Artigos de Corona González Estévez...
Transcript of Artigos de Corona González Estévez...
Documento distribuído por
Álbum de mulleres
Artigos de Corona González
Estévez en
Céltiga. Revista Galega
1927-1929
Comisión de Igualdade
Pazo de Raxoi, 2º andar. 15705 Santiago de Compostela (Galicia) Tfno.: 981957202 / Fax: 981957205 / [email protected]
Índice “La raison du plus fort est toujours la meilleure” (1) Céltiga, nº 57 (1927) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 3 Os ingreses que van pra Hespaña Céltiga, nº 71 (10/12/1927) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 5
A isca do reclamo Céltiga, nº 74 (25/01/1928) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 7 A honradez dos yankis Céltiga, nº 82 (25/05/1928) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 9 “Non che nego a fermosura, ceiño d’esta terrina... Mais... ¡quen che me dera na miña! Céltiga (25/09/1929) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . p. 11
Año IV N.'·' 57
1JbU -R~ e)
ee'fi1• REVISTA GALl GA
es. Aires, 1015 1927
I¡ '
-- - .. ·~,
A HISTORICA PONTE DO BURGO (Corutfw)
(Especial parn CÉLTICA) (Foto GERMAN DIAZ)
''La • ra1son du plus fort est toujours 111.eílleure'' (1)
A autora de este traballo, señona ·Corona González, e unha dona gallega residente en París xa fai alguns anos. E unha excelente prosista galeg1a que domina a ' perfeuci·ón o ~ idioma. vernáculo. Nas. revistas "Nos" e "A Nosa Terra" temos lido fermosos traballos i;eus, acesos todos de galeguismo e ateigados de moi fondos conceptos. C'o traballo que oxe publ ícam?s, a nosa amiga, incorpó·ras.e aos colaborador.e5 da n-0sa revista, a que mandará, .<':11esde a "Ville Lumiére" o esquisi·t·o froíto do seu tal·ento e da sua sen~.ibilidade d1e muJler gallega. Ben e:hegada até o é..no·so corazón, a bo·a írmian1ciña no- am.or a Terra ..
O ver o que ruoontece no mundo inteiro, q'Ue ni.Ilguén se ·entende: O ver ·pra ·que serve a Sociedade das Naciós, pois- ·está mol. lonxe, de- ·ser o que se soñou. Non ternos mais remedio que tratar d€ ser fortes, ,pra que nos respeten pol.o medo 1e pol-o que teñamos.
A civilizadón naida aidiantou, a r espeitd das · guerrais, porque ha haber sem,pre egoísmo en cuanto !h.axa hiomens, e ha'bendo homens, ·por forza ha haber rglle:I'r-as; .desde que o mundo é mundo, o mais fQrte é o que venC'e, e agora hastra xa :Se ·nO!Jl precisa ser fortes, tendo diñeiro pra compraT áereo:plano·s, . cañós, e pod·er facer -em-1prGstimos, as prOibes Naci'ós que o pred.sen, pra desp10,is ter .un pretesto tc·ualqu·er, pra 'nieterse dentro; con a dis·culpa <loe d•eáender ci.s .seus intereses. E o bas't ante, ·pra se fa'Cer re1s,peitar. Pode redama-r a metade do mundo, s i es1a m·e.trude, non ten .forzas e diñeiro, pra facerse respetar, non ~ne atenden. E como si · e·stivesen iealado.s !
Moitas veces tamén se enganan, ·e die unb.a tena ,13·equena, 1sae o que non se ·espera, tri.ipliicándose as ifOTZ3!S, ·COIDO •SÍ rSe triplica3'Cn OS homens; así acont eceu icoa Bélxica, qu,e nin~én e.speraba na guer'I'a :pasada., que poidese .res.istir o .que resistiu. P.or tso . moitas veces se tein isorprresrus, que non ·son outr a cousa que leuciós da PTovid,eucia! ¡ Quén 'lhe había d·eicir tamén a Napoleón que na He•s1praña levaría a pr ime ira ·zurra ... !
Vendo todo o que a:contec·e, é ·precisoi 'Compenet rar•se e traballar todos ;poi-a me·sma •causa. Deixan-. <lo a unha beira todol-os contratempos recibidos, ¡pensar que somos galegos, que a unión ·constitue a fOTza, que xuntos podemüs valer algo, •e separado-s ·Con r·encillais, nunca •Clb.egaremos a cousa ningunha.
E ne·cesario dairno·s a res1p·eitar e coñe·ceir, xa poLo t alento, xa po1-o tr.aballo, xa facendo ¡propaganda
das no·sas co'llsais, pra que cando falen dos ga1ego~ no~ , 1fa1len con deisprezo, con lástema e hastra .con ,peila . ...
E .preciso irahallar /pil':a conseguir que .cando fa1'en d'os gal(:l.gos o f'a¡gan üon ademiración, :eon res
p.eito, e pws.cando-os s•empre como eixemplo :pra o resto da Humanidade. ¡1Pare1cerá. isto muito! Pois non é. ¡'Tod·d se consegue tendo un bocado .de forza de vontade, -e por todo o C'Uid:adto en instruiornos nas nosas ·Cousas, e non ser egoftstas, gardando.as só pra nós ! Hai que axudar todos na mesma causa. Todo galego está ·encarreg-ado de vixiar po.r: ou.tro, inistruindoo c'Omo .si fose ir· crnán. "Insinar ó que non saibe". ¡Qué bonito é istto! Nós po-d·emos insinar de moita forma, po.iis axud:ando os que .insinan, xa con di~ ne1ro, x·a con 11.'ibros "'P'Oid.emos 'I>N~·o ..
1 tar moi 'bons servicio1s pra q'Ue os •coitaél.o·s non 1sahian das .sua;s .casas con o·s olios .peelb.os, como lle ruconte.ce a maior parte.
¡ Cánto<s · nas horas de deseispeTo que ;pol-o m'Undo pasan~ se · lembrárán dos ,pais, do .POUco caso que fixeron de insin'.arlle o mats ,pre. iei:so, mandando. o•s poi-o n...undo a fo;ra •com o ovellas descarriadas! Ises poden axud.ar, pra •que non ne aiconteza o mesm.o a.is ,per.s1oais •que eles ·estiman, axud-o sexa d.a forma qu·e tfór.
Todol-o.s galego·s debian sa:hir da-.Galiza, .pra a¡¡Tender a dar'1le valor as n os·as 'corusais, 1e a nasa xente, Só se pode falar d.os outros ·CUa'Ildo ·se. coñereen. Nos te:ruos q'Ue comenz.~r .por coñ·ecernos, despois éoñecer os demais, f.ace.r 1com.,para ciós, p\I'a non pensar en .sahir outra vez da te.rra.
Parfs , marzo 1927. ___ ( (1) La Fontaine.
Corona Gonziález.
A VISO A LAS SOCIEDADES CIRCULOS · Y CLUBS qu.e el "IDEAL S1ALON", Tucumán 1471, es el más moderno p·ara efectuar en él sus actos sociales, como ·ser bailes, conciertos, asámbleas, banquetes y lunchs
P.ARA P1EDIDOS E INFORMES, DIRIGIRSE AL CONCES.tONARIO
ANTONIO GALLO - 670 Paraná. 672 U. T. 38 MAYO 6115 S7 RIVADAVIA 4901 C. T. 3525, OENTRA·L NOTA: EL SERVICIO D1E BUFFE.T ESTA LUJOSAMENTE INSTALADO A CARGO DE LA
"CASA GALLO" l~======================================~=========-·-=----===============-
l'S'"'
. ~ AÑO lv No: 71
Bs. ÁIRE.s 10/12/ l 927.
ESTANQUE DE LA GRANJA (CORUÑA) (Especia1 ·para CELTIGA) Foto GERMAN DIAZ
OSINGÍlESESQUE VAN PRA HESPAÑ~ ~ --------.--Bs.pecialpra CELTIGA
¡]J p,ra ri•r a caa:Till10 b.atente o -ver cc·omo peillsan p;olS anois d·e s·erv1c10is ·prestaJdros a sua. :do•n.a: as de náis no extra.n:x:e'Wo ! pon tas reviradas; os tac'OS acon:sella:bau prude1nciia no
A mal:s a.a p·runde,]i:::ie1ta, 1crusitañiol:a.s, -puñlai! n,a ·1i.Jga, 'Paso, 1por que a. hora men1os pe.usa.da deirx'a(ban ifican: mail!tiUa, to'lireir01s is f'rad¡e¡s, aind'a 'ihai C?tutr·ais ·coill- rnrul a d·ona obrigándoa a. fazer un pa.s.a. de danza i•n-~ais '!"tsiifb1re.s QI me1SIIl1·oi. gresa. Os xuarueiúes ·prurecían v~vir ir:rñ.rta¡do1& º' ve•rse
i Parece incrifbrr"e qu·e no 1Síeculo XX, a xenite oque n'a.quela .p1risi6n e nrrutabain de •sub'1e1vairse, así colmo se •co~.a.a im.struída i•gno1re o ·crue é 1un pai'.s na E\uropa, si ti-vies•e\11 ideas •c:omunis.tas, .que·rendo •pórse de acocr.·-e· se·us 1c·o.sti.rmeis ... ! • dü prafacer "unlhlas rec1amaciós, 01U U!Illha •g:reve; po-
Coñ·ec•í'll aiquí :unha familia ing.r.eisa ·qu•e vrnu va- día aipre·ciarse moi 'be.n l(}s 1biu'ltos qu•e 1coa sUJa eri-rio.s a:no1s na India, •e 1agio1ra V'a:n pasa.a- o invierrno en xencia ifacía.n. A penia. finxf~ non Te·.oiarwr na fo•rta-M•á•laga; por 1que rle 1dixeron •que fal ·0allroir. 1eza q:ue o ·coiro a se'l\. .reci'O!r falcía, ·e dafb!a d'emicon-
A-s 'IJII'eig1Un.tas que a.a Heisipañ.a me ct:ixéron, se;rv í- tro na be·fra da ib'D't.a ¡tau a.nc•ha e[a :ell'a P'l'a 1g¡ro.su,ra rolillille 1c·omo si fose o milfor .teatro. Preguntáronme da perna ... ! !Levaiba UJn'.h.as media.s a C'lladT'os de 1C01r si era 'Ve•rldade 'qUJe a xeillte nolll ·sie éle-ita e anda fa- de lagarto que o vestido ideiXa.iba. ver cati~o dedos !ando a noi:te inteiira lJ'O•las IT"u·ais. Si se tiña q·ue e,3.. e1niiba ida ib1otf:a. O ma:i.s -g•r01tes•co e:ra veJ~ •con istes coi'11ar cion •pacein•cia a vtfüi: de to.a.a a familia e do·eli- cime.ruto·s de ·estilo ¡ ngrés, a eorniisa e tellaJd'o de 7,as a.a ·mesma as perst01a·s que ·se ai'CO·Il!tra'ban no estilo hespañol, poii.s lervaJha manti'Ua preta; •pr,8, en-viaxe. trair na He·s,paña: ia moi •SatisfeHa p;011· q:ue nrutural-
Si e:ra obT~grudos co1D.tta•r á todos ond:e, ia.in, e seus mente o ve~a itomaríana por hespañota. se,g~edos de· farrniJI.ia. ,,,.
Si tiña.n que 're·pa.rtir 0 , que. le•vasetn. de .comer, no Ca.rudo vin aqueile,g do•UJSI 1tirven vena de non se0r tren co'os c.ompañeiTos. rrupa:r. da rúa -p·ra tiTarliles pedra:s. S1i o fixese rvirían . Prei.gumtaron iS'i era ·preic:iJSto k .c'On mantilla. o tonta.ndo que 'lá .ruan es.talban acostumbra.dios a vor
marido 'Vae entiusiasmaia.o. pra oomp.ra.ir en Málaga xente pois Ols tiñan aipe.da~exa.ido. tan de·pre.sia. como ·Cheigue, unlha .gra'V'a.ta verme1la 'l'amé.n icofiedn 1lh 1señl()!re qll'e fa. vi iit8!r Anda1u -hen e.s.t1J:eH'iña, um. 'Sombretro cordolbés e .un.lb.a f.adxa cfa: o primeiro ·q1we1 fixo foi comp;rar un Sl\mibr0iro ben an:clha. Quería sa.be.r si era ma.1 vilsto non aucio- c·o1rdolhés, e un Jtra;x:e da eQir.fixio.~ nar e berrar o fafaT po,r Q'lle eJles e.iq,ui non teñen Fixe.n 'llU viaxe en ·co·mpañía d'uno;::; tiiuistas in-ise costume. 'Isto fíxome lembrar os s·eirmós ·qucs Qyo greseis que :Lan ver .o rfo Am:ruzolllas . Antes de om-na.si i¡g·rexas os pa1dre.s in.gires•es; semel1a un.ha 1eooiru- 1°a1:rrca1r ·peldiT001 a ·compañía 1~0 vapo.r que lle botase be1rsa ·s·en vtda. ·s.en exp•1'esi'ón, s1em; s·e1Utirnento. O na.s 1poritas · clo·s ea,mairorteis tela de a-rame; por cansa Vngres, ;p1regando agarrado no p.úlpito, fa.landa tris- cios mosoq:udrtos. e.ando •oo•co1S1tamos na Hla da Madei-te e de cando 1en ve~ 1pe•c:hando 01s 101Uo1s, é talmente ra, o !Pl'i•meilro 1q.ue 10om·prruro1n, 'forolil unhas bota•s de un latino rezrun.d10. CIU'antdlo os vexo di'go ipTa min coüo gro·sas e sin 1.acón que se us.an lá . .A SÍ'Il C!omo ;IJ·ra]Clhe 1boa dilfere.nda dos• padres latinos ... ! Tol<i.-0 oi:; ·carros vaa1 :=tirTais1tTarudo1 1s•en -rodas ipio.l'a.s riúa.s : na vicla ·precisa de 111u poiuc@ de f'a.nta.sía pira des- asín as persoas anda.u t a'mén faltámdolle algo (os ta-pe•rita;r do letarr-.go que a .realicla.deis das .c.01us1rus noa cos) 1C!omo os •car.ro.s . Levaiban tamén urus m.a.::;qui.-porn1: .por tso ·Si .uós non tratamo1s1 de e.n!f.edtiz.a\1'." . ~· tein~D's P'ra metems1e ideintro o deseirn:barcar no l'ará, iaealld.zair todo o que nos rodeia pondo un 'P10ru.co1. do mai.s 'non se meiteron .n'~ltes, JO ;que 1sentfu deiveiras, noso mo·do ·de ser, f:Lca sen vida, s·en ex:pr1esión, p.o'is xia 1gozaiba 1co-a mea 1dle vie·r aqiuela corupairsa, asin e-amo o se:rmón clro· inrgrés. e •01s, r.aip.a,ceis1 d:e¡trás .s11bi'amdio e. !tirando rpedirais
Flun ·co1nividada 1pira xantar n\mlha casa i.ngres ·i: Toido.s .:íis·e·s prepa:riativos. 1eram. 1pra. 1nur'iaTse dos despois d 1o .café 101s 1C!rirudos trouxeron pitos· ·é miste<.; TitO·Slqu.ito.s ·que. tan obsequiosos eran antes c:on itodcs pr'a:s 1señioras e .sefi·oritais fumar. Toda.s if:íica;roin aide- os ex.tranjeiros que lá chegaban. Que.irfain a. todo mirados ,que en senda he.s-pañola ·non !fumase, ·cando tra.nce •coa.ir '°' iire q;ue ian re1stp1ira,r: si .eo·auore·s se na He1sipaña tioda·s fiuman. Tjven que e1s:piric:a.Ttlll-e n PT·elci.s,ase!ll, ·en ningún p::ús se precisa.n mais qu'aqni eras de mulle.1 es que a.ntes fumaha.n, e mo.st;ra:rlle .¡itra 1coa.r isite· aire ü'heo de. poe•tra., P'O de ca.T')J(ón e que aigoira ·Co.n i•sfte mo,~imeruto modeir'.El.o, as1 ·Señorras ne.lboiei<ro. i Pen.rs1e¡n 0 1qnrn serían t01dois ise·s 'Prepara.-e señoiritai:; natmra1me1Ilte 1f'U1II1.'arán al¡gu.nlb¡a¡s, po·iis a Uvos con 1un -clima· d'aquie[e¡s1! rvol'V1erfam. ¡pra A1b1ión He1s1p1aña igoal qu.e ois· Olltl'C•S pa.íise·s non P~1de :fluxi:r toT•raclos e ver.me.JJos :eioimo ·camaro·s. a ewh1dón PO·r \que atT'ruves·a ª humanidad.e no·s ·co ~i - Terñio visto no1S bancio.s Ida rua os ¡profhes miseTc.-~m~ . ' bres dormi.ndo; uns metidos nos out.Tos que seme-
Uruha tS·eñora 6 •'>ahe·r .que e.u era hes:pañoilla idíxo · H'an a 1gra.us <le granada, •e a nota .cómi:ca so.u O·s me :nas :p:ala'bras que ela sabía. '1"man:tiUa. · · ! ¡p·eine·- s·omlbreiro.s d 'a.s mulleres qu·e •esrbám fa,n e-nfeitaclos ta . .. ! ca•stañ.oQais · · · ·! il:elq·uie · · · ! V:d. •s13lbe:rá ·beilJ:a:r". de gl'andes laz·os .e prwmas. Moitas P·id·en e·smola :co!1 No meu rnaxfn T·eipires·e1Utó1useme a miñ.a .sill.ue:ta ves- o sombreiro tan enfe'itado parecendo •que ·n'él reuni-tida de , gal·eiga 'bieila,ndo· a :mlufüetTa 'q•ue e.Ja.s. toma- rnn todas as 1emb[anzas· .que tiñan dos antepasados. rfan po·r unha. 'd 'anza TTuSra, ·eS1cocesia., Ofll drlandes·a, e Vtn lhrome.s trab'aUando nos hortais de cuello plan-nun1ca íhe.spañola ·pt0T q'll'e os ing1reseis ª ma:ioI' parte e.ha.ido ·con 1Yri'1o ·e gra1ba;ta. ra 'Cli!be" ailicontrei va-só coñe1ce111 Andalucía. Ainda me .f'iguir:afb:a. hei.Ian.d.o riOls ·con s.ambireko d'e ·co:pa caI'lre•g:a.ndo ces.tos. un'hja;s sevillanais co,...os meus oitenta , kilos q uereindo .Ai1con1trei •u.n sefí 011· ive.st'ir:l.o co.n .frruq ne e .som1Jrei-t~o1cia.r a dtulzura ga1ega e o seJl.Jtiinento, por 'llillha d ro e copa co.n toda a. serieda.de in•gre·s·a., iempunan-aJga.z!arra .que nolll é ·pírüpio de no,sü cM'álcte:r; S·eiría do Tun caI"liñ-o oo'run ne..110 d'enrtro. asín como lllil :ga'leg,o ve:stido d·e toureiro· q.ue noa Teño repa.r·ado nois tira'boa1n11aidbires e s . .a.qiuei en lira-podo m ·enos ·de riT s•6 •co'a idea. po qne a menta1i1daide dos d'a.iquí é com'a das out ra 8
j Os ingres·es· •SO.U úni'COIS ! Un1Ja ve·Z na e.stadón d·e teirra.s, 1si na.Ii. fo.se po.r Qu e ,poiden aiclha.C'.:l1' amo·r il
BiarriitJZ v'in 'Un ma'trinwnio que ia pra He·Sllaña; él teirri:ña diría que os nasos a.pesa:r da paroliña aindq, non tiña nada de ad·emiJrar, ia ves1tido· como e1es an- s•o.n 01s rnillo:·e.s . ruan 1001I1 o traxe .de .goUf; ela e:r'a a ma.i0s berreante na vestimenta! Nunca potd·er·ei esique.c-ei!' a im.pres.iórn que me •causaron! ·Cafaaba .unlb.as 1Jtotas pardas con illós negros. ¡'Só o·s p:és od1aiblan ·p·ra esicreyer un libro ... ~ As 'botas f.az·endo ·Qairetas, noin se •podeudo adiviñar cual foi a s1ua tirilme!irra foiI"ma,; íXa- mo inverno da s·ua vida, peqirudo pra que as1 dedxasen desea.ns-ar in' un canto ,(Lo ¡pe.so 1qrue so1portaT10n nos lon -
Mats. N'un 'País como n'unha ·cidade, iten que !halJ1etrse de todo, e non voú orer 1q·ue 1t\oldoU·os ha.bitantPs d'aiquí iS>exa.n iguaes: lh·ai como E"n todas partes, po,r isa deben comprender CJ'lle a Hespaña é .com'aqní ·e como os outro•s ·países.
CORONA GONZAL•EZ EST>EVEZ. Lolil.dres, ) Out.ano 19.-7.
..
AÑO V No. 74
Bs. Aires, 25/1/1928
(Especial para OELTIGA)
PAISAXE MARIÑAN (Sada - O Cargadoíro)
Foto F. Varela Posse
~llllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllll1111111111111111111111111111111111111111Jllllllllllllllllllll l lll l llllllll l lllllilllll l lllllllllll l lllllllllllllllllllllllllll1111111111 • 111 1 1111111111 1 11 1 11 1 111 1 111111111! 1 11 1 111 1 11
DENDE TERRAS LONXANAS
- . . -• • A ISCA DO . RECLAMO ·-. • • Por Corona Gonza/ez
Basta ver as horas qu'un pescador d'anzol pasa a veira do río, pra darse conta de que xa poucos peixes caen con isca. Os peixes d'hoxe están xa cuase civilizados e soilo os novatos sen experenza, que non queren ouvir os consellos dos vellos fan a toleria de morder unha miñoca cando ista s~ dellate - tamén pra defender sua vida - pendurada da J?Unta d'un fio. O pai-peixe ten bon coidado de grabar na cabeciña aloucada do seu fillo mozo certas enseñanzas que a sua longa experenza d¡ vida lle ten demostra-do: ¡Non te deixes levar do atrautivo próusimo das cousas sin coñocer 6 orixen ! ¡ Nunca te metas en bura,cos dos que non poidas sair ! ¡ Fuxe dos peixes grandes, e do&homes ... ! "Si non oies os consellos de teu pai, pensando que sabes mais qu'el, ou deixándote levar de certas ideas emancipadoras, finarás na barriga d'algún cacique, d'algún crego obeso, ou na de certa godallo na que xamais atoparás auga, porque na sua vida beben senon vino, e do mais forte en grados alcohólicos."
Mais como sempre ha de haber quen dé desgostos e sexa desobediente, veleiquí a razón de que algúns · se deixen pescar, sen reparar xiquera na moi-
. ted ume de contrariedades qu'os pais van pasar o dárense conta da falla dos fillos.
E' entón cando o peixe-pai, comenza a maldizoar · d'os homes chamándolles peixófobos, xente salvaxe que non pensa senon no seu bandullo ... , e cheo de coraxe promete vingarse tan logo como a Providencia lle depare un banquete dos que con tanta frecuencia se dan, cando os pro-
bes d'os homes caen no río. A esposa do peixe-pai - muller o fin - todo se lle volve chorar, pregándolle que non bote tales fadas pol-a sua boquiña, pois Deus pódeo castigar.
Todo isto proba d'abondo o pouco eisito que esta clas dé pesca ten entre os peix·as modernos. Mais non socede igoal entre os homes, que pican atolondrados, como barbos tolos e inexpertos, na isca do reclamo.
Os que millor entenden d'Íste choio son os franchutes. Eu represéntome no meu maxín un home con un grande anzol dorado a punta d'un fio moito comprido, pondo como isca o reclamo, e logo, toda esa banda vacua de "snobs" seguindo os movimentos do anzol ir d'unha ]Jeira a outra atolondrados e indiferentes: no inverno, pra Niza e Cha-
Especial para "CELTIGA"
monix; na primavera, a París; no vrau, a Deauville e Biarritz; n'outono, a cazar os castelos da Turena, precipitándose, tomando o asalto os trens e os automoveis, n'unha carreira desesperada, enpuxados por unha cohorte de xoalleiros o de modistos, que- v o a n como os corvos arredor das. víctimas do xogo, comprando, os que pe r den e venden do os . que leda.mente despilfarran o que g::iñan. E non soilo o son os xoalleiros ios modistos os que balen na beira íl'istA re-
baño, son tamén os sombrereiros, os anticuarios e hastra os probes da esmola. Probes que si un atopa na ponte que vae de Deauville a Trouville, volte dispois a alcontrar no Setembro en Biarritz i-en Niza Monte Carlo e Canne~ no inverno. Unha persoa que seguira iste bando vería que sempre son os mesmos que xiran en torno a un circuito fixo con unha parada o brigada en París o socaire do "Ermitagé" ou "Clarige". ¡Que gargalladas de· be dar o home do fio e anzol ollando o ben qu'istes peixes bulen aloucados o cheiro do reclamo francés. ¡Non vos quera decir nada cando iste home pon a isca da estancia d'un Rei, ou personaxe de grande viso, pois n'ese caso o fio traballa o dobre e pesca mol.to maior número de "snobs".
¡Canta xente que ~e arruina! ¡Cantos non caen no vicio das drogas heroicas! ¡Cantos fillos de familia lle dan o desgasto os país como o peixiño inespe -riente! Eu fun unha vegada a Deauville 11'un- ·
ha época en ·ne os xor. naes falaban da moite. dume de divertimentos que lá había, dando a impres1on de que
todo o mundo andaba n'unha "farra" louca, sin ter tempo nin pra dormir. Cheguei de tarde e a miña sorpresa foi grande o ver q~e a ·xente era pouca e non había mais espectáculo que un · cine, pois o Casino, a pesar do enorme reclamo, ainda estaba pechado.
Esta é a nova comedia do mundo na que todos camiñan e se moven sin ningún laudable estímulo, como bonecos pendurados d'unha corda, indo os uns o alcontro d'os outros, cegos e inconscientes, sin reparar 'no que os rodea, nin pensar que a corda - que é a vida - rómpese cando menos se pensa e non deixa.ndo tras de sí mais que o recordo que pode deixar no río caudaloso a perda do peixiño inesperiente ...
• = ~ ~ -
~ . -lllllllllllllllll!lllllllllllllllDl l lllllllllll l llllllllllllllllllllllllllll l llllll l lllll l llllllllll ll !llll l l ll l ll l ll ll l l l ll ll l l lll l l ll llll ll l ll ll l l ll l ll ll l l ll l ll i ll l ll l ll ll l l ll l 1I 1111111111111 11 1111 11 11 1111 1111 11 1 11 1 11 111 111 1111 11 111111;::
.. . ·,. . .•.• 't'\
AÑO V · No. 82
Bs. Aires, 25/5 / 1928
REVISTA GALLEGA
PAISAXES LUCENCES (Be!esar, Chantada)
( Foto C.-JH BALL EW A)
( Especial pra '·CELTIO 1' )
111 1 11 1 ' 11 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 11 11111lllfJ 11 1111111 lo 1111111111 11 11111 11111 11 1 11 1 11 11 11111 111111111111111111111111111' 1111111111111111'11111111111111111 11 1111111111 111111' 11 " 11111111111111 11111111" 1111111 111111111111
PROSAS GALEGAS
A honradez dos yankis Por Corona González
Nos paises da América Central, non se poden gobernar; faltánlle homes pra iso; non se entenden; andan sempre en briga, e pra fa.vorecelos os coitados dos yankis, fain o sacrificio enorme de ir a Nicaragua pra calmar os ánimos, non percatándose os demais países, que no fundo é tudo egoismo e politicaxen.
Hay muito adiantado xa a ese respeito, pois antes ninguen falaba e agora, ainda que pouco, xa se repara; que é unha grande cousa. Os estudiantes arxentinos protestaron. Os de Venezuela opuxéronse a concesión dos pozos petrolíferos, e no con.:: greso que na Habana houvo, - ainda que non muito craro, porque receian desgostar o Uncle Sam - un murmullo, poren o bastante pra estar alerta do que poda vir mais adiante.
No Pará (Brasil) o Ford quere comprar grandes extensios de terrenos pra facer plantaciós e despois exportar os artigos pr'América do Norte. Xa houbo que dese alerta, "O Globo" do Río de Janeiro pubricou unha entrevista que teve con o Sr. Limaraga, e o artigo é encabezado asín: "As grandes necessidades nacionaes" . "Porqt1é devemos impedir a realisac;ao do plano Ford, intervindo na industria extractiva que as nossas maos e o nosso sangue crearam".
Sempre reparei na politica do Cinema. Nas pelfculas yankis representa¡ ban os mexicanos como asesinos, traidores, cuase bárbaros, mais na. mesma. pP.lic111:t. :1parp1·h ¡pg·o 1111 ~'· 111ki co1nn mqrJ1->IO de honradez, con un corazón de ouro, sacrificándose por todos, e salvando a quen estuvese en perigo; escollían uns tipos guapos pra representar ese ·papel, e pra os outros unhas caras que nin feitas de enco,nenda. Todo isto prepara o espírito da xente, contra aqueles asesinos sen selo . .O mesmo acontece con a raza amarela. O que no México acontece agora, ¿ quén nos dice a nós que é resultado de unha política sorda, e que no fundo é pra que eles s~ enfraq uezan e na hora menos pensada, poder ir lá defender os capitaes prestados pol'os banqueiros yankis?
(Especial para CELTIGA).
¡Abran os ollos ! Algúns pensan que o país dos outros anca
L11illor qu'o deles, achando que non saben gobernar e que nos Estados Unidos anda todo ben. Xa falei con alguen que me dis: desexaba que os yankis tomasen conta da miña terra pra ver si endireitaban logo tudo.
Reparen. N'América do Norte tudo é grande, · hastra nas clisgracias e nos desfalcos. O escándalo do petróleo donde están envolvidos nada menos que tres ministros, e que tanto se fala agora, demostra ben que o yanki non é un modelo de honradez.
b segredario do interior Alberto Fall, sentíndose morrer, declara que está . disposto a dar toda erase de detalles, pra acrarar o escándalo dos petróleos da Teapot Dome; onde os tres rr,,inistros están
complicados, non fuxindo tamén o Sr. Harding do 3mbrollo des tres millós de dollars, servindo tamén ese diñeiro pra fazer elexer o Sr. Coolidge. Como ven, lá tudo é ~ra.nde. Lin n un xornal o que transcrebo. "Recordando el asunto" El Debate recuorda y compendia este asunto en la siguiente forma: "Los procesos, porque pasan de la media docena, duran desde 1922. Uno es por conspiración, otros por corrupción, ha.y uno - reciente - por haber comprado los jurados, y no falta otro por negativa a
comparecer. En él figuran ex ministros; senadores, periodistas, políticos, detectives y hasta contrabandistas de alcohol y adivinadoras."
¿Ven como na Yankilandia acontece tudo con maiores proporcios que nos outros países? Como tudo é grande, cuando se trata de negocios ilícitos, son de millos. ¿E' ista a xente que vae gobernar as demais repúblicas pregando léis de moralidade e honradez?
¡ Paréceme que d'esa eras de xente non precisan en ningunha república, xa da Central, ou do Sur d'América!
¡Abran os ollos ! . .. París, 1928. Corona González.
, .... () .... () .... () .... () .... () .... ()~ )411119>(~
1 "La NuevaDE Fortuna'' 1 i
'
: . J O SE F. FER NA N DE Z 1º. 1 .. F ABRIGA DE CAMAS Y COLCHONES DE TODAS CLASES !i!! "" Agente Exclusivo del Afamado Aceite de Olivas "LA ORACION" !i!!
~ ' Unico representante del hilo 4 Fuertes: para talabarteros, ,.... ~ ~ colchoneros y loneros. !i!!
1 1 IMPORTACION DE ARTICULOS GENERALES DEL RAMO 1 1 ~ ,.... CANGALLO 1653-55 u. T. 38, 1955 MAYO ' ~ ~ COOP. T. 1750 CENTRAL . !i!! ~ !! ~ ~() .... () .... () .... () .... 0 .... () .... ()~0---0 .... 0 .... () .... () .... () .... ()~)---() .... () .... ()... ~ ~ !! ¡1111111111111 11 1111 11 1 11 1111111 11 1111111111 11 1111111111111111111111 11 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 1111111111111111111111111111111111 I' 1111111111111111111111111111111111111111111111111111llll11 1~
\ '
(
:j
, REVISTA GALLEGA
TUY·. - UNA CALLE TIPICA
(FOTO KSflDO)
25 C'l~S.
¡¡ .
lllll"l " l •· l ' l llll fl llllllllllllllllllllllll•ll ll l l/ 11 11 • 1 ' I 1 l " I ol 1 1 1 l ll l iillll " l '• ll:lllllllu~llllll lJ l l 1 & 0! 1 " 1 11 1 " 1 " 11 • 1 11 11 1 1 11 11111 1 1111 11 11 1 11~1
SECCION 'URUGUAYA
REVISTA GALLEGA QUE CIRCULA ENTRE TODA LA COLECTIVIDAD DE MONTEVIDEO
Redacción y AdminiiStración: Río Branco 1568. Montevideo.
"1\Jon che nego a fermosura, ceiño d' esta terriña ... "
Jldais ... ¡ quen che me dera ·- ' na mina ....
Ei.qui Ric de Xaneiro; cas SfülS bahías, suas montañas e co ssu derroche ele iluminación, do que están orgulo3os o.s bra3ileiros; con te.da a sua amrtbiJi.dade e hospitalidade. Cando aquí párase un pra vivir, comenza a escudTif!,1r e percurar todo c:i.nl o po-cle pra rnatal-as sauda·des que pol'a terra se siTtt.en. ¡Non hay dúvicla! A Natureza aquí espalloü beleza por todal-as partes, ·dende o ~::i. lto da Boa Vista, ollando dende o "Excelsio1"', dende a "Vista Chinez2.", ·dende o "Pao de Assucar" e o ".Corcova;do", a·damírase u11J1a gran beleza: a cor do cefo azul claro, mais 1:i.zul que o da Cote el' AzuT, o mar cuasi da 1nesma .cfü", a3 casas eraras, o. arboredo e curo ·2.
con fror.es P·Or todas partes; e cando as ·1uces se 8Tl
cenden, entn:· lu ·co e fusco, adiviñanclo aínda os t&· llaclos vermellos, aquí e acolá un que outro ras csi.ceins pra non ficar atrás no movimento de Yanqui lanclia; parece unha xoia cl'esa.s mo·dernas, toda c-oallacl2. de brilantes : t:lS lu ce3 das avenidas da beira do mm', dende a altuTa, semellan colares ·de péro}aG que enfeitan a faceira Cidade, que ten or.gullo, e presume como unJia nena.
Esta tena e linda, irn:t.is. . . ¡ Qnen che. me <lera na miña ! . . . As saudades, que son propias ·da no a raza, non deixándonos sosegar · en banda ningu·nha, róennos por clrento e non··Os deixan esq_uecer o ceio de, nn.sa terra, as mont.;i,ñas, as rib2iras, as Vilas e Cid1a0des. Canelo un galego se senta a meditar no cima d'unha montaña, ollando e pensanclo nos coñ"lci.dos quei viven lonxe, tristes, sen poder contempra1· a terra; él {)lla e 1::tcaricia co seu ollar meigo; olla pra dil'eita, ve os pastores en dulce coloquio, gardando o gando, que. pol··O seu lado e meigo tamén. ¿ Quén no11 conteprou o ollar triste .da Mare•la que parece comprender {) que o dono lle dí? ¿ Quen non reparou algunha. vez cando venden un boí ou unha vaca o m<Q.m.ento da despedida, na que tanto o gando como os .donos van ollánclose hastTa peH1érense <lEl vista? ¡Cando mm recodo do camiño .clans e
(Especial pra CELTIGA)
a de-rra-cleira olktda óuvese o último Muuuuuuuu! ! ! ... da Marela, e a nosa xente limpa as escondidas unh:L bágoa.
0112, pra esquercla, ve a xente traballando, arriucando to1·gos pra facer carbón; ve como pouco ::i.
pouco van desaparecendo as frores das uce3 e carqueixas; as nenas axudando a seus páis , cantornlando un alá lá, ollanclo pra ribeira que está cubert::i. ele néboa como un mar <le espuma; m.ai.3 tarde o sol desmanxa todo, podéndcse apreciar o beliclo panorama; .1s .casiñas brancas, azúes e ro·sa, cos seus tellaclos furnegantes, cleixando ver a cor vermella das tellas; as· casas metida.3 unha.s na.3 outras com J si se .estivesen dando unha aperta; 1:.:1.lguns bal'l'io s semellan puntos ·da muiñeira como si a ca mas ·3
desen a mao pTa se regocixar de · ter ' ticlo a sorte el·~ ser construí.das n'aquela terra e baixo •::tQuel caio ; algunhas con te lla.clo de .lousa onde a3 pombas s : pousan pra ·disfrutar d'aquel ambiente, regalanclD Oti
ollos co aquela vistrJ. tan encantadora, ficanclo en éxtac;is, ante as frores que lle clan desexo3 de pic :)tar. i non fose pol-o mal 1que ian facer o paisaxe; fi~'l il
asín hastra ·clesp.ertar 0c10 letargo en ·que se alcontran. O b:i.rullo que fai o millo, tirado por unha velliñ2, na solaina as galiñas, ven facer as pombas baixar rápic1ari.1ente, batendo · as aas, pra aproveitar un pouco.
0 .3 regueiros -cl'auga erara e cristaliña, co seu n1urmullo meigo, escoitanclo baixiño algunha pro.mesa qu'algún mentireiro prega o üuviclo cla n ana feitice ira, os .clous acollidos baixo a sombra d'un salgueirn1 , onde o Tuiseñor ó mesmo tempo ,que espía os nam nrados canta constantemente pra que o e.scoite e tique sosegada no niallo a dona, vendo que él está alí sen ·s'arre·dar, poi é sabklo que canelo o ruiseñor cala, ela pensa que emigrou e morre de saudades .
Olla pra tras, onde pocle ver a madreselva trepar pcl.1s montañas e sentil-o seu agradabre ciheiro: as montafi/as rubindo. . . Tubinclo mais cada vegada,
• 1. · 1 , 11 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 111 11111111 111111111111 1111 1 11 11 11 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 1 11 11 11 11 1 11 1 11 1 11 1 11 111o .air1n111111111•111111 1 1 1 11111 1111111 11 1111111 11 11111 1111 1 1 1111 1111 11~
querendo espixárse e conchegarse pra ver si conqui-1·en .dar.se un bico n'aquel ueio melancólico qu e· nos fai ficar como él, che os de morriña e saudades ca11 · do non-o podemos contemprar.
O lusco e fu.seo. A volta pras casas, cada un co seu feixe , seu ganclo; as cabras trepando pra non deixar sosegados ·OS pastoTes, a marela querendo trincar no céspede, non querendo andar tan °depresa como a pastor.a, que arde en desexos de che.gar pra ir logo a fonte conversar co seu namorado. A a ldeia rebulindo de vida co a volha ele toclo·s o lar, ouvin<io-se o lonxe unha roda das nenas mesturada c'os alá lá.s e parrafe.ios.
Ollanclo pra <liante; o nos o mar azul e límpido, ferido aiqui e acolá con pena.s que saen do :l'ondo como querendo espiar a terra meiga . e linda, con aiquelr.t coleuciié.n de ver.des, con aquel ambiente dulce e apacible, achándos.e tan ben que resolven ficar fora pra nunca mais ir pro fondo, servindo as veces de agarimo a algún náu.frago, e outras a ;:;r,s inando o que bate con forzr::t. ne'las: parece asili como si tivesen enveixa ·do home que naci:m n'unha terra tan bonitiña !
Os nosos entrépidos pescadores, afrontando t empestaéle . sen reparar si non en ir buscfl~l-o pan
HOTEL
pr'os fillos, e a muller que os agarda do outro lo-· do. As .mulleres c'os o.llos sempre vira1dos pl'o mar, na espera da feliz volta, tremend.o a cada b'aforada do mar, lembrándose· dos coñecidos xa tragado::; por el, 1as veceis canelo o mar ·se mostra orguloso e fero, a .coitada .da muller arrecaida o clerradeiro .fillino no col-0, rube n'un peneclo onde se enxerga miUor e mais lonxe ; pon unha mao nos ollas pra que o sol ·que .se vae ·esconden.do non-a fira, e poi.da millar veT o lonxe; procura ver cualquer c-0usa qn ~~ •Se semelle .o seu m.3.rido; as veces ¡tanto quer ver, que se lle figura vel-o mari-do o lonxe can-do non é si nón unha pena a rírse d'ela, por que xa den cabo d'il! Outras veces a chegada od'ele.s, alegres e satisfeitos, co a pesca, botando suas contas e parolando c'un neto ·de viño o lad·o, que lle comunka aínda mais legría .pra contal-os percances que n~t
vida de mariñeiro lle teñen a.contecido. O gaJ.ego recóllese en si .cte.spois de ter contem ..
prado e pensado en todo is-o, odecindo: iSi ch'ay terra e xente com'a nosa, que o .demo .me leve ... .
Corona GONZALEZ
Río de Xaneiro, 1929 .
BUENOS AIRES DE JOSE A· MORADO
EL MEJOR SITUADO DE LA CAPITAL. SERVICIO DE PRIMER ORDEN
Instalación de agua caliente y fTía Bn las habitaiciones. - Depa,rtamentos con baños independientes. Esmerad·o confort.
Habita'oiones a la calle, con excelente comida, desde $ mJleg. arg. 6.- por persona y por día.
AVENIDA 18 DE JULIO 904, esq. CONVENCION MONTEVIDEO
Teléfono: La Uruguaya, 2582, Central. .
~•-a-u..
! ! ~ ! ~