jrefrmrIjyKr&aom

(tptqHk;)

ပထမအႀကမ ပႏပမ September 13, 2010

ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမား (အစ/အဆး) ဓည၀တနဂးရြာမားသမငးသာျခငး အပဒ (၂၈) မ (၃၁) အထ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားက ေဖာျပၿပးျဖစသည။ ယခ အပဒ (၂) မ အပဒ (၂၇) ထ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားက ဆကလကေဖာျပပါမည။ ဓည၀တနဂးရြာမားသမငးသာျခငး (အစ/အဆး) ------------------------------------------ ေျမာကဦးၿမ႕ ေကာကရစေကဆရာ ေမာငစလ စပဆသည။ ေကာဇာသကရာဇ (၁၁၁၆)၊ ခရစသကရာဇ (၁၇၅၄) ခႏစ ရြးကးပမ။ (၁) ေအာငေၾကာငးမေယမဂၤလ၊ ေအာငဆပနေက၊ ေအာငသေညာငးေညာငး၊ ေအာငပါစဟ၊ ေညာငရေလာငးလ႔၊ ဆေတာငးပဌနာ၊ အဖနဖနေလ၊ မနယၡလင၊ ျပၿပးခါဝယ၊ ျမတစြာဗဒၶ၊ အတလေက၊ သမၺဒၶႏင၊ ဓမၼသဃာ၊ ျမတဆရာေလ၊ မာတာပတ၊ ဂဏကလြနေက၊ အနႏၵက၊ ကာယဝဇ၊ မေနာခေက၊ သးလဒြါရ၊ ကသးျဖာေလ၊ ပဏာမျဖင၊ ညြတခ႐ကး၊ လကဆယျဖာက၊ ထပမာမးလ႔၊ ရခးဦးခ၊ ႀကမဖနဖနျဖင၊ ကြနယၡေက၊ ျပၿပးမလင၊ သရတ၊ လဆငးညေက၊ ေဒဝရတနာ၊ ကြႏပမာတြင၊ တညပါစေၾကာငး၊ အဓဌာနႏင၊ ဆမြနေတာငးမ၊ ရေဟာငးပစာ၊ ကမးအလာက၊ ယကာညႇႏႈငး၊ ၿမ႕ဓညာက၊ ပတခါဝငးသည၊ သမငးစဥလာ၊ နဂဏးရြာက၊ ျပရာအခဏး၊ ေနာကတျဖာ၌၊ ထပခါညႊနးေသာ၊ ရႊနနးတညရာ၊ ၿမ႕ဓညာဝယ၊ စႏၵာသရယ၊ ဘနးေတာကထနေက၊ ရာဇႏၵႏင၊ ဗဒၶျမတစြာ၊ ဘဂဝါ႐႕၊ မဟာမန၊ ေျခာကသြယေရာငျဖင၊ ေျပာငေျပာငညး၍၊ ေသာငးထးေကာလနး၊ ျမတဘနးေမာေလ၊ ကယေတာ႐ပက၊ သြနးလပခနးႏင၊ ၿမ႕နနးျဖာျဖာ၊ တညေထာငရာတြင၊ ရညၾကာသကတမး၊ အတနတနက၊ ကာရနဆနးႏင၊ ညႊနးကာခဝယ၊ ေနာကေနာငလာက၊ သပါရေအာင၊ ျပလကမညေလး။ (၂) “မးထမႈရ၊ ႏငးဝဝႏင၊ စလျဖးျဖး၊ တေကာေကာႏင၊ ငကေတာကးေက၊ ရကဦးမဂၤလာ၊ ခနအခါတြင” ”မးထမႈရ၊ ႏငးဝဝႏင၊ စလျဖးျဖး” ဤအပဒတြင (ရ၊ ၀၊ လ) က ကာရယထားသညက တြရပါလမမည။ ျမနမာမႈျပလင “မးထမႈေရ၊ ႏငးေဝေဝႏင၊ စေလျဖးျဖး” ဟ ရသည။ ျမနမာတြငလညး (မႈေရ) ဟမဟပါ (မႈရ၀းတ၀ါး) စသျဖင (မႈရ) ဟရာ ဟပါသည။ ၄ငးက အဓမၼျမနမာမႈျပပါက (မးထမႈေရ) ဟျဖစလားပါသျဖင အဓပၸါယကငးမလားပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမားမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားျဖစပါသည။ “ရြကေဟာငးလညးႄကြ၊ ညြန႔႐းတမာ၊ ပတရစေက၊ ရြကႏဝလ႔၊ အနအဝါ၊ ပနးမားစြာလညး၊ မကာပြငဖး၊ သငးပ႕ႀကငေက၊ ဂႏငဦးမာ၊ ေပာျမးဝပ၊ ကးငကသျဖင၊ ညးညချမ၊ ေတာဂႏငေလ၊ ၿမငအလက၊ ဝဝ႐ႈကာ၊ တေတာဝငေက၊ တျပငသနးလ႔၊ လမးလတပါေသာ” “ရြကေဟာငးလညးႄကြ၊ ညြန႔႐းတမာ၊ ပတရစေက၊ ရြကႏဝလ႔၊ အနအဝါ” ဤအပဒတြငလညး (ႄကြ) (၀) (န) က ကာရယထားသျဖင ျမနမာမႈျပလင ”ရြကေဟာငးလညးေႄကြ၊ ညြန႔႐းတမာ၊ ပတရစေက၊ ရြကႏေဝလ႔၊ အေနအဝါ” ဟရပါသည။ ျမနမာတြငလညး (အေနအ၀ါ) ဟမဟပါ။ (အနအ၀ါ) ဟရာဟပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမာလညး ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရစစစစျဖစပါသည။

”သနားတၿပး၊ ေၾကာငးထထက၊ သလျခငးႏင၊ သတငးမးလ႔” ဤအပဒတြငလညး (ၿပး) ႏင (မး) က ကာရယထားပါသည။ ၎က ျမနမာမႈျပမညဆပါက “သနားတေျပး၊ ေၾကာငးထထက၊ သလျခငးႏင၊ သတငးေမးလ႔” ဟ ရပါသည။ ျမနမာတြငလညး (စားၿပး) (ေသာကၿပး) ဟရာ ဟပါသည။ (စားေျပး၊ ေသာကေျပး) ဟ မဟပါ။ ထ႔ေၾကာင (သနားတေျပး) ဆသညမာ လး၀အဓပၸါယမဟပါ။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရသညလညး ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင (ေမး) ဆသညမာ ရခငစာမဟတပါ။ ျမနမာစာ၊ ျမနမာစကားျဖစပါသည။ စာရြးေသာအခါ (ေမးျမနးသည၊ သတငးေမးသည) ဟ ရြးနကတၿပ ျမနမာစာက ရခငစာဟ အသငခနကတသညမားမာ ရခငသား၏၀မးတြငးပါ ကာလနာျဖစပါသည။ ေနာက အပဒ (၃) (၄) (၅) စသညျဖင ကနအပဒမား၌ ကနဟနေသာ ျမနမာမႈျပမရေသာကာရမားက တခခငး တပဒခငးေဖာျပလားပါမည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------------ (၂) ေတာငကြနးမေယဒပါ၊ မဟခာမာ၊ စကာလပ၊ ျမရပၿမငႏင၊ ေတာငစဥဝငးေက၊ တငးရကၡတြင၊ စႏၵသဓမၼ၊ မညတြငေခၚ၍၊ ဘြ႔ေတာရေက၊ မငးလဘနးႃကြယ၊ နတၿမ႕ဟနသ႔၊ အလြနထးေက၊ ေျမာကဦးျပညတြင၊ ဂဏရညမညး၊ လက႐းေထာငေက၊ အေခါငမးလ႔၊ စးသညအခါ၊ မားစညးစမႏင၊ ျပညညလတေက၊ ေဘာငးဒြတရြာက၊ သညာနာမ၊ ပနးျဖေအာငႏင၊ ေမာငထြနးျမဟ၊ လပတငတယ၊ သကႏစဆယေက၊ အရြယတေျမာက၊ လလငပေလ၊ ထႏစေယာကမာ၊ ဘနးေတာကေပၚထင၊ မနသငက၊ ဖးျမငလလ၊ တငပငခေက၊ အႀကမလ႔၊ မဘအထ၊ လားခငလသည၊ ထအေၾကာငးက၊ ခြငေတာငးပန၍၊ လငျမနဆြဆြ၊ ဝတစားယင၍၊ ဆငၿပးမလင၊ မးထမႈရ၊ ႏငးဝဝႏင၊ စလျဖးျဖး၊ တေကာေကာႏင၊ ငကေတာကးေက၊ ရကဦးမဂၤလာ၊ ခနအခါတြင၊ ႏစျဖာတကြ၊ မမာတာႏင၊ ပတာဖက၊ ဦးခၿပးေသာ၊ ဓညမညေက၊ ၿမ႕ေဒသက၊ မနးဆေမာလ႔၊ ေပာေပာပါးပါး၊ ရႊဇခၤါေလ၊ မဂၢါလမးက၊ လမးလ႔လားေသာ၊ မားျပားလစြာ၊ ေကးလကရြာက၊ လြနကာေကာေျမာက၊ ရပၿမငၿမငႏင၊ ဂႏငတနးမာ၊ စခနးေထာကလ႔၊ ရေနာကဘယညာ၊ ၾကညေသာခါတြင၊ စကာညြတေပာငး၊ မားစလငေက၊ သစပငေပါငးမာ၊ ရြကေဟာငးလညးႃကြ၊ ညြန႔႐းတမာ၊ ပတရစေက၊ ရြကႏဝလ႔၊ အနအဝါ၊ ပနးမားစြာလညး၊ မကာပြငဖး၊ သငးပ႕ႀကငေက၊ ဂႏငဦးမာ၊ ေပာျမးဝပ၊ ကးငကသျဖင၊ ညးညချမ၊ ေတာဂႏငေလ၊ ၿမငအလက၊ ဝဝ႐ႈကာ၊ တေတာဝငေက၊ တျပငသနးလ႔၊ လမးလတပါေသာ၊ သာယာလပ၊ ဇးေခာငးရြာေလ၊ ရပဂါမက၊ ေရာကၾကတလက၊ ျမၿပငေညာငႏင၊ ကေဘာငထကမာ၊ တန႔လကတည၊ ထငလ႔နေက၊ ထသညအခါ၊ သာေမာစည၍၊ ေပာဘြယေကာငးေက၊ ဇးေခာငးရြာက၊ ကလာ႐ပ၊ သနးေကာေဝႏင၊ မေငြလ႐႕၊ လငဆြမၾကာ၊ ရကနသာက၊ လမးလာဆတဆတ၊ ညခမးနမာ၊ ေသာကရခပ၍၊ တကလတကာလ၊ ပနးျဖေအာငေလ၊ ပေမာငထြားမာ၊ စကားစလ႔၊ ႃမြကဟျခငးရာ၊ ေမာင႐႕မာေက၊ ျပညရြာညြန႔ဖး၊ ထးနနးေဆာငျဖင၊ ထြနးေျပာငေတာကေက၊ ၿမ႕ေျမာကဦးက၊ သးလ႔ထပပန၊ ကယစားမြနက၊ ဖးရနစတဟ၊ ေဒရပရြာက၊ ေရာကလာဘလညး၊ အသမတေဆြ၊ မဟေပေက၊ ႏမအမမာ၊ တညညတာက၊ တညးပါစရန၊ လတငတယေလ၊ ပေမေႏာငးက၊ ေမာငေတာငးပနဟ၊ ဆျပနတျငား၊ သနးေကာေဝေလ၊ ပေမၾကားက၊ စကားသာယာ၊ ေမာငလပက၊ ႏႈတခပားႏင၊ ေျပာၾကားရာကား၊ မဟာမန၊ ျမတဘနးမက၊ ဖးလဘ၍၊ ခရးထြကခါ၊ ေမ႐႕ရြာသ႔၊ ေရာကလာတရ၊ သမတေဆြေလ၊ ေကတႏၵလင၊ မဟၾကေသာ၊ ခမးျမရပၿငမ၊ ေမ႐႕အမမာ၊ တညးမဖ႔ရာ၊ ယခပငလင၊ မနစငစစေက၊ လကလတပါဟ၊ ေခၚကာသထ၊ တမကြာဘ၊ လကလာၾကေသာ၊ မြးဖမခင၊ ဝးကပငလင၊ ႐ႈျမငတျငား၊ သားပမာေက၊ မတာပြား၍၊ သနားတၿပး၊ ေၾကာငးထထက၊ သလျခငးႏင၊ သတငးမးလ႔၊ သၿပးတေျမာက၊ ရြယႏပေက၊ ထႏစေယာကအား၊ စားေသာကစရာ၊ ဟငးမစၧာႏင၊ ညစာထမငး၊ ေမလငနေက၊ အမအတြငးမာ၊ တညခငးၿပးေသာ၊ ရျပပၸါေလ၊ ဥေဒစြနးက၊ လဝနးေပၚေရ။

(၃) “ကြ နးဦးၿမမာ၊ သၿပခလ႔၊ ေရာငျမဝဝ၊ ေအာငျခငးည၍၊ ေအာငသကးလ႔၊ ဇမၺဒမာ၊ သညေဝါဟာ၊ ေထာပနာႏင၊ ၾသဘာေသာငးေသာငး၊ သတငးေပၚ၍၊ နငးေကာဘေက၊ သရေခာငးတြင“ (ၿမ) (ၿပ) (ဝ) (ဒ) (ည) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ဤအပဒက ျမနမာမႈျပလင “ကြ နးဦးေျမမာ၊ သေျပခလ႔၊ ေရာငျမေ၀ေ၀၊ ေအာငျခငးည၍၊ ေအာငသကးလ႔၊ ဇမၺေဒမာ၊ သေညေ၀ါဟာ” ဆၿပးေက ရပါသည။ “သေညေ၀ါဟာ” ဆသညမာ ကေကာငးရယဖ႔ ေကာငးပါသည “ပထြနးကကသရ၊ လဆနးညေက၊ အမၿခမားစြာ၊ လညငးသြန၍၊ ေပာရနေကာငးေက၊ ဇးေခာငးရြာက” (ရ) (ည) (ၿခ) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ဤအပဒက ျမနမာမႈျပလင “ပထြနးကကသေရ၊ လဆနးေညကာ၊ အမေျခမားစြာ၊ ေလညႇငးသြန၍၊ ေပာရနေကာငးဘ၊ ဇးေခာငးရြာ“ ဟ ရပါသည။ ျမနမာတြငလညး “ညညာသည” ဟရာဟပါသည။ “ေညညာသည“ ဟ မဟပါ။ ထ႔ေၾကာင “လဆနးေည“ ဆသညမာ ရယစရာဟာသျဖစပါသည။ “မၾကာထတေခာက၊ ေမာငသကဝမာ၊ လမးခေရာကက၊ တေထာကနားကာ“ (၀) (ခ) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ဤအပဒက ျမနမာမႈျပလင “မၾကာထတေခာက၊ ေမာငသကေဝမာ၊ လမးေခေရာကက၊ တေထာကနားကာ“ ဟ ရပါသည။ ျမနမာတြငလညး “လမးခသည” ”ခတကသည“ စသညျဖငရာ ဟပါသည။ “လမးေခသည“ ဟ၍ မဟပါ။ “သခငလ၍၊ ရကလားေသာ၊ ထးျခားသာလြန၊ ဥယာဥၿခႏင၊ သးႏမးမး၊ တးဆြလနေက၊ ေပါကထြနတးလ႔” (သ) ႏင (ရ) က ကာရယထားပါသည။ ျမနမာမႈျပမညဆလင “ေသခငလ၍၊ ေရ႕ကသြားေသာ၊ ထးျခားသာလြန၊ ဥယာဥၿခႏင၊ သးႏမးမး၊ တးဆြလနေက၊ ေပါကထြနတးလ႔” ဟ ရပါသည။ ျမနမာစာတြငလညး “ေသသည” ဟ၍ မဟပါ။ “သသည” ဟ၍ရာ ဟပါသည။ တခ႕အပဒတြင “ကကသရ” တခ႕အပဒတြင “ကကသေရ“ စသညျဖင ၀၀ါဒကြလြခကမားဟသည။ “ကကသရ“ လား “ၾကကသေရ“ လား “ကကသေရ“ လားဆသညက သေတသနျပရနလအပသည။ အမားနားလညေအာင ျမနမာမားလညးဖတလ႔ရေအာင အေၾကာငးျပခကျဖင ရခငစာက ျမနမာမႈျပခငပါေရလား။

ေဂါငးအးအးထား စဥးစားသငသည။ ဆဆြတ၀ါဒျဖင ရခငစာပက မဖကဆးသငပါ။ ျမနမာစာက ျမနမာမားက ျမနမာအတငးရြး၍ ရခငမားနားလညးႏငလင ပဇာအတြကေၾကာင ရခငစာက ရခငအတငးရြး၍ ျမနမာမားက နားမလညႏငျဖစရပါမညနညး။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------------- (၃) လဝနးေပၚေက၊ ထေရာကာလ၊ သနးေကာေဝႏင၊ မေငြလ႐႕၊ တကြမကြာ၊ ဆးကြမးယာက၊ လမးကာၿပးေျမာက၊ ေမာငလပေလ၊ ထႏစေယာကမာ၊ စားေသာကၿပးေက၊ ေၾကာငးမားဖငက၊ သခငရးႏင၊ မးလတေတကား၊ ရႊျပညေအာငနနး၊ ၾကငနးထေက၊ ထးျဖရြနးလ႔၊ မငးခဏးတနတန၊ စညေတာသျဖင၊ ဆညဟလတ၊ ဓညေခၚေက၊ ၿမ႕ေတာျမတက၊ ရပတဝငးကာ၊ နဂဏးရြာ၏၊ သညာနာမ၊ တြငေခၚပလင၊ ဟသမက၊ ႏမကညာ၊ သတျပနေသာ၊ မကနရေယာင၊ ေျပာျပပါဟ၊ ထခါကာလ၊ သနးေကာေဝေက၊ ေမအလက၊ ေမာငလတငတယ၊ ေမေျပာဆေက၊ ထစကားက၊ ေထာငနားတညပါ၊ ျပန႔ကယစြာလ၊ ကြ နးဦးၿမမာ၊ သၿပခလ႔၊ ေရာငျမဝဝ၊ ေအာငျခငးည၍၊ ေအာငသကးလ႔၊ ဇမၺဒမာ၊ သညေဝါဟာ၊ ေထာပနာႏင၊ ၾသဘာေသာငးေသာငး၊ သတငးေပၚ၍၊ နငးေကာဘေက၊ သရေခာငးတြင၊ မငးေကာငးႀကမဖန၊ ဗဟည၍၊ စညသ႐ကဟး၊ ရႊနနးေဆာငျဖင၊ ေျပာငေျပာငညးေက၊ ၿမႀကးဓညာ၊ ေအာငခာခကမာ၊ ဒသာေနာကယြနး၊ ကးငကသျဖင၊ ညးညေညာငးေက၊ ဇးေခာငးကမးတြင၊ ပထြနးကကသရ၊ လဆနးညေက၊ အမၿခမားစြာ၊ လညငးသြန၍၊ ေပာရနေကာငးေက၊ ဇးေခာငးရြာက၊ မကြာဝးေျမာက၊ သေကာေကာျဖင၊ တေခၚေလာကတြင၊ ရေနာကတညခါ၊ သရမာ၏၊ ဒသာေနာကကမး၊ နတ႐႕ရြာႏင၊ ပမာညႊနးေက၊ ေၾကာငးလမးဇခၤါ၊ ဘယႏငညာမာ၊ သြယကာစတနး၊ အေဝယာေလ၊ ေနာဇာပနးေက၊ ဒနးထပတရာ၊ ဇသဝါ႐႕၊ အခါမလပ၊ ပြငေဟာငးလြန၍၊ မဟနရငေက၊ ပြငသစထပလ႔၊ ခငညြတျဖဝါ၊ ပနးန႔ႀကင၍၊ ရပၿမငေကာငးေက၊ ပနးေခာငးရြာက၊ မၾကာထတေခာက၊ ေမာငသကဝမာ၊ လမးခေရာကက၊ တေထာကနားကာ၊ ထသညရြာမ၊ အရာတဖန၊ ေနာကရပထသ႔၊ ေခၚသတၾကား၊ သခငလ၍၊ ရကလားေသာ၊ ထးျခားသာလြန၊ ဥယာဥၿခႏင၊ သးႏမးမး၊ တးဆြလနေက၊ ေပါကထြနတးလ႔၊ စကပးၾကအင၊ ပြငဖးဆင၍၊ ေအာငျမငျဖစထြနး၊ ကြငးျပငကယမာ၊ ျမထညရႊနးသ႔၊ စမးလမးစေျပ၊ ကကသေရႏင၊ တငေပတလတ၊ လပတငးေအာငေက၊ ေဒါငးေဒါငရပက၊ မခြတမေသြ၊ မပနးခငပင၊ ျမငကာတြေက၊ ေရာကလမမညေလး။ (၄) ”လညကာပတဝနး၊ ၾကညၿပးေကလင၊ ရြာလယလမးက၊ ေျဖာငတနးမနစြာ၊ ေတာငဒသာသ႔၊ လမးလာျပနက၊ ဥပေက၊ ႏြားလႏစထြန၊ ခရးစြနတြင၊ ဝငးၿခၿပငးၿပငး၊ တဆငးဆငးႏင၊ တတငးပမာ၊ ရဝငးကာ၍၊ မားစြာအမၿခ၊ ျပညဝနးစေက၊ ဆနရစပါး၊ ဝတအထညေက၊ ရႊေငြမားႏင“ ဤအပဒတြင “မားစြာအမၿခ၊ ျပညဝနးစေက၊ ဆနရစပါး“ (ၿခ) (စ) (ရ) က ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ၄ငးအပဒက ျမနမာမႈျပလင “မားစြာအမေျခ၊ ျပည၀နးေစကာ၊ ဆနေရစပါး” ဟ ရပါသည။ ျမနမာတြငလညး (စသည။ စတနးသည။ တနးစသည) ဟ၍ရာ ဟပါသည။ (ေစတနးသည။ တနးေစသည) ဟမဟပါ။ ထ႔ေၾကာင (ျပည၀နးေစသည) ဆသညမာ လး၀အဓပၸါယမဟပါ။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရသညလညး ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရစစစစျဖစပါသည။ (အမၿခ၊ ဆနရစပါး) ဆသညမာ ရခငစကား၊ ရခငစာ၊ ရခငေ၀ါဟာရစစစစျဖစပါသည။

(ဆနေရစပါး) ဟ ရြးၿပး ျမနမာစာက ရခငစာဟ အသငမခသငေပ။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------------- (၄) ေရာကလတျပနေက၊ ေပာရနေကာငးျခငး၊ ေလာကဓမာ၊ ၿပငစကငးေအာင၊ သန႔ယငးသာယာ၊ ေဒါငးေဒါငရြာက၊ လညကာပတဝနး၊ ၾကညၿပးေကလင၊ ရြာလယလမးက၊ ေျဖာငတနးမနစြာ၊ ေတာငဒသာသ႔၊ လမးလာျပနက၊ ဥပေက၊ ႏြားလႏစထြန၊ ခရးစြနတြင၊ ဝငးၿခၿပငးၿပငး၊ တဆငးဆငးႏင၊ တတငးပမာ၊ ရဝငးကာ၍၊ မားစြာအမၿခ၊ ျပညဝနးစေက၊ ဆနရစပါး၊ ဝတအထညေက၊ ရႊေငြမားႏင၊ ေကာၾကားလ႔ခြင၊ လြနစညပင၍၊ လအငျပညျငား၊ ႀကးငယဟေက၊ လအမားမာ၊ ႐းသားေျဖာငမန၊ လပအၾကက၊ အားသြနႀကးပနး၊ လလသန၍၊ ဇြမာနႄကြေက၊ မေယာတနးျဖင၊ လပငနးေဆာငတာ၊ အရာရာတြင၊ ညညာစညးလး၊ ကယခငးစာေက၊ သမၼာထးက၊ ႏလးပကခါ၊ မေကာငးရာက၊ ပယခါစြန႔ထား၊ ေကာငးစရနေလ၊ ညႊနစကားက၊ နားေထာငနာယ၊ တေယာကလတြင၊ အပေရာကက၊ တရြာသမာ၊ ဝငးကၾကလ႔၊ ေဖးမကယတင၊ လတငးပငလင၊ ၾကညလငႏလး၊ ရအေဟာက၊ သေတာထးေၾကာင၊ ရြာလးစစြာ၊ ရတနာျဖင၊ ခမးသာႄကြယဝ၊ သာသနာမာ၊ ေရာငဝါပလ႔၊ ဖကမမျမင၊ ေဖာသဟာ႐႕၊ ေပာရာေကာငးေက၊ အေဒါငးျပငဟ၊ ေသာငးခြငေကာညာ၊ ထသညရြာက၊ ေရာကပါလတေသာ၊ ကနးထပေပၚတြင၊ ေရာငေတာထနလပ၊ ေမြသရေလ၊ ေစတျမတသ႔၊ ခညးကပၿပးလင၊ လကႏစျပငက၊ ထပတြငခမး၊ ခါသးႀကမျဖင၊ ဦးႏမကးလ႔၊ ရခးၿပးခါ၊ ရပျပပၸါသ႔၊ ေျဖာငစြာတနးတနး၊ ဝါးျပနတာျဖင၊ သစရာခနးက၊ ခလမးတျပန၊ စညေမာငးည၍၊ ေပာသမတတ၊ လ႔ရပဘမာ၊ ဂဏတဆပႏင၊ ပဏၰရပရြာမ၊ ေခၚတြငေပေက၊ ရပေဒသက၊ ေရာကပါလမမည၊ ရေျမာကယက၊ တဖနထပလ႔၊ ႐ႈလတေခေသာ၊ မေသြျခားကြာ၊ တာငါးရာတြင၊ လြနစြာစညကား၊ ေရာငးအဝယျဖင၊ ကနသညမား႐႕၊ ကမးပါးတခြင၊ ေလာငးစပတငႏင၊ လြမးၾကငေထာငေပါငး၊ နားချပနေက၊ ကနဝယေရာငးလ႔၊ ေသာငးေသာငးလညးဆ၊ မားသငလ႐႕၊ ဝယသမျပတ၊ ျမစကမးျပငမာ၊ ထြကဝငျငားေက၊ ပားပနးခပသ႔၊ လညပတလးလာ၊ ဤရပရြာကား၊ သာယာတငတယ၊ ရခငျပညမာ၊ ေကာသညဂဏဟတ၊ လရာစေက၊ ပဏၰရပဟ၊ တဆပနာမည၊ တပဝငးၿခႏင၊ ပတရလစေက၊ ရြာသစတညဟ၊ ႏေမပလ၊ သခငလေက၊ လပေခာက၊ ေျပာလ႔ျပေရ။ (၅) “မားလလသင၊ ေစတျပငဟ၊ ေခၚတြငမညး၊ ဓညမညေက၊ ျပညေတာဝမးမာ၊ ပနးသ႔မႊးလ႔၊ ရပႀကးသာယာ၊ ဤသညရြာလညး၊ ဓညာနဂဏး၊ ပတဝငးကငေက၊ ဆငၿခဖနးဟ၊ ရႊဘနးသကဝ၊ ၿမမကြာဘ၊ စြကာထားေက၊ မတသားလေလး” ဤအပဒတြငလညး “ေခၚတြငမညး၊ ဓညမညေက၊ ျပညေတာ၀မးမာ၊ ပနးသ႔ မႊးလ႔၊ ရပႀကးသာယာ” (ညး၊ မႊး၊ ႀကး) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပမညဆပါက “ေခၚတြငမေညး၊ ဓညမညေက၊ ျပညေတာ၀မးမာ၊ ပနးသ႔ေမႊးလ႔၊ ရပေၾကးသာယာ” ဟ ရပါသည။ (ရပေၾကးသာယာ) ဟေသာစကားမာ ဟာသျဖစပါသည။ ျမနမာစာတြငလညး (ႀကးသည၊ ငယသည) ဟရာဟပါသည။ (ေၾကးသည၊ ငယသည) ဟမဟပါ။

ထ႔ေၾကာင ဤကာရမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားျဖစပါသည။ ဤကာရကေထာက၍ (ညး၊ မႊး၊ ႀကး) က ကာရယထားသျဖင ( မႊး ) ဆသညမာ ရခငစကား၊ ရခငစာ၊ ရခငေ၀ါဟာရျဖစပါသည။ (ေမ႔ႊး) ဟရြးၿပး ျမနမာစာက ရခငစာဟ အသငမခသငေပ။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------------- (၅) ေျပာလ႔ျပေက၊ ထမတဖန၊ ေတာငရပထသ႔၊ ဝါးျပနေျခာကရာ၊ လမးေသာခါတြင၊ ငါးရာအမၿခ၊ ရပဝဝႏင၊ နလညးမထး၊ ပနးသစပင႐႕၊ ရြာတြငမးလ႔၊ ေကာဟးလခြင၊ ရတနာႏင၊ ဥစၥာေပါေက၊ ပနးေတာျပငက၊ အလငအျမန၊ ေရာကလတျပနေသာ၊ တဖနထမ၊ ဒကၡဏသ႔၊ ေမာကာလညလင၊ ၾကညလတကေက၊ ျမျမမ႔မ႔၊ စမးစ႔စ႔ႏင၊ မႈငးည႕မျပာ၊ ရြာတရြာက၊ ျမငပါလမမည၊ ထသညရြာ၏၊ မညနာမက၊ သရေပေအာင၊ ႏမေျပာၾကား၊ မတသားရနေက၊ ညႊနစကားက၊ ေထာငနားလညးနာ၊ ဤသညရြာတြင၊ ရညၾကာျမငလစ၊ စညပငရြာေက၊ ေဝသာေခတက၊ ေျပျပစလစြာ၊ ပသကာ႐႕၊ ေကာငးစြာထလပ၊ လကရာမြန၍၊ လြနေခာညကေက၊ ကားနက႐ပက၊ ရြကအပညေမာင၊ ျမၿပငေညာငႏင၊ ကေဘာငထကမာ၊ ဝပလကအမန၊ လြမဖယဘ၊ ၿမတညဘေက၊ ဟျခငးဟနေၾကာင၊ ရကနကားနက၊ ေပါငးစပျပန၍၊ နႏစခကက၊ တြဖကၿပးခါ၊ ယငးရပရြာက၊ သညာနာမ၊ ကားနကကနေလ၊ တြငျပနရဟ၊ ေမာငလေကာငးစြာ၊ မတၿပးခါဝယ၊ ျပပၸါစးစး၊ လႈငးၾကကခနေက၊ ယမနျမစက၊ စစစစကးလင၊ ၾကညႏးစမၸါယ၊ လြနသပၸါယ၍၊ တငတယေယာကပတ၊ ေျခာကေရာငညးေက၊ ေစတျမတက၊ ျမငလတလမမည၊ သမငးမနႏင၊ တညဟနမားက၊ ေျပာၾကားမညကား၊ လြနသညရက၊ ေလာငးၾကကမညေက၊ ရႊျပညမတြင၊ ဗလပညာ၊ ဘနးအာဏာႏင၊ ရာဇာမငးထး၊ နနးရပခေက၊ ထမငးႀကးမာ၊ သတျပညစ၊ ရစြမးဂဏႏင၊ ကယယမတလ၊ အရာရာတြင၊ လမၼာသေက၊ ဝမလလင၊ မစၧဌာေန၊ သကတငးျပညက၊ ျပနသညကာလ၊ ေစတရာတြင၊ ဗလတာဝနးေက၊ စခနးခလ႔၊ ခတဒဝါ၊ နားၿပးခါလင၊ ေအာငခာကနက၊ ရႊနနးဘျဖင၊ ဂဏမခ႕ေက၊ ၿမ႕ေလာငးၾကကသ႔၊ ခတကၿပးခါ၊ မားမၾကာပင၊ ျပနလာတလတ၊ အတခပစေက၊ ေစတျမတက၊ ေယာကပတတငတယ၊ တညထားေပ၍၊ ျမငရညလြနေညာငး၊ အလလေက၊ ရာသေျပာငးလ႔၊ ႏစေပါငးမားစြာ၊ ၾကာေသာခါတြင၊ ေသနာပဓ၊ ရစြနးဂဏျဖင၊ ျပညစလတေက၊ မတကဝႏင၊ မငးထးဘရင၊ နတနနးဝငေသာ၊ တဆယေကာ၍၊ စြနးေပၚခနစ၊ မငးေစာမြနလင၊ နနးစေခတတြင၊ သကရာဇေကာဇာ၊ ခနစရာႏင၊ စြနးလာေျခာကဆယ၊ သစခဝယတြင ႏပစကမားစြာ၊ သ႔တြကတာေၾကာင၊ ျပညရြာပကစး၊ (-----)၊ အးအမခြာ၍၊ ထြကခြါၿပးေသာ၊ ျပညႀကးမ႑င၊ ရႊရခငမာ၊ အမတငႏြယရစ၊ ျမကသစအ၍၊ ရကျခေႏာေက၊ လယေတာျဖစလ႔၊ အႏစႏစဆယ၊ ကာလရညေအာင၊ ၾကာေပေသာခါ၊ မစၧမာက၊ ရာဇဘနးသန၊ သရတနလင၊ ေထာကကနၿပးျငား၊ ေသာငးထဝေအာင၊ ဗလၿခမားႏင၊ မငးသားေစာမြန၊ ျပညေတာျပန၍၊ ရနကႏမၿပး၊ ေလာငးၾကကေခၚေက၊ ၿမ႕ေတာႀကးမာ၊ နနးထးထပမ၊ စးမးစလင၊ ႏငငအဝမး၊ ရႏငၾကာေက၊ ပမာညႊနးသ႔၊ အးခမးသာယာ၊ ဟလတခါတြင၊ ျပနလာမစ၊ ကယရပနယေလ၊ ရြာျပညထမာ၊ စစညးဝငးအ၊ သစႏြယၿခက၊ အကနယငးေျမာက၊ ညအညာျဖင၊ အမယာေဆာကလ႔၊ ဝမးေျမာကဝမးသာ၊ မားလသငမာ၊ သာရႊငပလ႔၊ ျပနၾကခါဝယ၊ မညသာလႊမးေကာ၊ ေတာငဦးေမာဟ၊ တြငေခၚတျငား၊ မားျပားစြာေက၊ ထရြာသားမာ၊ ေပါကဖြားဇာတ၊ မမရြာက၊ စြန႔ခြာဘ၍၊ ဘနးဟထငေပၚ၊ ေစတေတာႏင၊ တေခၚေလာကဝယ၊ တမကြာဘ၊ စလာလတေက၊ ရြာရပတညလ႔၊ အမညနာမ၊ ျမတေစတက၊ မသဟေက၊ စြၿပးမလင၊ မားလလသင၊ ေစတျပငဟ၊ ေခၚတြငမညး၊ ဓညမညေက၊ ျပညေတာဝမးမာ၊ ပနးသ႔မႊးလ႔၊ ရပႀကးသာယာ၊ ဤသညရြာလညး၊ ဓညာနဂဏး၊ ပတဝငးကငေက၊ ဆငၿခဖနးဟ၊ ရႊဘနးသကဝ၊ ၿမမကြာဘ၊ စြကာထားေက၊ မတသားလေလး။ (၆) “မတသားမေယေကာငးစြာ၊ ဤရပရြာက၊ အရာတေထာက၊ ၀ါးျပနတာျဖင၊ ငါးရာဟေက၊ အရေျမာကသ႔” (ဟ) ႏင (ရ) က ကာရယထားသညက တြရပါသည။

၄ငးကျမနမာမႈျပလင “ငါးရာရကာ၊ အေရ႕ေျမာကသ႔” ဟ ရပါသည။ (ရ) ႏင (ေရ႕) ကာရလြတလားပါသည။ (ရ) သည ရခငစကား ရခငေ၀ါဟာရစစစစျဖစပါသည။ အသထြကေသာအခါ (Rhi) ဟ အသထြကပါသည။ ျမနမာပငေယာင (shi) ဟ အသမထြကပါ။ စာရြးေသာအခါ (အရဖက၊ အရအေနာက) စသညျဖင ရြးရပါမည။ (အေရ႕ဖက၊ အေရ႕အေနာက) ဟ ရြးၿပး ျမနမာစာက ရခငစာဟအသငခပါက သငကလအမား ရယျခငးျပပါလမမည။ (ရ) သညျမနမာကသ႔ ပငဆငသညဟအဓပၸါယမရဘ (East) အရအရပဟအဓပၸါယရပါသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------------- (၆) မတသားမေယေကာငးစြာ၊ ဤရပရြာက၊ အရာတေထာက၊ ၀ါးျပနတာျဖင၊ ငါးရာဟေက၊ အရေျမာကသ႔၊ အေရာကတခါ၊ ႀကးအားေဆာင၍၊ ခစေမာငျမတမာ၊ လမးလတပါေသာ၊ သာယာသန႔ယငး၊ ပနးန႔လႈင၍၊ မႊးႀကငသငးလ႔၊ ခပငးလသင၊ အမတငးတြင၀ယ၊ ျခညငငဗငး၀င၊ တနးခါလညေက၊ အထညဆနးေအာင၊ ရကနးရကလ႔၊ အသကမြးရာ၊ ယဥသယရြာက၊ မၾကာခဏ၊ ေရာကျပနေသာလင၊ ေမာငေတာလမာ၊ ျမငရလမမည၊ ယငသယရြာက၊ တခါထပလ႔၊ ၾကညလတခေသာ၊ ဌာနဒသ၊ ဥတရတြင၊ ႏြားလတထြန၊ ျမစကမးယတြင၊ လသြနချမ၊ ရပ၀၀ႏင၊ နမခဘ၊ လပသာယာ၊ ရြာတရြာက၊ ျမငပါလမမည၊ သစရနလင၊ မနသမက၊ ေျပာျပမညကား၊ ရ၀ယအစ၊ ဤဂါမ၏၊ မလသညာ၊ မားလသင႐႕၊ ေခၚတြငလတေက၊ ေဂါကပတရြာတညး၊ အရာတဖန၊ ဤသညရြာက၊ သညာထပလ႔၊ ေခၚလတဟနကား၊ ဘနးကႀကးလ၊ လက႐းေရာငျဖင၊ ေျပာငေျပာငပေက၊ ဒရာဇာ၊ မငးျမတစြာလင၊ အာဏာျဖန႔မး၊ တငးရကၡာက၊ အပကာစးေသာ၊ ဖးဖးစဥလာ၊ ကးကြယပါခ၊ မဟာမန၊ ေျခာကေရာငညးေက၊ ျမတသရက၊ ခရး၀းကြာ၊ ျမစသဂၤါ၌၊ သညာေကာဟး၊ ေသလာေတာငေလ၊ ျမငေခါငထကေက၊ ၀ကသတးက၊ ရခးပနထြာ၊ ပငေဆာငလာ၍၊ စႏၵသရယ၊ မငးရာဇနႏင၊ မနႏၵ႐႕၊ မလသြနးရာ၊ ၿမ႕ဓညာ၀ယ၊ ေတာငသာပလ၊ ျမရပၿမငေလ၊ ကတညတြင၊ ျပစထပမ၊ တညထားျပန၍၊ ကာရတတငး၊ မငးရာဇာမာ၊ သဒၶါလႈငး၍၊ မဆငးလငစြာ၊ ျပလပခါတြင၊ ဤရြာ၌၀ယ၊ ေကာကမားစြာက၊ ညညာျဖတ၍၊ ဆတလတေတစ၊ ထသညကစ၊ ဤဂါမက၊ မားလသငါ၊ ေနာကတဖန၀ယ၊ တြငျပနလတေက၊ ေကာကဆတရြာဟ၊ သညာလြမးေကာ၊ ယခတငေလ၊ စဥအဆကေက၊ ႃမြကလ႔ေခၚေရ၊ ေမာငေတာမတသား၊ ဤရပရြာမ၊ တခါလားေသာ၊ အမားမကြာ၊ ေျမာကရပသာတြင၊ စဥလာသကဆငး၊ ၿမ႕ဓညာက၊ ရာဇာမငး႐႕၊ မယြငးစည၊ ေအာငေမာငးစ၍၊ ရာသမ၊ စတရေလ၊ သႀကၤနလမာ၊ ထးစြသဘင၊ ေလာငးပြတင၍၊ ေပာရႊငတၾက၊ ကဥးမကယေက၊ ေခာငးငယ၀တြင၊ စကထပနးတင၊ ယႈးအႏငက၊ ပြထင႐ႈရာ၊ ဤသညရြာက၊ မားစြာလေပါငး၊ တြငအစဥေက၊ ပနးတငေခာငးဟ၊ ႏစေပါငးျမငရည၊ မားသငါလင၊ ဤရပရြာက၊ ေခၚလတေတေလး။ (၇) မနသငမာ၊ ခလငတလ၊ စျမနးေပာေက၊ သမေတာေအာကမ၊ ကြယေပာကၿပဟ၊ စာပရြးလက” (လ) (ၿပ) (ပ) က ကာရယထားသညကတြရပါသည။

၄ငးကျမနမာမႈျပလင “ခလငတေလ၊ စျမနးေပာကာ၊ သမေတာေအာကမ၊ ကြယေပာကေျပဟ၊ စာေပရြးလက” ဟ ရပါသည။ ျမနမာတြငလညး (ကြယေပာကေျပ) ဟ မဟပါ။ (ကြယေပာကၿပ) ဟရာ ဟပါသည။ ထ႔ေၾကာင ကာရ (လ) (ၿပ) (ပ) ကေထာက၍ (စာပ) ဆမရာ ရခငေ၀ါဟာရအမနျဖစေၾကာငး တပျပအပပါသည။ ရခငစာပႏငယဥေကးမႈေကာမတ တကသလမား (ရနကန) ရခငသားႀကးစာပ ဟ၍ရာ ျဖစရပါမည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------------- (၇) ေခၚလတမေယသငါ၊ ပနးတငရြာက၊ တခါႏစထပ၊ တာငါးရာလင၊ ျပနကာေထာကေက၊ ေျမာကအရပသ႔၊ တညမတေျဖာငစြာ၊ ေမာငသကႏမာ၊ တဖနလညလ႔၊ ၾကညေသာခါတြင၊ ၫျပာမႈငးမႈငး၊ တဆငးဆငးႏင၊ ႐ႈတငးသာယာ၊ ရခငျပညမာ၊ နာမညေကာငးေက၊ ေညာငေခာငးရြာက၊ ေသခာကန၊ ေမာငပနးတနမာ၊ မနမခလင၊ ျမငရလမမည၊ ေရာကဖးေယာငေလ၊ ေမာငသကထားမာ၊ လားလ႔လညပါ၊ ေပာဖြယစျခငး၊ ေကာငးသတငးႏင၊ ေသာငးတြငးေကာညာ၊ ဤသညရြာက၊ ရညၾကာရက၊ မားလဗလပါ၊ ေခၚဆၾကေက၊ နာမသညာ၊ ေလာကဓမာ၊ စမညးေက၊ ကႀကးရြာတညး၊ တခါေနာကထပ၊ ေညာငးေခာငးရြာဟ၊ သညာတပလ႔၊ ေခၚလတျခငးရာ၊ သမငးလာက၊ ထတခါျပသ၊ သေလာကေပေအာင၊ သေခပျဖင၊ အစအဆး၊ ရာဇ၀ငမာ၊ စာတငထးက၊ ရႊဘနးခစေမာင၊ အၿမပငလင၊ စတ၀ငစား၍၊ ေမာငနားေထာငေလ၊ ယေခါငကာလ၊ တငးေအာငၿမေလ၊ ရႊရကၡတြင၊ ၿမ႕ျပအဂၤါ၊ စလငစြာႏင၊ ေအာငခာကနက၊ ထးနနးတညေက၊ စမၸ၀ကမာ၊ နနးတကစးစ၊ ကသလေလ၊ ရကလညးထး၊ ဘနးသေဖာႏင၊ ေတဇာျပငးေက၊ မငးဘလးက၊ ဥာဏထးစမ၊ (----)၊ မငးဘယလင၊ နနးမရပခ၊ ျမေပါကၫႏင၊ ႏစကယတလ၊ ဖးလြတရာသ႔၊ ပနးကာ၀ကလ႔၊ ထြကၿပးၾကေသာ၊ တမၸ၀တ၊ တြငမညခေက၊ ဌာနျမတမြန၊ ျပညပဂက၊ ေရာကျပနသညျဖစ၊ ထးနနးစေက၊ မငးကနစစသ႔၊ ဥးတကခ၀င၊ ျမငၾကာတင၍၊ ဘရငကနစစ၊ ဇ၀ကြာ၍၊ နတရြာလကက၊ ၿမးခစသအ၊ အထကရက၊ ျပညရခငက၊ ပငဆငျခငးေက၊ မငးဘယ၏၊ ပတစတာ၊ ရႊဂသာႏင၊ လကယာမငးနန၊ မး႐းမနက၊ မငးမြနေခါငဖား၊ ေသာငးထ၀ေအာင၊ ဗလၿခမားက၊ သနားၿပးခါ၊ တငးရကၡာသ႔၊ မၾကာမဆငး၊ ေလာငးမငးနနက၊ အျပနခငး၍၊ ၿမ႕တငးျပညရြာ၊ ဘးရပရာက၊ ျပနကာသမးေျမာက၊ ၿမ႕ပရနမာ၊ ေရာငထနလႊမးေအာင၊ ရႊနနးေဆာကလ႔၊ ဘနးေတာကရန၀ါ၊ စးစဥခါတြင၊ တမၸါဒပ၊ ၿမ႕ပဂမာ၊ ဘနးလပေက၊ ရာဇမနက၊ ႀကးပညာႏင၊ ေတဇာျပငးေက၊ မငးစညသက၊ နတလ႐ၫြတ၊ မနတြငေက၊ အသငျမတက၊ ပးအပလာရန၊ စာသ၀ဏျဖင၊ ေတာငးခလတရာ၊ ထအခါတြင၊ လကယာမငးနန၊ မယေတာ၀နႏင၊ ႀကမဖနမားလ၊ ညလာခြငမာ၊ တငပငၾကလ႔၊ ဗဒၶဆငးေလာ၊ ႐ပပြားေတာက၊ ထငေပၚေကာဟး၊ ေတာငထပခၽြနေလ၊ ျမငခၽြနတကေက၊ ၀ကသတး၌၊ ပနးလး၀ကေထြ၊ တတတတေကျဖင၊ ထားေပၿပးမ၊ စာသ၀နက၊ ပဂၿမ႕မာ၊ ဆကပ႔ၾကလ႔၊ ရြးထျခငးရာ၊ အေၾကာငးမာကား၊ ရာဇာတလြတ၊ ဘနးေတဇာျဖင၊ အာဏာျပငးေက၊ သငမငးျမတေလ၊ လ႔ရပေပၚထင၊ မနသငက၊ ယခငရမား၊ တလငးဟေက၊ ျပအမားႏင၊ စစသားဆးသြနး၊ အသငကၽြန႐႕၊ ေပါငတေၾကာသား၊ ျဖတယပါေက၊ ျခငးရာမားေၾကာင၊ ေျခာကပါးေရာငလြင၊ မနသငမာ၊ ခလငတလ၊ စျမနးေပာေက၊ သမေတာေအာကမ၊ ကြယေပာကၿပဟ၊ စာပရြးလက၊ ၿမ႕ပဂမာ၊ တမနဆက၍၊ လရကႏစတာ၊ အခနၾကာေသာ၊ ပကၡဒနမာ၊ ရကခနေညာငးလ႔၊ ေျပာငးလတကလင၊ ဒရာဇာ၊ နနးတကခါ၀ယ၊ မဟာမန၊ တနးခးေတာျဖင၊ လႊမးေကာလတေက၊ ျမတေဗာဓက၊ မညဟေကာဟး၊ ခါတဖနတြင၊ မငးနန၀ကေက၊ ၀ကသတးက၊ ရခးပနထြာ၊ ပငေဆာငလာ၍၊ ဤရြာ၌၀ယ၊ ရႊပနးၿမငေက၊ ယာဥရထားက၊ ရပနားေပ၍၊ ပနးေျဖေညာငးညာ၊ တန႔နားပါ၍၊ ထခါကစ၊ သာေမာစညေက၊ ဤေဒသက၊ ေညာငေခာငးတြငေရ။ (၈)

“ဆမးေျပာငေျပာင၊ ၫထြနးေထာင၍၊ အေရာငထနလက၊ လငးအာ႐တြင၊ သစကးေက၊ ဖး၀တတကလ႔၊ ႏႈတႃမြကချမ၊ မားသေတေလ၊ ေ၀ေနယက အမအည၊ ရၾကစဟ၊ ပး၀တၿပး၊ ေခါငးေလာငးသျဖင၊ ဆညဟးလ႔” “အမအည၊ ရၾကစဟ၊ ပး၀တၿပး” (ည) (စ) (၀) က ကာရယထားသညကတြရပါသည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပလင “အမအေည၊ ရၾကေစဟ၊ ေပးေ၀တၿပး” ဟ ရပါသည။ (အမအေည၊ အေညအမ) ဟ ျမနမာတြငလညးမဟပါ။ (အညအမ) ရာဟပါသည။ (ပး၀သည။ ၀ျခမးသည၊ ၀မသည၊ ၀ငသည) စသညေ၀ါဟာရမားမာ ရခငစာျဖစပါသည။ (ေ၀ငသည၊ ေပးေ၀သည) ဆသညမာ ျမနမာစာျဖစပါသည။ (ည၊ စ၊ ၀) ကာရကေထာက၍ ဆေတာငးအမ၀ရာတြငလညး (ကမၼာပါစ၊ ခမးသာပါစ၊ လပတငးေအာင ႀကတငးေျမာကပါစ) ဟ စကာရျဖင ရြးသားရမညျဖစေၾကာငး သသာထငရားသည။ (ပႏပထတေ၀သည) ဟေသာစကားတြငလညး (၀ျခမးသည။ ၀မသည) (ျဖန႔ခသည) ဟအဓပၸါယသကေရာကသျဖင (ထတ၀သည) ရာ အမနျဖစသည။ (ထတေ၀သည) ဟသညမာ ျမနမာစကား၊ ျမနမာစာျဖစသည။ (ထတေ၀သည) ဟ ရြးသားလက ျမနမာစာက ရခငစာဟ အသငမခသငေပ။ ကးကားခကအျပညအစ -------------------------------- (၈) ေညာငေခာငးမေယရပရြာ၊ ထနရာက၊ တခါေမာေထာက၊ ျပနကးရာလင၊ တငးတာဟေက၊ အရေျမာကတြင၊ ဘနးေတာကေပၚထင၊ မနသင၏၊ စရႊငေပာမး၊ ကနးထပေပၚမာ၊ သမေတာႀကးက၊ ထနညးတငတယ၊ ၾကညႏးဖြယႏင၊ ျမငမညမလြ၊ တေျပာငေျပာငႏင၊ သမေဆာငထမာ၊ အၿမမနစြာ၊ စဥအလာျဖင၊ အခါမ၊ စတရေက၊ ၀ငးရပလ႔၊ မာသတနးခး၊ ႏစေဟာငးလြန၍၊ သႀကၤနကးေသာ၊ ေပာျမးသာရႊင၊ မားလသင႐႕၊ ျဖစင၀တစား၊ ပနးန႔သာေလ၊ ၾကကသာမားေက၊ ကကားတငးခြန၊ လကေဆာငမြနႏင၊ လာျပနတၿပး၊ ျမတဘနးေမာ၏၊ သမေတာႀကးမာ၊ ဆမးေျပာငေျပာင၊ ၫထြနးေထာင၍၊ အေရာငထနလက၊ လငးအာ႐တြင၊ သစကးေက၊ ဖး၀တတကလ႔၊ ႏႈတႃမြကချမ၊ မားသေတေလ၊ ေ၀ေနယက အမအည၊ ရၾကစဟ၊ ပး၀တၿပး၊ ေခါငးေလာငးသျဖင၊ ဆညဟးလ႔၊ ေကာငးခးႏေမာ၊ သာဓေခၚ၍၊ ပေဇာၿပးလင၊ ပတ၀နးကငမ၊ ေပာရႊငမဆး၊ စညပငသာေက၊ ရြာအားလးက၊ ရႊငၿပးၾကညလင၊ အလသင႐႕၊ စရငျပစ၊ ပားရညသြနေက၊ သႀကၤနမ႔က၊ ရဥးအလင၊ မနသငအား၊ ဆြမးတငၿပးလတ၊ မားသဃာက၊ သဒၶါလႊမးေက၊ မန႔ဆြမးကပလ႔၊ ေနာကထပတသြယ၊ ဥပသသယႏင၊ ႀကးငယမဟ၊ ေရာကလာသက၊ ပးလတေျမာက၊ မြနးတညနေက၊ ဆြမးခနေရာကလင၊ ၀မးေျမာကသာရႊင၊ မနသင၌၊ ဆြမးတငၿပးခါ၊ ျမတသဃာအား၊ ရြယကာလဒါနး၊ သဒၶါျဖ၍၊ ကပလၾကေက၊ မြနးတညဆြမးက၊ ရဟနးဘနးဟ၊ လြနစငၾကယေက၊ ေထရမန႐႕၊ ပဋကလ၊ အဟာရဟ၊ ပစၥ၀ကၡဏာ၊ အခါခါပင၊ တငကာလညး႐ႈ၊ ဆြမးေဘာဇဥက၊ မတညျဖင၊ ဓာတစေလးျဖာ၊ မ႐သာျဖင၊ ခနကာခငေထာက၊ ၀နညးလမးေက၊ ကမးအထးႏင၊ သးၿပးေနာကတြင၊ စားေသာကဖြယရာ၊ ဆြမးရသာက၊ သစျဖာသလ၊ ဆာကတညသေက၊ ဟသမက၊ ေကၽြးၾကၿပးလင၊ သမေတာျပငမာ၊ လသငစ႐း၊ ေထရမဟာေလ၊ ဆရာဘနးထ၊ လကဥးဆယစ၊ ထပထက႐၍၊ ရႊဘအမတ၊ ျပညနဗၺာနသ႔၊ လမးၫႊနျပေက၊ ဓမၼထးခၽြန၊ တရားမြနက၊ နာခၿပးမ၊ သႏၵရက၊ သကသႃမြကေက၊ ရစကခလ႔၊ ကစၥကနစင၊ ၿပးစလငေသာ၊ ေရာငလြငေတာကထြနး၊ ဖာလစၾကာမာ၊ ေဂါယာကြနးသ႔၊ ေစာငးယြနးခါမ၊ မြနးလြနမာ၊ စညလျငား၊ ရြာထထမ၊ လပမားႏင၊ ႏထြားပရြယ၊ ကညာေမ႐႕၊ တငတယေလာကပတ၊ မနတြငေက၊ အသငျမတက၊ ရသပၸါယရန၊ လာၾကဟနက၊ တဖနေမက၊ ေၾကာငးအရာက၊ ေပါငးကာေႏာေက၊ ေျပာလ႔ျပမည၊ နတဆငးေယာငေလ၊ ေမာငသကထားမာ၊ ေထာငနားတညေလး။

(၉) “မကစၿပးခ၊ ေမာငလပ႐႕၊ သခအးအး၊ အျခငးဆ၍၊ စညကတးလက၊ သႀကးသလတ၊ ဘေမာငးစ၍၊ ႃပြကမႈတေက၊ လကခပခတလ႔” “သခအးအး၊ အျခငးဆ၍၊ စညကတးလက” ဟ (အး) ႏင (တး) ၊ (စ) ႏင (ႃပြ) က ကာရယထားသညက တြရပါလမမည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပပါက “သခေအးေအး၊ အျခငးဆ၍၊ စညကေတးလက၊ သေႀကးသလတ၊ ဘေမာငးေစ၍၊ ေႃပြကမႈတေက၊ လကခပခတလ႔” ဟ ရပါသည။ ျမနမာတြငလညး (တးခတသည၊ တးမႈတသည) ဟရာဟပါသည။ (ေတးခတသည။ ေတးမႈတသည) ဟ မဟပါ။ ထ႔ေၾကာင (စညကေတးလက) ဟသညမာ ဟာသျဖစပါသည။ (သခအးအး၊ အျခငးဆ၍၊ စညကတးလက) ဟေသာ (အး) (တး) ကာရကေထာက၍ (အးခမးသည၊ ခမးအးသည) ဆမရာ ရခငစကား၊ ရခငစာျဖစပါသည။ (ေအးခမးသည၊ ခမးေအးသည) ဆသညမာ ျမနမာစကား ျမနမာစာျဖစပါသည။ (ဘေမာငးစ) ဆသညမာ ဘေမာငးမားက အစအညခထားသညသေဖာျဖစပါသည။ (ဘေမာငးေစ) ဆသညမာ အဓပၸါယမဟပါ။ ထ႔ေၾကာင (စ) ကာရကေထာက၍ (ႃပြ) ဟဆမသာလင ရခငေ၀ါဟာအမနျဖစေၾကာငးေကာကခကခႏငပါသည။ (ေႃပြ) ဆသညမာ ျမနမာစကားျမနမာစာျဖစပါသည။ (သႀကးသလတ) က (သေၾကးသလတ) ဟ ျမနမာမႈျပေသာအခါတြငလညး (သသတ၊ ေၾကးးသတ) ဟ အဓပၸါယသကေရာကလားပါသျဖင ဤကာရမားက ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားဟေခၚဆရျခငးျဖစပါသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------------ (၉) ေထာငနားတညေက၊ ကြလယ႐႕က၊ ကနးထပေပၚမာ၊ သမေတာလသ႔၊ အားရစတရႊင၊ လားဖ႔ပငေက၊ ဆငယင၀တစား၊ ဆယႏစေတာငေလ၊ ေတာကေျပာငရႊနးေက၊ ပနးဒြယားက၊ ဆနးျပားေအာငပင၊ ခါး၌ဆင၍၊ ၫလြငေရာငဟပ၊ ျမႀကးႏြယဟ၊ အမညထးေက၊ ပးခါးပတႏင၊ စညးလတၿပးေထြ၊ လဆနးၾကယေက၊ ခါးကယလကကပ၊ ပးအကႌမာ၊ ေဘာစကပလ႔၊ ဆင၀တၿပးခါ၊ ဆေကသာက၊ ညညာစ႐း၊ ရစပတေႏာင၍၊ ပေမာငေဂါငးမာ၊ တေစာငးထးလ႔၊ ပြတလးေဖာကာ၊ ပးအခာေက၊ အ၀ါေဂါငးေပါငး၊ လပေမာင႐႕၊ လေယာငေပါငးလ႔၊ ႏြ႕ေႏာငးတငတယ၊ ႐ပပငးျပငက၊ ျမငမညးေအာင၊ ဆငၿပးေကလင၊ တေသြထ႔ေနာက၊ လၿပးခေက၊ ပဆေဒါက႐႕၊ ၀မးေျမာက၀မးသာ၊ သ႕ထကငါလင၊ လပါစျငား၊ ႀကးမနျပငက၊ ရတြငထားလ႔၊ ျမသားအဟန၊ ေဂါငးေကဆက၊ ဆကသမး႐း၊ ၿဖးၿပးျပနေသာ၊ ေကာငးမြနထးေက၊ နားကးရတနာ၊ ဆငတနးဆာႏင၊ ယဥစြာႏြ႕ေႏာငး၊ ကညာေမ၏၊ လကဆယေခာငးမာ၊ ႏစေခာငးကလႊတ၊ သစေခာငးတြင၌၊ ဆငကာ၀တေက၊ လကစြပမားစြာ၊ ေမဟတာေက၊ ဘယညာႏစရပ၊ ရႊသဂႌက၊ ထနထနေတာကေအာင၊ လကေကာက၀တလ႔၊ ေခာမြတတငတယ၊ မယလငတြင၌၊ ျမငမညးေက၊ ပတးသြယေလး၊ ရငကယခါးတြန႔၊ ပမာေဆာငေက၊ စြနေတာငျဖန႔ေယာင၊ ပးၫြန႔အကႌ၊ မယသၫႇာလင၊ လြနစြာဆနးေက၊ နနးလး၀ႏင၊ ထမပးသား၊ စမးၫေရာငႏင၊ ေတာကေျပာငျငားေက၊ ခနားႏစဆင၊ နအ၀ါျဖင၊ စကာတြေက၊ မကညးပြငက၊ လတငညစြာ၊ ၿမကမ႓ာႏင၊ ပြတခါလညး၀တ၊ ၿမတတထြာႏင၊ ရစခါပးေက၊ ခါးႀကးပတလ႔၊ ဆနးလတတဖ၊ လႊမးထပၿခေက၊ ေရာငစၿပးျပက၊ အမးမနေက၊ ပးတပါကႏင၊ တငတငတယတယ၊ ခငကညာ႐႕၊ ဆငကာ၀တ၍၊ ၿပးလတေခေသာ၊ သကရြယႀကးျငား၊

အဖးအႏင၊ ဒါအမားလညး၊ ၀တစားျဖစင၊ ကယ႐တင၍၊ ယငငကကား၊ မေလးပြားေက၊ ဘရားလကေဆာင၊ ပနးမားေျမာငက၊ ကငေဆာငၿပးျငား၊ မနသငက၊ ဖးျမငရေအာင၊ ရကလားလ႔၊ ဖးဖြားေနာကမာ၊ ပကညာ႐႕၊ယဥစြာႏြ႕ပါး၊ န႔သာရညက၊ ေငြဖလားႏင၊ ထညထားၿပးလင၊ လြန႐ေသေက၊ ပေမေပါငးမာ၊ ေဂါငးထကတငလ႔၊ ေနာကတြငတခ႕၊ ၫြန႔၀၀ႏင၊ သၿပထး၍၊ ရအးကယစ၊ ရြကထမးခလက၊ အညတရာ၊ ထေနာကတြငလင၊ ဆငယငသေက၊ မကစၿပးခ၊ ေမာငလပ႐႕၊ သခအးအး၊ အျခငးဆ၍၊ စညကတးလက၊ သႀကးသလတ၊ ဘေမာငးစ၍၊ ႃပြကမႈတေက၊ လကခပခတလ႔၊ ထကရပနဘ၊ မးတမစြနသ႔၊ အသဟးကာ၊ ေၾကာငးဇခၤါက၊ ညညာတကြ၊ မနသင၏၊ ရငျပငစသ႔၊ လမးၾကၿပးေသာ၊ ထသမေတာက ၊ ေကာေရာေလးျမတ၊ ႐ေသစြာျဖင၊ သးခါပတလ႔၊ ရရပျပပၸါ၊ ဥပစာက၊ အသာလမးလက၊ မနသငေလ၊ စရႊငျမနးေက၊ ကနးတနးထကသ႔၊ တကၾကၿပးခါ၊ လကဆယျဖာက၊ ထပမာတငမး၊ သးခါႀကမေက၊ ဥးႏမကးလ႔၊ ရခးၿပးလင၊ ေရာငေျခာကသြယႏင၊ တငတယဘေက၊ မနသငက၊ ၾကညလငစေၾကာငး၊ သာဓသေက၊ ညေသာငးေသာငးျဖင၊ မႊးေကာငးနသာ၊ ရႀကငစြာျဖင၊ သြနးခါေလာငးေထြ၊ ခါသႀကၤနမာ၊ ထနညလတေအာင၊ ရသပၸါယေရ။ (၁၀) “သာဂ၀ငေက၊ ဘရငဆကက၊ တြကစစရြထား၊ မားသြယသြယႏင၊ ငါးဆယငါးလင၊ စစားေပာမ၊ ႏစလလက၊ တြကရြေသာခါ၊ ဆဧကာႏင၊ အ႒ာဧက” ဤအပဒတြင “စစားေပာမ၊ ႏစလလက၊ တြကရြေသာခါ” ဟ (မ) (လ) (ရြ) က ကာရယထားသညက တြျမငရပါလမမည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပမညဆပါက “စစားေပာေမ၊ ႏစေလေလက၊ တြကေရြေသာခါ” ဟ ရပါသည။ (တြကေရြ) ကလက၍ (ေပာေမ၊ ႏစေလေလ) ျဖစလားပါသျဖင လး၀အဓပၸါယကငးလြတလားပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမားကေထာက၍ (ရြတြကသည) ရာ ရခငစကားအမနျဖစေၾကာငးေကာကခကခႏငပါသည။ (ေရြတြကသည) ဆသညမာ ျမနမာစကားျမနမာစာျဖစပါသည။ ”ဆကႏြယမပက၊ ထးနနးထင၍၊ စးပငၿပးေက၊ သားၿမးဆကလ႔” ဤအပဒတြငလညး “စးပငၿပးေက၊ သားၿမးဆကလ႔” ဟ (ၿပး) ႏင (ၿမး) က ကာရယထားသညကတြရပါသည။ ထ႔ေၾကာင (ၿမးျမစတတြတ၊ သားစငၿမးဆက) စသညျဖင (ၿမး) သညရာ ရခငစကားအမနျဖစပါသည။ ၄ငးကာရက ျမနမာမႈျပလင “စးပငေျပးေက၊ သားေျမးဆကလ႔” ဟ၍ ရပါသည။ (ေျပး) သညဆပါက ထးနနးစးပငသညဟ အဓပၸါယမရဘ (ထးနနးထကက ထြကၿပးသည) ဟ ေျပာငးျပနအဓပၸါယသကေရာကပါသည။ ထ႔ေၾကာင Grandson က (ၿမး) ဟ သးမ ရခငစာျဖစပါသည။ (ေျမး) ဟ သးၿပး ရခငစာဟအသငခသညမာ ရကေကာငးထမနးျဖစပါသည။ အာရယမား စဥးစားသငခနတနၿပးျဖစသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------------- (၁၀) ဤသ႔မေယျဖာျဖာ၊ ၿမ႕ဓညာက၊ ရကာပတ႐း၊ လြနသာယာေက၊ ရြာအားလးက၊ သမးကးၿပးခါ၊ ေမေျပာဆေက၊ ထစကားက၊ မတသားပါဟ၊ သသာချမ၊ သနးေကာေ၀မာ၊ ဆေပကလင၊ လပ၀ငးေျပာင၊ ပနးျဖေအာငမာ၊ ေဇာငလညးတခါ၊ ပပနးတနေက၊ လစသးက၊ မးလတရာကား၊ မဟာမန၊ ႐ပပြားသငက၊ ယခငရက၊ သြနးဘျခငးရာ၊ သမငးလာက၊ ေသခာကန၊ လေမေခါငမာ၊ ႐ပပြားသငက၊ အယငက႔က၊ ေျပာလ႔ျပပါ၊ ဆေသာခါတြင၊ ရယကာၿပးၿပး၊

သနးေကာေ၀ေလ၊ စပါယကးမာ၊ နနးသးပစာ၊ သမငးလာႏင၊ ႏႈငးကာတသြယ၊ ေမာငလပက၊ သခေႏာလ႔၊ ေျပာလတေတကား၊ ရ၀ယကာလ၊ ျပညရခငမာ၊ ၿမ႕ဓညတြင၊ သကကသာဂ၊ မဟာဆြေက၊ ဇာနဘနးတ၊ ျမတရာဇာေလ၊ မာရယလင၊ ျပစတညေထာင၊ နနးထးျဖႏင၊ ခြနယမးလ႔၊ စးၿပးေနာငတြင၊ မားေျမာငနနးတက၊ သာဂ၀ငေက၊ ဘရငဆကက၊ တြကစစရြထား၊ မားသြယသြယႏင၊ ငါးဆယငါးလင၊ စစားေပာမ၊ ႏစလလက၊ တြကရြေသာခါ၊ ဆဧကာႏင၊ အ႒ာဧက၊ မးျခားႏင၍၊ စးပငသေက၊ ရာဇဘရင၊ ေျခာကဆကတြင၀ယ၊ စရႊငႏစႏစ၊ ဓညမညေက၊ ျပညအသကက၊ ေပါငးတကလကေသာ၊ တြကစစမားေျမာင၊ ႏစတေထာငႏင၊ ထေနာငသစရာ၊ တဆယမာတြင၊ ေကာကာသစႏစ၊ သကရာဇက၊ တြကစစျပနရာ၊ တဧကာႏင၊ အ႒ာသတ၊ ထခါ၀ယေလ၊ ျပညဓညလင၊ ျဖစကပကျပန၊ ေလာကဓက၊ မလြနႏငၿပး၊ နနးထးျဖက၊ ပငသကငးေက၊ ယြငးပကစးလ႔၊ တသးေနာကမာ၊ ကရာဇာဟ၊ သညာနာမ၊ သတငးေကာ၍၊ ဘြ႕ေတာရေက၊ မငးလဘနးႄကြယ၊ တငးရကၡာမာ၊ ဓညာၿမ႕က၊ ထပလ႔တညလက၊ ဆကႏြယမပက၊ ထးနနးထင၍၊ စးပငၿပးေက၊ သားၿမးဆကလ႔၊ နနးတကတၿမ၊ ၿမ႕ဓညာမာ၊ စဥကာျဖစေက၊ ႏစဆယေလးတြင၊ ထးကေတဇ၊ ႏႈးမတနေအာင၊ ဘနးကပေက၊ ရာလမာယ၊ ဘြ႕မညေတာျဖင၊ တြငေခၚကးေက၊ ႏႈငးတမရ၊ ျပငးအာဏာႏင၊ မငးရာဇလင၊ ဏ၀စႏၵ၊ ခနးႀကလေက၊ ေကာဇာႏစက၊ ဖကပစၿခ၍၊ တလအသစ၊ စနးသခ ၤာျဖင၊ တညကာခငးေက၊ အႄကြငးႏစက၊ တြကစစမတရာ၊ ထသခ ၤာက၊ စဥကာသးလက၊ ဓညမညေက၊ ရႊျပညတြငးမာ၊ မငးေလးဆကလင၊ နနးတကစဘ၊ အဆးစြနမာ၊ ဘနးကဟေက၊ သရရာဇာ၊ ဘြ႔မညေတာျဖင၊ တြငေခၚလတေက၊ မငးျမတစြာမာ၊ ေတာငညာနနးစ၊ ကမၼာရဟ၊ အလြနေကာၾကား၊ လတငတယ၍၊ အသေရဟေက၊ မဖရားတြင၊ တကပြားေကာဇာ၊ ေဒြးသတာႏင၊ မႈ၀ါရျမ၊ ဆးႏငးယေက၊ ျပာသလ၏၊ ျပညထရကတြင၊ အာကာျပငမာ၊ န၀ငလခါ၊ လစႏၵာလင၊ ေပၚကာထြကစ၊ လႏငနက၊ ႏစလပလ႔၊ ျမငရခနမာ၊ သားပတာက၊ ေတာငညာနနးမ၊ မြးသန႔စင၍၊ ဖြားျမငရေသာ၊ နလႏစဆ၊ ေပါငးဖကထ၍၊ ေကာကယၿပးခါ၊ နနးေလာငးလာက၊ စႏၵသရယ၊ ေသာငးလးေကာေအာင၊ ဘြ႕ေတာသ၍၊ ထမးယမားစြာ၊ ႏြယမဟာအား၊ ဘယညာရပတ၊ စျမနးေပာေက၊ နနးေတာတြငးမာ၊ ႀကးျပငးလတလ႔၊ မးျမတသာဂ၊ ပါရမႏင၊ ဇာနေယာက ၤား၊ သကအရြယလင၊ ႏစဆယငါးတြင၊ ဖဖြားပတာ၊ မငးရာဇာက၊ ျပညရြာနနးရပ၊ အလးစက၊ အကနအပေသာ၊ မးနတတမ၊ ႐ပပငးျပငႏင၊ အသြငလေက၊ စႏၵမာလာ၊ ေဒ၀ခာက၊ ေတာငညာႏငးအပ၊ ၾကငနးလယေက၊ ရေ၀ျမတမာ၊ လကထပၿပးခါ၊ ဖရပရာက၊ ယကာသမးျမနး၊ နနးဘေဆာငမာ၊ ေအာငအတတႏင၊ ဘသကသြနးလ႔၊ ရႊနနးစကတည၊ တငးၿမ႕ျပညက၊ ျပနလညမြနးမ၊ ကးေလးတနႏင၊ ကာရတတငး၊ ၿမဓညာက၊ ပတခါ၀ငးလက၊ ရဆငးတနးခါး၊ ေလးမကႏာတြင၊ ခငစြာျပေက၊ ေလးခထားလ႔၊ ေလးပါးမးႏြယ၊ ရပေလးသြယႏင၊ လမးငယလမးႀကး၊ ျပညၿဖး၀နေက၊ ရကနႀကးႏင၊ ၿမ႕ႀကးကယ၀နး၊ ျပဒ႐ေက၊ ဘရႊနနးပါ၊ အဆနးတၾကည၊ ျပစတညေသာ၊ ထသညကစ၊ တတယေက၊ ဓည၀တ၊ တြငမညခ၍၊ ေရာကလေကာဇာ၊ သတန၀ါတြင၊ ရာဇာဘနးႄကြယ၊ အသစဖန၍၊ ရႊဌာနနနးမာ၊ စျမနးေရေလး။ (၁၁) “ျမတစြာဘနးဟ၊ တနးခးဖနေက၊ ယာဥပထကက၊ ဆငးသကဘ၍၊ အရမကႏာ” ဤအပဒတြင (ဟ) (ဘ) (ရ) က ကာရယထားသညက တြရပါလမမည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပမညဆပါက “ျမတစြာဘနးေဟ၊ တနးခးဖနေက၊ ယာဥပထကက၊ ဆငးသကေဘ၍၊ အေရ႕မကႏာ“ ဟ ရပါသည။ (ျမတစြာဘနးေဟ) (ဆငးသကေဘ၍) ဟေသာေ၀ါဟာရမားမာ လး၀အဓပၸါယကငးမေသာ ေ၀ါဟာရမားျဖစသျဖင ျမနမာမႈျပ၍မရႏငေပ။ ကးကားခကအျပညအစ -------------------------------- (၁၁) စျမနးမေယေကာငးစြာ၊ ၿမ႕ဓညာမာ၊ ရညၾကာႏစေရာက၊ တြကစစေပေသာ၊ ႏစဆယေျခာကသ႔၊ ကေရာကေသာခါ၊

ႏစေကာဇာက၊ ရြကာတြကစစ၊ ကနးသခၤာမာ၊ မနမလြေက၊ တေနာအစတြင၊ ေရာငျမစ၀ငးထန၊ အသရနေက၊ ပဟနျပငးျပ၊ ျမခးခေက၊ ကဆလ၌၊ အ႒ဒ၀ါ၊ နဗဒၶါတြင၊ ျမတစြာသးလ႔၊ ဂဏေပါငးလႈငေက၊ သဗၺညလင၊ ေပါငးစမားစြာ၊ ေထရငါးရာႏင၊ အာကာခရး၊ တနးခးဖနေက၊ ယာဥပစးလ႔၊ တငးႀကးပရ၊ ျပဒဘျဖင၊ ဂဏမခ႕ေက၊ ၿမ႕ဓညသ႔၊ ျမနးႄကြခလာ၊ ေရာကတပါေက၊ ေသလာဂရ၊ မညဟတဆပ၊ မႈငးၫေမာငေက၊ ေကာကေတာငထပမာ၊ ဣဒၶပါဒါ၊ ရဟႏာႏင၊ ျမတစြာဘနးဟ၊ တနးခးဖနေက၊ ယာဥပထကက၊ ဆငးသကဘ၍၊ အရမကႏာ၊ ၿမ႕ဓညာသ႔၊ လညကာျပလတ၊ ေရာငေျခာကဆငက၊ ၿပငမႏႈးေအာင၊ ကြန႔ျမးလႊတေသာ၊ တငးရပျပညခြင၊ မားလသငႏင၊ ဘရငဘနးႄကြယ၊ ျမတေရာငျခညက၊ ျမငသညကာလ၊ ယခတ၌၊ ျဖစပမားမာ၊ ထးျခားလဟ၊ ရာဇဘရင၊ မတစလငက၊ ေခၚငငႏးေႏာ၊ ညလာခြငမာ၊ တငပငေျပာေသာ၊ သေဘာမနစြာ၊ ေၾကာငးျခငးရာက၊ မဟာ၀မလ၊ မငးဘရငက ၊ ဥးတငသလ႔၊ ေလာကထားသညမာ၊ ဇမၺခာေက၊ ဒပါကၽြနးလး၊ ေရာငေျခာကဆင႐႕၊ ၿပငမႏႈးဘ၊ ကြန႔ျမးၿပးေက၊ နလေရာငထက၊ ေတာကေျပာင၀ငးေက၊ လငးလကေတဇ၊ အဖြယေကာငးစြာ၊ ေရာငေျခာကျဖာမာ၊ မနစြာမခ၊ မာရဇနေလ၊ မနႏၵလင၊ ေမာရဂ၀ါ၊ ပဗၺတာေက၊ ေသလာဂရ၊ ေတာငထပဗြမာ၊ ေရာကနျခငးက၊ သငမငးသေယာင၊ လႊတသညေရာငျခည၊ မနစငစစလင၊ ျဖစလမမညဟ၊ ေလာကသညစကား၊ မငးဘရငေလ၊ နားတြငၾကားက၊ စတထားၾကညလင၊ ျမးေပာရႊငေက၊ ဖးခငအားႀကး၊ လငးေရာငေပၚ၍၊ စညေတာတးေသာ၊ မးႀကးမတရာ၊ စစေသနာျဖင၊ ၀ငးကာရပတ၊ ျမတဗဒၶါေလ၊ ဟရာရပက၊ ဥးၫြတၿပးခါ၊ ႐ေသစြာျဖင၊ ယာဥသာမစး၊ သဒၶါပေက၊ ထမငးႀကးမာ၊ ရႊထးမပါ၊ ၿခကငသာျဖင၊ လြနစြာၾကမးတမး၊ ဆးေျငႇာငပ၍၊ ရကျခထးေက၊ ခရးလမးက၊ ျဖတသနးေကာကာ၊ လားၿပးခါ၀ယ၊ ေသလာဂရ၊ စမးၫေမာငေက၊ ေကာကေတာငထကက၊ လမးတကၿပးေသာ၊ ေစာထးဗဒၶါ၊ ရႊမကႏာက၊ သဒၶါၾကညႏး၊ ႀကမမားေျမာငလင၊ ၀ေယာငဖးလ႔၊ လကဥးခေထြ၊ ခါသးႀကမေလ၊ ဥးႏမကးေက၊ ရခးေရေလး။ (၁၂) ရခးမေယလလ၊ လကဥးခေက၊ စည႐ၫြတ၊ ရေတာျပငမာ၊ ခ၀ငဖးေက၊ မငးမးမတက၊ ေယာကပတသငေလာ၊ တရားေတာျဖင၊ ထတေဖာေဟာျငား၊ ၾကားနာသေလ၊ လအမားမာ၊ သးပါးသရဏာ၊ ပဥၥဂၤါဟ၊ ငါးျဖာသလ၊ ၿမအမနလင၊ တညျပနၾကေသာ၊ စႏၵသရယာ၊ မငးရာဇာသည၊ ဘဂ၀ါဗဒၶ၊ န၀ဂဏႏင၊ ျပညစလတေက၊ ျမတလ႔ဘႏင၊ သဃာမားစြာ၊ ေထရငါးရာက၊ ဓညာေအာငခနး၊ ရႊအေရာငျဖင၊ ေတာကေျပာငလပေက၊ ျပဒနနးသ႔၊ ႄကြျမနးၿပးခါ၊ ဆြမးရသာက၊ သးၾကပါရန၊ လကဥးခ၍၊ ၀စေညာငးေက၊ ေလာကေတာငးပနက၊ ျပနလနမေျပာ၊ ေလာကျခငးဟနက၊ လကခၿပးေက၊ တဏေဘာျဖင၊ သငေစာျမတစြာ၊ နေသာခါတြင၊ ရာဇာမငးလ၊ စတၾကညလငေက၊ ရႊငအားရလ႔၊ မားစြာဗလပါ၊ ၿခရကာျဖင၊ ျပနလာတေျမာက၊ ရႊနနးယက၊ တဖနေရာကလင၊ ထေမာက၀ငျပန၊ နနးတြငး၀နႏင၊ အလြနထးဆနး၊ ႏ႔ဂဏာေလ၊ ရသာဆြမးက၊ လးပနးစမ၊ ျပတျပန၍၊ ဗမာနနနးတြငး၊ တသတာမာ၊ နရာခငးလ႔၊ ခ၀ငးဥ၊ ၿပးျပညစေသာ၊ ဆယစလကေျမႇာက၊ ဆြမးသးရနေက၊ ခနတနေရာကဟ၊ ပငေလာကေသာခါ၊ ေထရငါးရာႏင ျမတစြာဗဒၶ၊ ထက၀ဠာေက၊ အာကာသက၊ ပါဒဘညာဏ၊ တနးခးဖန၍၊ လငျမနႄကြျမနး၊ ၿမ႕ဓညာေလ၊ ရာဇာနနးသ႔၊ ထးဆနးဣေႁႏၵ၊ ၾကညၫဖြယျဖင၊ ေရာငျခည၀ငး၀ငး၊ ပနးစရေက၊ နနးၿခတြငးမာ၊ သကဆငးေသာခါ၊ မငးရာဇာလင၊ တရာသစကြက၊ ၿပးျပကေပေက၊ ပါေဒစကက၊ ဥးခတကကာ၊ ႀကဆလာ၍၊ မဟာကနက၊ ဆနးအေမာႏင၊ နနးေတာထကသ႔၊ ရႊစကျဖန႔ကာ၊ တကႄကြပါ၍၊ ေကာငးစြာခငးအပ၊ တငေလာကပတေက၊ နရာျမတ၌၊ လနတသရဖ၊ ထငေတာမေသာ၊ ၾကညျဖေလးျမတ၊ မငးဘနးေမာက၊ ဆြမးေတာကပလ႔၊ သငျမတေတာေယာင၊ ဆြမးမားေျမာငက၊ သးေဆာငၿပးမ၊ ရႊနနးသေလ၊ ဟသမအား၊ ဓမၼကထာ၊ ေဒသနာက၊ ေသခာေကာငးျမတ၊ ေမာဓနာျဖင၊ ေဟာကာခၽြတေသာ၊ သးရပသရဏာ၊ တညၾကပါ၍၊ ငါးျဖာသလ၊ နနးတြငးသေလ၊ ဟသမမာ၊ နစၥၿမေထြ၊ ခါမကနေက၊ လြနမယမးေအာင၊ ေစာငထနးေရေလး။ (၁၃) (ႏစေကာဇာလင၊ တရာႏစဆယ၊ သးခကယတြင၊ ေရာငျခည၀ငးပ၊ ပျပငးတေက၊ ကဆလ၏၊ ျပညထရကမာ၊ နဗဒၶါတြင၊ စကာသြနးဘ၊ ဆတပကၡာသ႔၊ လြနလာျပေက၊ ဂ႐နတြင၊ ထနညး႐ပ၊ လပစစေရာငသ႔၊ ေျပာငေျပာငလငးေက၊ ဆငးဗဒၶက၊ ပဥၥေလာဟာ၊ ရတနာျဖင၊ သြနးကာလပေက၊ ေျခာကေရာငထင၍၊ ျမငမညးေအာင၊ သြနးၿပးေရေလး)

(စကာသြနးဘ၊ ဆတပကၡာသ႔၊ လြနလာျပေက၊ ဂ႐နတြင) (ဘ) ႏင (န) က ကာရယထားသညက တြရပါလမၼည။ ၎က ျမနမာမႈျပလင (စကာသြနးေဘ၊ ဆတပကၡာသ႔၊ လြနလာျပေက၊ ဂ႐ေန႔တြင) ဟ ရပါသည။ (စကာသြနးေဘ) ဟသညမာ အဓပၸါယကငးမေသာ စကားလးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရစစစစျဖစပါသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------- (၁၃) ေစာငထနးမေယၿမစြာ၊ ထအခါတြင၊ သဒၶါျပငးျပ၊ ပါရမႏင၊ ရာဇႏၵမာ၊ မားလသဃာ၊ ေထရငါးရာႏင၊ ျမတစြာဗဒၶ၊ ကနးအငါေလ၊ ၀ဟာရက၊ လငဆြမၾကာ၊ သစ၀ါးရာ၍၊ ေတာငသာပလ၊ ျမရပၿမငႏင၊ ကတညတြင၊ ႐းစညညာ၊ မားျပညသႏင၊ အားကေလာကလ႔၊ ေဆာကၿပးခါတြင၊ ကယစြာမ႑ပ၊ လြနတငတယေအာင၊ ျပေပလတ၍၊ ရပတသဃာ၊ ေစာဗဒၶါက၊ ပငကာလျငား၊ ေကာငး၀ဟာမာ၊ ေကာငးစြာထားလ႔၊ တရားဓမၼ၊ ရကမျခားေအာင၊ ၾကားနာရ၍၊ သး၀သရဏာဂ၊ ျပညၿဖးထ၍၊ ငါးစသလ၊ အ႒ဂျဖင၊ ကငညမလက၊ စႏၵသရယာ၊ မငးျမတစြာႏင၊ ျပညရြာတငးသား၊ ခနးသေလ၊ လအမားမာ၊ စတထားၾကညျဖ၊ ပးအလႏင၊ အယေျဖာငတနး၊ သာသနာမာ၊ ေရာင၀ါထြနးလ႔၊ ပြငလနးခါစ၊ ကငဆယျဖာႏင၊ မငးရာဇာလင၊ ဗဒၶစရာ၊ ေကာငး၀ဟာသ႔၊ လမးကာခႄကြ၊ မာရဇနေလ၊ မနႏၵက၊ ဥးခၿပးခါ၊ ေၾကာငးစလငက၊ ဘရငမငးမာ၊ ေလာကျခငးရာကား၊ သးျဖာေလာက၊ တမရေက၊ ညာဏထြတခာ၊ ေစာဗဒၶါလင၊ ျပညရြာတမည၊ သ႔ျဖစေပ၍၊ စေႏျမတစြာ၊ ဘဂ၀ါႏင၊ တစြာမျခား၊ ရတနာႏင၊ သြနးကာလပေက၊ ျမတ႐ပပြားက၊ သနားမတာ၊ ကးကြယရနေလ၊ မနယခလင၊ ခြငျပပါဟ၊ ရာဇာမငးေကာငး၊ ႏႈတ၀ါစာက၊ ႃမြကခါေတာငးေသာ၊ ကးေၾကာငးေထာကကာ၊ မငးရာဇာက၊ ျမတစြာသးလ႔၊ ရႊေကာငးေပၚမာ၊ ခြငေတာျပေသာ၊ ရဥးတငကာ၊ နနးဘသာသ႔၊ ျပနလာၿပးမ၊ မးမတ၀နေလ၊ ပနရခလ႔၊ သဟဥဂၢင၊ ညလာခြငမာ၊ တငပငၿပးေထြ၊ မတတနတနက၊ တာ၀နခြလ႔၊ လႊၿပးေခေသာ၊ ရႊေငြႀကးသ၊ တငမကနဘ၊ ငါးတနေလာဟာ၊ ရတနာေလ၊ သျပာခပရြ၊ ငါးမးစက၊ စပၿပးေက၊ တကေဋအား၊ ႀကညျဖဆြ၊ ငါးစးဆငမာ၊ တငၿပးမလင၊ သတရတနာ၊ ညးလလေက၊ ထးျဖျမတက၊ ေဆာငးလတပါ၍၊ ရာဇာဘနးတ၊ လြနၿမငဆငေက၊ ကတညသ႔၊ ႐းစညညာ၊ ေအာငေမာငးညလ႔၊ ေအာငသရႊနးေက၊ ခလမးခါျဖင၊ လြနစြာႀကးကယ၊ မ႑ပလယမာ၊ ေရာကသညကာလ၊ ငါးစးဆင၏၊ ဥဂၢငမလင၊ ခၾကၿပးျငား၊ ရတနာက၊ ပကာထားမ၊ ထငရားေကာလတ၊ ပသကာေလ၊ ဆရာျမတႏင၊ လနတမားစြာ၊ ကးစားရာေလ၊ မဟာမန၊ ႐ပပြားေတာေလ၊ ေသာငးေကာလတေက၊ ျမတေဗာဓက၊ သြနးသညအခါ၊ ႏစေကာဇာလင၊ တရာႏစဆယ၊ သးခကယတြင၊ ေရာငျခည၀ငးပ၊ ပျပငးတေက၊ ကဆလ၏၊ ျပညထရကမာ၊ နဗဒၶါတြင၊ စကာသြနးဘ၊ ဆတပကၡာသ႔၊ လြနလာျပေက၊ ဂ႐နတြင၊ ထနညး႐ပ၊ လပစစေရာငသ႔၊ ေျပာငေျပာငလငးေက၊ ဆငးဗဒၶက၊ ပဥၥေလာဟာ၊ ရတနာျဖင၊ သြနးကာလပေက၊ ေျခာကေရာငထင၍၊ ျမငမညးေအာင၊ သြနးၿပးေရေလး။ (၁၄) (ဥးထပ႐ေသ၊ ဂါရေ၀ျဖင၊ တာရညစတၫြတ) ဤအပဒတြင (ေသ) ႏင (ေ၀) (ရည) က ကာရယထားသျဖင (ရသ) ထက (ရေသ) သည အမနျဖစေၾကာငး ေကာကခကခႏငပါသည။ ရခငစာတြင (သေ၀ထး) ကာရဟသမက (-- ) ကာရေျပာငး၍ မရႏငပါ။ (မဟာမန၊ အမညတြငေက၊ သငေဗာဓက၊ နညမသြယ၊ သမေတာျပငမာ၊ ဥးတငၫြတေက၊ ဆညးကပေတေလး)

(န) (ဓ) (နည) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ၎က ျမနမာမႈျပလင (မဟာမေန႔၊ အမညတြငေက၊ သငေဗာေဓက၊ ေန႔ညမသြယ) ဟ ရပါသည။ (မဟာမေန႔၊ ေဗာေဓ) ဆသညမာ လး၀ ယတယတာမဟပါ။ ထေၾကာင ဤကာရမားမာ လး၀ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားျဖစပါသည။ (န) ဆသညမာ ရခငစာ၊ ရခငစကား၊ ရခငေ၀ါဟာရျဖစ၍ (ေန႔) ဆသညမာ ျမနမာစာ၊ ျမနမာစကား။ ျမနမာေ၀ါဟာရျဖစေၾကာငး ေကာငးစြာ သေဘာေပါကနားလညသငပါသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------- (၁၄) သြနးလ႔မေယၿပးခါ၊ ၿမ႕ဓညာက၊ ျမတစြာဗဒၶ၊ ေထရငါးရာႏင၊ ျပနကာႄကြေသာ၊ စႏၵသရယာ၊ မငးရာဇာမာ၊ ေရာင၀ါထြနးညး၊ လြနသပၸါယ၍၊ တငတယလတေက၊ ျမတမနက၊ ဥးထပ႐ေသ၊ ဂါရေ၀ျဖင၊ တာရညစတၫြတ၊ သတးႏြယမာ၊ ကးကြယလတလ႔၊ ထပထပလလ၊ ခနနာရေက၊ ရာသရႊေျပာငး၊ ႏစလတာေလ၊ လြနၾကာေညာငးေအာင၊ မငးေကာငးရာဇာ၊ ဆညးကပလာ၍၊ ေကာဇာသကရာဇ၊ တရာကယ၍၊ ေလးဆယသစသ႔၊ ေရာကလစေသာခါ၊ မစၧမာတြင၊ ျမတစြာဗဒၶ၊ ျပညနဗၺာနသ႔၊ ၀ငစၾကေသာ၊ ေလာကလ႔ေဘာင၊ ကးမားေယာငဟ၊ ငါးေထာငသာသနာ၊ ထားလတပါေက၊ ထခါကာလ၊ ၿမ႕ဓညာက၊ မငးရာဇလင၊ အ႒စတာ၊ အစသခ ၤာက၊ ၿဖကာခြငးထ၊ သာသနာႏင၊ ညစြာမေအာင၊ တစမစ၍၊ သကေကာဇာ၊ ျပတပါေက၊ စႏၵာသရယ၊ သဒၶါျဖေက၊ (လဒါနႏင)၊ ေရာကထေကာဇာ၊ တခမာတြင၊ ခႏၶာ႐ပနာမ၊ ပကခပျပနေသာ၊ တဖနနနးတက၊ မငးလလက၊ တြကရြေျမာကေက၊ တဆယေျခာကသ႔၊ မပကေရာကခါ၊ သရယာေက၊ ႏြယလာ၀သ၊ တနးခးေျပာင၍၊ ဘနးေရာငဟတႏင၊ စၾတဟ၊ နာမတြငျခငး၊ ၿမ႕ဓညာက၊ ရာဇာမငးလင၊ ခနးႄကြငးႀကလာ၊ ကနးသခၤာေက၊ န၀ါခဆ၊ ႏစေကာဇာက၊ ၿဖကာခလ႔၊ ထမစဥလက၊ ေနာကထပမ၍၊ စးစျခငးေက၊ မငးကးဆကထ၊ နနးတကၾကရာ၊ ေကာဇာႏစက၊ တြကစစပါေသာ၊ ႏစရာေကာလစ၊ စြနးကာကယ၍၊ ေလးဆယသစတညး၊ ေနာက၌တျဖာ၊ မတစရာေက၊ ဓညာကနက၊ ထးနနးဘျဖင၊ ဂဏမခ႕ေက၊ ၿမ႕အသကက၊ ရြတြကျပနရာ၊ သတသညာႏင၊ န၀ါေရာကေအာင၊ နနးဘေဆာငမာ၊ ဘနးေရာငေတာကပ၊ ရရာဇာ႐႕၊ ကငရာထးက၊ သးႏႈးၾကလက၊ စႏၵသရယာ၊ ျမတရာဇာ၏၊ ႏြယလာ၀သ၊ မးအႏြယႏင၊ စးသညမငးက၊ ယငးလငးျပေသာ၊ ပဥၥ၀သာ၊ ထရာဇာ႐႕၊ မဟာမန၊ အမညတြငေက၊ သငေဗာဓက၊ နညမသြယ၊ သမေတာျပငမာ၊ ဥးတငၫြတေက၊ ဆညးကပေတေလး။

(၁၅) (စစစပစပ၊ ေနာငအစဥေလ၊ ရခငသား႐႕၊ သထားကတေအာင၊ ေလးရပတငးခြင) (စပ) (ကတ) (ရပ) က ကာရယထားသညက တြရပါသည။ (စဥ) ႏင (ခင) က ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ရခငစာ၌ (စဥ) က (စင) ဟ အသထြကသညက သသာသည။ (ဤကဗာက၊ ျပညရြာၫြန႔ဖး၊ နနးဘေဆာငျဖင၊ ေျပာငေျပာငေတာကေက၊ ၿမ႕ေျမာကဥး၌၊ ေပာျမးစဖြယ၊ ေကာကရစေကဟ၊ အမညသာယာ၊ ရပမဟာတြင၊ ပညာျပည၀၊ ဟာသဥာဏႏင၊ ေမာငစလဟ၊ နာမသညာ၊ ငါဆရာလင၊ ကဗာစတနး၊ သာျခငးသက၊ ကာရဆနးႏင၊ ႏစခနးေျမာကစြာ၊ ကးၿပးပါ၍)

ဤအပဒကေထာက၍ ကဗာစာဆ၏မြးရပဇာတႏင အမညနာမက ေဖာတတႏငသည။ ကးကားခကအျပညအစ -------------------------- (၁၅) ဤေလေလေက၊ ဤေလေကာရႊနး၊ ဤသ႔စေက၊ ဤႏစခနးတြင၊ ျပၫႊနးေသခာ၊ နဂဏးရြာ၌၊ ဓညာရဌ၊ ရႊနနးယမာ၊ စးစၾကေက၊ ရာဇျဖာျဖာ၊ ေပါငးမားစြာႏင၊ မဟာမန၊ ေျခာကေရာငေပၚေက၊ ကယေတာျမတ၏၊ ထပၸတက၊ စစစပစပ၊ ေနာငအစဥေလ၊ ရခငသား႐႕၊ သထားကတေအာင၊ ေလးရပတငးခြင၊ ဂါမ၀ငႏင၊ ရာဇ၀ငခနး၊ ျမဒးေ၀၏၊ ရြးသညကမးက၊ မျငမးျပကာ၊ ဤကဗာက၊ ျပညရြာၫြန႔ဖး၊ နနးဘေဆာငျဖင၊ ေျပာငေျပာငေတာကေက၊ ၿမ႕ေျမာကဥး၌၊ ေပာျမးစဖြယ၊ ေကာကရစေကဟ၊ အမညသာယာ၊ ရပမဟာတြင၊ ပညာျပည၀၊ ဟာသဥာဏႏင၊ ေမာငစလဟ၊ နာမသညာ၊ ငါဆရာလင၊ ကဗာစတနး၊ သာျခငးသက၊ ကာရဆနးႏင၊ ႏစခနးေျမာကစြာ၊ ကးၿပးပါ၍၊ ဖတနာသမား၊ ဆးလပခႏင၊ ကြမးကစား၍၊ တန႔နားၾကေပ၊ ၿမ႕ေ၀သာ၏၊ ေၾကာငးရာထးက၊ (ေျပာအးမညေလး)။ (ေပာက) (၁၆) (ထြကလားခဘ၊ ဆနးစႀက၍၊ ကဆနကးေက၊ ဗဒၶးနတြင၊ သမသမေကာညာ) (ဘ) (န) (သမ) ကာရယထားသညက တြရပါလမၼည။ ဤကာရက ျမနမာမႈျပလင (ထြကလားခေဘ၊ ဆနးစႀက၍၊ ကဆနကးေက၊ ဗဒၶဟးေန႔တြင၊ ေသေသေကာညာ) ဟ ရပါသည။ (ထြကလားခေဘ) (ေသေသေကာညာ) ဆသညမာ လး၀အဓပၸါယကငးမေသာ ေ၀ါဟာရမားျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမားမာ လး၀ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငေ၀ါဟာရ၊မားျဖစပါသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------- (၁၆) တခနးမေယရပခ၊ ေနာကထပမ၍၊ ကာရနဆနးႏင၊ တခနးဆမည၊ ေမပသကထား၊ ပနးစပယမာ၊ ေမာငစကားက၊ ေထာငနားတညပါ၊ ၿမ႕ဓညာက၊ ပငကာစးျငား၊ မငးဆကႏြယေလ၊ ႏစဆယငါးတြင၊ ေနာကဖားဆးစြန၊ အပစးစေက၊ ႏငငမက႐ႈ၊ မဟာႏြယေလ၊ မငးေကတမာ၊ သားဥးပတျမား၊ လက႐းေရာငျဖင၊ ေျပာငေျပာငထြနးေက၊ စႁႏၵားက၊ မငးဖားရာဇာ၊ တရခါ၀ယ၊ အဂၤါေလးရပ၊ စစေသနာျဖင၊ ရကာပတလ႔၊ မးမတစစြာ၊ ၿမ႕ဓညာက၊ ထြကခါသတသတ၊ ခရးတာက၊ သခၤာထတေသာ၊ ဂါ၀တႏစျပန၊ ရပမကႏာက၊ မနးကာေထာကေသာ၊ ေနာကေျမာကယတြင၊ ေရာကျပနကာလ၊ ကနးကမးၿမမာ၊ ဗလၿခ၀နးေက၊ စခနးခလ႔၊ ၿမ႕ျပအဂၤါ၊ လကၡဏာႏင၊ ညစြာတငတယ၊ ကးပတရ၍၊ တပၿခဆးေက၊ ၿမ႕ႀကးတညလ႔၊ ဂဏရညထးျမင၊ နနးေ၀ယျဖင၊ စမႏႈးေက၊ ကသးဆငဟ၊ နနးျမငသညာ၊ ထၿမ႕ရြာမာ၊ ရာဇာစႁႏၵား၊ မတေတာ၀နႏင၊ ျခရျငားလ႔၊ စစားေပာရာ၊ ထအခါတြင၊ ဗလပါဆငျမငး၊ မးတြငးခါ၀ယ၊ ယငနာေရာကေက၊ သေပာကျခငးေၾကာင၊ နနးတြငးဘသာ၊ ေဆာငသဟာတြင၊ ရာဇာမငးလ၊ မတမားစြာႏင၊ တငပငၾကေသာ၊ ေဗဒကၽြမးကင၊ ကမးစသင၍၊ ေျမာျမငႏမသ၊ တငးႏငငမာ၊ လြနေကာေဇာေက၊ ပေရာဟဟ၊ က၀မတ၀န၊ ေလာကတငဟနကား၊ အလြနေကာၾကား၊ မငးရာဇနေလ၊ စနသားမာ၊ ထြကလားခဘ၊ ဆနးစႀက၍၊ ကဆနကးေက၊ ဗဒၶးနတြင၊ သမသမေကာညာ၊ ေနာကမကႏာတြင၊ သဂၤါနနးျမင၊ ေဆာကစကသြယ၍၊ ၿမ႕ျပညေျပာငးေက၊ အေၾကာငးသင၍၊ နနးျမငတညရာ၊ ျပညေအာငခာတြင၊ နာနာဘာ၀၊ ဖတၿပတာ႐႕၊ ၀ငကာေရာကေက၊ ပေယာဂေၾကာင၊ မခအမန၊ လမားစြာ၏၊ ခႏၶာသကလင၊ ပကရျပနဟ၊ ထပစြနလကထား၊ ေလာကတငပက၊ မယျငား၍၊ ပယထားၿပးလင၊

ေနာကထပမ၍၊ မတ၀နမားက၊ ေျပာၾကားအငကား၊ ေျမာျမငဥာဏဟ၊ အျဖာျဖာက၊ လမၼာတတေက၊ မတက၀႐႕၊ သေဖာလကၡဏာ၊ ရငးအခာျဖင၊ ေရာဂါကငးေၾကာငး၊ တတၾကညပြန၍၊ လြနထငရားေက၊ သမားေကာငးႏင၊ ဆးေကာငးနညးနာ၊ အျဖာျဖာက၊ လငစြာခဏ၊ သဟျပနေသာ၊ ငါထေမာကမာ၊ ေလာကထားၾကဟ၊ ခသညအာဏာ၊ ထအခါတြင၊ သက၀ါႀကးေျမာက၊ ပညာရႊင၍၊ ေကာထငလတေက၊ မတတေယာကက၊ တငေလာကတကင၊ နနးႀကးသငေက၊ ဘရငဘနးေခါင၊ ႄကြငးမကနေအာင၊ ကၽြန႔စကားက၊ ရႊနားေထာငပါ၊ မားေျမာငလသား၊ ျဖစပြားပါေက၊ ေရာဂါမားေၾကာင၊ ပကျပားတပါ၊ ဤေၾကာငးရာကား၊ မစၧာစနးဖတ၊ နတၿပတာေလ၊ နာနာ႐ပ႐႕၊ ျပလပတၾက၊ ပေရာဂေလ၊ ေဒါသမဟတ၊ ကမးအၫႊနႏင၊ မနသ႐ပက၊ ေဖာထတလကသာ၊ ျပရပါမ၊ ရာဇာစျမနး၊ ၿမ႕တခက၊ ရၫ၀နးလ႔၊ ညစညမးရႊ႕ႏြ၊ အငးအငရေက၊ ပဇြနလပငါး၊ ေပာျမးအငေက၊ မကျခငမား၍၊ တြငျငားနာမ၊ မားလဗလ႐႕၊ ေခၚဆေျပာေက၊ ေနာပကဟ၊ ေဒသဤမာ၊ မးခနခါတြင၊ မရြာမသြန၊ မးေခါငျပနေသာ၊ ပလြနျပငးျပ၊ လမားစြာ႐႕၊ ေရာဂါရ၍၊ ၀ါတပတ၊ မညဟတြငၿပ၊ ဓာတႏစလမာ၊ ကလြနတထ၊ ငတတပါေက၊ အာကာသေၾကာင၊ ဥဏေတေဇာ၊ တြငးသ႑နမာ၊ လြနျပန႔ေျပာ၍၊ ပကေခာတလ၊ ပထ၀ေၾကာင၊ အမမရ၊ ၀ါေယာကန၍၊ ၀မးသြနျခငးမာ၊ ထနျပငးလ၏၊ ထကတဖန၊ ကးစကဟနမာ၊ ၫနပတျငား၊ ယစးကငေက၊ မစငအားက၊ ယငမားအကာ၊ စားေသာကပါ၍၊ ပကာတျခား၊ လမားစြာ၏၊ အစာမားမာ၊ နားလတတဘ၊ ထအစာက၊ ယကာပြားေက၊ စားေသာကမ၍၊ ျဖစသညေရာဂါ၊ ထအနာမာ၊ ျမနစြာကးစက၊ ဤပစသ႔၊ ျပနကာေျပာငးေက၊ ေထာငေသာငးဆက၏၊ တခကေနာကမာ၊ ဤေရာဂါ၏၊ ျဖစရာမလ၊ ေသာကသးနေက၊ ရကစဟ၊ ရကမန႔မာ၊ စကားလာေၾကာင၊ ခခါထငလငး၊ ဤျပညရြာမာ၊ ေရာဂါကငးေအာင၊ ရတြငးရကန၊ သန႔ယငးရနက၊ ေကာငးမြနျပျငား၊ ေနာငတလတြင၊ ေသာကရမားက၊ ႀကထားတျပန၊ ယငနားလာေက၊ အစာမားက၊ မစားရနတညး၊ တဖနသအပ၊ စြတစစႏင၊ ထအ၀တက၊ မကပေယာငခြာ၊ အမတခြငေလ၊ ျပငအတြငးပါ၊ သန႔ယငးရာဟ၊ ကမးလာစကား၊ ဤနညးလာက၊ ေဆာငကာထားလင၊ ႀကးထြားလစြာ၊ ဤေရာဂါလင၊ ကငးကြာလမမည၊ မငးဘရငက၊ ဥးတငေျမႇာကလ႔၊ ေလာကလတေပေသာ၊ ဘနးႄကြယမငးလ၊ မတေတာ၀န၏၊ တငဟနမားက၊ ရႊငအားရ၍၊ မားစြျပညသ၊ ခနးသ႐႕၊ ထပတထပမ၊ နညးယသင၍၊ အားအငထတေက၊ ျပလပၾကဟ၊ ခသညအာဏာ၊ ထအခါတြင၊ ျပညရြာအတြငး၊ ထနမက၊ စယထတေက၊ ျပလပျခငးေၾကာင၊ ၿမ႕တြငးျပညရြာ၊ ထယငနာမာ၊ ျမနစြာကငးေပာက၊ ျပညႀကးသငမာ၊ ရႊင၀မးေျမာကလ႔၊ တငေလာကနညးၫႊန၊ မတေတာ၀နက၊ ဆမြနခေထြ၊ သဟာပႏင၊ ေ၀ယနနးမာ၊ ခမႊမးေရေလး။ (၁၇) (ဌာေနသရ၊ ေသအခာျဖင၊ ေ၀သာလက၊ ေျပာငးရႊတညေထာင) (ရ) (လ) (ရႊ) က ကာရယထားသညက တြႏငပါသည။ ၎က ျမနမာမႈျပလင (ဌာေနသေရ၊ ေသအခာျဖင၊ ေ၀သာေလက၊ ေျပာငးေရႊ႕တညေထာင) ဟ ရပါသည။ (ဌာေနသေရ) (ေ၀သာေလ) ဆသညမာ လး၀အဓပၸါယမဟေသာ စကားလးမားျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမားမာ လး၀ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားျဖစပါသည။ (ဘနးေတာကပါရမ၊ မဟာဆြေက၊ သာဂမငးမး) ဤအပဒတြငလညး (မ) (ဆြ) (ဂ) က ကာရယထားပါသည။ ၎က ျမနမာမႈျပလင

(ဘနးေတာကပါရေမ၊ မဟာေဆြလင၊ သာေဂမငးမး၊) ဟ ရပါသည။ (ပါရေမ) (သာေက) ဆသညမာ ယတယတာမဟေသာ စကားလးမားျဖစပါသည။ ဤကာရကေဆာက၍ (ေဆြမး) ထက (ဆြမး) (မငးဆြမငးမး) သညရာ ရခငအမနျဖစေၾကာငး သသာသည။ (ထလစႁႏၵား၊ တြငျငားတျဖာ၊ အာနႏၵာဟ၊ သညာဘြ႕႔ရ၊ ထဘရငမာ၊ ၾကငမ၀ေက၊ အလႀကည၊ ႐ပနဟ၊ ေဒ၀ရတနာ၊ ဘြ႔သညာမာ၊ ကမၼာမဖရား၊ လေအာငခာက၊ ေတာငညာထားလ႔၊ စစားတလစ၊ မတသခ ၤာေလ၊ ေကာဇာႏစလင၊ တြကစစငါးရာ၊ ေရာကေသာခါတြင၊ သးျဖာပဋကတ၊ ျမတဇေနာေလ၊ ေဟာေဖာဘေက၊ ပရယာတက၊ ႀကးခပ၌မာ၊ ရြးထးကာျဖင၊ သဃာယန၊ ပဥၥနက၊ မငးမြနေစာထး၊ ၿမ႕ေ၀သာမာ၊ သဃာမားႏင၊ တငထားၿပးေသာ) (ထလစႁႏၵား၊ တြငျငားတျဖာ၊ အာနႏၵာဟ) ဤအပဒက ရခငသမငးပညာသငမား မေဖာထတႏငသမေသာ အာနႏၵစႃႏၵားဘရငအသလ အမးပစၧာက အေျဖေဖာထတလကဟသည။ ၄ငး ထလစႃႏၵား (ေခၚ) အာနႏၵစႃႏၵား ဘရငမာ ေ၀သာလ၌ သဃာယနာတငခသညက ေဖာျပထားသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------- (၁၇) ခမႊနးမေယၾသဘာ၊ ျပတပါေက၊ ရာဇာထြတထား၊ တေအကာမာ၊ ေတဇာလႊမးေက၊ စႏၵားလင၊ တညထားစလင၊ မားဗလတာ႐႕၊ ပကကာဆးေက၊ ကသးဆင၍၊ ထးဖြငမၾကာ၊ တႏစတာတြင၊ စြန႔ခြာၿပးလစ၊ သကရာဇလင၊ ႏစရာေလးဆယ၊ ကးခ၀ယတြင၊ ဌာေနသရ၊ ေသအခာျဖင၊ ေ၀သာလက၊ ေျပာငးရႊတညေထာင၊ မတမားေျမာငႏင၊ ရႊငမညးေအာင၊ စၿပးေနာငတြင၊ ျပညေဘာငတ႐း၊ ရႊျပညသေလ၊ လအမား႐႕၊ စးပြားတးေအာင၊ ပပးေကာငးစြာ၊ ဆယေျမာငးတာႏင၊ လယယာမားျပား၊ တးခ႕ျပနေက၊ စမထားလ႔၊ တပါးေနာကတြင၊ တငးျပညခြင၌၊ လသငအမား၊ သေရာဂါ႐႕၊ ကငးကြာျငားေအာင၊ ဆး၀ါးပညာ၊ သငအငါလင၊ တရြာတေယာက၊ မငးရာဇာေက၊ ဘ႑ာေထာကလ႔၊ တတေျမာကေအာငပင၊ ျမတဆရာႏင၊ ေ၀သာၿမ႕မာ၊ ေခၚလ႔သင၍၊ လသငသးသး၊ တငးၿမ႕ရြာမာ၊ ကမၼာရးက၊ အားပးကည၊ တတလမၼာေက၊ ဆရာမားႏင၊ ကစားစလ႔၊ တလထမ၊ ေရာငးအ၀ယက၊ တြငကယလေအာင၊ ေမာငးကရာဇ၊ ေဟာငးသစဟ၍၊ ညတျပျငား၊ ရႊျပညသ႐႕၊ သးတျငားေက၊ သြနးထားေသခာ၊ လြနၾကညလင၍၊ ေငြစငျပားေက၊ ဒဂၤါးမာလင၊ မဟာစႁႏၵား၊ ျမတဘနးမေက၊ ထမငးမား၏၊ မြးဖြားတျပန၊ စနနက၊ အမနခပႏပ၊ ႀကစျပနေက၊ ႏြားတဆပႏင၊ ေရာငဖတ၀ငးျဖာ၊ တဖကမာတြင၊ ရာဇာေဆာငးထက၊ နာရဏေလ၊ သငဂစစေက၊ မကဋပစ၊ ေနာကတဖနကား၊ ၾကာလြနရက၊ ၿမ႕ဓညာမာ၊ ေတဇာပေက၊ သရယရာဇာ၊ ဆကႏြယလာဟ၊ ေဖာကာၫႊနျပ၊ စအညေက၊ နႏငလက၊ ပသေကာငးမြန၊ မကဋေတာ၏၊ အေပၚထပမာ၊ ခပႏပျပန၍၊ ပစႏစရပ၊ ငါးမးဟ၍၊ သးယစြေက၊ မခြခတႏင၊ တခပသးရန၊ ႏစပစက၊ သြနးျပနမားျပား၊ ရခငျပညေလ၊ နယအႏ႔မာ၊ ျဖန႔လတျငားေသာ၊ ေဖာကကားေရာငး၀ယ၊ အသြယသြယမာ၊ တြငကယျပန႔ေျပာ၊ ျမစနဒေလ၊ ရတေၾကာမာ၊ သေဘၤာလယင၊ ေလာငးလြနးၾကင႐႕၊ ထြက၀ငေသာငးေသာငး၊ တျခားျပညက၊ ကနသညေပါငးလညး၊ ေရာငးရန၀ယရန၊ လာၾကျပနေသာ၊ ကန၀နတငခ၊ သြယအယေက၊ လြယကလေအာင၊ လပခငမာ၊ ေကာကမားစြာျဖင၊ စကာလပထား၊ ဆပကမးၿခမာ၊ ေကာကလကားက၊ စႁႏၵားမငးမြန၊ ျပလပျပန၍၊ ေငြခြနတးပြား၊ ေ၀သာလမာ၊ လြနစညကားလ႔၊ ဘရားျမတစြာ၊ သာသနာက၊ ပမာနလ၊ ထနထနျဖာေက၊ ေရာင၀ါပေအာင၊ မစေကာငးစြာ၊ ေဆာငရြကကာျဖင၊ ေ၀သာၾကငနး၊ ရႊနနးေဆာငမာ၊ ဘနးေရာငထြနးလ႔၊ စျမနးေပာရာ၊ နနးသကတာက၊ ရြကာတြကေသာ၊ ငါးဆယေကာ၍၊ စြနးေပၚခနစ၊ ပြားတကလာေက၊ ေကာဇာႏစက၊ တြကစစျပနေျမာက၊ ကနးသခၤာေလ၊ သးရာေျခာကတြင၊ ဘနးေတာကပါရမ၊ မဟာဆြေက၊ သာဂမငးမး၊ သကအရြယလင၊ သစဆယကးမာ၊ ပကၫႈးဇာတာ၊ ၿမ႕ေ၀သာက၊ စြန႔ကာတဖန၊ ႐ပခႏၶာေလ၊ ပကကာယြငးေက၊ နတနနးစလ႔၊ တဖနေနာကမ၊ သရယဟ၊ ရာဇစႁႏၵား၊ မတေပါငးရ၍၊ စးစျငားေက၊ ထငရားေကာဟး၊ ႏငးသကေ၀လင၊ ေလးဆယကးတညး၊ ႏြယ႐း၀သ၊ ဆကႏြယျပန၍၊ ဘနးကပေက၊ ေမာလရာဇာ၊ နနးစမာကား၊ အ႒ာစာရ၊ မငးေပါလလင၊ ရကၡပရ၊ ေ၀သာလက၊ ခြနစစးေျမာက၊ ၿမမသြယေက၊ ေလးဆယေျခာကႏင၊ ထေနာကတ၀၊ ျပငးအာဏာႏင၊ မငးကာလလင၊ န၀စတာ၊ ၿမ႕ေ၀သာက၊ စလာၿပးေျမာက၊ မငးျပညပငေလ၊ စဥမပကေက၊ ငါးဆကေရာကေသာ၊ ထကေအာကလႊမးေကာ၊

တမေပၚေအာင၊ ဘနးေတာႀကးလ၊ တငးႏငငက၊ စးျပနရေက၊ ထလစႁႏၵား၊ တြငျငားတျဖာ၊ အာနႏၵာဟ၊ သညာဘြ႕႔ရ၊ ထဘရငမာ၊ ၾကငမ၀ေက၊ အလႀကည၊ ႐ပနဟ၊ ေဒ၀ရတနာ၊ ဘြ႔သညာမာ၊ ကမၼာမဖရား၊ လေအာငခာက၊ ေတာငညာထားလ႔၊ စစားတလစ၊ မတသခၤာေလ၊ ေကာဇာႏစလင၊ တြကစစငါးရာ၊ ေရာကေသာခါတြင၊ သးျဖာပဋကတ၊ ျမတဇေနာေလ၊ ေဟာေဖာဘေက၊ ပရယာတက၊ ႀကးခပ၌မာ၊ ရြးထးကာျဖင၊ သဃာယန၊ ပဥၥနက၊ မငးမြနေစာထး၊ ၿမ႕ေ၀သာမာ၊ သဃာမားႏင၊ တငထားၿပးေသာ၊ ပကစးျပနခါ၊ ေနာကရာဇာ႐႕၊ ထပခါျပစ၊ လပႏငရနက၊ စတႀကျပလ႔၊ ေကာငးမႈဒါန၊ တာသးေထာငႏင၊ ေဂါငအခပေက၊ သဂၤတဟ၊ နာမတြငျခငး၊ သရကရြာႏင၊ လကကာတြငးက၊ စတရငးျဖစြာ၊ လလတပါ၍၊ အကၡရာရြးမတ၊ ႀကးခပလႊာမာ၊ ေကာငးစြာႏပေက၊ တဆပခတလ႔၊ မငးျမတဘနးႄကြယ၊ ေသအခာျဖင၊ ရညၾကာမတေအာင၊ ထားလတေတေလး။ (၁၈) (ေရာဂါေကာငးရး၊ ပငေညာငၫက၊ ဖကၿဖလး၍၊ မးႏငလညးတက၊ ဖြးဖြးျဖ၍၊ ျပာပျဖစလင) (ရး) (လး) (မး) က ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ဤကာရက ျမနမာမႈျပလင (ေရာဂါေကာငးေရး၊ ပငေညာငၫက၊ ဖကၿဖေလး၍၊ ေမးႏငလညးတက၊ ေဖြးေဖြးျဖ၍၊ ျပာပျဖစလင) ဟ၍ ရပါသည။ (ၿဖေလးသည။ ေမးႏငတကသည) ဆသညမာ လး၀အဓပၸါယမဟပါ။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမားမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ကာရမားျဖစပါသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------- (၁၈) ထားလတျငားေက၊ စႁႏၵားရာဇာ၊ အာနႏၵာလင၊ ဘာသာေကာငးကး၊ စညပငသာေအာင၊ ျပညရြာကးက၊ အားႀကးစတႀက၊ လ႔လသန၍၊ စမျပလစ၊ ရဘနးကေၾကာင၊ နနးစစးေက၊ ဆယကးႏစတြင၊ သကရာဇေကာဇာ၊ တြကစစခါ၀ယ၊ ငါးရာတဆယ၊ ခႏစကယတြင၊ ကေခဆးလ၊ ျမတရာဇာမာ၊ နတရြာႄကြေသာ၊ သားလသကႏ၊ တငးႏငငက၊ ပငစစးဘ၊ ထးကလြန၍၊ ဘနးကဟေက၊ သရစႁႏၵား၊ တသာဂေက၊ ဇာနဖြားမာ၊ သကထားၾကငယာ၊ သာ၀တာဟ၊ ေတာငညာႏမ၊ နတဆငးညေက၊ ေဒ၀လက၊ ကဥၥနမာလာ၊ ဘြ႕သညာျဖင၊ တငကာေျမႇာကထား၊ အတနတနေလ၊ မတ၀နမားႏင၊ ခစားရပတ၊ ညးလလျဖင၊ ထးျဖမးေက၊ အပစးလတလ႔၊ လႊမးပတေကာလစ၊ နနးဘပမာ၊ စသညႏစက၊ ရြစစတြကကး၊ ႏစေလးဆယႏင၊ စြနး၀ယသးတြင၊ ရထးစဥလာ၊ ႏစေကာဇာလင၊ ငါးရာေျခာကဆယ၊ ေရာကခါ၀ယတြင၊ သးသြယပဋကတ၊ ေစာဗဒၶါ၏၊ ႃမြကခါထတေက၊ မကၡပါတက၊ ၿပးျပတစစြာ၊ ႀကးခပမာ၌၊ သဃာမားေျမာင၊ ေပါငးႏစေထာငႏင၊ ရြတေဆာငကန၊ ေျမာကခနခါ၀ယ၊ ငါးရာေျခာကဆယ၊ ေရာကလတေပေက၊ ထသညသကရာဇ၊ ခနးႀကပါေက၊ ေကာဇာႏစက၊ ၿဖပစၿပးခါ၊ တစသခၤာမ၊ စကာရြလစ၊ တကပြားပါေက၊ ေကာဇာသစလင၊ တြကစစႏစဆယ၊ ကးခေကတြင၊ ဘနးႄကြယရာဇာ၊ စတျပန၍၊ နတထႄကြေသာ၊ သဂၤစႁႏၵား၊ သားသကႏလင၊ နနးစျငားလ႔၊ ညာထားႏမ၊ သြနး႐ပဟနသ႔၊ သ၀ဏၰႏင၊ တကြမကြာ၊ တငးရကၡာက၊ အာဏာျဖန႔မး၊ ခပအခာျဖင၊ အပခါစးလ႔၊ အမးဘာသာ၊ သာသနာက၊ လြနစြာေျမႇာကစား၊ ၿမ႕ျပညရြာလင၊ သာယာျငားေအာင၊ ဆယပါးဓမၼ၊ ရစဥလာေက၊ ရာဇာထးက၊ ႏလးမ၍၊ သဂၤဟေလးတန၊ ဒါန၀မ၍၊ နနးစစးေျမာက၊ ႏစၾကာရညေက၊ ေျခာကဆယေျခာကတညး၊ ထေနာကတျဖာ၊ ႏစေကာဇာကား၊ ပဥၥာန၀၊ ေရာကေသာခါ၌၊ ဇရာကလ႔၊ ရာဇဘရင၊ ကသလဟနလင၊ ကနကာခနးေက၊ နတနနး၀ငလ႔၊ ထျပငေနာကမ၊ ႏႈးမတနေအာင၊ ဘနးကပေက၊ စဠစႁႏၵား၊ တြငမညဆေက၊ ထမငးသားမာ၊ ညာထားႏမ၊ တကေလးေဆာငမာ၊ ကယေရာငပေက၊ စႏၵေဒ၀၊ မေဟသႏင၊ ရႊစဘနနး၊ မးမတ၀န႐႕၊ ပတရ၀နးေက၊ စျမနးေပာရာ၊ တရခါတြင၊ ရာဇာမငးဖား၊ ဥးရစနာလင၊ ျဖစလာျငား၍၊ ဆး၀ါးစစြာ၊ အျဖာျဖာႏင၊ ဆရာအမား၊ အတနတနလင၊

ကျပနျငားလညး၊ ျဖစပြားေရာဂါ၊ မခမးသာေသာ၊ ရာဇာဘနးဟ၊ မတစလငႏင၊ တငပငၫႇလ႔၊ က၀ဥာဏ၊ ရႊတငးဘမာ၊ ဂဏေရာငပ၍၊ သာမယဇၨ၊ ဣသတြငထား၊ ကမးသးဘက၊ တတတျငားေက၊ ဟးရားအေကာ၊ ပဏၰားေတာက၊ ပငေခၚယလက၊ မငးရာဇာ၏၊ ဇာတာကြကက၊ တြကခကေသာခါ၊ ျဗဟၼဏာေက၊ ဆရာျမတမာ၊ ေဟာလတရာကား၊ မဟာေတဇ၊ ဘနးေတာဟနႏင၊ ထနထနပေက၊ မငးလဘနးႄကြယ၊ လြနစညပင၍၊ ရႊငမညးေက၊ သငးထြးျပညတြင၊ ရေ၀တ၀၊ အကသလေလ၊ ပမႀကးေက၊ ခြးျဖစခလ႔၊ သသတြငျပန၊ ဥးေဂါငးခြက၊ ပငသနရပ၀နး၊ ျမေညာငၫလင၊ မကာလႊမးလ႔၊ ကနခနးေဆာငးလ၊ ရြကကငျပန၍၊ ဂမာနတြငးမာ၊ လျပငးထေသာ၊ ကငးမခကသ၊ ဘယညာလန၍၊ လႈပျပနတၾက၊ သ႔တြကတာေၾကာင၊ ေရာဂါရလ႔၊ လငဆြမၾကာ၊ ဥးရစနာေလ၊ ေရာဂါေကာငးရး၊ ပငေညာငၫက၊ ဖကၿဖလး၍၊ မးႏငလညးတက၊ ဖြးဖြးျဖ၍၊ ျပာပျဖစလင၊ စငစစမနစြာ၊ ဤအနာမာ၊ ေကာငးပါလမမည၊ မငးဘရငက၊ ဥးတငေျမႇာကလ႔၊ ေလာကလတေပေသာ၊ ဌာေနသရ၊ သငးထြးျပညဟ၊ အမညဟေက၊ ဘမၼသ၀၊ ရႊတငးေဖာငမာ၊ ျမေရာငလႊမးေက၊ ေညာငနနးထသ႔၊ လငျမနမၾကာ၊ ျမတဗလတာျဖင၊ ရကာပတ၀နး၊ လနာ၀ါျဖင၊ ခကာလမးလ႔၊ ထးဆနးတငတယ၊ မားလသင႐႕၊ ရႊငမညးေက၊ သငထြးျပညတြင၊ ေရာကေပတလစ၊ ပငေညာငၫက၊ လၿဖပစလ႔၊ မးတကၿပးေထြ၊ မမျပညက၊ ျပနသညကာလ၊ သမဒကယေက၊ ပငလယ၀တြင၊ ျပငးျပလဟန၊ တကလတတေသာ၊ ဗလထးႄကြ၊ ကၽြတကၽြတဆ၍၊ ယကျဖဆငးေက၊ လႈငးႀကးထလ႔၊ မားလရာေထာင၊ လမားေျမာငႏင၊ ဘနးေခါငေစာထး၊ စးကာေပာေရ၊ လေတာႀကးမာ၊ ပကစးျမတနစ၊ သမဒကယေက၊ ပငလယျမစမာ၊ ဧကရာဇဘနးႄကြယ၊ သကခႏၶာေလ၊ ရမာတးေက၊ ဆးလေရေလး။ (၁၉) (ျမႏစပခ၊ မဟာဆြေက၊ ဇာနမနျငား၊ ဘနးေတာျဖာ၍၊ အာဏာလႊမးေက၊ စႁႏၵားဟ၊ ထငရားေကာေျမာက၊ ျပညရခငမာ၊ မညမပကဘ၊ ကးဆကေျမာက) (ခ) (ဆြ) (န) က ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ယငးက ျမနမာမႈျပလင (ျမႏစပေခ၊ မဟာေဆြေက၊ ဇာနညမနျငား) ဟ ရပါသည။ (ျမႏစပေခ) ဆသညမာ ဖတရမေကာငး အရပဆးပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမာလညး ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရျဖစပါသည။ (ရညလားႏစတာ၊ ေခတမားစြာလင၊ ၾကာကာေျပာငးရႊ၊ ေနာကေနာငလာေက၊ ပညာဟဟ၊ က၀ဆရာ၊ အျဖာျဖာ႐႕၊ ကဗာရတ၊ ဧအဆ၍၊ ထ၀တက၊ ျပစေသာခါ၊ စာနဂမာ၊ အပသြငးလ႔၊ ရြးျခငးရာေၾကာင) (ရႊ) (ဟ) (၀) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ယငးက ျမနမာမႈျပလင (ၾကာကာေျပာငးရႊ႕၊ ေနာကေနာငလာခါ၊ ပညာေဟဟ၊ ကေ၀ဆရာ) ဟ ရပါသည။ (ပညာေဟ၊ ကေ၀ဆရာ) ဆသညမာ ယတယတာမဟေသာ စကားလးမားျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမားက ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားဟ ေခၚဆရျခငးျဖစသည။

(ကမ႓ာမဟ၊ ကနးထကၿမမာ၊ တညကကစား၊ သတ၀ါေလ၊ ေထာငရာမားႏင) (ဟ) (ၿမ) (ည) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ဤသညက ျမနမာမႈျပလင (ကမ႓ာမေဟ၊ ကနးထကေျမမာ၊ တေညကကစား၊ သတ၀ါေလ၊ ေထာငရာမားႏင) ဟ ရပါသည။ (ကမ႓ာမေဟ၊ တေည) ဆသညမာ အဓပၸါယမဟေသာ စကားလးမားျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမားမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားျဖစပါသည။ (ကမ႓ာၿမ) လား (ကမ႓ာေျမ) လားဟသညက ဤကာရျဖင ယငးလငးသသာႏငသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------- (၁၉) ဆးပကပါေက၊ ရာဇမငးလ၊ နနးစလေက၊ သတသႏင၊ သကကားငါးဆယ၊ ေျခာကႏစကယတြင၊ ေရာကသညေကာဇာ၊ သကရာဇက၊ တြကစစပါေသာ၊ ဧကာတအစ၊ ကနးသခ ၤာလင၊ မနစြာျဖစလ႔၊ ျမႏစပခ၊ မဟာဆြေက၊ ဇာနမနျငား၊ ဘနးေတာျဖာ၍၊ အာဏာလႊမးေက၊ စႁႏၵားဟ၊ ထငရားေကာေျမာက၊ ျပညရခငမာ၊ မညမပကဘ၊ ကးဆကေျမာကတြင၊ ျပတေတာကၿပးေထြ၊ ၿမ႕ေ၀သာမာ၊ ထခါတးေက၊ ဆးလေရဟ၊ ေကာေမႏမ၊ ပနးျဖေအာငေလ၊ ပေမာငေခာက၊ ေျပာလတကလင၊ လပ၀ငးေျပာင၊ ပနးျဖေအာငက၊ ေဇာငလညးတသြယ၊ သလရာက၊ ခြကာျခမး၍၊ မးျမနးေရကား၊ တငတယသန႔ယငး၊ လေမပ၏၊ ေျပာဆျခငးႏင၊ မးတြငးအခါ၊ ေမာင႐႕ရြာက၊ ကမးစာတတလ၊ သကႀကးအေက၊ ေမာငၫဘ၏၊ ေျပာျပျခငးရာ၊ ၀တပမာ၊ မလငကြေက၊ နညးနညးကြာဟ၊ ထခါကာလ၊ ကြျခငးရာက၊ ေထာကကာျပလင၊ ယငးပါရစ၊ ရႊ႐ပသြငသ႔၊ သဇငခကေက၊ ေမာငသက၀ဟ၊ ေမရႊႏမ၊ ႏႈတသခႏင၊ ေျပာဆျပလင၊ ေမလေျပာကင၊ ရာဇ၀င၌၊ ဘရငမငးဖား၊ ဘနးေတာေရာငျဖင၊ ေတာကေျပာငရႊမးေက၊ စႁႏၵားလင၊ ႀကးမားကယစြာ၊ ျမစသတာတြင၊ နာ၀ါကြအက၊ သကခႏၶာလင၊ ရမာပကဟ၊ ဆခကတ၀၊ သကႀကးအေက၊ ေမာငၫဘကား၊ ေတဇလကြား၊ စႁႏၵားက၊ နဂါးရာဇာ၊ ႏစယကာျဖင၊ သခာသကမ၊ ယဥႏနယ၍၊ ရြယမႀကးေက၊ သမးလႏင၊ တကြႏစျဖာ၊ ေဘာဂျပညေလ၊ ဌာေနရပမာ၊ လကထပခါျဖင၊ ဟပါလေရ၊ သကႀကးအေက၊ ေမာငၫဘက၊ ေျပာျပေပလ႔၊ ဤသညႏစ၀၊ စကားလာမာ၊ ျခားကြာၾကဟ၊ ေမာငကေျပာခါ၊ သနးေကာေ၀ေလ၊ ေမအလမာ၊ ယငးၿပရာကား၊ ကမ႓ာေလာက၊ တငးႏငငေလ၊ အနႏတြင၊ မားစြျဖာျဖာ၊ ခပသမးသေလ၊ လအမား၏၊ စကားမာ၌၊ စဥလာတႏႈး၊ ေျပာၾကေပေက၊ ၿမ႕ျပညလးႏင၊ ရပသးရြာသး၊ နနးလယတြငမာ၊ ဘရငသးဟ၊ ဆထးဟရာ၊ ယခမာ၌၊ ဆကာထားေက၊ စကားလာလင၊ ရာဇာမငးသး၊ ဆနးအယဥေက၊ နနးစဥထးျဖင၊ ရႊဘနးထငရား၊ စႁႏၵားေက၊ မငးဖားဘရင၊ ေဘာဂျပညေလ၊ ဌာေနနနးမာ၊ စျမနးသငဟ၊ စာတငထားလ႔၊ ရညလားႏစတာ၊ ေခတမားစြာလင၊ ၾကာကာေျပာငးရႊ၊ ေနာကေနာငလာေက၊ ပညာဟဟ၊ က၀ဆရာ၊ အျဖာျဖာ႐႕၊ ကဗာရတ၊ ဧအဆ၍၊ ထ၀တက၊ ျပစေသာခါ၊ စာနဂမာ၊ အပသြငးလ႔၊ ရြးျခငးရာေၾကာင၊ ပမာတငအပ၊ ရႊသဂႌက၊ ဖမာေႏာေက၊ ႀကးေရာစပေယာင၊ ေနာကထပတျဖာ၊ ဥပမာႏင၊ တစြာသေဘာ၊ မေယာတနေလ၊ ဆြမးဆနဖြးမာ၊ ႄကြကခးေရာေယာင၊ အေဟာရလြန၊ သမငးမနမာ၊ ပလမသား၊ လမားစြာ႐႕၊ နာသာျငားေအာင၊ နဂါးနနးဘ၊ ယခဆေက၊ ထမငးဖားမာ၊ စစားလႈဟ၊ တဖတနညး၊ ရာဇ၀ငမာ၊ စာတငကြလ႔၊ မားလြပလြန၊ ရြးထားဟနက၊ ပနးတနယဥႏြ႕၊ ေမာငပျဖမာ၊ မယကေႏာင၊ ထသညထးမ၊ အလးစက၊ ယသတခ႕၊ မယသေလ၊ လတခ႕ႏင၊ ႏစမးကြျပား၊ ျပညရခငေလ၊ မ႑ငတြငးမာ၊ အျငငးပြားေရ၊ အမားအမန၊ သစရနက၊ တဖနနညးငယ၊ နတဆငးေယာငသ႔၊ ေမာငပနးကးက၊ ယငးအးမညေလ၊ ၾကာရညႏစတာ၊ ဟေသာခါတြင၊ မဟာေစာထး၊ ျပငးအာဏာႏင၊ မငးဘာႀကးလင၊ ထနညးေတဇာ၊ တငးႏငငက၊ ပငစမးလ႔၊ အပစးခါတြင၊ ရာဇာမငးဘနး၊ နနးရပၿမငမာ၊ လကကငသးေက၊ တငးလးေကာစြာ၊ ဆးဆရာဟ၊ ႀကးစြာဂဏဟတ၊ သတငး၀နးေက၊ နနးတဆပႏင၊ ပ႑တေကာေခါင၊ ဓာတမားစြာက၊ ခြကာစမးေက၊ ေပၚထြနးေအာငလင၊ ေနာကေနာငရညလား၊ ရခငျပညမာ၊ လငယမား႐႕၊ သၾကားစမႈ၊ ဆနးတဖနေလ၊ ကမးဂနျပေက၊ ဓာတစႏာ၊ အမညဆေက၊ ထသညကမးက၊ ၫႊနးျပရာတြင၊ ကမ႓ာမဟ၊ ကနးထကၿမမာ၊ တညကကစား၊ သတ၀ါေလ၊ ေထာငရာမားႏင၊ လသားတတန၊ တရစၧာန႐႕၊ ႐ပနာမႏစရပ၊ တညျမျပန၍၊ ရငသနလတေအာင၊ ႏမစပမားစြာ၊ ဤကမ႓ာတြင၊ ဇ၀ါဓာတ၊

ေငြ႕ရညစေက၊ ထဓာတစလင၊ ရထေအာကဆင၊ လ၀ါယာႏင၊ သြငးကာေဖာကေက၊ မေရာကႏင၍၊ ေတာၿမငကကစား၊ တရစၧာနေက၊ ပးႏမားႏင၊ လသား႐႕သည၊ ရေအာကမာလင၊ ခႏၶာသကေက၊ ဆးပကေတဟ၊ အတညတက၊ ဓာတကမးမာလင၊ ရြးကာျပလ႔၊ ေဘာဂဌာေန၊ ရေအာကမာ၌၊ တညကာထားေက၊ နဂါးျပညတြင၊ ဘနးႄကြယမငးဖား၊ တေအကာမာ၊ ေတဇာလႊမးေက၊ စႁႏၵားလင၊ နဂါးသမး၊ နနးဘပမာ၊ လစသးႏင၊ ေပာမးစပၸါယ၊ ဟပါေရဟ၊ ဆေပတျငား၊ ယတယတာ၊ မဟပါဘ၊ ဆရာမားက၊ ပထြားပနးျဖ၊ ၾကားျပနတလညး၊ မယပါက၊ ရစာ႐႕က၊ အပခ ႕လ႔၊ ရြးခသညသာ၊ သနးေကာေ၀ေလ၊ ပေမေခာက၊ ေျပာေသာခါတြင၊ ၀မးသာရႊငျပ၊ ပနးျဖေအာငေလ၊ ပေမာငေခာမာ၊ သေဘာကလ႔၊ ႏမေကာေ၀၊ ယတျဖာ၍၊ ရညၾကာလေအာင၊ ယငးျပေပ၍၊ ေမာငေ၀ထငလငး၊ ဤပစၧာက၊ သကၤာကငးလ႔၊ ယငးလတပါၿပ၊ ေနာကဆကခါျဖင၊ ေၾကာငးရာမားက၊ ၾကားရစဟ၊ ဆလျပနေက၊ သနးေကာေ၀ေလ၊ ေမအလမာ၊ မကစခေမာ၊ သမငးစဥက၊ စဥမပကေအာင၊ ဆကလ႔ေျပာေရ။ (၂၀) (၀ငးလထနလ၊ လကစြပပႏင၊ တနသမဟ၊ ရကလၾကာေအာင၊ ရာမတြေသာ) (ဟ) (တြ) က ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ယငးကျမနမာမႈျပေသာ (တနသမရ၊ ရကလၾကာေအာင၊ ရာမတြ႕ေသာ) ဟ ရပါသည။ (ရ) ႏင (ေတြ႕) ကာရလြတလားပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရျဖစပါသည။ ဤကာရကေထာက၍ (တြ) လား (ေတြ႕) လားဟသညက ပညာဟမား ခြျခားသျမငႏငသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------- (၂၀) ဆကေျပာျပနေက၊ လျမနစးကာ၊ ဖးရနစြယက၊ ကာႄကြယျပဖ႔၊ ရဥးလာေက၊ ေသနာမတစစ၊ စြမးရညသနေက၊ ထမၼရာဇလင၊ လပစစလေယာင၊ မးခးေမာငသ႔၊ တမေတာငၫျမ၊ သမဒကယေက၊ ပငလယ၀တြင၊ ျမငရတျပန၊ သေကာေကာႏင၊ ေအာကာဟစလ႔၊ ေျပာလကဟနကား၊ လျမနေတာသား၊ ရတပခေက၊ ဗလၿခမား႐႕၊ ႀကးမားလစြာ၊ အဏၰ၀ါေလ၊ သဒါတြငးမာ၊ လျပငးလာမည၊ သ႔ျဖစေပ၍၊ ခ၀ယလငလား၊ စးလာျပနေက၊ လျမနမားက၊ တအားခတကာ၊ ျမစကမးယက၊ အျမနကပေအာင၊ ကးခတပါဟ၊ ေသနာဥးစး၊ ဟစေအာကာျဖင၊ အာဏာပးေသာ၊ လႀကးလငယ၊ စးၾကေပေက၊ စစသညစစမး၊ ျမစကမးယသ႔၊ အားမာနတငးေက၊ အျပငးကးလ႔၊ အားလးစစြာ၊ ေရာကေသာခါတြင၊ လြနစြာျပငးလစ၊ သမဒကယေက၊ ပငလယတြငးမာ၊ လျပငးတကလ႔၊ မျဖစအႏရာယ၊ ရမကေတာေလ၊ ေဖာတသငးမာ၊ လြတကငးေခ၍၊ ထသညကာလ၊ လျပငးဟနေလ၊ ရပတကလင၊ ေသနမဟာ၊ မငးရာဇာက၊ ေမာကာေစာငလက၊ ထနရာတြင၊ ထြကခါစစေက၊ ခနစရကထ၊ ကနးႏငရစပ၊ ျမစကမးသာမာ၊ ၿခရာထပေအာင၊ ရာလတေသာခါ၊ ဘနးေရာငျဖာေက၊ ရာဇာတလြတ၊ စးကာေပာေက၊ လေတာျမတလင၊ ကြျပတပငးကာ၊ သမဒရေလ၊ ကမးၿခစပမာ၊ တြလတပါေသာ၊ ထခါၿပးမ၊ ျပညႀကးသငေလ၊ သဇငကးက၊ အဆးခလ႔၊ တငးမေအာငခာ၊ ၿမ႕ေ၀သာက၊ ျပနလာတၾက၊ အာဂတဆေက၊ ထသညကၽြနးက၊ စခနးခလက၊ စႏၵေဒ၀၊ မေဟသဟ၊ ေကာညထငရား၊ ရႊနနးေတာမာ၊ စေပာဟေက၊ မဖရားက၊ လငလားတလ၊ ေၾကာငးျခငးဟနက၊ တမနမားႏင၊ ေလာကၾကားစေသာ၊ ေဒ၀အလ၊ ဆြဆြခန၍၊ ယမးပထမာ၊ မးခကသ႔၊ ေဒါသျဖစကာ၊ အေကာကႀက၍၊ စတမာနျပငးႏင၊ ေျပာျခငးရာကား၊ ရာဇာဘနးႄကြယ၊ သငးထြးျပညသ႔၊ လားမညျပခါ၊ စကားဆလင၊ ေမကၫႊနးေက၊ သးခြနးမာေရ၊ ျပညရြာထေမာက၊ ေမာငသကႏလင၊ ျပနမေရာကက၊ မငးေျမႇာကအငာ၊ အေလာငးရာေသာ၊ ေမာငသာဆငလတ၊ န၀ရတေက၊ လကစြပႏငမ၊ တနေသာသက၊ မငးမစအပ၊ ေနာကတဖနလင၊ ေျပာျပနလတေက၊ လကစြပတနသ၊ အဖနဖနလင၊ ရာႀကၾက၍၊ မရမလင၊ ရႊဘနနးထ၊ ေမာငလငကငေက၊ နနးစဥလက၊ ဆြကာလြယက၊ တငႏငသက၊ မငးျပပါစ၊ ေနာကတလလင၊ မာသညစကား၊

ညာနနးစမာ၊ သေႏၶသားက၊ ျမငဖြားတျပန၊ အရြယတနေက၊ ႏငငတငးမ၊ ဘအမြေလ၊ ရႊၾကငနးက၊ စျမနးရေယာင၊ လေမေခါငမာ၊ ႀကေဆာငမစ၊ သားသက၀က၊ ပးလရမည၊ နနးဘသာမာ၊ အာဏာမတလ႔၊ မန႔လတေတခါ၊ (အမစြာေလ)၊ ေသနာပတ၊ မတမဟာလင၊ ရာဇာပါးမာ၊ ခစားဟလ႔၊ ၾကားသလတရာ၊ မငးျမတစြာႏင၊ ငါရာစငစစ၊ လးရပညေက၊ တသညျဖစ၍၊ ရႊႏစသဂၤါ၊ ရတနာေလ၊ ရာဇာလကစြပ၊ သ႔လကႄကြယမာ၊ တနမညမတလ႔၊ မငးျမတကသာ၊ အဏၰ၀ါတြင၊ လြနစြာရကစက၊ ႐ပခႏၶာက၊ ေဖာကခါဖကလ႔၊ အရကမဟ၊ မငးျပရနဟ၊ စတႀကဟေက၊ ဆးဘယတမာ၊ မတမစၧာလင၊ လမကာလညလက၊ အေကာကညာဏႏင၊ တမနဆကဟ၊ သြကသြကလညးခါ၊ စတမာနပါ၍၊ ကမ႓ာမႀက၊ ငါမသေက၊ မနစရ၊ ၿမ႕တငးျပညက၊ ႏငမညပဟ၊ ေမလေတာငညာ၊ ႀကမး၀ါးရာက၊ ေသနာထြတထား၊ မတေတာ၀နမာ၊ နာချပငးေအာင၊ သတငးၾကားလ႔၊ ရကအားလညးႀကး၊ တငးၿမ႕ခြငက၊ ၾကငမယားႏင၊ သားသမးက၊ ေခၚၿပးယလက၊ စစေသနာႏင၊ ျမစညာထကက၊ ဆနတက၀းစြာ၊ သငျမတရာမာ၊ ၿမ႕ရြာတညခ၊ မားဗလၿခႏင၊ နလၾကေသာ၊ တငးမေအာငခာ၊ ၿမ႕ေ၀သာမာ၊ ရာဇာကငးဘ၊ ေဆာငခကလယေက၊ ရေ၀တြငးမာ၊ မငးမဟေသာ၊ မးႀကးမတရာ၊ အျဖာျဖာႏင၊ ေတာငညာထြတထား၊ ညလာ၀င၍၊ တငးပငျငားလ႔၊ စႁႏၵားမငးမြန၊ အပချပနေက၊ ျပညတနဖးျမတ၊ ေရာင၀ငးစေက၊ ထလကစြပႏင၊ စမးသပၿပးခါ၊ ၿမ႕ေ၀သာတြင၊ ပတကာလညလည၊ အႀကမႀကမလင၊ အမမလြတေအာင၊ စြပလ႔ၾကညလညး၊ ၀ငးလထနလ၊ လကစြပပႏင၊ တနသမဟ၊ ရကလၾကာေအာင၊ ရာမတြေသာ၊ ၿမ႕ႀကးကခြာ၊ ေတာရပရြာတြင၊ လညကာပတေထြ၊ မငးေလာငးလာက၊ ခါမျပတေက၊ ရာလတေတေလး။ (၂၁) (ရာလတမေယတၾက၊ ျမေရာင၀၍၊ နဒျမစေက၊ ဂစၧပဟ) ဤကာရတြင (၀) ႏင (ဒ) က ကာရယထားပါသည။ ဤကာရကျမနမာမႈျပလင (ရာလတမေယတၾက၊ ျမေရာငေ၀၍၊ နေဒျမစေက၊ ဂစၧပ) ဟ၍ ရပါသည။ (နေဒ) ဆသညမာ ရယစရာ ဟာသျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရစစစစျဖစပါသည။ (တရခါတြင၊ ရာဇာဘရင၊ စတမရႊငေက၊ အလငခကာ၊ ထြကႄကြလာ၍၊ သဂၤါနဒ၊ ျမစကမးၿခသ႔၊ ေရာကလၾကေပ၊ စမၸေ၀ဟ) ဤအပဒတြင (ဒ) (ၿခ) (လ) က ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ဤသညက ျမနမာမႈျပလင (သဂၤါနေဒ၊ ျမစကမးေျခသ႔၊ ေရာကေလၾကေပ၊ စမၸေ၀) ဟ၍ ရပါသည။ (နေဒ) ဆသညမာ ဆခသညအတငး အဓပၸါယမဟပါ၍ ဤကာရမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရျဖစပါသည။ ဤကာရကေထာက၍ (ကမးၿခ) လား (ကမးေျခ) လားဆသညက အျငငးပြားစရာမလဟ ယဆသည။ ကးကားခကအျပညအစ -------------------------- (၂၁) ရာလတမေယတၾက၊ ျမေရာင၀၍၊ နဒျမစေက၊ ဂစၧပဟ၊ နာမတြငစြာ၊ ထကအညာသ႔၊ တကကာခလမး၊ ရကမျခာဘ၊ လကယာကမးတြင၊ စစမးၿပးခါ၊ အရြာရြာမာ၊ ခါခါပတလည၊ လမားစြာ၏၊ လကမာစြပေက၊ ၀တလ႔ၾကညလညး၊ ၀ငးလေရာငလ၊ လကစြပပႏင၊ တနသမရ၊ မတထထမာ၊ ရကမနးေက၊ လမးလ႔ႄကြေသာ၊ ၫျမရေမာင၊ မးေခာငးေခါငေက၊ (ေျမာငေသာငဖားက)၊ ၀ါးမားစြာက၊ ထမးလာျငားေက၊ ၿမသားဖဟ၊ အမရတ၊ အမရကႏင၊ ပျဖတြငမတ၊ သးေယာကလက၊

ေခၚယလတ၍၊ စြပၾကညတျပန၊ သးေယာက၀ယ၏၊ လကႄကြယမားမာ၊ အားလးတနလ႔၊ ျမငျပနတၾက၊ မတမားစြာႏင၊ လာသမားမာ၊ လြနအားရ၍၊ တငးမခကခာ၊ ၿမ႕ေ၀သာက၊ ေခၚလာၿပးမ၊ အမရတက၊ ထးျဖေအာကမာ၊ မငးေျမႇာကၾကလ႔၊ ညလျဖစသ၊ အမရကက၊ ေဆာငယျခားသး၊ အမရစေက၊ နနးရပး၍၊ အမရရာဇာ၊ မငးညစငမာ၊ ျမငမ၀ေက၊ သားလပျဖ၊ ခစသအက၊ ေခၚယတထပ၊ ေျမာကဥးရြာမာ၊ ေကာငးစြာထားေက၊ ပငစားအပလ႔၊ နနးျမတစကာ၊ သးႏစၾကာေသာ၊ ရာဇာထမငး၊ အမရကေလ၊ ညျဖရငးက၊ စတတြငးတမ၊ နနးထးျဖက၊ လယမညမတ၊ ၀ဂၤဥာဏႏင၊ အႀကမားေက၊ လညဖားသတလ႔၊ စလတသညျဖစ၊ ခနစႏစတြင၊ ေျပာငးလကခႏၶာ၊ စေတပါ၍၊ ေနာကမာတမ၊ နနးမြယေက၊ ပျဖစေပ၊ နနးသကေ၀ကား၊ တဆယခနစ၊ စၿပးခါတြင၊ ခႏၶာတးေက၊ ဆးသညျဖစ၍၊ တႏစၾကာဘ၊ ၿမ႕ေ၀သာေလ၊ ျပညရြာတြငးမာ၊ မငးမဟေက၊ ႄကြငးဘတထ၊ ေ၀သာျပည၏၊ ၾကာသညႏစက၊ တြကစစျပေသာ၊ ေလးရာေျခာကဆယ၊ ခနစကယ၍၊ တေသြမတပါ၊ ႏစေကာဇာကား၊ တရာငါးဆယ၊ ေျခာကခကယတြင၊ ရႊျပညေအာငခာ၊ ၿမ႕ေ၀သာက၊ ရခါပငျငား၊ မငးဘရငေလ၊ ဘနးအငထြနးေက၊ စႁႏၵား၏၊ သားလသကႏငး၊ ျပတငးဘက၊ ငတမငးလင၊ မားျခငးလလ၊ ေသာငးထ၀ေအာင၊ ဗလၿခစေပါငး၊ ဘအမြက၊ ရစေၾကာငးႏင၊ လာေတာငးေသာခါ၊ မတမားစြာႏင၊ မာတာလနတ၊ နနးထးျဖက၊ အကနအပေသာ၊ သားျမတသခာ၊ မငးရာဇာလင၊ ေ၀သာၾကငနး၊ ဘမငးစေက၊ ဘပနနးမာ၊ စျမနးတရာ၊ တရခါတြင၊ ရာဇာဘရင၊ စတမရႊငေက၊ အလငခကာ၊ ထြကႄကြလာ၍၊ သဂၤါနဒ၊ ျမစကမးၿခသ႔၊ ေရာကလၾကေပ၊ စမၸေ၀ဟ၊ အမညဆနးႏင၊ ၿမ႕နနးတညလ႔၊ ထစဥကစ၊ သမယေက၊ ကာလေနာက၀ယ၊ ၿမ႕ေ၀သာမာ၊ ရာဇာကငးေက၊ သဥဖငးေရေလး။ (၂၂) (မားအမၿခႏင၊ ပရမၿမ႕က) (ဂဏရညေတာကထြနး၊ ေအာငခကၿမေလ၊ ပရနနနးမာ) (အမၿခ) (ေအာငခကၿမ) (ပရမ) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ဤသညက ျမနမာမႈျပလင (မားအမေျခႏင၊ ပေရၿမ႕က) (ဂဏရညေတာကထြနး၊ ေအာငခကေမေလ၊ ပေရနနးမာ) ဟ၍ ရပါသည။ (ပေရ) ၿမ႕ဟ၍ ရခငရာဇ၀ငတြငမဟပါ။ (ပရန) ဟ၍ရာ ဟပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရျဖစပါသည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------- (၂၂) သဥဖငးေပေက၊ ဤ၀ယတခနး၊ ရပၿပးခါလင၊ ရမာဆနးေသာ၊ ၿမ႕နနးဌာန၊ စေမၸ၀ကက၊ တညသညကစ၊ သခခႏင၊ အတ႐းေက၊ ကးလ႔ျပမည၊ ရာဇာမနကငး၊ ျပညတငးေဘာငမာ၊ ဘနးေရာငလငးေက၊ ငမငးငတး၊ မဟာဆြေလ၊ သာဂဘနးမာ၊ စ႐းမားစြာ၊ အတနတနေက၊ မတ၀နမား႐႕၊ ခစားကာျဖင၊ တရာငါးဆယ၊ ေျခာကခကယ၍၊ ေရာကသညသကရာဇ၊ ထအခါေလ၊ သဂၤါျမစတြင၊ ၿမ႕သစတညလက၊ တြငအမညေက၊ စေမၸ၀ကမာ၊ နနးတကတျပန၊ ျမငရညၾကာ၍၊ ခႏၶာယြနးေက၊ နတနနးစေသာ၊ တဖနနနးတက၊ ဆကခကာျဖင၊ စဥလာေျမာကေက၊ ဆယေျခာကဆကတညး၊ ရြတြကသခ ၤာ၊ စကာတည၍၊ ၾကာရညလားေက၊ ၿမ႕သကမာကား၊ သးရာကးႏင၊ သကရာဇက၊ တြကစစျပနေသာ၊ ေလးရာေကာ၍၊ စြနးေပၚေျခာကဆယ၊ ငါးခကယတြင၊ ဌာေနကနက၊ မငးနျပညေလ၊ စေမၸ၀ကမာ၊ နနးတကစဟ၊ အဆးစြနတြင၊ ဘနးကဖငးေက၊ မငးပတက၊ ေသာငးထ၀ကာ၊ ႃခြရပါသည၊ လကယာမငးနန၊

လက႐းေထာင၍၊ ရေအာငတကေက၊ သမးပကျပန၍၊ အလြနသာစည၊ ၿမ႕ပရနဟ၊ ေအာငမညဆနးေက၊ ထးနနးတညလ႔၊ စေပၾကရာ၊ ထၿမ႕မာပင၊ စဥကာစးေျမာက၊ မငးမားစြာက၊ ရြကာတြကေက၊ သစဆကေရာက၏၊ ထေနာကတသြယ၊ ၿမ႕သက၀ယကား၊ ေလးဆယကးႏစ၊ ကနးသခၤာေလ၊ အမနျဖစလ႔၊ သကရာဇငါးရာ၊ တခမာတြင၊ ၿပကာပကျပနး၊ ၿမ႕ပရနေလ၊ ရႊကနကမာ၊ မငးဆကတးဟ၊ ခၿပးမကႏာ၊ သနးေကာေ၀ေလ၊ လေမေခာမာ၊ ေျပာေသာခါလင၊ ဆငး၀ါ႐ပ၊ ပနးျဖေအာငေလ၊ ပေမာငလက၊ ႏမပနးႏြယ၊ လဆနးၾကယ၏၊ ေျပာသညစကား၊ ေပါငးျဖာျဖာေလ၊ ေၾကာငးရာမားက၊ မတသားၿပးလင၊ အေဆာငလယမာ၊ ေမာငၾကညႏးေက၊ ေကးဇးတငေရ၊ ေနာကတြငတ၀၊ သမငးခႏင၊ မနသမက၊ ႃမြကဟခသာ၊ သနးေကာေ၀ေလ၊ လေမေခာမာ၊ ဆကေျပာပါဟ၊ ၀ါစာခပား၊ ပေႏာငးစြနက၊ ေတာငးပနျငားက၊ စကားဆကခါ၊ ေမအပမာ၊ ေမာငကထပလ႔၊ ေျပာလတရာကား၊ ေအာငခာၾကငနး၊ ၿမ႕ဌာနေလ၊ ပရနနနးမာ၊ သကတနးကနခါ၊ ၫႈးမနပါ၍၊ ေနာကမာတျခား၊ မငးဖနးစားလင၊ တညထားစေျမာက၊ ၿခတၿမ႕၀ယ၌၊ စးသညမငးက၊ စာရငးေကာကလင၊ ထးေအာကေပာရႊင၊ ႀကမဖနဖနေလ၊ စမပကေက၊ ဆယဆကပငတညး၊ ေနာကလငတျဖာ၊ ၿမ႕သကမာကား၊ အ႒ာစာရ၊ ႏစေကာဇာက၊ တြကခါျပေသာ၊ ငါးရာငါးဆယ၊ ႏစခကယတြင၊ နတျပညတႏႈး၊ ၿခတၿမ႕၀ယတြင၊ ထးစညပကေက၊ မငးဆကတးလ႔၊ ၿပငႏႈနးမျမင၊ မငးရႊသငမာ၊ ဂဏအငမခ႕၊ မားအမၿခႏင၊ ပရမၿမ႕က၊ ထပလ႔တညျပန၊ နနးဘေဆာငမာ၊ ဘနးေရာငပေက၊ အစစ၍၊ တဖနေနာကမ၊ ငႏလးေက၊ အဆးကေအာင၊ ရာဇဆယဆက၊ စျမနးလႈေက၊ ဂဏမခ႕ဘ၊ ၿမ႕အသကက၊ ရြတြကတေပ၊ ခါအညေလ၊ ၾကာသညျဖစေက၊ ႏစေျခာကဆယေလ၊ တသြယမတပါ၊ ေရာကေကာဇာကား၊ ေျခာကရာတဆယ၊ ႏစခကယတြင၊ ဂဏရညေတာကထြနး၊ ေအာငခကၿမေလ၊ ပရနနနးမာ၊ ဆးခနးတငေထြ၊ မငးရာဇာႏင၊ ကငးကြာၿပးေက၊ ပကစးေရေလး။ (၂၃) သကရာဇက၊ တြကစစခါ၀ယ၊ တေထာငကယ၍၊ တဆယေလးခ၊ တငးဌာနေလ၊ ျပညေျမာကဥးတြင၊ လက႐နးပညာ၊ ဘနးေရာငျဖာေက၊ စႏၵသဓမၼ၊ ကကသရႏင၊ တကနႄကြသ႔၊ ရာဇာဘရင၊ ယခခါတြင၊ သငဂနနးမာ၊ စျမနးရႊငဟ၊ ဤအပဒကေထာက၍ ေျမာကဥးၿမ႕ ဘရငစႏၵသဓမၼရာဇာစးစသညကာလ သကရာဇ (တေထာငတဆယေလး) ခႏစတြင စာဆသည မဟာမနသ႔ခရးတေခါက လားေရာကၿပး မဟာမန နဂးရြာမားသမငးသာျခငးက ရြးစပချခငးျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤသာျခငးအားရြးစပသညခႏစမာ ေကာဇာသကရာဇ (တေထာငတဆယေျခာက) (၁၀၁၆) ချဖစႏငပါသည။ ပေစာငတြင (၁၁၁၆) ခ ဟ ဆထားသည။ (ရညၾကာေကာငးႏး၊ ထကအေခါငမာ၊ သေႏာငတြေက၊ သရြမးလ႔၊ မငးမးစအမ၊ မတ၀နအမႏင၊ ေႏာငအမခပတနး၊ ကနးေအာကၿခမာ၊ စကာတနးလက) ကနးေအာကၿခမာ၊ စကာတနးလက (ၿခ) (စ) က ကာရယထားသည။ ယငးက ျမနမာမႈျပလင (ကနးေအာကေျခမာ၊ ေစကာတနးလက) ဟ ရပါသည။ (ေစကာတနး) ဆသညမာ ယတမဟပါ။ ထ႔ေၾကာင (ေအာကၿခ) ဆသညမာ ရခငစကား ရခငစာျဖစပါသည။ ကးကားခကအျပညအစ --------------------------- (၂၃) ပကစးပါေက၊ ထခါကာလ၊ ဘနးေတာေရာငျဖင၊ ေျပာငေျပာငပေက၊ မငးလရာဇာ၊ မညသညာမာ၊ အေလာမာျဖ၊ ေလာငးၾကကျပညက၊ တညတလတေက၊ နနးစကထလက၊ မငးမသညမ၊ ေနာကဆကခ၍၊ နနးစမားက၊ တြကျငားကလင၊ ရာဇႏြယေျမာက၊ ထးေအာက၀ယ၌၊ စမၸါယခေက၊ တဆယေျခာကတညး၊ မတေလာကတျဖာ၊ ႏစေထြေထြက၊ စစေခတြကေက၊ ၿမ႕သကမာကား၊ ရာဇာေစာလြန၊ သရတနမာ၊ နျပနသညျဖစ၊ ထမျပန၍၊ စႏစႏစႏင၊ ေပါငးလကမလြ၊ တရာကယ၍၊ ငါးဆယေလးဟ၊ အၿမမတပါ၊ ေရာကေကာဇာလင၊ ခနစရာကးဆယ၊ ႏစခ၀ယတြင၊ ဘနးႄကြယေစာမြန၊ ေလာငးၾကကမညေက၊ ရႊျပညရပက၊ စြန႔လႊတျပန၍၊ ဂဏ၀မကမး၊ ေဆာငဘပႏင၊ အလြနထးေက၊ ေျမာကဥးၿမ႕က၊

ေဆာကလ႔တညျပန၊ လတငတယေက၊ ၿမ႕သစျပညမာ၊ သးႏစစလ႔၊ နတထေျပာငးႄကြ၊ မငးဘနးသနေက၊ ေစာမြနကပင၊ စ၍ရြတြက၊ မငးတနတနလင၊ နနးစခယေက၊ ဆယႏစဆကတြင၊ ၿမ႕သစမနစြာ၊ ႏစတရာႏင၊ ေကာဇာသကရာဇ၊ သစရာကယ၍၊ ကးဆယႏစတြင၊ တေခတကနဆး၊ ရဥးစေက၊ ေစာမြနဆကမာ၊ နနးသကတးလ႔၊ ပကျပနးေသာခါ၊ ေနာကတျဖာေက၊ ရာဇာေစာထး၊ ဘနးေတဇာႏင၊ မငးဘာႀကးလင၊ နနးထးႏငင၊ ခပအခာျဖင၊ အပခါမးလ႔၊ စးလတျပန၍၊ ေစာမြနရာဇာ၊ ရဥးေဆာင၍၊ တညေထာငခေက၊ လပတငတယ၊ နနးသငဂါႏင၊ ေရာင၀ါျမးေက၊ ေျမာကဥးျပညက၊ ၾကာရညေနာကေနာင၊ လြယတကႏင၊ ရနသဖကလ႔၊ မပကႏငေအာင၊ ျမငေခါငႀကးကယ၊ ေကာကအဌခ၍၊ ရနမဆငးေအာင၊ တတငးတညလ႔၊ ျပင၀ယတထပ၊ ကးတနတနျဖင၊ ၀ငးရပတ၍၊ ေသသပခငမာ၊ ၿမ႕နနးဘ၏၊ လၿခမႈက၊ ျပၿပးခါတြင၊ မငးဘာေစာဘနး၊ ရရာဇာ႐႕၊ နနးရာကနးက၊ ၿပငႏႈးဖကကြာ၊ အဆနးဖန၍၊ မြမးမမႈက၊ ျပၿပးခါတြင၊ သငဂါရႊနနး၊ မးအေဆာငမာ၊ ကးေခါငယြနးႏင၊ ၿမနနးလႊြတထး၊ အတြငး၀နႏင၊ ျပင၀နမားေက၊ တရားယးက၊ ခြနထးသျပာ၊ ေပါငးမားစြာက၊ ရညၾကာေကာငးႏး၊ ထကအေခါငမာ၊ သေႏာငတြေက၊ သရြမးလ႔၊ မငးမးစအမ၊ မတ၀နအမႏင၊ ေႏာငအမခပတနး၊ ကနးေအာကၿခမာ၊ စကာတနးလက၊ မငးခနးတနတန၊ ကငဆယျဖာႏင၊ မငးဘာႀကးမာ၊ နနးထးစ၍၊ ႏငငေကာငးကး၊ သာသနာႏင၊ ဘာသာကးက၊ သယပးေဆာငလစ၊ နနးသကေ၀ေလ၊ ႏစဆယႏစတြင၊ စြန႔ပစျပညရြာ၊ မငးရာဇာမာ၊ ခႏၶာကာယ၊ ခပပကျပန၍၊ နတထႄကြေသာ၊ သားလနနးပင၊ ၿမးျမစတငေအာင၊ စဥကာစးေျမာက၊ မငးစနပါ၊ တြကရြေထာကေသာ၊ ကးေယာကရာဇာ၊ ၿမ႕သကမာကား၊ တရာခႏစ၊ ရကႏစဆယလင၊ လြနသညျဖစ၏၊ သကရာဇေကာဇာ၊ တေထာငမာတြင၊ မနကာဆတသဥး၊ ႏြယမဟာေလ၊ မငးဘာဆကမာ၊ နနးပကဆးေသာ၊ တငးလးေကာျပန၊ ပညာဥာဏႏင၊ စြမးအငျပည၀၊ ကသလေက၊ နရပတ၊ အရာရာတြင၊ လမၼာတတေက၊ မတက၀က၊ ျဖထးမးကာ၊ ဘသကထ၍၊ ေဆာငဘေအာကမာ၊ မငးေျမႇာကကာျဖင၊ ျပညရြာစးလစ၊ ခနစႏစလင၊ မငးျဖစတထ၊ ေနာကတဖနလင၊ စးျပနရေက၊ ဓမၼရာဇာ၊ နနးစမာလညး၊ ရညၾကာခႏစ၊ သကရာဇက၊ တြကစစခါ၀ယ၊ တေထာငကယ၍၊ တဆယေလးခ၊ တငးဌာနေလ၊ ျပညေျမာကဥးတြင၊ လက႐နးပညာ၊ ဘနးေရာငျဖာေက၊ စႏၵသဓမၼ၊ ကကသရႏင၊ တကနႄကြသ႔၊ ရာဇာဘရင၊ ယခခါတြင၊ သငဂနနးမာ၊ စျမနးရႊငဟ၊ ပခငလနတ၊ ရာဇ၀ငမာ၊ စာတငထးက၊ အဆးသတလ႔၊ တန႔ရပၿပးခါ၊ ေမာင႐႕မာလင၊ လြနစြာ၀းလ၊ ေျမာကဥးျပညက၊ လာေပရ၍၊ တကြႏစျဖာ၊ ၿခလကနာ၍၊ ေညာငးညာလမၼည၊ စကမြရာမာ၊ ေကာငးစြာမတေက၊ အပၾကေပဟ၊ ဆေပၿပးမ၊ သနးေကာေ၀ႏင၊ မေငြလလညး၊ ထ၍ျပနကာ၊ ကယအပရာမာ၊ ၀ငမတမေသြ၊ သနးေခါငယမာ၊ အသတတေက၊ အပကတေတေလး။ (၂၄) (ခနးမေဆာငတြင၊ အသာ၀င၍၊ ၀တဆငတၿပး၊ သဇငခငက၊ ႀကငႀကငမႊးေအာင၊ ကလမးျပပင၊ ၿပးလတကငေသာ) (ၿပး) (မႊး) (လမး) က ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ယငးက ျမနမာမႈျပလင (၀တဆငတေျပး၊ သဇငခငက၊ ႀကငႀကငေမႊးေအာင၊ ကေလးျပျပင၊ ေျပးလတကငေသာ) ဟ၍ ရပါသည။ (ကေလး) သညဟ ျမနမာတြငလညးမဟပါ။ (ကလမးသည၊ လမးကသည) ဟ၍ရာ ဟပါသည။ (ေျပးလတကငေသာ) ဆရာတြငလညး သဇငပနးကပနဆငၿပးလငဟ အဓပၸါယမသကေရာကဘ သဇငပနးကပနဆငၿပး ထၿပးသညဟ အဓပၸါယေရာကလားပါသျဖင ဤကာရမားမာ လး၀ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားျဖစပါသည။ (ေမႊး) အသးမာ ျမနမာစကား၊ ျမနမာစာပက ရခငမားက ခးယထားျခငးျဖစပါသည။ ကးကားခကအျပညအစ --------------------------

(၂၄) အပကတျပနေက၊ ကနလြနထည၊ နအေရာငလင၊ ထနေျပာင၀ငးေက၊ မးလငးမလင၊ ႏးၾကေသာခါ၊ ဗာကယာႏင၊ အသာထလက၊ ဆားစစႏင၊ သြားကတကလ႔၊ သစၾကမကႏာ၊ သန႔ယငးစငေယာင၊ ကယတြငတးေက၊ ရခးကာျဖင၊ ညညာသမး႐း၊ ျမေကဆက၊ ဆကထးလ႔၊ ပးတးသစလြင၊ ပနးအထညက၊ ဆနးၾကယျငားေအာင၊ ၀တထားဆင၍၊ မယလငတညခငး၊ ငါးမစၧာႏင၊ ႀကငစြာသငးေက၊ ထမငးဘတာ၊ ေဘာဇနာက၊ ၀စြာစားေျမာက၊ ၿပးတေပေသာ၊ ေမာငေမမားမာ၊ ဆး၀ါးေသာကလ႔၊ ထေနာကၿပးမ၊ သနးေကာေ၀ႏင၊ မေငြလလညး၊ ခနးမေဆာငတြင၊ အသာ၀င၍၊ ၀တဆငတၿပး၊ သဇငခငက၊ ႀကငႀကငမႊးေအာင၊ ကလမးျပပင၊ ၿပးလတကငေသာ၊ ေဆာငခြငထမ၊ ပကညာ႐႕၊ ထြကလာၾက၍၊ အမမဆငးျငား၊ တေပာေပာေလ၊ သမေတာလမးက၊ လမးလ႔လားခါ၊ နးပါး၀နးကင၊ ပနးသစပင႐႕၊ ႐ႈျမငမ၀၊ ရြကေဟာငး၀ါလင၊ ႃကြကာက၍၊ စမးျမၫစြာ၊ ပရစဥႏင၊ ရြကႏလာေက၊ ငအာပြငဖး၊ ပနးပြငလယမာ၊ ၀တရညစားေက၊ ပားပတး႐႕၊ ႐း႐းပကာ၊ ငကမားစြာလညး၊ ဘာသာဘာ၀၊ ဥၾသၫ႐႕၊ သချမႏင၊ ကးၾကၫးည၊ ငကဖးေခါငေလ၊ အေရာငစမးေက၊ ကးၫလ႐႔၊ ခအသျဖင၊ ေဟမနကနေဟာငး၊ ႏြရာသေလ၊ ဂမာနေျပာငးေက၊ တေပါငးမာသ၊ တငတယပေလ၊ ဟသမက၊ ၀၀႐ႈကာ၊ ေမာငေမပေလ၊ ထေလးေယာကမာ၊ လမးေလာကလာ၍၊ ျဖ၀ါနျမနး၊ လမးဘယညာက၊ မာလာပနးက၊ လကလမးဆြတကင၊ ေစတနာႏင၊ သဒၶါပြား၍၊ လာၾကစဥတြင၊ ကတၫတ၊ ျမတေတာငၿခက၊ ေရာကလၾက၍၊ ျပပၸဒသာ၊ မငးရာဇာ႐႕၊ စဥလာတကေက၊ ရမကႏာက၊ လြနစြာ႐ၫြတ၊ လကဥးေမာ၍၊ ေတာငေပၚထကက၊ တကၾကလတ၍၊ ျမတမနသင၊ ရေတာျပငမာ၊ ပနးတငၿပးမ၊ အတနတနေလ၊ လြနၾကညႏးေက၊ (--------ဆင)၊ သႏၵရက၊ စသညႃမြကေက၊ ရစကတငဟ၊ သၿပငဆၿပး၊ ခါသးဖနေလ၊ သေညာငးေညာငးႏင၊ ေခါငးေလာငးတး၍၊ ထြနးညးေရာငလပ၊ မနသငေလ၊ ရငျပငရပမ၊ လမးထြကၿပးေသာ၊ ကနးထပေပၚက၊ ႐ႈေမာေကာငးရာ၊ နဂဏးရြာႏင၊ ဓညာၿမ႕မ၊ တညဟျပနေက၊ ဟသမက၊ ဒ႒တဖန၊ လကၫႇးၫႊန၍၊ မနကနတက၊ ပနးျဖေအာငႏင၊ ေမာငထြနးျမက၊ အလႏနယ၊ သနးေကာေ၀က၊ ျပေပၿပးမ၊ ရပမကႏာက၊ ပတကာလညေက၊ ၾကည႐ႈၾက၍၊ ထမဤမာ၊ အျဖာျဖာက၊ ေလလာၿပးေသာ၊ ျမတကနးေပၚက၊ ေပာေပာပါးပါး၊ ႐ေသစြာျဖင၊ ဆငးလာျငား၍၊ စညကားသာယာ၊ လြနတငတယ၍၊ ေပာဖြယေကာငးေက၊ ဇးေခာငးရြာသ႔၊ လညလာတေျမာက၊ ညခမးခါတြင၊ ျပနကာေရာကလ႔၊ တန႔ေထာကၿပးခါ၊ ရခးပါ၍၊ အမမာတကျငား၊ လသာသာႏင၊ ညစာစားလ႔၊ ဆး၀ါးေသာကလက၊ လပေရာငႏင၊ ေတာငတနးဗငးက၊ ထြကလကတဖန၊ သေပါကဖာက၊ ယကာခငးေက၊ လညငးခေရ။ (၂၅) (ႏမးႏငႏငႏင၊ မႊးႀကငသငးေက၊ ေကာကၫႇငးေပါငးက) အလြနလပေသာ ရခငကာရမားျဖစပါသည။ (ယကာစားၿပး၊ အမတနးဗကမာ၊ လပလကဆးလ႔၊ အးအးသကသာ၊ ကြမးဆးယာ) (ၿပး) (ဆး) (အး) (ဆး) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ယငးက ျမနမာမႈျပေသာ (ယကာစားေျပး၊ အမတနးဗကမာ၊ လပလကေဆးလ႔၊ ေအးအးသကသာ၊ ကြမးေဆးယာ) ဟ ရပါသည။ (ယကာစားေျပး) ဆသညမာ ကြမးစားၿပးသညဟ အဓပၸါယမရဘ ကြမးစား၍ ထြကေျပးသညဟ အဓပၸါယရသျဖင ၎ကာရမားမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားျဖစပါသည။ ကးကားခကအျပညအစ -------------------------

(၂၅) လညငးခ၍၊ နျပနကာလ၊ ဇးေခာငးမညေက၊ ရပေဒသက၊ မမၼေယာက ၤား၊ ႀကးငယမဟ၊ လအမားမာ၊ လာျငားၿပငၿပင၊ လပေရာငႏင၊ ေတာငတနးဗငးမာ၊ ၀ငးလကထင၍၊ ယဥေကးစြာလ၊ ပနးျဖေအာငႏင၊ ေမာငထြနးျမက၊ ပယ၀ါစာ၊ သခခႏင၊ ဆကာႃမြကေက၊ ႏႈတဆကကာျဖင၊ ရသာျပညေလာငး၊ ႏမးႏငႏငႏင၊ မႊးႀကငသငးေက၊ ေကာကၫႇငးေပါငးက၊ ေတာငးမခးျပန၊ ျမပကနမာ၊ ေကာငးမြနထညကာ၊ ပနးျဖေအာငႏင၊ ေမာငထြနးျမက၊ ေကၽြးၾကပါေသာ၊ ယကာစားၿပး၊ အမတနးဗကမာ၊ လပလကဆးလ႔၊ အးအးသကသာ၊ ကြမးဆးယာက၊ တခါစားလတ၊ ေရာကလာသေက၊ လအမားႏင၊ စကားစပလ႔၊ မျပတတယဥ၊ ပနးျဖေအာငေလ၊ ပေမာငေခာမာ၊ ႏးေႏာစဥတြင၊ ပနးခငတမ၊ ျမစပါယေလ၊ မေငြလက၊ ဟားဟားလညးရယ၊ သြနးကာေလာင၍၊ ေမာငထြနးျမက၊ စလတေတကား၊ ေရာကေတနက၊ ခတငေအာငပင၊ ေဒေမာငလမာ၊ ႏႈတကဆတည၊ စကားလန၍၊ ခြနးသမထတ၊ မဆကဆဘ၊ ရကျပနၿပးေက၊ ေတမလပလ႔၊ ငတတတမႈငေထြ၊ ၿပးစစႏင၊ ခနမျပတေက၊ နလတေတကား၊ ဆေ၀ေသာငးေသာငး၊ ႀကးငယဟေက၊ လအေပါငးႏင၊ ကးေၾကာငးဆကဆ၊ မားအမနက၊ ေ၀ဖနစစေၾကာ၊ အေျပာငးအျပန၊ ႀကႏးေႏာလ႔၊ မေျပာခငဘ၊ ေျမာကဥးျပညက၊ ေမာငေတမက၊ ကနညခါ၊ တသကတာတြင၊ မတရာတပါး၊ ရသမြန႐႕၊ ၫႊနစကားက၊ ေျပာၾကားလကမည၊ ရႊ႐ပေယာငသ႔၊ ေမာငတပါးမာ၊ ေထာငနားတညပါ၊ စေႏဗဒၶ၊ အာလတခ၍၊ ရႊဂမတက၊ ႃမြကထတဟသည၊ ဓမၼျမေတ၊ ခဒၵနကယ၊ ကမးအၫႊနးႏင၊ လမးမနျငားေအာင၊ ျပထားေရကား၊ (ဗေဒၶပဇ၊ ကသလစ၊ ေတဇ၀ေႏ၊ ရာဇေႏာ) ဟ၊ မန႔ေဟာကမးလာ၊ အဓပၸါယက၊ မတလြယလေအာင၊ ယငးျပပါမည၊ ဘဂ၀ါလ႔ဘ၊ အတလေက၊ ဗဒၶျမတစြာ၊ ေစာသတာက၊ ဆယျဖာ႐ကး၊ ထပထက႐ေက၊ လကစမးလ႔၊ ျမတႏးသဒၵါ၊ ပေဇာပါေသာ၊ အာဏာတနခး၊ ဘနးေတာဟနလင၊ ထနထနႀကး၍၊ မငးစးရာဇာ၊ ဇ၀ကေလ၊ မနမခၽြတေက၊ ျဖစတတပါဟ၊ ေဒသနာမြန၊ တရားသႏင၊ ရလြနသမား၊ မာစကားက၊ နားခၿပးခါ၊ ျမတဗဒၶါႏင၊ စႏၵာသရယ၊ ဘနးေတာထနေက၊ ရာဇႏၵ႐႕၊ ပဥၥေလာဟာ၊ ရတနာျဖင၊ သြနးကာလပဘ၊ ေရာငေျခာကသြယႏင၊ တငတယလတေက၊ ျမတမနက၊ ရႊနးအစတတြင၊ ျမးဘ၀ငႏင၊ ဖးျမငရေအာင၊ အားႀကးေဆာင၍၊ ေမာင႐႕ဌာေန၊ ရႊဗဟရေလ၊ သခကးေက၊ ေျမာကဥးျပညက၊ ႀကးငယလမား၊ ေပါငးအေဖာက၊ ႏႈးေဆာျငား၍၊ ပထြားပနးတန၊ တႏစမာလင၊ တခါေလာကေက၊ ေရာကသငတနေရ၊ အလြနထငရား၊ ဇမၺဒမာ၊ ဤဘရားကား၊ ႐ပပြားေထာငရာ၊ ႀကးအငယႏင၊ တရညမားေက၊ ေပါငးမားစြာထက၊ လြနခါကၿပး၊ ဘနးေတာေရာငျဖင၊ ေဂါငကမးေက၊ တနးခးႀကးလ႔၊ ေကာဟးလ႔ခြင၊ လြနထငေပၚလက၊ ကယေတာစားေက၊ ႐ပပြားသငက၊ ဖးျမငသအား၊ အပါယရြာတြင၊ ခါတပါးလင၊ မလားဆတည၊ နတရပထမာ၊ ေရာငလထြနးပ၊ စညးစမမြနႏင၊ ေပာစရဟ၊ ၀ယရြယလြန၊ ရသမြန႐႕၊ ေျပာၫႊနေဟာၾကား၊ ေပါရဏာက၊ လာစကားက၊ မတသားၿပးလင၊ ၀ငး၀ငးေျပာင၍၊ အေရာငညးေက၊ မနသငက၊ ဖးျမငရေယာင၊ တေယာကေမာငမာ၊ ေရာကေအာငအားစက၊ ႏစစဥလာ၍၊ သဒၶါျဖးေက၊ ဖးခလကဟ၊ သနးထကပေမ၊ ၿပးရယခႏင၊ လပလက၊ စလကေတေလး။

(၂၆) စေျပာလာေက၊ ထခါၿပးမ၊ ၿပးရယေယာငသ႔၊ ေမာငထြနးျမမာ၊ ႃမြကဟႏႈတေခၽြ၊ သခခႏင၊ ပႏမက၊ ယငးျပေရကား၊ အသေရေျပာငရႊနး၊ ျပညရခငမာ၊ ႏြယယဥဆနးလ႔၊ ခငပနးတမ၊ ျမစပါယသ႔၊ မေငြလေလ၊ နားကစေယာင၊ ေမာငစကားက၊ ရႊနားေထာငပါ၊ ဘနးေခါငျမတစြာ၊ လကထကခါ၀ယ၊ စႏၵာသရယ၊ တြငမညရေက၊ မငးလရာဇာ၊ သြနးခပါေက၊ မဟာမန၊ ေျခာကသြယေရာငျဖင၊ ထြနးေျပာငညးေက၊ တငးသထငရား၊ လြနသပၸါယေက၊ ေဒ႐ပပြားႏင၊ တပါးေနာကမ၊ ဆငးရသ႐႕၊ ခမကာလ၊ ေကာကအဋမ၍၊ ျပညစြနနားမာ၊ တညထားၾကသည၊ ဗဒၶ႐ပပြား၊ မေပၚလြငေက၊ မထငရားဘ၊ ဟျငားၾကရာ၊ ေပါငးႏစျဖာတြင၊ ရာဇာပငသြနး၊ ဆငးရသေက၊ တညထသြနးလညး၊ ရႊငလနးသဒၶါ၊ ပေဇာခါတြင၊ ပဇာနယ၊ အကးမလင၊ တတကြျဖင၊ ရၾကမညသာ၊ ပႏနယေက၊ မယတမမာ၊ သအပပါေရ၊ ျမတစြာ႐ပပြား၊ ဆငးထဟေက၊ ဆဆမားက၊ စကားမဂဓ၊ ပါဠလာျဖင၊ ၫႊနကာထတေက၊ ဥဒၵဟ၊ ဆၾကတျပန၊ ရခငသျဖင၊ ျပနကာေျပာမည၊ ကးပါးဂဏက၊ အာ႐ကပေက၊ ရညမတဖြယတညး၊ ဤသညစကား၊ ပါဠလာက၊ ေထာကခါထားလင၊ ႐ပပြားဟက၊ ႀကးအငယႏင၊ တရညၾကလညး၊ ဧကသညာ၊ ရညမတဖြယဟ၊ အတညျပေက၊ တခသာလင၊ ရပါတလတ၊ ပရမတက၊ လနတပစင၊ ထဘ၀ငမာ၊ ၿမပငစြမတ၊ ဤေၾကာငးရာႏင၊ ေပါငးကာထားေက၊ စကားစပတြင၊ ထပ၍တသြယ၊ ခငကညာက၊ သကၤာကငးေအာင၊ ယငးဥးမညေလ၊ ႏႈးဖြယမရာ၊ ဘနးေတဇာႏင၊ မဟာမန၊ ႐ပပြားေတာက၊ ဖးေမာဘေသာ၊ ကငး၀းပယရြာ၊ ေယာငသြယကြာ၍၊ ေဒ၀ါနတထ၊ ေရာကမညမနေက၊ ဧကနျဖစက၊ စငစစခ၀ယ၊ ဗဟည၍၊ စညသကးေက၊ ေျမာကဥးျပညမာ၊ တညကာလညးထား၊ ႐ပပြားေတာေလ၊ ေသာငးေကာဘေအာင၊ ဟယကသားက၊ ၫြတတြားၾကညျဖ၊

ဖးေျမႇာမလညး၊ ထသမနစြာ၊ ပါယေလးရြာက၊ ကငးကြာၿပးမ၊ နတရပထမာ၊ မနမခေက၊ ခရမညပင၊ သ႔ျဖစအငေၾကာင၊ ေရာငလြငထြနးပ၊ မနသငက၊ ဖးျမငရေယာင၊ ေမာငကတဖန၊ ပငပနးခ၍၊ လာရနမလ၊ ေျမာကဥးျပညမာ၊ တညကာထားေက၊ ႐ပပြားကပင၊ ဖးေမာပါမည၊ ေစတနာႏင၊ သဒၶါျမတသာ၊ လအပဖြယတညး၊ ေနာက၀ယတဖန၊ ႄကြငးမကနေအာင၊ ယငးျပနဥးမည၊ ပနးစပါယေလ၊ လေမနားေထာင၊ ဤလ႔ေဘာငတြင၊ ဂဏေရာင၀ငႄကြား၊ မးအစဥေလ၊ ရခငမားမာ၊ ေပာပါးရႊငျမး၊ အရာရာသ႔၊ လညကာလားေက၊ ဘရားဖးလ႔၊ ၾကညႏးကာမ၊ ကသလဟနေလ၊ ျပညစလဟ၊ စတကမတခါ၊ မမရြာက၊ ျပနလာၾကျငား၊ ယငးပငသေလ၊ လအမားက၊ ဘရားမႀကက၊ ထပမခါျဖင၊ ငါမႀကကတညး၊ ဇာျဖစလ႔ေပ၊ မးလတေခေသာ၊ ေျဖမညငါက၊ သးရပေဘာငမာ၊ အေခါငခပေက၊ ျမတဗဒၶ၏၊ သး၀သာသနာ၊ ရညျမငၾကာေအာင၊ လြနစြာႀကးကတ၊ မားလသငမာ၊ အားအငထတလ႔၊ ျပလပမသာ၊ ဖးေျမႇာရာသ႔၊ ေရာကပါလမၼည၊ ပေဇာ႐ျဖင၊ ခနကနလငေက၊ မသငေခပါ၊ ဘနးႄကြယျမတစြာ၊ ေစာသတာက၊ ဖးပါသညထက၊ ျမတဘနးေမာက၊ ထတေဖာႃမြကေက၊ ႏႈတထြကဓမၼာ၊ တရားလာက၊ မားစြာေသာငးေသာငး၊ အႀကမႀကမေလ၊ ခနမျပတေက၊ ကငအပေကာငးေရ၊ တေၾကာငးတျဖာ၊ ဤအရာတြင၊ ပမာႏႈငးဆ၊ ကမးအလာက၊ ၫႊနကာျပမည၊ ႏမနားေထာင၊ ႏစမားေျမာငက၊ ဘနးေခါငဘဂ၀ါ၊ လကထကခါ၀ယ၊ သညာတြငဘ၊ ႐ပႏငနာမက၊ မနမတြကေက၊ ၀ကလမာ၊ မနျမတစြာ၊ ရႊမကႏာက၊ ေမာကာဖးတ၊ ေကာငးေဆာငဘမာ၊ ခနကနလြနဘ၊ ဘါ၀နေလ၊ ဥာဏမထးေက၊ ကးမဟဟ၊ ဣသထြတမး၊ မေထရသငက၊ ျပစတငဖး၏၊ ပႏႈးစထား၊ ၫႊနးပမာႏင၊ ကမးလာမားက၊ မတသားၿပးေသာ၊ ႐ပပြားေတာအား၊ ပေဇာေသာခါ၊ ကသလမာလင၊ ကမၼာ၀စရ၊ ကမးသၿဂဟမာ၊ ဆကာျပ၏၊ ဘ၀မျပတ၊ အ၀ဇၨာႏင၊ တဏာ၀ဋမာ၊ မလြတႏငပါ၊ ထထကသာ၍၊ ျမတစြာဗဒၶ၊ သးလ႕ဘ၏၊ ေဟာျပလမးၫႊန၊ ဓမၼခနက၊ ကငႀကမသာ၊ ၀ဋတဏာ႐႕၊ လြတကြာကငးျပတ၊ ႐ပႏငနာမမာ၊ အမနတးေက၊ အဆးသတ၍၊ အျမတနဗၺာန၊ လမးေၾကာငးမနက၊ အကၽြႏပက၊ အၿမပငလင၊ စြ၀ငေႏာေက၊ သေဘာကလ႔၊ ကာလေပၚျငား၊ လအမားႏင၊ ဘရားဖးရန၊ ေမႏႈးေဆာ၍၊ ဖတေခၚခကက၊ လကမခေလး။ (၂၇) (ဗဒၶါေဟာျငား၊ ကမးပစာမာ၊ ဖြရာတြေက၊ ဟသလားေလ) (တြ) ႏင (ဟ) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ယငးက ျမနမာမႈျပလင (ဗဒၶါေဟာျငား၊ ကမးေပစာမာ၊ ေဖြရာေတြ႕ကာ၊ ေရ႕သလားေလ) ဟ၍ ရပါသည။ (ေရ႕) သလားဟသညမာ ျမနမာစာပတြငလညး မဟပါ။ (ရသလား) ဟ၍ရာ ဟပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤကာရမားမာ ျမနမာမႈျပမရေသာ ရခငကာရမားျဖစပါသည။ (လြမေခာေအာင၊ ေတြးေခၚျငားလ႔၊ ေထာငနားတညပါ) ဟ (လြမေခာ၊ ေတြးေခၚ) ဟ ကာရနေဗထပ ယထားသညက တြရပါလမၼည။ ယငးက ျမနမာမႈမျပဘ ရခငလြနကၽြနမႈျပလင (လြးမေခာေအာင၊ တြးေခၚျငားလ႔၊ ေထာငနားတညပါ) ဟ၍ရပါသည။ (လြးမေခာ) ဆသညမာ လး၀အဓပၸါယမဟပါ။ ထ႔ေၾကာင ယခကလေပၚလငယမား သးႏႈးနကတေသာ (တြးေခၚ၊ အတြးအေခၚ) ဆသညအသးႏႈးမာ ရခငလြနကၽြမႈ၀ါဒျဖစသည။ (ဘနးႄကြယဗဒၶ၊ အတလက၊ ဥးခ႐ေသ၊ ဖးေမာေပေသာ၊ အပါယဂတ၊ မလားရနက၊ အကၽြနသေရ)

(ေသ) (ေပ) (ပါယ) ကာရယထားသညက တြျမငရပါသျဖင (ရသ) ဟမရြးဘ (ရေသ) သညရာ အမနျဖစေၾကာငးက ဤရေဟာငးမက အေထာကအထားျပ၍ ယငးလငးႏငသည။ ကးကားခကအျပညအစ -------------------------- (၂၇) လကမခဟ၊ ျငငးဆနပယယား၊ ေမာငလပ၏၊ ဆစကားက၊ ပထြားကညာ၊ ခြနးတ႔လန၍၊ တဖနထပလ႔၊ မးလတရာကား၊ ကမၼာ၀စရ၊ ျမတကသလက၊ ထလမလင၊ ထကၾကသဒၶါ၊ စတျဖစင၍၊ အားအငထတေက၊ မလပရာဟ၊ ဗဒၶါေဟာျငား၊ ကမးပစာမာ၊ ဖြရာတြေက၊ ဟသလားေလ၊ တပါးထမ၊ ျမတဗဒၶက၊ တတႄကြ႐ေသ၊ ဖးေမာေခေသာ၊ အပယလားရန၊ ကမးအၫႊနက၊ တြျပနသလား၊ ေမာငဆရာက၊ သငကာေျပာေက၊ ေဟာသလားဟ၊ ဟားဟားလညးရယ၊ ပပနးတနေက၊ လစသးမာ၊ မးလတေခေသာ၊ ႐ပရညလပ၊ ေမာငလပမာ၊ သချမႏင၊ ရႊငျပမကႏာ၊ ၿပးရယျပန၍၊ တဖနထပလ႔၊ ယငးလတရာကား၊ ေရာကလာေသာငးေသာငး၊ ဇးေခာငးသေလ၊ ပျဖေပါငးႏင၊ ႏြ႔ေႏာငးယဥစ၊ ပႏနယေက၊ မေငြလေလ၊ ဆးစကနေယာင၊ ေမာငစကားက၊ ေမနားေထာငပါ၊ လ႔ေဘာငလ႔ရြာ၊ လမားစြာလင၊ ကမၼာ၀စရ၊ မားထထေလ၊ ကသလစက၊ မျပရဟ၊ ေမာငကခ၀ယ၊ ပလသြယေလ၊ ပေမေခာက၊ မေျပာေပတညး၊ ထသညကမၼ၊ ကသလလင၊ ၀ဋမမလြန၊ ႐ပႏငနာမသည၊ ႀကမဖနလညးျဖစ၊ ကာမဂဏျဖင၊ ဘဆယတစမာ၊ ျမတနစ႐သာ၊ ဤထကလြန၍၊ နဗၺာနေျမာကေအာင၊ မေရာကပါဟ၊ မနစြာအကယ၊ ဘဓမၼာ၏၊ လာသေဘာႏင၊ ေမာငေျပာေရေလ၊ ေနာက၀ယတျခား၊ ျမတဘရားက၊ ဖးျငားေသာခါ၊ အပါယမာလင၊ ေရာကပါမညလား၊ မးကာဆေက၊ ထစကားက၊ ေျဖၾကားဥးမည၊ လြမေခာေအာင၊ ေတြးေခၚျငားလ႔၊ ေထာငနားတညပါ၊ ဘနးႄကြယဗဒၶ၊ အတလက၊ ဥးခ႐ေသ၊ ဖးေမာေပေသာ၊ အပါယဂတ၊ မလားရနက၊ အကၽြနသေရ၊ ႏႈငးၫႇကမးဂန၊ တရားၫႊန၍၊ သငရနမဟ၊ စဥစားႀက၍၊ ေ၀ဖနႏႈငးေသာ၊ လတငးသမည၊ သ႔ျဖစေပလညး၊ ဇာအျခငးႏင၊ ျငငးလတေတဟ၊ ဆေခေသာခါ၊ ဤေခတမာလ၊ မားစြာေထာငေသာငး၊ ႀကးငယဟေက၊ လအေပါငးလင၊ ထးေဟာငးကလြန၊ လမးမမနေက၊ ကမးၫႊနမသ၊ ကယ႐းရာႏင၊ မးဇာတက၊ သတမခပ၊ ကးကြယရာေလ၊ ဘာသာရပတြင၊ မအပမရာ၊ တအေယာငျဖင၊ လပေဆာငမႈက၊ ျပကတပါ၍၊ ဆရာသခင၊ စာအျမငႏင၊ ဇာပငေဟာျငား၊ မမတေအာငဘ၊ နတေယာင၀ါးမာ၊ တးပြားအစ၊ ကးပါးဂဏက၊ အာ႐မထား၊ အရြာရြာက၊ လညကာလားလ႔၊ ဘရားဖးေယာင၊ အဟနေဆာင၍၊ ေၾကာငသတငးသး၊ ရအခါက၊ ပမာထးသ႔၊ ၿပးၿပးမကႏာ၊ ရႊငျမးကာႏင၊ သစာေသာကစား၊ တခ႕မားကား၊ စးပြားရာရန၊ တခ႕မနေက၊ ႄကြအႀကးထး၊ တခ႕မာလင၊ လညကာခး၍၊ တခ႕႐႕ကား၊ အပငးေျပဟ၊ စတ၀ယထားလက၊ တျခားေနာကမ၊ တခ႕သမာ၊ အယျခားသး၊ မဟတတနက၊ ႀကဖနျငားေက၊ ဘရားရြးလ႔၊ ႀကးေရငယေရ၊ မသပၸါယႏင၊ သပၸါယတသး၊ ရတနာျဖင၊ ေရာင၀ါညးေအာင၊ မငးၿမးမငးသား၊ သြနးလပထားေက၊ ဘရားကမ၊ သဒၶါရႊငေက၊ ဖးခငၾကလ႔၊ ေနာကမတပါး၊ ဆငးရသေလ၊ လအမား႐႕၊ တညထားၾကကင၊ ႐ပပြားသငက၊ ဖးျမငသကား၊ တငးႏငငမာ၊ လြနနညးပါး၍၊ ဘရားကသာ၊ ရြးခယကာျဖင၊ ဖးလာတဘ၊ တရားကြာ၍၊ မားကာလပေက၊ ယဂကလတြင၊ အသကငးပ၊ ျပၾကသေလ၊ ဟသမက၊ ျမငရလကပင၊ ေမႏႈးေဆာ၍၊ ဖတေခၚရးက၊ ေၾကာကသြး၀င၍၊ ေမာငလငခ၀ယ၊ ကာလေပၚေလ၊ ဖးေမာျခငးက၊ ျငငးလတေတဟ၊ ဆေပၿပးမ၊ ႏမေခေက၊ မေငြလႏင၊ ေရာကၾကေသာငးေသာငး၊ ဇးေခာငးသေလ၊ လအေပါငးက၊ ကးေၾကာငးဆကသြယ၊ ကမးအၫႊနႏင၊ လမးမနရေအာင၊ ေျပာျပမညေလး။

ျမနမာမႈျပ၍မရေသာ ရခငကာရမား အပငး (၂) (၁) (ကမၼာဖ႔ရး၊ တတလမၼာေက၊ ပညာရးတညး၊ တသးထမ) ဤအပဒကၾကညျခငးအားျဖင အခ အကၽြြႏပ႐႕သးစြနေသာ (ကမၼာေရး၊ ပညာေရး) က အယငက (ကမၼာရး၊ ပညာရး) ဟ သးစြသညက သျမငႏငပါသည။ ပဇာေၾကာငဆေသာ (ရး) ႏင (သး) ကာရယထား၍ျဖစပါသည။ (ေရး) ဆလင (တေသးထမ) ျဖစလားပါမည။ (၂) (ထကသလလင၊ မဂကမဆက၊ ကာမဟေက၊ ဘဆယတစမာ)

ဤနရာတြင (ဆက) ႏင (တစ) က ကာရယထားသျဖင ရခငသားမာ (တစ) က (တက) ဟ အသထြကသညက တြရပါမည။ ယငးက အတတဆနး၍ (တက) ဟ ရြး၍မျဖစပါ။ (၃) (တရစၧာနေက၊ ပးႏကစ၊ ဤကမ႓ာမာ၊ ျမငကာတြေက၊ ဟသမက) ဤနရာတြင (တြ) ႏင (ဟ) က ရခငကာရစစစစယထားပါသည။ ၄ငးက အမားနားလညေအာငအေၾကာငးျပခကျဖင ျမနမာမႈျပ၍ ရလမမညမဟတပါ။ ပဇာေၾကာငဆေသာ (ျမငကာေတြ႕သည၊ ရသမက) ဟ ျဖစလားပါမည။ (ေတြ႕) ႏင (ရ) ကာရလြတလားပါလမမည။ ထ႔ေၾကာင ၄ငးကာရမားသည ျမနမာမႈျပ၍မရေသာ ရခငကာရစစစစမားျဖစပါသည။ ဤနရာတြင (တြ) လား (ေတြ႕) လားဆသညက ယငးယငးလငးလငး သျမငႏငပါသည။ (၄) (အျပစဒါဏက၊ ကယခစျမ၊ ဘေလာကေလ၊ ဌာနထမာ) ဤနရာတြင (က) ႏင (န) ရခငကာရယထားပါသည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပလင (ဘေလာေကေလ၊ ဌာေနထမာ) ဟ ျဖစလားပါသည။ ရယဖ႔မေကာငးပါလား။ (၅) (သားတစ႐းရ၊ အျခငဆသ႔၊ တညသးသး၊ ေ၀ါေယာေမာင၍၊ ပ႔ေဆာငပးက၊ ထြာႀကးသနမာ) ဤနရာတြင (သး) (ပး) (ႀကး) ရခငကာရစစစစက တြရပါသည။ တနးခးဆရာထြနးသာျခငးမားတြင (ေပး) ဟ ျမနမာေ၀ါဟာရက ခးယသးစြထားသညက တြရပါသည။ ဤနရာတြင ျမနမာမႈျပမညဆပါက (တညေသးေသး၊ ၀ါေယာေမာင၍၊ ပ႔ေဆာငေပးက၊ ထြားေၾကးသနမာ) ဆၿပးရပါလမမည။ (ကေကာငး ရယဖ႔ေကာငးပါဖ႔။ (ထြားေၾကး) ဟ ျမနမာစာတြငလညး မဟပါ။ (၁) (မခအကယ၊ ကမၼာျခငးမာ၊ အရငးတညလ႔) ဤနရာတြင (အကယ) ဆေသာ ေ၀ါဟာရက တြရပါသည။ ျမနမာက (တကယ) ရခငက (အကယ) ဟ သးပါသည။ ဖားျပတေက၀တတြင (အကယစငစစ၊ ဤသ႔ျဖစမ) ဟ တြရပါသည။ (၂) (ရာဇ၀ငမာ၊ စာတငဟေက၊ မတြဖးဘ) (ဟ) ႏင (တြ) ရခငကာရယထားသညက တြရပါမည။ ၄ငးကေထာက၍ (တြ) လား (ေတြ႔) လား ခြျခားႏငပါသည။ ၄ငးက အတတဆနး၍ အမားနားလညေအာငဆဗာ (ရာဇ၀ငမာ၊ စာတငရသည၊ မေတြ႔ဖးဘ) ဟ ျမနမာမႈျပပါက ကာရလး၀လြတကငးလားပါလမမည။ (၃) (အရငးခေက၊ မနသနစက၊ စးစစရေယာင၊ ေပၚထြနးေအာငဟ) ဤနရာတြင ရခငေ၀ါဟာရစစစစ (ေယာင) က သးႏႈးထားပါသည။ (၉) (ဓါတအာကာလင၊ ပတကာဆးေက၊ အအးပတလ႔) ဤနရာတြင (ဆး) ႏင (အး) ရခငကာရစစစစယထားပါသည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပေသာ (ပတကာေဆးေက၊ အေအးပတလ႔) ဟ ရပါလမမည။ ရယဖ႔ေကာငးပါသည။ ျမနမာစာတြင (ကာေဆး) ဟ၍ မဟပါ။ (ကာဆး) ဟရာ ဟပါသည။

(၁၀) (ႏလးအမမာ၊ ခကာေထာငးေက၊ ေဂါငးလညးညးလ႔၊ ရည၀းၾကာတင) (ညး) ႏင (၀း) က ရခငကာရစစစစယထားပါသည။ (ေဂါငးညးေရ) ဆသညမာ ရခငေ၀ါဟာရ စစစစျဖစပါသည။ ဤနရာတြင (၀း) ဟ ရခငေ၀ါဟာရစစစစက တြရပါသည။ (အေ၀းသ႔) (အေ၀းေရာက) စသျဖင ယခအခါ ရခငမားက ျမနမာေ၀ါဟာရမားက ငားယသးစြနသညမားက တြရပါသည။ (၁၁) (လကၡဏာက၊ ရာကာတြေက၊ တအကျဖင) (တြ) ႏင (တ) က ကာရယထားပါသည။ ထ႔ေၾကာင (တြ) ရာအမနလား (ေတြ႔) ရာ အမနလား ခြျခားႏငပါသည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပလင (ရာကာေတြ႕လင၊ ေတအကျဖင) ဟ ရပါသည။ (၁၂) (သနးေသာငးခ၍၊ ျခငရြမားမာ၊ ငါးမးတြေရ၊ မတသအပရာ) ဤနရာတြင (တြ) ႏင (သ) က ကာရယထားပါသည။ ထ႔ေၾကာင (တြ) ရာ ရခငစာျဖစပါသည။ (ေတြ႔) မာ ျမနမာစာျဖစပါသည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပလင (ငါးမးေတြ႕သည၊ မတေသအပရာ) ဆၿပးရပါသည။ (၁၃) (ကားထကပငေလ၊ ျခငရနဖးမာ၊ ႀကးလတေတဟ) ဤနရာတြင (ဖး) ႏင (ႀကး) က ကာရယထားပါသည။ ျမနမာမႈျပလင (ျခငရနေဘးမာ၊ ေၾကးလတသညဟ) ဆၿပးရပါလမမည။ (ေၾကးသည) ဟ ျမနမာစာတြငလညး မဟပါ။ (၁၄) (ေမာငေမစည၊ ရခးခ၍။ စာပပညာ၊ အကၡရာက) ဤနရာတြင (ည) (ခ) (ပ) ကာရယထားပါသည။ (စာေပ) လား (စာပ) လားဟသညက ဤကာရကၾကည၍ ဆးျဖတႏငပါသည။ ျမနမာမႈျပလင (ေမာငေမစည၊ ရခးခ၍၊ စာေပပညာ) ဟ ရပါသည။ ကာရမလြတလားပါသည။ (၁၅) (စစပညာေက၊ ဒငးကာအတတ၊ သငးအတတႏင၊ ဒါးခြတလထး) ဤနရာတြင (တတ) ႏင (ခြတ) က ကာရယထားပါသည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပက (သငးအတတႏင၊ ဒါးခတလထး) ဟ ရပါသည။ ကာရမလြတလားပါသည။ (၁၆) (ေနာကေနာငလာေက၊ ပညာဟ႐႕၊ တြေသာခါတြင၊ ျပနကာဖာထး၊ ျပပငရနက၊ ကၽြြနခြငပးေရ၊ သ႔ၿပးမသာ) ဤနရာတြင (ဟ) ႏင (တြ)၊ (ထး) (ပး) (ၿပး) ဟ (ပး) (တြ) ရခငကာရစစစစ ရခငေ၀ါဟာရစစစစမားက တြရပါသည။ ၄ငးက ျမနမာမႈျပေသာ (ပညာေရ႕တ႔၊ ေတြ႕ေသာခါတြင၊ ျပနကာဖာေထး၊ ျပျပငရနက၊ ကၽြြနခြငေပးသည၊ သ႔ေျပးမသာ) ဟ၍ ရပါသည။ (ေျပး) ဆလင ျမနမာစာပ၌လညး (သ႔ေျပး) ဟ၍ မဟပါ။ (သ႔ၿပး) ရာ ဟပါသည။ ျမနမာစာပ၌ (ပညာေရ႕) ဟ၍လညးမဟပါ။ (ပး) ႏင (ၿပး) က ကာရယထားသညအတြက (ပး) ရာ ရခငလား (ေပး) ရာ ရခငလားဆသညမာ ယငးနပါသည။

ယခအခါ ရခငစာရြးဆရာအားလးနးပါး ကဗာ၊ ၀တ၊ ေဆာငးပါးမားရြးေသာအခါ ျမနမာေ၀ါဟာရမားက ခးယသးစြလကဟပါသည။

ဓည၀တနဂးရြာမားသမငးသာျခငး တတယပငးက ေလလာဆနးစစျခငး (ေျပာျပမညေလ၊ ေထြေထြရပရပ၊ ေမာငကညႊန၍၊ မနအမားႏင၊ စကားရပက၊ သကတလေယာင၊ ေရာကလာသေလ၊ ပျဖမားမာ၊ ရႊနားေထာငပါ) ဟ ဆထားပါသည။ (ရပ) ႏင (ကတ) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ (ကတ) ဆေသာေ၀ါဟာရသည ရခငေ၀ါဟာရစစစစ ျဖစပါသည။ ရေဟာငးစာပမားတြင (ကတ) အသးအႏႈးအလြနနညးပါသည။ အကၽြြႏပ ဤသာျခငး၌ရာ တြဖးပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဤသာျခငးသည ရခငစာပက႑အတြက အလြနအေရးႀကးပါသည။ ထသ႔ဆရျခငးအတြက ကနအခကအလကမားကလညး ညာဏမသေလာက၊ လကလမးမသေလာက ေဆြးေႏြးပါမည။ မတသားရနတခကမာ ရေဟာငးပစာမား၌ (နန႔) က (ႏင) ဟ ရြးပါသည။ အသထြကေသာအခါ ရမးျပညသျဖင (ႏင) သ႔မဟတ (နာင) သ႔မဟတ (နန႔) ဟ အသထြကပါသည။ ထ႔ေၾကာင အကၽြြႏပ႐႕ (ႏင) က ဖတေသာအခါ (ႏင) သ႔မဟတ (နာင) သ႔မဟတ (နန႔) ဟ ဖတႏငပါသည။ ဤသာျခငးတြင (ကတ) တခတညးမဟတပါ၊ (ၾက) အသးအႏႈးကလညး တြရပါသည။ ေထာကျပပါမည။ (ပဇာ၀ႏ၊ ဆယေခာငး႐၍၊ လကစမးေက၊ ရခးၾကလညး) ဤအပဒတြင (၀ႏ) ႏင (ၾက) က ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ေနာကတပဒမာ (ေကးဇဟနႏင၊ ဂဏႀကးျမတ၍၊ အထြဋတငၾက၊ အနႏဟ) ဆရာတြငလညး (ၾက) က တြရပါသည။ (ၾက) ႏင (ကတ) မာ အဓပၸါယအတတျဖစပါသည။ ရေဟာငးပစာမား၌ (ၾက) က ပအသးမားပါသည။ ေနာကတပဒတြင (တသးမတၾက၊ စြန႔ၾကလႈေက၊ ဟသမကား၊ ကာမာ၀ါစရ၊ ကမးကျပဆ) ဟ (ၾက) ႏင (မ) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ေနာကတပဒတြင (အျဖာျဖာႏင၊ ဘာသာကြၾက၊ စတအယမာ၊ မတၾကဘ၊ ဗဒၶေဟာၾကား) ဆၿပး (ၾက) ႏင (ဗဒၶ) ကာရယထားသညက တြရပါသည။ ေနာကတပဒတြင (ဗဒၶဘာသာ၊ စငအလာမာ၊ ခငမာယၾက၊ စရဏဟ) ၄ငး၊ (ေနာကထပ) (၁) ဥတအဟာရ၊ အးအပလင၊ ညတမ၍၊ ေပါငးၾကစပခါ၊ (၂) ဓါတအစာက၊ ခနခါနည၊ မမနးေအာငပင၊ သးေဆာငၾက၍၊ ပါစကပဓါတ၊ (၃) အတတကြ၊ သန႔ယငးေယာငလင၊ လပေဆာငၾကေသာ၊ (၄) ရညၾကာသမ၊ ထဘ၀ငမာ၊ စြ၀ငၾကဖ႔၊ (၅) ရ၀ယကာလ၊ ေပါရဏျဖင၊ ေျပာၾကတလစ၊ (၆) ထဘ၀ငမာ၊ မရႊငမပ၊ ပဒမၼာေလ၊ ရႊၾကာပနးက၊ နလမးၾကေယာင၊ (၇) ျခငကလား႐႕၊ ကကျငားၾကျပန၊ (၈) ဖားျပနကနၾက၊ လကၡဏာက၊ ခြကာျခား၍၊ ရြးသားျပလညး၊ ေရာကၾကနားခ၊

(၉) ေပါငးသဟာေလ၊ လာသမ႐႕၊ မတၾကေပ၍၊ (၁၀) ျမေထြနစၥ၊ ျခငဆးရနက၊ မကနႄကြငးေအာင၊ ႏမနငးၾကဖ႔ (၁၁) အမားသေလ၊ ျဖႏမ႐႕၊ မတၾကေပေႏာငး၊ (၁၂) တတပညာက၊ ႀကးစြာလလ’၊ ဇြစတထ၍၊ သငယၾကဖ႔၊ ေမာငကေျပာမည၊ (၁၃) ဖးတနလစြာ၊ သမငးလာႏင၊ ပညာသပၸ၊ အဖဖေလ၊ ေပာကကနဆးေက၊ ပကျပနးၾကလ႔၊ သပၸမားစြာ၊ (၁၄) ေပါႄကြယသတ၊ အဖဖႏင၊ ျပညစၾကေသာ၊ ညာဏပ႑၊ (၁၅) ရႊရခငေလ၊ ယငႏမ႐႕၊ သၾကစရန၊ (၁၆) အရာတဖ၊ သျပာဂဏႏင၊ ျပညစၾကဖ႔၊ ညႊနျပအငာ၊ (၁၇) ၀ရယညာဏ၊ အရငးခ၍၊ လပၾကၿပးမ၊ ဓနဟႏင၊ ျပညစၾကေသာ၊ (၁၈) တ၀မးမေက၊ တအဖြားသ႔၊ စကားႏႈတခ၊ မမနးၾကဘ၊ ဆမၼဆလ႔၊ (၁၉) မြးဖဘနးမ၊ နနးမညက၊ အလစမးၾက၊ ပမာဆေက၊ ထအခဏးႏင၊ တလြနးလေရ စသညျဖင (ၾက) ကာရအရြးအသားမားက တြရပါသည။ (ကတ) က (ျပညနဗၺက၊ ဆယေညာငးလ႔၊ ေတာငးကတရမည)၊ (ယၾကညလကခ၊ သက၀ငသ႐႕၊ အယမတေက၊ ဟကတျပနေရ) ဟ တြရပါသည။ ဤနရာတြင (မတ) ႏင (ကတ) ကာရယထားသညအတြက (ကတ) အရြးအသား လး၀အစစအမနျဖစပါသည။ ၿပးလင ေနာကထပ (၁) (မခၽြြတဧကန၊ လမားစြာ၏၊ ကမၼာမႈက၊ ျပကတျပနဟ) ဟ၍၄ငး၊ (၂) (အမားခငမာ၊ နားဆငလတေက၊ မတကတေပေႏာငး) ဟ၍၄ငး၊ ဤနရာတြင (လတ) ႏင (ကတ) ကာရယထားပါသည။ (၃) ဆးမရေသာ၊ အစာမားႏင၊ ကစားကတပါ၊ (၄) (မးရခင႐႕၊ စငမျပတလင၊ သငကတေပ၍) ဤနရာတြင (ျပတ) ႏင (ကတ) ကာရယထားပါသည။ (၅) (ႀကးေသာသက၊ ငယသမားက၊ သနားကတ၍၊ အလတရြယတ၊ ခငးခငးမေလ) ဤနရာတြင (ကတ) ႏင (လတ) ကာရယထားပါသည။ ထသ႔ (ကတ) အသးႏႈးမားကလညး တြရပါသည။ ဤနရာတြင စာရြးသ တစေခတငျပလသညမာ အခေခတလငယမားသည (ကတ) က အသလကၿပး (ဂတ) ဟ ရြးနကတသညက တြရပါသည။ ထသ႔ရြးျခငးသည မားသညဟဆခငပါသည။ (ကတ) က အသထြကေသာအခါ ရကစကားလးကလက၍ (ကတ) (သ႔မဟတ) (ဂတ) ဆဗာ အသထြကပါသည။ ထသ႔ ႏစသထြကစာလးမားက ရြးေသာအခါ (က၊ ခ၊ ဂ၊ ဃ၊ င) အပစငါးလး၏ ပငရငးကယၿပး ရြးရပါသည။ သ႔မဟတပါက တနရာတြင (ကတ) တနရာတြင (ဂတ) ဟ ရြးမညဆလင ကေကာငး အ႐ပဆးပါသည။ အမးမးအဖဖျဖစလားပါသည။ ၄ငးက ေယာငကြငးႏငရန ရပညာဟမားက အေျမာအျမငျဖင စငးစားရြးသားချခငးျဖစပါလမမည။ ဥပမာျပရမညဆလင (စားၿပး ေသာကၿပးပာယလား) ဆေသာ မမ႐႕ေျပာနကစကားက အေသအခာ ေလလာၾကညစခငပါသည။ (စားၿဗး၊ ေသာကၿပး) ဟ အသထြကသညက တြရပါမည။ (စား) ေနာကက (ၿဗး) သထြကၿပးလင (ေသာက) ေနာကက (ၿပး) မရငးအတငးသထြကပါသည။ သ႔ေသာ စာရြးေသာအခါ အဓပၸါယတေသာစာလးမားက ကြျပားမႈမဟေအာင၊ ထတမးေဒတမးမျဖစေအာင (ၿပး) တခက မတညထားၿပး ရြးကတရပါသည။

အခေသက ေျပာခသညအတငး (ပ၊ ဖ၊ ဗ၊ ဘ၊ မ) ဆေသာ အပစငါးလး၏ ပငရငးက ပသထားရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာစာမာေသာ၄ငး၊ ရခငစာမာေသာ၄ငး ပငရငး (ပ) က ပသထားၿပး (ၿဗး) ကပါယ (ၿပး) က သးရျခငးျဖစပါသည။ သ႔ေသာ (ၿဗး) (Run) ႀကယာအတြကမကား (ၿဗး) ဟ သးစြ၍ မာမညမထငပါ။ (ၿပးေျမာကေတ) ဟအဓပါၸယရေသာ (ၿပး) မာသာလင (ၿဗး) (ၿပး) ဟ ႏစသကြလာသညအတြက ပငရငး (ပ) ကအရငးျပ၍ (ၿပး) ဟ ပသထား ရြးရျခငးျဖစပါသည။ ၄ငးက သခၤနးစာယၿပးလင အကၽြႏပ႐႕၏ (ကတ) ႏင (ဂတ)၊ (ပာယ) ႏင (ဗာယ) ျပနာက ေျပလညေအာင ေျဖယငး၍ရပါသည။ ေယမရာ ေခတသစရခငစာက ေနာငလာလတေသာသမား အရညတညတလကခပါလမမည။ သ႔မဟတပါက ျမနမာစာရာေကာငးေရ စနစကေရဆဗာ သတပါးအထငႀကး၀ါဒ၊ မမကယမမ မေလးမစား အထငေသး၀ါဒႏင သမားေနာက ေကာကေကာကပါလားပါလမမည။ ရခငသားမာ တငးလညးေပာက၊ ျပညလညးေပာက၊ စာလညးေပာက၊ လမးပါေပာကဖ႔ကနး ဆကပါလမမည။ ဆက၍ေဆြးေႏြးရမညဆပါေသာ အခေသကေျပာခေသာ (ေသာကၿပး စားၿပးပာယလား) ဆသညနရာတြင ဇာျဖစလ႔ (ေသာက) ေနာကက (ၿပး) ဟ အသထြကၿပး (စား) ေနာကက (ၿဗး)၊ (ၿပး) ေနာကက (ဗာယ) ဟ အသထြကရပါသနညး။ ဤနရာတြင တစေက ေဆြးေႏြးခငပါသည။ ရခငစာမာ ဗညးသးဆယသးလးက စနစတက ဖြ႔စညးထားျခငးျဖစပါသည။ ျဗနးစကာရ ဖြ႕စညးထားျခငးမဟတပါ။ (ဥပမာ) (၁) က၊ ခ၊ ဂ၊ ဃ၊ င (၂) စ၊ ဆ၊ ဇ၊ စ၊ ည (၃) တ၊ ထ၊ ဒ၊ ဓ၊ န (၄) ပ၊ ဖ၊ ဗ၊ ဘ၊ မ (၅) ယ၊ ရ၊ လ၊ ၀၊ သ ဆေသာဖြ႕စညးမႈတြင ပထမအတနး၌ အစအဆး (က) ႏင (င)၊ ဒတယအတနး၌ အစအဆး (စ) ႏင (ည)၊ တတယအတနး အစအဆး (တ) ႏင (န) စတတအတနး အစအဆး (ပ) ႏင (မ) ပဥၥမအတနး အစအဆး (ယ) ႏင (သ) စာလးမားသည အသတစာလးမားျဖစပါသည။ ဥပမာ- (ၾကက၊ ေခာငး၊ ခစ၊ ျပည၊ တတ၊ ကန၊ ခပ၊ လမး) ဟ တြရပါလမမည။ ပယငးေအာင (က၊ စ၊ တ၊ ပ) က အကၽြႏပ (ရတနးအသတ) ဟ သးၿပး (င၊ ည၊ န၊ မ) က (ေနာကတနးအသတ) ဟ သးပါမည။ အထကတြငေျပာခသည (ေသာကၿပး စားၿပးပာယလား) ဆသညနရာတြင ဇာျဖစလ႔ (ေသာက) ေနာကက (ၿပး) ဟ အသထြကၿပး (စား) ေနာကက (ၿဗး) ဟ အသထြကရပါသနညး။ (အေျဖက) (က၊ စ၊ တ၊ ပ) (ရတနးအသတ) ေနာကကပါလာေသာ (ၿပး) က မရငးအတငး (ၿပး) ဟ အသထြကၿပး (င၊ ည၊ န၊ မ) (ေနာကတနးအသတ) ေနာကကပါလာေသာ (ၿပး) က (ၿဗး) ဟ အသထြကပါသည။

ဇာျဖစလ႔လဆေသာ (က၊ စ၊ တ၊ ပ) (ရတနးအသတ) မားသည သတသျပတျဖစပါသည။ (င၊ ည၊ န၊ မ) (ေနာကတနးအသတ) မားသည သရညသပြားပါသည။ (က၊ စ၊ တ၊ ပ) သတသျပတအသတသည သးသမပြားပါ။ (င၊ ည၊ န၊ မ) သရညသပြားအသတသည သးသပြားပါသည။ (ဥပမာ) (ၾကက၊ ၾကက၊ ၾကကး) (ခစ၊ ခစ၊ ခစး) (တတ၊ တတ၊ တတး) (ခပ၊ ခပ၊ ခပး) ဟ သးသပြား၍ မရပါ၊ သ႔ေသာ (င၊ ည၊ န၊ မ) (ေနာကတနးအသတ) (ေခာင၊ ေခာင၊ ေခာငး) (ျပည၊ ျပည၊ ျပည) (ကန၊ ကန႔၊ ကနး) (လမ၊ လမ၊ လမး) မားသည သးသပြား၍ရပါသည။ (သးသပြား၍မရေသာ) သတသျပတ အသတမားေနာကကပါလာေသာ (ၿပး) သည မရငးအတငး (ၿပး) ဟ အသထြကၿပး (သးသပြား၍ရေသာ) သရညသပြားအသတ၊ (သ႔မဟတ) (အ၊ အ၊ အ၊ ေအ၊ အ၊ ၾသ၊ အ၊ အ) သရသစလးႏင ယငး၏မပြားမားေနာကကပါလာေသာ (ၿပး) သည (ၿဗး) ဟ အသေျပာငးထြကပါသည။ ဥပမာ။ (သတၿပး ခြတၿပး သတသငၿဗးလ႔ စားၿဗး) လားခဗာယ။ (သတ) ႏင (ခြတ) သည သတသျပတအသတျဖစသညအတြက (ၿပး) ဟ မရငးအတငးအသထြကၿပး (သင) သည သရညသပြား (စား) သညသရျဖစသညအတြက (ၿဗး) ဟ အသေျပာငးထြကပါသည။ ထ႔ေၾကာင စာရြးေသာအခါ အသထြကကကညးလက၍ ရြးလ႔မျဖစပါ။ ပညာဟ သတျဖစခ ႏလးမဖ႔လပါသည။ (၅) (ယ၊ ရ၊ လ၊ ၀၊ သ) အတနးရာ ခၽြငးခကျဖစပါသည။ ပဇာေၾကာငဆေသာ (ယ) သည သရညသပြားအသတျဖစေသာေၾကာငျဖစပါသည။ အထကကျပခသည ဥပမာပင (ကတ) ႏင (ဂတ) (ပာယ) ႏင (ဗာယ) ျပနာကလညး ထနညးအတငး ယငး၍ျဖစပါသည။ (က၊ စ၊ တ၊ ပ) သတသျပတ (ရတနးအသတ) မားေနာကကပါလာေသာ (ကတ) က (ကတ)၊ (ပာယ) က (ပာယ) ဟ မရငးအတငးအသထြကၿပး (င၊ ည၊ န၊ မ) သရညသပြား (ေနာကတနးအသတ) ႏင (အ အ အ ေအ အ ၾသ အ အ) သရသစလးႏင ယငး၏မပြားေနာကကပါလာေသာ (ကတ) က (ဂတ)၊ (ပာယ) က (ဗာယ) ဟ အသေျပာငးထြကပါသည။ (ဥပမာ) (စားဂတ ေသာကကတပါ) (စား) သည သရျဖစသညအတြက (ဂတ) ဟ အသထြကၿပး (ေသာက) သည သတသျပတ ျဖစသညအတြက (ေသာက) ေနာကကပါလာေသာ (ကတ) က မရငးအသထြကအတငး (ကတ) ဟ အမနအသထြကပါသည။ ထ႔ေၾကာင စာရြးေသာအခါ ပငရငး (က) အကၡရာကပသထားၿပး (စားကတ ေသာကကတပါ) ဟ ရြးရျခငးျဖစပါသည။ ထနညး၄ငး (စားဗာယ ေသာကပာယ အပနဂတပာယ) ဆေသာစကားတြငလညး (စား) သည သရျဖစ၍ (ဗာယ) ဟ အသထြကၿပး (ေသာက) သည သတသျပတျဖစသညအတြက (ပာယ) ဟ

မရငးအတငး အသထြကရျခငးျဖစပါသည။ (အပနကတပာယ) ဟေသာ စကားတြင (န) သည သရျဖစ၍ နေနာကကပါလာေသာ (ကတ) က (ဂတ) ဟ အသေျပာငးထြကပါသည။ (ကတ) သည သတသျပတျဖစသညအတြက (ကတ) ေနာကက (ပာယ) သည မရငးအတငး (ပာယ) ဟ အသထြကရျခငးျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင စာရြးေသာအခါ (စားပာယ ေသာကပာယ အပနကတပာယ) ဟ ပငရငးအကၡရာမားႏင ရြးရျခငးျဖစပါသည။ ဖတေသာအခါ (စားဗာယ ေသာကပာယ အပနဂတပာယ) ဟ အသထြကလားပါလမမည။ (အသထြကအတငး လကရြးနစရာမလအပပါ။) (ကတ) အရြးအသားႏငပတသက၍ ဓည၀တနဂးရြာမားသာမငးသာျခငးမ ဥပမာျပရပါေသာ (၁) (မခၽြြတဧကန၊ လမားစြာ၏၊ ကမၼာမႈက၊ ျပကတျပနဟ) ဆေသာ ၀ါက၌ (ကတ) သည (ဂတ) ဟ အသထြကပါသည။ ပဇာေၾကာငဆေသာ (ကတ) ရက (ျပ) သည သရျဖစေသာေၾကာငျဖစပါသည။ (၂) (အမားခငမာ၊ နားဆငလတေက၊ မတကတေပေႏာငး) ဆေသာ၀ါက၌ (ကတ) သည (ကတ) ဟ မရငးအတငး အသထြကပါသည။ ပဇာေၾကာငဆေသာ (ကတ) ရက (မတ) သည သတသျပတျဖစေသာေၾကာငျဖစပါသည။ (၃) (ဆးမရေသာ၊ အစာမားႏင၊ ကစားကတပါ) ဆသည၀ါက၌ (ကတ) သည (ဂတ) ဟ အသထြကပါသည။ (ကတ) ရက (စား) သည သရျဖစေသာေၾကာငျဖစပါသည။ (၄) (မးရခင႐႕၊ စငမျပတလင၊ သငကတေပ၍) ဆေသာနရာတြငလညး (ကတ) သည (ဂတ) ဟ အသထြကပါသည။ (ကတ) ရက (သင) သည သရညသပြားျဖစေသာေၾကာငျဖစပါသည။ ယေလာကဆလင (ဂတ) ျပနာႏငပတသက၍ လေလာကမညဟထငပါသည။ စာရြးေသာအခါ (ကတ) ဟ ပငရငးသျဖင ရြးကတရမညျဖစပါသည။ (ဂတ) ဟ မရြးအပပါ။ ေကာငးစြာမတသငပါသည။ (ေနာကတခ သရနတခကမာ) ရခငစကားတြင စကားေျပာေသာအခါ ႐း႐း၀ါကမား၌ (ေတ) သ႔မဟတ (ေရ) ႏင အဆးသတသညက သတျပမပါလမမည။ ဥပေဒသက အထကကျပခသညအတငး သတသျပတအသတႏငဆးေသာ၀ါကသည (ေတ) ႏငဆးၿပးလင သရညသပြားအသတ (သ႔မဟတ) သရသစလး၊ ယငး၏မပြားမားႏင ဆးေသာ၀ါကမားသည (ေရ) ႏင အဆးသတပါသည။ (ဥပမာ) ဓည၀တနဂးရြာမားသမငးသာျခငးမ (ေရ) ႏငဆးေသာ ၀ါကမားက တငျပပါမည။ (၁) ကးပါးဂဏက၊ အာ႐မတလ႔၊ ခးအပပါေရ။

(၂) စတဘ၀ငမာ၊ ထငေအာငပြားေက၊ ထားသငေပေရ။ (၃) လကဆယျဖာက၊ ထပမာမးေက၊ ရခးေကာငးေရ။ (၄) ဘ၀ကြယ၍၊ သေခၤ ျခားလညး၊ ေဖာစားႏငေရ။ (၅) ႐ပႏငနာမလင၊ ဖနဖနထပလ႔၊ ျဖစတတပါေရ။ (၆) မလြရနေက၊ နညးမနကဖ႔၊ ေျပာရေရေႏာငး။ (၇) ယၾကညလကခ၊ သက၀ငသ႐႕၊ အယမတေက၊ ဟကတျပနေရ။ (၈) ႀကးျမငခမးသာ၊ အလလေက၊ စညးစမျမတက၊ ရအပပါေရ။ (၉) ေစာဗဒၶာက၊ ႃမြကခါၾကားေက၊ ေဟာထားေရေလ။ (၁၀) အယမနက၊ တဖနလကလ႔၊ လပထကေပေရ။ (၁၁) ကမၼာမႈသည၊ မနမခၽြြတေက၊ ျဖစတတေပေရ။ (၁၂) ရေဟာငးပစာ၊ ျမဒးေ၀၏၊ ရြးသညကမးမာ၊ ညႊနးလ႔ပါေရ။ (၁၃) ရည၀းၾကာတင၊ ရဆရာ႐႕၊ သညာထားေက၊ ငကဖားတြငေရ။ (၁၄) သနးေသာငးခ၍၊ ျခငရြမားမာ၊ ငါးမးတြေရ။ (၁၅) ကမၼာသေလ၊ လတေယာကက၊ ကကေဖာကေသာခါ၊ ငကဖားနာလင၊ ျဖစတတပါေရ။ (၁၆) ရသမြန႐႕၊ ကမးဂနမားမာ၊ ညႊနးထားေရေလး။ (၁၇) ရညလားကာလ၊ မပကႏငဘ၊ စငမျပတေက၊ သမတရေရ။ (၁၈) ေကာငးမြနစတေက၊ စာရတႏင၊ ျပည၀ညစြာ၊ ႀကးတသြယေလ၊ ငယအလတ႐႕၊ လပအပပါေရ။ (၁၉) မြးဖဘနးမ၊ နနးမညက၊ အလစမးၾက၊ ပမာဆေက၊ ထအခဏးႏင၊ တလြနးလေရ။ (၂၀) ဆးကြမးယာက၊ လမးကာစားေက၊ ရပနားေရေလး။ (၂၁) ေနာကေနာငလာေက၊ ပညာဟ႐႕၊ တြေသာခါတြင၊ ျပနကာဖာထး၊ ျပပငရနက၊ ကၽြြနခြငပးေရ။ စစေပါငး (၂၁) ေၾကာငးက တြရပါသည။ (ေတ) က သးေသာ ၀ါကမားက ထတျပရလင (၁) ကမ႓ာျပငက၊ အသငျမတမာ၊ စးလတေတဟ၊ (၂) ယငေၾကာငသာလင၊ ေရာဂါညႇကမာ၊ ကးစကေတေႏာငး။ (၃) လသားအႏရာယ၊ ျခငကကမလင၊ အပမား၍၊ ဖားတတေတဇ၊ (၄) ကားထကပငေလ၊ ျခငရနဖးမာ၊ ႀကးလတေတဟ၊ (၅) အနညးငယလင၊ သေခပျဖင၊ ေျပာျပလကေတ။ (၆) အမႈကပႏင၊ ေတာျခမားလညး၊ ျခငပြားတတေတ။ (၇) တျခားျပညရြာ၊ လမားစြာ၏၊ ဘာသာစကား၊ အကၡရာႏင၊ ပညာမားပါ၊ သငႀကားအပေတ။ စစေပါငး (၇) ေၾကာငးက တြရပါသည။ သးသပရမညဆပါေသာ (ေရ) ႏငဆးေသာ ၀ါကမားမာ (ေရ) ရကပါလာေသာ (၁) ပါ (၂) ေပ (၃) ေကာငး (၄) ႏင (၅) ပါ (၆) ရ (၇) ျပန (၈) ပါ (၉) ထား (၁၀) ေပ (၁၁) ေပ (၁၂) ပါ (၁၃) တြင (၁၄) တြ (၁၅) ပါ (၁၆) ထား (၁၇) ရ (၁၈) ပါ (၁၉) လ (၂၀) နား (၂၁) ပး ဆေသာစကားလးမားက သတထားမပါလမမည။ (ပါ၊ ေပ၊ ရ၊ ပါ၊ ထား၊ တြ၊ လ၊ နား၊ ပး) ဆေသာစကားလးမားသည သရျဖစၿပး (ေကာငး၊ ႏင၊ ျပန၊ တြင) ဆေသာစကားလးမားသည သရညသပြားအသတမားျဖစသညအတြက ၄ငး၀ါကမားသည (ေရ) ႏင အဆးသတရျခငးျဖစပါသည။ (ေတ) ႏငဆးေသာ ၀ါကမားတြင (ေတ) ရကပါလာေသာ

၀ါက (၁) လတ (၂) စက (၃) တတ (၄) လတ (၅) လက (၆) တတ (၇) အပ ဆေသာ စကားလးမားက တြရပါလမမည။ (လတ၊ စက၊ တတ၊ လက၊ အပ) ဆေသာစကားလးမားသည သတသျပတျဖစသညအတြက ၄ငး၀ါကမားသည (ေတ) ႏင အဆးသတရျခငးျဖစပါသည။ ဇာျဖစလ႔ (ေတ) ႏင (ေရ) မာ (ေတ) အသးနညးေရလဆပါေသာ (ေတ) သည သတသျပတေနာကတြင သးသျဖင ဥးေရတြကစစေသာ သတသျပတအသတသည သရညသပြားကသ႔ သးသပြားမရသျဖင ဥးေရသးဆနညးရျခငးျဖစပါသည။ ေနာကတခကက (ေရ) က သရစာလးေနာကက တြသးသညအတြက (ေရ) မာ (ေတ) ထက ဥးေရပမားျခငးျဖစပါသည။ ယငးေလာကဆလင ရခငစာတြင (ၿပး) (ကတ) (ပာယ) (ေတ) (ေရ) ဆေသာအသးမားက ယငးၿပးျဖစပါလမမည။ (ဂတ၊ ဗာယ) လကတြၾကနရေသာျပနာ (ႏစပါး) ကလညး ေျဖယငၿပးျဖစပါလမမည။ ကးကားခကအျပညအစ ------------------------- (၂၈) ေျပာျပမညေလ၊ ေထြေထြရပရပ၊ ေမာငကၫႊန၍၊ မနအမားႏင၊ စကားရပက၊ သကတလေယာင၊ ေရာကလာသေလ၊ ပျဖမားမာ၊ ရႊနားေထာငပါ၊ ျပညေဖာငတလႊား၊ မးအစငေက၊ ရခငသား႐႕၊ သထားအပစြာ၊ အဖးတန၍၊ ကလြနျမငေက၊ ကငေျခာကျဖာကား၊ ဥးစြာသအပ၊ ကးကြယရာသည၊ ဘာသာရပႏင၊ ေနာကထပတျဖာ၊ လမားစြာ႐႕၊ ကမၼာဖ႔ရး၊ တပလမၼာေက၊ ပညာရးတညး။ တသးထမ၊ စာရတႏင၊ ေဘာဂဓန၊ မားျပညသေလ၊ လထမမာ၊ ျပည၀ရနျဖင၊ တဖနေနာကဆး၊ လအားလးလင၊ စညးလးညၫြတ၊ ကငေျခာကေထြလင၊ တညၾကညလတေသာ၊ မခၽြတမနစြာ၊ ျပညမ႑ငမာ၊ ရခငသား႐႕၊ ႀကးပြားလာမည၊ သ႔ျဖစသညေၾကာင၊ ျပနလညတ၀၊ ကဥးမကယေက၊ အလယလတျဖင၊ ထပေျပာျပမည၊ ဗဒၶဘာသာ၊ လမားစြာလင၊ မတပါတက၊ ကမးအလာက၊ ၫႊနးပါရမ၊ စရဏဓာန၊ ပစတဟ၊ ေဟာျပနမယြငး၊ ၀ဋတဏာက၊ လြတကြာကငးေအာင၊ ကငျခငးတမ၊ သဒၶါျဖျဖင၊ အလပးျခငး၊ လကဥးေမ ာ၍၊ ပေဇာျခငးဟ၊ လရငးသးတန၊ ပရကလင၊ ဟျပနေသာအား၊ ကမးဆညေက၊ ရဖားအစ၊ ပေဇာဟနေလ၊ မနသေဖာက၊ ကၽြနေျပာျပမည။ သာစြၿမငၿမင၊ နာမလငေက၊ ရခငျပညတြငး၊ အမားလ႐႕၊ ၾကညျဖျခငးျဖင၊ ၿမ႕တြငးေတာရြာ၊ ေစတနာႏင၊ တညခါဟျငား၊ အစားစားေက၊ ႐ပပြားေစတ၊ ေမြသရက၊ စည႐ကး၊ နဖးျပငမာ၊ လကတငမးလ႔၊ ရခးေသာခါ၊ ကးပါးဂဏက၊ အာ႐မတလ႔၊ ခးအပပါေရ။ ေထာငရာမားျပား၊ ေမြသရေက၊ ေစတမားလင၊ ဗဒၶျမတစြာ၊ သာသနာက၊ ရညၾကာစမႈ၊ သကဟပငေလ၊ သငဘရားက၊ ကယစားျပဟ၊ ၫႊန႔ႏ႐ေသ၊ စတဘ၀ငမာ၊ ထငေအာငပြားေက၊ ထားသငေပေရ။ ေနာင၀ယတပါး၊ သးရပဘ၀ယ၊ ဂဏျဒပႏင၊ အျမတထားေက၊ တရားသဃာ၊ ထြတျမတစြာက၊ ပဇာ၀ႏ၊ ဆယေခာငး႐၍၊ လကစမးေက၊ ရခးၾကလညး၊ ဓမၼ၏ဂဏ၊ သဃာဂဏက၊ လနဂေလ၊ ပေမ႐႕မာ၊ ရခးပါေႏာငး။ အရာတရပ၊ ေကးဇဟနႏင၊ ဂဏႀကးျမတ၍၊ အထြတတငၾက၊ အနႏဟ၊ မဘဆရာ၊ ေနာကတျဖာေလ၊ သက၀ါႀကးလတ၊ သလျဖ၍၊ အယျမတႏင၊ ေျဖာငမတစတ၀င၊ သေတာစငက၊ လသငအေပါငး၊ လကဆယျဖာက၊ ထပမာမးေက၊ ရခးေကာငးေရ။ တေၾကာငးမတဖြယ၊ ဒါနဟေက၊ ပးလျခငးက၊ ယငးဥးမညေလ။ လဖြယ၀တ၊ အစစကား၊ အႏဂါမ၊ ၿမေအာကယမာ၊ ျမႇပႏဟေက၊ ႀကးဘရႊအး၊ ပမာဖနေက၊ ပစမးသ႔၊ ေကာငးကးၾကခင၊ ဘ၀ကြယ၍၊ သေခၤ ျခားလညး၊ ေဖာစားႏငေရ။ သ႔စငျဖစၿပး၊ ေစတနာႏင၊ သဒၶါၿဖးမ၊ အကးႀကးမည၊ တသးမတၾက၊ စြန႔ၾကလေက၊ ဟသမကား၊ ကမၼာ၀ါစရ၊ ကမးကျပဆ၊ ထကသလလင၊ မဂကမဆက၊ ကာမဟေက၊ ဘဆယတစမာ၊ ဖတရစခါခါ၊ ႐ပႏငနာမလင၊ ဖနဖနထပလ႔၊ ျဖစတတပါေရ။ သ႔ပါသ႔ျငား၊ ဒါနဟေက၊ အလမားက၊ ပးျငားေသာခါ၊ သသရာလင၊ တပါစေၾကာငး၊ ျပညနဗၺက၊ ဆယေညာငးလ႔၊ ေတာငးကတရမည။ မလြရနေက၊ နညးမနကဖ႔၊ ေျပာရေရေႏာငး။ ေနာင၀ယတ၀၊ စရဏက၊ ေျပာျပဥးမည၊ သတေဆာင၍၊ ေမာငစကားက၊ ေထာငနားတညပါ။ ေထြေထြျပားျပား၊ ကမ႓ာသေလ၊ လအမား႐႕၊ ကးစားအပရာ၊ အျဖာျဖာႏင၊ ဘာသာကြၾက၊ စတအယမာ၊ မတၾကဘ၊ ဗဒၶေဟာၾကား၊ ဓမၼခနႏင၊ ကမးဂနမားက၊ ယစားတထ၊ တခ႕သေလ၊ လ႐႕ကလင၊ ဗဒၶအယ၊ တခ႕သမာ၊

အယျခားျပန၊ ခရယာနဟ၊ ဟျပနတထ၊ ထသညလ႐႕၊ ယအဆကား၊ ထာ၀ရေခၚ၊ နာမေကာသည၊ ပဂၢလသခင၊ ဘရားသငလင၊ ၿမျပငကမ႓ာ၊ အဏၰ၀ါႏင၊ မားစြာလသား၊ လယကြငးျပငေက၊ ျမငးဆငကားက၊ ကၽြႏြားမကန၊ တရစၧာနေက၊ ပးႏကစ၊ ဤကမ႓ာမာ၊ ျမငကာတြေက၊ ဟသမက၊ ထာ၀ရတြင၊ တနးခးသငက၊ ျပပငဖနဆငး၊ ကငအယေလ၊ အမေစာငးေက၊ မေကာငးျခငးႏင၊ ေကာငးျခငးအရာ၊ အျဖာျဖာက၊ သသာပငေျမာက၊ ျပစမားဖငက၊ သလငေဖာကက၊ ၿပးေပာကေတာသည၊ ကမ႓ာျပငက၊ အသငျမတမာ၊ စးလတေတဟ၊ ယၾကညလကခ၊ သက၀ငသ႐႕၊ အယမတေက၊ ဟကတျပနေရ။ တဖနထမ၊ တခ႕လ႐႕၊ ယၾကညၾကသည၊ ဗဒၶဘာသာ၊ စငအလာမာ၊ ခငမာယၾက၊ စရဏဟ၊ သၾကတလစ၊ အကငပငလင၊ ဘနးသငျဖစလ႔၊ ကငထကကငရာ၊ ေကာငးျမတစြာက၊ ကယသာကငက၊ အကးမြနက၊ ကယခရလ႔၊ ကယကဆးျပန၊ အျပစဒဏက၊ ကယခစျမ၊ ဘေလာကေလ၊ ဌာနထမာ၊ ငရၿပတာ၊ သရကာႏင၊ ေဒ၀ါမႏ၊ အ႐ပေက၊ ႐ပတြငျပန၊ အသညညႏင၊ နဗၺာနသ႔တင၊ ခရးသြငသ႔၊ ဘနးသင႐႕က၊ မပ႔ႏငပါ။ ကငစငမးမး၊ ေကာငးအဆးတြင၊ ေကာငကးလလက၊ လ႕ရပေဘာငမာ၊ ေကာငးေယာငကငေသာ၊ ႀကးျမငခမးသာ၊ အလလေက၊ စညးစမျမတက၊ ရအပပါေရ။ အရာတခက၊ အကးပကေအာင၊ ဆးညႇကလစြာ၊ ကငေသာခါတြင၊ ဆးစြာျပစဒါဏ၊ ဆးကငမေသာ၊ လခပမာ၊ ဆငးရခဟ၊ ျပၫႊနၿပးေထြ၊ ေစာဗဒၶာက၊ ႃမြကခါၾကားေက၊ ေဟာထားေရေလး။ (၂၉) ေဟာထားမေယတျငား၊ ကငအပပါေက၊ ေၾကာငးရာမားက၊ ရပထားၿပးမ၊ ကမၼာရနေလ၊ ဆဟနခနးက၊ ဆနးလ႔ျပမည။ ရကၡမ႑င၊ အႏြယယငေက၊ ရခငမးသား၊ တခ႕သေလ၊ လအမား႐႕၊ သၾကားျဗဟၼာ၊ အသရာႏင၊ ျပညရြာေစာငတတ၊ မးစငလာေလ၊ ႐းရာနတက၊ မခၽြတဧကန၊ လမားစြာ၏၊ ကမၼာမႈက၊ ျပကတျပနဟ၊ အၾကလႊမား၊ မစၧာညာဏႏင၊ ျမငဟနမားက၊ ပါယထားၿပးေက၊ အယမနက၊ တဖနလကလ႔၊ လပထကေပေရ။ အကယမခ၊ ကမၼာရနေလ၊ ရငးခမားက၊ ၫႊနၾကားရမ၊ မားလသငါ၊ ဤခႏၶာက၊ ေလးျဖာဓါတစ၊ မေဖာကျပနေအာင၊ ေထာကကနျပ၍၊ ဥတအဟာရ၊ အးအပလင၊ ညတမ၍၊ ေပါငးၾကစပခါ၊ ကမ႓ာသေလ၊ လအမားမာ၊ ျဖစပြားလာေသာ၊ လရာတလ၊ ပထ၀က၊ ကညႏငထ၊ အျဖာျဖာေက၊ အဟာရႏင၊ ျပည၀ညစြာ၊ ဓါတအစာက၊ ခနခါနည၊ မမနးေအာငပင၊ သးေဆာငၾက၍၊ ပါစကပဓါတ၊ အစာအမတြင၊ ဖကၿခလတေသာ၊ အဖတညစေၾက၊ ေရာကတခ႕မာ၊ ေအာကသ႔လညလက၊ အရညကနလစ၊ ဓါတခးျပနေသာ၊ သြးသနျဖစလ႔၊ သားတစ႐းရ၊ အျခငဆသ႔၊ တညသးသး၊ ၀ါေယာေမာင၍၊ ပ႔ေဆာငပးက၊ ထြားႀကးသနမာ၊ ကယခႏၶာ၏၊ ကမၼာမႈသည၊ မနမခၽြတေက၊ ျဖစတတေပေရ။ ဆမညေနာကထပ၊ လစပါယေလ၊ ပေမမားမာ၊ ေထာငနားခပပါ၊ စတဓါတခမးသာ၊ ကယကမၼာေအာင၊ ျပညရြာအတြငး၊ ေကာငးကနသမေက၊ အမျခ၀ငးႏင၊ ၿမ႕တြငးျပညရြာ၊ ေၾကာငးဇခၤါႏင၊ နရာမႄကြငး၊ ရခငျပညေလ၊ နယစကကြငးမာ၊ ခပငးသငလ၊ ျမငျမတျပနေက၊ ညာဏအသႏင၊ သတမ၍၊ အတတကြ၊ သန႔ယငးေယာငလင၊ လပေဆာငၾကေသာ၊ မခအကယ၊ ဤေၾကာငးရာလင၊ ကမၼာျခငးမာ၊ အရငးတညလ႔၊ ေယာငဖြယတတန၊ အမညလြနေက၊ သးႏအမား၊ ထအစာက၊ ပါယခြာယားလ႔၊ မစားအပပါ။ ပတသးမန၍၊ ညႇနအန႔က၊ စြန႔လႊတခြာ၍၊ ၀းစြာေယာငယား၊ မသန႔ရာမာ၊ ျဖန႔ကာထားေက၊ ယငနားအစာ၊ ေယာငသငပါေရ။ ယငေၾကာငသာလင၊ ေရာဂါညႇကမာ၊ ကးစကေတေႏာငး။ တသြယေနာကမာ၊ သကခႏၶာလင၊ ရညၾကာသမ၊ ထဘ၀ငမာ၊ စြ၀ငၾကဖ႔၊ ေျပာျပဥးမည၊ သတေဆာင၍၊ ေမာငစကားက၊ ေထာငနားတညပါ။ ေၾကာကဖြယတပါး၊ တေညာငေညာငႏင၊ ျခငေကာငမားလညး၊ လသားအႏရာယ၊ ျခငကကမလင၊ အပမား၍၊ ဖားတတေတဇ၊ ရ၀ယကာလ၊ ေပါရဏျဖင၊ ေျပာၾကတလစ၊ လမားဖငက၊ ကား၀ငကကေသာ၊ ေျပာငးလစခႏၶာ၊ တေယာကသာလင၊ သကာပကဆး၊ ျခငကကေခေသာ၊ တျပညလးလင၊ သဆးရသည၊ သကႀကးအ႐႕၊ ဆစကားက၊ မတသားေပေႏာငး။ ဤသညေကာငးရပ၊ ဂသခါလင၊ ဆကာထားေက၊ စကားရပႏင၊ ထပလ႔တသြယ၊ နားေထာငသေက၊ လအမားက၊ ေျပာၾကားမညကား၊ ျမငရညႏစတာ၊ ရအခါတြင၊ သာယာလပ၊ ျမေရာငဆငး၍၊ ေတာငစင၀ငးေက၊ တငးရကၡတြင၊ မားလလသင၊ ထဘ၀ငမာ၊ မရႊငမပ၊ ပဒမၼာေလ၊ ရႊၾကာပနးက၊ နလမးၾကေယာင၊ ရကတမ၊ ခါတဖလင၊ မၾကစဖး၊ ရာဇ၀ငမာ၊ စာတငဟေက၊ မတြဖးဘ၊ အကးအလြန၊ ျခငဖးရနေၾကာင၊ သလြနပကျပနး၊ မးရခငေလ၊ တစငလးပင၊ ကနဆးမတတ၊ ေၾကာငးျခငးရာက၊ ေနာငလာမတရန၊ သအပစငစစ၊ ျပကၡဒနမာ၊ ရကခနကက၍၊ သကရာဇေကာဇာ၊ ကနးသခၤ ာလင၊ ကးရာျပညလစ၊ ေၾကာကေကာငးဖြယႏင၊ ထသညႏစတြင၊ ေမာငမကမမႈန၊ မးပစၥေက၊ အဟနျပငးျပ၊ ခါမကနေအာင၊ ရြာသြနခ၍၊ တြငးစကနးေျမာင၊ ရေဖာငေဖာငႏင၊ ၀ါေခါငမာသ၊ ဆနးစႀကမေက၊ ခနကာလတြင၊ အစျပျပန၊ ျခင၏ရနေၾကာင၊ ေရာဂႏာရ၊ ရခငျပညေလ၊ နယသးသးမာ၊ ကပႀကးကလ႔၊ ဒကၡမားစြာ၊ ဖားႀကးနာေၾကာင၊ သရြာေျပာငးရ၊ ပကစးသေလ၊ ဟသမက၊ ရာဇမငးသား၊ မတမားစြာႏင၊ ျပညရြာလညေျမာက၊ ရႊပျပငမာ၊ မတတငသြငးေက၊ စာရငးေကာကေသာ၊ သေပာကသမန၊ တသနးလြန၍၊ ေကာျပနႏစေသာငး၊ ေလးေထာငကယေက၊ ႏစဆယေျမာက၍၊ ေလးေယာကေဆာငးဟ၊ ရေဟာငးပစာ၊ ျမဒးေ၀၏၊ ရြးသညကမးမာ၊ ၫႊနးလ႔ပါေရ။ ထခါကာလ၊ ဖားနာသေက၊ ဟသမ၏၊ ျဖစရတလစ၊ အရငးခေက၊

မနသနစက၊ စးစစရေယာင၊ ေပၚထြနးေအာငဟ၊ ညာဏေရာငထြနးၿပး၊ ဓါတ၀ဇၨာေလ၊ ဆရာႀကးက၊ ေခၚၿပးတလ၊ မငးရာဇာမာ၊ အာဏာမတ၍၊ စမးသပစေသာ၊ ဂမ႓သကာ၊ သမားေတာဟ၊ ေကာတေယာကေက၊ ပါေမာကၡလင၊ ၿမ႕ျပေတာရြာ၊ အျဖာျဖာတြင၊ ျမတစြာပတလည၊ ဖားျခငးဟနႏင၊ သြးသ႐႕က၊ စမးလ႔ၾကညလင၊ ပ၍ဖားျခငး၊ ငနးဖားျခငးႏင၊ အတြငးအေရာင၊ အပေဆာင၍၊ အာေခါငကြျပတ၊ ဓါတအာကာလင၊ ပတကာဆးေက၊ အအးပတလ႔၊ ဖားလတျခငးသည၊ ဧက၀တေက၊ မဟတေခဘ၊ ဤသညေရာဂါ၊ လကၡဏာမာ၊ တျဖာကြထ၊ မားေသာသေက၊ ဟသမတြင၊ ဒဟေတေဇာ၊ တြငးသ႑ာနမာ၊ လြနျပန႔ေျပာ၍၊ အေၾကာတြန႔ခါ၊ ကယခႏၶာလင၊ လြနစြာတနၿပး၊ ႏလးအမမာ၊ ခကာေထာငးေက၊ ေဂါငးလညးညးလ႔၊ ရည၀းၾကာတင၊ ရဆရာ႐႕၊ သညာထားေက၊ ငကဖားတြငေရ။ သ႔စငမနလ၊ လကၡဏာက၊ ရာကာတြေက၊ တအကျဖင၊ သရေသာခါ၊ သနးေသာငးခ၍၊ ျခငရြမားက၊ ဖမးထားပါ၍။ ေရာဂါစမးသပ၊ ရကမေယာငဘ၊ ျခငေကာငမားက၊ ခြျခားလတေသာ၊ မခၽြတမနဘ၊ သနးေသာငးခ၍၊ ျခငရြမားမာ၊ ငါးမးတြေရ။ မတသအပရာ၊ ျခငငါးျဖာလင၊ ျခင၀ါျခငေစာက၊ ျခငေျပာကျခငကား၊ ျခငကလားဟ၊ ခြျခားတျပန၊ ပသ႑နႏင၊ ကကျပနကာလ၊ ျခငမားစြာ၏၊ သဘာ၀က၊ ေဖာျပဥးမည၊ အမားခငမာ၊ နားဆငလတေက၊ မတကတေပေႏာငး။ ဆမညတေထာက၊ ျခငေစာကေကာငမာ၊ ႏာေရာငေကာကလ႔၊ ၿခေထာကကားရည၊ သ႕ကယထညမာ၊ နညးငယၫလက၊ ကကလတကငေသာ၊ ေနာကထငျမင၍၊ ေဂါငးဖကနမခါ၊ လမားကယက၊ သြးကႏႈတ၍၊ စတတတပါ၍၊ သ႕မာပါလတ၊ ေဂါငးေအာက၀ယတြင၊ အရညအပေက၊ အဆပဓါတေၾကာင၊ မခၽြတမနစြာ၊ ငကဖားနာလင၊ ျဖစပါရသည။ ေလးျဖာကနေက၊ ျခငရနမားက၊ ေျပာၾကားမညေႏာငး။ ေၾကာကဖြယေကာငးစြာ၊ ဖားအနာက၊ မားစြာျဖစတတ၊ ညငသာသာႏင၊ ျခင၀ါဟပ၍၊ ကကလတေသာခါ၊ သ႕မရာတြင၊ ေဂါငးမာျမငဘ၊ ၿခေထာကသြငေက၊ ေနာကတြငနမလ႔၊ ကနဟထေနာက၊ လ႕ခႏၶာမာ၊ သြးလာေသာကေက၊ ျခငေျပာကျခငကား၊ မေရာငထငေက၊ ျခငကလား႐႕၊ ကကျငားၾကျပန၊ ဖားအနာမာ၊ မားစြာခကလ႔၊ မျဖစတနလညး၊ ပလြနႀကးစြာ၊ ငကဖားပါေက၊ သနာကယ၌၊ ဂသဆေက၊ ထျခငညစ႐႕၊ လာကကၿပးေနာက၊ ကမၼာသေလ၊ လတေယာကက၊ ကကေဖာကေသာခါ၊ ငကဖားနာလင၊ ျဖစတတပါေရ။ ကားထကပငေလ၊ ျခငရနဖးမာ၊ ႀကးလတေတဟ၊ ရ၀ယအခါ၊ ညာဏေရာင၀ါႏင၊ ဆရာေပၚထြနး၊ မငးဘရငက၊ ေလာကတငခနး၀ယ၊ ကယ၀နးမားလြန၊ ျခင၏ရနေၾကာင၊ ဖားျပနကနၾက၊ လကၡဏာက၊ ခြကာျခား၍၊ ရြးသားျပလ႕၊ ေရာကၾကနားခ၊ ေမေႏာငးစြန႐႕၊ သတနသမ၊ အနညးငယလင၊ သေခပျဖင၊ ေျပာျပလကေတ။ ေပါငးသဟာေလ၊ လာသမ႐႕၊ မတၾကေပ၍၊ ျမေထြနစၥ၊ ျခငဆးရနက၊ မကနႄကြငးေအာင၊ ႏမႏငးၾကဖ႔၊ ရြာစရြာဖား၊ ရပတဆငေက၊ အငးအငမားႏင၊ အမနား၀ယာ၊ ရ၀တရာက၊ ညညာတကြ၊ လလသန၍၊ အားခြနစကေက၊ ဖ႔ပစရမည။ ထမတျခား၊ အမႈကပႏင၊ ေတာျခမားလညး၊ ျခငပြားတတေတ။ အမတြငးျပငက၊ သန႔စငျငားေအာင၊ လပထားေပမ၊ ကေဋကဋာ၊ ျခငမားစြာလင၊ မးပါလညးတး၊ ျပညႏငငမာ၊ မကနျပနးမ၊ အားလးခမးသာ၊ လတကာလင၊ ကမၼာလမၼည။ ဤေၾကာငးရာေလ၊ မာစကားက၊ ထားၿပးေကလင၊ ေနာက၀ယထပမ၊ လပသငရနက၊ အကၽြနေျပာမည။ အမားသေလ၊ ျဖႏမ႐႕၊ မတၾကေပေႏာငး။ ေလးေထြသမတ၊ ဓါတခႏၶာေလ၊ မဟာဘတ႐႕၊ ေဆာငငတပကခါ၊ ျဖစပြားရာႏင၊ သတာခလ၊ အးတမေက၊ ပတ၀ျဖင၊ ပကရဏ၊ ကကၡလဟ၊ စးကယစြာ၊ ေတာငတငးမာသည၊ ေရာဂါေထြျပား၊ ႐ပခႏၶာမာ၊ ျဖစလာျငားေသာ၊ မမားမလြန၊ သငေတာတနရန၊ စမျပျငား၊ ေျခာကရသာႏင၊ ၾသဇာေလာငးေက၊ ဆေကာငးစားလ႔၊ လညးလားအည၊ ဆယႏစလေက၊ ရာသဥတ၊ အာဂႏႏင၊ အာယ၀ဃဏ၊ ဟာယနဟ၊ ကာလရကတာ၊ ခနအခါတြင၊ လရာေထာကထား၊ ဆးမရေသာ၊ အစာမားႏင၊ ကစားကတပါ၊ ကယခႏၶာလင၊ ကမၼာလမၼည၊ ရသမြန႐႕၊ ကမးဂနမားမာ၊ ၫႊနးထားေရေလး။ (၃၀) ၫႊနးထားမေယတျဖာ၊ ရကဆနးလ႔၊ တခဏးမာလင၊ ၀သာႏြယယင၊ မးအစငေက၊ ရခငျပညဖြား၊ ႀကးအငယႏင၊ ေမာငမယမား႐႕၊ အားထားစရာ၊ တတပညာက၊ ႀကးစြာလလ၊ ဇြစတထ၍၊ သငယၾကဖ႔၊ ေမာငကေျပာမည။ သေဖာနား၀င၊ ရခးတြင၀ယ၊ အယငစလတ၊ အကၡရာႏင၊ စာအတတက၊ သငအပေတာသည။ ေၾကာငးတမညက၊ နညးငယသြငးလ႔၊ ယငးလငးမညကား၊ ျပန႔ကယလစြာ၊ ဤကမ႓ာတြင၊ ျပညရြာသတမတ၊ နထငသေလ၊ လစတဓါတ၏၊ အမတသညာ၊ ထအရာသည၊ ရညစြာမခ၊ ႏစလတာေလ၊ ျမငၾကာေရာကေက၊ မေပာကျပန၍၊ ဖးတနလစြာ၊ သမငးလာႏင၊ ပညာသပၸ၊ အဖဖေလ၊ ေပာကကနဆးေက၊ ပကျပနးၾကလ႔၊ သပၸမားစြာ၊ အျဖာျဖာက၊ အကၡရာတငျငား၊ ေကာကတလေက၊ ပတမးျဖင၊ ရြးထးထားေသာ၊ ရညလားကာလ၊ မပကႏငဘ၊ စငမျပတေက၊ သမတရေရ။ သ႔ျဖစေပ၍၊ ေမာငေမစည၊ ရခးခ၍၊ စာပပညာ၊ အကၡရာက၊ သငပါၿပးမ၊ ေနာကမသာလင၊ ဌာရသဟ၊ သပၸစေအာင၊ သငၾကားေဆာင၍၊ ထေနာငၿပးမ၊ တတေကာငးရနက၊ အကၽြနကလင၊ ၫႊနျပဥးမည။ ရပေ၀တြင၊ ဌာေနရဌာ၊ လြနႀကးကယ၍၊ အလယတကေက၊ မစၧမာတြင၊ နာလႏဟ၊ တကသလာ၊ ေကာငးေတာသာ၀ယ၊ ပညာရငႏ႔၊ ႏစမားစြာပင၊ ခါမခ႕ဘ၊ ေသာကစ႔တတပြန၊

ျပညေတာျပနေက၊ ရႊညာဏႀကးဘ၊ တမဟေက၊ က၀ျမ၀ါ၊ မငးဆရာလင၊ ေနာငလာငယႀကး၊ မတစခင၍၊ စရငရြးသည၊ ေကာဟးနာမ၊ တမမေက၊ သတရတနာ၊ ကမးပစာတြင၊ ၫႊနးကာေဖာျပ၊ တကေဗဒ၊ ထေနာကမလင၊ သတေဗဒ၊ ေဘာဂဇ၀ါ၊ အျဖာျဖာက၊ ေလလာၿပးေထြ၊ မးရခင႐႕၊ စငမျပတလင၊ သငကတေပ၍၊ ကငလညၿပးမ၊ ေသနဂၤႏင၊ သကတစတ၊ ပဒမၼႏင၊ ေလး၀ဗဟာ၊ စစပညာေက၊ ဒငးကာအတတ၊ သငးအတတႏင၊ ဒါးခြတလထး၊ အမးမးလင၊ စကႀကးယႏရား၊ စငအလာျဖင၊ ပညာရပေက၊ အတတမားႏင၊ တျခားျပညရြာ၊ လမားစြာ၏၊ ဘာသာစကား၊ အကၡရာႏင၊ ပညာမားပါ၊ သငႀကားအပေတ။ တတေျမာကပါေသာ၊ ကမ႓ာရပမာ၊ ဆကစပလြယလ႔၊ ေပါႄကြယသတ၊ အဖဖႏင၊ ျပညစၾကေသာ၊ ညာဏပ႑၊ ထကျမကစြာျဖင၊ ပညာဟဟ၊ က၀ေျမာကေပ၊ စြမးဂဏရညႏင၊ လငယမားစြာ၊ ျပညမ႑ငမာ၊ စငမပကေက၊ ေပၚထြကလာေသာ၊ ကမ႓ာေကာဟး၊ အႏြယယငသည၊ ရခငမးမာ၊ တနးခးအာဏာ၊ ေတာငသၿပေလ၊ ေအာငၿမကၽြနးမာ၊ ထြနးဖ႔ရာေလး။ (၃၁) မဟာေဂ၀သ၊ ရႊရခငေလ၊ ယငႏမ႐႕၊ သၾကစရန၊ စာရတက၊ ေျပာျပၫႊနမည။ နာခမတသား၊ ႀကးငယဟေသာ၊ လအမား႐႕၊ ေယာငယားစငဆက၊ ျပညထထတြင၊ လကဖကသည၊ အရကသစာ၊ ေသာကစားခါျဖင၊ မာနပါစတျပငး၊ ခကရနလ၍၊ ဆဆျခငးႏင၊ ဘနးဘငးေသာကခ၊ အပငးထသည၊ အမေပါပက၊ ဆးအညႇကေက၊ ခး၀ကလမညာ၊ တခ႕မာလင၊ ဥစၥာလၿပး၊ သ႕တကယက၊ ေကာငးလရးျဖင၊ ျပညႀကးတငးခြင၊ မားလသငမာ၊ ဇာပငျဖစျငား၊ တျခားျပညေလ၊ တနယသားထ၊ ေရာငးစားခငလ႔၊ ဆးစတပ၍၊ သလျပျငား၊ ကၽြနစတ၀ငသည၊ ဂဏအငယတေက၊ အလပမားႏင၊ လဘစားလဘထး၊ အမးမးလင၊ မ႐းမသား၊ ကးမပြားေက၊ ဆး၀ါးလစြာ၊ စတယတမာက၊ ပါယခြာၿပးမ၊ တြငးသ႑ာနမာ၊ ေကာငးမြနစတေက၊ စာရတႏင၊ ျပည၀ညစြာ၊ ႀကးတသြယေလ၊ ငယအလတ႐႕၊ လပအပပါေရ။ အရာတဖ၊ သျပာဂဏႏင၊ ျပညစၾကဖ႔၊ ၫႊနျပအငာ၊ တခဏးမာလင၊ ကမးလာညႇႏႈငး၊ မယတလြနဘ၊ ဟတမနတငးက၊ မဆငးခ၀ယ၊ အမားမယ႐႕၊ နားလညလေယာင၊ ယငးျပေပမ၊ ရ၀ယေျပာၾကား၊ အစငအားျဖင၊ စကားအလာ၊ လအမားမာ၊ စးပြားရာေသာ၊ ကသာအမ၊ မားအလျဖင၊ အဆဟလညး၊ အသတ၀၊ ကၽြန႔အလက၊ ေျပာဆရမ၊ ၀ရယညာဏ၊ အရငးခ၍၊ လပၾကၿပးမ၊ ဓနဟႏင၊ ျပညစၾကေသာ၊ ေစာငထရက၊ ဖယမလြေက၊ တညျမျပနဟ၊ အကၽြႏပက၊ အတနတနလင၊ ေ၀ဖနေႏာေက၊ သေဖာရလ႔၊ လ႕ဘသခင၊ သဂၤါလဟ၊ နာမတြငေက၊ အထငအရား၊ ပႏနယႏင၊ ရြယႀကးမားေက၊ သဌးသားက၊ ေလးပါးစစြာ၊ သမၸဒါဟ၊ ဓမၼာခေမာ၊ အာလတေတာမာ၊ ထတေဖာေဟာလ႔၊ သေဖာဓပၸါယ၊ အသလြယေအာင၊ အကယေဖာျပ၊ ရဥးစြာေက၊ ဥဌာနဟ၊ လလႀကးလြန၊ အားထတရနႏင၊ တဖနေနာကမ၊ သမၸဒါေက၊ အာရကၡဟ၊ ရသမသာ၊ မားဥစၥာက၊ လစြာသမးသြငး၊ ကြပကၿပ၍၊ မယယြငးေအာင၊ ေစာငျခငးတ၀၊ ထေနာကမလင၊ ကလာဏမတာ၊ သမၸဒါဟ၊ ပညာဟျငား၊ ကငတညၾကညေက၊ မတေဆြမားက၊ ထပါးနးလ၊ အေၾကာငးေတာေအာင၊ ေပါငးေဖာရ၏။ သမၼဇ၀တာ၊ သမၸဒါကား၊ လြနစြာသန႔ယငး၊ အျပစကငးသည၊ လပခငးကငတာ၊ အျဖာျဖာက၊ အခါမျပတ၊ တးမလြနဘ၊ ၿခးျချငားေက၊ လပစားအပဟ၊ ကမးျမတသတ၊ ပါေထယမာ၊ ေဟာျပၫႊနလ႔၊ ကကဥးစြာ၊ လအပပါဟ၊ ႃမြကခါမဟ၊ သဗၺညာဏက၊ ၾကလ႔သေက၊ က၀ပရမ၊ ႏတရေက၊ ဗဒၶသငေစာ၊ ၀ရယက၊ ထတေဖာေဟာလ႔၊ ျပန႔ေျပာႄကြယ၀၊ ရတနာေက၊ ဥစၥာရေအာင၊ ၀ရယညာဏ၊ အရငးခ၍၊ ျပငးထနႀကးစား၊ အခနမန၍၊ ႀကမဖနမားလင၊ လပျငားေသာခါ၊ ရခငျပညမာ၊ ၿပငဖြယကငးေအာင၊ ျပညတငးလာမည။ အရာတရပ၊ ႀကးအငယေက၊ ရြယအလတႏင၊ ယတျမတမဟ၊ ရႊျပညသေလ၊ သငလရဟနး၊ စညးလးစြာျဖင၊ ညညာခနးက၊ ကယ၀နးမဆ၊ မပမဘ၊ တတေျပာမည၊ စြျမစြာျဖင၊ မာစကားက၊ မတသားေပေႏာငး။ ၾကာရညျမငမား၊ ရႊရခငမာ၊ နထငျငားေက၊ မျခားမးႏြယ၊ သကႀကးရြယက၊ အငယ႐ၫြတ၊ ႀကးေသာသက၊ ငယသမားက၊ သနားကတ၍၊ အလတရြယတ၊ ခငးခငးမေလ၊ ၾကညျဖေလးစား၊ တ၀မးမေက၊ တအဖြားသ႔၊ စကားႏႈတခ၊ မမနးၾကဘ၊ ဆမၼဆလ႔၊ အစကညလ၊ မရးစသည၊ ႏမတသး၊ ဖႀကးဖးေဘာင၊ လကဖကေယာငေလ၊ ေခၚေဆာငႏႈတဆက၊ ပားသကာသ႔၊ နာသာျငားေအာင၊ စကားႃမြကလ႔၊ စမကၾကငနာ၊ အသညႇာမာ၊ စြကာရစေညာငး၊ အခစျဖာေက၊ မတာေလာငးလ႔၊ မေကာငးတမ၊ အေၾကာငးဆေက၊ ေပါငးဆစေ၀း၊ အတမနေက၊ ခစျမျဖင၊ ဖယလႊမျပ၊ ႀကးအကယႏင၊ ဌးႄကြယမႈလင၊ တခအမန၊ တေယာကထမာ၊ ေရာကျပနေသာခါ၊ အတသာလင၊ ယကာခစား၊ ေကာငးမေကာငးႏင၊ အေၾကာငးမားက၊ ျပညသားျပညသ၊ ႀကးတသြယေလ၊ ငယတျခားေက၊ အမားသ႐႕၊ အတလကတြ၊ တမန႔ခေက၊ တသတညးျဖင၊ စစညးညညာ၊ ဇြစတမာနႏင၊ အကကက၍၊ လပထကပါဟ၊ ကငရာေျခာကပါး၊ ႀကးပြားရနေလ၊ အၾကေကာငးျဖင၊ အေၾကာငးမားက၊ စကားခလ၊ ေကာငးကးေဆာင၍၊ ေမာငထြနးျမက၊ ေျပာျပစေယာင၊ လပေရာငေလ၊ သငေခါငခနေရာက၊ တခဏးတး၍၊ ၿပးဆးေျမာကေသာ၊ ေထာက၍တဖန၊ သနးေကာေ၀ေလ၊ ပေမလမာ၊ ေျပာျပဟနကား၊ ယမနနည၊ ေမာငထြနးျမက၊ ေငြလပေမ၊ သြနးကာရယ၍၊ ဆသညမာကား၊ ေရာကလာသေလ၊ လအမားႏင၊ စကားခြနးသ၊ မဆကဆဘ၊ ျပနလနမဟ၊ ေျမာကဥးျပညက၊ ေမာငေတမဟ၊ ဆမတရာ၊ ထသၫႊနးေက၊ တခဏးမာလင၊ ေရာင၀ါထြနးပ၊

ပါရမႏင၊ ဇာဂဟေလ၊ ေတမယက၊ မြးဖဘနးမ၊ နနးမၫက၊ အလစမးၾက၊ ပမာဆေက၊ ထအခဏးႏင၊ တလြနးလေရ။ ဂကတခါ၊ ေတာ၀နာတြင၊ မာတာပတ၊ မားျပညသေလ၊ ဟသမက၊ ဓမၼျမတမြန၊ တရားသျဖင၊ ေဟာၫႊနခၽြတထ၊ ပမာေဆာငေက၊ ေမာငထြနးျမႏင၊ တလေတာသည။ သနးေကာေ၀ေလ၊ ပေမလမာ၊ ေျပာျပေပလင၊ ပေမႏြ႕ေႏာငး၊ နားေထာငသေလ၊ လအေပါငးမာ၊ ေသာငးေသာငးလညးရယ၊ ဆးကြမးယာက၊ လမးကာစားေက၊ ရပနားေရေလး။ (၄ငးမ ပေျခာကရြကလး၀ပကစးပါသည။) (နဂဏးခပ) အဆးမေယတပဒ၊ သာျခငးစငက၊ ယငယငသးလ႔၊ နဂးခပမည။ ကၽြႏပမနစြာ၊ ဤကဗာက၊ သသာချငား၊ ရထးအည၊ ႏႈးမမေယာင၊ ကးစထားလညး၊ ရညလားႏစတာ၊ သမယာျဖင၊ ကာလၾကာ၍၊ အကၡရာတမးပါး၊ စပကာရလင၊ မမနျငားဘ၊ ပကျပား၍သာ၊ ေနာကေနာငလာေက၊ ပညာဟ႐႕၊ တြေသာခါတြင၊ ျပနကာဖာထး၊ ျပပငရနက၊ ကၽြနခြငပးေရ။ သ႔ၿပးမသာ၊ ဤကဗာသည၊ ----------။ (၄ငးမ စာငါးေၾကာငး ဖတ၍မရ။) ေကာဇာေရာကလစ၊ သကရာဇေက၊ မတပကသခၤ ာ၊ တြကစစခါ၀ယ၊ ဧကာဒြယ၊ ခန႔႐ပတြင၊ မရာသ၊ ပဏၰမေက၊ တထရကစ၊ -----------။ (ဤအပဒတြငလညး ဤမသာ ဖတ၍ရပါသည။) (အဆးပခပတြင) သကရာဇ ၁၁၁၆ ခ၊ ျပာသလဆနး (၁၀) ရက၊ (၂) လာ စန မြနးလြခနတြင ရြးကးၿပးသည။ ရႊလးလကရြး၊ ပဒအာႏငျပညစရပါလ၏။ (ရခငေပါငးကး သာလဥး) (September 13, 2010) ပထမအႀကမ ပႏပမ ျပပငျဖညစြကစရာဟသညမားက တြပါက အႀကပးကတပါ။ အေကာငးဆးျဖစေအာငေဆာငရြကပါမည။ ဤသာျခငးသည ရခငစာပသမငးတြင စထားရမညသာျခငးတပဒျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင အထးဂ႐ျပေလလာပါရန ႐းသားစြာ အႀကျပလပါသည။