Arjuzah Fi Al-jabr Ibn Al-yasamin

7
 1      ه ذ ھ"   ا و  ا  ا  زة و    ا" و أ"    ا  ا  ا ة ز و    أ  ا و." أ  ر  ا  ر د ا  ج   ا  ن  د  ن  د  د  أ  ا  ن    د  ل ھ أ  و  س     د  ا  د  س  د و.    و ھ  د  ا و  ا و  ب ا  ص  و و    601 ھ / 1204 .  ة ز و    ا ه ھذ  ق  و     ھ   و  و  ل و  د  ا  " :    ا  ا  ت و ظ  " ھ د  و  د ا  ط  ح   أ) و  د  ذ ا م و     ا  و  ق  (   و ط أ  ك  ذ  و ا  ا    و  ز  .  ة ز و    ا  ص    أ  ث  ا اذ ھ  د  ة و  ا ة و  اا و  ا) web (   ھ و  م     و  ا954  / 2 .   ق  تد و  ا  ت ا  ض  ش  ا  و و  ل ة ز و    ) . 40 - 44 ( د ا ح   و  د  ق  و) . 20 - 22 ( م  ا  ا ح   و) . 51 - 52 ( .   وض   ا ا ذ ھ  م      ض    ا  ث و  ا و  ب  ا  إ  ت  ذ ھ ا إ  أو ة ز و      .   اد و  ا  د  ي د  ) س  و ـ ـ ـ   13 و  2014 (   ا ر    ا ةز   ر ا 1 .   ا             ـ  ـ ـ   1    و             ــ ـ      و     ـ ـ 2 . م      ت ا2   ـ ـ ل و  ا ـ     ا      ـ   ا  ط        ـ ـ3 .   ا و           ز  ا  3    ا     أ  ـ ـ   ـ       ــ ـ  ـ ـ  ـ ـ4 .       ا ي     أ4         أ      ب  ا ـ     5    ـ  ـ 5 .   ز ه ا ب   ا س             ز ل  ا       ا    ـ 6 . ل   6             إ          أ  ى  ــ ـ    إ     ـ ـ ـ ـ     7 .   أ ـ      ا    7    ا      ـ     أ  ف       ـ        ظ  ـ ـ ـ ـ ـ   8  8 .   ز  و           ض و9      ا  ز     ـ ـ     ا           ظ    و ز9 .     م ز أ  ل       ا  ھـ ــ   م       أـ ـ   ـــ ـ  10 .                 ا      ا             ز  ا        ــ ـ    ا    ـ ـ ـ***  11 .                و  ا  ـ ــ ـ   ا  ـ ـ ـ ـ ل   ا وـ ـ ا  م  اـ ـ 12 .     ـ ـ ل   ل        ـ ـ ـ ـ ـ       ه  ا وــ ـ  ـ    ا  ك    13 .   ا و ـ  ا ط  ق    م    ـ  ب       ل أ      ـ       م    ب 1     " : أ" 2      " : ت ا  " 3        ا ا   " : ا" 4    د ا ا   " :   " 5   ا ا  " :   " 6     ا ي ا  ت " :   " 7   " :     أ" ل  " :     ا      أ" 8   " :   " 9   " : ف "

Transcript of Arjuzah Fi Al-jabr Ibn Al-yasamin

7/25/2019 Arjuzah Fi Al-jabr Ibn Al-yasamin

http://slidepdf.com/reader/full/arjuzah-fi-al-jabr-ibn-al-yasamin 1/7

  1

      ذه  وا" ھ ا  ا  زة "ا  وأو

"  ا  ا  ا  زة أ  و

 او."أ   ن ا ج ادر ا ر  د   ن  د  د  ن ا أ  د ھل  أ ،

س و   د  ا د  ود س

.    وا د ھو او ب ا   وو ص

 601ھ

 / 1204. زة ذه ا  و ھ    و ق ھ  و و  ل  ا " :  ا د و ا ت وظ "ھد و

  د ا ط  ح    أ)و   د  اذ  ا   وم و ق (، و ط  أ و ذ ك

 ا ا  و ز . ھذا ا ث أ   ص ا  وزة    د وھ)web(  ا واا و ة ا و ة

  م  ،  و ا954 / 2.  ق    ض ات ا  و دت  وو  ا ش زةل -  ).40و

44( د ا ح   و   د ).20-22(و ق  ا م ا ح   و).51-52(. ضو  ا اذھ م   ض   ا ثو او ب ا إ ت ذھاإ وأ ةز     و . 

 د ا واد ( دي،س وـ ـ ـ   13و 2014( 

ا ر ا  ا ةز  را 

1. ا

       ـ

 ـ ـ

   1    و

 

    ـ ـ ـ

     و

ـ ـ

2.م   ت ا

2 ـلـو

    ـا

ا

   ـ

 ا

 ط

    ـ ـ

3. وا

  

    

ز

 ا

 3  ا

   أ

 ـ ـ

 ـ

    ــ ـ  ـ ـ

 ـ ـ

4.   اي  أ

4     أ   ب اـ  5  ـ ـ

5. ز  سا باه        زل ا    ا  ـ 

6.ـ ى أ     إ 6       ل ـ ـ  إ   ــ ـ ـ   

ـأ .7

   ا

  7  ا

   ـ   

أ

  ف

   ـ

    ظ

 ــ ـ ـ ـ

 8 

8. ز

 و

      ض و

9   ا    ز

ـ ـ

  

 ا

      ظ

  زو

9.  مز  أ     ل ـھ ا ـ ـ  م    أـ ـ  ــ ـ ـ 

10.        ا   ا       

ـ    ا ز ـ ـ  ا   ـ ـ ـ

*** 

11.        و ا ـ ــ ـ  ا ــ ـ ـ ل اوـ اـ م اـ ـ 

12.  ـ لـ

 ل    ــ ـ ـ ـ

   ه 

 ـوا ـ ـ

 ـ

  ا

 ك

   

13. ـوا

 طا

 ق

  م

  ـ

     ب

ل

أ

   ـ 

   م

   ب

1    " :أ"2    " :ت " ا3     اا  " :ا"4   داا  " : "5  اا " : "6  ايا ت " : "7

  " : أ 

  ،

" : ا

 ا

  أ 

" 8  " : "9  " :

ف ح"

7/25/2019 Arjuzah Fi Al-jabr Ibn Al-yasamin

http://slidepdf.com/reader/full/arjuzah-fi-al-jabr-ibn-al-yasamin 2/7

  2

14.) ءوا

  وا

        ا

ــ ـ لـ

    بظ

  (1وا

15.        ل

       ـ 

       أ 

  ـ ــ ـ ـ 

16.   ك

 ت

      ـ 

  ـ

 ـ     

ـ

       

 ـ ـ

 ــ

  

17.أ ـ   ا طح ا  ـ  الا ل  أ  ــ ـ ـ ـ  

إ .18

   

 ـ

 ت

 ـا اـ       

ــ

    ـ ـ    ا ـ ـ اـ 

إ .19

  ـ

 ل

 ـ ـ و ـ

 ـ    

ك

   ھـو

       ـ 

20.   م

  ا

 ل  ا إ

    ا

 م

   ا

 إ ا 

     

21.   ا  ل اـ  ـ  ـ ـ طـ       ا    ا ى ط   

22.      ج ـ ــ   ـ ـ ـ ا ـ ـ لـ   ب 3   ا   ا لا 

***

23. وا

 كھم   أ    ا

ل أ  ـا

  ا

  ـ ـتـ

   ـ 

24.  أ

 وا

    و

 ا

    5   أ

 أ

 وا

 ا

 م

  ا

     6 

25.  

   ا

  ف

  

 ا

 ـ ءـ

  ا

 ل

   ا

 ا

   ءـ

 

26.    اي  ھ ـ ه ـ  م ا ص

 ا  ف )  م(7   ه 

27.       كا

 ـ ـ 

 ـا لـ

 ھـ ـ ــ ـ ـ ـ  

 ا

   ـا ـ ـ ـ ـ ـ ـ ل  ا

28. حط

8

    ا    ا    ا ى     ـ9

             ـ 29.   

ط

 10   

    كـ

 إ  ا ا

        ـ

 ا

   

ـ ـ ـ 

30. 

ـ

 ـ

  ل

ــ ـ ـ ـ ـ

 ا

   ـ ـ ـ

   اك

اك

 ـ 

 لا

ـ

    ـ ـ 

11 

ل   ـ   ا ا ـ إ .31 ـ اــ    ه

 ا  ف ـ  و   ــ ـ ــ 

32.  ــ    كأ  ت  أ  ا12      و     إ ـ ـ  

إ.33

  

     

   

 ـا ـ

        و

 

ا

   

 ا

ـ ـ

   

34.     إ أ اك

 ا     ـ  ا      ھ     ـ  ـ 

1لایر  ا  :د ا  إ ا ا اھ22.2  " :را"3 اىا" : "4 اىا" :دا"5 اىا" : ا"6 اىا" : ا"7  ا ىا" : "8  " : ا"9  " :ھر  "10

 ا

ا

" : " 11 اىا" :ـ  ك   ذا نــ  ـ ر ا ــل   ك "ن ـ   ـر ا ـلا12   لایر ا داا " :  "

7/25/2019 Arjuzah Fi Al-jabr Ibn Al-yasamin

http://slidepdf.com/reader/full/arjuzah-fi-al-jabr-ibn-al-yasamin 3/7

  3

35. ا

 ل

   ا

   ف

   أ

     ك

 ـا ـ ـ  اأ ـ

 ي

 ــ ـ ـ ـ ـ ـ  

***

36.  ا

 لط اإا

 ـ ـ ـ

     ت 

ا

  

  ھو 

إ

 ا

    ت 

37.        ا  ك ا      ل ـ  ذا ـ  ــ ـ ـ ـ 1 

أ.38

   

 ا

 لب ا

  ا

   ا

 

        ـ ا

 ا

 ـ

 ـ

ــ ـ ـ  

39. وا

 م

  ظ

   ا

  

      ـ

 لا ا

 ـ

   2 

40. ل  ا

     ت

  ا

   ه    ل

 إ

 ـ

     ا

  ــ ـ ـ ـ ل 

41.             ــ ـ ـ ل  ط ح   ظ ـ ه ـ  ــ ـ ـ ـ ـ ل 

*** 

42. م ألـو  ـ ـ ا  ـ زـل

   لـ إـ ـ ـ ز    ظـ ـ ــ ـ ل

 

43. ا

  

3   و

ا

     ا

 ل

   ه

  ب

4    ا

 ـ

 ــ ـلـ

ـ ـ 

ھ.44

 ـ ـ ـ  ا

 ب

  ـ

 ــ ـ ـ ـ

        أ

ت

    ھ

ت

 ــ ـ ـ ـ  

45.  ـ

   ـ

  ــ ـ

   ـ

  ز

ـ

      ك ف ا

 س(ا أ

     (5 

46.  ـ    ــل   بـ ـ ــ ـ ـ       ــ ـ ـ ـ ل        

47.) ـا ـ ـ

    

       ف 

س

  ـ ـ ــ ـ اـس أ

   (6ف 

48. ـ ت   إ  س   ا

   ج ا  س  ـ ـ    س

 49. 

 

ج

 ا

     ا

     

  ــ ـ ـ

 ــ ـ ـ

    ــ ـ ـ ـ ـ ـ ـ

   ـ

   

50.     ا

    

 ا

     

  

ــ ـ ـ

  زـ

  ــ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ

 ة

ا

 ـ  ـ 

51. أ         )  ز      ا ـ   ـ  ا (7   ا   8 

*** 

52. ب 

 لز

 ا

  ــ ـ ـ ـ ص      

ز

 ة

   ــ ـ ـ ـ ـ ـ

 ص ـ 

53.          ـ ـ ـ       مـھك ـد ا ك ا ا ـ ـ ـ ـ ـ    

1   داا " :ا

"2 اىا" :

 أ"3  " :ر"4لایر  ا  " :ا"5  " : ل س "أ6 ا :ا اھ . 

أن ا د  ا ا  ، ة ر ح  46 ا  "ا    أن   ]"]46د

)  أ    ح  ا 123(د ح ،49 ا ا ح" :، ظ ا  أ ھظأن      ه ، ح س ار ا د ھ.  أ ن  ا  ) ".  ه ا  ال

138.( 

 أن

 ا

 ا

 ح

ھ

 ت

ا

 ا

:43–44–46–49–45- 47–48–50–51–52…  7  " :ا  ".8 اىا" : "

7/25/2019 Arjuzah Fi Al-jabr Ibn Al-yasamin

http://slidepdf.com/reader/full/arjuzah-fi-al-jabr-ibn-al-yasamin 4/7

  4

*** 

54.) م ة

ـ ـا ـ

ــ ـ ـ ـ ـ م    

ا

     ا

   ظ

 ا

  (1م

ار ا: 

ي  ا م ا  ا) .815ھ / 1412(،، ا ر ا  ا ةز  را حر د   دي  ق

 ،   او   ا  : و سا واد و ق،   ا مو  و ا ا2003) ..51-

52( 

اءا / 1286(، ھ) .685أ و ا  و ا د،ا  د  ر ن ا  ن

ا اھ ة ا ،ي ا م ھا  إ ق  ،:

،   ف ا  دا

1945.).42-50( 

http://wadod.org/vb/showthread.php?t=1123 

ط ا ذ  ا) .810ھ

 / 1407(،ر ا ن ا ن ا ةز  ر    و  رح  و ف  ق ،

 ،  از ا ةذ  ا  د ا ، و ط  .1986أ

))1993أ د،

ت ا ر  ا رب طا ل    ا ر   ن ا ر ن ا ض ا ر

 ا  ر اد ن  ول  و أل ا ا وط اول ،اد   ،   ا ت   ا

).1-38.( 

 دا  م ))1985أ د،

ر ا م ا  ث ا ،:  ا و ر  م ا ر ا  ا م ) ..408-

409( 

و ز ، ا ا ن  ر ا لا  د  و ط  ق ا ز و ،أ ،

 ،ة  .  1993ذ

و   أل ا ر ا)1988(،ل ت ا ن ا ن  ظ  و ا ،:ا مد ا ؤ  . 

،    ظ ا   ،ل  ). ،).62-63ا زء او

ا ، و ز)1993(ن ا ن  ر ا لا) .601ھ/1204(ل  و ط  ،أ

  از ا ، ا ، ةذ  ا  د ا ، ت   ا   ا. 

د ا ط ) .907ھ

 / 1501(،

ا حر  در ا ا د  ق ا د و ،و 

 ).1983) ..20-21ا س ا وط  وا وم وادا: ،ا و ت 

،ا    و غ ا ر  ادب ا ر د  ا زء ،

1وا ط ا ،:1936وط ھذا

 و ا  ة   ءا   و د  ت ا    دة ب ا : 

http://www.merbad.net/vb/showthread.php?t=6552 

  و  ا )1950(" د ا"،

ھ ر رل ا ر ت ر ذ "وت   ،:

 ا ب دا

 ا. 

1لایر  ا  : ا اھ.   ا ، ا" : ھك دء هللا     ا بر

   آ  ."

7/25/2019 Arjuzah Fi Al-jabr Ibn Al-yasamin

http://slidepdf.com/reader/full/arjuzah-fi-al-jabr-ibn-al-yasamin 5/7

  5

وط  ظ  ) )1963د ي،

 ا ت ر ا  ا بر ا ث  راھ ة ا ،:

و  ا  دا

) ..

377( 

))1986ادي،

 ا ن ا ةز  رأ   ط و  ا ن  ز و ،أ د ا و ق

  از ا ةذ  ا  د ا ، . 

ا  ا د ) .659ھ / 1260(،ا ب اھا ،ا  ط ا ةز   ق ،،ة

1956. 

و ا د )1949( د   ا د  ن  ا بدا م  ا  ا ،،1949) ..104( 

و ا د )1989: ( د   ا ةر ا   ،: ا دا  ول دا

د ا ط   ،د

ا حر  د را ا،ت و ا ،و   د  ق ،1983. 

زة  را ن   ر  ا ــ ـ ـ ـ ـ  ا  

  م   طوط ،  و ا  ، ا ةز  ا  و 954 / 2 http://ziedan.com/windows_manu.asp?_section=1164 

أ  وز  ا    طوط    ا  ا :ا م ا ؤ ف

  ا و ا    د ي ا   ا د  د ) .891ادھ

 / 1486(.http://www.al-mostafa.info/data/arabic/depot3/gap.php?file=m001835.pdf 

 ا ةز ح ا  و   طوط   :ا م ا ؤ ف

ي  ا م ا  ا د  ) .815أ دھ

 / 1412.( http://www.al-mostafa.info/data/arabic/depot/gap.php?file=m012762.pdf 

 ا ح   طوط     د:ا م ا ؤ ف  ا د  د د د ا ط ) .907ھ / 1501.(

http://arks.princeton.edu/ark:/88435/pn89d664t 

 ا ةز د  ا  و ا ح   طوط   :ا م ا ؤ ف

  د   1215وا)اأ دھ

 / 1800.( http://www.loc.gov/item/2008427060/  

 ا  ا ةز أ  و   ا     طوط  ط م ا  ط:ا م ا ؤ ف  )1267د ا دي

ھ

 / 1850م

 – 1344ھ

 / 1922.( http://bnm.bnrm.ma:86/Arabe/pdf.aspx?IDc=838 

ABDELJAOUAD Mahdi (2005), 800th Anniversary of the Death of Ibn al-Yāsam ī n,

Actes du 8 e  colloque maghrébin sur l’histoire des mathématiques arabes , Tunis:

ATSM. (pp. 1-30)

 __________________ (2005), 12th  Century algebra in an Arabic poem : Ibn al-

Yâsamîn’s Urjûza fi’l-jabr wa’l-muqâbala, in LLULL, vol. 28 (n°61), pp. 181-194.

7/25/2019 Arjuzah Fi Al-jabr Ibn Al-yasamin

http://slidepdf.com/reader/full/arjuzah-fi-al-jabr-ibn-al-yasamin 6/7

  6

 __________________ (2003), Sharh al-Urj ūza al-Y āsmin ī  ya l-Ibn Al-H ā’im Al-Misr ī  ,

édition arabe et commentaire en français, Tunis: ATSM.

Brockelmann Carl, Geschichte der arabischen Litteratur, (GAL-I p. 471)

Leiden: Brill, 1943-44. (Supplementbände 1, p. 858), Leiden : Brill, 1937-

1942.

Djebbar Ahmed & Moyon Marc (2011), Les sciences arabes en Afrique :

Mathematiques et astronomie (XIXe-XIXe siècles), Collection “Manuscrits

du désert”, Brinon-sur-Sauldre: Grandvaux. (pp. 71-74).

Djebbar Ahmed (2005), L’algèbre arabe , genèse d’un art , Paris : Vuibert. (pp.

82-83)

Guichard Pierre (2000), Al-Andalus , 711-1492. Une histoire de l’Andalousie

arabe, Paris : Hachette- Pluriel.

Lamrabet Driss (1994), Introduction à l’histoire des mathématiques

maghrébines, Rabat. N°347, (pp. 66-71)

Rosenfeld B.A - Ihsanoğlu E. (2003), Mathematicians, Astronomers and

Other Scholars of Islamic Civilization and their Works (7th - 19th c.) ,

Istambul : IRCICA. N°521. (p. 192).

7/25/2019 Arjuzah Fi Al-jabr Ibn Al-yasamin

http://slidepdf.com/reader/full/arjuzah-fi-al-jabr-ibn-al-yasamin 7/7

  7