Asirem Amazigh N°3

53
SIR EM MAZIP ASIREM AMAZIGH BULLETIN DES ETUDIANTS BERBERISTES DE TAMESNA NUMERO 3 MAI 2013 TASPUNT N IMEZRAW IMAZIPZRITEN N TMESNA UTTUN WIS 3 MAYYU 2963 A . . .

Transcript of Asirem Amazigh N°3

Page 1: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 1/53

SIR EMMAZIP

ASIREM AMAZIGH BULLETIN

DES ETUDIANTSBERBERISTES DE TAMESNA

NUMERO 3MAI 2013

TASPUNT N IMEZRAW

IMAZIPZRITEN N TMESNA

UTTUN WIS 3 MAYYU 2963

A

. .

.

Page 2: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 2/53

UGZIL

INFED

AMAGRAD

IQARI<EN N TMESMUNIN$ LMEPRAWI D UXEYYA> D LMAJIDI#$ Asafar LIHI

SEGΣED-TT FUS-NWEM X BUΣEYYAC$ Andic IDIR 

IS AS-IGA YUWEN WASS I TME>>UT$ Asafu UB|AHIM

I?URAN N TEKRI> MGAL (MDM)$ Brahim AYT LALID

TAFUGLA N BILMAWEN$ Zayna AYT YASIN

ADIWENNI

ADIWENNI D MASSA Malika MAOTUB

ADIWENNI D UNA?UR YUBA

ASEFRU

IZIN?ER N YIMAL$ Siman BU|AS

IME>>I$ Tazra BAJJI

TAKESNA N USIFE< AMEGGARU$ Dihya A:DADIG DA ISAWAL IFESTI$ Vafa A:UDI

AHAYKUTEN$ L;u AZERGI

TAZELPA N TMAZIPT$ Dris KMADU

TAQESSULT N YIRINEN$ Yidir BENOEDDI

UOLI N TLELLI$ Yufa A>RAMU

TAPUFI$ Asafu UB|AHIM

:LA SU$ Asafar LIHI

TANFUST

AYYUR D TAFUYT$ Yidir BENOEDDI

AHE||AR PES AHE||AR$ Masin AGNAWAMEZRUY

Tageldit n Tmesna$ Cuεayeb :LIFIICENGA

Hicam LOALAWI$ ageldun aorab g tmurt n yimazipen#

Oezzddin LOIRAQI$ cle; ac jay ddir hna !

TIMSE<SA

TIMSE<SA SEG PUR MASIN D YIDIR 

TASENSELKIMT

TISURIFIN TIMEZWURA$ Oddi AFERSIG

TIRAM

TIRAM N USIREM$ Tidukla IMAZIPEN

TIMNA<IN

TIMNA<IN$ Zakareyya CAWQI

AMEZGUN

TUQLATIN N UZRA$ Mu;a APAZAF

IZUMAL

MU:END OEBDLKRIM$ AGELDUN AMAZIP$ Yidir BENOEDDI

MULUD MOEMMRI$ AMUSNAW AMAZIP$ Dris KMADU

TAMACAHUT

TIN UMDAN$ Masin AGNAW

 

Taseqqamut n tirra:  Asafar LIHI; Masin AGNAW; Yi dir BEN O EDDI 

Taguri g usebter:  Mehdi ACTUK; Yasin AY T O EDDI 

UGZIL

8

29

14

15

46

47

19

20

21

23

27

36

37

51

17

3

5

7

32

42

12

13

25

26

34

35

44

45

49

50

Page 3: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 3/53

INFED

Seg lli ayed nesmatter u..un-a nzizdeg-t maka ur ap-u==intsnat ixxan$ tapuri d tpensa$ ad as-nessker ugzil$ nagel-t g tizi

idun nemga$ 15 dujanbir# Tuwey tpuri g tesdawit d tpensa jaj

Umussu n Twada taseqqamut n tirra# Nessarem g yimepriyen

d tmepriyin-nnep ad ap-ssurfen#

Yuwes Yidir BENOEDDI d Mehdi ACTUK$ imesla, imay-

nuten n tseqqamut n tirra$ g usmummey d useddref n yigel

n wu..un-a$ da asen-nessirim abpas nesnimmer-ten kigan pef 

ibeddi idnep beddan#

G wu..tun-a nessawey-awen-d sin yimsawalen$ amezwaru d

massa Malika Meo.ub$ ulettmas n Upewwap ^ d wis sin d

Yuba$ ana/ur amazip n Sus# G tesga n usefru$ qqad teprim

mraw n yi,risen$ s,is imeggura akwen-na== ad ten-tesnirmem

idd kku/ n yimezwura ad awen-ten-d-nesnil# Arun-ten akw

tmedyazin$ snat g Usammer nep an/ul ugmi, d snat g Arrif#

Yat tsuta tatrart n tmedyazin# Siman d Tazra d Dihya d Vafaassapen-nnsent$ perat isefra-nnsent !

G uyenna g nekkes tak\unikt n Usafar LIHI$ mi ne,meo ad

kwen-tessusem$ nerza-awen-d imagraden n uspan d uswingem

pef Umussu Amazip d tnekra tamezwarut g AYT BUOEYYAC

d Bilmawen ittekkan ku aseggwas g mayed igan adpar#

Amaynu g wu..un-a kku/t n tpemrin nped tirubrikin# TipmertICENGA g ttaffam icenga n yidles d ufgan imazipen# Tipmert

TIMSE<SA awen-d-ismuttur Masin d Yidir# Tipmert TIRAM

 N USIREM awen-d-tesnili massa Tidukla# Ur nettettu

TASENSELKIMT-NNEP seg pur mass Oeddi Afersig#

TIMNA<IN$ nitenti$ ismatter-tent$ isnil-tent$ Fundir CAWQI#

Iqqima-ap-d ad awen-nessirem tapuri ipudan nessuter digun ad

ap-d-taznem isnipisen d yi,risen-nnun s tenkult-agi%

asirem.amazighe@gmail .com

.

Page 4: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 4/53

3

 AMAGRAD

IQARI<EN N TMESMUNIN$ LMEPRAWI

D UXEYYA> D LMAJIDI#

Azwel-nnep ur ilfin1 awed yan g

wudmawen diges nebder# Ku yan

digsen pures tiktiwin pef ittnap ar 

ikkat ad pemrent yili-asent wuddur ameqwran# Meqqar kkan isaffen

pbanin inger tektiwin n ku yan$ ur 

illi umussu nep akabar ur irin

adabu# ka pures medden$ ka pures

iqari,en^ g tyira unna ten-ismanen

ayed t-inn-ittgulun d umennup

akeswat win iqari,en ayed iga#

Unna pur llan medden ur issin

abrid s iqari,en idd is yuwe, tama

i mu;ul#

Kigan d tektiwin d tfugliwin ayed

illan pur Udabu d upref 2 

yime\\ukiyen^ ku yan isfugel$ ikes

tinnes# Adabu$ netta$ pures iplifen3$

tipiwanin akw d tmezgidiwin# Unna

s iseksew digsen ar ittfi..i^ imkiddap

n Allah g leqwuran$ kun fa yakun$

igan g tutlayt n yi;erga% ab\a

ka,abra#

G uyenna yapulen tifugliwin d tekti-

win n upref$ s yikaba\en d

tmesmunin-nnes$ da ittawes udabu

nep Ssaoudeyya unna asen-inmalan#

Tamesmunt ME||UK N

YIDELSEN$ g iba, Lmajidi ar tessudus agdud MAWAZIN$ da

d-ttagem iqari,en g te\misin4 

i==aren adabu nep gant tinnes#

Tamesmunt n Tepri s Leqwran d

Ssunna n Lmeprawi g Murakec$

awed nettat$ da d-ttagem ardula g

yimedwan n uííit\ul d lgayez n

Ssaoudeyya d Lekwit# Arryal amel-

lal ur da as-d-ittekka Me\\uk$ usin-tt iwehhabiyen#

Lamrik d-ikkan anemri$ amm wa g

llant tmesmunin timazipin tura$ g

tizwuri ar ttnada idrimen da d

dinn# Da ttpima taf-ten g uplif n

yidles teqqim tesmutter-ten pur 

yimeltap$ ig d-tessafep ammud n

yisefra ig tesfugel i, n Yennayer#

Ku tikkelt d winnes$ teddu ;idranallig tapul da ttame/ taggazt6 takka

Asafar LIHI

1

2

3

4

5

6

7

Accuser

Peuple

Ministères

Ste commerciale

BourseSecrétariat

Générale

Page 5: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 5/53

4

tmarit talmatut n unaba, # Ur 

nettettu ad nessektiy nwis pes

LAMRIK hilli g tmesmunin

timazipin ayed tt-ittam/en# Taggazin

uwin-tent akw tmesmunin n yivufi-

yen d Landalus# (/er umup ntmesmunin$ pur tella taggazt$

d-issafepuneplaf Le;bib CCUBANI)#

Timesmunin ur igin tin Umexzen d

Yixwanjiyen d Yimazipen gant tin

Uzelma,# Tiyiriwin-a g kkrekren

ikaba\en-nnsen g tesdawit d be\\a-

nnes ruran talgunt s yiger n Yizer-

fan n Ufgan# Kkan-asen-d yidrimen

Amexzen d tmesmunin n be\\a$

maka ur asen-gin iqari,en tipwerdin

s wulawen d unezgum n medden#

Ittyarra Ssasi g tfernin iggall-tent

L;errif#

Ikaba\en d tmesmunin n Udabu d

yixwanjiyen ayed imahlen10 adwal s

yiqari,en# Mridd i Umexzen$ tizwuri

n useggwas n 2011$ tella dpi tili/ri

pur ayt Ccix YASIN# Amussu

Amazip mi ur d-iqqimi g

¶tpemsa-nnes· pes AMA<AL

AMAZIP# Ur akw yamu mayed

awal aya! Min apmis-nnes agensan$

illa pur Líijidi$ pes netta$ kra,

ipmisen d sin yisemlen# Aya s

uredla min ad nessi,en i,risen ssufu-

pen ixwanjiyen ku tamrilt ku ass gtpemsa tanamurt# Illa Hisíris$ itteka

umelyun n yimepri g wass$ da itten-

gigi, s tirra taxwanjit d temxezniyt#

Imek ttegga tpemsa ad tili pur 

winna pur ur llin iqari,en@

Ad nupul s tmesmunin n Ayt Tmira#

Dinna g akw um/en wi tipiwanin

da digsent zzruyen taggazt i

tmesmunin-nnsen# Ipuda ad nek amedya11 s Tseqqamut n Usmuynu

Azrawan ittyassnen g tesdawit s

’mune,,amat ttejdid ..ulabi’#

Taseqqamut-a ar ttame/$ tsal$ g

Yimtepren taggazt n tpiwant yume/

Líijidi# Ddu key ur yufin abrid s

idrimen s tsemmectaged amussu-nnek 

ini-asen ha-t Amexzen ayed tgam !Ayt tmira-llip mi igra Umexzen men-

piwt n Lmeo.i BUMLI g Ujda$ kkan-

nn simraw n useggwas g ubniq$

ffpen-d ha-t gan labas# Ku yan

digsen d usenfar 12 d-yufa pures#

Aredla n yisenfaren vkant-ten

tmesmunin$ ka yufad ti;una$ ka

tinmel$ ka ..wakes# S uzegzel$ ffpen

akw anemri nep asen-yuf wass-a

i,gam# Mayed issujed Umussu

Amazip i yinekraf-nnes$ :AMID

UO<UC$ Mes.afa USAYA @ Nep

imepnasen n Umussu iffep-asen-d

nitni umerret$ imepnasen n tidet

zeoma !! Unna asen-isenmen a,u

zund asen-ifra$ d mek fran ur gin

imepnasen### nnican allap aglagliy#

 Nleqqey i tmesmunin n ayt tmira d

..rabec izeggwapen d yat tmesmunt

tamazipt$ ur idd is nra ad nisin

mayed akw tteggent s yiqari,en

maka nra ad nisin nwis llan iqari,en#

D yixwanjiyen$ ur i;mil Udabu$ ufan

/arsen abrid s talupt13# Da ttyab-

 bayen wulawen ig da ttinniyed

imepnasen da ttettren amm lemoarif idd sin warryalen af ad nn-umun g

tmeskanit flant-a g Tmesna nped

Imeknasen !

8

9

10

11

12

13

Gouvernement

Élections

Travailler

Exemple

Projet

Formation

Page 6: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 6/53

5

 AMAGRAD

Ass n 26 zi Ktuber, ruḥeɣ akidaṭṭaṣ n yimeddukar-nneɣ ɣar AytBuɛeyyac ḥima ad ncac degubeddi ɣa iraɣa Umussu n 20furar s wektay n tiniɣi n wanagArifi Kamal Lḥessani, min ẓṛiɣdeg umezwaru aṭṭaṣ n Rmex-azniya d Simi ibedden z dat i

 yimeɣnasen n 20 Furar d wagdudi tuɣa ireḥgen u itmaranay d ɣarubeddi-nni ...

zegga isennta ubeddi, ad tsentaticri ɣar tendect mani inderKamal, d Simi ad hwan s marra

min ɛermen d tadusi n taqsuḥi dwawar aɛeffan x yiwdan, min

iqqimen jar tiṭṭawin-inu, ijj ntḥenjirt d tamẓyant ɣars 10issgusa tuffa ixef-nnes degwammas n tazriwin dtiɣuyyawin, war tufi min ɣa teggzdat teẓaṛ ayt bab n tendint-nnes tetten aɛmud zi Simi dRemxazniya ..

Min ẓṛin tt-tiṭṭawin-inu, tanyaiḥenjaren imeẓyanen id yussin

mgal i Simi, tuɣa kessin aẓṛuccaten inni iccaten aytmatsen ...manaya it icc aneɣ ijj n ussitimdeg warraw amaynu id ɣa assen,zemmar ad irin d nitni min xef issiwel Mulay Muḥend innan «qad yass ijj n warraw ad ayi-ifhem »

Ahjam-a iggin Remxazniya yussd zeg iwardeyyen s nnej ... zitamawast ugensu i xef itbeddaniɣ iseggur Fuɛad ɛali lhimma,dix, Fuɛad d min ɣars iqqnenttxsen ad sbedden iwdan war

sfugglin ca s wektay n KamalLḥessani, am cexmi umi ten-ɣin

Andic IDIR

SEGΣED-TT FUS-NWEM X BUΣEYYAC

Page 7: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 7/53

6

ad as ɛawden ad tenɣen ditungint n waydud, qa nanna acmara texsed ad tenɣed anag ditwarat nniḍen raḥ ttut ...Rmexzen amenni ixes ad igg rux,maca hayhay, ...

Ayt Buɛeyyac, nitni ssnen mliḥmaɣar rmexzen iḥeggar iten,ihejjem d xafsen d tudrin-nnsen,

ssnen belli ina xafsen d-ihjmenruxa d inni id ihejmen ula xef inuba-nnsen deg issgusa n 1958 /1959 d 1984 ...

Snen, iwdan waxxa tbeddarenimucan-nnsen ( Ufqir, Lbeṣri,Lhimma ... ) waxxa ra d ijeǧiten (Muḥemmed V, Ḥassan II,Muḥemmed VI ... ) tanfust ni nuqabu tteɣima lebda d ict, ufuɣ nmanaya aqet deg ufus n ict tam-murt d tadimuqraṭiṭ war ǧi ca jar

 yifassen n ina id idareɣ nec ..

zeg ijj n uɣezdis nneden, ntaff ikabaren isertanen n Meṛṛuk niɣra d timsmunin d yimussuten n20 n furar, axmi war d asen-ttarianeɣmis i min itemsaren g AytBuɛyyac, manaya min arennyendi tiqqest n teyyita itettenimeɣnasen n Ayt Buɛyyac ...

manaya itegg ijj n ufiru aked ikab-aren a marra n rmexzen dtmesmunin-a .. min itejjan taycitn Tayduda Tarrifit ad teɛqeb, utɛeqbed nican aked ibanduten ntayduda-nneɣ, ɛawed aṭṭaṣ n inniixezzaren min itemsaren deg AytBuɛyyac qqaren-ac qa inecraf isertanen n Buɛyyac war ǧi udfenɣa reḥbes x ca n hajet nedden,

maca x yibanduten n Arrif,danita axmi rmexzen itarra d xinni iksin ibanduten s reḥbusa ...

tigwdi n Rmexzen zeg ibandutenn Tayduda tban, qa umi ksin iban-duten n Tayduda di Buɛyyac,Rmexzen isekk d yicekkamen-nnes, dest, ɣar Midar maḥend adxezaren ma ksin ca n ubandu malla, ...

u di rweqt nni tuɣa amussu ni dinMidar arezzun x yibanduten warten-ufin minzi tuɣa war ǧin ...

Ruxa ijj n wakud nneɣni, ijj nuɣnas nniden, ittraj aneɣ ... abridɣar Tirelli n waydud Arifi ...imar-nneɣ iccur s yizumal ntilelli d usgerwal ... Arrif ad iqqimlbda igeɛed waxxa mɛujjden dxafs ruruf n yiɛdawen-nnes .

Page 8: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 8/53

7

 AMAGRAD

IS AS-IGA YUWEN WASS I TME>>UT

08 Maṛs g ku aseggwas, da isfuglu umaḍals umata ass n tmeṭṭut, yan wass igan tajm-

ilt i tmeṭṭut γif twuriwin nna da tesskar.08 Maṛs g useggwas n 1908, iga ass gnekrent twetmin n Nyuyurek g tmurt nMarikan, g twada nna g usint asentel “Ileǧigen d uγrum” nna g nnant bibiw(s.o.s) i uzemmuzder d usselku n yizerfann twetmin g twuri. S tεeẓẓit-nnsentrurant-d uddur i tmeṭṭut g umaḍal.Tawada n twetmin n Marikan yuǧa-d assag ittumu umata n tmesmunin yusinanezwum n tmeṭṭut, g usxiter n id mma,maka wahli n yiseqsiten ayed ur ta yufinabrid s asidd, ẓund, matta wuddur dmatta wass illan γur temγart tamaziγtisulen yusin asentel n “tmara d usselku”? Is as-iqḍa yan wass i tmeṭṭut iganaḥemmar n txamt tamaziγt? Is as-iga yan

wass i tmeṭṭut nna iččan tamara gwagensu ula beṛṛa? Agensu g usemγur n yicirran d twuri jaj n taddart, beṛṛa gtwuri g yigran, takessa, azeddam d wahlin twuriwin nna iγal umata idd γas ireg-zen ayed issnen ad aγen tanbaṭ-nnaγ.Maka ad ur nettu uddur as-tka tγermatamaziγt i tmeṭṭut, tekka xef iγef n tenbaṭ(Dihya, Tinhinan), tanezbayt (Σeǧu Muḥ,

Faḍma n Sumar) d watig n usemγur-nnesaxatar iga-t arraw-nnes, ar nettini ugma,

uletma; (uletma: ulet + mma= tin mma),(ugma: ug + mma= win mma).G tmizar n wabuḍ n Meṛṛuk nna ur tann-igula uratsa (réseau) n yizerfan ntmeṭṭut, tsul temγart tamaziγt da tetti-dir gar tudert, tudert g ur illi yisem ntejmilt i tmeṭṭut, tudert nna g ur illiumya n mayed d-yuwey “wakudamaynu”, ula “tamurt n yizerfan n

ufgan”, tudert nna mi ur nufi xes isem n“umerret n Sizif”. Seg mayed tneqqertafuyt ar aγlay, tamara d tqweryantayed tettirir tesfift n wussan afella n yiγuliden d yidraren nna g mmuten Yimazi γen iẓẓlen Arumey, tiwetmin d warrawn Yimaziγen-lliγ isswan akal s yidammen-nnsen, ur asen-d-yaγ gumur-nnsen γas imeṭṭi d yiqecmiren gur nnin ad ddren yimudar.G wass-ddeγ ameqwran, da nettazen yat tebrat i unna g illa ka n wul ittebbin,ka n tasa ittemmectagen, ad raren imikn yiẓri-nnsen s tγemrin nna ittyattun gumezruy d yizerfan. Seg wansa-a danettasey aγuyyi i akw mayed igan tames-munt, tuddsa g umaḍal ad awsent tamγ

art tamaziγt g tmara d usselku nna miiṭṭef udabu algamu.Ad qqneγ amagrad-inu s yan wawal gnessemγur tameṭṭut tamaziγt, tanem-mirt i id mma aγ-issuḍeḍen idels dtutlayt tamaziγt, atigen n timmuzγa, idmma nna iswan tamara dlent s xub marad nidir. Burzemt ay id mma! Isul mayedakwent-igan afrag, isul mayed akwent-

issnen atig, tarwa-nnkent tgula-nnayedda tertamt.

Ḥasan UBRAHIM

“Wanna iran yiri-k, amm mma-nnek ur illi.” Inzi Amaziγ.

Page 9: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 9/53

8

 ADIWENNI 

Entretien exclusif avec Malika Matoub

Présidente de la Fondation Matoub Lounès

- Azul fellam a Malika, pouvez-vous

vous présenter en quelques mots ànos lecteurs ?

J’ai fais mes études à Tizi-Ouzou et puis

 je me suis inscrite à l’Université d’Alger

à Ben-Aknoun. Je suis juriste de forma-

on et j’ai du abandonner mes études

suite à la blessure d’Octobre 1988 de

Lounès. Après sa libéraon en octobre1994, il s’est exilé en France pour se

protéger. Le devoir m’a poussé à le

rejoindre en janvier 1995. Je me suis

consacrée enèrement à mon frère

pour l’assister dans sa douleur et gérer

son travail durant deux ans et demi.

Pendant cee période difficile, nous

sommes retournés ensemble en Algé-

rie, une seule fois, pour y enterrer

notre père. Après son assassinat, je me

suis invese dans la Fondaon qui

porte son nom et que je préside jusqu’

à aujourd’hui. Cee Fondaon a été

créée le 9 octobre 1998 et son siègeest situé dans sa demeure, dans son

village natal de Taourirt-Moussa en

Kabylie. A Paris, nous avons créé une

antenne de cee Fondaon sous

forme d’associaon qui a pour but de

promouvoir son œuvre arsque et

son combat pour la reconnaissance

identaire amazighe et bien évidem-ment faire toute la lumière sur son

assassinat.

- D’après vous, qui avait intérêt à

liquider Lounés ?

Ils sont plusieurs, il le disait lui-même.

« Je me bats contre un monstre à deuxtêtes, le pouvoir et les islamistes ». Le

« Pouvoir » a tenté à plusieurs reprises

de le faire taire : interdicon de radio,

de télévision, de journaux etc… .

Souvenez-vous de l’aentat dont il a

été vicme le 8 octobre 1988, au

moment où il distribuait un tract qui

soutenait les insurgés et qui dénonçait

les aeintes graves aux droits Humains

(viols, tortures, arrestaons arbitrai-

Malika MATOUB : « Nous sommes à la cinquième édition du concours

de poésie Lounès MATOUB et il n’ya pas de présence Marocaine à ce jour. »

Page 10: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 10/53

9

res), suite au soulèvement populaire

d’Alger et à la répression sanglante qui

a suivi ce ras-le-bol des algériens

contre la dictature du par unique.

Lounès était l’homme à abare. Ses

propos dans ses textes étaient dan-

gereux pour un système qui n’accepte

que son unique voix. Lounès gênait ce

pouvoir et par son engagement indé-

fecble pour la reconnaissance de la

langue et de l’identé amazighe, il était

de plus en plus dérangeant. Les islam-

istes radicaux sont loin d’être écartés

de tout soupçon.

En ce qui nous concerne, nous demand-ons une véritable enquête qui doit

être menée par l’instuon judiciaire

algérienne, loin des considéraons

parsanes et qui déterminera les

auteurs du crime et ses circonstances.

En réacon à la condamnaon des

deux assassins présumés de Lounés,Malik Medjnoun et Mahieddine Chen-

oui, en détenon prévenve depuis

plus de 11 ans, la Fondaon Matoub

LOUNES a rendue public un communi-

qué dont voici un extrait : « …ne sem-

blent viser qu'à détourner le fleuve qui

mène à connaître la vérité sur

l'assassinat de Lounès Matoub, cetassassinat à connotaon polique qui

n'a pas livré tous ses secrets ». Pouvez-

vous nous éclairer là-dessus ?

Les deux présumés ont été jugés sans

qu’il y eut lecture des chefs

d’inculpaon ni désignaon de la

vicme. Nous nous sommes même

demandé, ma mère et moi, ce que

nous faisions là. Ce qui s’est passé le 18

 juillet 2011, au tribunal de Tizi

Ouzou, est une mascarade. Cela con-

firme une fois de plus ce que nous

avions appréhendé depuis le début:

ce procès est une cauon à un juge-

ment polique du « Pouvoir et de ses

relais » en 1998 quelques minutesaprès le lâche assassinat de Lounès,

sans enquête ni experse, sans

aucune audion des témoins ni

reconstuon sérieuse des faits, sans

aucun aveu des accusés ; en fait

aucun lien avec l’affaire qui nous con-

cerne.

Un procès de cee importance a

duré deux heures, une heure

d’audion des présumés et une

heure de plaidoirie. C’est loin d’être

un procès juste et équitable ; nous

avons eu à faire à une jusce

archaïque, paresseuse et expédive.

Le procès auquel nous avions assisté

est à la hauteur de l’enquête qui a été

menée. Cela n’avait rien d’un procès

criminel. Aucune règle de procédure

n’a été respectée ; la famille MATOUB

s’est rerée en précisant que le nom

de Lounès ne doit pas être prononcé.

Le Président l’a constaté et a con-firmé que ce n’étais pas le procès des

assassins présumés de MATOUB mais

Page 11: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 11/53

10

le procès de MEDJNOUN et CHEN-

OUI.

- Revenons à la Fondaon MATOUB

LOUNES : dans quel type d’acvités

pouvez-vous vous invesr avec le

ssu associaf amazigh marocain ?

C’est un de mes plus grands souhaits.

Je n’ai eu qu’une seule occasion

d’aller au Maroc en 2000. Le temps

était trop court pour rencontrer les

représentants des associaons mais

 j’espère y retourner pour vous rejoin-

dre et construire ensemble un pontd’amié et de fraternité.

Nous avons beaucoup de projets à

réaliser et à mener ensemble, avec

votre souen et celui de tous les

Imazighens de Tamazgha.

Par manque de communicaon entre

nous, à chaque anniversaire de la

commémoraon de l’assassinat deLounès, nous sommes orphelins de

votre présence et celle de vos

poètes. Nous sommes à la cinquième

édion du concours de poésie

Lounès MATOUB et il n’ya pas de

présence Marocaine à ce jour. Nous

comptons réaliser un documentaire

qui sera accompagné du concertunique de Lounès, filmé dans son

intégralité au Zénith de Paris en

 janvier 1995. Pour le documentaire,

la pare ficon sur l’assassinat est la

pare la plus dure à mere en

œuvre, il est peut-être queson de

votre hospitalité pour réaliser ce film

dans le cas où le pouvoir algérien

serait hosle à ce projet. Les moyens

techniques sont beaucoup plus adap-

tés au Maroc qu’en Algérie.

En dehors de cela, toute iniave

sera la bienvenue pour sser des

liens entre nous, à condion qu’ils

aillent dans le sens du combat qu’a

cmené mon frère.

- Tamazight est désormais officielle

au Maroc, quelle appréciaon faites-

vous de cee décision ?

C’est de cee manière que j’ai com-

mencé mon livre, Lounès MATOUBmon frère, je me réveillais d’un rêve

magnifique et toute la populaon ne

parlait que de celà. Notre langue

TAMAZIGHT était enfin décrétée

naonale et officielle dans notre

pays. C’était le plus beau jour de ma

vie. Cee joie, je la partageais avec

mon frère qui était lui aussi, ivre de joie. Mais le rêve ne fût que de

courte durée et quand je me suis

réveillée, la réalité était tout autre ;

c’était un nuage de désillusion au

dessus de la Kabylie. Le combat con-

nue depuis, au présent. Je suis fière

comme des centaines de Kabyles que

ce rêve ait vu le jour au Maroc et qu’il

puisse servir de locomove en Algé-

rie et dans toute Tamazgha.

C’est un grand réconfort. Je

Page 12: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 12/53

11

m’associe avec ma mère et la Fonda-

on Lounès MATOUB pour venir inau-

gurer une école 100% amazighe, ce

serait le plus beau cadeau qu’on

puisse faire à celle qui a consacrée

ses 85 ans d’existence à cee cause si

chère à Lounès et à nous tous.

- De son vivant Le Rebelle dénonçait

la guerre algèro-marocaine durant

laquelle Imazighen s’entretuèrent.

Quelle idée Lounès se faisait-il des

Amazighs du Maroc ?

Je ne peux pas malheureusementrépondre à sa place aujourd’hui,

mais ce qui est sure, Tamazight

officielle au Maroc, l’accompagnera

dignement dans son repos éternel.

C’est plus fort que la triste guerre

qu’ont créée nos dirigeants. Lounès a

fait l’armée à la fronère algéro-

marocaine, il a été révolté par cequ’on nous imposait. Poète et chan-

teur écorché vif durant toute sa vie, il

a laissé exprimer ses idées et son

cœur dans une chanson qu’il a int-

ulé « A MMI AZIZEN » dans laquelle il

pleure ce déchirement imposé entre

frères pour des intérêts qui ne les con-

cernaient pas. Son plus grand souhaitétait - et le reste- d’unir tous les peu-

ples amazighs pour vivre en harmo-

nie avec tous les autres peuples du

monde quelque soit leur couleur ou

leur religion. Les guerres, de tout

temps, ont été iniées par des

hommes stupides et n’ont eu pour

seul but que de cliver des peuples

frères ; c’est pour cela qu’il n’aimait

pas les guerres, surtout celle qui

nous a été imposée.

Merci de nous avoir accordé cet

entreen. Un dernier mot pour les

lectrices et les lecteurs du bullen

ASIREM AMAZIGH ?

Mon fils s’appelle Assirem et ma fille

Lahna, il faut répondre à la mort par

la vie, il faut connuer notre engage-ment et notre déterminaon à défen-

dre et promouvoir notre identé

d’une manière pacifique, enseigner à

nos enfants les valeurs et les rich-

esses de notre identé pour que

leurs mémoires ne fanent pas.

L’école, comme disait Lounès, c’est la

base de la vie, si cee base est saine,tout le reste n’est que bénéfice. La

deuxième école, c’est celle de la vie,

c’est celle que tout parent transmet

naturellement à sa progéniture,

grâce aux coutumes et à l’héritage de

nos aïeux. Nous sommes Amazighs,

fiers et heureux de l’être, c’est à tout

à chacun d’honorer, de préserver etde perpétuer notre identé.

Merci à tous vos lectrices et lecteurs,

 je vous envie pour ce que vous êtes.

Thanmirt,

Entreen réalisé par : Asafar LIHI

Page 13: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 13/53

12

 ASEFRU 

IZIN?ER N YIMAL

Ay isefra ay imattagen

Ay asidd n yiberdan ungalen

Ay asafar n yitersen1

A tafrara2 n yipeblan

Ufip digun imepnasen

Iran ad d-irar tilelli yucckan

Ufip digun idammen

Ur illin g ufgan3

Ay isefra tgam ixamen

Iperman ibeddan

Mmpin digun ile==igen

Ipbula n waman

Aswingem n yinelliten

Ur npin s yinemdan

Ig ugellid Yugerten

Masinisa d TinhinanAd digun zedpep ay idlisen

Ad ur i-raren d arsan

Siman BU|AS

Blessures

Aube

Homme

1

2

3

Imtepren

12/02/2960

Page 14: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 14/53

13

 ASEFRU 

IME>>I1

Iffep-d yime..i azurar 

Allen n umsed rar !

Iswa azpip n umexxar 2

As-yukren addar 

Iffurre; wul n umazdar 

Iger-ap ddaw u,ar 

Isemyaccka-ap g tmizar 

G ur pures adpar 

Agellid, iga-t bu wamar 

Ikref-ap s ugatu axatar 

Ime..i ay amazip ime..i

Tunepwul aya g tegmid$ ime..i

Imeddulla, ayt gar lufa !

Gan-ap akw amm tin Uo,uc

d Usaya

Inekraf ayt toe//it mi ssekta-

 ben tala

Arraw n zzaxt d Tmazpa

Ssgerwen yimazipen s umata

Tazra BAJJI

1

2

3

4

Objectif 

Balle

Ruse

Larme

Voleur

1

2

3

45

Agadir

20/07/2958

 Nek d key apef bubban

a/a/a

Ujin s yipir tamara

Awettas3-nnsen tapensa

Ad kkin i tmentilt tasga

Imenba,en da ttapen

tacamma4

Xedmen tixidas5 g tirra

Ime..i ay amazip ime..i

Tunepwul aya teqqimid,

ime..i

Page 15: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 15/53

14

TANFUST 

AYYUR D TAFUKT

Isares tafekka-nnes γef yan yiselli,ar ittnaγ d yiḍeṣ ad as-d-iddu, macaur illi yiḍeṣ ittmunen d laẓ, yameẓabrid ur tt-ikki γes iselliwen, awedaman ur llin, icḥef urgaz izwa, ameras-d-ddan wuggaden ar ten-iswa, igitteddu ig iγwejdem ad iswunfu, llex-

wan ifadden-nnes, imik yinney kra ntizzegzut ig-as uyennaγ tadust1 adizziḍer, kud itteddu tteddu tizzegzutallig ddruγ ayed ur tt-nn-issakel, yan wurti itkaren s yisekwla icelxens mayed usin n ugummu2, tili yattefruxt n tiyyni g teγmert n wurti ;

Yaley Wayyur ičč allig iǧuwen,

iggwez han bu tefruxt ibedd-d γifs,iddu ẓirs itter-as asaruf 3 nwis t-ineγlaẓ, ad iεteq iman hilli ayed ira, inna-as bu wurti : « ur nniγ ad ak-ssurfeγazeggal-nnek γas mek tesskredayenna ak-nniγ », inna-as Wayyur : «waxxa! ini mayed sskareγ », inna-as:« tella γuri yat terbat taderγalt,taḍerḍurt, taḥizunt, takucamt adtt-tawled ssurfeγ-ak! » inna-asWayyur : « ur as-γiyeγ i yillik, qqadi-tesbibb agudiy n yizeggalen imal ».

Iddu Wayyur ar isemmektiy gwawal as-inna , imik tegṛaẓt yuγul s γur bu tefruxt, inna-as : « aweddisemraraγ awal dda i-tennid duzeggal-inu s ddaw wakal afeγ-nn

nwis i-yuf is uwleγ illik », inna-as : «saḥla ! iwa yallah ad nuru igi tawidtameṭṭut-nnek ! ».

Awḍen-nn γur umzemmem iγwejdem Wayyur ar imerrey afus swayeḍ, ur as-nn-teqqim awed yat,ibedda wazzar diges iḥḍer adt-ikcem kra, tekcem-nn yat terbatamm tafukt, tiddi inmen d wawal ntmusnawin, inna-as umγar han

tameṭṭut-nnek, inna-as Wayyur : «fafa-d a yiγef-inu, ad ssaddeγ atafukt kemmin ayed i-yakkan asidd!, maka mani taderγalt taḍerḍurt,taḥizunt, takucamt ? » Trar-as-dtenna-as giγ taderγalt ur da seksiwe γ abla baba d uyenna-nnes, giγtaḍerḍurt ur da sseflideγ s tgumma

n awed yan ula mayed i-isserkuntameẓẓuγt, giγ taḥizunt ur dai-ittawey uḍar-inu s awed yan udγarabla illa diges ibba-nu, giγ takucamtur da ttazneγ afus s uyenna ur iginwinu, ggulliγ ur i-ittawel γes wennami izeddig wul ».

Yanef imi Wayyur yuγul-t-idusidd, teggall-as ttegga tinnes dumawas-nnes5 ard tt-asin s isemḍalneγ t-usin, Idder Wayyur d Tafukttesmun-ten taḍfi d tayri salen.

Idir BENOEDDI

1

2

3

4

5

Force

Fruit

Pardon

Acte

Assistant

Page 16: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 16/53

4

TANFUST 

AHEṚṚAR ΓES AHEṚṚAR

Assnaṭ, yusey talgunt1 iggafey i

tergwa s talalt. Ssuddan yitran igennassidden akal, ssεecqen iẓri . Tajjajt gufus, aḍar i ubrid . Ur da isseflid γes ilebzim n yidukan-nnes d ushubb n yiydan, alebzimen n miclan-nnesrrẓan ifesti idlan adγar. Makaammecteg-nnsen da as-isnili aẓawand-issemγin aswunfu i yiman-nnes,

amenγer da as-isseflid yiγiy ad issikel γef uẓru ugar, imki aha ar tabḥirt.Kammla igula-nn yagel aqeccab-nnes γef tzemmurt, isnem-d aman s iger.Iger talberrat γef tirrgin ar itteqqelmantur issa. Mraḍa mraḍa inḍu-d yanwawal g wabuḍ n yiger : “ rar aman ameqqen aman! ”Iṭṭukey2 urgaz :”

mayed innan ka !! “, nniγ-ak : ” raraman a meqqen aman! “, ih waxxa,iqqen tireft iger aman s ugemmun yaḍen, yagg-nn talberrat, tceḥḥer !ikkes-tt-d, isemrara-tt iγerγer sinlkisan, iγer-as-d diγ g wabuḍ n yiger :”rar aman a meqqen aman “ iferdeddaiqqen tireft yaγ-nn targwa isafeεiḍemsan i yiγef-nnes, llah inεel-k acciḍan, ig ad isnem aman s agemmunameggaru, inna-as-d s wawal azurar :”sswiγ-t, rar aman i yimmeswi yaḍen” .Da d-isawal ka dindeγ ad isḥiḍer Ṛebbisslamt, ikkes-d aqeccab iγnes-t itelgunt, isers tajjajt mnid-as , igtazwut. Irul-d bexxu-nnaγ3 iwwettalgunt ičč wafa amya γes uzzal,

izeggwaγ, ig-d g uεraq amm tiṭ, kudireggwel imesswi ireggwel bexxuḍaras, ansa g ikkes aḍar isres-t bexxuar timezgida . Ikcem yimesswi iγref s

teflut n tmezgida, ikkumec ammtfiltut n wazzar. Γes inna umezwaruLlahukbar iger iγenduwwa ammias-immut ka, unna d-igra ubrid iqqis-as tinnes, awed yan t-yumen s miittuyassen jaj yiγrem is iga amag-gwad.Iεayen tigemmi-nnes ar ittumum,tinit keyyin sinwussan kraḍ ileqqwef 

iman . Ka ikcem ka iffeγ ar idesttemsamaḥen wudmawen γes uday,inn-as γuri ferru-nnek a Yidir, ur daifelley uzzal γes uzzal, tduyt rnutawda ikkan ḍarak, ad ak-iniγ mamek,izwar-d uεliz-nnun winu .Tamrilt5 g tusit talgunt s talalt aseydiges a xali Yidir tagust s isemḍal,

ẓẓu-tt g temḍelt mi tennit dak-tessiwid ; nemrara awal.Zrin wussan imkidda tḍemmestlkarṭa, ihezza-tt Yidir s ismḍal, tagustg ufus issarem asafar, dat temḍeltihemhem, tagust inna-as s iselli jbed,iger yiwri-nnes ifeṭṭiwaj s tdusi n titi.Iẓẓa-tt g temḍelt ur iruri taγḍeft6 is

illa uzennar ger tagust d wakal.Iwxxer ig ad tent-ineqqer irdel-t uzen-nar, inn-as εenda-yi εenda-yi iḥkem-iεenda-yi, iqqar g udγar, aheṛṛar γesaheṛṛar.

Masin AGNAW

1

2

3

4

5

6

Houe

Vibrer

Ogre

Sanglots

Heure

Faire attention

Page 17: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 17/53

16

 IΓED N TLELLI, UNGAL AMAYNU N L:USAYEN AZERGI

Masin/Asirem Amazip

G Uwilan n 2012 issafe γ-d umsengal amazi γ Lḥusayen AZERGI ungal-nnes wis sin mi iga g uzwel IΓED N TLELLI. Iga wungal-a yat

ternawt i tsekla tamazi γt g unẓul ugmiḍ iddren iseggwasen-a izrin

tagrawla taseklant d tdelsant, g usefru d wungal ula ikey n ufgan s

tmust-nnes tamazi γt .Lḥusayen AZERGI, yan g yimelta γ n umaris n tmesmunt AFAFA g

fransa, Ame γnas d amyaru d ane γmas g wahli n te γmisin ! Yusey γef waggwa-nnes tirra s tmazi γt , tirra g da swunfun yiman-nnes  γ

ern-d i yingey n tiktiwin d yiswengimen nna ttgannan ime γriten-nnes.IΓED N TLELLI iga azwel ifren Mass Azergi i wungal-nnes da

isawal  γef yan uzamul n ub γas g wakud-lli γ n temharsa tafransist i

Meṛṛuk. Zayd U Ḥmad, Umaxdac, anezbay d u γerbaz n teb γestyugin inekcamen ifransisen g

wakal-nnes. G wungal-a

iccar umyaru amezruy s

tidet-nnes d tsekla s

ibatuten-nnes, yan yiger g  γiyen ad kerzen ayt Usammer 

s dat wahli smi isul aweyan

wungal urta illi  γef Uskwntid wahli d anezbay. Mac

ixes inezbayen ayed illan,

iggut ma γef d ttawin imyuraungalen. Kigan n ime γriyen

n mass Azergi ntan tirra nwungalen-nsen llig  γran IΓED N TLELLI. Ard

nessektay nwis d-issufe γ umyaru yan wungal yaḍenmi iga g uzwel A γrum nyihaqqaren. Nessager-awen g

wu..un d-iddan s yan um-

sawal d u umyaru# Unna

pur llan kan iseqsiten yazen-

ap-ten-d s tenkut n tepmist. 

Page 18: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 18/53

17

 AMEZRUY 

TAGELDIT N TMESNA (1)

Ku Tafrara da d-tettemmlday tafuyt g unqqer ad tsugger γef lmeṛṛuk-aamiriw . Tuγul imelyunen n yisegg- wasen s dart g utrim-a amagar . kutafrara da d-itlal imezdi n yiḍelli g yiγ rem n Seṭṭat . Isem-a yaγulen stmacaḥut inmalan i tin yiγerman uγ

. risen Iγrem n Seṭṭat iga ul n Tmesna d tisirt n yirden-nnes nna d-iggzen g  yigenna dumen abda , taneqqiṭ g tgeldanin n Wakuc. Ixleq-tt Wakuc llig ikka wakal iga war akud. Tga aγerrabu izlan igiman n yiseggwasen. Maka llig ira bab n yigenwan d yikalen ad issudu tudert γef wakal s yan wakud g da

izzwur yiḍ ass amm ugwerram d unel-mad , tafuyt d wayyur amm tudert d lmut , asidd d tillas , anerγi d uqraf. Irrus uγrrabu g taggara g yir n ugaraw aṭlanti inger sin isaffen imyawalen gen seg yan mma d baba. Isaffen-a γzankigan g wakud . Bu Reqrarq d Mm yirbi εen d-iddan g yidγaren ibḍan arnn-ṭṭaren g ugaraw inger Calla d Uzem-

. mur Ansa-a ixatren zedγen-t yizmawen d wuccanen d yiwaγẓeniwen itettan. Laḥ adγar da i umeggwad d umedhac. Adγar-a ittuga-as yisem n Tmesna dart nwad as-t-beddlen sa n tmiḍiwin n useggwas-aya s Ccawya , akal n lxir d.tikki Mgal asmuynu ur da d-itlal γes g 

wansa-agi acγun s yizemzen-nnes ittelen g wuffiren zund ul n umedyaz

 ajahili. Amedyaz ifestan yurmen tamusni d lmut g yat tikkelt, maka qad ifren lmut. Iγrem n Seṭṭat netta aydigen aγerrabu d-ilulan talalit taseg- dant g twusi mraw d sḍis (16). Zwar tga hill taγsert n uswunfu inger snat tewririn tixatarin d yiγbula n waman

as-ittin , teg altu tiγremt n Yiεalawi-  yen d uẓẓun inger Anfa d Merrakec . Diges imeẓlaḍ d yifeqqiren s  yiqeccaben-nnsen iwesεen . Diges iḥerga d tarwa n yinezbayen d.ssaliḥin ARRAW N TMAZГA Nekwni d itlayen , ancucen-nneγ 

gan idlisen nna g ittuyaru wahli n tmucuha d mennaw n tigitin ikkan amezruy. Seg zman llig kkan Imaziγenar ttidiren d yizmawen , ar idsen ttlahan , gan ibaγasen ar ttinigen tudert imkinna ttinigen lmut. Aryaz n txamt g ku tiqbilin ayd igan anbaḍ d unezzarfu d lefqqih d bab n uqwrab;yumez idabuten g ufus-nnes yasey

. anezwum n umata Imki ayd tga Seṭṭat ammas n tisirt n Tmesna, teεreq i yinbaḍen n Ṛum ula winna d-ikecmen Meṛṛuk segugafa d unẓul. Llig d-kecmen waεraben s Tmazγa issuda Σuqba takuba-nnes s yidammen n yimezdaγ imaziγ en. Imkinnaγ aha allig d-baynen Imriniyen beddlen-as isem s Ccawiya

 ad nγen timektit n tgeldit n Tmensa ,. akal g d-nekren Ibureγwaṭiyen

Cuεayeb ḤLIFI

Page 19: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 19/53

18

 Inmezray nna yarun γef tamḥarsa n yimunselmen i Tmazγa ur nnin g

 tirra-nnsen kra n tidet lumen winna  yarun γef Yibureγwaṭiyen. Tkarent tirra-nnsen s tḥellal timellalin d wawal.

 Ilaq ad nbder g inemzrayen-a : Lbakri d benεadra d benḥuqel d bnuxeldun d. bnulxatib d bnubizarε d Nnasiri

 Ṭarif Ben Malik neγ Ṭaif Amteγriy imkinna as-qqaren kra n yidsen igaamezwaru nna isbeddan tagedlittamaziγt n Tmesna. Ittuyassen Umteγ

 riy g tudert-nnes s kraṭ tigitin iẓilen .Tamezwarut netta ayd iddan s Sbenyul

 d 500 n userdas , yuzen-t Musa BnuNusayer aseggwas n 710 ad isugger is γ

 iyen Waεraben ad kecmen tamazirt-a. Yuγul-d inna-as nwis iγiy ad ikcemSbenyul nna mi gan isem n Landalus 8

 n twusa . Ṭarif iga yan umdan akarizmi issen ad isiwel , aryaz n ugari. Yiwes Ṭariq u Zeyyad g tin wasif n Barbat

.allig ixwla imrigen n ucengu Ffir tdewwayt-a ifka-as Musa Bnu  Nusayer ikalen n barbaten , tamektit i

 ukeccum–nnes s Landalus, imkinnatettusemma tegzirt s igjem s yisem nṬarif. Tadewwayt tis snat tga-tt iwes-

 nnes I Maysara Amdeγri isskern tagrawla mgal lamaweyyin aεrabenisselkan Imaziγen. Ar ttakren lamaw-

 eyyin ticirratin n Tmazγa ad gent

timegganin g Damas. Smuttren iserdasen ad nnaγen d lamaweyyin g Tanjis maka ur nn-gulan iswi-nnsen , nγen iserdasen Maysara gren Xalid. Aznati adγar-nnes

 G 739 yaγul Ṭarif s axam-nnes ar  iswengim ar issujad i tdewwayt-nnes tiss kraṭ igan asbedd n tgeldit n Yibureγwaṭiyen g Tmesna. Ikteyayenna as-ijran i Maysara ig tirsal n! uswengem-nnes Llig isman Ṭarif tiqbilin timaziγin g tgeldit–nnes, ar iswengim ad ur yaγ g Mussa Bnu Nusayer d Ṭariq u Zayd. Uriri ad ig amm nitni , intu amennu  γ-nnes d Ccam iγewweγ f umezruy. Issker tageldit tamaynut afella n wakaln Tmesna neb,en diges warraw nTmazγa

(ad ittuse,f er)…

Issaγel-t-id s tmaziγt : Masin Agnaw

Page 20: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 20/53

19

ICENGA

ICENGA$ ILLA AWED UMUTTEL DA

IKKAT S TSUTIWIN

Asafar / Asirem Amazip

Imkiddap purnep llan yizumal ayed purnep llan awed yicenga# G

sin wu..unen imezwura n tespunt-nnun ASIREM AMAZIP nsawel

pef sin yizumal n yidles d tpensa imazipen$ Ssaoid BULIFA d

Lwennas MEOTUB# G wu..un-a nagur-d Dda Lmulud Moemmri i

tepmert n YIZUMAL# Nessker tipmert-a tamaynut mi nga g uzwelICENGA afad dikes nsawal pef yitsen yizan$ igan pur ipfawen-

nnsen aggagen$ imeqqten tamazipt ar kkaten ad zlin anapiz-nnes s

tirra d uqari, d ka n tikkal akw s ugari#

G umur-a amezwaru qqad nsiwel pef sin waggagen iorebe/riten g

Me\\uk$ Hicam LOALAWI d Oezzeddin LOIRAQI#

Hicam LOALAWI$ ageldun aorab g tmurt n Yimazipen#

Seg ur ta iggiz Umussu n 20

furar s tsukt ayed isawal ssi

Hicam pef wansa n tutlayt taorabt

g usbuplu n Me\\uk# Ur nessinzikenni mapef d-yuwey awal$

maka nukez ffir ayennap nwidd

tamazipt as d-iccwu igumas-nnes#

Pes issafep-d Umussu n 20

furar alpu-nnes amezwaru g

issutur$ inger wiye,$ tamzipt tut-

layt tunvibt$ iferdedda-d ugel-

dun n uwerr#G tririt-nnes tamezwarut nepra

g umsawal issawey unepmas

Stifen SMIT %¶ iga usenveb n

tmazipt upul s ,,ahir lbe\ba\i$

is dip tram ad nzelleo

ta\\emmant-nnep@ ·#

Tiririt tis snat tekka-d Fransa$

g yiwen usarag sudsen yimez-

raw ime\\ukiyen pef 20 furar$

inna altu Hicam-ddep nwis ur 

gin yimazipen imezdap inevli

Page 21: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 21/53

20

Oezzddin LOIRAQI$ cle; ac jay ddir hna !

-yen n tferka tamazpant3# Ur 

nettettu ad nessektey imepriyen-

nnep s uburez s isawal bnadem-a

pur i;la Se,,am ig da ittini %¶

 Nek$ aorabe/ri ayed gip ·#

S tidet$ llant tikkal g ittafa ifesti

awennit smi ipey ad ap-ig ad

nini ka n yiwaliwen zund win

Zzerqawi igan awed netta

aorabe/ri amm ssi Hicam turew

Tlubnaniyt# Nessarem i Me\\uk-

nnep talwit !

Rubrique

Printemps arabe : un entretien avec Moulay Hicham. Propos recueillis par

Stephen Smith. Le Débat, n°166, septembre-octobre 2011

Nord africaine

1

2

3

Issepra ucicaw n :afi, LASAD

g tesdawit n tesnajya4 g Tmesna#

 Netta ayed illan $iseggwasen pef 

wiyed$ pef trubba isskaren tafrayt

n yinelmaden izerrin s tesdawit#

Inger iseqsiten yakka %¶ Cle; ulla

Oerbi @ ·# Imessuja nep i,biben

imazipen illan akud-nnap

ffpen-d akw s umata g tesdawi-

yin n be\\a smi$ iga-asen u

Oiraqiy tireft#

Ur nettetu ad nessektey nwis

Oezzddin LOIRAQI yamu g

medden imezwura ur irin ad

ittusker usinag n yidles amazip#

Zikenni nnan$ illa awed umuttel

ar ikkat s tsutiwin# I;la ad

nisin medden$ meqqar mmuten$

ur ap-i;milen# Assapen-nnsen

ad ur ttugen i tsukin ula

inraren-nnep#

4 Médecine

Page 22: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 22/53

21

TIMSEDSA-NNEΓ 

TIMSE<SA-NNEP$ SEG PUR 

MASIN D YIDIR 

.

- WAYEḌ MUCC

Ddan sin yimexxaren, yan imecwi d yan umehyuy, ad akren yat tgemmi ; γlin ẓares s sin ar tekkuren ixencay s uyenna akw ufan. Imik iḍer-as i ymecwi

 yan ufecku yakey bu tgemmi d ka, isiwel s uγuyyi "matta wa?", irar-as-nn yimecwi s usemεiw "myaww", ismutter axenci iddu. Amehyuy, netta, iẓẓay

g twuri-nnes ; kamla ar ismuttur iḍer-as awed netta ufecku, yinn’as-d butgemmi "matta wa?" irar'as "wayyeḍ mucc".

- BBA D UḤRIR

Ar ttmensaw yat tawja, teg tmeṭṭut ad tenker tsennγel aḥrir γef uεban-nnes, teṛmeḍ-t-iḍ i urgaz. Tferdedda s uḥanu iṭfur-tes uryaz-nnes, ig-asenumeẓẓan g yicirran timseḍfert, yaf-nn bba nnes ar tt-itteqqu. Yuγul s γurayetmas inna-asen "wellah ur isennγal kra n yan digun aḥrir itteqqut bba !"

- ABERKANIY

G wakud-lliγ g d-kecmen imunselmen s Meṛṛuk , mnalen yan uberkaniy ,inna-asen nwis d-ilula γur tmeṭṭut–nnes ka. Nnan-as "idd arba ". Inna-asen " uhu ". Nnan-as " heyya tarbat ". Irεeb uberkaniy g ccwiyt-nnsenikcem lislam !

- TIMEGGANIN G L:I++

Illa yan urgaz da ittazzla γef tmeṭṭut-nnes d mma-nnes, ar ismuttur iqariḍen adtent-yawey s lḥaj. lkem-d wakud ddun ar dinnaγ , alin s afella n udrar mi qqarenεarafat ar ttedεun , inna-asen urgaz " γes dεumt ddnub akw illan hat ad mḥun" , inna-as i mma-nnes "matta ddenb axatar nna akw tgid ? " , tenna-as "ya rebbiad i-isamḥ gniγ d Ḥeddu bu teglay llig aγ-izrey bba-nnek". Iseqsa tmeṭṭut-nnestenna-as " gniγ d ccrif bu ukwffa , ad i-issuref mulana" , inna-asent netta "adi-issuref nek d-imunen d tmegganin !

Page 23: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 23/53

22

- UḤDIDDU D BEṬṬU

Ar ittečča yan uḥdiddu imekli d yitsen medden allig fukkan ur ufin mayedasen-ibeṭṭun aksum. Ar ttnaγen d yixataren ad asen-t-bḍun agin, ibḍu

uḥdiddu allig ifukka, inna-asen " is gan kifkif ? " nnan-as "iyyih !", yaseywinnes iccar wiyyaḍ.

- BU YINẒADEN

Tesγa yat tmeṭṭut itsen id kilu n taduṭ γur bu yinẓaden tefru-as ig ides assn wagdez ad as-nn-yawey taduṭ ; taγ-nn adγar ar ttganna laḥ-t. "awi ičča-yibu yinẓaden a midden", ttini s ubanuq tels-as, tenḍu-d yat temγart tawes-sart, tenna-as "ha-t ičča-aγ akw ur idd γas kemmin".

- MAYED TESSKARED G TUDERT-NNEK ?

Yan isbabban i uγyul yan uzreg g yat tesga i ucwari d yiselliwen g tesga yad'en, ar itteddu g ubrid imnili d yan urgaz isbedd-t inna's ahya mattatwuri-ddeγ nna tesskred ixwu-as acwari ibṭu azreg iger yan uqeccur g yattesga d wayyeḍ g tayeḍ, ar itteddu bu uγyul imik yuγul-d ẓirs inna's "Ṛebbiini-yi mayed tesskared g tudert-nnek?" irar-as-d "walu walu", inna's "amerda issufuγ lefhem-nnek ar k-issafeγ, rar-i-d winu!" yasey irar i uγyullefhem-nnes amezwaru.

- TADEWWAYT

Tella yat terbat tameẓẓant , da ttaylal , tman d bba-nnes s ugdez imiḥ zrintama n sSbitar , taf-nn tiwetimin mmutrent ar tteqlent s udbib ad iqccer iwarraw-nnsen ibella , ar ttaylal terbat tra awed nettat ad teddu s γursen , ri

 γ awed nek ad dduγ riγ awed nek ad dduγ , inna-as bba-nnes fest a yellis nleḥram ha-t amm id kem ami da ten-ccwun !

Irura-tent s tirra : Yidir BENΣEDDI d Masin AGNAW

Page 24: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 24/53

23

TASENSELKIMT-NNEΓ 

Tisurifin timezwura n yinagrawen

n wammud s Tmaziγt

Dat unagraw amaynu n Windows, iger unagraw n GNU/LINUXUbuntu, snat tutlayin n tmaziγt. Yiwet iga-as “Berber languages

(Algeria)”, tayeḍ “Berber languages (Morocco)”.

Tiflut taxatart aya nna rẓmen yinagrawen n wammud (Windows

d GNU/LINUX Ubuntu) γef tmaziγt, maka isul ubrid iγwezzif.

Tiflut trẓem maka inef-nnes ayd iẓẓayen, acku urta illi mayd

diges innemran ad tanf.

Oeddi AFERSIG

→ Γef Windows:

Yiwen uḍris anemdaz s tefran-

sist tessker-t Tmesmunt

Afafa, γef wufuγ n unagraw

amaynu n Windows

(Windows 8). G illa yiwen

uxmac n ugdel issusumen;

maka g Tamaziγt talatinit

nukez is ittuyasey “gh” adγar

n “γ”!

→ Γef GNU/LINUX Ubuntu:

Iffeγ-d ulqem amaynu n una-

graw Ubuntu, mi qqaren s

(Ubuntu 12.04 LTS), ass n 24

γuct 2012 (11 γuct 2962). G

uswar-nnes, nγiy ad nsniγessin yikwemsan amm wi:

Ayenna ifukka uswar, nkcem

s tγmeṛt n Tutlayin ad

d-nkkes turda, naf-nn:

Mqqar ttuswrent tutlayin

sulent urta llint g tseγlin nunagraw.

System1

Operating system2

door3

 

screenshot4

languages5

Parameter6

Page 25: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 25/53

24

Mek as-nteter aswar amaynu, GNU/LINUX Ubuntu da yaγ-d-yakka aya:

→ Tin Dzayer: → Tin Meṛṛuk 

Meqqar imeqquṛ usurif n yinagrawen, yuweḍ wakud i Imaziγen

ad munen, ad ssumun tutlayt-nnsen agensu n tin umaḍal!

Taliwin:

http://afafa.fr/

http://ubuntu.com

http://afersig.org

Page 26: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 26/53

25

 ASEFRU 

IG DA ISAWAL IFESTI1

Sawlent ta..angiwin s yifesti

S yifesti d yime..awen ifestan

Rzun2 imsiwlen awal

Pwebbzen adwal g yifesti

Asin tixat g wawal d tutlayt

Ukin iselliwen qqimen wulawen

Mayed ire//an ifesti@

Mayed izizdigen allen@

Mayed isselwipen ulawen@

I\mey wallap3

yukzenAsikel jaj ile==igen

Iksu, pef yifassen-nnes g usennan

amelwap

Iksu, pef tmelsit-nnes taberrkant

Mayed igen tutlayt a wi@

Mek tga tpect ipuyyan n umdaz

D yipennijen n twapit

Mapef ttwaragem ffir yifesti@

Kwenni ur yugin tiwitga n id yu

Is tessnem idd allen ayed igan

tisit n wul@

Silence

chercher

Esprit

Vafa A:UDI

1

2

3

Is tessnem is tuger tinimt

n wul tin wallap@

Awal ameo,ur 

Tunnefla asafar n uzmez

Ssileyat acenyal n tunnefla

Ternum ifesti

Afa-nnep tsexsim

Itersan-nnep tzizedgem

Awal-nnep ad ibbeozeq

Yuwen ferru

Page 27: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 27/53

26

 ASEFRU 

TAKESNA N USIFE< AMEGGARU

Ur xḍiɣ wami xḍareɣ ur-nnek ages

zedɣeɣUr xḍiɣ wami ik-uciɣ ur -inu ages

tzedɣed

Qqen tiṭawin-nnek 

Aqa iḍuḍan -inu ak-mren abrid

 Nḍar ɣefi acḍaḍSlelli abbuc-inu

Abuḍ-inu, ur-inu

Pars ay tiɣuni

Slelli tudert-inu

G semma amiẓiḍ

Ur xḍiɣ wami ik-nniɣ g merqi

ameggaru

Cek tamkriwt

Felseɣ s tayri-nnek 

Felseɣ zagek 

Arzemay icḍaḍen

Ad ugureɣ ṭṭaf-nnek 

S wadday n unẓaṛ

Ad ariɣ ɣef tayri-nnek 

Ḥuma ad ggenfiɣ zagek 

Ad ttuɣ asifeḍ ameggaruCoeurdoigtscrazy

Biyya 13 puct 2962

Dihya A:DAD

1

2

3

Page 28: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 28/53

27

TIRAM N USIREM

TIRAM N USIREM SEG PUR 

TIDDUKLA YIMAZIPEN

Taẓuri n usenwi amaziγ tga yat tdelsa ittyassnen gumaḍal s tgidit n wanawen n tiram diges illan

zund seksu d ṭṭajin d usekkif d ṣṣeffa d yimerγan.

Taẓuri–a γures ilugan-nnes d yifeckan-nnes. Da tet-

tuga s uyenna g tella tdusi i tfekka n ufgan amm

tfiyyi d yiselman d yiguma d yicakan d yirden d uγu. Anwal amaziγ awed netta zund amezruy d tsekla

d tussna timaziγin. Iḥtaǧǧa ad immatter ittuyaru s

tutlayt n id bab-nnes .

AZAYEZ

Tisgar/tasudest

• 1 uzayez

• 1 tadla n tuga iccaren.

• iẓemi n keraṭ n usemmam .

• 1 uḍangaz n uzatim n uzemmur.

• tisent, takamamt, lib/ar.

• Aman.

Asujed/Aodal/Assker.

- Da nzizzdig azayz, nekkes-as abe..an ,

nebbi-t ad ig igezzumen

- Da nessnwa g tneslayt azayz d tvenjawt taxatart n

uzatim uzemmur d tadla n tuga d tisent d waman.

Nesikk-ten tasttayt naǧ-ten ad qerfen

- G yan uçuäa da netteccur, iẓemi n usemmam,tisent,

takamamt, lib/ar, azatim , nerru-ten i uzayez.

- Da nxewwu ajjujed-ddep g yan ubecku iqqenen

naǧ-t i, mayed ila g tmesqreft dat nwad t-id-nsers.

S tedusi.

les poulpesIngrédients:

-1 poulpe

-1 bouquet garni

- Le jus de 3 citrons.

-1 verre d'huile d'olive

- Sel, poivre cumin.

-eau.

Préparation- Nettoyer le poulpe, retirer la

membrane extérieure et couper-le en

morceaux.

- Faire cuire les morceaux de poulpe

dans une cocotte d’eau avec le

bouquet garni, le sel et 1 cuillère à

soupe d'huile d'olive. Passer-les à la

passoire et laisser refroidir.

- Dans un bol mélanger le jus de

citron, l'huile d'olive, sel, poivre et

cumin.

- Mettre dans un saladier les

morceaux de poulpe, ajouter le

mélange de citron et bien mélanger.

- Verser la préparation dans une

boîte bien fermée. Laisser marinerune nuit au réfrigérateur avant de

servir.

Page 29: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 29/53

28

AZAYEZ

AMA<AR 

Tisgar/tasudest

• 500g n uwren n yirden

• 250g n uwren n yimendi

• 3 teglay.

• 1/2 n tγenjawt tameẓẓant n tisent.

• 1 tγenjawt taxatart n temtunt n uγrum.• 1 tγenjawt tameẓẓant n temtunt takrurant.

• 1 uḍangaz n uæeffa

• 1L n waman illudan

• 1 uwrav n teglayt.

Asujed/Aodal/Assker.

• Da neggar awren yafufen g yan ibermi

axatar nerru-as tamtunt n uvrum d tekruramt,

tiglay, tisent, aæeffa, neccur-ten. Deffir aya da

ten-ne..a,r s waman illudan imip s imip ard vurv yiliyan urketu ifessusen izruran g ur llin iburayen..

• Da neggar arektu-ddep g yan ubecku,

ndel-t, nadj-t ad imten attayen n snat tmrilin.

• Da nsserpa tafant ne;ri-tt s uwwrav n

tglayt. Nebdu asenwi n Tima,arin : da neggar

yan uvenja n urektu afella n tafant, naǧ-t ard akw

teg tma,art tixba sg wafella, inw-as yizdar, nekkes-tt.

Neddu g yimki ard nefukku arektu akw illan purnep.

Tima,arin da neggwant pas g yat tesga.• Sersem-ten- d d wudi d tamamt ibesin.

S tdusi.

Les crêpes

Ingrédients :

•500g de blé dur

•250g de farine fine

•3 œufs

•1/2cuillerée à café de sel

•1 cuillerée à soupe de levure

boulangère

•1 cuillerée à café de levure

chimique.

•1 verre à thé de lait.

•1litre d’eau tiède

•1 jaune d’œuf 

Préparation

•Mettre la farine tamisée dansun grand saladier, verser la

levure boulangère, la levure

chimique, les œufs, le sel, le

lait, incorporer tous les ingrédi-

ents, ajouter l’eau tiède peu à

peu en travaillant avec les

mains continuellement sans

cesse, éviter la formation de

grumeaux, mélanger bien

 jusqu’à obtenir une pâte

liquide et légère.

•Placer cette pâte dans une

boîte en plastique et fermer-la,

et laisser lever pendant environ

deux heures .

•Faire préchauffer la poêle en

terre, nettoyer-la avec un

chiffon trempé dans le jaune

d’œuf, verser une louche depâte et faire cuire à feu assez

fort jusqu’à l’apparition des

trous à la surface, faire cuire

d’un seul côté, continuer

l’opération jusqu’à

l’épuisement de la pâte.

Disposer-les sur un plat et

enduire chaud avec le beurre et

le miel fondu.

Page 30: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 30/53

29

AZAYEZ

IBAWEN IQU|AREN

Tisgar/tasudest

• 500g n yibawen iqquraren.

• 1 uḍangaz n waman n uzatim.

• 1 tadla n lqezbur.

• 2 ipfawen n tiskert.

• tisent, takamamt, isufir immimen

d winna iperran.

Asujed/Aodal/Assker.

•Da netteddeza g tferdut

lqezbur d tiskert mi nerratakamamt d tisent

• Da nettekkes i yibawen ibezin

g waman tipefawin, nessir-ten.

• Da neggar g tneslayt ibawen

, azatim, lqezbur iddezan, isufirimmimen d winna iperran, negr-asen

yan litru n waman.

• Da nessenwa aya pef wafa

idrusen yat 45ts.

Les fèves séchées

Ingrédients

• 500g

de fèves séchées

• 1verre d’eau d’huile

• 1 bouquet de corian-

dre

• 2gousses d’ails

• Sel, cumin, piment

doux et fort

Préparation• Piler la coriandre au

mortier avec les gousses

d’ails, le cumin et le sel.

• Enlever les têtes des

fèves séchées à l’aide

d’un couteau, et on leslave.

• Mettre dans une

cocotte ces fèves, ajou-

ter l’huile, la coriandre

pilée, piment doux et

fort. Arroser d’un litred’eau.

• Faire cuire à feu

moyen pendant 45 min-

utes.

Page 31: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 31/53

30

 ADIWENNI 

TADIWENNIT D UNA?UR YUBA

Γ tizwiri azul fellak igwmatneγ Yuba.

Azul fellak ugma !�Manik as ar itannay Yuba amsay dunuhyu illan f tizlit ittnaγen γ Meṛṛuk?

Ar t-tsedwas ar as-yakka turrut d tiγzi ntudert af ad isres issen ifrek sres ku yan, yan innran γ tgira ka s meqqar adiddssa , tidet nettat qad bedda ittenrun Maγ ura nẓerra Yuba γ ilmuggareninamuren n uẓawan ?

Illa fellak ad tseqsat ilmuqqaren-a nlimmu tgit ‘’ inamuren ‘’ , mac Yuba d

 yan mennaw inaẓuren yaḍnin gan γ yimezwura lli illan γ tenfulin n tenbaṭ ,lli is ur ixassa ad asen-iγer yan s ilmug-

garen n Lmexzen llimmu tgit kiyyi ‘’

inamuren ‘’ .

Manik as tiwes tezlit ittnaγen γufrak n ufgan amaziγ s yixef-nnes dtmagit-nnes ?

Ard tili tezlit , yili ufrak d ufgan rare γ-ak i useqsi-nnek .

Man azday illan inger yimeγnasen nUmussu Adelsan Amaziγ ( MDM) d yinaẓuren imexlafen zund Yuba ?

Rad ak-sawleγ f yixef-inu , iγ tsawlet f umussu n tidet « la sympathie » kaillan gratneγ, ar fella ti illan , iγ tsawletf Umussu Amaziγ n tanbaṭ zund «ircam » , γwin ur didsen illa kra n uzday, ar giti ddssan , mac nek ur ğğun yadelli qqleγ s yan .

Yan yitri γ ubaraz n umareg atrar amaziγ, ittaw-

ssan s yan wanaw n uẓawan ikka akkw tisggwin nTmazγa ; ittawssan γ ugwns n Umussu Amaziγ, izug stmazirt n ulimany, issenti aẓawan-nnes s tesfift n twar-git. Ibatuten (les thèmes) n umareg-nnes usin ur dimik f unezgum amaziγ. Da ittara timedyazin lli ittirird lli d yugmen γ tmagit tamaziγt. Igmamen (les mem-bres) n tseḍma d wanaw n yimassen lli s ar ismurig arakkan tifras n umareg-nnes lli igan yat tayyuγt

tatrat…Γ umsawal-ad d unaẓur Yuba, ran dids nssaggw

mennawt tγemrin γ tudert-nnes,rad t-nsaqsa f waddad n uẓawan amaziγ d manik stiwes tezlit γ ufrak n ufgan amaziγ.

Page 32: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 32/53

31

Manik as ra nenna tizlit tamaziγttiwes γ waddad-ad lliγ nella akud-a

addad lli mu ra nenna ‘’ akud ntegrawliwin’’ ?

Tawessna nettat ad isswan akal itegrawliwin γ ka iga-t tizi d wammas γumaḍal , amareg d yizlan gan yat tesgan tawessna lli ittwassnen ad tesskerafgan , γayan afa tmaγ tanbaṭ dtawessna d umareg d izlan lli iran ad

ifrek umadan , ad issen izerfan-nnesad ittay tawada lli gis izzan. Tizlittamaziγt tiwes, tessker ur d imik af adiγama wawal amaziγ d tmagit tamaziγtddren. Amareg izilen ar ittaru afganiferken, afgan iferken, nettan adisakren tagrawla. Akal amaziγ illa ,awal amaziγ ha-t-id, afgan kad sul nesγawsa afad neg iderfay neγ Imaziγen s

wul .

Is nezḍar ad nini tizlit tamaziγtturri-d tga tizlit tamaḍlant ? D istsselkem tamentilt tamaziγt i

wiyyaḍ, midden, ad s tt-ssenen ?

Tizlit tamaziγt issen ku yan is tella ,mayad ur intel f yan .Nra ad nessen man isental af ar ittirirYuba, izd γar wid izdin d tmagit ?Ur tuda tmagit iγ fellas ittirir yan .

Iwaliwen n Yuba ar gisen nn-nettaf 

 yan wamak idran ur ittwakezwanna ka γ medden mek lli n gisnttafa tiguriwin s tutlayt izeddigen.Aseqsi iga nra ad nessen mani γittafa Yuba iwaliwen ?

Taklit yaḍnin, nekkin ad ittaranamareg–inu .

Amsawal issawey B\ahim UBAHA

Page 33: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 33/53

32

 AMAGRAD

I?URAN N TEKRI>1 MGAL UMUSSU

ADELSAN AMAZIP (MDM)

Da nessektay g tizwiri nwis isul

Umussu Adelsan Amazip (MDM)

i..ef s talwit2 ar ittcekkam s

trepdemt3 t-yapen tsal ar t-tettap#

Mek iceqqa g tezwiri n yisegg-

wasen it/amrawen wawal s tmazipt$gedlen waorab/riten$ jaj tesdawiyin$

han ass-a irura-t-d MDM s uzi,er 

#d twuri s ifesti

Ira wawal pef MDM ad nupul s

umezruy-nnes d tektiwin-nnes maka

dpi g iga usentel n umagrad-a

takri.$ qqad nessifew kan tneqqa,

igan i MDM ku tikkelt ad ittwat#

Assifew innan ad ap-issikez nwistiti-ya pef d-nuwey awal da ttawes

#(MDM) ugar t-tre//a

Ur iceqqi i unna i.faren tiwuriwin$

tidelsanin d tpensanin$ issudus

(MDM) g tesdawit ad yakez is ur 

nergil^ g tewrerrayin-nnep awed

icenga da sawalen# Ur ==in pifnep

izemmim awed yan is nekkes ika

digsen awal nep t-nuta pef tektiwin-nnes# Iswi-nnep ameqwran ad nes-

sudu tugdut nsissen s yidles n yizer-

#fan n umdan

Llig i/ra udabu (MDM) tusey agel-

zim n tussna s yicenga n tudert$

wi iran i tmazipt ap/a/$ aggagen d

yi;e//aren$ inker /ars ad izelanapiz-nnes# Ur t-issusim ad yisin

upref tidet n umezruy$ azgen-nnes#

Takri. n udabu gan imexzniyen-nnes

ioreb/riten n tesdawit$ imareksiyen

#d wid itteccfen nilasen

Inaw4 n yimxezniyen aya yuwen

ayed iga$ u==an azzar amm Giñara

nep re/men i tamart amm Belladen$

zund zund# Yuwen louruba$ waye,tawehhabiyt# S sin idsen ksan

taregla d usmuzder n waye,$ unna

ur igin aoreb/ri d uxwanjiy#

Imazipen !

Ur ta ipiy Udabu ad iffep nnican

s (MDM) iger-as-d imxezniyen-

nnes$ ar ten-d-ittawes g uoraq# U``i

d tmezdupt ika-asen-ten i wahli

digsen 8 n yiseggwasen aya gkigan d aparam asdawan5 meqqar 

kkan g tesdawit ugar n 8 n

yiseggwasen# Ur idd xes aya$ da

Brahim Ayt LALID

1

2

34

5

Violence

Paix

InjusticeDiscours

Cité université

Page 34: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 34/53

33

awed ittekka Udabu tama i

Iglagliyen-a$ meqqar ten-cekkmen

yimepnsan n (MDM) utan d ayt

t;una ``an# Igula-nn wawal allig da

qqaren yinawuren6 n tesdawit i

#temsulta(police) ad ten-am/en agin

Yu==a uya pef awen-nsawel Iglagli-

yen ad serfuffen$ uten Imazipen jaj

tesdawiyin iseggwasen pef wiye,#

Ad kwen-id-nessektey xes s ka n

yiparamen g ten-uten% Fas g tizwiri$

Amurakec g 1999$ Imtepren g 2003$

Agadir g 2005$ iparamen s umata g

2007$ Ujda g 2009$ Agadir altu g

2010$ Imtepren d Umeknas d Taza

d Ugadir g 2011$ Imtepren dip d

Umeknas aseggwas 2012#

Iseggwasen-a da sskanen nwis maci

ass-a nep i,gam ayed ittut ar ittwat

(MDM)# Seg mi ayed illa ittwat$ ar 

ttwaten Imazipen ur ta akw illi

(MDM)# Seg mi ayed nn-iffep ayed

i,ra$ imek nnan zikenni$ awed

tinnep d Yiglagliyen imki ayd tga#

Azeggal amezwaru ikka-ap-d

Amurakec$ ar ttinin$ Amurakec maci

(MDM)$ smi neb,a g useksu# Ayt

Wamurakec ittuten g 1999 festin

ayed akw yuglen imelliqen-a#

Ttuserfuffnent wahli n tsutiwin ,art

ti$ ugar$ ,ran-d allig arunt taoeqqitn talwit$ teqqim awed yan digsen

tt-yuwin# Isal (MDM) s ass-a ar 

issektay imzraw ime\\ukiyen s

toeqqit-nnes n talwit axes ur ttupu-

len ayt yidammen ipfawen-nnsen#

Ibeddi n Udabu aha mgal (MDM)

ur yad iffir$ issen mani dinna as-d-

ikka wafa asekka isafeo-as lkur s

ugari n Iglagliyen# Gin iparamenisdawiyen asayes n menpiwet n

Yimazipen$ amepnas ffir waye,#

Mayed ap-igan$ ur ta ssinen icenga

n tmazipt nwis tessafep tkri.

(MDM) lumen ig nessen nwis %

- Iga ugratsa7 tileggwit inger yimepnasen n (MDM) d

yimepnasen n Umussu Amazip

(MM) d ur d-kkin kigan d

amsawa,#

- Zazdegent titiwat i/ri n (MDM)

s yiseqsiten n wassa d usekka#

- Kksent titiwat asurdu8 pef tnumi

d wuddur n ubrid n (MDM)

- Ddan Iglagliyen g ubrid g ur 

d-ttupulen#

Takri. n tpemsa tamxezniyt mgal

(MDM) ur tgi tamezwarut ula

tameggarut# Mud-nnes ad ap-gin

tiraf s nettettu inekraf$ ne.fur ipara-

sen ya,en# Tisawlafin9 uglen g

mayed igen ansa g iparamen isda-

witen ad awen-kin tamatart#

G tyira$ amerret g illa (MDM)

ass-a agensu n tesdawit$ ikka-t

Waksel d Dihya d Meotub d

Hebbaz# S wawal ya,en$ amepnas

ad t-gin d imiker nep aperras$

kerfen-t nep t-npan# Ur idd ass-a

ayed ran medden ad ttemtaten pef 

tmazipt#

Issapl-t-id seg tao\abt% A#Lihi

6

7

8

9

Fonctionnaire

Internet

Doute

Caméra

Page 35: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 35/53

34

 ASEFRU 

AHAYKUTEN1

Gerden, dat wallen-nnsen,

Tutlayt-nnsen da txessi ;G usasuku yass ar reggmen,

Winna itteddun !

***Knu,

Rnu kennu,

Ard yuγul yizemA’ k-zedγen yidmaren

Amm unuguḍ.

***Tagrest taberrkant,

Allen xsint,Targagit g wul,

Aseklu n tebγest ilula-d,Ammas n uldun2.

***Lsan-d timelsit n yikerri,

Ddaw ubeṭṭan,Da seflilliyent,Tuγmas n txendallast !

***Agelladus3,Aẓur idus,

Idder, amm wul,Da issergigi akal.

***

Lḥu AZERGI

Tamurt-nneγ,Taγul d aglaf 4

IknaIssadem afus

Isγway, inna : Ad terreẓ ulatekna !

***Iγref iγef i ugertilAllig itres unelli

Iddeγ d-ifafaAr isawal awal yaḍen.

HaïkusPlombTempête

Butin

1

2

3

4

Page 36: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 36/53

35

 ASEFRU 

TAZELPA1 N TMAZIPT

Tkecmed-t ur tenpid

Amelmus2 ayed tgid

Tidet3 ayed tennid

Seg zik tzedped akurmu

Pef uzpwer-nnek ten/id

Amud tessempid

Tennuzped anerpi d usemmi,

Irna-d s wul-nnek u;ulfu4 

Aneggu5 d ucengu teddzid !

Yusi Markes d amrid6 

Rip-as ale==i, !

Itkar unga/ ul-nnek da itettru

Rup ay Amazip fellak 

Ayenna kenfen tasa-k 

G walmess n yemma-k 

Tame..ut tusi apuyyi

I tudert tayri tekkes-ak 

G ugnu tunef-ak 

D yizugla7 n ayetmak 

Asidd ur t-nufi

Abniq ir/ag-ak 

Addendum iserrid-ak$

Afras n yiberdan ssarmep-ak 

A ugma s tidet d ioe//i !

PrépositionInnocent

Vérité

Sentiment

concurrent

Arme

jougs

12

3

4

5

6

7

Page 37: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 37/53

36

TIMNADIN 

TIMNA<IN D YUWIN PEF UZBAY

D TDAMSA ATG###

.

Fundir CAWQI

Timnaḍin gant yan wanaw istin n tmedyazt tamaziγt . Ttuyassentemnaṭ γur ayt unẓul ugmiḍ , ar tent-ttasint temγarin g wakud n talwitula win ugari , g tegrest ula anebdu acku tga temnaṭ lemri isskanen tilawtn tmetti-nneγ taqburt . s ugzal , llan kraḍ wanawen n temnaḍin , nek qad

siwleγ γef yan day , wenna ittuyassnen cigan . G tizwuri wenna iran adibdu tamnaṭ da iqqar i Ṛebbi ad as-isnem rray ig-as tisura g uyeffas nna sittanef timukrisin n yiles-nnes inem-as wawal ! S unya ar ttasin .

Ahalaylala lada laylala walalaylala lada layliwalaNezzur-k a bu tegniw is nesmattey awal nra ad nebdu timanḍin

Unna iran ad ibdu timnaḍin ad idεu s Ṛebbi ad as-isnem awal

A bismillah bdiγ issek a εilem a wenna isεalan ddunit senem-i ṛṛay.Bismillah ad nebdu timnaḍin ad iniγ mayed ijran i leεqel-inawA mas bedduγ walu-t a Ṛebbi lḥerma beddat i Tmara-inaw.

TIMNAḌIN ISAWALEN ΓEF UZBAY:

Ulin-d iṛumiyen yan ur ten-ẓrin , iwin-k-id ay uzzal , iwin-k-id ay agariI mani-kwen a williγ itthennan tiwengimin adday d-ikcem uεdaw nn-iran

ayedda-inu.

Ssaγen-aγ iṛumiyen ka ad ten aweddi yaγ idd is ur isul wadda iγiyen i yiniγan?Annayeγ ayt Bugafer a lixra beddan-am , arraw n ayt Bugafer ami ilaq ljawi.

A ljent a ta γriγ-am anef tifliwin i yimettinen kullu n Bugafer .U Baslam ak-iga a U Σeṭṭa yiwi lajer ira ad ismun awal

Ad am-iεqqileγ a tin Bugafer mayed lliγ , neg-asen a ljadid aqdim abda nddunit.

Page 38: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 38/53

37

TIMNAḌIN ISAWALEN ΓEF TSERTIT D TDAMSA :

Mekta n yan yannayen ayyur awed yan inurzen ad t-inn-ilkem s ufus . Ay aman teεtam g wasif maγ is yad illa mayd yallan s irifi .Matta useggwas d-yulin yaf-i-d suleγ g udγar a ssaεed ur awen-nsamiḥ.

Iga lḥasan adiwan yaγ i sbanya aḥidus teffeγ-as akal.

Iga lmaγrib ddula iḥeqqan , imeksawen ayed as-igan uccen i wulli .Illa ljafaf ggullan warraw ayt lintixab ad aγ-iseγren aman .

TIMNAḌIN ISAWALEN ΓEF TMETTI :

Walliγ s nniγ nga diges yan , ar aγ-iqqaz anu ad aγ-issmur ussan .Ay asmun aγeddar war laman , ad ak-newwaγ ad ak-ixwu wafud ikak-ten muḥul.

Ul-inu ag teεtam a yicergan , ima aεban ad ten-gnuγ ister γifi .Ay aγyul ur dmiγ a’ k-berriγ , allig k-id-yiwi sseεd ur as-baḍeγ .

Mer day nufi mayed aγ-inγan yawi lajer , ur yad iri lḥal awal .Mekta d yan iεdem imi-nnes , ur aγ-cewwic wawal ig ur γifneγ isḥi.

TIMNAḌIN ISAWALEN ΓEF TAWJA :

Da tsellaγ ig inna kra mma ktiγ-kem-id a taddaγ-inu ar allaγ.Meqqar γifi izrey mayed iḥeṛṛan , ad uγuleγ s mma-nu tezli aqnaḍ i wul.

Da i-d-ttgulu tebrat iffeγ unaruz lxaṭer , a yiwi-nu zund γurrek qqimiγ.A ayt uxxan ad ur aγ-takkam i Ṛebbi mkerḍul ha-t iga-t wul-inu .

Wa γaleγ is i-beddan ayt umur a nek ibnan amazir ixlu γifi .Suleγ mek i-beddan ayt umur ad bnuγ amazir yufen walliγ .

TIMNAḌIN ISAWALEN ΓEF TANUSTALJIYT:

Awa γaleγ ay amazir is k-ufiγ , ur ṛεibeγ allig d-usiγ ṛṛḥil-inu.Meqqar nečča ttajin nsew aγu da ttumumeγ lliγ g wakal n yiṛumiyen .

A mma-nu a ta ttedεu-aγ s lxir , tinit ad aγ-nn ur illi lḥed γur iṛumiyen .

Mer idd yan umerdul nut s uḍar , allig ha-t lebḥur ṛṛja γur Mulana .Mekta d yan izzenza laṣel ula tigemmi , γef lḥiǧ Hulanda ad nn-ira.

Awa uress is ak-d-yuli lferḥ a unna yucckan iεeyyed ammas n yiṛumiyen .

TIMNAḌIN ISAWALEN ΓEF TAYRI :

� Izwar-d waṭu ijjan i uḥemmam , izwur-d nnur zzin ur ten-anniγ.Wa ttaγ s lḥil a zzin i twada , tasurift nna tegrit yaccek-i wawal.

A mma-nu a tiṭudin γur terbat , unna mi tka atay a lixra tusit .

A tirbatin zzin axef nsal , uma tiγrad awed yan ur ten-ili . A tirbatin ggullan warraw ad tenn ur igin zzin ur t(i)-ttawin .A tirbatin iṭudan a γef isawel , uma zzin ha-t-in g wammas n ulili .

Page 39: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 39/53

37

 AMEZGUN 

TUQLATIN N UZRA

Ibḍa unejdi ger wacbaben-nnes s yan yifili n usidd.Ur izmir ad yanef allen-nnes s uhraw . Tezhl1-t teγbalut nusidd s unya ajerdad2

:

- Anef-ten. Ur teggwided i umya.- Ur riγ ad bukḍeγ .- Xi tteggwded, asidd ur inni adak-isbukeḍ, asidd ad ak-isenεed abrid .

- Ha-t ucciγ ger tallest d usidd.- Rmes asidd mar ad tsefsed3 zi tallest.S usidd ad tesrared akta d uzra-nnek.- Ur yad ktiγ didda kkiγ.- Mayed tusid g taḍḍγeṛt4-nnek ?- Qqel ad iẓireγ.

Yunef unejdi taḍḍγeṛt-nnes ahainzeγ yan udlis d issemni d yat tqaṛiṭ nwureγ :

- Matta uya ?- Ayddeγ ayed ufiγ.- Mayed ak-ifkan akw aya ?- Ur ssineγ.- Mani s tekkid s di ?- Kkiγ tallest.- Idd tin yisemḍel ?- Ur ssineγ.- Ma adday nn-tufid isekkinen-ddeγ ?

- G taḍḍγeṛt-ddeγ .- Ima adday nn-tufid taḍḍγeṛt-nnek ?- Tama-nu.- Man atur ?- Zi kud nekreγ zi tallest.- G matta wansa ?- Didda g fafaγ zi unuddem.- Axes ur trid ad i-tinid is ur tgi tallestxas anuddem-nnek ?

- Waqila. Asag unfeγ allen tettinḍaṛtallest iddeγ kecmen itsen ifilan nusidd zi tnibba5.

Mu;a APAZAF

- Tnibba n umi ?Imutel . Issing allen-nnes g Mayed

igan tiγmeṛt amm is ira ad irwel neγ iddisira ad issara γif trarit. Yucca ger iseqsi dtrarit, ger tallest d usidd, ger unuddem dufafa. Ar issurerruy6 allen-nnes g tqerwin-nnsent zund is da ssutulent i teγbalut nusidd. Isires aḍaḍ-nnes nnig uyerri-nnes.

- N ucenkur .- Is dinnaγ ayed tekkid tzedγed- Dinnaγ ayed fafaγ.- Mayed tufid g ucenkur ?- Takasit-ddeγ.- Ad yali isires-ten ka n umerzi tama-nnek.- Ur ssineγ.- Anef adlis-nnaγ.

Yunef adlis-nnes aha irεeb. Awed taγbalut n usidd tḍuhella :- Matta igabiben -ddeγ ? Ha mennaw n

 yiwaṛiyen , mennaw n wudmawen n useγcel .Aya kkiγ annayeγ-t g yat tiffelt .- Id iskkilen n tirra ?- As itteyara udlis-ddeγ.- Matta wawal ilsan iskkilen-ddeγ ?- Aqq !! Is ur t-i-tessined ?

- Ur t-ktiγ.- Mnu udem-nnek g yissemni.

Encourager

Le rythme enthous-

iaste

Se débarrasser

La bourse

Εrifice

1

2

3

4

5

Page 40: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 40/53

38

Iqqen allen. Isemsadaγ tisit dwudem-nnes .Tezhel-t teγbalut n usidd:

- Anef allen-nnek ad tesγileld udem-nnek.

- Ksuḍeγ ad nnufleγ.- Max is da itteḥuyeḍ wadda izutfen11

 

atta12-nnes ?- Ur ssineγ.- Zmek tifiras-nnek.- Ad mi ?- Ad trared γif yiseqsi-nnek.- Ur zmireγ ad remseγ asefriqqes ntisit.

- Ur trid ad ttanfed allen n unnli-nneki usidd-inu, wala trid ad ten-tanfed datusefriqqes n ussemni . Akaris-nnek uridd g wallen-nnek, maca g unnli-nnek.Rẓem-as ad iffeγ tafergact-nnes.- Ha-t ur ili afriwen ma s ittaylal. Ha-tisul iga afraray15.- Rẓem-as ad ilmed ad iḍwu.- Ksuḍeγ ad izdeḥ akal aha ijlu amussu-

nnes.- Unna itteksuḍen ur inni ad ikrej aγaras ger wakal d yigenna.- Meḥṛa ayed ktiγ Mayed nnan

 yimezwura-nneγ !- I Mayed nnan ?- Nnan : « Ikka ubrid igenna ur ikki akal»

- Mun d ubrid n yigenna. Atem i winwakal.- Ur liγ afriwen. Ur liγ xas iγaliwen.- Zzer zeg igḍaḍ abezzir-nnsen. Nitniayed gan igabiben n tiggurga. Nitniayed innan ad ak-sslemden tiggurga.Meqqar ur lin xas yan uγenbu ha-t arttafan arasix -nnsen.- Ayddeγ ttinid izulel .

- Iwa qqim s akal.Ad ẓar s uγuleγ. Iγṣan-inu lulan ziwakal. Ur zmireγ ad t-ffeγ. Ha-t ziddaw ucenkur ayed ffeγ aha kkiγ nnig

ulektu .- Axs ur tgid amettin imuẓen ?- Mayed iẓṛan Mayed kkiγ giγ d Mayed giγdγi ?- Mek trid ad tisined Mayed tgid dγi yuccel

ad tisind Mayed tekkid tgid-t.- Ger tisit d udlis tella trarit. Mayedzzewureγ ?- Iẓiṛ udem-nnek ad tisind tifiras-nnek.- Ksuḍeγ ad zutfeγ is ur giγ xas adendumissiwiden imezdaγ n yibergemmiten ibed-dan dati win yidurar.- Ur idd xas tikessaḍ ayed ikerfen anlli-nnek maca akuker .

- Izunkes ad izutef ka atta-nnes.- Iḍulley uzutef .- Mek zutfeγ atta-nu ggwedeγ ad i-tegraẓ.- Max ?- Adday akzeγ is ur nettaγ s wannaz19-dde

 γ ma s riγ ad dduγ ? Id ad azzufeγ ? Id ad u γuleγ s uzurez-inu ? Id ad zubdaγ tawada gubrid mi ur ssinγ idasisen20-nnes ?!- Asag tzutfed atta-nnek tzemred ad teṭγ

eṛd aγaras-nnek, tezḍaṛd ad tkerjed abrid-nnek amaynu.- Ha-t da ttiγileγ is ur giγ xas adendumissiwiden imezdaγ n unadam-ddeγ.- Yuccel ad temnalad d tisit-nnek mar ad

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Faire tourner

Cavités dans les roches .

Le tas de pierre

Le chercheur

Etre étonné

Les symboles

Les cercles

proposé pour la géomètrie

Le tableau

Déchiffrer

Page 41: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 41/53

39

ttisind tifiras-nnek, ad tektid azra-nnek, ad takzed alwa-nnek, ad tkerjedimal-nnek. Isin tanffut-nnek dtwengimt-nnek han tlid timitar n

ugezḍen .- Matta nitenti ?- Isekkilen-ddeγ ilan udmawen n useγcel.- Axs ur gin idrizen n ka n ugḍiḍ ?- Yah. Gant tin ugḍiḍ innaṛeẓmen zitfergact .- Matta ugḍiḍ ? Id ahaqqaṛ ?- Annli illan ammas n tqecca n ku yan.

Anef allen! Semsadaγ tisit-nnek dmummeẓri-nnek.

Ibḍa acbaben-nnes s yan Ifili n usiddaha iẓẓef, ikṭiṭef , ikuker, ikukem,ibeytel.Tesmuγer-t teγbalut n usidd :- Ma k-yaγen ?

Ur as-iruri xas s ususem.Tḥenẓeẓ dis:

-Is tγenḍeṛd ?

Ifesta ifesti n ugnaw .Tannay aqendec-nnes :- Is illa ka n ugnu ?- Usiγ-kem a tisitUr k-ktiγ ay iγf-inuUr k-ukizeγ allig sawleγ.

- Aya iga tamatart n yikez.Matta key ?- Amaziγ ayed giγ.- Mani s tekkid ?- Ddiγ-d zi uγbalu n udawin .- Ma adday nn-trid ?- Ilel n ucarid.- Ad mi ?- Ad gemreγ acarid.- S mi ?- S uγenbu n ugḍiḍ illan ammas ntqecca-nu.

- Iwa dγi anef adlis-nnek .- Ad mi ?- Ad tzemked21 igabiben-ddeγ.- Ha-t ur ssineγ ad γreγ.

- Max allig tlid adlis-ddeγ g taḍḍγeṛt-nnek ?- Ur ssineγ .- Iwa mseqsa d twengimt-nnek.- Max allig tegber taḍḍγeṛt-inu adlis,

taqaṛiṭ n wuṛeγ d tisit ?- Ad ak-ten-ẓẓunẓreγ. Iwa zmek-ten.- Taqaṛiṭ tga arasix-inu. Idd adlis iga usund tirmit d tzemni-nu. Idd issemni iga imisnna s ttakzeγ tifiras n wudem-inu dtmitar n twarikt-inu.- Han agḍiḍ-nnek ar ittameγ ad iffeγtafergact , ad yafeg s ijjeyal. Taqaṛiṭ tgaagabib n usxinecter. Idd adlis iga win

tdelsa. Idd tisit tin uzra , adayin d ucta.Aḥemmaṛ n tudert iskutt γif kṛaṭ tirsaltademsa ,tadelsa d ucta, adayin, d uzra.Adday ur tectid ayenna izrin d uyennaittuzemmamen zeg umezru ha-t ur..tennid ad ttisined tanttit d tumast-nnek. Is tektid didda g ikunser24 uḥurif -nnek ?-Ur ta ktiγ amya. Azra-nu isul iga γuri

adawin. Aǧǧ-i ad mnuγ udem-inu.Isyex g yifesti d usγilel25. Yannay

inkejḍiḍen-nnes. Idma-ten amm yisaffennna iγza uxrureḍ. Ar ẓars tteqqel ad diγiffeγ ifesti maca ibag is iγebbez g ucta-nnes. Ibag is sulent tillas ttlent i ucta duzra-nnes. Ibag is as-izunkes ad yaf udem-nnes n bisemdi. S yiles-nnes iganasekwtey ar issurerruy azreg illan ammas

16

17

18

19

20

21

22

Etre impossible

L’estrade

Les palais

L’époque

Les limites

Déchiffrer

Essayer

Page 42: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 42/53

40

n tqecca-nnes. Ar izzad awal mar ka nubadir t-isbeddan γif idasilen-nnes.Udem-nnes ar issiwid. Acakuc-nnes dtezrut-nnes ur uǧǧin timitar-nnes adtteyakazent s urured . Ur izmir ad ibḍu d

tisit issefriqqisen tifiras-nnes. Iγezzif-as yifesti allig tγal teγbalut n usidd isiḥuyeḍ.Teγṛa-as :-Ay aẓulig! Ay aẓulig!

Kud as-isella iseqsa-t asel n wadissedkel27 allen-nnes :-Matta uẓulig28 ?- Key.- Is ur liγ assaγ ?

- Ha-t ur t-ssineγ.- Ha-t awed nek ur t-ssineγ.- Ima s trid ad ak-γreγ ?- Zi dγi s aflla assaγ-inu iga-t amaziγ.- Heyya meḥṛa ayed tlulid.- Seggis ssneγ tanttit-inu ayed luliγ diγ.- Is da ittlala ufgan snat tikkal ?- Adday israr assaγ-nnes asukal29.- Teγẓand.Tesrard assaγ-nnek maca mani

igulaz30

n ucta-nnek ?- Wẓel-i ad sγilelγ tifiras-inu mar ad ktiγka akw ma.- Iwa anef allen-nnek dat ufungu31-numar ad tazed kigan n tmitar-nnek.- Riγ ad skutteγ γif usidd yaγen ammas nunnli. Yuf is zutfeγ abuḍ-inu s wallen-inuwala t-ufiγ s tismaqqalin n ka yaḍen.- Han timitar n ubrid-nnek ar ttyakazent.

Maca ad ur ttettud is ur testid duẓulig-nnek, is ur da ittzum ufgan, isidder aha imyaddar d wiyyaḍ, is urittuyaqqil ad yannay udem-nnes gmummẓri-nnsen mar ad yisin tizzulya-nnes.- Ha-t ur ta myareγ afungu-nnem aγurad.- S yimiq n tizzit ger wacbaben-nnek adtremsed asidd-inu. Idd ur da teddud xas g

 yiḍ ddaw usidd n wayyur igan win tafuyts ucrad?- Is tgid tafuyt mid tiziri ?

- Ur giγ ta wala ta.- I Mayed tgid ?- Seqsa annli-nnek. Snubbec s wallen-nnek. Allen-nnek ayed ak-igan imassen nusnubbec Rẓem tiṭṭawin-nnek i tfilla ard

tessemyared allen-nnek i yizenẓaṛen.- Myarent wallen-inu cigan n tallest d yimiq n usidd.- Axs ur trid ad i-tinid is tekkid ar tteγmased s tallest ?!- Unna ur ta yukizen cigan tifiras-nnesha-t amm is idel s tallest.- S ucrad tallest tga agabib n ukllex iddasidd iga win usun. Tlid tisit ma s ttisined

tifiras-nnek iwa zmek-tent ma s tteqqled?- Mayed sskareγ dγi ?! Ha-yi da qqareγ.- Ha-t ur i-tennid Mayed tzutfed !- Yam nniγ-am giγ amaziγ.- Maca matta uḍγar d-tekkid ?- Kkiγ-d acenkur. Dinnaγ ag ukiγ s tudert.Beddiγ, nḍuγ alektu illan g yimi-nnes daykkeγ azalak allig annayeγ taγbalut n

usidd ingin zeg ilecmi .- Sγilel ijenṭiḍen ad ur imiq ad tafedasmmuder-nnek.

  23

24

25

26

27

28

29

30

31

L’Histoire

Démarrer

La méditation

La rapidité

Lever

L’individu

Le perdu

Les restes

La lumière

Ad ittuse,fer###

Page 43: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 43/53

41

ITWIL WIS KRA< N TSE<MA

TAGRAWLA G UGDEZ

G wayyur n Nuwanbir n sinYigiman d mraw d sin 2012 ,iffeγ-d walbum wis kraḍ ntṣeḍma tamaziγt Tagrawlami fernen g uzwel ‘’ NraTidet ‘’. Azwel-a issuturen sumata tidet iffren i

 yimezdaγ n unẓul ugmiḍ ,tarwa n yinezbayen yusinagari s irumiyen. Assa

meqqar ggudin yiliγiten usintidinanin s ggaren aγuyyi i

mayed igen Amaziγ ad ssutrenula nitni tidet .

Tagrawla tga yat tṣeḍma n uẓawan amaziγ atrar , tuseyanezwum n tmentilt tamaziγt d tamazirt. Llan diges kraḍ imesdinanenda kkaten s uyenna γursen illan ad nn-sgulun tabrat-nnsen n tlelli dtegdut d talwit d uzbu I yimaziγen dinna g llan s unya atrar nna ssk-eren d-tiwan nna d-bbin. Ssufeγen-d g 2008 album-nnsen amezwaru ‘’Inekraf ‘’ igen tarezzift i yinekraf n Umussu Adelsan Amaziγ, ssufγen-d g 2010 album wis sin mi gan g uzwel ‘’ Akyataγ ‘’

G walbum-nnes amazunu, tesrzeef Tegrawla yat tejmilt i yiman nLwennas. Tsawel diges γef umennuγ- nnes γef tmaziγt d uγnas –nnesallig t-nγan. Llant g walbum semmust n tezlatin yaḍen ‘’ tidet’’ ; ‘’tamacahut’’ ; ‘’ Ḥemzwwur ‘’ ; ‘’ Azul’’ ‘’ ; Tisummir’’ isawalen γef uγref amaziγ d tudert-nnes igen anẓag.

Page 44: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 44/53

42

 AMAGRAD

TAFUGLA N BILMAWEN

Bilmawen neγ Bu Ubeṭṭan iga isem n

 yat tfugla tamaziγt ittilin g wussan n

ḍart tfaska. Da ilessa Bilmawen

ibeṭṭanen n yizamaren d win yifu-

nasen d win yiγejden maka amata dailessa sa n yibeṭṭanen ifessusen n yiγ

ejd ar iγwmma udem s ukeffus

issaren d uzatim uzemmur ad ffren

udmawen-nnsen. Da ttamẓen aḍar n

unugud ar ttekken ḍart imezdaγ ad

asen-fken kra n sskwr neγ awren ad

t-zzenzen i wenna ittikin atig ddag

tfukka tfugla-ya .

G waẓar n tfugla-ya da ttinin ayt

wawal nwis tella dar yimezdaγ wahli

aya , seg ur ta illi Lislam. Tafugla da

tsawal γef tmacahut n yan bexxu

aferkan nna ilessan ibeṭṭanen ar

issiwid medden, ameẓẓan ula axatar.

Itsen yaḍen ar ttinin nwis kkan

 yimexxaṛen ar lessan timelsa n yiγ

 jed ad ffren udmawen-nnsen far ad

afen ad akren iqariḍen min ad ten-

 yisin awed yan. Wiyyaḍ ar tteqqisen

nwis da teggan medden tafugla-ya

ad fken azal i yiwaγezniwen d

wactal-nnsen nna ten-issidiren.

G yan wansa n Ṭaṭa, s uzlag iγrem n

Tesnasmin , da γerrsen yimezdaγ ku

imalas n deffir tfaska yat tfunast, da

ttmattaren akw medden jaj yiγrem,

ar ggarent tutmin tiγwratin, arttasin izlan g ttẓallan γef umazan n

lislam, Muḥammad. Deffir tẓallit n lε

aṣer da ttmutturen diγ ayt yiγrem

ula yinebgawen mi d-γran g

tewrerrayt n Harma. G tewrerrayt-

ad da ttnaγen sin yirgzen, da asen-

sselsan aqidur amellal d yixerraq

ungalen, wenna ittuyarnan digsen

iga u tmazirt neγ anebgi da t-kerrfen

sersen-t ammas n tewrerrayt ard

fellas ifru kra izmaz ayed itteffeγ

abniq-nnsen. G wakud g da ttnaγan

iregzen da ittettey Bilmawen neγCcmutit n Harma ar ismuttur ar

Zayna AYT YASIN

Page 45: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 45/53

43

ittetter, ar ittamez ayenna akw

d-uwin imezdaγ d wenna ur as-ifkin

amya da ten-ikkat s uḍar n unuguḍ,

qqimen g tfugla ar tin wučči mezllaε

en. Da tteggan timnilit s asekka-nnes

ad ssekren diγ tafugla ittekkan

attayen n yimalas.

Akud g iγiy Bilmawen ad ittekka

amalu n yiwaγezniwen ar isskar

tigiwin teggan, ar ilessa timelsa-

nnsen ag issen ufgan amezgun gumezruy-nnes. Day, winna iqqaren

tussan n umezruy ar ttinin nwis

tafugla n Bilmawen ag ittisin ufgan ad

 yini ayenna ira, yili mayed diges isek-

siwen ar as-ikkat abeqqa addag

ifukka. Aya s umata da isnili yanuceqquf n umezgun g tella taḍṣa d

taṭfi.

Tigiriwin-a mγin-d kra n medden

ittinin nwis ixessa ad nekkes tafugla-

 ya acku da tettegga tireft i ubuγlu n

umetti-nneγ, wiyeḍ ar ttinin ixessa

ad t-nekkes acku timelellay n umillus

ayed tga tfugla-ya. Nsawel i untru-

pulug amaziγ Ḥusin Yeεqubi γef 

Bilmawen inna-aγ-d nwis tga tfugla n

Bilmawen yat tfugla taqburt dar

 yimezdaγ, ur izmir yan ad t-ikkes, ur

nessin managu tebda maka tella gwahli n yidγaren g Tmazγa, ar

as-qqaren g Rrif s Bba Ccix d Buεfif g

Ddzayer, Bu Ukeffus g Usammer d

 yismawen yaḍen nna ur nessin g tegzi-

rin tiknariyin.

Da d-tettnala tfugla n Bilmawen ussan

n tfaska nna g d-ttilin imezdaγ kullu g

 yiγrem, ad akin s umdaz. D ad t-id-ktin

abda s tfaska igan yan wass imeqquren

dar imezdaγ. Ar ttinin imunselmen

itteggan tasrtit s usγan nwis ixessa ad

ittuyakkes Bilmawen, maka imezdaγ

imaziγen d tmesmunin s umataumẓen g leεwayed-nnsen d usar nna

idsen bḍun. Imkinna inna Mass Yeε

qubi, irna nwis da swengimen yimezda

 γ ad ig yan ulmuggar amaḍlan nna g γ

iyen ad sbuγlun tamazirt-nnsen g

tesga n yidles d tdamsa d usenflul

ametti i ku idγaren g illa Bilmawen g

Tmazγa. Ddag tfukka tfugla da qqaren

imezdaγ i Lεali ad asen-isdum talwit d

lman, idiren g twizi d taymat abda inin

ar timnilit ar imal. Ssekren aḥwac neγ

aḥidus ad medzen.

G taggara, idles ameṛṛukiy itkar s

wahli n tγawsiwin iẓilen issiliyen idles

g tmurt-nneγ s afella. Ilaq ad yili wahil

n tfugliwin n yimaziγen d tweγniwin n

ku iγrem ad tessudes ku aseggwas

tafugla-ya ad ur izel g tγemrin n umez-

ruy .

Issapl-t-id seg tao\abt% M.AGNAW

Page 46: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 46/53

44

 ASEFRU 

TAQESSULT1 N YIRINEN

Sarsep tafekka2-nu inger tsekwla

A,ar pef u,ar, allen s afella

Ikcem wa iffep wann, tawuri

tezla

Afus s ayerri, annli3 yuyella

An/i/ n tegzirt4 , anepmis ur 

issenfal

Ime..awen$ titi, izri amm yimal

!

Ayenna d-te//eg tfunast$ ur ili

anazal !

Irpa wawal, iqqref win uzal !

Tin ssufep ulli, sekcem ulli !

Inger yifassen n wi, amya ur illi

Ssneksen s txendallast$ settun i,elli

 N yiseggwasen ugari g ap-ikcem

upalli

Ufsen-ap i tillas, inger yimukrisen

 Nedder g tawda amm taxxuct n

yin/aden

Itteffren i tmaddit n sin waskiwen5 

Asirem amezwaru d ameggaru g

wulawen

Yidir BENOEDDI

Tizi-n-Yimnayen

05/08/2012

1

2

3

4

5

Petite grappe

Corps

CerveauIle

Cornes

Page 47: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 47/53

45

 ASEFRU 

UΣLI N TLELLI

Ad knuγ i ugellid1

n tlelliIsγuyya , ikref ad ur narem ilili

Afa g wul d yimi , g ufus iselli

Maka igellin g tudert yurem ilili

Yazen-aγ-d g waman n tudγa taṭfi

Gen yimeṭṭawen n mma-nnes asif s tγufi

Tga Asafar , afus , γes ayenna g ur tufi

S wassaγ2 n yimeγnasen ad am-iniγ

ssuref-i

Ad knuγ i memmim agellid n tlelli

Ddiγ , beddeγ , sγuyyeγ3 , nekrat ad

nili

Ur aγ-turiw tili ula nga d ulli

Asurif ṭfurat abrid n UΣLIUnna ur iγiyen yawes4-aγ s yifesti

hilli

Ad ak-knuγ a agellid n tlelli

Ad ṭfureγ abrid-nnek a Sliman UΣLIRoi

Nom

crier

Aide

Yufa AṬRAMU

1

2

3

4Ifran g 05-08-2012

Page 48: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 48/53

46

IZUMAL

MULUD MOEMMRI$ AMUSNAW AMAZIP

Mulud Mεemmeri , neγ Mulud At Mε

emmer , amyaru d ufgan ifkan uddurameqwran i yidles d tutlayt tamaziγt ;d netta d amezwaru isslemden Tamazi

 γt g tesdawit n Ddzayer. Ilula DdaLmulud ass n 28 Dujanbir 1917 g iγremn Tewrirt Mimun g Ayt Yenni di TiziWezzu, immut ass n 25 Febrayer 1989 siΣin Defla ayenna yaɣul zi Lmeṛṛuk .Tameddurt : Mulud At Mεemmer , seg

temẓi-nnes , ilmed g tinmel n yiγrem-nnes . G 1928 , isikel γer Lmeṛṛuk sγurXxa-nnes illan g Ṛṛbaṭ. Milmi ilkem gusemmud kuẓ n yiseggwusa , yaγul sLezzayer ad ifukku alemmud-nnes g uγerbaz n " Bugeaud" g teγremt n Tmana

 γt ! Kra n yiseggwasen ffir ma ifukka ti γri-nnes , iga tawuri n uselmad g uγerbaz bu wassaγ : "Louis-le-Grand ".G useggwas n 1942 , ḍart wuguz n Mari-kan γef Tmazγa , yannay Dda Lmuludigran n yimenγi n Ṭṭalyan , Fṛansaawed Lalman ! Ayenna g isares umennu

 γ amaḍlan abraten-nnes g useggwas n1945 , ifka afus-nnes g ugraw n

 yiselmaden g Baris ; yuγul s Ddzayer gCutanbir 1947 , ixdem aselmad g tγermatin n Lemdiyya d Ben Σaknun ,dinna g yaru adlis-nnes amezwaru g1952 : " Tawrirt yettwattun " nniγ « La

colline » oubliée s tefṛansist !Ger iseggwasen n 1957 ar 1962 , igaǧaMeɛmmeri γer Lmeṛṛuk iqqim digesallig teffeγ Tzeṭṭat tafṛansist tamurt nTferka-nnes , yuγul s Ddzayer ixdem daselmad n tutlayt tamaziγt g tesdawiytn Ddzayer, ar isseγra Aferkaw n umez-ruy n yigduden aya inger 1965 d 1972 ,

min tattut n usmutter n yiḍrisen numedyaz Si Muḥend g 1969. Ḍart uyaiga amenhal n iferkawen n yidles n Lγaci , amezruy atrar lumen amezruy n

 yigduden !Deg 1980, ayenna yusey tamazzalt nwad isnil i Imezraw n Tizi Wezzu yanusarag γef tmedyazt taqbuṛt n ugdudazwaw maca ittugdal ; ig uya asrag ame-zwaru n mebdiwt n Tfsut Imaziɣen ! G1982 ; issker g Bariz Tuddsa n

 yiselmaden d tagmi n Tmaziγt " Centred'études de recherche Amazighes " dtesɣunt n "AWAL" ! G 1988 dat n tisri-nnes s useggwas ittuqbal g tesdawit nLa Ṣurbun d aḍbib ! Mulud At Mεemmerimmut g 26 Febrayer 1989 , wahli n

mdden nnan nwis anabad n Ddzayerayed t-inγan !Yaru Mulud At Mɛemmer: mennaw n

 yisekkinen g ugensu n tutlayt-nnes dtutlayin yaḍen : Ungalen zund Tawrirtitwattun# Ismutter, timucuha tiqburin gMacahu d Ttel mcahu$ d isefra n SiMu;end U M:END g Isefra n si Mu;end UM:END# G tje\\ umt yaru taje\\ umt n

tmazpit. Ur izriy Dda Lmulud awedyaniger g ur i//i ka$ gguten warraten-nnesg tesnilsit d tesnalsa

Dris KMADU

Page 49: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 49/53

47

IZUMAL

AGELDUN AMAZIP$ MU:END

OEBD LEKRIM LXE>>ABI

Muḥand n Σebd Lekrim Lxeṭṭabiameγnas amaziγ ikkan mgal tam-harsa (colonialisme) n Uṣbelyuni.Ittufka-as yisem n ulγuγ n Arrif, d yizem n Arrif. Kecmen ddawtenbaṭ-nnes cigan n yiγerman s yisem n ugeldun n Arrif, imkinna yugi ad ig agellid n Arrif. Ifka-as ugel-lid n Meṛṛuk Muḥammad wissemmus aswir n Maṛical, isti-as

ubeṛlaman ahindi yan watig nwis yuwes imussuten n tlelli, maka yugey akw aya.Ilula-d ugeldun g tmazirt Ajdir gWarrif aseggwas n 2832 (1882) ilmed γef ufus n yibbas, immatti s Fasdinnaγ ag ifukka tiγri-nnes, yumeẓcigan n twuriwin aselmad, amastan,

 yamu g ayt uγmis n El TelegrammaDel Rif, d umastan n yimastanen gMlilya, dinnaγ ag t-umẓenIṣbelyuniyen g ukurmu, uγulenreẓmen-as. Ffir uyenna iṛmi ibbas Σebdelkrim Lxeṭṭabi g tesga nYiṣbelyuniyen yuγul ugeldun nettad ugmas Mḥemd ismun iγerman n

Arrif ( Ayt waryaγel, ayt tamsaman,ayt tuzin, ibqquyen... d yiγerman yaḍen n Arrif d wiyyaḍ n Yijebliyen),gin tamunt mgal amharsan

aṣbelyuni nna rnan g yiniγi nWanwal, dinnaγ g ittyarna usbelyunis tenbaṭ n Silvistri iggullan i ugellid-nnes Alfunsu 13 issa-d atay g tgemmin Σebdelkrim Lxeṭṭabi g Ujdir, ittey-asen Muḥend allig yaγul issewa ugga-den i yiserdasen-nnes, aseggwas n2870 (1920).Ḍart uyenna issker ugeldun tagdudaArrif (république Arrif) aseggwas n

2871(1921) tuki Fṛansa d Ṣṣbelyun stawda, munent mgal-nnes aseggwasn 2876 (1926) smuttrent semmustmiḍa n yigiman 500.000 n userdas(soldat) d kigan n taylalin d yiγerrab-uten n yimenγiten. Tuta Ṣṣbelyun s yimrigen ikimawiyen tikkelt tame-zwarut g Wafriqya g uzref n ufgan

amaziγ g mmuten yigiman nmedden, issexxu akal i tkerza, yaǧǧ i γenka n tfekka g tarwa. Azḍam gandigneγ ur ittyattu, ayenna yumman iugeldun amaziγ ad isires amrigaseggwas n 2876 (1926). Awin-t guzwag(exil) s tegzirt Riyunyun.Imun d uγnas ig afus g maṛṛa imus-

suten n tlelli : Dzayer, Tunes,Libya...atg, allig immut g Miṣer ass n23 yanayer 2913 (6-2-1963).

Yidir BENΣEDDI

Page 50: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 50/53

48

TIYSAS$ AMMUD

AMEZWARU N MU:A BENSAYEN

Masin/Asirem Amazip

Issufeγ-d MUḤA BENSAYENammud-nnes amezwaru n tm-edyazin g Dujanbir n sin yigimand mraw d yan 2011. Ig taγawsa nnas d-yiwi umyaru amaziγ Muḥatamesγurt n tamunt n yimaratenn Merruk ayaw n Yimeteγren . Kada semmectagen tiysas nusemmiḍ ka tin tayri makaamyaru n wammud–a ifren-asazwel-a smi yusey tiysas n tmaziγt igan tudert-nnes . Yasey aggwanwad yawes g yiger n tsekla d tut-

layt d tγerma d ubγas amaziγ .Llant mraw d sat 17 n tmedyazin gumur amezwaru n wammud-nnes, da sawalent γef tnezbayt d tγensa d tmaziγt, ilint tmedyazin

 yaḍen isawalen γef tayri d usirem d tlelli , Amur wis sin diges timedyazins wanya aqbur iga-as g uzwel n umeggaru-a ‘’ nniγ-asen ; nnan-i ; nnan

awiγ-d acḥal ‘’ timedyazin n ccyux d yineγmisen–nnsen d yizlan ttem-raran gratsen .Muḥa BENSAYEN iga yan umeγnas d–ilulan g Tdiγust g 1980. Dγi igaaselmad g Tinγir , ifka uddur i mayed ittini s tirra , yakey seg zik s imen

 γi adelsan. Seg temzi-nnes ayed ismuttur izlan, ig ahwawi n uḥidus ariggar tigezzumin ar itturu isefra. Ixater-d ddaw useklu n yidles yagem gtnuṭfi-nnes inyaten isswunfun iman .

Page 51: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 51/53

49

 ASEFRU 

TAPUFI1

Ukip d usemmi,

Walu nek d mi !

Tmessus-i tudert

Tenp-i tpufi

Ur ufip assenfi2

 Nnip tidet

Fafap-d g tgemmi

Jaj3 ilel n yu

Akip d unerpi

Temmecteg digi tpufi

Ar ssarap tamazirt

A,u n walu,4

Ifes n lfevva

Apuyyi n dadda

Tzayed-i tpufi

Ar ttinip Bayyada

Ijey n teg/iwin5

Timawayin !

Wa tapufi-nnem a tamazirtNostalgieAbri

Au coeurBoueJeunes filles

Misur 17/10/2961

Asafu UBRHIM

1

2

3

4

5

Page 52: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 52/53

50

 ASEFRU 

:LA SU !

R/em1

allen fafadMpid anef tiflut

Tayri tesgwa..a

Uwip-am-tt-d

Ldey talkiwt2 ar a,ar 

Slelli-d abbuc3 

Abniq4 n le;rir 5 

 Nter tiserraw

Anef ad t-/rep

A;bub n wa,il ad t-armep6 

Ssu afdam atg-i aptir 7 

 Nep alu, nep alim

:la Su eg-i adpar 

Anef ayenna akw ityanafen

G unerpi i==aren timi..

K,ip iri ur ap-iri

Tg’as awal

OuvrirFenêtreSeinPrison

SoieDégusterEpine

Asafar LIHI

1

2

3

4

56

7

Tamensa marṣ 2962

Page 53: Asirem Amazigh N°3

7/28/2019 Asirem Amazigh N°3

http://slidepdf.com/reader/full/asirem-amazigh-n3 53/53

TAMACAHUT 

TIN UMDAN

Ittuna-as i Uγyul :- ‘’ Qad tegt aγyul , ar tnekkertseg uneqqer n tafuyt ar aγelluy-nnes.

Qad tasit γef tdawt-nnek aẓaẓa ,teččet timzin .

Ur tennit ad tecwut , tidirt 50 n

useggwas”Irar uγyul :- “ Ad geγ aγyul maka cigan 50n useggwas , riγ γes 20.”Ittuna-as-d : “ waxx !”Ittuna-as i uydi :- “Qad tegt ayditḥḍut tiyedrin n ufgan , tafet-as akwimeddukal .Qad tawγet g yibgiz-nnes , tidiret 30n useggwas.”Irar uydi inna :‘’ Kigan ayennaγ ! riγ γes 15.’’Ittuyan-as : ‘’ waxx !’’Ittuna-as i Ubaγus :- ‘’Qqad tegt abaγustenḍut tibercettaḥ s tiyyeḍ , ar

tṣeḍsat arraw n medden .Qad tidirt 20 n useggwas .’’Irar-d ubaγus :‘’ 20 n useggwas , bezzaf ayennaγ, riγ γes 10.’’Yili-as uyenna itterIttuna-as : ‘’ waxxa !’’

Γurek allaγ , qad teswengimt ard-tegt amγar γef yimudar d yiwaγziwen d waylalen .Teγmer-d yili-ak udabu d wuddur gumaḍal , teddert 20 n yiseggwasen .Irar-d ufgan :‘’Ad geγ afgan af ad ddreγ 20 n

useggwas , innegza uyennaγ .Riγ 30 ur iri uγyulD 15 ur iri uydiD 10 ur iri ubaγus .’’Ittuna-as-d : ‘’ waxx !’’Seg dinnaγ ayed issen ufganSeg dinnaγ ayed ittidir20 n useggwas d afgan … yawel30 n useggwas amm uγyul … ikkattamaraIg-as xatren icirranYidir 15 n useggwas amm uydiiḥdu taddart , yaweγ g uyennaas-granIg iwessir , yaweḍ γef tastaγtYidir 10 n yiseggwasen amm ubaγusIg win iberdan seg taddart s tayeḍ ,

ig mulley i warraw-nnes .Ig abaγus ar iseḍṣa arraw n warraw-nnes

Issaγul tt d seg tefransist :