ATELYE: ELEKTRİK-ELEKTRONİK ÖLÇME · Web viewBu durumda birinci yük çalıştığı halde C2...
Transcript of ATELYE: ELEKTRİK-ELEKTRONİK ÖLÇME · Web viewBu durumda birinci yük çalıştığı halde C2...
ATELYE: ENDÜSTRİYEL KONTROL ve ARIZA ANALİZİ İŞ YAPRAĞI NO: 12
DİYAK’ IN AVOMETRE İLE SAĞLAMLIK KONTROLÜDENEYİN AMACI : Diyak’ ın AVOmetre ile sağlamlık kontrolünü yapmak ve uçlarını bulmak.TEORİK BİLGİLER : Diyak iki adet zener diyodun (Örneğin 33 voltluk) birbirine ters olarak paralel (ya da seri) bağlanmasıyla oluşan elektronik devre elemanıdır. Kırılma gerilimi her iki yönde eşit olup, çoğunlukla triyaklı devrelerde tetikleme amacıyla kullanılırlar.Ölçü aleti ohm kademesine (veya —-)— kademesine) alınır. Ölçü aletinin probları diyak uçlarına değdirilir. Bu durumda yüksek direnç görülür. Yani ölçü aleti değer göstermez. Uçlar değiştirildiğinde aynı durum oluşur. Diyak' ın devrede kullanımı sırasında yönü farketmez. Piyasada bulunan diyaklardan bazıları BR100, DB3, MPT32 'dir
DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:
DENEYDE KULLANILAN ALETLER:1-Diyak2-AVOmetre
DENEYİN YAPILIŞI :1- Ölçeceğiniz diyak’ ın ayaklarını 1 ve 2 olarak isimlendiriniz.2- AVOmetreyi Ohm konumuna (ya da kademesine) alınız.3- Tabloyu dolduracak şekilde ayakları karşılıklı ölçünüz, tabloya kaydediniz.
GÖZLEM TABLOSU :
SORULAR :
1- Ölçüm sonucuna göre diyak’ ın A2-A1 uçlarını nasıl bulursunuz?2- Diyak’ ın eşik geriliminin kaç volt olduğunu nasıl ölçersiniz?3- Doğrultma amacıyla diyak kullanmak mümkün müdür?
CEVAPLAR :
İŞİN ADI: Diyak’ ın Avometre ile Sağlamlık Testi ÖĞRENCİNİN:Adı :Soyadı:Sınıfı :No :
İşe Başlama:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..İşi Bitirme:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..
DEĞERLENDİRME Atelye Öğretmeni
İş Alış. Biçim. Süre İşlemler Top. Rakamla Yazıyla30 30 20 20 100
ATELYE: ENDÜSTRİYEL KONTROL ve ARIZA ANALİZİ İŞ YAPRAĞI NO: 13
DİYAK İLE ÇALIŞAN FLÂŞÖR DEVRESİ UYGULAMASIDENEYİN AMACI : Diyak ile çalışan devreleri kurup çalıştırmak ve bu konuda bilgi ve beceri kazanmak.
DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:
DENEYDE KULLANILAN ALETLER:1-Bread Board2-AVOmetre3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar
DEVRENİN ÇALIŞMASI : Flaşör devresinde C kondansatörü 1 K’lık direnç üzerinden şarj olur. C kondansatörü uçlarındaki gerilim 32 Volt olduğunda diyak iletken olur LED yanar. D1 diyodu negatif gerilimlere karşı korumak için konulmuştur. LED’ in yanma süresi 1 K’ lık direncin ve kondansatörün değeri değiştirilerek ayarlanabilir.
DENEYİN YAPILIŞI :1- AVOmetre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.2- Devreyi Bread board üzerine monte ediniz.3- Devreye enerji veriniz.4- Led’ in durumunu gözlemleyiniz.
SORULAR :
1-Diyak’ ı tanımlayınız.2-Diyak hangi gerilim değerleri arasında iletime geçer?3-Diyaklar nerelerde kullanılırlar?
CEVAPLAR :
İŞİN ADI: Diyak ile Çalışan Flaşör DevreÖĞRENCİNİN:Adı :Soyadı:Sınıfı :No :
İşe Başlama:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..İşi Bitirme:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..
DEĞERLENDİRME Atelye Öğretmeni
İş Alış. Biçim. Süre İşlemler Top. Rakamla Yazıyla30 30 20 20 100
220V5 HZ
D1
1N4004
R1
1K
D2
DIAC
C11000nF
R2330R
D4LED-YELLOW
ATELYE: ENDÜSTRİYEL KONTROL ve ARIZA ANALİZİ İŞ YAPRAĞI NO: 14
DİYAK İLE YAPILAN OSİLATÖR DEVRESİ UYGULAMASIDENEYİN AMACI : Diyak ile yapılan osilatör devresini incelemek.TEORİK BİLGİLER : Diyak kısaca iki yönlü tetikleme elemanıdır. Birbirine ters yönde seri bağlanmış iki adet 33 V zener diyota eşdeğer elemandır. 33 V a kadar üzerinden akım geçirmez. Uçlarındaki gerilim 33 V’ un üzerine çıktığında iletken olur. Diyaklar bu özelliğinden dolayı triyak ve tristörlerin tetiklenmesinde bu elemanların geytlerine seri olarak bağlanır.DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:
DENEYDE KULLANILAN ALETLER:1-Bread Board2-AVOmetre3-Güç kaynağı4-Osilaskop5-Devre Şemasında belirtilen elemanlar
DEVRENİN ÇALIŞMASI : S1 anahtarı kapatıldığında C1 kondansatörü P1 üzerinden şarj olmaya başlar. C1 uçlarındaki gerilim diyak ateşleme gerilimine ulaştığı anda diyak iletken olur. C1 kondansatörü diyak üzerinden deşarj olmaya başlar. Deşarj anında C1 uçlarındaki gerilim diyak ateşleme geriliminin % 75'ine düşünce diyak yalıtkan olur. C1 kondansatörü yeniden şarj olmaya başlar ve aynı olaylar tekrarlanır.DENEYİN YAPILIŞI :1-AVO metre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.2-Devreyi Bread Board üzerine kurunuz.3-Osilaskobu Ç1-Şase arasına bağlayınız.4-Potansiyometreyi maksimum konumuna alıp Ç1(Diyak Girişi)-Şase arasındaki sinyali gözleyiniz.5-Potansiyometreyi minimum konumuna alıp Ç1(Diyak Girişi)-Şase arasındaki sinyali gözleyiniz.6-Osilaskobu Ç2 (Diyak Çıkışı)-Şase arasına bağlayınız.7-Potansiyometrenin maksimum ve minimum konumları için Ç2(Diyak Çıkışı)-Şase arasındaki sinyali gözleyiniz.8-Ölçüm tablosundaki ölçümleri yapınız.GÖZLEM TABLOSU :
SORULAR :1-C1 açık devre olursa Ç1 ve Ç2 çıkışlarındaki dalga şekilleri nasıl olur?2- C1 kısa devre olursa Ç1 ve Ç2 çıkışlarındaki dalga şekilleri nasıl olur?
CEVAPLAR :
İŞİN ADI: Diyak ile Yapılan Osilatör DevresiÖĞRENCİNİN:Adı :Soyadı:Sınıfı :No :
İşe Başlama:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..İşi Bitirme:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..
DEĞERLENDİRME Atelye Öğretmeni
İş Alış. Biçim. Süre İşlemler Top. Rakamla Yazıyla30 30 20 20 100
BAT112V
S1
SW-SPST
D1DIAC
R11k
A
B
C
D
C1100n
P1
1k
ATELYE: ENDÜSTRİYEL KONTROL ve ARIZA ANALİZİ İŞ YAPRAĞI NO: 15
TRİYAK’IN SAĞLAMLIK KONTROLÜ ve UÇLARININ TESBİTİDENEYİN AMACI : Triyak’ ın AVOmetre ile sağlamlık kontrolünü yapar ve uçlarının bulunmasını bilir.TEORİK BİLGİLER : Triyak iki adet tristörün birbirine ters olarak paralel bağlanmasıyla oluşan elektronik devre elemanıdır. Çift yönlü akım geçirir.
Tablo incelendiğinde Geyt’ e A2 ile aynı polarite de gerilim uygulandığında en iyi verim alınmaktadır. Triyak’ ın iletime geçebilmesi için A2 — A1 arasına DC gerilim uygulandığında geyt ucunun kısa süreli bir kez tetiklenmesi yeterlidir. Triyak ölçümünde Analog ölçü aleti kullanılması tercih edilir. Ölçüm sırasında A2 — A1 arası iki yönlü çok yüksek direnç gösterir. (ölçü aletinin ibresi sapmaz). A ile G arası ise iki yönlü düşük direnç gösterir. Örnek ölçüm tablosu aşağıda verilmiştir.
Tablodaki verilere göre A1 - G arası iki yönlü 150 Ω direnç göstermiştir. Diğer uçlar kendi arasında ölçüldüğünde çok yüksek direnç ölçülmüştür.(Ölçü aleti değer göstermemiştir) Tablodaki ölçüm sonucuna göre değer göstermeyen uçlar dışındaki uç A2’dir. Diğer uçlardan biri A1 ve diğeri G 'dir. Ancak hangisinin A1 ya da G olduğu belli değildir. Bu uçların kesin tespiti kataloglardan ya da ölçü aleti ile deneme yanılma yoluyla bulunur.
Triyak ‘ın salamlık kontrolü: Analog AVOmetre ohm kademesine alınır. Ölçü aletinin bir ucu A2’ye diğer ucu A1’e tutulur. Bu durumda ölçü aleti değer göstermez. Bir an için A2 - G arası kısa devre yapılıp açılır. Ölçü aletinin ibresi sapar. düşük direnç gösterir. Hatta kısa devre gibi olur. ( Eğer Triyak iletime geçmediyse geriye kalan diğer uç A1 olarak kabul edilerek işlem tekrarlanır).Ölçü aleti uçları değiştirilerek A2 - A1’e tekrar tutulur. Ölçü aleti değer göstermez. Bir an için A2 - G arası kısa devre yapılarak açılır. Ölçü aletinin ibresi sapar. Bu durumda triyak iletime geçmiştir. Uçlardan birinin teması kesilip tekrar aynı yere değdirildiğinde triyak’ ın iletkenliği sona erer. Çünkü akım kesilmiştir.
DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:
DENEYDE KULLANILAN ALETLER:1-Triyak ( TIC206, BT134 )2-Analog AVOmetre
DENEYİN YAPILIŞI :
1- Ölçeceğiniz triyak’ ın bacaklarını rasgele numaralandırınız. Şeklini Tablo- 1 ‘in yanına çiziniz.2- Analog AVOmetreyi ohm konumuna (örneğin xl kademesine ) alınız.3- Tablo- 1 ‘i dolduracak şekilde ayakları karşılıklı olarak ölçünüz, tabloya kaydediniz.4- Tablodaki değerlere göre triyakın ayak isimlerini tablonun altına yazınız. (Tabloya göre A2 ucu kesin; diğerlerinden hangisinin G veya A1 olduğu tahminidir)5- Belirlediğiniz ayaklara göre ohmmetrenin eksi probu triyak’ ın A1’ine. (+) probu A2’sine tutunuz. Ohmmetre bir değer göstermeyecektir. A2 ile G arası bir an için kısa devre yapıp, açınız. Triyak iletime geçecek ve ohmmetre uçları kısa devre gibi değer gösterecektir. ( Eğer triyak iletime geçmediyse A1 ile G ters olabilir. A ile G uçlarını değiştiriniz. İşlemi tekrarlayınız. Triyak yine iletime geçmiyor ise tetikleme akımı yetersiz geliyordur. Bu durumda ölçü aletinin pilini yenileyiniz veya ölçü aleti kademesini kontrol ederek xl kademesinde değilse xl kademesine alınız)6- Ohmmetrenin artı probunu A1’ e; eksi probunu A2’ye temas ettirerek. A2 - G arasını kısa süreli kısa devre yapınız. Triyak’ ın iletime geçtiğini görünüz.
GÖZLEM TABLOSU :
Tablo- 1
SORULAR :
1- AC gerilimde kullanılan triyak yerine tristör takılırsa devre nasıl etkilenir?2- Doğrultma devresinde kullanılan tristör yerine triyak kullanılırsa devre nasıl etkilenir?3- Sağlamlık kontrolü sırasında ölçmekte olduğunuz sağlam eleman tek yönlü tetikleniyorsa yorumunuz nasıl olur?4- Tristör ile triyak arasındaki farklar nelerdir?5- Triyak uçlarına AC gerilim uygulandığında geyt ucunu bir kez tetiklemek yeterlimidir? Neden?
CEVAPLAR :
İŞİN ADI: Triyak’ ın Sağlamlık Testi ve Uçlarının Tespiti DeneyiÖĞRENCİNİN:Adı :Soyadı:Sınıfı :No :
İşe Başlama:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..İşi Bitirme:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..
DEĞERLENDİRME Atelye Öğretmeni
İş Alış. Biçim. Süre İşlemler Top. Rakamla Yazıyla30 30 20 20 100
ATELYE: ENDÜSTRİYEL KONTROL ve ARIZA ANALİZİ İŞ YAPRAĞI NO: 16
TRİYAK’ IN DC GEYT GERİLİMİ İLE TETİKLENMESİ
DENEYİN AMACI : Triyak’ ın DC geyt gerilimi ile tetiklenmesini incelemek. TEORİK BİLGİLER : Triyakların DC geyt gerilimi ile tetiklenmesi, AC gerilimde çalışan yükün; DC gerilimle kumanda edileceği yerlerde kullanılır.DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:
DENEYDE KULLANILAN ALETLER:1-Bread Board2-AVOmetre3-Güç Kaynağı4-Devre Şemasında belirtilen elemanlar
DEVRENİN ÇALIŞMASI : S1 anahtarı açıkken geyt tetiklemesi alamayan triyak, yalıtkandır. S1 anahtarı kapatıldığında G-A1 arasından akan geyt akımı, triyağı AC’ nin her iki alternansının başında iletken yapar. Bu durumda hem triyaktan hemde yükten bir akım geçişi olur. S1 anahtarı açıldığında ise ilk alternansın hemen sonunda triyak kesime gider. DC güç kaynağı ters çevrildiğinde de triyak aynı çalışma özelliği gösterir.
DENEYİN YAPILIŞI :1- AVOmetre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.2- Devreyi Bread board üzerine monte ediniz.3- Devreye enerji uygulayarak S1 anahtarını kapatınız. Bu anda lambanın yandığını gözleyiniz.4-S1 anahtarını açınız. Lambanın söndüğünü gözleyiniz.5- DC güç kaynağı uçlarını ters çevirip aynı işlemleri tekrarlayınız. Sonuçların aynı olduğunu gözleyiniz.6- Sonuçları gözlem tablosuna yazınız.
GÖZLEM TABLOSU :
SORULAR :1-Triyak yerine tristör takıldığında lamba neden sönük yanar?2-G-A1 arası kısa devre edilirse triyak iletken olur mu?3-R1 kısa devre olursa ne olur?4-S1 anahtarı yerine hangi elemanlar bağlanabilir?
CEVAPLAR :
İŞİN ADI: Triyak’ ın DC Geyt Gerilimi İle Tetiklenmesi ÖĞRENCİNİN:Adı :Soyadı:Sınıfı :No :
İşe Başlama:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..İşi Bitirme:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..
DEĞERLENDİRME Atelye Öğretmeni
İş Alış. Biçim. Süre İşlemler Top. Rakamla Yazıyla30 30 20 20 100
ATELYE: ENDÜSTRİYEL KONTROL ve ARIZA ANALİZİ İŞ YAPRAĞI NO: 17
220 V
100 W LAMBA
220V
R23k3
R1
150R
S1
SW-SPST
12 v TRİYAKL4008L6
S1 A2-Ş G-ŞAçık ACV DCV
Kapalı ACV DCV
TRİYAK’ IN AC GEYT GERİLİMİ İLE R DİRENCİ ÜZERİNDEN TETİKLENMESİ
DENEYİN AMACI : Triyak’ ın AC geyt gerilimi ile R direnci üzerinden tetiklenmesini incelemek. TEORİK BİLGİLER : Bu yöntem Triyakların AC geyt gerilimi ile doğrudan açma/kapama anahtarı olarak kullanıldığı yerlerde tercih edilir.DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:
DENEYDE KULLANILAN ALETLER:1-Bread Board2-AVOmetre3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar
DEVRENİN ÇALIŞMASI : S1 anahtarı açık olduğu sürece geyt polarması alamayan triyak, yalıtkandır. S1 anahtarı kapatıldığında triyağın geytine pozitif alternanslarda pozitif, negatif alternanslarda ise negatif gerilim gelecek ve triyak iletken olacaktır. Bu her iki alternansta da akım geçecek ve yük çalışacaktır.
DENEYİN YAPILIŞI :1- AVOmetre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.2- Devreyi Bread board üzerine monte ediniz.3- Devreye enerji uygulayarak S1 anahtarını kapatınız. Bu anda lambanın yandığını gözleyiniz.4-S1 anahtarını açınız. Lambanın söndüğünü gözleyiniz.5-DC güç kaynağı uçlarını ters çevirip aynı işlemleri tekrarlayınız. Sonuçların aynı olduğunu gözleyiniz.5- Sonuçları gözlem tablosuna yazınız.
GÖZLEM TABLOSU :
SORULAR :1-R direnci kısa devre edilirse ne olur?2-R direnci açık devre edilirse ne olur?3-R direncine seri bir diyot bağlanırsa lambanın parlaklığında bir değişme olur mu?4-S1 anahtarı kapalı iken yük kısa devre edilirse ne olur?
CEVAPLAR :
İŞİN ADI: Triyağın AC Geyt Gerilimi ile R Direnci Üzerinden Tetiklenmesi ÖĞRENCİNİN:Adı :Soyadı:Sınıfı :No :
İşe Başlama:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..İşi Bitirme:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..
DEĞERLENDİRME Atelye Öğretmeni
İş Alış. Biçim. Süre İşlemler Top. Rakamla Yazıyla30 30 20 20 100
ATELYE: ENDÜSTRİYEL KONTROL ve ARIZA ANALİZİ İŞ YAPRAĞI NO: 18
TRIYAK
BT136
R200R
S1SW-SPST
LAMBA
220V
220 V50 HZ
S1 A2-Ş G-ŞAçık ACV ACV
Kapalı ACV ACV
TRİYAK’ IN DİYAK İLE TETİKLENMESİ
DENEYİN AMACI : Triyak’ ın diyak ile tetiklenmesini incelemek. TEORİK BİLGİLER : Triyağın diyak ile tetiklenmesi ekonomik olması, basit olması ve kararlı çalışması nedeniyle en yaygın kullanılan tetikleme yöntemidir. Diyağın ateşleme geriliminin yüksek olması nedeniyle geniş faz açısıyla güç kontrolü yapılabilir.DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:
DENEYDE KULLANILAN ALETLER:1-Bread Board2-AVOmetre3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar 4-Osilaskop
DEVRENİN ÇALIŞMASI : Devreye enerji uygulandığında triyak uçlarında değeri pozitif veya negatif maksimuma doğru yükselen bir gerilim görülür. Ancak C1 kondansatörü boş olduğundan dolayı diyak yalıtkandır ve geyt tetiklenmez. Bu yüzden tiryak ve yükten akım geçmez. C1 kondansatörü R1 ve P1 üzerinden şarj olur. Uçlarındaki gerilim, diyak ateşleme gerilimine ulaştığında diyak, dolayısıyla geyt tetiklemesi alan triyak iletken olur. Triyak ve yük üzerinden geçen akım yükün çalışmasını sağlar. Alternansın sonunda triyak kesime gider. İkinci alternansta C1 ter yönde şarj olur. Yukarıda anlatılan olaylar tekrarlanır. Potansiyometrenin konumu değiştirilerek C1 uçlarındaki gerilimin diyak ateşleme gerilimine çıkma süresi ayarlanabilir. Bu şekilde triyaktan akım geçme süresi değiştirilerek yük kontrolü sağlanır.DENEYİN YAPILIŞI :1- AVOmetre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.2- Devreyi Bread board üzerine monte ediniz.3- Devreye enerji uygulayarak S1 anahtarını kapatınız. Bu anda lambanın yandığını gözleyiniz.4- P1 potansiyometresinin konumunu değiştiriniz. Lamba parlaklığındaki değişimi gözleyiniz.5- Sonuçları gözlem tablosuna yazınız.
GÖZLEM TABLOSU :
SORULAR :1-C1 kondansatörü kısa devre olursa lamba yanar mı? Neden?2-C1 kondansatörü açık devre olursa lamba yanar mı? Neden?3-R2 direnci açık devre olursa lamba yanar mı? Neden?4-S1 anahtarına seri bir diyot bağlanırsa lambanın parlaklığı değişir mi? Neden?CEVAPLAR :
İŞİN ADI: Triyağın Diyak İle TetiklenmesiÖĞRENCİNİN:Adı :Soyadı:Sınıfı :No :
İşe Başlama:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..İşi Bitirme:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..
DEĞERLENDİRME Atelye Öğretmeni
İş Alış. Biçim. Süre İşlemler Top. Rakamla Yazıyla30 30 20 20 100
ATELYE: ENDÜSTRİYEL KONTROL ve ARIZA ANALİZİ İŞ YAPRAĞI NO: 19
220 V50 HZ
LAMBA220V
S1SW-SPST
R12k2
P1500k
TRİYAKBT137
C10,1u/400V
DIYAK
S1 A2-Ş G-ŞAçık ACV ACV
Kapalı ACV ACV
TRİYAK İLE LAMBA KARARTMA DEVRESİ
DENEYİN AMACI : Triyak ile lâmba karartma devresini çizme ve uygulama bilgi ve becerisini kazanmak.DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:
DENEYDE KULLANILAN ALETLER:1-Bread Board2-AVOmetre3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar
DEVRENİN ÇALIŞMASI : Triyak ile yapılan lâmba karartma (Dimmer) devresi, lâmbanın parlaklığını kontrol eder. Alternatif akımın pozitif ve negatif palslerinin düşey olarak kıyılması, dolayısıyla alternatif akımın etkin değerinin değiştirilmesiyle kontrol işlemi yapılır.P1 potansiyometresi ayarlanarak lâmbanın parlaklığı azaltılır veya çoğaltılır. Potansiyometrenin en küçük direnç değerinde lâmba parlak yanar, en büyük direnç değerinde lâmba söner.
DENEYİN YAPILIŞI :1. Devre elemanlarının sağlamlık kontrolünü yapınız.2. Bread - Board üzerine devreyi kurunuz.3. Devrenin doğruluğunu kontrol ediniz.4. Öğretmeniniz denetiminde devreye enerji veriniz. 5. P1 potansiyometresini en küçük ve en büyük direnç değerine ayarlayarak, lâmbanın parlaklığının değiştiğini gözleyiniz.6. Potansiyometrenin en büyük, orta ve en küçük direnç değerlerinde A noktasındaki gerilim değerini, alternatif akım voltmetresi ile ölçünüz.7. Lâmba parlak durumda iken triyak uçlarındaki gerilimi ölçünüz.8. Lâmba sönük durumda iken triyak uçlarındaki gerilimi ölçünüz.9. Enerjiyi keserek devreyi dikkatlice sökünüz.10. Bu temrine ait soruları cevaplandırınız.
SORULAR :1. Devredeki lâmba açık devre (Kopuk) ise triyak iletime geçer mi? Nedenini açıklayınız.2. Diyak kısa devre olursa, devrenin çalışmasını nasıl etkiler? 3. Lâmba karartma devresinin nerelerde ve hangi tip lâmbalarda kullanıldığını yazınız.
CEVAPLAR :
İŞİN ADI: Triyak ile Lamba Karartma DevresiÖĞRENCİNİN:Adı :Soyadı:Sınıfı :No :
İşe Başlama:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..İşi Bitirme:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..
DEĞERLENDİRME Atelye Öğretmeni
İş Alış. Biçim. Süre İşlemler Top. Rakamla Yazıyla30 30 20 20 100
ATELYE: ENDÜSTRİYEL KONTROL ve ARIZA ANALİZİ İŞ YAPRAĞI NO: 20
220 V50 HZ
LAMBA220V
TRIYAK
BT136
R
5k6
DIYAK
C0,1uF
54%P
250k
TRİYAK İLE LAMBA KARARTMA DEVRESİ (İKİ AYRI LAMBALI)
DENEYİN AMACI : Lamba karartma devresini incelemek. TEORİK BİLGİLER : Lamba karartma devreleri, diyaklar yardımı ile faz kaydırma prensibinden yararlanılarak düzenlenen devrelerdir. Bu devreler tiyatro, sinema, düğün salonu ve evlerde kullanılabilir. İki ayrı lamba veya lamba gurubunu kontrol edebilir. Devrede kullanılan triyak, yükün çekeceği akıma göre seçilir.DENEY BAĞLANTI ŞEMASI:
DENEYDE KULLANILAN ALETLER:1-Bread Board2-AVOmetre3-Devre Şemasında belirtilen elemanlar DEVRENİN ÇALIŞMASI : Devreye enerji uygulandığında her iki kondansatör de boş olduğundan triyakların her ikisi de kesimdedir. Kondansatörler R1 direnci ve P1 potansiyometresi üzerinden şarj olmaya başlar. Potansiyometrenin orta ucunun bulunduğu konuma, kondansatörlerden hangisi yakın ise o kondansatör daha çabuk şarj olur. Potansiyometrenin orta ucunun bulunduğu konuma C1 kondansatörünün yakın olduğunu kabul edelim. Bu durumda C1, R1 ve P1 potansiyometresi üzerinden daha çabuk şarj olur. Uçlarındaki gerilim + alternansın başında diyak ateşleme gerilimine ulaşacağından, D1 diyağı iletken olur. Th1 triyağı alternansın başında iletime gider. Bu durumda birinci yük çalıştığı halde C2 kondansatörü uçlarındaki gerilim diyak ateşleme gerilimine ulaşmadığı için ikinci yük çalışmaz. Alternansın sonuna doğru C2 kondansatörü de şarj olur, uçlarındaki gerilim diyak ateşleme gerilimine ulaştığından D2 diyağı ve Th2 triyağı iletken olur. Böylece ikinci yük de çalışır. Birinci yükten uzun süreli akım geçeceği için lamba parlak yanar. İkinci yükten ise alternansın sonuna doğru akım geçmeye başlayacağından geçen akımın efektif değeri küçük olur. Bu nedenle lamba sönük yanar. Alternans sonunda her iki triyak da yalıtkan olur. Başlayan yeni alternansta aynı olaylar C1 ve C2 ters yönde şarj olacak şekilde tekrarlanır. Potansiyometre ters yönde çevrildiğinde C1' in şarj süresi uzayıp C2' nin şarj süresi kısalacağı için yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı ikinci lamba parlak birinci lamba sönük yanar.DENEYİN YAPILIŞI :1-AVO metre ile devre elemanlarının sağlamlığını kontrol ediniz.2-Devreyi Bread Board üzerine kurunuz.3-Devreye enerji uygulayıp, lambaların parlaklığını gözleyiniz.4-Potansiyometreyi saat ibresi yönünde çeviriniz. Lambaların parlaklığını gözleyiniz.5-Potansiyometreyi saat ibresinin tersi yönünde çeviriniz. Lambaların parlaklığını gözleyiniz.SORULAR :1-C1 kondansatörü kısa devre olursa devre nasıl çalışır?2-C1 kondansatörü kısa devre olursa devre nasıl çalışır?3-Diyaklar kısa devre olursa devre nasıl çalışır?4-Devredeki triyakların yerine tristör bağlanırsa devre nasıl çalışır?CEVAPLAR :
İŞİN ADI: Triyak ile Lamba Karartma DevresiÖĞRENCİNİN:Adı :Soyadı:Sınıfı :No :
İşe Başlama:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..İşi Bitirme:Tarih:…/…/200..Saati:… Süre:…..
DEĞERLENDİRME Atelye Öğretmeni
İş Alış. Biçim. Süre İşlemler Top. Rakamla Yazıyla30 30 20 20 100
51%
P1500k R3
33R
R2
33R
D1
DIAC
D2
DIAC
C1100nF
C2100nF
R127k
TH2BT137
TH1BT137
L1220V
L2220V
220 V50 HZ