiyoruz; merkeze çakıştırmak böylece kolaylaşıyor) ve eskize yerleştirin.



30. “Move” komutuyla, merkezleri çakıştırın. Eskiz aşağıdaki gibi olacak.


32. Inventor panelinden “Hole” komutunu çalıştırın. Deliğin merkezi olarak ufak dairenin merkezini gösterin.

33. Delik tipi olarak “Counterbore” seçin.


35. Son olarak, toplam 10 adet olmak üzere, bu deliği “Circular Pattern” ile çoğaltın.

36. Browser penceresinden “Sketch2” ikonunu seçin ve bunu gizleyin.




Alıştırma 2: AutoCAD Antetlerinin Autodesk Inventor’a Transferi

Autodesk Inventor’a geçen bir çok kullanıcının elinde AutoCAD ortamında kullandığı antetleri bulunur. Bu alıştırmada, bu antetlerin Autodesk Inventor ortamına antet özelliği olarak aktarılmasını göreceğiz.

1. ANTET.DWG dosyasını AutoCAD Mechanical 2006 ile açın.

2. Dosya içerisinde bir antet bloğu yer almaktadır:

3. Bu anteti Autodesk Inventor’a aktaracağız.

4. AutoCAD Mechanical’ı kapatın. Dosyayı kaydetmeyin.


6. “Open” bölümündeyken, diyalog kutusunda “Files of types:” altından “DWG Files (*.dwg)” seçin.

7. ANTET.DWG dosyasını bulun ve işaretleyin. “Open” ile devam edin.

8. İlk diyalog kutusunda, “AutoCAD or AutoCAD Mechanical Files” seçili olacak. “Next” ile devam edin.

9. Layers and Object Import Options diyalog kutusu aşağıdaki gibi olacak.



10. “Next” ile devam edin.

11. Import Destination Options diyalog kutusunda, “Destination for 2D data” altından “Title Block” seçin. “Templates” bölümü altından da “Sheet Size:” olarak “A3” işaretleyin ve “Finish” ile transfer işlemini bitirin.

12. Açılan Autodesk Inventor teknik resim sayfasında antetimiz yer alır.

13. Browser penceresinde, anteti gösteren ikonunun yanındaki “+” işaretine basın ve altından

“Field Text” ikonunu işaretleyin. Sağ tuş menüsünden “Edit Field Text...” komutunu çalıştırın.



14. Transfer ettiğimiz antet, AutoCAD Mechanical’in standart antetlerinden türetilmiş olduğu

için, alanlar otomatik olarak Autodesk Inventor’da da tanınır. Açılan diyalog kutusunda, alanların karşısına bilgiler girdiğinizde, bunlar antete otomatik olarak yerleşir.

15. “OK” ile diyalog kutusunu kapatın.

16. Browser penceresinde, “Drawing Resources” ikonunun yanındaki “+” işaretine basın. Aynı şekilde “Title Blocks” ikonunun yanındaki “+” işaretine basın. Yeni transfer edilen antet ikonu burada yer alır. İsmini değiştirmek için kısa aralıklarla farenin sol tuşu ile bunu işaretleyin. Herhangi bir isim verin.

17. Bu antet, kendi şablon dosyanızda kullanmak içinse, aşağıdaki adımları izleyin.

18. “Title Blocks” altındaki antet ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Copy” komutunu çalıştırın.

19. “Open” ile, şablon dosyanızı açın.

20. Browser penceresinde, “Drawing Resources” ikonunun altından “Title Blocks”u işaretleyin.

21. Sağ tuş menüsünden “Paste” komutunu çalıştırın.

22. Şablon dosyanızı kaydedin. Artık bu anteti de kullanabilirsiniz.



Alıştırma 3: Tasarım Asistanı’nı (Design Assistant) Kullanarak Yeni IDW Dosyaları Yaratmak

Autodesk Inventor’da, varolan dosyalardan yeni kopyalar yaratmanın değişik yolları bulunmaktadır. Örneğin, “ParçaA.ipt” ile bunun teknik resimlerini içeren “ParçaA.idw” dosyalarını kopyalayarak, bunlardan “ParçaB.ipt” ve “ParçaB.idw” dosyalarını oluşturmak istiyorsunuz. Bunu gerçekleştirmenin en kolay yolu tasarım asistanını (Design Assistan) kullanmaktan geçiyor.

1. 18_ParcaA.idw dosyası, 18_ParcaA.ipt dosyasının teknik resim dosyasıdır. Autodesk Inventor ile 18_ParcaA.idw dosyasını açın.

2. FILE menüsünün altından “Save Copy As...” komutunu çalıştırın.

3. Save Copy As diyalog kutusunda, yeni bir isim verin (örneğin 18_ParcaC.idw) ve “Save” ile kaydedin.

4. Bu dosya da, diğer IDW dosyası gibi, aynı IPT dosyasının teknik resim dosyasıdır. Yani, 18_ParcaA.ipt dosyasında yapacağınız değişiklikler otomatik olarak 18_ParcaA.idw ve 18_ParcaC.idw dosyalarına yansır.

5. Bizim istediğimiz bu değildi. Yapmak istediğimiz, 18_ParcaA.idw dosyasından yeni bir kopya yaratmak ve bu dosya ile 18_ParcaA.ipt dosyasını birbirinden ayırmak. Bunu yaparken de, yeni IDW dosyasını başka bir IPT dosyası ile ilişkilendirme istiyoruz.

6. Windows Explorer (Gezgini) ile 18_ParcaA.ipt ve 18_ParcaA.idw dosyalarının olduğu dizine gidin.

7. 18_ParcaA.idw dosyasını işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Design Assistant” komutunu çalıştırın.

8. Yeni bir pencere açılır.

9. Soldaki ikonlardan “Manage” ikonunu işaretleyin.



10. Yeni bir IDW dosyası yaratmak için, “Action” kolonu altından, ilk “None” hücresini (bu

satır, IDW dosyasının satırıdır) farenin sol tuşu ile işaretleyin ve menüden “Copy” komutunu çalıştırın.

11. Aynı satırda “Name” kolonu altından 18_ParcaA.idw hücresinin üzerindeyken, sağ tuş

menüsünden “Change Name” komutunu çalıştırın.

12. Open diyalog kutusunda, IDW dosyasına yeni bir isim verin. Örneğin, 18_ParcaB.idw

diyelim. “Open” ile devam edin.

13. IPT dosyasının bir kopyasını yaratmak için, ilk olarak “Action” kolonu altından,

18_ParcaA.ipt satırındaki “None” hücresini farenin sol tuşu ile işaretleyin ve menüden “Copy” komutunu çalıştırın.

14. Aynı satırda “Name” kolonu altından 18_ParcaA.ipt hücresinin üzerindeyken, sağ tuş menüsünden “Change Name” komutunu çalıştırın.

15. Open diyalog kutusunda, IPT dosyasına yeni bir isim verin. Örneğin, 18_ParcaB.ipt diyelim. “Open” ile devam edin.

16. Üstteki “Save” düğmesine basın.

17. Yapılan değişiklikler kaydedilir.

18. Şimdi, 18_ParcaB.idw teknik resim dosyası, 18_ParcaB.ipt dosyasından türetilir.

19. Autodesk Inventor’da, FILE menüsünün altından “Open” ile 18_ParcaB.idw dosyasını açın.



20. Açılan dosyada, herhangi bir görünüşün üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden “Open” komutunu çalıştırın.

21. Açılan dosya, 18_ParcaB.iptdir.

22. Browser penceresinde, “Extrusion1” ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden “Edit Feature” komutunu çalıştırın.

23. Ekstrüzyon yüksekliği “10 mm”den “12 mm”ye yükseltin ve “OK” ile devam edin.

24. WINDOW menüsünden 18_ParcaB.idw dosyasına geçin. Yapılan değişiklikler teknik resim görünüşlerine yansıtılır.

25. Bu yöntemi kullanarak, IDW ve IPT dosyalarından yeni kopyalar yaratabilirsiniz. Özellikle, birbirine benzer parçaların teknik resimlerini hızlı bir şekilde üretmede bu yöntem oldukça işlevseldir.

Autodesk Inventor 11 - Tanitma ve Kullanma Kilavuzu

Documents

Transcript of Autodesk Inventor 11 - Tanitma ve Kullanma Kilavuzu