Rocznik XIII • Numer 52 Wrzesień 2019

Pedro Snoeijer

Jak czytać Biblię

ww

w.a

ugus

tinus

.pl

Augustinus

Wydawca

W bieżącym numerze

Biuletyn „Augustinus”oraz inne publikacje wydawane są przez polskie dzieło holenderskiej fundacji „In de Rechte Straat”

Redakcja:Tomasz PieczkoPedro Snoeijer

Adres do korespondencji„Augustinus”Skr. Pocztowa 2859-902 Zgorzelec 4

E-mailaugustinus@irs.nu

Internetwww.augustinus.pl

Blogiwww.pedrosnoeijer. blogspot.comwww.blogpastoratomaszpieczko.blogspot.com

Fundacja„In de Rechte Straat”Laan van Westenenk 127336 AZ ApeldoornHOLANDIA

ISSN 1874-8996

Spis treści

Słowo od redakcji ............................................. 3Konieczność interpretacji ................................... 4Wstępne założenia ........................................... 7Pytania do tekstu ............................................ 10Podstawowe zasady interpretacji ........................ 12Efezjan 4,11-16 .............................................. 16

Słowo do czytelnikaPismo „Augustinus” zawiera ciekawe artykuły oraz mate-riały do studium Biblii i jest przeznaczone szczególnie dla tych, którzy są zainteresowani pogłębieniem znajomości zasad wiary i życia chrześcijańskiego. Jeśli jesteś nim zainteresowany: zamów bezpłatną pre-numeratę biuletynu! Zamówienie można składać drogą pocztową, przez e-mail lub przez stronę internetową (dane te można znaleźć na lewej stronie).

Cele „Augustinusa” „Augustinus” jest dziełem, którego celem jest szerzenie Ewangelii Jezusa Chrystusa. Słowa Ewangelii są posłaniem niosącym wyzwolenie, dzięki którym ludzie błądzący i poszukujący mogą poznać Boga. Ewangelia wskazuje drogę do prawdziwej jedności z Bogiem, owocem której jest pokój serca. Prawdziwą Drogą, Prawdą i Życiem jest Jezus Chrystus. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przez Jezusa Chrystusa.Pragnieniem „Augustinusa” jest przybliżenie polskim czytelnikom klasycznego, biblijnego nauczania Kościo-łów Reformacji protestanckiej. „Augustinus” nie jest związany z żadnym konkretnym Kościołem, jest natomiast ściśle związany z teologią reformowaną (zwaną także kalwinistyczną).

Autor ilustracji, o ile nie podano inaczej: Pedro SnoeijerW bieżącym numerze

2

Augustinus

inhoud: paginanummers checken!

3

Aug

usti

nus

Słowo od redakcjiDrodzy Siostro i Bracie w Jezusie Chrystusie,

rozwinięty kurs hermeneutyki, lecz jest to krótkie i podstawowe wprowadzenie do zasad interpretacji Biblii.To tylko krótki wstęp. Zamierzamy w przy-szłości wydawać więcej materiałów, które dalej będą rozwijać tematy poruszone w tym numerze. Dłuższą wersję i więcej materiałów można znaleźć na stronie fundacji www.augusti-nus.pl oraz na www.biblisch-reformiert.org/pl/ pod zakładką ‘Szkoła Biblijna’. Na tych stronach można też znaleźć praktycz-ne ćwiczenia interpretacji tekstów, teksty o studium słów oraz wyjaśnienie dotyczące kroków interpretacji na konkretnych przykładach.

Życzymy miłej i przede wszystkim owoc-nej lektury. Naszym pragnieniem, które przynosimy w naszych modlitwach jest, by pomóc czytelnikom w lepszym rozumieniu Słowa Bożego.

Redakcja

Niniejszy numer Augustinusa w całości poświęcamy tematowi: Jak czytać Biblię.Biblia jest Słowem Bożym, podstawową księgą dla każdego chrześcijanina. Jej czytanie, rozważanie połączone z modlitwą jest niezbędne dla naszego duchowego życia. Codzienne czytanie Słowa Bożego stanowi nasze podstawowe pożywienie, codzienny chleb. Czytając Biblię odkrywa-my, że nie zawsze łatwo ją zrozumieć. Mimo to, niestety, wielu chrześcijan uważa, że nie musi interpretować Biblii, ale czytać ją po prostu, dosłownie. Prawdą natomiast jest, że każde czytanie stanowi interpreta-cje i bardzo łatwo jest źle interpretować. Aby traktować Słowo Boże i samego Boga poważne, należy rozumieć i interpretować Jego Słowo we właściwy sposób. Niniejszy numer chce w tym pomóc.

Celem tego wydania Augustinusa jest pomoc chrześcijanom w samodzielnym czytaniu Biblii i interpretowaniu jej we właściwy sposób. Nie chodzi o bardzo

4

podstawie właściwego rozumienia Biblii i z tego powodu dzieje się w wielu zborach to, co nie jest dobre i zgodne ze Słowem Bożym. Z powodu braku przygotowania do interpretacji Biblii głosi się herezje w protestanckich zborach, jak np. tzw. Ewangelia sukcesu, niebiblijne nauczanie o Duchu Świętym i Jego darach, awersja przeciw teologii jako wysiłku intelektu-alnego, lub brak poszanowania boskości Jezusa Chrystusa itp.Interpretacja Pisma Świętego jest poważ-ną sprawą, wymagającą odpowiedniego przygotowania.

Nie ma czytania bez interpretowaniaMożna słyszeć stwierdzenia, że nie ma potrzeby interpretacji, ponieważ należy po prostu czytać, co jest napisane, czytać ‘dosłownie’. Takie twierdzenia są niebez-pieczne, mylące. Interpretacja nie jest niczym innym niż znalezieniem znaczenia tekstu. Każdy, kto cokolwiek czyta, inter-pretuje. Zazwyczaj proces interpretacji jest tak prosty, że nawet nie mamy jego świadomości. Jeżeli np. czytamy krótką wiadomość w gazecie lub rozkład jazdy autobusu, nie musimy zazwyczaj długo zastanawiać się nad znaczeniem. Jednak faktem jest, że intepretujemy znaczenie słów i zdań.Zazwyczaj zakładamy, że rozumiemy to, co czytamy. Myślimy też, że to, co rozumiemy jest dokładnie tym, co tekst znaczy, co autor chciał powiedzieć.

Pytaniem jest, czy tak jest w rzeczywisto-ści. Nikt nie podchodzi w sposób neutralny do tekstu. Każdy ma wstępne założenia, np. czy autor jest wiarygodny czy nie, czy tekst zawiera tylko ciekawe informacje, czy jest autorytetem dla mnie, itd. Przy tym należy też pamiętać, że przez

Pismo Święte jest najważniejszą księgą dla chrześcijanina. Koniecznym jest, aby codziennie czytać Biblię, ponieważ przez nią Bóg przemawia do wierzących, do Swego Kościoła. Ważną rzeczą, podkreślaną w czasie Reformacji była możliwość czytania Słowa Bożego we własnym języku. Obecnie wielkim błogosławieństwem jest dostęp-ność różnych tłumaczeń Biblii w ojczystym języku. Jednak czytanie i rozumienie Biblii w prak-tyce nie jest tak łatwe jak to się wydaje. Pismo Święte często wcale nie jest tak proste. Często czytamy teksty, gdzie nie jesteśmy pewni, jak powinniśmy je rozumieć. Wiadomo też, że istnieje wiele różnych kierunków i ruchów w teologii oraz istnieje wiele różnych kościołów, któ-re bazują na Biblii i uważają, że właśnie oni prezentują właściwą interpretację Słowa Bożego.Problemem każdego czytelnika Biblii jest więc: rozumienie we właściwy sposób.

Niektórzy chrześcijanie proponują, by lepiej nie czytać, skoro Biblia jest tak trudna. Bojąc się problemów związanych z niewłaściwym zrozumieniem przez zwykłych ludzi uważają, że czytaniem i wyjaśnianiem powinni zajmować się tylko księża i pastorzy.Inni natomiast twierdzą, że skoro Słowo Boże jest dla każdego wierzącego, każdy bez większych problemów może czytać i rozumieć, wierzący nie potrzebuje pomocy w poprawnej interpretacji tekstu. Skutkiem tego myślenia jest niestety to, że w pewnych zborach i kościołach każdy może interpretować Pismo Święte, nawet głosić Słowo Boże bez odpowiednego przygotowania. Skutki są oczywiste: głoszenie nie zawsze opiera się wtedy na A

ugus

tinu

sArtykuł

Konieczność interpretacji

5

Aug

usti

nus

kulturę i otoczenie, w którym się wy-chowaliśmy i w którym żyjemy, możemy pewne rzeczy inaczej rozumieć, niż autor i pierwsi czytelnicy.

PrzykładApostoł Paweł często pisze o ‘ciele’, ale nie chodzi mu o fizyczne ciało. Często chodzi mu o grzeszną naturę człowieka. Po pierwsze jest tu problem tłumaczenia; czy należy grecki wyraz sarks przetłumaczyć, jako ciało (dosł.: mięso), czy mniej do-słownie lecz być może bardziej dokładnie, wyraźnie, jako stary człowiek lub grzeszna natura. Po drugie należy zrozumieć te wyrazy w kontekście. Z czym Apostoł to kontrastuje? Często teksty mówiące o ciele i duchu są rozumiane, jako przeciw-stawienie cielesnego/materialnego świata i niecielesnego/niematerialnego świata, skutkiem czego jest fałszywa interpretacja Biblii i świata. To interpretacja (zazwyczaj nieświadoma) pod wpływem greckiej filozofii, traktującej materialny świat jako gorszy niż niematerialny. Natomiast tutaj chodzi o kontrast między duchowym (należącym do Pana) a niedu-

chowym (należącym do szatana).

Sam Jezus Chrystus interpretuje Pismo Święte.Sam Pan Jezus pokazał, jak powinniśmy interpretować Pismo Święte. Kiedy był w drodze z uczniami z Emaus, widząc, że ci nie rozumieli, Jezus począwszy od Mojżesza poprzez wszystkich proroków wykładał im, co o nim było napisane we wszystkich Pismach (Łk. 24,27). Potem otworzyły się im oczy i zrozumieli Pisma (Łk. 24,45). Uczniowie z Emaus, dobrze znający Stary Testament, jednak nie wiele rozumieli. Jezus musiał im go wykładać, grecki wyraz używany tu można też tłumaczyć jako: intepretować, wyjaśnić. Uczniowie potrzebowali nauczyciela, który im wyjaśni znaczenie tekstu Słowa Bożego, by mogli właściwie zrozumieć.

Sama Biblia uczy, że pewne teksty są trudneWielu chrześcijan uważa, że Biblia jest prosta, ale sami autorzy Biblii potwier-dzają, że nie jest to prawdą. Apostoł Piotr pisze:

6

Aug

usti

nus

15 A cierpliwość Pana naszego uważajcie za ratunek, jak i umiłowany brat nasz, Pa-weł, w mądrości, która mu jest dana, pisał do was; 16 tak też mówi we wszystkich listach, gdzie o tym się wypowiada; są w nich pewne rzeczy niezrozumiałe, które, podobnie jak i inne pisma, ludzie niewy-kształceni i niezbyt umocnieni przekręcają ku swej własnej zgubie. (2 Piotra 3:15-16)Wyraz niewykształceni nie ma tu nic wspólnego z wykształceniem szkolnym, lecz określa tych, którzy jeszcze nie wiele wiedzą o wierze, którzy jeszcze niedługo są wierzącymi, lub ci, którzy się nie roz-wijali, np. ponieważ nie czytają i badają Pisma Świętego i nie słuchają nauczycieli.Ci, którzy źle rozumieją Pismo Święte mogą przez to zginąć, co oznacza piekło. Apostoł Piotr używa tu wyrazu, wskazu-jącego na sąd Boży (por. np. 2 Pio. 2.1, 3; 3,6-9). Dobra interpretacja Biblii jest więc bardzo ważna, gdyż niepoprawne rozumienie Biblii może mieć nawet jako konsekwencję wieczne potępienie.

Bóg dał Kościołowi nauczycieliApostoł Paweł wspomina, że coś, co napisał wcześniej zostało źle zinterpreto-wane i przekręcone (por. 1 Kor. 5,9-11). Nie każdy, kto interpretuje i wyjaśnia Pismo Święte jest godny zaufania. Dlatego Nowy Testament ciągle ostrzega przed fałszywymi nauczycielami, którzy są jak wilki wśród owiec. Nauczanie fałszywego nauczyciela jest bardzo groźne, ponieważ nie prowadzi do Boga, lecz do piekła.Ważnym jest mieć dobrych nauczycieli w Kościele, ale niestety zbyt często zdarza się, że kazania głoszą lub nauczają osoby, które nie są do tego odpowiednio przy-gotowane, wprowadzając zbór w błąd. To bardzo poważny grzech, gdyż każdy nauczyciel w zborze ma ogromną odpo-wiedzialność i stanie kiedyś przed Bogiem, jak Apostoł Jakub pisze: Niechaj niewielu z was zostaje nauczycielami, bracia moi,

gdyż wiecie, że otrzymamy surowszy wyrok (Jak. 3,1)

Problemem dla młodych w wierze jest to, że nie zawsze odróżniają dobrego od fałszywego nauczyciela. Dlatego koniecz-nym jest być w zdrowym biblijnym zborze posiadającym dobrze przygotowanych nauczycieli, prowadzących do Boga.

Ponieważ nie zawsze jest łatwo rozumieć Słowo Boże, Bóg ustanowił nauczycieli w Kościele, aby nauczać lud Boży, co nie jest niczym innym niż wykładaniem znaczenia Pisma Świętego oraz jego praktycznych konsekwencji (Ef. 4,11-16; por. 2 Pio. 1,12-13). Nie chodzi o to, aby w Kościele istniał podział między klerem, który wie wszystko, a laikami, którzy nie wiedzą, lecz chodzi o ochronę wiernych i lepsze zrozumienie Słowa Bożego. Celem nauczy-cieli jest wyposażenie wiernych, aby mogli służyć i dojść do poznania Trójjedynego Boga oraz do dojrzałości.

Nauczanie w Kościele w żaden sposób nie wyklucza samodzielnego czytania i bada-nia Pisma Świętego. Funkcją nauczyciela jest pomoc w rozumieniu i zastosowaniu tekstu, tak, aby wierzący stał się coraz bardziej dojrzały i ugruntowany w wierze i wiedzy.Dlatego jest dobrą rzeczą, aby przy studiowaniu Biblii korzystać z pomocy nauczycieli w zborze, lub wykładów, książek i innych materiałów, pamiętając zawsze przy tym o sprawdzeniu najpierw, czy jest to nauczyciel, lub autor książki godny zaufania.

7

Aug

usti

nus

sposób właściwy, zgodny z intencją autora, Którym jest Bóg. Można byłoby zarzucić, że to założenie wstępne jest subiektywne, gdyż chcemy czytać Biblię na podstawie założeń, które sam tekst Pisma prezentuje. To prawda, ale nie mamy innego wyjścia. Każde zało-żenie jest subiektywną decyzją czytelnika. Wierzymy jednak, że Słowo Boże jest obiektywną i nieomylną Prawdą, dlatego możemy tylko tam znaleźć obiektywne wskazówki i założenia do czytania Biblii. To sprawa wiary. Niewierzący oczywiście nie będzie tego akceptował, ponieważ odrzuca obiektywną Prawdę Bożą.

Biblia jest Słowem BożymNie czytamy Biblii tak, jak jakikolwiek inny starożytny tekst, lecz jako jedyne

Wstępne założenia

Artykuł

Musimy mieć świadomość, że nikt nie czyta jakiegokolwiek tekstu w sposób neutralny. Każdy ma wstępne założenia, z którymi podchodzi do tekstu. Neutralne podejście do tekstu jest niemożliwe.Dlatego istotnym jest, aby mieć świa-domość, jakie wstępne założenia mamy, czytając Biblię.

Wśród chrześcijan można spotkać różne wstępne założenia. Dość powszechną jest na przykład opinia, że Biblia może się mylić, ponieważ jest księgą ludzką, w której ludzie pisali o Bogu. Takie założenie ma ogromne konsekwencje, ponieważ Biblia w tym przypadku nie może mieć Bożego autorytetu i nie można jej do końca zaufać.Inni uważają, że Biblia jest podporząd-kowana autorytetowi Kościoła, który jest jedynym autorytetem, posiadającym prawo wykładania Pisma Świętego. Konsekwencją takiego twierdzenia jest to, że nie Biblia, lecz Instytut Kościoła jest najwyższym autorytetem dla wierzącego, co jest bardzo poważną herezją. Jeszcze inni twierdzą, że Biblia jest bardzo prosta, więc nie potrzeba teologów, ponie-waż tak naprawdę każdy może sam, bez pomocy ją zrozumieć. Teologia jest widzia-na, jako zagrożenie dla wiary. Uważają, że Duch Święty pomoże zrozumieć Pismo, co też oznacza, że nie ma potrzeby teologii. Skutkiem jest, że interpretacja Biblii staje się bardzo subiektywna i często myląca.

To tylko kilka przykładów założeń wstępnych. Skoro nie czytamy bez wstępnych założeń, pytaniem jest, które założenia są prawdziwe.Poniżej przedstawimy wstępne założenia, które uważamy za podstawowe, ponieważ wynikają z samego Słowa Bożego. Są konieczne, aby móc rozumieć Biblię we

Kobieta czytająca Biblię, Gerard Dou, 1632, Rijksmuseum, Amsterdam

8

Aug

usti

nus

Słowo Boże. Biblia jest Słowem, które pochodzi od samego Boga, mówiącego do nas za pomocą ludzkich autorów. Innymi słowami, Biblia jest natchniona przez Ducha Świętego:16 Całe Pismo przez Boga jest natchnione i pożyteczne do nauki, do wykrywania błędów, do poprawy, do wychowywania w sprawiedliwości, 17 aby człowiek Boży był doskonały, do wszelkiego dobrego dzieła przygotowany. (2 Tym. 3,16-17)Oraz:Albowiem proroctwo nie przychodziło nigdy z woli ludzkiej, lecz wypowiadali je ludzie Boży, natchnieni Duchem Świętym. (2 Pio. 1,21).Natchnienie przez Ducha Świętego ozna-cza, że mimo wszystkich ludzkich autorów Biblii, ostatecznym jej autorem jest sam Bóg. Biblia nie zawiera opinii o Bogu, które możemy przyjąć lub nie, lecz w niej sam Bóg mówi do nas. Nie oznacza to, że Bóg dosłownie dyktował słowa, które autorzy mieli napisać. Auto-rzy pisali w swoim języku, stylu literackim itd. Przez nich jednak mówił Pan w taki sposób, że to, co napisali jest nieomylnym Słowem Bożym.

Biblia jest najwyższym autorytetemKonsekwencją tego jest, że Pismo Święte jest ostatecznym i najwyższym autoryte-tem dla człowieka. Biblia ma autorytet nad wszystkimi moimi uczuciami, myślami, umysłem, czynami, ale też nad tradycją, zwyczajami, księgami wyznaniowymi i doktrynami. Ma także autorytet nad wszystkim, co czynimy w Kościele lub w innych dziedzinach naszego życia osobiste-go i społecznego.Wszystko, co myślimy, mówimy, czynimy, doświadczamy lub tolerujemy musi być poddane Słowu Bożemu. Tak więc wszelkie doświadczenia wiary i religijne powinny być podporządkowane Bogu i nie mogą być w ja-kikolwiek sposób sprzeczne z Jego Słowem.

Pismo Święte jest także autorytetem nad tradycją kościelną. Dlatego kościół musi zawsze wracać do Biblii i zawsze na nowo badać, czy nauki i praktyki kościoła, zboru są zgodne z Biblią, a jeśli nie, zmienić je, aby poddać Biblii.

Słowo Boże jest nieomylneKażdy człowiek może się mylić, lub nawet świadomie oszukać. Bóg nigdy się nie myli, nie kłamie i nie oszukuje. Skutkiem tego jest to, że wszystko, co Bóg czyni i mówi jest nieomylne, więc Jego Słowo jest nieomylne.Nieomylność Biblii oznacza, że Pismo Święte w oryginalnych manuskryptach nie potwierdza niczego, co jest sprzeczne z faktami. Biblia zawsze mówi Prawdę dotyczącą wszystkiego, o czym mówi. Implikuje to też, że Biblia jest spójna, co oznacza, że stanowi jedność i nie zawiera żadnych sprzeczności. Słowo Boże nie zawiera żadnych zaprzeczeń lub kłamstw, pomyłek, ponieważ Bóg nie kłamie i nie zaprzecza samemu Sobie. Dlatego wszelkie sprzeczności są spowodowane przez nasze niewłaściwe rozumienie tekstu. Skutkiem tego jest, że nie może istnieć sprzeczność między tym, co Biblia mówi oraz tym, co znamy z innych źródeł jak np. nauki ścisłe, archeologia, biologia, historia, inne dokumenty itd.

Aby rozumieć Biblię koniecznym jest nowe narodzenieAby móc rozumieć Biblię we właściwy sposób, koniecznym jest, aby być na nowo narodzonym, czyli, być świadomie nawróconym chrześcijaninem. W przeciw-nym razie człowiek nie będzie naprawdę rozumiał Biblii, jak Apostoł pisze:A jeśli nawet ewangelia nasza jest zasłonięta, zasłonięta jest dla tych, którzy giną, w których bóg świata tego zaślepił umysły niewierzących, aby im nie świeciło światło ewangelii o chwale Chrystusa,

9

Aug

usti

nus

który jest obrazem Boga. (2 Kor. 4,3-4)Oraz w innym miejscu:Ale człowiek zmysłowy nie przyjmuje tych rzeczy, które są z Ducha Bożego, bo są dlań głupstwem, i nie może ich poznać, gdyż należy je duchowo rozsądzać. (1 Kor. 2,14)Niewierzący może wiele dowiedzieć się z Biblii a nawet może sporo zrozumieć. Mimo faktu, że Ewangelia jest jasna dla grzesznika, nie zrozumie on prawdy Ewangelii, jeśli Duch Święty mu jej nie rozjaśni. Duch Święty może nawrócić człowieka przez czytanie Biblii, ale samo czytanie nie powoduje automatycznie wiary i nawrócenia.Czytanie Biblii jest zarówno intelektual-nym jak i duchowym przedsięwzięciem. Tylko intelekt nie wystarczy, potrzebne jest działanie i oświecenie Ducha Święte-go, jak Apostoł Paweł pisze: Rozważ, co mówię, a Pan da ci właściwe zrozumienie wszystkiego. (2 Tym. 2,7).

Różnorodność BibliiBiblia stanowi jedność, w której Bóg przemawia jednym głosem, ale w różno-rodny sposób. Biblia została napisana w różnych językach (hebrajski, aramejski, grecki). Bóg objawiał się poprzez język, przez różnych ludzkich autorów, używają-cych różnych styli i gatunków literackich, piszących w różnych kulturach i czasach historycznych. Dlatego Biblia zawiera różne gatunki literackie, takie jak: narracja, poezja, literatura mądrościowa, prawa, rodowody, historia, proroctwo, ewangelia, biografia, przypowieści, podobieństwa, kazania, listy, literatura apokaliptyczna. Aby we właściwy sposób zrozumieć tekst, musimy rozumieć i uwzględnić gatunek literacki, gdyż każdy gatunek literacki inaczej się czyta. Np. bajkę czytamy inaczej niż artykuł w gazecie lub poezje Mickiewicza. Tak samo czytamy Prawo Mojżeszowe w inny sposób niż Psalm lub List Apostoła.

Wydaje nam się może, że nieraz Biblia zaprzecza sobie, ale jeśli uwzględnimy gatunki literackie, te problemy kontradyk-cji możemy łatwo rozwiązać.

Jedność BibliiMimo różnorodności Biblii, stanowi ona wyraźną jedność, ponieważ Biblia ma jednego Autora, Którym jest sam Bóg. Mimo wielu tematów, o których możemy czytać, Biblia ma jeden główny temat, którym jest Jezus Chrystus, obiecany Mesjasz (por. Łuk. 24,27). Mimo wielu opisanych historii i wydarzeń, Biblia nie zawiera wielu różnych opowiadań, lecz stanowi jedną historię: historię zbawienia. Dlatego koniecznym jest, aby czytać każdą osobną historię i tekst w Biblii w świetle tej jednej historii zbawienia. Tylko wtedy jesteśmy w stanie zrozumieć prawdziwe znaczenie każdego tekstu.

10

Aug

usti

nus

Przy czytaniu i studiowaniu Pisma Świę-tego musimy mieć świadomość, że każdy poszczególny tekst, który czytamy, należy do całości Biblii, dlatego musimy brać pod uwagę całość przesłania Biblii, o czym wielu chrześcijan niestety zbyt często zapomina. Aby w tym pomóc przedstawimy kilka pytań, które możemy zadać podczas czytania Biblii.

Jakie było znaczenie dla pierwszych słuchaczy lub czytelników? Biblia jest księgą historyczną, gdyż Bóg objawił się w konkretnym okresie historii, konkretnemu historycznemu ludowi. Biblia mówi o prawdziwych historycznych wy-darzeniach i o słowach wypowiedzianych przez proroków i innych w konkretnych historycznych sytuacjach.Dlatego musimy wiedzieć, jak pierwsi czy-telnicy rozumieli tekst. To pytanie chroni nas przed wyrywaniem wersetów z kontek-stu i bezpośrednim zastosowaniem w naszej sytuacji, stanowiącym błędną praktykę.

Przykład: Dawid otrzymuje pancerz i miecz od Saula, i szuka pięć kamieni, aby walczyć przeciw Goliatowi (1 Sam. 17,38-40). Niektórzy interpretują miecz Saula i pięć kamieni w sposób alegoryczny (np. pięć cnót). Alegoryczna interpretacja nie pomaga i jest zazwyczaj fałszywa. Pierwsi słuchacze rozumieli tekst następująco: Dawid nie potrzebował miecza Saula, lecz zaufał Panu (1 Sam. 17,37) używając broni, którą jako pasterz dobrze znał.

Jaką reakcję czytelnika chciał wywołać autor?Tekst jest czymś więcej niż tylko prze-kazem informacji. Jeśli coś mówimy, oczekujemy reakcji: zdziwienia, posłu-szeństwa itp. Jakiego zastosowania autor oczekiwał od

czytelnika? W jaki sposób tekst miał mieć wpływ na pierwszych czytelników, lub zmienić ich życie?

Przykład: Dawid zaufał Panu; zaufał, że Pan go ochroni i zadziała przez jego broń (pięć kamieni) dając mu zwycięstwo nad wrogiem (1 Sam. 17,37). Tak autor oczekuje, abyśmy zaufali, że Pan pomoże i ochroni nas przez narzędzie, które mamy i da nam zwycięstwo nad zadaniami, które nam daje.

Co tekst mówi nam o Bogu?W Biblii sam Bóg siebie objawia, abyśmy mogli Go poznać. Dlatego wszystko w Biblii mówi o Bogu.

Przykład: Opowieść o Dawidzie i Goliacie nie tylko zachęca nas do naśladowania Dawida, jako przykładu. To byłoby niczym innym niż moralizujący przekaz skupiony na człowieku. Tekst nie koncentruje się na Dawidzie, lecz na Bogu. Dawid zaufał Bogu, a Bóg dał mu otuchę i zwycięstwo (1 Sam. 16,13; 17,26, 37, 49-51). Bóg wybrał Dawida, na-maścił i ochronił go, dając mu siłę. Żadna moc ziemska nie może przeciwstawić się Bogu i żaden wróg nie jest za wielki dla Boga (1 Sam 17,4-7). Dawid chciał wal-czyć, ponieważ nie tolerował bluźnierstwa i był gotów oddać swoje życie.

Co tekst mówi nam o Jezusie Chrystusie?Jezus Chrystus jest centrum historii świata oraz jest centrum Słowa Bożego. Dlatego, zanim dojdziemy do zastosowania dla nas, musimy najpierw wiedzieć, co tekst mówi o Chrystusie. Powinniśmy rozumieć każdy tekst w Biblii w świetle Jezusa Chrystusa.

Przykład: Historia Dawida i Goliata mówi

Artykuł

Pytania do tekstu

11

Aug

usti

nus

nam o Chrystusie. Bóg wybiera Kogoś większego od Dawida, który jest prawdzi-wym Królem (Jn. 12,13), który zwycięży nad największym wrogiem ludu Bożego (I Mj. 3,15; Mt. 12,28-29; Rz. 16,20). Mesjasz walczy, jak Dawid, o chwałę Bożą.

Historia zbawieniaBiblia nie jest zbiorem różnych tekstów, lecz jest historią zbawienia, opowiadającą jak Bóg reaguje na ludzi i jak działa w historii, jak wybiera swój lud i jak chce go zbawić. W Biblii poznajemy kim jesteśmy my i Kim jest Bóg, poznajemy, jak Bóg reaguje na grzech: gniewem i łaską. W Biblii poznajemy historię zbawienia, czyli w jaki sposób Bóg ma relację z ludźmi i jak działa w różnych okresach historii, aby wykonać swój plan zbawienia w Chrystusie ku Jego chwale. Cała Biblia opowiada historię zbawienia, która kulminuje się w Jezusie Chrystusie (2 Tym. 3,16-17; Heb. 1,1; 2,3; 3,5).Każdy tekst w Biblii należy czytać w per-spektywie historii zbawienia. To znaczy, że przy każdym tekście, który czytamy, należy zadawać pytanie, gdzie w historii zbawienia się znajduje.

Które tematy ogólnobiblijne widzimy w tekście?

Słowo Boże zawiera wiele tematów, które się rozwijają stopniowo poprzez Biblię. Biblia mówi w różnych miejscach różnymi sposobami o tematach takich, jak np. Me-sjasz, przymierze, ofiara i inne. Ważnym jest zrozumienie, jak dany temat rozwija się w Biblii i gdzie w tym rozwoju znajduje się tekst, który badamy.Dlatego, przy czytaniu tekstu należy zastanawiać się, co reszta Biblii mówi o temacie poruszanym w tekście. Należy przy tym uwzględnić to, że Stary Testa-ment może mówić nieco inaczej niż Nowy Testament. Należy zawsze czytać w kon-tekście całej Biblii. Stary Testament przy tym wyjaśnia Nowy Testament i odwrotnie. Aby rozumieć znaczenie śmierci krzyżowej Jezusa, należy zrozumieć np. znaczenie grzechu, gniew, ofiarę, Mesjasza i inne tematy, które zostały rozwinięte w Starym Testamencie.

Te podstawowe kwestie, które tylko w skró-cie zostały przedstawione są ważne, aby zrozumieć i zinterpretować Słowo Boże we właściwy i sprawiedliwy sposób. Zachęcamy do zapoznania się z bardziej obszernymi opracowaniami na te tematy na: www.biblisch-reformiert.de/pl/Szkola--Biblijna.

12

Aug

usti

nus

Zanim przystąpimy do zbadania, jak we właściwy sposób czytać i rozumieć Pismo Święte, dobrze jest zastanowić się nad następujacymi zasadami.

1. Czytaj Pismo ŚwięteWydaje się logicznym, że należy czytać księgę, którą studiujesz. Jednak wielu chrześcijan mówi o Biblii, czyta książki o Biblii, ale zapomina czytać jej samej. Po-święca się większość czasu czytaniu innych książek o Biblii, a już nie ma czasu na czytanie samego Słowa Bożego. Powinie-neś zacząć od czytania samej Biblii. Nawet jeśli nie od razu wszystko rozumiesz, co czytasz, czytaj dalej.

2. Interpretacja Pisma Świętego jest możliwa

Interpretacja i rozumienie Biblii nie jest czymś magicznym lub niemożliwym, ponieważ została napisana w normalnym codziennym języku tego czasu. Bóg obja-wił się, abyśmy mogli Go poznać. To ma tylko sens, jeśli Bóg objawia się w sposób dla nas zrozumiały.Nauczyć się interpretowania Biblii nie oznacza, że uczysz się tajnych metod, lub szukasz jakiegoś tajnego kodu w tekście. Interpretacja Pisma Świętego jest niczym innym, niż rozumieniem go we właściwy sposób.

3. Źródła informacji w tekścieKażdy, kto stara się zrozumieć tekst, posiada tylko cztery źródła informacji o tekście:

Znaczenie pojedynczych wyrazów i zdańWażnym jest, aby dobrze zrozumieć znaczenie wyrazu w konkretnym miejscu. Wyraz może mieć więcej znaczeń, ale przy normalnym użyciu języka, znaczenie zdań

Podstawowe zasady interpretacji

Artykuł

i wyrazów jest dla nas jasne i rozumiemy, co tekst chce komunikować. Gdyby tak nie było, komunikacja stałaby się niemożliwa.

Miejsce w kontekścieKażdy wyraz i zdanie ma konkretne i ce-lowe miejsce w kontekście, jest związane z poprzednimi i następującymi wyrazami i zdaniami. Ważnym jest, aby zrozumieć, w jaki sposób jest związane z resztą tekstu.

Nauczanie Biblii w całościWierzymy, że całe Pismo Święte jest nieomylnym Słowem Bożym, które tworzy jedność i nie zaprzecza sobie. Ważnym jest, aby zrozumieć przesłanie całej Biblii, by móc rozumieć konkretny tekst we wła-ściwy sposób. Tekst, który badamy, nigdy nie może być sprzeczny z resztą Biblii.

Informacje dotyczące tła historycznego i kulturowegoDodatkowe informacje dotyczące tła histo-rycznego i kulturowego są często pomoc-ne, ale nie są konieczne do zrozumienia tekstu. Dobrze jest posiadać wiarygodny

Martwa natura z Biblią, Vincent van Gogh, 1885, Van Gogh Museum Amsterdam (Stichting Vincent van Gogh)

13

Aug

usti

nus

podręcznik lub słownik, który daje te informacje a także atlas biblijny. Jednak wiele publikacji (książki, Internet) na ten temat jest spekulacyjnych, niewiarygod-nych i nie pomaga lub nawet prowadzi w złym kierunku.

4. Argumenty broniące interpretacjiTeksty Biblii zostają interpretowane i zastosowane na różne sposoby. Dlatego ważnym jest, abyś miał dobre i jasne argumenty broniące twojej interpretacji. Nie jest pomocnym, tylko powtarzanie opinii innych, należy rozumieć argumenty dla swej opinii. Nie jest pomocnym twierdzić „Moim zdaniem tekst znaczy…”, lecz raczej powinieneś podać jasne (obiek-tywne) argumenty, dlaczego uważasz, że takie jest znaczenie tekstu. Jeżeli masz argumenty na swoją interpretację, lepiej ją rozumiesz.

5. Tekst ma tylko jedno znaczenieKażdy tekst ma normalnie tylko jedno znaczenie, chociaż zastosowań może być więcej. Komunikacja ma tylko sens, jeśli jest jednoznaczna i można zrozumieć znaczenie. Nie jest możliwym, że tekst ma jednocześnie dwa przeciwne znaczenia. Np. nie jest możliwym, że Biblia naucza jednocześnie wiecznej predestynacji oraz wolnej woli człowieka w sprawie zbawie-nia. Istnieją teksty, które mają podwójne znaczenie, jak np. w sytuacji gry słów, ironii itp. Jednak wtedy dodatkowe znaczenie jest częścią znaczenia.Każdy raz, kiedy apostołowie wyjaśniają tekst ze Starego Testamentu, podkreślają, że tekst ma tylko jedno znaczenie (por. np. 1 Kor. 5,9; Gal. 3,16; Mt. 5,21).

6. Gatunek literackiBiblia napisana została w różnych gatun-kach literackich, jak np. narracja (opo-wieść), poezja, literatura mądrościowa, proroctwa, list, lub literatura apokalip-

tyczna. Wszystko jest Słowem Bożym i naucza nas (2 Tym. 3,16). Musimy mieć świadomość, w jakim gatunku literackim napisany jest dany tekst, tylko wtedy możemy rozumieć go we właściwy sposób. Prawda Boża zostaje różnymi sposobami przekazana w opowieściach, w tekstach prorockich czy w poezji.Przypowieści są radami, nie są obietnica-mi, które zawsze się spełniają. Np. Przyp. 10:4 nie oznacza, że leniwy nigdy nie będzie bogatym.Narracja opowiada to, co się działo, ale nie jest tylko neutralnym przekazaniem faktów. Każdy, kto odpowiada coś, wybiera to, co opowiada, a co nie, opowiadając z pewnej perspektywy itd. Opowieść w Biblii nie oznacza, że to, co zostało odpowie-dziane jest dobre i godne naśladowania, często Biblia opowiada o grzesznym zachowaniu człowieka i tego konsekwen-cjach. Biblia np. nie uczy, że ofiara Jefty była dobra (Sę 11), tak samo jak Jn. 2,10 nie oznacza, że pijaństwo jest dobre. Gatunki literackie w Biblii pokazują podobieństwa do gatunków literackich w literaturze pozabiblijnej, ale należy mieć świadomość, że też istnieją różnice.

7. Tło historyczne i kulturoweBiblia została napisana w innej kulturze i w innym okresie historycznym. Aspekty historyczne, geograficzne i polityczne mają znaczenie dla sytuacji autora lub pierwszych słuchaczy i dlatego też dla naszej interpretacji.Aby rozumieć pewne teksty potrzebu-jemy więcej informacji, które czasami znajdujemy w innych miejscach Biblii. Np. czytając o święcie Paschy w Nowym Testamencie, należy szukać znaczenia i tła tego święta w Starym Testamencie. Aby lepiej zrozumieć 40-dniowy pobyt Jezusa na pustyni (Mat. 4), pomocna jest znajomość faktów i znaczenia 40-letniej wędrówki Izraela po pustyni.

14

Aug

usti

nus

Czasami wiedza pozabiblijna (historia, archeologia, tło kulturowe) pomoże nam lepiej zrozumieć, ale nigdy nie może mieć decydującego znaczenia w interpretacji. Można rozumieć Biblię bez wiedzy pozabi-blijnej.Ważnym też jest, aby rozumieć w któ-rym momencie historii zbawienia to, co opisane, ma miejsce. Potrzebne nam są informacje, które podaje sama Biblia. Np. nie można zrozumieć sądu nad narodami w księgach prorockich, jeśli nic nie wiemy o historii Izraela związanej z tymi narodami, o czym czytamy w innych miejscach Biblii. Dla dobrej interpretacji znaczenie ma nasza wiedza o tym, że prorok Amos prorokował przed wygnaniem babilońskim a prorok Ageusz prorokował po powrocie z wygnania. Wiedząc, jak wyglądało i funkcjonowało oczekiwanie Mesjasza w Izraelu, można zrozumieć, dlaczego Izrael reagował w taki a nie inny sposób na Jana Chrzciciela i Jezusa.

Rozumiejąc różnice miedzy miastami Koryntem a Filipią, lepiej rozumie się listy Apostoła Pawła do zborów w tych miastach. Tak samo pomocna jest podstawowa znajomość topografii i geografii ziem wymienianych w Biblii. Jeśli Biblia pisze o górach wokół Jeruzalem, należy pamiętać, że to nie są góry Tatry, lecz raczej pagórki (do ok. 900 m n.p.m.). Temat ten jest bardziej obszernie wyja-śniony na naszej stronie internetowej.

8. KontekstIstotne w interpretacji jest badanie i uwzględnianie kontekstu literackiego. Bez kontekstu wyraz lub zdanie może mieć różne znaczenia, ale w swoim konkretnym kontekście otrzymuje swoje konkretne znaczenie (o tym więcej w tekście o stu-dium słów, który można znaleźć na stronie internetowej).

Dlatego należy każdy tekst czytać w jego kontekście: zdanie, akapit, rozdział lub część księgi, cała księga, cała Biblia. Wiele błędów w interpretacji powstaje w związku z tym, że czytelnik wyrwał dany tekst z kontekstu, i nadał w ten sposób znaczenie, które mu pasowało. Przy czytaniu należy pamiętać, że podział na wersety, akapity i rozdziały nie jest oryginalny, lecz powstał dopiero w śre-dniowieczu. Tekst podzielony jest nieraz w niewłaściwy sposób.

9. Aprobacja lub opis Zwróć uwagę na to, czy tekst aprobuje czy-ny opisane czy nie. Biblia opisuje, jak Jakub oszukał swego brata i ojca (I Mj. 27,19. 24), ale nie twierdzi, że to było dobre. Tekst opisuje, jak Rahab kłamała, aby chronić szpiegów (Joz. 2,4-6), ale nie twierdzi, że można kłamać w takich sytuacjach. Biblia jasno uczy, co jest dobre a co nie, ale musimy dobrze czytać i rozróżniać opisy od ocen.

10. Niebezpieczeństwo generalizowaniaNależy być ostrożnym, aby nie genera-lizować, co Biblii mówi, czyli stosować konkretny tekst do konkretnej sytuacji w sposób, jaki nam pasuje, ale niekoniecznie jest zgodny z jego przesłaniem. Zbyt często zdarza się, że ktoś bierze tekst z Biblii i bez dalszego zastanawiania się stosuje go do konkretnej sytuacji. Np. ostre słowa Jezusa skierowane do faryzeuszów (np. Mt. 23,27-28) zostają zastosowane do przywódców w Kościele dzisiaj, sugerując przez to, że wszyscy są jak faryzeusze. Należy jednak pamiętać, że fary-zeusze byli nienawróconymi, a zastosowanie bezpośrednio tych słów Jezusa do wszystkich przywódców sugeruje, że są nienawrócony-mi. Nie jest to przesłanie tekstu. Kontekst wyjaśnia konkretne znaczenie tekstu. Zastosowanie bez dalszego badania znaczenia, oznacza złamanie podstawowych

15

Aug

usti

nus

zasad interpretacji. W ten sposób Biblia może wszystko powiedzieć, co nam pasuje, ale jest to niewłaściwe i niepoważne traktowanie Słowa Bożego, które w wielu przypadkach zniekształca przesłanie Biblii.

11. Czytanie w kontekście kościelnymMimo współczesnego indywidualizmu, który niestety też wkroczył do kościołów, Bóg stworzył człowieka tak, że potrzebuje relacji z innymi. Biblia wyraźnie naucza, że każdy wierzący powinien być aktyw-nym członkiem konkretnego, lokalnego kościoła/zboru, będąc lokalnym wyrazem Ciała Chrystusa. To implikuje też, że zawsze czytamy Pismo Święte w kontek-ście kościelnym. Pychą jest uważać, że nie potrzebujemy Kościoła, aby rozumieć Biblię we właściwy sposób. Historia Ko-ścioła daje wiele przykładów ludzi i grup, którzy odłączyli się od kościoła i doszli do niewłaściwej interpretacji, skutkiem tego było fałszywe nauczanie oraz powstanie różnych sekt. Czytanie w kontekście kościelnym chroni przed fałszywą inter-pretacją oraz niebiblijnym fundamenta-lizmem. Ochrania przed interpretacją, jaką można często spotkać w zborach, na zasadzie: „Ja myślę, że tekst oznacza to,” lub: „ja wnioskuje dla siebie…” itp. Biblia nie ma innego znaczenia dla poszczegól-nych osób, przesłanie Biblii jest wyraźne i jednoznaczne. Oznacza to też, że czytamy pod nadzorem pastorów, starszych i nauczycieli, których Bóg dał Kościołowi i bez których kościół nie może funkcjonować poprawnie (Rz. 12,7; Ef. 4,11-18), co oczywiście też nie oznacza, że nie można nigdy krytykować pastorów, gdyż nie są nieomylni.

12. ModlitwaStudiowanie Biblii nie jest studiowaniem jakiejkolwiek innej książki. To Słowo Boże i studiowanie go jest sprawą duchową. Tak, jak Psalmista prosił o to, aby Duch

Święty otworzył mu oczy, tak i my powin-niśmy o to prosić (Ps. 119,18). Nienawró-cona osoba nie jest w stanie zrozumieć spraw duchowych, jeśli Duch Święty nie otworzy oczu i serca (1 Kor. 2,14).Dlatego regularna modlitwa powinna być częścią procesu interpretowania. Często kiedy walczymy z trudnym tekstem, Duch Święty sam otwiera nam oczy, abyśmy rozumieli.Towarzyszy temu życie w świętości. Pro-blemem w Koryncie było, że Koryntianie nie traktowali świętości poważne, dlatego Apostoł Paweł traktował ich jak dzieci, ponieważ nie byli w stanie tego rozumieć (1 Kor. 3,1-3). Te podstawowe zasady są pomocne i fundamentalne. Należy mieć świadomość ich powagi, zanim zaczniemy w praktyczny i konkretny sposób studiować i interpreto-wać Pismo Święte.

Aug

usti

nus

Augustinus

List do Efezjan 4,11-16

11 On ustanowił jednych apostołami, drugich

prorokami, innych ewangelistami, a innych pasterzami

i nauczycielami, 12 aby przygotować świętych do dzieła

posługiwania, do budowania ciała Chrystusowego, 13

aż dojdziemy wszyscy do jedności wiary i poznania

Syna Bożego, do męskiej doskonałości, i dorośniemy do

wymiarów pełni Chrystusowej, 14 abyśmy już nie byli

dziećmi, miotanymi i unoszonymi lada wiatrem nauki

przez oszustwo ludzkie i przez podstęp, prowadzący

na bezdroża błędu, 15 lecz abyśmy, będąc szczerymi

w miłości, wzrastali pod każdym względem w niego,

który jest Głową, w Chrystusa, 16 z którego całe ciało

spojone i związane przez wszystkie wzajemnie się

zasilające stawy, według zgodnego z przeznaczeniem

działania każdego poszczególnego członka, rośnie i

buduje siebie samo w miłości.