ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM BIOLOGIAPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” 2...
Transcript of ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM BIOLOGIAPróbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą” 2...
-
Miejsce na identyfikację szkoły
Za rozwiązaniewszystkich zadańmożna otrzymać
łącznie 60 punktów.
LISTOPAD2012
PESEL ZDAJĄCEGO
Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy
KODZDAJĄCEGO
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadań przez dyrektorów
szkół biorących udział w programie Próbna Matura z OPERONEM.
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURYZ OPERONEM
BIOLOGIAPOZIOM ROZSZERZONY
Czas pracy: 150 minut
Instrukcja dla zdającego1. Sprawdź,czyarkuszegzaminacyjnyzawiera15stron(zadania1.–33.).Ewentualnybrakzgłośprzewodniczącemuzespołunadzorującegoeg-zamin.
2.Odpowiedzizapiszwmiejscunatoprzeznaczonymprzykażdymza-daniu.
3.Piszczytelnie.Używajdługopisu/pióratylkozczarnymtuszem/atra-mentem.
4.Nieużywajkorektora,abłędnezapisywyraźnieprzekreśl.5.Pamiętaj,żezapisywbrudnopisieniepodlegająocenie.6.Podczasegzaminumożeszkorzystaćzlinijki.
Życzymy powodzenia!
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 1 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
2
Poziom rozszerzony Biologia
Zadanie 1. (1 pkt)Woda,októrejpowszechniemówisię,żejestsubstancjążycia,mawielecennychwłaściwościfizykochemicznych.Dziękinimmaogromneznaczeniedlaorganizmówżywychiśrodowiska.Przyporządkuj opisom dotyczącym wody (kolumna I) właściwości fizykochemiczne wody (ko-lumna II).
I. Woda w organizmie lub środowisku
1.Poceniesięchroniorganizmczłowiekaprzedprzegrzaniem.
2.Kropledeszczumająkulistykształt.
3.Podtafląloduwokresiezimyniezamierażycie.
II. Właściwości fizykochemiczne wody
A.Dużenapięciepowierzchniowe
B.Największagęstośćwtemp.+4°C
C.Dobreprzewodnictwoelektryczne
D.Wysokieciepłoparowania
1.–...........................................,2.–...........................................,3.–...........................................
Zadanie 2. (2 pkt) Plastydy,występującewkomórkachroślinnych,stanowiągrupęstrukturróżniącychsięzarów-nopodwzględembudowy,jakipełnionychfunkcji,copokazanonaschemacie.
Na podstawie analizy schematu i własnej wiedzy oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wpisz w tabeli literę P (prawda) lub literę F (fałsz).
bez dostępu światła
po oświetleniu światło
Chromoplasty
Protoplastydy
Etioplasty Leukoplasty
Chloroplasty
Stwierdzenie P/F
1.Proplastydytomłodocianapostaćplastydów,występującawkomórkachembrional-nych,dającapoczątekwszystkimrodzajomplastydów.
2.Chloroplastypowstająwyłączniezproplastydówietioplastów.
3.Chromoplastypowstajązproplastydówlubchloroplastów,niebiorąbezpośredniegoudziałuwprocesiefotosyntezy.
4.Leukoplastypodwpływemświatłamogąsięprzekształcaćwchloroplasty.
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 2 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
3
Zadanie 3. (2 pkt)Komórkaeukariotyczna,reprezentującawyższypoziomorganizacjiniżkomórkaprokariotycz-na,funkcjonujeniczymminifabryka–dziękiorganellombiorącymudziałwprocesachbiolo-gicznychkomórki.Przyporządkuj organellom komórki roślinnej (kolumna I) odpowiadające im funkcje (kolum-na II).
I. Organelle komórki roślinnej II. Funkcja
1.Jądrokomórkowe A.Magazynodpadków
2.AparatGolgiego B.Centrumzarządzania
3.Mitochondrium C.Miejscesyntezyi„wysyłki”polisacharydów
4.Wakuola D.„Generator”energii
E.Wytwórniabiałka
1.–..............,2–..............,3.–..............,4.–..............
Zadanie 4. (1 pkt)Zdolnośćsyntezywłasnychbiałekjestpodstawowąikoniecznąwłaściwościążywejkomórki.Wyjaśnij, dlaczego dojrzałe plemniki i erytrocyty nie podlegają tej regule.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 5. (2 pkt)Rybosomytokuliste,drobne,ziarnisteorganellekomórkowe.Sązbudowanezdwóchpodjed-nostek,wktórychskładwchodząbiałkairybosomowykwasrybonukleinowy(rRNA).Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń dotyczących rybosomów. Wpisz w tabeli literę P (prawda) bądź literę F (fałsz).
Zadanie 6. (2 pkt)Przeczytaj uważnie podany tekst.Apoptozajesttoplanoweunicestwieniekomórkidladobracałegoorganizmu.Wkomórce,którapopełnia„samobójstwo”, zachodzi szereg zmianbiochemicznych imorfologicznych.Procestenwymagaaktywacjiwielugenówisyntezyrozlicznychbiałek.Komórkakurczysię,powstają ciała apoptyczne, w których tkwią nieuszkodzone organelle komórkowe.Ciałkaapoptyczne sąnastępniezjadaneprzezkomórki żerne (makrofagi) ikomórki sąsiadujące.Pokomórceniepozostajenajmniejszyślad.Tahigienicznaśmierćniedajeprzykrychkonse-kwencjidlaotoczenia.
Źródło:M.Jurgowiak,Losy komórkowych kamikadze,„WiedzaiŻycie”,nr5/2008.
Stwierdzenie P/F
1.Rybosomywystępujązarównowkomórkachprokariotycznych,jakieukariotycznych.
2.Wkomórkacheukariotycznychrybosomywystępująwyłącznie„zawieszone”wcyto-zolulubzwiązanezbłonamisiateczkiśródplazmatycznejizzewnętrznąbłonąotocz-kijądrowej.
3.Rybosomytostrukturyodpowiadającezasyntezębiałekwkomórce.
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 3 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
4
Na podstawie tekstu określ, które z podanych informacji są prawdziwe, a które fałszywe. Wpisz w tabeli literę P (prawda) lub F (fałsz).
Zadanie 7. (2 pkt)Poniżej przedstawiono fragment pewnego peptydu, pochodzącego od człowieka, który zo-stał zakwalifikowany do przeszczepu nerki.
............–Ala–Gly–Pro–Ser–Ala–Val–..............Dokliniki transplantologii zgłosiły siędwieosoby z rodziny chorego,wyrażającegotowośćoddaniajednejnerki.Sekwencjeaminokwasówwodpowiednichłańcuchachpeptydowychwy-mienionychosóbsąnastępujące:
OsobnikA............–Gly–Ala–Ser–Val–Pro–Ala–.............
OsobnikB............–Ala–Gly–Pro–Ala–Ser–Val–............Podaj, która z wyżej wymienionych osób będzie lepszym dawcą narządu. Odpowiedź uzasadnij.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 8. (2 pkt)Bardzoważnymskładnikiemnaszegopożywienia,próczbiałek,cukrówitłuszczów,sąsub-stancjemineralne,któreutrzymująorganizmczłowiekawdobrejkondycji,chroniąprzedstre-semiwzmacniająodporność.Wyjaśnij, jaką rolę w utrzymaniu dobrej kondycji ruchowej człowieka odgrywa żelazo, a jaką – wapń.
Żelazo– ..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Wapń– ...............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 9. (2 pkt)Na podstawie podanych funkcji dopisz nazwę biologiczną ludzkiego narządu należącego do układu krążenia.
1.Miejscerozpaduerytrocytów,rezerwuarkrwi–.........................................
2.Narząd,wktórymdojrzewająlimfocytyT–.........................................
3.Narządy,wktórychfiltrowanajestlimfa.........................................
4.Miejsceprodukcjierytrocytów–.........................................
Stwierdzenie P/F
1.Apoptozajestprocesemfizjologicznym.
2.Procesapoptozywymaganakładuenergii.
3.Apoptozamożepowodowaćpowstaniestanuzapalnego.
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 4 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
5
Zadanie 10. (3 pkt)Hematokrytjesttojedenzewskaźnikówkrwi,oznaczającystosunekobjętościelementówmor-fotycznychdocałkowitejobjętościkrwi.Wtabeliprzedstawionośredniewartościhematokrytuczłowiekawróżnychgrupachwiekowych.
Źródło:A.Lesicki,L.Ratajczak,M.Krenz-Niedbała,A.Kozłowska-Rajewicz, Fizjologia z elementami anatomii i histologii[w:]Biologia. Jedność i różnorodność,Warszawa2008.
a) Dane z tabeli przedstaw w postaci diagramu słupkowego.
b) Sformułuj wniosek wynikający z analizy diagramu.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Grupa wiekowa Hematokryt (w %)
Noworodek 50
Niemowlęok.1roku 35
Dorosłakobieta 42
Dorosłymężczyzna 47
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 5 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
6
Zadanie 11. (1 pkt)Uczniowiepodczaslekcjibiologiiwykonywaliopisanedoświadczenie.Kolbąpłaskodennąopojemności25ml,napełnionąwodąotemperaturze30°C,dotykalipo-wierzchniskórywtychsamychmiejscach(wewnętrznastronaprzedramienia,dłoń,plecy)pię-ciuwybranychosób,zzachowaniemjednakowegoczasuekspozycjiskórynabodziectermiczny.Okazałosię,żetrzyosobybyłybardzowrażliwenaodczuwanieciepła,reagowałynawetnadłoniach, apozostałedwie czuły ciepłogłówniewmiejscach szczególniewrażliwych, tj. nawewnętrznejstronieprzedramienia.Sformułuj wniosek wynikający z analizy wyników doświadczenia.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 12. (3 pkt) Naschemaciepokazanoprzekształceniaglukozyworganizmieludzkim.LiteryAiBoznacza-jąnaczyniakrwionośneuczestniczącewtransporcieglukozy.Uwzględnionotakżeprzykładydwóchtkanekwykazującychbardzodużezapotrzebowanienaglukozę(tkankanerwowaimię-śniowa).
a) Podaj nazwy naczyń oznaczonych literami A i B.
A................................................................,B................................................................
b) Zapisz dwie szczególnie energochłonne czynności neuronu.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 13. (2 pkt)Otwieranie i zamykanieaparatówszparkowych jestzwiązanezzachodzącymiwciągudniainocyzmianamiwkomórkachaparatu.Wybierz odpowiednie określenie przy każdym parametrze tak, by opisać sytuację otwarcia aparatu szparkowego.
1.StężenieCO2:malejące/rosnące
2.Przemianywęglowodanów:wytwarzanie glukozy/przekształcanie glukozy w skrobię
3.Ciśnienieturgorowe:niskie/wysokie
4.KierunekprzepływujonówK+:do komórek szparkowych/z komórek szparkowych
A B
tkankanerwowa
tkankamięśniowa
tkankiobwodowekrew
glikogen
wątroba(glukoza)
jelito(glukoza
pokarmowa)
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 6 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
7
Zadanie 14. (2 pkt)Spośród wymienionych cech wirusów wybierz dwie sugerujące przynależność wirusów do ma-terii żywej i dwie – do materii nieożywionej. Wpisz w wykropkowanych miejscach odpowiednie cyfry.
1.Wirusyniemająbudowykomórkowej.
2.Wirusysązdolnedonamnażania(reprodukcji).
3.Wirusynieprzejawiająsamodzielnejaktywnościmetabolicznej.
4.Wirusypodlegająprocesowiewolucji.
5.Wirusymogąwywoływaćchorobyuwszystkichtypóworganizmów.
Cechymateriiżywej– .......................................................................................................................
Cechymateriinieożywionej– ..........................................................................................................
Zadanie 15. (2 pkt)Prostabudowakomórekbakteryjnychiniezbytdużailośćichformmorfologicznychkontrastu-jązwielkąróżnorodnościąfizjologiczną,wyrażającąsięmiędzyinnymimnogościąsposobówodżywiania.Wśródbakteriiwyróżniasięformycudzożywneisamożywne.Cudzożywnebak-teriemogąbyćsaprobiontamiipasożytami.Zkoleisamożywnebakteriesązdolnedoprzyswa-janiadwutlenkuwęglanadrodzechemosyntezy,aniektórenadrodzefotosyntezy.Na podstawie informacji z tekstu zaprojektuj tabelę porządkującą bakterie według sposobów odżywiania się. Następnie podane niżej bakterie wpisz do odpowiednich kolumn w tej tabeli.
bakterie glebowe, bakterie nitryfikacyjne, purpurowe bakterie siarkowe, bakterie chorobotwórcze
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 7 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
8
Zadanie 16. (2 pkt)Fotosyntezajestpodstawowym,anabolicznymprocesembiologicznymwarunkującymżycienaZiemi.Podaj argument potwierdzający:
a) anaboliczny charakter procesu fotosyntezy
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
b) rolę procesu fotosyntezy dla zachowania życia na Ziemi w obecnej formie
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 17. (1 pkt) Charakterystycznącechąpaprotni-ków,odróżniającą jeodmszaków,jestwytwarzanie jednakowych lubzróżnicowanych zarodników, kieł-kującychwprzedrośla,coilustrująrysunki.Uporządkuj rysunki zgodnie z kie-runkami ewolucji sposobów roz-mnażania się roślin.
1.–rys.nr..........................................
2.–rys.nr..........................................
3.–rys.nr..........................................
Rys. 1. Różnozarodnikowość (heterosporia)
Rys. 3. Jednozarodnikowość (izosporia)
Rys. 2. Jednozarodnikowość (izosporia)
kiełkowanie
kiełkowanie
mikrospory
makrospory
dwupienność
dwupiennośćkiełko
wanie
kiełkowaniespory
kiełkowanie
sporyjednopienność
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 8 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
9
Zadanie 18. (2 pkt)Podaj, jaką liczbę chromosomów i chromatyd będą mieć jądra potomne po pierwszym i po drugim podziale mejotycznym, jeżeli w komórce macierzystej gamet goryla w profazie I tworzą się 24 biwalenty.
1.PoIpodziale:liczbachromosomów–.....................,liczbachromatyd.....................
2.PoIIpodziale:liczbachromosomów–.....................,liczbachromatyd.....................
Zadanie 19. (1 pkt) Narysunkuprzedstawionoprzekrójpoprzecznyigłysosny.
Dokonaj analizy rysunku i podaj dwie cechy przystosowujące igłę sosny do ograniczenia pa-rowania wody.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 20. (2 pkt)Mózgtoniezwykłynarząd,zbudowanyzponad40miliardówkomórek,stanowiącychonaszejindywidualności,świadomościipamięci,dlategowymagaszczególnejochronyprzedszkodli-wymiczynnikamizewnętrznymi.Jednązformochronymózgujestbarierakrew–mózg,któ-rą tworzysiećnaczyńwłosowatych,przezktórezachodziwymianasubstancjimiędzykrwiąakomórkamimózgu.Winnychnarządachścianynaczyńwłosowatychsąporowate,natomiastwmózgukomórkiśródbłonkaściśledosiebieprzylegają,atransportniezbędnychsubstancjizachodzidziękibiałkowymnośnikom.
Źródło:P.K.Mazur,Obcy w naszej głowie,„WiedzaiŻycie”nr11/2010.a) Wyjaśnij na podstawie tekstu, dlaczego chemioterapia (niszczenie komórek nowotworowych za pomocą cytostatyków) nie jest skuteczna w leczeniu nowotworów mózgu.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................b) Na podstawie własnej wiedzy podaj dwa przykłady innych barier (anatomicznych lub fizjo-logicznych) chroniących mózg.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
tkanka wzmacniająca
kanały żywiczne
aparat szparkowy
miękisz wieloramienny
śródskórnia
skórka z kutikulą
łyko
drewno
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 9 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
10
Zadanie 21. (2 pkt) Spożywanieżywnościprzebadanejprzezsłużbyweterynaryjneipoddawaniejejobróbceter-micznejtoprzykładydziałańchroniącychczłowiekaprzedgroźnymipasożytamiatakującymiukładpokarmowy.Podaj nazwy dwóch pasożytów, na zakażenie którymi mogą być narażeni smakosze befsztyka tatarskiego (pospolitego tatara) – potrawy przygotowanej ze zmielonej surowej polędwicy wo-łowej i podawanej z dodatkiem surowego żółtka jaja kurzego. Załóż, że produkty nie przeszły wymaganej kontroli sanitarnej.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 22. (1 pkt) Nawykresie przedstawionowpływ auksyny na reakcjewzrostoweorganów roślinnychprzyróżnychwartościachjejstężenia.
Źródło:N.Lenart,Nowoczesne repetytorium z wybranych działów biologii,Warszawa1997.
Dokonaj analizy powyższego wykresu, a następnie sformułuj jeden wniosek dotyczący wpływu stężenia auksyny na reakcje wzrostowe organów roślinnych.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 23. (1 pkt)Nazajęciachkółkabiologicznegouczniowiewykonalipewnedoświadczenie.Wdwóchszklanychsłoikach,napełnionychtakąsamąilościąwody,umieścilipogałązcetejsamejroślinyogrodowejztym,żejednagałązkamiałaowielewięcejliści.Następnienapo-wierzchnięwodywobydwusłoikachuczniowienałożylikilkakropliolejuroślinnegoizazna-czylipoziomwody.Słoikiprzez3dnistaływtychsamychwarunkachoświetleniaitemperatu-ry.Poupływietegoczasuuczniowieporównalipoziomwodywobydwusłoikach.
pąki
korzenie
pędy
% re
akcj
a w
zros
tow
a or
ganó
w n
a au
ksyn
ę (I
AA
)
stym
ulac
jaha
mow
anie
stężenie auksyny w mg/dm3
200
100
010-6 10-4 10-2 1 10 100 1000
-100
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 10 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
11
Sformułuj problem badawczy, który chcieli rozwiązać uczniowie za pomocą opisanego do-świadczenia.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 24. (3 pkt) Niektóreorganizmy,naprzykładstorczykiczyporosty,żyjąnagałęziach ipniachwysokichdrzew.Zyskująwtensposóbpodporęimiejscezdostępemdoświatła.Chociażsamodzielniewytwarzajązwiązkiorganiczne,jednakwpewnymstopniuszkodząswymgospodarzom.
a) Podaj nazwę grupy ekologicznej, do której należą opisane organizmy.
..............................................................................................................................................................
b) Zapisz jeden przykład potwierdzający fakt, że te organizmy, chociaż same produkują związ-ki organiczne, szkodzą roślinom, na których żyją.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
c) Zakreśl poprawną nazwę strefy klimatyczno-roślinnej, w której żyje ta grupa ekologiczna.
A.Tajga
B.Sawanna
C.Lasrównikowy
D.Pustynia
Zadanie 25. (1 pkt)Poniżejpodanotrzystwierdzeniadotycząceprocesucrossing-over.
1.Poleganawymianieodcinkówchromatydmiędzychromosomamihomologicznymipod-czasmejozy.
2.Wrazzwymianąfragmentówchromatydnastępujewymianagenów(allei).
3. Częstość zachodzenia procesu crossing-over pomiędzy dwoma genami wzrasta wraz zezwiększeniemichodległościnachromosomie.
Zakreśl odpowiedź, w której prawidłowo określono słuszność powyższych stwierdzeń.
A.Tylkozdania1.i2.sąprawdziwe.
B.Tylkozdanie1.jestprawdziwe.
C.Prawdziwesąwszystkiezdania.
D.Prawdziwesątylkozdania1.i3.
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 11 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
12
Zadanie 26. (3 pkt)Nasiennetoroślinydoskonaleprzystosowanedożyciawśrodowiskulądowymdziękiwykształ-ceniuszeregupostępowychcech,którezadecydowałyoichsukcesieewolucyjnym.Wybranecechytychroślinto:1.wykształceniełagiewkipyłkowej2.podwójnezapłodnienie3.wykształcenienasion4.kwiatzesłupkiem5.owadopylność6.redukcjagametofitówdomałychrozmiarów,przewagasporofitu
a) Podaj dwie cechy, które odnoszą się wyłącznie do roślin okrytonasiennych.
..............................................................................................................................................................
b) Podaj dwie typowe cechy wspólne tylko dla roślin nago- i okrytonasiennych.
..............................................................................................................................................................
c) Podaj cechę wspólną dla roślin nasiennych i paprotników.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 27. (2 pkt) Niektóreodmianykoniczynybiałejmajązdolnośćsyntetyzowaniacyjanowodoru,dziękicze-murośliny te charakteryzują sięwiększąbujnością.Do syntezy tego związkuniezbędne sądwaniesprzężone,niealleliczne,dominującegenyAiB.Skrzyżowanozesobądwiepodwójneheterozygoty.Wśródosobnikówpowstałychztejkrzyżówkiznalazłysięzarównoroślinypro-dukującecyjanowodór,jakiniemającezdolnościjegoprodukcji.Zapisz stosowną krzyżówkę i zaznacz w szachownicy wyłącznie genotypy osobników zdolnych do syntezy cyjanowodoru.
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 12 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
13
Zadanie 28. (2 pkt)SyntezakwasuDNAjestmożliwawyłącznienamatrycyDNA.Oceń prawdziwość tej tezy i uzasadnij odpowiedź.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 29. (2 pkt)Niezwyklespektakularnymwydarzeniem2005rokubyłopoznaniepełnejsekwencjigenomuczłowieka.Toodkrycieumożliwiłozdobyciewielucennychinformacjiopochodzeniuiewolu-cjiczłowieka,obudowieifunkcjipojedynczychgenów,atakżewzbudziłowludziachwielkienadziejenapostępwwalcezchorobami.Sekwencjonowaniegenomuczłowiekawywołałorów-nieżwieledyskusjiikontrowersjizwiązanychzmożliwościąwykorzystaniawiedzydotyczącejsekwencjiDNAwbrewinteresomkonkretnejosoby.Zapisz dwa przykłady potencjalnych zagrożeń dla interesów ludzi, których genom zostanie zbadany w laboratorium i zapisany na jakimś nośniku.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 30. (1 pkt) Poniżejprzedstawionoschematkrążeniaazotuwprzyrodzie.
Uzupełnij powyższy schemat i wstaw w miejsca oznaczone literami A i B właściwe nazwy pro-cesów. Wybierz je spośród podanych niżej.
nitryfikacja, amonifikacja, mineralizacja, denitryfikacja
odżywianie
wydalanie
konsument
produktamoniak
bakterienitryfikacyjne
azotyny
azotany
N2atmosferyczny
wolno żyjącei symbiotyczne
bakterie asymilujące azot
resztki pochodzeniaroślinnego i zwierzęcego
rokładane przezgrzyby i bakterie
producent
........................................
........................................
B
A
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 13 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
14
Zadanie 31. (2 pkt)JednymzzastosowańtechnikelektroforetycznychihybrydyzacyjnychwinżynieriigenetycznejjestmożliwośćdokonywaniaanalizyludzkiegoDNA.Rozdzielonenażeluipołączonezmem-braną fragmentyDNAdanego osobnika hybrydyzuje się ze znakowaną sondą, zawierającąsekwencje powtórkowe, pochodzące z odpowiednio dobranych rejonów ludzkiego genomu.Wzórprążkowyuzyskanypohybrydyzacjiztakąsondąjestodmiennydlakażdegoczłowiekazwyjątkiembliźniątjednojajowych.Wzorytakienosząnazwęgenetycznychodciskówpalcówlubidentyfikacjigenetycznej.
Źródło:A.Joachimiak,Genetyka,Kraków1983.Podaj przykłady dwóch sytuacji społecznych, w których wykorzystanie opisanej techniki może przynieść pozytywny skutek.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 32. (2 pkt)Jednymz istotnych czynników, któryprzyczynił się dowielkiej kariery ewolucyjnej organi-zmóweukariotycznychwporównaniudoorganizmówprokariotycznych,byłozwiększenieilo-ściDNA,wytworzeniediploidalnychkomóreksomatycznychirozmnażaniepłciowe.Wyjaśnij, jakie znaczenie dla osiągnięcia sukcesu ewolucyjnego przez organizmy eukariotycz-ne miało:
a) zwiększenie ilości DNA
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
b) rozmnażanie płciowe
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 33. (1 pkt)Zakreśl zestaw, w którym poprawnie wymieniono prawidłowości procesu ewolucji.
A.Stałetempo,wielokierunkowość,dobórnaturalny,izolacja,wymieraniegatunków
B.Zróżnicowanetempo,nieodwracalność,postępowycharakter,wielokierunkowość
C.Postępowycharakter,nieodwracalność,jednokierunkowość,dryfgenetyczny
D.Dobórnaturalny,izolacja,dryfgenetyczny,walkaobyt,zmiennośćorganizmów
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 14 10/4/12 2:37 PM
-
Biologia. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
15
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 15 10/4/12 2:37 PM
-
Arkusz_Maturalny_ZR_1.indd 16 10/4/12 2:37 PM