Risale-i Punk

Trkesi: Artemis Gnebakanl

ALTIKIRKBE YAYIN 2007 Kadky, Eskiehir, Frisco

ALTIKIRKBE YAYIN

Kk Kitaplar Risale-i Punk

Trkesi: Artemis Gnebakanl Eyll 2007

Yayn Ynetmeni Kaan aydaml

Dizi Ynetmeni enol Erdoan

Kapak Tasarm

Erol Egemen

ALTIKIRKBE YAYIN

Bask Mas Matbaaclk A

Dereboyu Cad. Zagra Merkezi B Blok No:1 0 212 285 11 96

Kadkyn yamurlu ve puslu gnlerinde hazrlanan bu kitap sizi uurumdan aa

atabilecek gce sahip olabilir. Herhangi bir ekilde ve zellikle izinsiz olarak iktibas edildiinde Kadkyn o bilinen, serin ve

rutubetli laneti, yllar boyunca boyunca bunu yapan takip eder, salar dklr, ryasnda

srekli olarak Kadky sokaklarndan akn akn geerek yllk intiharlarn gerekletirmeye

giden lemur srleri grr ve derin bir yalnzla gmlr.

ALTIKIRKBE YAYIN bir Kaybedenler Kulb tribidir.

Lise sk aydaml apt no:7 d:9 Acbadem www. altikirkbes. com

Risale-i Punk

Trkesi: Artemis Gnebakanl

ALTIKIRKBE YAYIN 2007 Kadky, Eskiehir, Frisco

Jessamin Swearingenin The Emergance of Punk in Amerika

isimli almasndan edit edilmitir.

Punkn Amerikada Ortaya k

7

1976da The Whonun My Generationn yorumlayan Patti Smith, arknn sonunda Onu biz yarattk; haydi yeniden ele geirelim! diyordu ve neden bahsettiini de iyi biliyordu. Punk rock 1960larn ortalarnda New Yorklu mzis-yenler tarafndan Amerikada yaratlmt, ama Punkn ngiliz versi-yonu daha mehurdu. Punk, New Yorkta The Velvet Un-derground ile dodu. Vel-vet, klt ol-mann yan sra eletirmenlerce de beenil-di, ama Sex Pistols gibi ngiliz gruplar daha ok tannd. Sonuta, 20 yl sonra punk hala yanl bir ekilde ngiliz icad olarak bilini-yor.

Akademik balamda, New York punk

rockn aklamak zordur. erik ve felse-feyle ilgili genellemelerin dnda kalr ve ortaya kt dnemde hibir zaman kitle kltrne dhil edilecek kadar popler ol-mamtr. New York Punknn felsefesi, zo-runluluktan hareket etti. Jon Savage,

8

Englands Dreaming: Anarchy, Sex Pistols, and Beyond adl kitabnda bu fikri ele ald. Savage, New Yorklu grup Televisiondan Richard Hell ile grt ve Hellin rock mzii genliin gizli haberi olarak gr-dn ortaya koydu (Savage 88). Punk

genlikle ilgi-liydi; Rockn

kkenindeki sokak ve isyan elerini alyor ve kiilik vaat

ediyordu. Punk tanm-lamann en iyi yolu, onun ne

olmadn sylemektir. Rock dinleyicileri-nin hayalinde, 60larn sonu ve 70lerin ba-ndaki pop listeleri isyan ve cinsel devrime doymutur. Gerekteyse, listeler homojen bir terbiyeli pop manzaras arz ediyordu. Punk rock, popun kalbn krmad ama onun snrlarn geniletti.

1973n Top 10u, Punkn popler

mzik zerindeki etkisinin yetersizliini or-taya koyuyordu. 1973n bir numaral ar-ks Tony and Dawnun Tie A Yellow Ribbon Round The Ole Oak Treesiydi. As-lnda Billboard, rock mzik deil popler

9

mzik listelerini temsil eder. Yine de Tie A Yellow Ribbon yln en ok satan albm olabiliyorsa, popler mzik rocka tama-men yabanclam demektir. Dier yandan punk, rock isyannn ve masumi-yetinin zn canl tutuyordu. 1970-lerin ortala-rndaki Billboard listeleriyle 1950 lerin orta-larndaki listeler arasnda paralellikler var-d. Rockn ilk liste baars 1950lerin orta-larnda, Tin Pan Alleyin ortasnda gerek-leti. Arnold Shaw, The Rockin Fifties: The Decade That Transformed, the Pop Music Scene adl kitabnda Tin Pan Alleyi, kinci Dnya Savandan hemen sonra bir ulusu yattrmaya ynelik gsterili balladlar a- olarak aklamtr (Shaw xv). 1950lerde ortaya kan rock mzik sakin balladlardan olumuyordu. 1970lerin ortalarndaki liste-lerde grlen sakin kalma eilimine kar punk da, rockn izinden gidiyor ve bu d-zeni bozuyordu. Barbra Streisandn 1974te bir numara olan melodramatik arks The Way We Were ile New York Dollsun 1973 tarihli Personality Crisisini karlatrn. Streisandn puslu nehir rengi anlaryla, Dollsun bir bahar le sonrasnda ba ba-lerinini Streisand sakin ve arbal kal-maya abalarken New York Dolls sivri ve kastlyd. Punk, rock mzii yeniden can-landrd.

10

New York Punk ve ngiliz Punk arasndaki fark, perspektifleri ve etki alan-laryd. Jon Savage, 70lerin bandaki New York punk gruplarn, gen kz balon-pop gruplarndan Rolling Stonesun saldrganl-na kadar birok stilin karm olarak ta-nmlamtr (Savage 60). Savagen bu New York punk tarifi, kendi sesini ve tavrn be-lirlemeye balamt. New York Punk; rockn 1950deki gcn yeniden yaratan, 1970lerin saldrgan rockyd ve ne dn-me gcn, ne de mizah duygusunu yitir-miti. Birbirini takip eden punk rock imaj ve mzik formlar arasnda geni bir b-lnme gerekleti. Ramones gibi baz grup-lar vahi, uyuturucu bamls sokak serse-rileri roln stlenirken; New York Dollstan David JoHansen gibi bazlar da, Rimbaud gibi Fransz sembolist airlerden etkilendi ve kentsel rmeyle ilgili arklar yazd (Savage 58). Television gibi punklar dnceli sanatlar olarak ortaya kt; Velvet Underground gibiler ise grubun so-nuna yaklatka kendi kendilerini yok edi-ci ve hedonist tavrlar sergiledi. Dollsun plak irketi Mercurynin yaynlad bir ba-sn aklamasnda Jo Hansen yle diyordu:

Rimbaud, korkun ehir ve onun trler zerinde yaratabilecei

11

etkiyi yazard. Ve ite 1973teyiz ve her ey ok hzl hareket ediyor ve ben insanlarn bununla ilgili ne hissettiklerini, evreyle nasl iliki kurduklarn anlamaya alyorum. arklarm da bununla ilgili.

(Savage 58) Punk mzik de bu yolu izledi. Baz

gruplar saldrrcasna yksek voltaj ve ses dzeyinde alyordu. The Ramones, 1950lerin rock mziinin basit -akor yntemini kulland ama bunu sar edici ses dzeyi ve sokak serserisi grnyle birletirerek bir adm ileri tad. arklar ortalama iki dakika sryordu ve bir met-ronun grltsn andryordu. Televisiondan Tom Verlaine (adn 19. yzyl Fransz sembolist airi Paul Verlaineden almtr) uzun gitar sololar ve anlalmas zor iirsel szleri tercih ederken; Blondie gibileri, dar pop yaplar zerine younlat. Btn bu tarzlar i ie geerek punk rock oluturdu eski tarz rocknrollun yeni tarzla birleerek yeniden douu.

Punk rock soundunun tohumlar

1950lerde Amerikan rocknrolluyla atl-mt. 1950le-rin ortalarndaki isyankr ya-

12

r mziinin taklidi olan rock, gen dinle-yicileri ayartyor ve radyodaki yavan mzi-e alternatifler sunuyordu. Bylelikle rock, Amerikan mziini yeniden hayata dn-drd ve bir isyan modeli yerletirdi. Elvis

gibi beyaz rock yldzlar, bu mziin yo-unluunu yakalayp dier beyaz dinleyici-ler iin paketledi. Uzun zamandr rock gele-neinde yer alan kopyalama ve yeniden e-killendirme, punk rockn da zyd. Bir anlamda, New York Punk, bir etkiyi bulma oyunuydu.

New York punk rock, ngiliz taklidi-

nin aksine, yerleik rock mziin sonu ol-duunu iddia etmiyordu. ngiliz Punk ta-mamyla yeni olduunu ve kimseden etki-lenmediini iddia ederken, New Yorklular esin kaynaklarna byk nem veriyordu.

13

ngilizler, suyun dier kysndaki eleri alm, tarzlar ve soundlar kendi sosyo-politik evrelerinin kzgnlk ve umutsuzlu-una uyana kadar abartmlard. Bu yz-den, New York Punk nitelii gerei ngiliz Punkndan farklyd. Ama en belirgin fark, birbirinden ok ayr olan ekonomilerinden kaynaklanyordu.

ngiliz punklar ounlukla isizdiler

ve gerileyen bir ekonomiyle bouuyorlar-d. Sex Pistolsn No Future (gelecek yok) ve The Clashin Londons Burning (Lond-

ra yanyor) gibi szle-ri, onlarn

fkesini ortaya ko-

yuyordu. ngiliz ar-

klarnda ifade edi-len aclk,

kabayd. New Yorklular da fke ve d k-rklndan bahsediyorlard ama onlarn temalar sanat ve edebiyatla daha ilgiliydi. Sex Pistols yeleri kendilerini Johnny Rotten ve Sid Vicious olarak adland-rrken, Tom Verlaine, edebiyattaki esin kaynaklarna sayglarn sunuyordu. ngi-

14

lizler daha kyametsiydi, Sex Pistolsn No Future sylemi gibi ifadelerle, tarihd olmaya alyorlard. New York punklar tarihi aratryor ve Amerikan rockn rollunun geride brakt bereketli zemin-den besleniyorlard. 1975te yaymlanan ilk albmnde Patti Smith, Van Morrisson hiti Gloriay yorumlad, bylece rockn mira-sn punk iinde de yaatt. New Yorklula-rn aksine ngiliz Punk gelecek olmadn ilan etmenin yan sra, ngiliz rock eletir-menleri Julie Burchill ve Tony Parsonsun szleriyle rocknrollun lm ilan oldu-unu iddia ediyordu. Bu ikilinin The Boy Looked At Johnny: The Obituary Of RocknRoll adl kitab, ngiliz Punkn ko-nu edinmesine ramen, ismini bir Patti Smith arksndan almt. Eletiride bile punk, bir Amerikan yaratsyd.

ngiliz punklar No Future demek

iin henz azlarn bile amamken, punk rock Manhattanda kendi tarihini yazyor-du. 1960larn ortalarndaki New York m-zik sahnesinin oyuncularna bir bakalm. Onlar rocknrollun lm ilann yazmakla ilgilenmiyorlard; onlar rock mzie kt ve yeni tarzlar yaratrken esin kaynaklarna da sayg duyuyorlard. Soundlar ok eit-

15

liydi, ama genler, rocknroll ve sokaklarla ilgili temalar ounlukla aynyd. 1970lerin banda, rocknroll dnyas li-muzinlerle gezen samimiyetsiz pop-starlarla dolmutu. Rock radyosu, byk baarlar iinde kendilerini bir zamanlar hayata ait yapan sokak esini kaybeden Rolling Stones gibi gruplara yer veriyordu. Bir zamanlar, 1965 tarihli Satisfactionda ol-duu gibi gen ve dikkat ekici olan imajla-r, 1978deki Miss You ile k yksek sosyete diskosuna dnmt. Buna kar, New York punklar sokan bir parasyd. Punk mzik, iki lkede de bu balantyla ilgiliy-di. The Ramonesun Beat On The Bratindeki basitlik, iddetle alay ederek Ramonesun sokak serserisi imajn hafife alyordu.

Vur frlamaya vur frlamaya vur frlamaya

bir beysbol sopasyla Blondienin Love At The Pier, gen-

lik romantizmini tanmlyordu ve dorudan rockn hassasiyetlerinden bahsediyordu.

16

Birbirimize rhtmda k olduk Sen gneleniyordun, ben de

etrafndaydm ok gemeden biramz paylayorduk

Birbirimize rhtmda k olduk

RAMONES Punk, zellikle Amerikada rock m-

zii kklerine dndrd. New York Punkn ve nemini anla-

mak iin, ncelikle orijinal punk hareketin-de yer alan mzisyenlerin esin kaynakla-rndan bahsetmek gerekir. Punk hareketinin kltrel esin kaynaklar; 1930larda Parise gen Amerikal edebiyatlardan, 1960 larn sonlarnda New York ve Detroitte ku-rulan gruplara kadar birok nesli kapsyor-

17

du. Orijinal punklar kendilerini 1930larn kayp kuak kadar kayp sayyordu, ama kendi kuaklar iinden ykselen bir ses bulmulard. New York Punk, I. Dnya Sava sonrasnn Amerikal kayp g-menleriyle 1940 ve 1950lerin beatnik ede-biyatnn stilize olmu bir uyarlamasyd (Savage 90). Mzik, bir grup insana kimlik-lerini belirleyen bir kod vererek onlar bir-letirdi.

New York Punkna dnecek olan

ey, eitli zeminlerden ortaya kt. New Yorkun temel punk grubu The Velvet Underground, o gne kadar yaplm en saldrgan ve benzersiz rock mzii yaratan, klasik bir mzik eitimi grm mzis-yenden oluuyordu. Mzik yelpazesinin dier ucunda bulunan gruplar da ayn de-recede etkiliydi. The Shangri-Las ve benzeri kz gruplar, genlik fkesini gergin armo-niler ve usta bir pop hissiyle birletirdiler. Grubun 1964te yaynlanan Leader of the Pack adl arks, anne-babalar tarafndan korkutulan bir nesilden yararlanyordu. ark, anne-babann rzas dnda gerekle-en, bir eker dkknnda balayp lmcl bir motosiklet kazasnda sonlanan genlik akndan bahsediyordu. Grsel ve iitsel olarak The Velvet Undergrounddan tama-

18

myla farkl olsa da, kz gruplar da punk tarz iinde kendilerine zg bir yer edindi-ler.

Bu yeni Amerikan mziinin grleme-

leri, lkenin farkl yerlerinde de duyulu-yordu. ounlukla, yalnzca Motownn mkemmel pop ve soul bileimi olarak d-nlen Detroit soundu, daha underground eilimler gstermeye balamt. Kozlarn bireysel rock mzikte oynamak isteyen Det-roitli punk gruplar arasnda, sevimli apta-ln 1960lar versiyonu Iggy Stooge (daha sonra Pop olacak) liderliindeki The Stooges, ve sosyal aktivistler korosuna d-nen garaj grubu MC5 vard.

THE STOOGES

19

The Stooges, bir ocuk sulunun gn-

lnden isel diyaloglar serpitirilmi rock mzik yapyorlard. lk albmlerinden bir ark, I Wanna Be Your Dog, yllar boyu yknlecek bir sound ve estetik yaratt. 1969da The Velvet Under-groundun n-c albm ve The Stooges ile MC5n ilk al-bmlerinin yaynlanmas, yeni nesil mzik dinleyicileri ve potansiyel mzisyenler ze-rinde dorudan etkili oldu. Punk rockn to-humlar Amerikan toprana ekilmiti. Son-raki on yl boyunca, Amerikan kentlerinden punk rock yaratacak yeni bir mzik ortaya kt.

Manhattanda Bir eyler

Olmu Olmal Gloriann yaz iin tuttuu, 22. Caddedeki Park Avenue Southtan sadece birka kap ileride olan bu dairede, Maxin Yerine yryp Gloriayla Bulumak ve Velvet Undergroundu dinlemek (haftada alt gece, gecede iki defa alyorlar) ya da sadece arka odada taklmak her gece yaptmz bir rutin oldu. Bu gece buraya gelirken, u bilinmeyen konsept sanatsnn ne kadar akll

20

olduunu dndm- hani u her ynde yedi blok boyunca dalp, sonunda Maxin Yerinin arka odas nn duvarnda birleen lazer nn tasarlayann. (Forced Entries: The Downtown Diaries

1971-1973, Jim Carroll, s. 41) Gruplar, bymek ve mzik endstri-

sinde yer edinmek iin konser vermek zo-rundadr. Canl almak gruplarn hem de-neyim kazanmasn hem de seyirciyle iliki kurmasn salar. The Velvet Underground, verdii konserler sayesinde yeni nesil New York punklarn etkiledi. New York Dolls, canl ovlaryla Glamin ve parltl rockn potansiyelini ortaya koydu ve aa Man-hattandaki parltl gruplara nclk etti.

70lerin banda ve ortasnda etkili

olan rock neslinin ihtiya duyduu konser deneyimini, New York kulpleri salad. Erken punk hareketi srasnda Village Voiceta yazan New York rock eletirmeni Richard Nussera gre; New Yorkta ortaya kan yeni gruplar, 1960lardan direkt ola-rak etkilenen son gruplard. Bu ocuklar rock mziin bir ticari rne dnmesini izlemi, punkn yenilii ve potansiyelinden

21

etkilenmilerdi. Rock yetikinlere ynelik bir rne dnrken (1970larin bandaki Billboard listeleri bunu gsteriyordu), punk genlik ve genliin kltr anlamna geli-yordu. Barbra Streisandn 1974 tarihli The Way We Were, yetikinler iin bir ak filminin mziiydi. Patti Smithin ayn yl kan single Piss Factory ise tamamen genlere ynelikti. Smithin doduu kk kasabadan ayrlmaya ilikin ergenlik dle-rini ve byk, byk bir yldz olmay nasl istediini, trene atlayp New Yorka giderek gerekten nemli biri olacan an-latyordu. Eletirmen Dave Marsh, The Heart of Rock & Soul: The 1001 Greatest Singles Ever Made adl kitabnda Piss Factoryyi 718. sraya yerletirmitir. Marsh, Smith ve adalarn byle heyecan verici ve yerleik popler mzikten bu kadar farkl klann ne olduunu yle aklar:

Smith, kendisini ortaya koyduu materyal ile olaanst bir ekilde birletiriyor, bir fke ve intikam patlamas, elence endstrisindeki hrsn mar haline gelen souk bir aka (Marsh 462)

22

1960 sonrasnn rn olarak punk,

rockn tazelik ve genliini kazanmak iin yeniden douu ve arnmasyla ilgiliydi. 1960larda mziin en etkili rn rock iken, 1970lerde bu rn yalanmaya ba-lamt. 1960larn en baarl isimleri yeni nesle ulaamadnda, bu boluu punk doldurdu. Punk, her ne kadar benzer trle-rin glgesinde kalsa da, New Yorkun Ame-rikan ana akm mzii zerindeki etki zin-cirinin bir halkas oldu. Erken dnem folku gibi, punk rock da ehirde balayp daha farkl yerlerde popler oldu. Folkta New Yorktaki Greenwich Villagedan bat ky-sna ya da Woodstocka bir g sz konu-

23

suydu. Oysa punk New Yorkta balayp ngiltere caddelerine srad.

Son derece youn ve kozmopolit n-

fusundan dolay New Yorkta gl bir iz-leyici kitlesi-ni muhafaza etmek zor-dur. New Yorkta din-leyici kitlesi o kadar b-yk ve eit-lidir ki, bir grubu tant-mak ok zor-dur. Bu yz-den birok grup kaybo-lup gitmitir. New York punk grup-larnn ou-nun alma-lar ve imaj-lar o kadar kentliydi ki, onlar Orta

Amerikaya pazarlamak neredeyse kfir-ceydi. The Velvet Un-derground ve New

24

York Dolls 1970lerin banda New Yorkun kara deliine dtler. ki grup da ne rad-yoda duyuluyordu, ne de lke genelinde piyasada yer alyordu. The Vel-vet Underground 1970te dald ve dier m-zisyenler zerinde byk bir etkiye sahip olmalarna ramen adalar Jefferson Airplanein aksine hi liste baars elde et-mediler. New York gruplar, lkenin geri kalanndan yaltlmt. Giriimciler New Yorkun Amerikann geri kalan iin fazla garip veya riskli olduunu dnyordu. New Yorklu birok grup, Londrada Ame-rikada olduklarndan daha nlydler. Tricia Henry, Break All Rules! Punk Rock And The Making of A Style adl kitabnda, Amerikann geri kalan New York mzii-ni yoksayarken ngilterenin onunla yakn-dan ilgilenmesini, Lou Reed ve Velvet ze-rinden incelemitir. Londrada David Bowie, kltrel ortam ve mzik piyasasn Reedin betimlemeleri ve konular iin, Reed ve dier Amerikal mzisyenlerden ok daha baarl bir ekilde hazrlamtr.

1960larn sonundan 1970lerin ortala-

rna kadar punk gruplarn arlayan New York kulpleri, punkn gelecei iin vazge-ilmezdi. Rockn nceki akmlarndan farkl olarak, punk kelimenin tam anlamyla sah-

25

nede dodu. Gruplar, dinleyici kitlelerini byttler. Jon Savage, New York Dolls li-deri David JoHansenin, grubun sadece din-leyici kitlesinin bir yansmas olduu iddia-sn hatrlatyor. New York Punk mzikal bir Hadi Anlat Bakalmd ve gruplar da sahnede byle davranyordu. Dolls, 1970lerin ortalarnda New Yorkta ortaya kan kk CBGBde alacak kadar uzun yaamad. Ancak Dollsun neslinden gelen Television ve Blondie gibi gruplar, bu k-k kulb 1974te piyasaya soktular. Ro-man Kozakn CBGBnin ilk yllarn anlatan kitab This Aint No Disco: The Story of CBGBye gre, mzie yeni balayan underground gruplar iin en iyi yer bura-syd (Kozak 17).

CBGBs, erken dnem New York punk

sahnesinin en nemli kulb haline geldi. Maxs Kansas City ve Mercer Arts Centerdan sonra gelen CBGBs, yeni nesil punk mzisyenlerinin ikinci eviydi. Altn a boyunca, underground rocka hitap eden en nemli mekn oldu. Maxs Kansas City ve Mercer Arts Center da etkiliydi ama hibiri farkl gruplarla bu kadar tka basa dolu deildi. Maxs Kansas City ve Mercer Arts Center pejmrde mterileri ve glam rock giyim tarzyla varolurken, CBGBs

26

glamden ayrld ve en uygun deyimle- punk oldu.

Maxs Kansas City, New Yorktaki

konser salonu-sosyalleme alan bileiminin ncsyd. Kulp, 1960larn sonunda New Yorktaki underground topluluun buluma yeri olmutu. Kulbn sahibi Mickey Ruskin, st kattaki kullanlmayan yemek odasnda bir kabareye balad, ksa zamanda bu alan kulpte taklanlarn din-lenme odas haline geldi. Bundan sonra, The Velvet Underground gibi gruplar ku-lpte bir ikametgha sahip oldular. Velvet, kulpteki alt aylk ii srasnda Live At Maxs Kansas City adl LPyi kaydetti.

1970lerin banda New Yorktaki her

ey Maxsin etrafnda oluyor gibiydi. Bu-rada ortaya kan rock gruplar, daha sonra oluacak olan punkn temel talar oldular. The Velvet Underground ve Warholun ce-maati sk sk kulbe geliyordu. Blondienin Debbie Harysi, 1970lerin banda burada garsonluk yapmt. The New York Dolls, Velvetn tahtnn varisi olmutu ve kulpte dzenli olarak alyordu. Buras, olunmas gereken meknd ve her grup bu hareketten payn almak istiyordu.

27

Alternatif rocka yer veren dier ku-lpler de karanlk ve pejmrdeydi ama ile-rinde en nemlisi Mercer Arts Centerd. Buras, Greenwich Village varolarnn bir-ka blok dousundaki butikler ve konser alanlarnn karmyd. Eski New York e-hir merkezinin en nl oteli Broadway Centraln enkaznda konulanm olan bu kulbn bir seri arka odas ve gruplarn ald geni bir balo salonu vard. Daha sonra ayr bir kulp olarak hizmet veren The Kitchen (mutfak), otelin gerek mutfa-nda yer alyordu. Oscar Wilde Odas, ku-lbn en ok rabet edilen blmyd (Kozak s. 8).

1972de New York Dolls, Oscar Wilde

Odasnda bir Perembe akam konseri ayarladlar ve ortam genilemeye balad. Ekim 1972 tarihli bir Rolling Stone makale-sinde, yazar Ed McCormack Dolls gitaristi Johnny Thundersn szlerini aktaryordu: Barn hslatn grene kadar bizi Mercer Arts Centerda istemiyorlard bile. Eer New York Dolls, tkenmi New York kay-mak tabakasndan oluan dinleyici kitlesi-nin yansmasysa; Mercer Arts Center da New York mzik ortamnn yansmasyd. Roman Kozakn CBGB dnemini anlatt kitab This Aint No Discoda Stilletoes

28

(Blondienin habercisi) yesi Elda Gentile, Mercer Arts Centern -kelimenin szlk an-lamyla- nasl daldn anlatyor.

Blondieden Chris Steinin gitaristi ol-

duu Magic Tramps adl grup prova ya-parken, duvarlar yklmaya balad. Gen-tile, grubun aletlerini brakp katklarn sylyor. Broadwayin dier tarafn gre-biliyorlard. Canlarn kurtarmak iin kat-lar (Kozak s. 9).

Mercer Arts Center moloz olmuken ve New Yorktaki tm gruplar Maxs Kansas Cityde ala-bilmek iin ya-rrken, CB-GBin ortama

girii ok yerindeydi. Aslnda bir country bar olan CBGBs ve sahibi Hilly Kristal, punk rockn seyrini deitirdi. Bowerynin stnde, Times Meydannn pasakl bir muadili olan CBGBs, aslnda st kattaki ote-lin huysuz mterilerine hizmet ediyordu. The Palace Hotel, civardaki serseriler iin ucuz konaklama demekti. smini Kristaln

29

mzik zevkinden alan country, bluegrass, blues- CBGBs, metruk bir sarho baryd. Kristal, grlt snrlamalarna uymad iin West Villagedan kovulmu ve kahvalt temal bir country kulb amak iin 1974te Boweryye gelmiti (Kozak s. 1-2).

1974n balarnda Televisiondan Tom Verlaine ve Richard Hell, CBGBsin sahibi Hilly Kristal kulbn nndeki bir merdivenin tepesinde buldular. Verlaine Kristaln grup aradn rendi ve onu Televisionn country alacana ikna etti. Aka grld gibi, Verlaine ve arka-dalar country almadlar, ama kulpte a-lan ilk punk rock grubu oldular (Kozak s. 13). Televisionn menajeri Terry Ork, New York ehir merkezinin etkili sanat patronla-

30

rndan biriydi. Andy Warhol iin serbest olarak alyordu ve Televisionn haftada alt gece prova yapt bir deposu vard. Grubun ilk single Little Johnny Jewel, Ork etiketiyle kt. Ork, Ramones ve Stilletoesun menajerliini de yapt. CBGBste kimlerin alaca konusunda da etkiliydi ve 1970lerin ortalarndaki punk ortamnn ekirdeinin olumasna yardm etti.

CBGBsi dier New York kulplerin-

den ayran ey ses sistemiydi. Canl per-formanslar planlanm bir konserden ok ereti birer barma ovuna benzeyen ku-lplerin aksine, CBGBs farkl bir tarz geli-tirdi. ncelikle, gruplar kimin alacann belirlenmesine yardm ediyordu. Ve plak irketleri onlara ilgi gstermeye balama-dan nce, gruplar arasnda bir cemiyet hissi vard. Btn New York punk gruplar bir-birlerini tanyor ve birbirlerinin aletlerini kullanyordu. Bu akm kapsayan punk rock etiketi, gruplarn oluturduu toplu-luktan kmt. Muhtemelen, ilk says 1975 Ocaknda yaymlanan Punk adl dergi-den geliyordu. lk saynn kapanda, kafa-sndan elektronik paralar kan bir Lou Reed illstrasyonu vard. New York Dollsun 1973 tarihli glam rock methiyesi

31

Frankenstein gibi, dergi de yeni nesil rock dinleyicisinin adn koydu. Punk akm, bir do it yourself (kendin yap) tutumu be-nimsedi. Neredeyse yirmi yl sonra, Rhino Recordsdan kan zayf bir Amerikan punk toplama albm de D.I.Y. adn tayor-du. CBGBsde alan gruplar, alt gruplarn kendileri seiyordu ve bylece arkadalar, birbirleriyle alyordu. nsanlarn dierleri-ni sosyal olarak yanstmaya balad btn topluluklarda olduu gibi, sonunda 1970lerin ortalarndaki Manhattan grupla-rna punk denmeye balad. New York punk, ngiliz punk genliinin grsel ifa-desinden kanmt boyal salar ve ken-dini yaralama sz konusu deildi. New York punk, ngilterenin moda giriimcisi Malcolm McLarendan yoksundu ve Man-hattandaki insanlar bile ehirdeki bu zel mzikal patlamann farkna varamamt. Ama CBGBs, 1970lerin ortalarnda New Yorklu kk gruplara bir ans tanyordu. Kulbn etkileyici bir ses sistemi vard. Kristal gururlu keif lideri rolndeydi, gruplar da onun askerleri CBGBs grupla-ra alabilecekleri bir yer vererek New York punkn haritaya dhil ederken, Kristal da gruplarn artan yeteneine hizmet edebile-cek daha uygun bir ses sistemine yatrm yapt.

32

Arista Recordsun Patti Smithle kontrat yapt 1974n sonuna kadar CBGBs, gruplar ve arkadalarndan oluan konuksever bir topluluktu. Ancak, plak ir-ketleri kendilerine ilgi gstermeye balar balamaz topluluk hissi kayboldu. irketle-rin takibe ald gruplar birbirlerini ks-kanmaya ve dier gruplara yardm etme-meye balad. Punk rock ortaya karp b-yten kulp, ironik bir ekilde onu ldren ana akm ilgisini de zerine ekmiti.

Lou Reed ve The Velvet Underground

Lou Reedin New York ve ngilte-redeki punk rock zerindeki etkisi esizdi. Reedin deeri o kadar bykt ki Roman Kozak, This Aint No Discoda eer Velvet Underground olmasayd, CBGB olur muydu? diye soruyordu (Kozak xiv). Reed, grubu The Velvet Undergroundla punkn atas konumundadr. Gruptan 1970te ay-

33

rlmasna ramen, Reedin sz yazarl ve Velvet ile yapt almalar New York canl mzik ortamnda iz brakmtr.

Velvet Underground 1966da New

Yorkta konserler vermeye balad ve daha sonra punkn ortaya koyaca nihilizmin ilk rnei oldu. Velvet, Dylan ve Stonesun sa-natsal somurtmalarnn ok tesine geti ve 1960larn protest trnn politik hezeyan-larn netletirdi. Fred Bronsonn kitab Billboards Hottest Hot 100 Hitse gre, 1960larn sonunda popler mzik Monkeesin Im A Believer (1966) ve 1967 tarihli To Sir With Love filminin mzii gibi arklarla besleniyordu. Punkn sonra-ki yllarnda olduu gibi, New Yorktaki mzik hibir ekilde pop listelerine yans-myordu. New Yorkta Lou Reedin ark szleri, byk ehirdeki yabanclama ve uyuturucunun korkunluunu betimli-yordu. The Velvet Undergroundun 1967 kl ilk albm The Velvet Under-ground & Nico, iinde Heroin gibi rock mzii sonsuza dek deitiren arklar ba-rndryordu. Bu ark, ldrc bir narko-tie methiyeydi ve daha nce hibir rock arksnda duyulmam ince bir ahlaki -rmenin tadn karyordu. Dier Reed arklarnda sado-mazoizm esintileri vard.

34

lk albmdeki, ngiliz punk camiasnda or-taya kacak olan saldrgan modann ipu-cunu veren Venus In Furs buna rnektir. Reedin szleri Parlak deri izme-ler/Karanlktaki krba kz ocuunu an-latyordu. Yllar sonra ngiliz Punk da bu-nun muadilini sunacakt. Malcolm Mc-Larenin giysi dkknlar, Reedin ark szlerinden evrilmi gibi grnen kauuk, deri ve vinilden sert feti giysileri satyor-du (Savage 68).

NICO Lou Reed uyuturucu kullanm ve

cinsellikle ilgili, rock eletirmenlerini rahat-sz eden ama hayranlarna ilham veren be-timsel arklar yazd. Candy Saysdeki travesti Candy Darling tasviri, gzel ve an-layl olmasna ramen, beyaz popun o-unluu tarafndan dayatlan kat kurallar-

35

dan tamamen ayrlyordu. Arnold Shaw, The Rockin Fifties: The Decade That Transformed the Pop Music Scene adl kita-bnda beyaz pop mziinin esaslarn ta-nmlyor. Kkleri Tin Pan Alleyye uzanan beyaz pop, kinci Dnya Sava sonrasnda ortaya kt ve amac ortam yumuatmakt.

Tin Pan Alley zellikle, dier tr zerinden geinmitir: baladlar, yani romantik arklar; Im Looking Over A Four-Leaf Clover veya Cruising Down the River gibi hafif kabul edilen ritim ezgileri; ve I Taut I Taw A Puddy Tat veya Papa Loves Mambo gibi reklm arklar. Bunlar bir gecede hit olabilirdi. (Shaw 14) Tin Pan Alleyin beyaz pop zerinde

belirgin bir etkisi vard. Shaw ekliyor: Fiziksel temas ve sekse direkt atfta Bulunmak tabuydu. Ama sz yazarla rnn ayn fikri verebildikleri bir ekmece dolusu st kapal szleri vard. (Shaw 15) Bu model, popun dier dnemlerinde

de devam etti. Pop mzik, normlarn dn-da kalan davranlardan bahsetmekten ka-nyordu ve 60lar da pop mzii iinde bulunduu Viktorya Devrinden karmak

36

iin ok az ey yapabildi. Tommy James & The Shondelln 1969 tarihli hiti Crimson and Cloverdaki utangalk, Rolling Stonesun ayn tarihli mstehcen hiti Honky Tonk Womendan daha tipikti. Jamesin arks tatllkla Onu ok az tan-yorum / Ama sanrm onu sevebilirim / Crimson ve Clover diyordu. Bunun gibi arklar, Stonesun cinsel ak szlln-den daha yaygnd. Honky Tonk Women u szlerle alr, Memphiste cine bulan-m bir meyhane kraliesiyle tantm / Be-ni bir sr iin yukar karmaya kalkt. Honky Tonk Womendaki ak szllk nadir bulunan bir eydi, ama Stones bun-dan yakay syracak kadar poplerdi. ar-k, 1969un en baarl hitlerinden biriydi, ama ou pop arks plak yapmclar ve radyolarn korumak istedii cinsel masu-miyet kalbn kramad. Reedin ele ald konular, pop listesinin steril cinsellik mitini krarak gelecekteki pop yldzlarnn klt-rel normlar dnda kyafetler giyebilmesini ve arklar syleyebilmesini salad. Cret-kr szleri ngiliz pop yldz David Bowienin glam rock tarzn etkiledi ve New Yorkun glam/punk grubu New York Dolls iin zemin hazrlad. Glam rockn edepsiz kostmleri ve mstehcenlii, marjinal ve New York Punk iinde yaltlm olsa da,

37

punk estetii iin mthi bir cila oldu. Glamin gsterii, Punk daha sert ve tehli-keli gsterdi.

Reed kariyeri boyunca, tartmal ko-nular ele ald ve ounlukla sert ierikli arklar yapt. Bu, 1960larda byyen nesil zerinde etkili oldu. Reed ve Velvetn 1970lerin punk gruplar zerindeki etkisi ok akt. Grubun son yl olan 1970te, bir ay boyunca Maxs Kansas Cityde ev sahibi gruptular. Maxs, aa Manhattanda, Oscar Wilde Odas gibi oda isimleriyle mdavimlerini yanstan bir kulpt. Velvet Undergroundun buradaki saltanat, New York Dollsun Manhattan sahnesinde yap-t patlamaya zemin oluturdu. Ama New York Dollsu ve glam rockn nemini anla-mak iin, glamin kklerini Reedin arkla-rna kadar izlemek gerekir.

38

Velvetn 1969 tarihli nc alb-mnde, Reedin antsal ballad Candy Says yer alyordu. Warholun tayfasndan bir travestinin, Candy Darlingin hikayesi. ark yumuak balar ve dinleyici u szle-re kulak misafiri olur: Candy vcudundan nefret etmeye baladn sylyor / Ve bu dnyada gereksinim duyduu her eyden. Reedin benimsedii travesti algs ve Darlingin cinsel kimliinin ekincesiz tas-viri, dnemin ultra-erkeksi heteroseksel rocknroll kltrnden tamamen farklyd. Reed, ngiliz rocklar T. Rexin frapan li-deri Marc Bolandan nce, 1970lerin cinsel aklk ve nne gelenle yatma eilimini sezmiti. Reed, ayn zamanda Detroitin en vahi grubu, The Stoogesn da nn at. Iggy Stooge, Reedin agresif alayc vokaliyle oynad ve Sid Vicious gsne jiletle Nancy yazmadan be yl nce, sahnede kendini kesmeye balad. Reedin Bolan ve Stoogeun zevkleri zerindeki dolayl etkisi, dou dnyasnn rock piyasasnda frtna gibi esen, David Bowie adnda mthi bir arkc tarafndan da benimsenmiti.

Monkeesi izgi film karakterleri gibi

gsterecek nceden hazrlanm bir rock yldzyla, David Bowie glam rock bir mar-kaya evirdiZiggy Stardust. Bowienin

39

yaratt Ziggy Stardust karakteri, bir imaj en yksek noktasna tayan harika bir ka-riyer hamlesiydi (Henry 33) (ancak Sex Pistols ve Madonna gibilerin baarabildii bir taktik). Ziggy, en stn glam rockyd. Dolls, T. Rex ve hatta Iggy Stoogeun baa-rsz olduu yerde, Ziggy ykseliyordu. K-yametine be yl kalm bir dnyaya den biseksel Marsl Byk albm gen Ziggynin (Iggyye bir sayg duruu) hik-yesini anlatyordu. Gen Ziggy, Reed-vari karakter eskizlerinin arasnda Ruh Akn bulmaya alr ve geceleri uykuya dald-nda bir rocknroll yldz olmay dler (RCD 10134). Kark imalar ve sunduu saygnn zerine Bowie, Reedin Walk on the Wild Side singlen da ieren ikinci so-lo albmnn yapmcs oldu (Henry 37). Reedin ticari adan da baarl single, neslinin kartviziti haline geldi. Wild Side, olaanst karakterlerle dolu bir Warhol filmi, 60larn sonu/70lerin bandaki New York sahnesinde kimin kim olduunu anla-tan etkileyici bir jenerikti. air Jim Carroll, o dnemde bir gnlk tutuyordu. Carroll, yaymlanan ikinci gnl Forced Entries: The Downtown Diaries 1971 1973te, Velvetn Maxs Kansas Citydeki bir aylk ikameti sresince haftada alt gece, gecede iki kere aldklarn belirtiyor. Carroll, gru-

40

bu izlemek iin kulbe yapt rutin gezile-rine de gnlnde ska yer veriyor. Ku-lb, Andy Warholun oyun evi gibi tarif ediyor: Warholun birok arkadann Maxsin mdavimi olduundan bahsedili-yor. Reed ve grubu, New York ehir merke-zine elence ve bir sonraki nesli etkileyecek olan bir kltrel buluma zemini salad.

Ed McCormackin Rolling Stonedaki

(#119, 10-26-72, s14)New York Citys Ult-ra-Living Dolls balkl makalesine gre, New York Dolls 1972de ehrin dedikodu konusuydu. Ayn sayda, Reedin New York sahnesi zerindeki etkisi, yeni albm Transformerla ilgili bir makalede incele-niyordu. Reedin kariyerindeki en byk hit, Walk on the Wild Side, bu albm-deydi. ark, Dollsun glam rock duruunu nceden seziyor ve ortam dnemin cinsel kimlii iin hazrlyordu. Tricia Henryye gre

Reed, Walk on the Wild Siden szlerini popler bir yapya oturtarak, ana akm dinleyicilerinin belirsizleen cinsiyetler ve daha nce kabul edile meyen konularda hogrl olmasn salad. (Henry 34)

41

Mick rockn Velvet Memories: Lou Reed Sees The Future, Darkly balkl ma-kalesinde Reed, New York sahnesindeki mirasndan bahsediyor:

imdilerde dikkat eken, Dolls Adnda bir grup var. Onlardan i kabilir. Grne gre, travesti gruplar etkiliyorum.

(RS #119 10-26-72 s12) Reedin single Walk on the Wild Si-

de, Reedin Warhol dneminde gzlemle-diklerine gndermelerle doluydu; gzlerin-den yldzlk okunan ve yldz olabilmek iin kendilerini smrmeye hevesli ucuz oyuncularla dolu bir ortam. Reed, bu karak-terleri inceliyor ve ilk dnem Velvet Underground almalarnda da bunlara gndermeler yapyordu. Ama Walk on the Wild Sidedaki etki daha belirgindi. Her dize, kabul edilen cinsel normlardan ayrlan bir tasvir ieriyordu.

Holly, Miami F-L-Adan geldi A-B-D boyunca otostop ekti

Yolda kalarn ald Bacaklarn tra etti ve artk

o bir kadnd Diyor ki,

Hey bebeim, vahi tarafta bir yrye k (Reed s 42)

42

Reedin varisleri The New York

Dollsun heteroseksel olmalarna ramen, klk kyafete ve kadn giysilerine olan d-knlkleri, eer mzik ortam arklarnda-ki cinsel kararszla alkn olmasayd ka-bul edilemezdi. Dollsun kyafet ak, bir rocknroll sessiz sinemasna dnt. Rock camiasnda glam rock, homoseksellik ve biseksellii tabu olmaktan belli lde -karm olsa da, sadece heteroseksel erkek-lerin de kz kyafetleri giyebilecei anlam-na geliyorduayn ey kzlar iin de geerli (Savage 60). Bu fikir imdi ok r ac grnmese de Dolls, pop endstrisindeki cinsellik anlayn sarsmt. majlar ve ka-dn giysileri piyasa iinde popler olmad, insanlar onlardan saknyordu (Savage 61). Velvet Underground ve Lou Reedin cesur konular olmasa, glam dneminin hibir et-kisi olmayacakt.

Reedin punk dnyas zerindeki etki-

si cinsellik politikasndan ibaret deildi. Reedin punk nesli, onun airlikteki refe-ranslarndan da etkilendi. 1960larn ortala-rnda Syracuse Universityde okurken, alko-lik air ve stat Delmore Schwartz ile a-lmt. Schwartz Reedi, eer ok satma-mak iin aba harcamazsa, ldkten sonra

43

ona musallat olmakla tehdit ediyordu. Reed, ilk Velvet Underground albmnde-ki European Son adl arky Schwartza adad. Rock mzikte iire verilen nem, genlik pop arklarndaki lise tipi ak iir-leri ve Bob Dylann mziindeki protest anlaytan teye gitmiyordu. iirsel deeri olan bir sz yazar olmasna ramen Dylan, rpertici karamsarln daha kresel bir dzlemde ifade ediyordu. Siyaset ve sava-larla ilgilenen Dylan, kendi yabanclama-sn dinleyicilerine de dayatyordu. Dylan arklarnn kaynaklarn ve konularn ak-lamay reddederken, Reed kendisininkileri tehir ediyordu. Reedin olumsuzluu ok ekiciydi. Yer adlarn, ilgili kii adlarn ve-riyor, ehrin caddelerinde izledii rotadan bahsediyordu. lk albmde yer alan Run Run Rundaki gnlk Union Square hik-yeleri ve Candy Says, Stephanie Says, Lisa Says gibi arklar, kiisel deneyimle-re dayanyordu. Dylann bir konumay ima ettii yerde Reed, konuulanlar harfi harfine naklederdi.

Reedin iirsel hrnl ortaya k-

makta olan punk rock etkiledi ve New York punk hareketi boyunca, ark szle-rinde iirsellie dn arzusunu ateledi. Reedin etkisi Fransz Sembolist iirini ve

44

beat yazarlarndan esinlenilen ark szleri-ni birletirdi. Punk camiasnn iinde olan-lar, sanki bu balant ok akm gibi dav-ranyorlard. David JoHansen ark szleri-ni Rimbaudya benzetiyordu (Savage 58). Trouser Pressin Haziran/Temmuz 1976 saysnda, Patti Smithin ilk konserlerini gi-tarist Lenny Kaye ile RocknRoll Rimbaud dinletileri ad altnda verdii belirtiliyordu (Rose 28). Eski Television yesi Richard Hell, beat airi Rod McKuenin Beat Generationn dn alp 1977de punk mar Blank Generation yazmt (Savage 90). Patti Smith de 1978 tarihli Easter al-bmnde bulunan RocknRoll Niggerda, Reedin drst ark szlerindeki sulayc hrnl yakalamt.

Bir sonraki neslin rettii mzik,

Reedin edebi hrslarn rock mzik zerin-den tanmlama giriiminden ilham almt. Birok ada gibi Reed de, kendini yzde yz Amerikan romann yazmak mecburi-yetinde hissetmiti. Rolling Stonea verdii 1987 tarihli bir rportajda, bir romann anla-tabilecei her eyi rock arklar eklinde anlatabilmenin mmkn olduundan bah-sediyordu (RS #512 12-10-87 s.292). Reedin ele ald konulardaki edebi nitelik dnda, The Velvet Undergroundun mziinin ni-

45

telikleri de punk rockn yolunu at. Rahat-sz edici gitarlar ve sert ritimler, Velvetn ilk dnemindeki John Calein elektro-viyolasnn inlemeleriyle birlikte punk sal-drganlyla ak atabilecek bir mzikal standart yaratt. Ramones, neredeyse btn arklarnda Velvet Undergrounddan esin-lenilmi ritimler kulland; tekrar eden, bir lokomotif gibi kendini ileri doru iten 4/4lk ritimler. Television, ses boluklarn doldurmak iin Velvetn iki gitarl dinami-ini kulland. The Velvet Underground, gi-tar distorsiyonu ve feedbacki rock szl-ne soktu. Davulcu Maureen Tuckern srad spastik al, mzie kaotik bir ataklk kazandryordu ve stili o kadar fark-lyd ki onu taklit etmek imknszdr.

Moda konusunda da akll olan Velvet,

henz onu tarif edecek szler bulunmam-ken imaj yaratt. The Velvet Under-groundun ilk tantm fotoraflar, daha sonra ou punk gardrobunu saracak olan anti-sosyal nihilist atmosferi belirledi. Velvet, iekli hippi dneminden belirgin biimde ayrlarak siyah giyiniyordu. Reed ve dostlar, mzii yapanla dinleyen ara-snda bir engel olan gne gzlkleri tak-yorlard. 1960lardaki isimlerin ou iin bu engeli yldz olmak olutururken,

46

Beatles ve Rolling Stonesun limuzinleri ve stadyum konserleri iyi bir rnektirVelvet sadece ana akmdan ayrldn belirtiyor-du. Daha sonra punk, bu yabanclamay moda yoluyla daha dramatik olarak rnek-ledi.

Richard Hellin punk grntsn ya-

ratt sylenir. Daima yataktan yeni kalk-m gibi grnyordukrplm karmaka-rk salar, yrtk tirt, sokaktan bulunmu gibi grnen kotlar ve spor ayakkablar (Kozak 15). Stadyumlarda konser veren rock yldzlarnn, zerinde dnlm kyafetlerinden hibiri bu kadar basit ve hrpani deildi. Sex Pistolsn tevikisi Malcolm McLaren Hellin yataktan yeni km grntsnden o kadar bylenmi-ti ki, onu eer kendisine katlrsa ngilte-rede bir yldz olacana ikna etmeye al-t. Hell bundan pek etkilenmemiti ve Birle-ik Devletlerde kald, ama McLaren Hellin imajn gzlemleyip formle etti ve punk modasnn amblemini yaratt; Sex Pistols (Savage 92). Velvetn imaj ve modasn ta-kip eden bir dier McLaren yan projesi de New York Dollstu. Dolls, modann nasl bir etki yaratabileceini grmt. Dnemleri-nin gln derecedeki grkemiyle ilgili, kendilerine den pay giyinerek deerlen-

47

dirmekten daha iyi bir yorum yaplabilir miydi? The New York Dolls baz giysilerin, mziin ve imajn baz ynlerine kimlik ka-zandrdn ve onlar belirginletirdiini fark ettiler. Bunu Velvettan renmilerdi. Punk camiasndaki birok gruptan on yl nce kurulup albmler kaydeden Velvet Underground, en stn punk grubuydu. Rock, punk, glam, Amerikan veya ngiliz mzii zerindeki etkileri olaanstyd. Baka hibir grup Beatles hari- rock m-zii bu kadar etkilemedi (Kozak xiv). Gru-bun drt albm ve New York sahnesinde geirdii be yl, yirmi yl sonra hala varolan bir tarz yaratt.

Heteroseksel Beyaz Punklar

Kadn Klnda Bugnk saldrgan ve mao heavy

metal videolarn seyrederken, gruplarn ounu ucuz New York Dolls klonlar ola-rak niteleme drtsne kar koymak zor. 1970lerin banda erkek rock yldzlarna sahnede kadn kyafetleri giydiren gler, MTV yapm heavy metalin geliiyle tam gaz geri dnd. Bir zamanlar glam rock denen ey 1980lerin banda, 70lerin rock yldzlarna kadn elbisesi giydiren ey her

48

ne ise, onun hala kt ocuk anlamna geldiini gstermek iin yeniden ykselie geti. Heavy metal mzisyenleri, makyaj ve kadn giysileriyle kadns bir grnm edi-nerek, tipik erkek rock yldzndan daha id-dial bir erkek kimliine sahip oldular. Bu gruplar iin kadn klnn homoseksellik-le ilgisi yoktu; bu sadece bir dikkat ekme yntemiydi.

Glam rock, kaynan dorudan The

Velvet Undergroundun betimledii sap-kn cinsellikten almtr. 1960larda Andy Warholun fabrika-stdyosunda taklan in-sanlar, Lou Reedin etkileyici sz yazarl yetenei iin yeterli malzeme salyorlard. Yazar Tricia Henry, 1971de Reedin Velvet Underground kariyeri sona erdikten sonra ngiliz pop yldz David Bowienin Reedi ziyarete geldiini sylyor. Bowie, Reedin yeteneinin farkndayd ve iledii konu-lardaki potansiyeli grmt. 1960larn so-nundaki cinsel hogr atmosferinde, dei-ik uyuturucular ve seks partnerleri de-nemek pop yldzlar arasnda ok reva-tayd. Bowie, 1971 tarihli pla Hunky Dorydeki Queen Bitchi, Velvet Undergrounda sayg duruu olarak yaz-mt. ark Reedin szleri yayarak konu-masn ve sokak azyla anlatmn rnek

49

alyordu. Reedin Bowie zerindeki etkisi, Bowienin Andy Warholunda da grlr, Bowie Warholun medyay kullanma gc-n anlamt. yle yazmt, Andy Warhol ve ekran/Onlar birbirinden ayramazs-nz.

Warholun grntlere yapt eyi,

Reed ark szlerine aktard, Velvet Underground da performanslarna uygula-d. 1960larn ortalarnda, Warholun filmle-ri taknlk ve Uyku, Vinil gibi isimle-rinden de anlalabilecei gibi rntgencilik rnekleriydi. Tricia Henry, Warhol ve Reed arasndaki balanty kurmutu.

Warholun o dnemdeki filmleri, Hollywoodun sinematografik hassa Siyetleriyle taban tabana ztt, Velvet Undergroundun ana akm popler mzikten ayrlmas gibi. Filmler hem teknik olarak kaba bir stile hem de saldrganca konulara sahipti.

(Henry 22) Reed aka kendileri gibi olan karak-

terler yaratt ve sosyal normlara uymaya a-lmad. Fabrikann mdavimi ve Warholun sperstar Candy Darling, Reedin cesur sz yazarl iin mkemmel bir konuyduCandy diyor ki, vcudum-

50

dan nefret etmeye baladm/Ve onun bu dnyada gereksinim duyduu her eyden. Reedin travesti hikyeleri, David Bowie ta-rafndan byk bir fanteziye dntrld. Bowie 1972de, sadece be yl mr kalm bir dnyaya akn nimetlerinden bahseden biseksel bir Marsl, Ziggy Stardust ola-rak sahneye kyordu. rockn en iyi mal-zemeleriyle dolu bir reete olarak olaans-t derecede baarl ve elenceli olmasna ramen, Bowienin Ziggysi rocknrollu zenginletiren sokak esinden ok uzakt. Bowienin deneysel ve geleneksel erkeksi-likten uzak grn, ana akm erkek rockn tehdit ediyordu. Orijinal rock m-ziin sokak esi, hzl arabalar ve kadnlar-la ilgili imgeleri, biseksel bir Marsl iin bir ey ifade etmiyordu.

Bowienin sokakla sahne arasnda b-

rakt boluu The New York Dolls dol-durdu ve glam grngsnde n plana k-t. Makyaja ve kadns kyafetlere ramen, bir uzay a izgi filminden ok sokak ser-serilerine benzeyen New York Dolls, New Yorkun glam rocka cevabyd ve kendi rocknroll srmlerinin piyasada tutunup tutunamayacan merak ediyorlard. 1973 tarihli ilk albmleri New York Dollstaki Frankenstein, insan yapm canavarn hi-

51

kyesini yeniden anlatr. Fakat bu kez ca-navarn yznde daha ok makyaj vardr. David JoHansen, tipik aka yollu slubuyla nihai klk-kyafet canavar Fran-kensteinn tablosunu izer.

Manhattanda bir eyler olmu

olmal/ Kim yumurtlam olabilir btn bu

ocuklar? Hi umarlar myd bylesi bir

Frankenstein? Dollsun ykselii srasnda birok

eletirmen, gardroplarnn ardndaki sebebi merak ediyordu. Dollsun, plak piyasasnn kendilerine ihtiyatla yaklamasna neden olan bir katil-travesti imaj vard. Fran-kenstein, plak piyasasnn Dollsa taham-ml edemeyeceini ngryordu. Frankensteina k olmak su mu? ve id-dia ediyordu, Planlar sizin tarznza uy-madnda, ateten gmlek giymi gibi his-sedersiniz. Dollsun kkrtc imaj, ana akm radyolar ve Amerikann geri kalan-nn onlara gvenli bir uzaklkta kalmasna neden oldu. Ve JoHansenin tahmin ettii gibi, Dolls ateten gmlek giymi gibi his-setmeye balad.

52

Punk fotorafs Bob Gruena gre ou insan Dollsun gln kyafetlerini ve davranlarn gay olmalarna balyordu. Ama aslnda grup, sadece iyi bir pazarlama numaras grdnde onu tanyordu; ayr-ca groupieler de imajlarnn ok tatl oldu-unu dnyordu! Bu cretkr imaj ma-niplasyonu sonucunda Dolls, bir rock sembol haline geldi ve New Yorkun k yeralt camiasna girdi. Gruen dnemin cin-sel atmosferini anlatrken David JoHan-senin szlerine yer veriyor, dnemin tema-s ille de biseksellik deildi, dene-seksellikti. Her eyi denede olduu gi-bi (Savage 60).

Dolls, mzikal olarak sadece 1960larn

kz-grubu imaj ve Rolling Stones fiyakasn birletirip yeniden ortaya sunuyordu. Stonesun gitar ykl rock zerine kurulup Shangri-Las gibi gruplarn tavrlaryla ss-lenen Dolls, 1970lerin bandaki birok rock grubundan farklyd. O dnemdeki mzik ounlukla topluma ynelikti ve ra-hatsz edici deildi. Crosby, Stills and Nashin Teach Your Children Welli gibi arklar, rock mzii hem yal hem de ebe-veynlikle ilgilenecek kadar oturmu bir rn gibi gsteriyordu. The New York Dolls ve punk ibirlikileri, klk deitirme,

53

sokak serserilii ve hrsz polis oyunlarnn ocuksu cazibesini koruyarak rocknrollu genletirdiler.

Dolls, giyinip sslenerek rock mziin

genlik kaynakl zne olan inanlarn gs-terdiler. Moda, en bandan beri rocknroll piyasasnn ayrlmaz bir paras olmutur. Sanatlar pazarlama alarn ve dinleyici-lerini, belirli rock trlerinin belirli giyim tarzlarnda bulmulardr. Moda, rock grup-lar ve menajerler iin de belirli bir imaj ak-tarmann yoludur. The Beatlesn menajeri Biran Epstein, grubun ilk dneminde mo-day, kltrl ve kibar bir rock grubu imaj sunmak iin kulland. The Beatlesn zevkli gri takm elbiseleri, grubu bir ekip olarak tanmlamak ve rock arka plann yumuat-mak iin bir arat.

The New York Dolls moday New

Yorkun pejmrde yeralt dnyasyla bir akrabalk oluturmak iin kulland. Dolls, phesiz Velvet Undergroundun cinsel-sapkn atmosferinden etkilenerek, moday bir adm ileri tad. Kadns giysilerini ve makyajlarn, kt ocuk rockn vurgu-lamak iin kullandlar. Bir anlamda, kadn gibi giyinerek erkek tabanl rock hrslarn glendiriyorlard. Cinsel-kararsz imajlar-

54

nn kayna, Lou Reedin Warholun kk hayvanat bahesinde yapt gzlemlere dayanan anlatlaryd. Reed gibi David JoHansen de, bir sokak serserisinin bak asndan cinsel gsterile ilgili arklar yazd.

Eletirmenler ve dier gruplar The

New York Dollsu yaldzl travestiler ola-rak ktlemeye alyorlard, ama Dolls ana akm rockn dnda gelien vahi, gitar temelli rockn vazgeilmez elerinden biri olmutu. Dollsun ksa kariyeri kabaca 1972den 1975e kadar srd. Bu zaman zarfnda, en ok satan rock rnleri, pop mziin en kt elerini ieriyordu. The New York Dolls, dnemin liste-ba isimle-rinin tam kartyd. 1974n en ok satan singlelarndaki ar duygusalla, Barbra Streisand ve Sammy Davis Jr. gibi yetikin-lere ynelik sakinletiricilere yabanc olan New York Dolls, sabkal sululard (Bronson 266). Mzikleri sanki Rolling Stones kt gnndeymi gibiydi, grn-leri daha da beterdi. Stones makyaj ve ka-dns kyafetlere uzaktan gz krparken Dolls, rezil travesti-benzeri kyafetlerle so-kaa kyordu. Modann New York Dollsun rock kariyeri zerindeki etkisi, uzun sreli oldu. Dollsun imaj, oturakl

55

rock ve pop yldzlarnn sakin ve kontroll imajndan ok, can skkn genlerin ve liseli sulularnkine benziyordu. Dollsun moda-sndaki sokak esi, onlar ister istemez rocknroll ann P.T. Barnumu Malcolm McLarena ynlendirdi.

ngiliz punk grubu Sex Pistolsn me-

najeri olarak tannan McLaren, 1970lerin bandan beri moda akmlarn takip edi-yordu. McLaren ve orta Vivien Westwood, Londral genlerin deien mo-dasna ynelik Let It Rock adl bir giysi dkkn amlard. McLaren, genlik alt kltrleriyle ili dl olmas sayesinde, giy-silerin sylenemeyeni syleme ve ok edi-lemeyeni ok etme gcn anlamt.

Dolls ve McLaren 1973te, New

Yorktaki McAlpin Hotelde dzenlenen uluslar aras bir butik ovunda tant. Let It Rock temsil eden McLaren, ngiliz punk estetiinin temelini oluturacak, sigara ya-nklaryla dolu bluzlar da ieren bir kolek-siyon sergiliyordu. New York Dollstan Syl Sylvain de giysi yapyordu ve ovda McLarenla tant. Daha sonra, Dollsun ilk Londra turnesi srasnda, McLaren grubun dier yeleriyle de tant.

56

McLaren Let It Rock dneminde, 1950lerin sonunda moda olan Teddy Boy tarzn yeniden canlandrd. Teddy Boylar, stlerine tam oturan kusursuz ve ak renk giysileriyle zarif sokak serserile-riydi. Onlar, 1950lerin rock kahraman Eddie Cochranin Pink Peg Slacks ark-snn canlanm halleriydi. New Rolling Stone Record Guiden 1983 basksnda rock eletirmeni Dave Marsh yle diyor,

Ellilerin, yurt dnda vatannda Olduundan daha ok sayg duyulan bir dier mthi rock&rollcusu Eddie Cochran, gerekte meleksi punkn prototipiydi Cochran bir dizi genlik masal yaratt (Marsh 104) Eddie Cochran 1960ta ld, ama kya-

fetler konusundaki yetenei ve genlik mer-kezli rock mzii, onu yeni nesil rock din-leyicileri iin canl tuttu.

Dolls, McLarenin moda sevgisinden

ve bilgisinden etkilenmiti, grupla McLaren arasnda bir arkadalk olutu. O srada Dolls, sert-sokak-ocuu ve asit-tribindeki-gln-giyimli-kentli-nine grnmn birletiriyordu. McLaren Dollsun grsel et-kisini, zellikle insanlar nasl ok ettiini

57

gzlemledi. Sonralar, Dolls kariyerinin so-nuna yaklamken McLaren yeniden sah-neye kt. Dolls, 1973n sonlarnda firma-larnn finansal destek eksii ve ciddi alkol ve uyuturucu tketiminin bedeli yzn-den dalmak zereydi. McLaren New Yorka dnd ve Dollsu yeniden canlan-drmaya alt. Bir ekilde, onlarn kalibre-sindeki bir grubun potansiyelini sezebili-yordu. Ama Dolls sona ok yaknd ve kari-yerlerini ancak bir mucize yeniden alevlen-direbilirdi.

McLaren Dollsu gz nnde tutmak

iin, daha sonraki punk klar ve ok edi-ci moda akmlar iin zemin hazrlayacak bir proje tasarlad. 1968deki Fransz ren-cilerin devriminden ald baz sloganlarla oynad. 1974te, onlarn sormu olduu so-ruyu dn ald Skntnn politikas ne-dir? (Savage 87) ve gruba krmz deriler giydirdi. Krmz, zerinde orak-eki olan bir sknt bayrayla birleince birok in-san, Dollsun fazla ileri gitmi olabileceini dnd. Kadn giysilerinden Kom-nizme, Dolls bir kere daha kendini amt, ama bu sefer fena halde baarsz olmular-d. McLaren grubu bir gney turnesine yol-layarak kariyerlerini canlandrmaya alt. Turne, grubun 1974te Floridada dalma-

58

syla sona erdi. Gitarist Johnny Thunders ve davulcu Jerry Nolann eroini grubu turne-nin ortasnda brakt, nk Floridada ero-in bulamamlard (Savage 88).

Haliyle, Thunders ve Nolan u anda

l. Dollsun trajik uyuturucu bamll sadece Amerikann punka olan taham-mlszln artrd. Punk felsefesi, New York Dolls meselesinde, argodaki punk (serseri) szcnn hakkn verdi. Dolls, kendi intiharlarnn yaayan bir parodisiydi ve rocknroll mitolojisinin canl demirba-larndan olmalarna ramen, yanp kl ol-dular. Punk rock bu abuk tkenen alevin rnyd; ksa mrl ve yakp tututuru-cuydu, ama bir kere snd m, hemen unu-tulmu ve yeri doldurulmutu. Dolls punkt, nk punkn rocknrollda yeni-den vurgulad temalarn merkezindeydi. Genlik ve moda, kendini ifade etmenin anahtaryd; orijinal en azndan bireysel- olmak, popler mzik listelerini nemse-meden mzik yapmak Dollsun yapt buydu. The New York Dolls, kendilerini rockn bireyselliini korumaya adadklar iin, 1960larn sonu ve 1970lerin ortasn-daki punk rock arasndaki balantyd.

59

Patti Smith Neden nemliydi

Kendimi Yurtsuz Bir Jan Dark Gibi

Hissediyorum Patti Smith 1974te, CBGBs de alan ilk

dalga gruplar arasnda bir plak irketiyle kontrat yapan ilk isim oldu. Sadece bunun iin bile punkn vaftiz anas olarak anlr (Kozak 38). Smithin punk zerindeki etkisi, CBGBsle olan balantsyla snrl deildi. Smith, dneminin her alanda en retken sanatlarndan biriydi. Hem bamsz, hem de punk hareketi iindeki baarlar nem-lidir. Smith, kendi kendine rock yldz ol-

60

du. nce, bir rock hayran olarak iirlerini ve rock eletirilerini yaymlad. Kendisi bir rock mzisyeni olmadan nce, Sam Shepardla birlikte Cowboy Mouthda oyun yazarln denedi. Smith, ayrca rock mzikte seks sembol olmadan baarl olan ok az kadndan biriydi. Rocknroll kahramanlarna tapnd ve etkilendii rock mzikten hareketle gl rock eserleri ya-ratt. Oyun yazarlnda olduu gibi, ark-laryla da bir yk ve bir doku yaratt.

Smith ilk singlen 1974te bamsz

olarak yaymlad. Bir zamanlar ev arkada olan Robert Mapplethorpe, kendi markas Mere Piss Factorynin birka kopyasn basmas iin para yatrd. Yl 1974; kayttaki de Smith ve The Patti Smith Groupun ba-langcyd. Piss Factory, Smithin lisedey-ken alt fabrikadaki iiyle ilgiliydi ve onalt yanda ve maa gnnde olmann yksn anlatyordu. Plak dndke gi-tarda Lenny Kaye ve piyanoda Richard Sohlu arkasna alan Smithin iiri, dinle-yenleri onun gemiine bir yolculua ka-ryordu. Dizeleri, rocknroll altyapsna gndermelerle doluydu. Bir dizede Wicked Wilson Pickettn Mustang Sallysindeki ba dndrc ruhu anyor, dier dizede olaanst rock eletirmeni

61

Lester Bangsin ar dozda ald ksrk urubundan bahsediyordu. Etkilendii isimler arasnda James Brown, Twist & Shout ve Philadelphial DJ George Woods da vard. Piss Factory nemliydi nk daha nce hibir sanat rock mziin etki-lerinden byle bahsetmemiti. Piss Factory, Chuck Berrynin otobiyografik rock mar Johnny B. Goodeun kt yerden km-t. Berrynin klasii otobiyografiktir, ama Smithinki kendi hayat yksn mitolojiye dntrr.

1975 tarihli antsal ilk albm

HORSES, rock mzikte r at. Eski Velvet Underground yesi John Calein ya-pmcs olduu albm, rock mziin bir sa-nat formu olarak kabul ettirdi. Smithin rock The Beatlesnkinden daha odakl, Jim Morrisonn sarho dizelerinden daha az bi-reyseldi. Hedefe ynelik yklerle dinleyi-cinin dikkatini ekiyordu.

Albmn ilk arks punk tavrnn standardn belirledi ve HORSES New York punknn CBGB dneminden kan ilk al-bm olduu iin Smith, bir anlamda dne-min tarzn belirledi.

sa birinin gnahlar iin ld

Ama benimkiler iin deil.

62

Smithin bu yaklam, punkn zy-

d. Eitimli ama saygsz isyankrlk, gen-liin kabadayln ve tipik New York punknn yaznsal cazibesini srdryordu. Gloria, Van Morrisonn 1960 tarihli ar-ksnn coveryd. Smith arky orijinal er-kek bak asyla syledi, bylece en azn-dan bir ark boyunca kadnlar rock mzik iinde zgrletirdi. Tipik bir erkek arks-n, kadn bir arkc olarak erkek bak a-sn aynen koruyarak sylemesi, insanlarn rock mzikle ilgili varsaymlarnn tesine gemelerine imkn verdi. rockn gemiin-deki kadnlar, arkc olarak gl olsalar da, kadn olarak gl deillerdi. Jefferson Airplaneden Grace Slick ve Stax/Volt plak irketinin Mable John ve Carla Thomas gibi soul arkclar dnda, dnemin kadn ar-kclar rocknroll objeleri oldular. Janis Joplin, iesi ve seks bamllnn klesiy-di. Tina Turnern kariyeri, Ike Turnern yan ovuyla desteklenmi T & A (tits and ass gsler ve gt) grselliiydi. Smith, kadnlarn kendilerinden fedakrlk yap-madan rock hayran ve katlmcs olabilme-sini salayarak bunu deitirdi. Ayrca, rock mzikteki anlatc sesi yeniden kefetti. Debut planda el att konularn olaa-nst kapsamna baknca, Smithin

63

punkun vaftiz anas olarak anlmasna armamak gerek.

Smith, Gloriadaki hedonist erkek

rock mzisyenin bak asndan, 1960larn soul klasikleri zeminli Landdeki bir so-yunma odas saldrsna geiyor. Hakszla urayanlarn mar olan Land, kahraman Johnnynin soyunma odasnda dayak ye-mesini anlatyor. Arka planda ise alayc szler var:

Ata binmeyi biliyor musun?

Bony Marone gibi Twist yapmay biliyor musun?

Bak, yle yaplyor Smith, Amerikan genliinin hayatn

rocknroll yoluyla anlatyordu. Sanat for-muna olan saplantl ak, ona yeni bir ha-yat veriyordu ve o da kklerine sadk kald. 1974 tarihli Piss Factoryde bahsettii rock-saplantl ergenlik gnlerinden beri, rocknrollu yeniden canlandrmaya niyet-liydi. Ve imdi, yirmi yl sonra hayalleri ve etkisi hala nemli. Bugnn mzik piyasa-snda, ortaya kan her gl kadn sz ya-zar veya arkc, Patti Smithle kyaslanr. Smith, sz yazarl ve arkclkta cinsiyeti nemsizletiren ilk kadn rock sanatsyd.

64

Smith, punkn inat kstahlyla kendi f-keli duruunu birletirerek, rock mzikte kadnlarn kendilerini sadece izleyici deil katlmc olarak da grmelerini salad. Smithin abalar kadn ve erkek rock dinle-yicilerini, rock kadnlarla ilgili varsaym-larndan kurtardysa; punk da ayn eyi yapt. Smithin mzii kadnlara, kendi artlarna gre rock mzik yapabileceklerini ve dinleyebileceklerini gsterirken, punk da cinsiyet gzetmeksizin ayn eyi yapt. Bir zamanlarn punk uzman Legs McNeil, Spin Magazinein 1989-Temmuz saysnda Smithin baarsn yle zetliyor:

Patti Smith o kadar sertti ki btn duvarlar yerle bir etti. Rocknrollda erkeklerin benzemek istedii ilk kadnd. O kadar iyiydi ki hangi gezegenden geldii hi nemli deildi. Patti, cinsiyetin taaklarna bir tekme Savurdu ve kendi kafasna gre hareket edip kurban rol oynamadan harika rocknroll yapt. Ve bu srada, sahneye bakp kendini rock tanrsn yalarken deil, rock tanras olarak hayal eden kadnlara kaplar at.

(Spin 7/89 s.6)

65

Ben Gen Bir Beyin Nakliyim The Ramones, punk rockn New York

kimliine brnm haliydi. Aslnda CBGBsin sahibi Hilly Kristal, ngilterede turne yapmak iin Amerikan gruplar se-erken, Ramonesu tercih etmiti. Yani bir anlamda Ramones, yeni nesil ngiliz punk-larnn grd ilk Amerikan punk gru-buydu. The Ramones, 1950lerin roots rocknn isyann, duyular zerine yksek desibelli ve hzl bir saldrya dntrd. The Ramones I Wanna Be Sedated, Beat On The Brat ve RocknRoll High School gibi kolay grnen klasiklerle punk rock haritaya soktu. The Ramones, rocknrolla genlik esini yeniden kazandrd ve bu da grubun yalanmasn durdurdu. Liseden hi mezun olamam gibi grnyorlard.

Blondie ve Dolls gibi gruplar klk k-

yafet ilerine dalmken, Television ve Patti Smith ok airaneyken, The Ramones ok punkt ve bir parodiydi. Queensten, deri motosikleti ceketleri giyen ve Ramone so-yadn tayan drt gen adam; Beatles ve adalarnn ngiliz stilasn pop harita-sna eklemesine benzer bir ekilde, punka bir isim verdiler. The Ramones ve The Beatles arasndaki balant baka dzeyler-

66

de de mevcuttur. The Ramones, sadece rock kltr ve Beatlesn onlara retmi oldu-u dersleri tekrarlyordu. Beatles, kariyeri-nin banda kare ast ve bir grubun yele-ri olarak ortaya kmlard. Ayn sa kesi-mine ve ortak bir mtevaz imaja sahip drt gen adam, onlar ulalabilir bir rn hali-ne getiren bir imaj. The Ramones da ayn soyadn ve deri ceketleri kullanarak ayn taktii uygulad.

Ramon, Beatlemaniann ilk dalgala-

r srasnda Paul McCartneyin otel rezer-vasyonlarnda kulland takma isimdi (RS #507 s. 135). Ramon, Ramonea dnt ve 1974te drt lise serserisi bu soyadn ve ge-lecek yllarda punk rockn simgesi olacak bir imaj stlendi. Yrtk kotlar, spor ayak-kablar ve deriden oluan gardroplar Punk kiiletirdi. Giydikleri gnlk sokak giysileri, glami eskitti ve rock sokaklara geri dndrd.

The Ramones punkn kare asyd;

Punk grsel olarak ulalabilir bir rn ha-line getirdiler. Punk grselletirmek nem-liydi. Bir imaj yaratmak, genellikle fikirden rne giden yolda bir katalizrdr. Beatles, bir rnek sa kesimleri ve takm elbiseleriy-le milyonlarn gnln fethetti. The

67

Ramones, teklifsizlik ve basitliiyle, Punk yeni nesil rock dinleyicilerinin beynine sok-tu. Ramonesun mzii, basit -akorluk rockt. O dnemdeki baka hibir mzik, Dolls ve Blondienin kz gruplarna sayg duruu hari, rockn masumiyetini hatr-latmyordu.

Ele aldklar genlikle ilgili konular,

rock ikonografisine dnt. Grubun rock ayla ilgili Do You Remember Rockn Roll Radio? ve lmsz klt RocknRoll High School (1979da filmi de ekildi) gibi sevgi dolu arklar vard. The Ramonesun bunu herkes yapabilir imaj ve yaklam, gelimekte olan bir rock dinleyicisi ve ele-tirmeni dnemini etkiledi. Rock, daha nce hi bu kadar basit grnmemiti ve duyul-mamt. Bu bir bakma Ramonesun prob-lemlerinden biriydi. Gndelik sabkal yak-lamlar yznden, Ramonesu ciddiye alanlar ok azd. Yeni bir moda mydlar, yoksa rock mziin yeniden dirilii mi? Ramonesun mzii ve estetii ok basit g-rnyordu bir maskaralk, ama tarzlar o kadar ham ve skyd ki, ok az grup bunun gcn taklit edebiliyordu.

The Ramones, rocknrollun eritme

potasyd. Orijinal kadrolarnda vokalist

68

Joey davulcuydu, davulcu Tommy de ya-pmcyd. Ksa sre sonra Tommy davula geti ve rock piyasasndaki saf giriimleri, ansa dnt. The Ramones CBGBsde ilk kez 1974te ald, 1975te dzenli programa baladlar. 1976da Sire Recordsla kontrat yaptlar ve ulusu punk rocka hazrladlar. lk albmleri The Ramones US Top 100e giremedi ama grubun etkisi rock dnyasna szmaya balad.

Trouser Pressin Haziran/Temmuz

1976 saysnn arka kapanda, The Ramonesun ilk albmnn neredeyse kendisinin parodisi olan bir ilan var. M-ZKLER BOWERYY KASIP KAVURDU MD DE LKEY KASIP KAVURACAK! Ramonesun bugnn gzellik ve cazibe standartlarna uyduunu hayal etmek ko-mik. landa deriler ve Keds spor ayakkab-lar iinde drt sska adam grnyor. Tommynin gbei grnyor ve Joey krk bir kukla gibi duruyor. Ama baklarnda bir ey var; hibiri kameray sallamyor. Fo-toraf, slahevinde ekilmi gibi duruyor.

lan diyor ki: THE RAMONES O

KADAR PUNK K, TEPK GSTERMEK ZORUNDA KALACAKSINIZ!. lann al-tnda ngiliz rock eletirmeni Charles Shaar

69

Murraynin New Musical Expresste kan makalesinden bir alnt var,

Ayn anda hem o kadar elenceli, hem de samimiyetle sk ve gller ki, doru sebeplerle rocknrolla k olan her-hangi birini ister istemez bylyorlar.

Murraynin tarifi ok doruydu; The

Ramones mkemmel bir rock grubuydu. Hibir ey hakknda ok basit grnen rock arklar yazyor ve sylyor, ama bol kese-den akor deiiklikleri ve rock yldz poz-lar olmakszn rockn temellerine hkim oluyorlard.

Rock, tipik olarak genliin hayat tar-

zn yanstyordu ksa sreli dikkat ek-mek iin yeterince hzl, dinleyicinin dikka-tini elenceden uzaklatracak kadar da ar deil. The Beach Boys gibi, The Ramonesun mzii de grnte arabalar ve kzlarla ilgili tasasz betimlemelerdi s-rekli bir genlik grnm ve temas ama Ramonesun basitliinde stn rockn rollun z bulunuyordu. Mziklerinde ku-sursuz hzl-rock mzik ve temalardan olu-an katmanlar vard. New York rhtmyla ilgili bir ark olan Rockaway Beachte, rock temellerine dnyordu. ikletle ritim

70

tutuyorum / Gne var ve ben de biraz is-tiyorum.

The Ramones, rock mziin iddial

olmakla ilgili deil, yapabilecein eyi en iyi ekilde yapmakla ilgili olduunu anla-mt. Ne yazk ki Ramones hibir zaman asl hedeflerinin tesine geemedi ve pop yldzlar ortaya ktka, onlarn imajyla ilgili bir ikilem ba gsterdi. Basit imajyla Ramones, barbarca ve temsil ettii tazeliin parodisi gibi grnyordu. Aldklar Ramone soyad ve punk gardroplar, Ramonesun yeni moda olarak deerlendi-rilmesini kolaylatrd. Ramones imdi, da-lmalarndan sonra bile kulaa hala art-c biimde ayn geliyor, sanki kendileri de medyann onlar iin yaratt sessiz ama lmcl rock imajna inanmlar gibi.

Punk rock piyasasnn boluklarn ve

radyonun tahammlszln aan emsal-lerinin aksine Ramones, bir zamanlar ortaya koyduklar punk kstahlnn parodisi ha-line geldi. Bir anlamda, Ramonesun kont-rol ettii punk saldrganl gemite kald, ama Ramones kendisi iin yaratt imaj aamad. Grup olarak The Ramones, daimi genlik imajn yaratmt ve bydkten sonra bile bunun tesine geemedi.

71

Punk ikonu Sex Pistols gibi The

Ramones da hemen duraklad. ki grubun etkisi de o kadar sert ve kstahayd ki de-iim geirmek, yumuamak ve punkn saldrganln bozmak anlamna gelecekti. Bir anlamda bymek, ihanet demek ola-cakt. The Ramones, kendilerini punk yapan ey tarafndan kstrld. Genlik idealleri ve basit saflklar, onlar esir etti. Bu tuzak, punkn medyadan payn almasna da engel oldu. Sex Pistols, Malcolm McLarenn usta-ca planlanm reklm tekniklerine sahipti, grubun skandallarla dolu hayatn da unutmayalm. The Ramones sadece by-meyi baaramad ve deiim rzgrnda kayboldu. rock etkileyecek ama Birleik Devletlerde pek fazla para kazanamayacak bir mzikal dnemin geici emanetine d-nt.

BEATLERN

PUNKLAR ZERNDEK

ETKS

74

75

1940larn sonlarnda ortaya kan beat

kua, bat kltrnn genlik takntl ar-tistik ve edebi idealistlerinin geleneini de-vam ettirdi. Beatnikler kltrel normlarn dnda olduklarn iddia ediyorlard, ama aslnda yaratlar zerinde de etkili olan or-ta snf mirasnn rnleriydiler. 19. yzyl sonlarnda Fransada bohemler olarak bi-linen bir grup gen sanat ve yazar, klt-rel miraslarnn snrlamalarn ve normla-rn reddetti. Beatler, bu Fransz bohemleri-ni ve onlarn sanatsal retkenlikle ilgili ro-mantik ideallerini taklit etti.

Birinci Dnya Sava sonras ortaya -kan kayp kuak, kendilerini savamak iin henz ok gen olduklar bir savan sonrasnda iyilemekte olan toplumun d-nda braklm hissediyorlard. Beatler de kendilerini bu kuan modern bir versiyo-nu olarak gryorlard. Kayp kuak, yeni bir g modeli ortaya kard beatler, gur-beti olarak Parise gitmek yerine, New York ve San Francisco gibi kentlere g etti-ler.

Beatler, kendilerinden sonraki genlik alt-kltrlerini de etkilediler. 1970lerin or-talarndaki erken punk hareketi, yeni bir tr rocknroll mzii yaratabilmek iin beat i-irine ve hayat tarzna yknyordu. Bu

76

mzisyenler, zamann rock mzisyenlerin-den farkllamak iin hem beatlerden hem de Fransz romantik airlerinden byk l-de esinlendiler.

1800lerin sonlarndaki Fransz bohem-leri, genlii zgrlk olarak idealletir-diler ve Fransz orta snfnn snrlamalar-nn dna karak hayatlarn dolu dolu ya-ayabileceklerine inandlar. Bohemian Pa-risin yazar Jerrold Siegel, bohem yaam tarznn zn aklyor Bohemlik, burju-va hayatnn dndaki bir masal diyar de-ildi, bu hayatn kalbinde ortaya kan bir atmann ifadesiydi (s. 10).

Bohem teriminin kk ekoslovak-yada ingenelerin yaad bir blgeye Bohemia dayanr. Fransz bohemleri, ken-dilerini ingene hayatn yanstr halde bul-dular. Bohemler, kendilerini yaratclk ve sululuk arasndaki bir alacakaranlk kua-nda konumlandrdlar. (Siegel, s. 4) Bu du-rum, hayatlarnn kltrel ana-akma uy-mayan ynlerinden biriydi. Bohemler, yer-leik orta snf tarafndan oka eletirildi-ler. 1800lerin sonunda bohem kltrnn temsilcileri byk lde sanatlar ve ya-zarlar olduu iin, hayat tarzlaryla ilgili tartma, sanatsal retim ihtiyac ile top-lumsal destek ihtiyac arasndaki atma-dan kaynakland. Siegel, Fransz bohem

77

kimlik atmasnn, bu tartmayla belirdi-ini savunuyor ve soruyor: Kendini yeti-tirme, hangi noktada bunu destekleyen top-lum iin faydal ve kabul edilebilir olmak-tan kt? (s. 11). Bohem kltrnn ve uygulamasnn bu yn, tarih boyunca tek-rar edilmitir.

Kendilerinin kltrel normlarn dn-da gren dier hareketler gibi, beatler de yeni ve farkl olduklarn dnyorlard. 20. yzyln banda Birleik Devletlerden Parise gen sanat ve yazarlarn kayp kua gibi, beatler de kat Amerikan ge-milerinden uzaklamak istiyorlard. Ama beatler, srgnde gibi hissetmek iin Birle-ik Devletlerden ayrlmaya ihtiya duymu-yorlard.

John Clellon Holmesun Go! adl roman, yazarn 1940larn sonunda bir beat olarak yaadklarn anlatr. Roman, ba d-nrler ve onlarn hayatlaryla ilgili gerek hikyelerle doludur. Romann bir yerinde, karakterler New Yorkta Drt Temmuz haftasonunu kutlamaktadr. Bu, onlardaki gurbeti hissinin bir gstergesidir.

ki gn boyunca herkesin cokusu srekli olarak artyordu, sanki hepsi kalplerinin mahremiyetinde tatilin olaanst bir ansn tayorlard,

78

uzun zamandr ocuka kabul edilen ama yine de hepsine, memleketlerin deki scak, kayp le ncelerini hatrlatan bir an. (s. 131) Bu pasaj yazarn ve karakterlerin, ban-

liyye ait Amerikan miraslarn terk edip New Yorkta yeni bir kimlik yaratmaya a-lmalarn anlatyor. Kayp kuak gibi beatler de, evden uzaktaki ehirlerde teselli buldular.

Kendini kayp olarak ilan eden ku-an yeleri, Birinci Dnya Savann ge-ride braktklar yznden srgndeydiler. Kayp olduklarn dnenler, Amerikan kimliini yeniden ina etmeye akln takm bir sava-sonras kltrne yabancydlar. Birok sanat, Parise giderek Amerikan geleneiyle balarn kopard ve sanatsal alanlar iinde zgr ruhlar olarak yeni kimlikler edindi.

Elli yl sonra, benzer yabanclama kavramlar New Yorktaki edebiyat ve m-zik evrelerinde kuvvet kazanyordu. Beatler ve onlar etkileyen nceki kuaklar gibi, erken dnem punk-rock ark yazarlar ve mzisyenler de yerleik toplumun snr-lar iinde yeni bir sanatsal alanda ilerledik-lerini dnyorlard. New York punknn ekirdeini oluturan mzisyenlerin ou,

79

yeni bir hayata balama umuduyla ehre gelen banliy sakinleriydi. Punk rockn or-taya k erken dnem beatlerin edebiyat rnlerinin ortaya kna benziyordu ana akmdan farkl, ama orijin olarak ta-mamyla orta snf.

Daha sonra punk rock olarak anlacak hareketin iinde bulunanlar, sanatsal isyan kisvesi altnda genlik drtleriyle hareket eden sekin bir mzisyen ve air grubunun yeleriydi. Erken dnem punklar, mzikal olarak radyoda duyulan ile New Yorkta yazlp sylenen arasnda belirgin bir ayrm yaratyorlard. Erken dnem punk estetii, basit ve bazen rahatsz edici mzik, cret-kr ve ou zaman saldrganca olan bir moda anlay ve nihilist, uzlamac olma-yan szleri birletiriyordu. 1970lerin ba ve ortalarnda yerleik olan pop mzik o-unlukla yattrc, performans ve yapmda mzikal olarak karkt. Punk rock bundan ayrlyordu. New York punknn ilk rnek-leri radyoda alnmad ve hibir zaman lis-telere giremedi. Punklar, kendilerini bohem tahtnn varisleri olarak gryorlard.

ark yazar/air Richard Hell, Richard Meyers olan ismini deitirdi ve 1970lerin banda doduu kasabay terk etti. New Yorka gt ve birka yl sonra kendine kayp diyen kuan punk-rock

80

karl olan Blank Generation adl ar-ky yazd. Britanya punkyla ilgili Englands Dreaming adl kitabn yazar Jonathan Savage, Hellin abalarn yle deerlendiriyor:

1975in banda, Hell ok ynl bir ka arks yazd. Fikir, 1960lardaki bir beat kasasndan, Rod McKuenin Beat Generationndan dn alnm t, ama Hell ihtiraslyd, sahte kltr gerek kltre dntrmek istiyordu. (s. 90) Savage, Siegelin Bohemian Pariste

aklad ayn ikileme dikkat ekiyor. Sa-nat toplumun dnda olduunu savunu-yor, ama toplumun desteine ihtiya duyu-yor ve inkr ettii kltrden kaynaklanan bir gemii var. Richard Hell, atla grd ve bundan yararlanmay seti. Kendini top-lumd olarak gren her kltrel grup gibi punkn da bir piyasa deeri vard ve Hell bundan kar elde etmeyi umuyordu. Hell, ekonomik olarak baarl olamad ama beatler ve kayp kuan srgnleri gibi klt statsne eriti.

Beatler, Fransz bohemleri ve Birinci Dnya Sava sonrasnn kayp kuann deneyimlerini yeniden yaadlar. Doup

81

bydkleri banliylerden ayrlp ehirlere geldiler ve bu gle birlikte Amerikan va-tanda ve sanats olmay yeniden anlam-landrdlar. Beatlerin kltrel ve edebi rnleri, Amerikan ana akmn onlarn far-kna varmaya ve sonuta onlar destekle-meye zorlad.

Beatnik hareketinin, kinci Dnya Sa-va sonrasnda Birleik Devletlerdeki yara-tlar zerinde olaanst bir etkisi vardr. Beatlerin ilgilendii sanatn ve ifadenin s-nrlar, 10 yl sonra hippilerle ve bundan 10 yl sonra da punk-rockla yeniden snand. Jerrold Siegel bunu yle zetliyor:

Sanatsal, gen, bamsz, yaratc veya pheli, Bohem tarzlar modern hayatn yinelenen zellikleridir. (s. 5)

PUNK, NASIL NEW YORK PUNKIYDI? Punk, ya da Britanyada punk-rocka

dnen ey, Amerikan kaynakl bir rn-d ve kkleri Bill Haley ve Cometsin ilk rock akorlarndan beat kuann en iyi ya-zarlarnn ben-merkezci iirine kadar uza-nyordu. Bu kltrel eserler Amerikan Punkn, o da ngiliz Punkn etkiledi. Punkn Amerikadaki etkisi olduka tecrit

82

edilmiti, ama ngilteredeki etkisi rock m-zikteki kltrel taklitilik modeline iyi bir rnekti. ngiliz Punk, Amerikann sundu-u en iyi rnlerin, ngiliz zevkine hitap edecek ekilde dntrlmesiyle ortaya kt. Punk iadam Malcolm McLaren, Amerikann ngiliz Punk zerindeki etki-sini sezdi. 1975te New York Dollsun da-lmasndan sonra, Dollsun eski gitarlarn-dan birini Sex Pistols gitaristi Steve Jonesa verdi (Savage, 97-99). McLaren rock ve tarihini iyi almt; rock mziin kltr hrszl-yla zenginletiini biliyordu.

Bugn, punkn New York evresinde-ki saltanatndan yirmi yl sonra bile, punk hala ngiliz icad olarak grlyor. Punkn orijiniyle ilgili tartmalar hi de artc deil. Kltrel yaratlar her zaman dn-trlmtr ve kararsz pop dinleyicileri en son kan rne, onun kklerini aramay hi dnmeden hakikilik niteliini verme eilimindedir. stelik ngiliz Sex Pistols ve The Clash, Amerikal Patti Smith ve Televisiondan daha punk grnyorlard. ngilterenin Punk benimsedii dnemde New Yorktaki dinleyiciler ve mzik ele-tirmenleri, plak firmalarnn Amerikal gruplara olan ilgilerini kaybettiklerini gr-dler. Eletirmenler, ngilizlerin neyinin bu kadar zel olduunu merak etmeye balad-

83

lar. Amerikal yazar Alan Betrock rock medyasnn malcolmizasyona eilimli ol-duunu sylyordu ve New Yorkun ta-rihsel bir iftiraya kurban gittiini ne s-ryordu. Betrock, 1960larn girl sound unun New Yorkun Greenwich Villagenn folk evresinden kaynaklandn belgeledi ve ineleyici bir dille New Yorka neden iti-bar edilmediini sordu (New York Rocker 43, 46). ngiliz punknn daha popler ol-duunu, nk punk gibi grnen tek Amerikal grubun Ramones olduunu da savlarna ekledi.

Punkn bu iki versiyonu, nce gelen Amerikan Punk ve onun soyundan gelen ngiliz Punk, birbirlerinden ok farklyd. ngiliz Punk agresif ve sertti, annda dei-iklik istiyordu ve zmle ilgilenmiyordu. Sex Pistols, anarinin sonularn umursa-mayan Anarchy in the UK gibi arklarla, ngiliz punknn tipik bir rneidir. Buna kyasla Amerikan Punk tembel grn-yordu. ngilizlerin sert olduu yerde o ine-leyiciydi ve ngilizlerin cahil olduu yerde o iirseldi. Amerikal yaratclar, ngilizlere kopyalayabilecekleri dersler sundular ve ngilizler bunu bir adm ileri tayarak daha ok tanndlar.

84

ngilterenin ekonomik durumu, genlik modasnn imaj-bilinli iddet, kendini aa-lama gibi ar ulara ynelmesinde etkili oldu. Tricia Henry, Break All Rules: Punk Rock and the Making of Style (Btn Kural-lar ine: Punk Rock ve Stilin Yaratl) adl kitabnda punkn baarsn ngilte-renin durgun ekonomisine balar. 1975te Byk Britanyadaki isizlik oran, kinci Dnya Savandan sonraki en yksek sevi-yelerden birine ulamt (Henry 68). Punk, ngiliz genliinin hislerini, Amerikan gen-liinin hislerine oranla daha doru temsil ediyordu. ngiliz punknn atmaclna kar Amerikan Punk kaamak grn-yordu. ngiliz punknn poplerlii New Yorktaki orijinlerini glgede brakt nk Sex Pistols gibi gruplar ve bunlarn punk manifestosu yaklamlar, Anarchy in the

85

UK ve God Save The Queen gibi arklarda ele aldklar konular, ngiliz saldrganln vyordu.

Tanr kralieyi korusun Ve onun faist rejimini

Seni bir ahmaa dntrd Potansiyel bir hidrojen bombasna

Tanr kralieyi korusun O bir insan deil Ve gelecek yok

ngilterenin dnde Dmanlk, ngilterenin sosyal ve

ekonomik durumundan kaynaklanyordu ve ngiliz genliini bar iinde bir arada yaamak ve iyimser olmak iin tevik ettii sylenemezdi. God Save The Queenin Ge-lecek yok, senin iin gelecek yok eklinde-ki sava l, ok olasyd ve en azndan parasal olarak gerekleecee benziyordu. Punk hareketi srasnda reit olan nesil, li-seden mezun olmu ve kendini yksek i-sizlik oranlaryla, ykselmenin ok zor ol-duu bir ortam iinde bulmutu. Bu kasvet-li senaryo, ok az seenek sunuyordu ve punk, ngiliz genlii iin yetersizlik hissini ortaya koymann bir yoluydu. ngiliz gen-ler sosyal yardm ve isizliin moral bozucu etkileriyle urarken, Amerikada punkla

86

ilgili olan genler bohem hayat seiyordu. Punk gruplar kuran Amerikal genler iin ekonomik koullar o kadar da zorlu deildi. ou kendi seimiyle New Yorka tan-yordu ve kendilerine ehir srgn ekli veriyorlard.

1960larn ortasndaki ngiliz istilasn-da olduu gibi, ngiliz punk gruplar Ame-rikan mzik tarzlarn aldlar ve yorumlar-n paraya evirdiler. Erken dnem ngiliz rock gruplarnn Amerikan Bluesunu Ame-rikal dinleyicilere ihra etmesi gibi, punk rock da ngilizler mehur etti. Rolling Stonesun, kolayca etkilenen gen zihni zerindeki etkisini hatrlayan Patti Smith, 1976da Creem Magazine iin bir makale yazd. Rolling Stones, her biri birer zenci kadar seksi olan be beyaz ocuktu. Smith, Stonesun yapt rock mziin, onu etkile-yen blues kadar orijinal olduunu syl-yordu. ngiliz istilasnn paras olan grup-lar, esin kaynaklarn siyah blues mzis-yenlerini taklit ediyorlar ve kendi Rocknrolllarn yeniden yaratmaya al-yorlard.

phesiz ki ngiliz istilas Amerikan topraklarna ulatnda Rocknroll a engellenemezdi, ama Amerikan etkileri ol-madan ngiliz istilas anlamn yitirirdi. Dikkatlice hazrlanm bir taklit ve tazelik

87

reetesiyle ngiliz mzisyenler, Amerikan R&Bsi (Rhythm and Blues) ve bluesu, Amerikal gen dinleyicilere yeni kefedilen bir ey gibi gstermeyi baarmlard. Ayn ey punk iin de oldu. Amerikann ngiliz Punk zerindeki etkisine new wave dendi. Betrockn makalesinde de belirtildi-i gibi Amerikan Punk, ngilterenin gl-gesinde kayboldu. Rock endstrisinde Elvis ve The Beatlestan daha kk apl sperstarlar, hzl bir d yaarlar. Ba-langtaki poplariteleri ok byk olmad- srece gruplar, iinden ykseldikleri ilgi-sizlik ve unutulua geri dnerler. Rock din-leyicisi kstahtr, ihtiyalarna cevap ver-meyen hibir eye ilgi gstermek istemeyen bir tketici topluluudur. Pop starlar, var-lklarn srdrebilmek iin dinleyicinin is-teklerine boyun eer. 1950lerin ortasndaki rock piyasasnda Elvis, siyah tarzda rock mzik yapan beyaz bir sanat olarak ayak-ta kald. Derisinin rengi, o dnemde beyaz sanatlara hitap eden piyasann alarma gemesini engelledi.

Arnold Shawun rockn kkleriyle ilgi-li kitab, 1950lerin mzik atmosferiyle ilgili paha biilemez bir kaynak. The Rockin 50s: The Decade That Transformed The Pop Music Scene, tketicinin veya retici-nin piyasasna hitap etmek iin rockn nasl

88

maniple edildiini gsteriyor. Shaw, Elvisin baarsn uygulanabilirlik ynn-den ele alyor. 1954e kadar siyah ve beyaz mzisyenler, farkl mzik listelerinde yer alyordu R&B ve pop listeleri. Ancak bu ylda siyah bir mzisyen pop listelerinde baar elde etti (Shaw 73, 74). 1955te, rock or-taya kmadan nce hkm sren beyaz ark yazarlar hala kendi beyaz poplarn canl tutmak istiyorlard (Shaw 3). Elvisin rkl maniple edii, Debbie Harrynin seksizmi maniple ediinde olduu gibi, piyasa iinde tutunabilmesini salad. 1950lerin ortasndaki douundan beri rock, dn alann yanna ne kadar kar ka-lacan grmek iin bir dn alma modeli kurmutur. Bu balamda ngiliz Punk ba-arlyd nk ngiliz tketicisinin ihtiyac olan bir eye oynuyordu. Amerikal tketi-ciler ise yeni gruplar ve onlarn mziini anlamyordu. Birleik Devletlerin ekono-misi ngiltereninki kadar dibe vurmu de-ildi, bu da Punk Amerikaya daha az uy-gun yapyordu.

1960larn sevgi ve mutluluu ve baby boom kuandan sonra, rockn ba-langcndan beri en byk plak mteri kit-lesi, halinden memnundu. Dinleyiciler ya-lanyor ve yetikinlie geiyorlard. Ameri-kan Punk 1972de dorua kyordu, ama

89

Amerikan pop listeleri tabii ki bunu yan-stmyordu. Billboards Hottest Hot 100 Hitse gre 1973n bir numaral hiti, Tony Orlando and Dawnun Tie A Yellow Ribbon Round The Ole Oak Treesinden Barbra Streisandn 1974 tarihli gzde film mzii The Way We Weree kadar, liste ba ark-lar, punkn deil popun yansmalaryd. Punka Amerikan pop listelerinde rastla-mak mmkn deildi, ama bu srada ken-disini ngiliz tketimi iin yeniden ambalaj-lamakla meguld. Punkn doruk noktas Nixonn son ve Cartern ilk yllarna denk geldi. nsanlar agresif ve anlalmas zor mzik yerine, cilalanm tatllk istiyorlard. 1960lar, tketicinin hayalinde hala canlyd ve punk henz resmin bir paras olmam-t. Jim Curtis, Rock Eras: Interpretations of Music & Society 1954-1984 adl kitabnda, Nixon dneminde reit olan, Nixon baba figr olarak alan bir kuaktan bahseder. Eer 1960lar bu kuan ocukluuysa, punk da ergenliinin sonlaryd ve yeni bir dinleyici kua yetiiyordu. Altmlar, an-cak Nixon istifa ettiinde gerekten bitmi-ti (Curtis 296). Nixon 9 Austos 1974te is-tifa etti, bundan 5 ay sonra ise Patti Smith bir plak irketiyle anlat. Plak irketlerinin gruplarla anlat srada, punkn ana dal-gas Amerikada artk bitmiti. Eer

90

Curtisin kronolojisine inanrsak, punk bir on yln sonuyla dierinin ba arasnda kaybolmutu.

Punk zaman iinde kaybolmu olabi-lir, ama o yeni bir mzik stili ve estetik ya-ratt. Punk, bir rock grubunda olmak iin hippi veya mzik dehas olmanz gerekme-dii anlamna geliyordu. 1960larn rocknn uzun gitar sololar gemite kal-mt, punk basitlik demekti. Herkes bir punk grubunda olabilirdi; bu tamamen herkese ak bir kendin-yap (do-it-yourself) hareketiydi ve sonular da tevik ediciydi. Yeni gruplar, kozlarn bu yeni mzie oy-nuyorlard. Fikir ok tutuldu ve sonunda ngiltereye ulat, ama Amerikada sat baars gsteremedi. ngilizler, Punk her-kesin bildii bir kavrama dntrrken, Amerikan punk-rock unutuldu.

Tarz nedeniyle punk, ngiliz mzik ve modasna New Yorkunkinden daha ok uyuyordu. Punk, bir sokak serserisiydi ve New York Punk kabaday olamayacak ka-dar garipti. New Yorklular ya frapan ve r-k, ya da ar derecede entelektel ve ha-yalciydiler. The Velvet Underground ve the New York Dolls gibi Amerikal gruplarda bir sokak esintisi vard ama onlarn rock ve sokak estetikleri hibir zaman ngilizlerinki kadar popler olmad. New Yorklularn

91

mesaj ne kadar arpc olursa olsun, ngiliz-ler onu daha belirgin yaptlar. Lou Reedin iirsel yergileri umutsuz nihilizm fikirlerini su yzne karsa da, mesaj insanlara ile-ten Sex Pistols gibi gruplar oldu. Reed, gru-bu the Velvet Underground ile modern ah-lak bozukluu hikyeleri anlatyordu. ar-klar, arzularnn ve ehrin cazibesinin esiri olmu insanlarla doluydu. Uyuturucu ba-mllarna ve transseksellere onlarn bak alarndan hitap ediyordu, yabanclamay rock mziin modern kumana saryordu. ngiliz Punk bunu bir adm ileri tad. New York Dollsdan David JoHansenin Kiilik Kriziyle ilgili (Personality Crisis) gergin anlatmndansa, Sex Pistols gibi ngi-liz punklar gelecek olmadn (No Future) haykryordu. The New York Dollsun sz-leri kasten aka yolluydu, Sex Pistolsnkilerse rahatsz ediciydi.

imdi kesien tm yazglarla birlikte

doa anann yollad Aynan dolmaya balyor

arkadalarnla Bu, kiiliktir.

Her grnt karmaya baladnda Kiilik, zihnin karmaya

baladnda.

92

Pop listeleri, Amerikann punktan duyduu honutsuzluu yanstyordu. Punkn erken dnemi boyunca 1 numara olan arklar, lkenin rahatlatlmak istedi-ini gsteriyor. 1960larn sonu, alclar the Beatlesn kafa yapsna altrmt: All You Need Is Love. Tie A Yellow Ribbon Round The Ole Oak Tree ile gereklerden kamak dururken, neden Heroin ya da Personality Crisis gibi eylerden bahsedip gerginlik yaratlsn ki? Amerikann grece baarszlyla karlatrldnda ngilte-renin punk baars, kardeler arasndaki rekabete benziyordu. Kk olan, byk olan gemeye alyor ama kendi baars iin dierinin baarlarn sermaye ediniyor. ngiliz Punk, kendi canavarn yaratmak iin New York punknn en belirgin zellik-lerini ald moda, basitlik ve isyankrlk. Gen ngiliz Punk medyann ilgisini daha ok ekti nk onun mesaj daha akt. ngiliz gruplar, Sex Pistols ve the Clash gibi isimlerle saldrganlklarn gsterdiler. Televisiondan Richard Hellin dank-serseri grnn dn aldlar ve New Yorklulara hi itibar etmediler. New York Punk doruktayken, Malcolm McLaren Amerikann punk potansiyelini fark etti ve dalm New York punk gruplarnn ye-lerini ngiltereye tanmalar iin ikna et-

93

meye alt. McLaren, punk rock ngiliz genliine hitap edecek karl bir metaya e-virebileceini biliyordu. New York Dolls ve Richard Hellin ehirli radyoaktif serpinti sna atmosferine baylyordu ve onlarn estetiini daha ak ve ulalabilir bir rn olarak paketleyebileceini biliyordu. Onun dikkatli gzlemleri sonucunda ngiliz Punk ve modas, McLarenin giysi dk-knlarndan kp duygusal ve ekonomik anlamda srgnlerin arasna kart. O ve partneri Vivien Westwood, modern nihilist iin grsel olarak atmac giysiler yaratt. McLaren ve Westwoodun moda igdleri sayesinde, punk dendiinde insanlar McLaren giysilerini ve dkknlarn d-nyor. Onun ve Westwoodun feti yarat-madaki yetenei, punk tarzn daha hatrla-nr kld. New Yorklular rengi solmu bir kotla skk bir tirt tercih ederken, ngi-lizler tamamen yoldan ktlar. Dikkatlice yrtlm, sigara yanklaryla dolu, engelli inelerle bir arada tutulan giysiler, tra-lanm ve boyanm dik salarla tamamla-nyordu. ngiliz punk modas ular temsil ediyordu, New Yorktaki esin kaynaklar gibi tesadf ya da airane olan deil.

New York Punk, daha iyi bir terim bulunamad iin punk olarak anlan bir mzik ayd. Alan Betrockn New York

94

Rockerda yaymlanan 1977 tarihli makale-sinde, Amerikal gruplarn ou kendilerine new wave diyorlar ve Punk ngilizlere brakyorlard. New wave, ayn fikrin daha az iddetli ve daha sanatsal versiyonuydu ve New Yorklu gruplar arasndaki farklar daha kolay iine alabilirdi. ngilterenin Punk poplerletirmedeki baars, onun mzikal ve grsel rnlerinin tutarl olma-syd. Clash, Damned, Sex Pistols gibi isim-ler dinleyicileriyle anlatlar ve ngiliz grup-lar neredeyse niformalaan, saldrgan bir moda gelitirdiler. New York Punkn snf-landrmak kolay deildi; punk ortam bir potada eriyen birok etkinin evresinde d-nyordu. ngiliz Punk saldrganlk ve dorudan mdahaleden bahsederken, New Yorklu atalar bunlar balon pop albmle-rinden Fransz bohem airlerine kadar her eyle birletiriyordu (Savage 86). New Yorklu-lar oke etmek iin giyinmiyorlard, onlarn estetii tamamen olduun gibi geldi ve bu da Manhattann gsterii ve entrikalar iinde yeterli bir durutu.

New York Punk, punk modas ve mzik tarznn standartlarn belirledi. n-giltereye uydurulmak iin maniple edil-mi olsa da, popun trde eilimlerinin s-nrlar iinde hala emsalsizdir. ngiliz ya da Amerikan Punk pop kadar gvenli deil-

95

di, ama rockn dn alma ve dntrme modelini rnekliyordu. Rock mzik, asln-da genlik ve yaratmayla ilgiliydi ve stat-kodan ayrlma eklinde balamt. Punk, Amerikadaki orijinali ve ngilteredeki yav-rusuyla, bu gelenei srdrd.

Risale-i PunkPunkn AmerikadaOrtaya k