ARTER KAN GAZI İNCELEMESİ

Prof Dr Sema UMUT

İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Göğüs Hastalıkları A.D

HAVA SOLUYAN SAĞLIKLI BİR İNSANDAKİ OKSİJEN DEĞERLERİ

• 02 miktarı= 100[mmHg]x0,003 + 0,975x14,5x 1,39

=[0,3 ml.dL-ı plasmada ] + 19,65 ml.dL-ı

hemoglobine bağlı

=19.95 ml.dL-ı tüm kanda, %98, 5 uhemoglobine bağlı

ARTERİEL OKSİJENİN NONİNVASİF DEĞERLENDİRİLMESİ

• Arterielize kapiller kandan Pa02

ölçümü

• Transkutan Pa 02 ölçümü

• Nabız oksimetresi

NABIZ OKSİMETRE KULLANIM ENDİKASYONLARI

• Uzun süreli 02 tedavisi değerlendirilmesi1. Hava ve değişik akımlarda 02 solurken

2. Hava ve 02 solurken yürüme testi sonunda

• Eksersiz testi esnasında moniterizasyon

• Uyku-apne sendromu tanısında gece moniterizasyonu

• Evde gündüz ve gece monitezasyonu • Uçuşa uygunluk testi için %15 Fİ02 solurken

değerlendirme• Çocuklarda seri ölçümler gerektiğinde veya

arter kan gazı yerine

NABIZ OKSİMETRESİYLE DOĞRU ÖLÇÜM İÇİN GEREKENLER

• Yeterli arteriel pulsasyon Vasodilatör krem • Minimal venöz pulsasyon Parmak probu

kalp seviyesinde • COHb < %3 24 saat önceden

sigara bırakılmalı• Devamlı durum En aşağı 5 dakika

bekleyin

Tırnak cilası olmamalı

OKSİMETRE YANLIŞ DEĞERLENDİRME NEDENLERİ

Karboksihemoglobin Hareket titreme

Methemoglobin Parlak ışıklandırma

Intravasküler boyalar Hipotansiyon

(indosiyanir yeşili) Düşük perfüzyon

Hipotermi

Tırnak cilası Vasokonstriksiyon

OKSİMETRE KABUL EDİLEBİLİR KRİTERLERİ

• Sa02 ile yakın korrelasyon 85%-100% saturasyonda < %2

• Ölçüm bölgesininyeterli perfüzyonu (EKG, Palpasyon)

• Hastanın kliniği ile uyum

OKSİMETRE SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

• SP02 sonuç arter kan gazı ile uyumlu mu?

• Ölçüm yeri yeterince kanlanıyor mu?Halen sigara içiyorsa veya toksik gazlara maruz kalmışsa arter kan gazı gerekir

• SP02 > %90 Normal

• SP02 %85-%90 02 tedavisi gerekebilir.

• SP02< %85 02 tedavisi gerekli

• 02 tedavisi ile SP02 artıyor mu?

Artmıyorsa shunt şüphesi vaya SP02 yanlış?

ARTER KANI ALIRKEN-DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR

• Enjektör iğnesi steril olmalı• Enjektör ve iğne en az 0,1 ml heparinle yıkanmalı• Palpabl arterde dolaşım kontrolu• Deri sterilizasyonu • Damara girdikten sonra piston çekilmemeli• Enjektörde hava kabarcığı olmamalı• İğnenin ucu kapatılmalı • Hızla laboratuvara ulaştırılmalı

ARTER KAN GAZI ALMA KOMPLİKASYONLARI

• Ağrı

• Hematom

• Hava veya kan embolisi

• İnfeksiyon

• Vasküler travma

• Vazovagal cevap

• Arteriel spazm

VÜCUT ISISININ ARTER KAN GAZI DEĞERLERİNE ETKİSİ

Isı (Co) 34o 37o 40o

_____________________________________

pH 7,44 40 46

PaC02 35 40 46

Pa02 79 95 114

ARTER KAN GAZI KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ

• Anaerobik koşullar

• Antikoagulanlı injektör

• 2-4 ml kan

• Hemen analiz

• İdentfikasyon (Fİ02, Ventilatör)

• Kalibre edilmiş cihaz

NORMAL DEĞERLER

• pH 7,35-7.45

• Pa02 80-100 mmHg

• PaC02 35-45 mmHg

• Std HC03 24 mEq/L

• BB (total tampon bazları) 48 m Eq/L

• BE –2, +3 mEq/L

DENİZ SEVİYESİNDE SAĞLIKLI BİR İNSANDA PA02 Yİ

BELİRLEYEN FAKTÖRLER• Yaş

• Vücut kitle indeksi

• PaC02

• Vücut pozisyonu

Pa02 (mmHg) = 143,6-0,39xYaş 0.56 BMI – 0,57 PaC02

HİPOKSEMİ SEBEPLERİ

- Düşük oksijen basıncı Yükseklik

- Hipovantilasyon Solunum merkezi depresyonu

Nöromüsküler hastalıklar

- Difüzyon bozukluğu Düşük DL02,

Düşük Pİ02 de eksersiz.

HİPOKSEMİ NEDEN LERİ

Pa02OKSİJEN SOLUMA

Pa02 Pa02

Shunt V/Q Dengesizliği

ANOTOMİK SHUNT NEDENLERİ

• Extrapulmoner

Sağ-sol intrakardiyak shunt (Thebesian venleri)

Bronş arter-pulmoner ven bağlantıları• İntrapulmoner

Pulmoner arterio-venöz malformasyonlar

Hepatopulmoner sendromda genişlemiş kapilerler

Lobar, lobuler kollaps

HİPERKARBİ

• Hiperkarbi hipoksiden bağımsız nedenlerle gelişir

• Hipoksi ile birliktedir

• VA arttığında HİPERKARBİ azalır.

HİPERKARBİ NEDENLERİ

1- Solunum Merkezinin Dürtüsünde Azalma (VT/TI )2- VCO2 attıran nedenler (f )

3- VE/O2 oranının bozulması, denksiz gaz dağılımı

VE : VT X f

KOAH VE: VT X f VD/VT

PaCO2 : VCO2 X k [ 1/ VE – (1- VD/VT) ]

4- PaCO2 , pH , HCO3 Kan beyin bariyerinde H+ + HCO3

- H2CO3

5- PaCO2’nin narkotik etkisi

SAĞLIKLI ERİŞKİNDE PAO2’NİN HESAPLANMASI

PAO2: FIO2 X (PB-47) – PACO2/RO2

PAO2: 0,21 X (760-47) – 40/0,8

PAO2: O,21 X 713-50

PAO2: 149,73-50

PAO2: 100 mmHg

Arter kanındaki PACO2 40 mmHg 80 mmHg

PAO2: FIO2 X (PB-47) – PACO2/RO2

: 0,01 x (760-47) – 80/0,8

: 49,73 yaklaşık 50 mmHg

Hiperkarbi arttığında hipoksi gelişir ve artar.

PAO2 düşüşü hipovantilasyona bağlı ise;

FIO2 0,21 den nasal kanülle 0,28 e yükseltildiğinde

PAO2 : 0,28 x 713- 80/0,8

: 99,6 mmHg

Hipovantilasyona bağlı hipoksi oksijen tedavisi ile

düzeltilebilir.

pH= pK + log [HC03-]

[H2C03]pK: Karbonik asit dissosiasyon konstantının negatif loguHC03

- + H+ H2 C03 H20+C02

ATILIM BÖBREK AKCİĞER

Anyonik gap= Na+- (Cl-+HC03-)

Normalde 10-14 mEq/L

ASİT BAZ DENGESİZLİĞİ

pH PaC02 HC03-

Metabolik asidoz Düşük Normal Düşük

Metabolik alkaloz Yüksek Normal Yüksek

Solunumsal asidoz Düşük Yüksek Normal

Solunumsal alkalozYüksek Düşük Normal

Pa C02 > 45 ve pH <7,35 Respiratuvar asidoz

PaC02 > 45 ve pH > 7,35 Kompanse respiratuar asidoz

PaC02 <35 ve pH> 7,45 Respiratuvar alkaloz

PaC02 <35 ve pH <7,45 Kompanse respiratuvar alkaloz

METABOLİK ASİDOZ NEDENLERİArtmış Anyonik Gap1. Asit yapımında artış

A. KetoasidozDiabetik, Alkolik Açlık

B. Laktik asidozDolaşım veya solunum yetmezliğine bağlı doku

hipoksisi, İlaç ve toksinler, Enzim eksiklikleri, Lösemi, lenfoma, neoplazmlar

C. ZehirlenmeSalisilatlar, etilenglikol, methanol

2. Böbrek yetmezliği

METABOLİK ALKALOZ NEDENLERİ

1. Volüm kaybıyla birlikte

. Kusma, gastrik drenaj

. Diüretik tedavisi

. Posthiperkapnik alkaloz

2. Hiperadrenokorti sismle ilgili

. Cushing sendromu

. Primer aldosteronism

3. Aşırı alkali alımı