ARCHIVING NG -...
Transcript of ARCHIVING NG -...
![Page 1: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/1.jpg)
ARCHIVING NG DATOS
KOMISYON SA WIKANG FILIPINO
![Page 2: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/2.jpg)
Paano ba magsinop ng datos?
![Page 3: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/3.jpg)
MGA DATOS NA SISINUPIN
•Primaryang datos• Panayam • Obserbasyon• Focus group discussion
(FGD)• Talâ sa fildwork• Wordlist• Transkripsiyon • artifacts
• Sekundaryang datos• Aklat• Journal • Artikulo• Diksiyonaryo• Grammar sketch
![Page 4: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/4.jpg)
ARCHIVING NG DATOS
![Page 5: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/5.jpg)
ESTADO NG MGA WIKA SA MUNDO
(UNESCO Ad Hoc Expert Group on Endangered Languages, 2003)
![Page 6: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/6.jpg)
DOKUMENTASYON NG WIKA
Ayon kay Himmelmann (2006) angdokumentasyon ng wika ay “Lasting and multipurposerecord of a language” (p. 2).
![Page 7: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/7.jpg)
DOKUMENTASYON NG WIKA
•Ano ang nagbunsod sa multipurpose language documentation?
Language endangerment (Grenoble and Whaley 1998; Hagège 2000; Crystal 2000; Bradley & Bradley 2002)
![Page 8: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/8.jpg)
PROSESO NG DOKUMENTASYON
![Page 9: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/9.jpg)
ARCHIVING
Pagtitipon at pagsisinop ng mga koleksiyon lalo na ng mga dokumento o kasulatang pampubliko, pangkasaysayan, o mga makasaysayang bagay.
![Page 10: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/10.jpg)
ARCHIVING
•Himmelman (1998) • 3 basic task in language documetation
• Compile, Comment, Archive
•Austin (2006)• Recording, capture, analysis, archiving, mobilization
![Page 11: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/11.jpg)
URI NG ARCHIVE
• Tradisyonal na archiving• Mga lumang aklat• Eskultura• Larawan• Talâ• Manuskrito• Manifesto• Analog
• Tape
• Cassette
• Black disc
![Page 12: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/14.jpg)
National Museum ng Brazil
![Page 15: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/15.jpg)
UP Faculty Center
![Page 16: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/16.jpg)
National Archives of the Philippines
![Page 17: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/17.jpg)
DIGITAL ARCHIVING
Tumutukoy sa paghahanda sa mga nakalap na datos, metadata,at mga pagsusuri sa datos sa layuning lubusang mapakinabanganang mga impormasyong taglay ng mga ito, at mailipat sapangmatagalang anyo at ligtas na nakaimbak sa isang iginagalangna archive na magtitiyak ng pangmatagalang pagsasaayos ng mgaito.
![Page 18: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/18.jpg)
Digital Archives sa Mundo Higit 60 archives sa kasalukuyan
▪ https://www.linguisticsociety.org/content/finding-archive-your-endangered-language-research-data
▪ http://www.language-archives.org/archives
Halimbawang archives:
• Pacific and Regional Archive for Digital Sources in Endangered Cultures
• Archive of the Indigenous Languages of Latin America
• Alaska Native Language Archive
• Endangered Languages Archive
• Kaipuleohone
![Page 19: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/19.jpg)
GAWAIN SA DIGITAL ARCHIVING
Review• Pagsusuri ng mga nakalap na datos
Bundle• Pagsasama ng mga datos na may iisang tema o genre o paksa
Metadata (recording, at field notes)• Ano, kailan, saan, sino
Renaming• Paglalagay ng angkop na file name sa bawat datos (depende sa nilalaman
ng datos)
![Page 20: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/20.jpg)
GAWAIN SA ARCHIVING
Anotation and Transcription• Pagsasatitik ng mga panayam at iba pang audio recordings
Format• Pag-convert ng raw files sa angkop na format sa archive (.wav;
mts/mp4; jpeg/tiff…)
Backup• Tatlong lokasyon (online storage, at hard drive)
![Page 21: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/21.jpg)
FILE NAMES
Mga Angkop na Simbolo
• Titik (A-Z)
• Bílang (0-9)
• Gitling
• underscore
Mga di-angkop na Simbolo
• May tuldik (diacritics)
• Espasyo (empty spaces)
![Page 22: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/22.jpg)
GABAY SA PAGPAPANGALAN (RENAMING) NG DATOS
• Hindi pabago-bago (consistent)
• Mainam na hanggang 32 simbolo lamang kabuoang bilang ng file name
![Page 23: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/24.jpg)
FILE NAME NG MGA DATOSFILE NAME KOWD KAHULUGAN
Inete_Damit_PMediano.wav
Inete Wika
Damit Tema o paksa
PMediano Pedro Mediano (informant)
.wav Audio recording
Inete_Damit_PMediano_01.jpg
Inete Wika
Damit Tema o paksa
PMediano Pedro Mediano (informant)
01 Unang larawan ng Pedro Mediano sa Panayam
.jpg Larawan
![Page 25: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/25.jpg)
FORMAT NG MGA DATOS
• Audio: .wav
• Video: .mts, .mp4
• Larawan: .jpeg, .tiff, .png
• Dokumento: pdf, word
![Page 26: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/26.jpg)
KEY PLAYER (SANGKOT) SA ARCHIVING
Depositor – sinong nagrekord, nagtala, at nangalap ng datos?
User – sinong makikinabang o gagamit ng archive?
Archivist – sino ang magsisinop at maghahanda ng pangmatagalang preserbasyon ng datos?
![Page 27: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/27.jpg)
KEY PLAYER (SANGKOT) SA ARCHIVING
![Page 28: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/28.jpg)
IBA PANG POSIBLENG PAGLAGAKAN NG MGA DATOS
Social Media• Facebook• Twitter• YouTube• Google drive• iba pa
![Page 29: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/30.jpg)
YouTube
![Page 31: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/31.jpg)
GOOGLE DRIVE
Social Media• Facebook• Twitter• YouTub
![Page 32: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/32.jpg)
Hamon, Etika at Usapin sa Digital
Archiving
• Access
• Format at compatibility
• Intellectual property Rights
![Page 33: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/33.jpg)
SOFTWARE NA MAAARING GAMITIN SA MGA GAWAIN SA ARCHIVING
PAGBUO NG METADATA at BUNDLE NG MGA DATOS
• Saymore
CONVERSION• Saymore
AUDIO EDITOR• Audacity
VIDEO EDITOR• Avidemux, TsMuxer, WinFF,
Moviemaker
TRANSKRIPSIYON at PAGSASALIN• Saymore, at ELAN
ANOTASYON at PAGHAHATI NG PANAYAM (voice record)
• Saymore, at ELAN
![Page 34: ARCHIVING NG - kwf.gov.phkwf.gov.ph/wp-content/uploads/J.-del-Ayre-J.-Luza_Archiving-ng-Datos.pdf · •Pagsusuri ng mga nakalap na datos Bundle •Pagsasama ng mga datos na may iisang](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022041416/5e1c040626449778ce141dd3/html5/thumbnails/34.jpg)
MARAMING SALAMAT PO!