62

TH

EM

A

Het traditionele ziekenhuis voldoet op korte termijn niet meer. Om die reden heeft het ministerie van VWS een aantal ziekenhuizen uitgedaagd om ‘Het ziekenhuis van de 21e eeuw’ te ontwikkelen. Zij kregen de zogenaamde ‘experimenteerstatus’. De uitverkorenen zijn gevestigd in Sittard, Amersfoort en Apeldoorn. In Sittard wordt al druk gebouwd. Medio 2008 moet alles klaar zijn.

Het Maaslandziekenhuis in Sittard, onderdeel van Orbis medisch en zorgconcern, heeft de uit-daging van de minister met beide handen aan-gegrepen. “Het gebouw is één van de elemen-ten waarin onze ‘nieuwe manier van werken’ is terug te vinden”, vertelt Henny van Laarhoven, projectdirecteur Orbis Medical Park. “Het wordt ondersteund door een moderne manier van ICT-inrichting en geautomatiseerde aan- en afvoer van materialen, middelen, voeding en afval.”

De laatste jaren zien we binnen ziekenhuizen een verschuiving van klinische naar poliklini-sche zorg en dagbehandelingen. “Het streven is om het verblijf van de toekomstige patiënt in het ziekenhuis zo kort mogelijk te houden. In Orbis Medical Park kunnen we de patiënten die een langere herstelfase nodig hebben, onderbrengen in het Centrum voor Revalidatie en Herstel. Dit centrum maakt samen met de zorgboulevard, een geestelijk gezondheidscentrum, een par-keergarage en een energiecentrale onderdeel uit van Orbis Medical Park.”

Nieuw conceptIn het nieuwe Maaslandziekenhuis is gekozen voor een totaal nieuw concept. “Dat betekent dat alle medewerkers in een prachtige omge-ving, maar wel volgens een nieuw concept, gaan werken”, knikt Van Laarhoven. “Wij houden er rekening mee dat een beperkt aantal mensen zal zeggen ‘dit is mijn concept niet’. Op het mo-ment dat een medewerker zich hier niet meer in kan vinden, kan dat betekenen dat hij of zij de conclusie trekt ‘dit is niet meer mijn ziekenhuis’.

Rollen omgedraaidPatiënt staat centraal in het ziekenhuis van de 21e eeuw in Sittard

Het Maaslandziekenhuis in Sittard moet in 2008 klaar zijn.

In het Verpleegcentrum krijgt elke patiënt een eigen kamer, voorzien van een glazen schuifpui. De patiënt kan ook kiezen voor een

verblijf in de gemeenschappelijke huiskamer. “De woonkamer moet de thuissituatie oproepen.”

Alvorens het zover is, worden de medewerkers op alle mogelijke manieren ondersteund, begeleid (en getraind) om zich de nieuwe manier van wer-ken eigen te kunnen maken.”

De zes peilers waarop het Maaslandziekenhuis nieuwe stijl wordt gebouwd, zijn het Spreekuur-centrum, het Centrum voor Screening en Diagnos-tiek, het Behandelcentrum, het Verpleegcentrum,

63

hier geldt een klantgerichte benadering.” In de woonkamer bevinden zich tevens de open en trans-parante decentrale verpleegposten. “De verpleging is dus direct aanspreekbaar.”

Logistieke stromenEen belangrijk uitgangspunt in het structuurplan is de scheiding van logistieke stromen, vertelt Van der Leij. Om ervoor te zorgen dat de stromen elkaar niet verstoren, is gekozen voor gescheiden gebie-den, die worden verbonden door middel van aparte liften en trapopgangen. “Patiënten en bezoekers gaan via de openbare liften en trappen vanuit het Atrium naar de plaats van bestemming. Medewer-kers maken gebruik van personenliften en -trap-pen vanuit de omkleedruimten in de kelder. Aan die ruimte moet nog een verdere invulling worden gegeven.”

De bouw van het nieuwe ziekenhuis vordert ge-staag. In 2008 wordt het in gebruik genomen. Een-voudig was het niet, meldt Van der Leij. “Het was een geweldige uitdaging, zo’n nieuw concept. En je moet er ook op blijven letten dat men tijdens het proces geen verkeerde oplossingen gaat be-denken.” Het concept is volgens Van der Leij door anderen niet gemakkelijk na te bootsen. “Nee, zo werkt het niet. Het is geen trucje. Je moet echt een hele organisatie van dit concept overtuigen. En het moet ook gedragen worden. Het valt of staat bij de wil om het te laten functioneren.”

Ingrid Rompa

TH

EM

A

het Logistiek centrum en het Kennis- & Expertise-centrum. “De patiënt staat centraal en dat gegeven is logistiek aan elkaar gekoppeld en vormgegeven in het bouwconcept”, vertelt Jacinto Holten van Veldhoen & Company, één van de bedenkers van het (inrichtings)concept.

InformatiepuntenMen betreedt het nieuwe ziekenhuis straks via het Atrium, waar zich een drietal informatiepunten bevinden bij de ingangen. Iets verder het Atrium in, bevinden zich twee aanmeldpunten voor de poli-klinieken. Directeur Van Laarhoven: “Men kan zich daar digitaal aanmelden, maar dat kan ook bij de aanmeldbalie. Wij gaan er van uit dat 80 procent van de bezoekers zich in de toekomst digitaal zal aan-melden. De meldpuntbalie blijft echter bemand.” In het Atrium zijn verschillende mogelijkheden van ‘wachten’ aanwezig, vult Holten aan. “Het is een geheel nieuwe manier van werken. Niet de arts heeft een eigen spreekkamer, maar de patiënt krijgt een spreekkamer toegewezen. De artsen (en ver-pleegkundigen) gaan dus bij de patiënt op bezoek.” Volgens Van Laarhoven is het ‘nieuwe werken’ voor de artsen en verpleegkundigen ‘een spannende verandering’. “De professionals zijn gewend dat de patiënt zich beweegt en dat zíj een eigen kamer hebben. In het nieuwe ziekenhuis is het dus precies andersom.”

SfeerconceptIn overleg met het ziekenhuis hebben Veldhoen & Company en Bonnema Architecten een sfeerconcept bedacht. Holten: “Dit concept gaat uit van een he-

lende en inspirerende omgeving. Ook hier staat de patiënt centraal.” Het ziekenhuis bestaat volgens Holten uit vier omgevingen, die weer zijn vertaald naar klimaatgordels. “Het publiek bevindt zich in een ‘subtropische omgeving’ (onder andere regen-woudgroen), het ontmoeten vindt plaats in een ‘tropische sfeer’ (blauw en oker), voor het verblijven gaan we uit van een ‘gematigd klimaat’ (mediterrane kleuren) en het werken gebeurt in een ‘poolklimaat’ (onder andere blauw en rood).”

Het Spreekuurcentrum en het Centrum voor Scree-ning & Diagnostiek zijn gevestigd op de begane grond en de eerste verdieping. De onderzoek- en spreekkamers (circa 3,60 bij 4,80 vierkante meter) zijn flexibel inzetbaar. Achter de spreekkamers be-vindt zich een backoffice-gebied voor artsen en ver-pleegkundigen. Overleg en briefings vinden plaats in het Kennis- & Expertisecentrum.

De inrichting van de spreekkamers is voor 80 pro-cent uniform, vertelt directeur Van Laarhoven. “Op

die manier kunnen wij flexibel zijn in het toewij-zen van de kamers aan verschillende specialismen.” Er zijn echter uitzonderingen, bijvoorbeeld KNO en oogheelkunde. “In verband met de grote ap-paraten die zij nodig hebben voor hun onderzoek, beschikken zij over een aantal eigen ruimtes.”

FlexwerkenHet werkgebied voor de professionals, het Ken-nis- & Expertisecentrum, is gelegen op splitlevel niveau, tussen de begane grond en de eerste verdie-ping. Het vormt de schakel tussen de backofficege-bieden van de verschillende (gestandaardiseerde)

spreekuurafdelingen. “Alles is flexwerken”, vertelt directeur/architect Jan van der Leij van Bonnema Architecten. “Net zoals we samen met Veldhoen & Company bij Interpolis hebben toegepast, maar dan op kleinere schaal. Het gebied heeft namelijk concentratieplekken, loungeplekken, vergader-plekken, noem maar op.”

In het Verpleegcentrum van het Maaslandzieken-huis-nieuwe-stijl krijgt elke patiënt een eigen ka-

mer met sanitair (circa 14 vierkante meter). “Het is echter niet zo dat de patiënt geen contact kan heb-ben met zijn medepatiënten”, aldus Van der Leij. “De kamers zijn voorzien van een glazen schuifpui, die men desgewenst open of dicht kan doen. Ook kan men ervoor kiezen de luxaflex dicht of open te schuiven.” Het frame van de schuifpui – van vloer tot plafond – is gemaakt van hout. “Wij wilden conform het gekozen werkconcept graag met na-tuurlijke materialen werken.”

De patiënt kan ook kiezen voor een verblijf in de gemeenschappelijke huiskamer. “De woonkamer moet de thuissituatie oproepen. Het is niet zo’n kli-nische situatie.” Er zijn ook geen gangen te vinden in het verpleeghuis. “De kamer is opgewaardeerd tot een loungeachtige verblijfsruimte met onder andere parket en vaste vloerbedekking.” De ruimte is gezellig ingericht met een bankstel, fauteuils en tafels. Er is onder meer een zelfbedieningspantry met eten en drinken aanwezig. “De patiënten kun-nen zelfs hun eigen menu samenstellen; dus ook

‘Dit concept isgeen trucje. Het valt of

staat bij de wil om het te laten functioneren’

Plattegrond van een standaard verpleegafdeling. In de woonkamer bevinden zich tevens de open en transparante decentrale verpleegposten. De verpleging is daar direct aanspreekbaar.

i 413

i 412

i 411 Veldhoen & Company

Bonnema Architecten

Orbis Medical Park