เผชญความตายอยางสงบ : ขอคดจากประสบการณ

พระไพศาล วสาโล และ คณะ ผลตโดย เครอขายพทธกา

เลม

document.doc

หนาเครดตเผชญความตายอยางสงบ เลม ๒ : ขอคดจากประสบการณ

เขยน พระไพศาล วสาโล และคณะ บรรณาธการ นงลกษณ ตรงศลสตยพมพครงแรก กนยายน ๒๕๕๒เลขมาตรฐานสากลประจำาหนงสอราคา

ผผลตและสนบสนนการพมพ ของทางคณนด

ออกแบบ/รปเลม : …..จดจำาหนายโดย บรษทพมพท........

ผจดพมพเ ค ร อ ข า ย พ ท ธ ก า ๙๐ ซอยจรญสนทวงศ ๔๐ ถนนจรญสนทวงศ ๔๐ แขวงบางยขน เขตบางพลด กรงเทพฯ ๑๐๗๐๐ โทร.๐๒ ๘๘๓ ๐๕๙๒– – , ๐๒-๘๘๖ ๙๘๘๑ – , ๐๘๖ – ๓๐๐ ๕๔๕๘ –e-mail b_netmail@yahoo.com www.budnet.org

2

document.doc

สนใจสงซ อหนงสอจำานวนมากในราคาลดพเศษ ไดท เครอขายพทธกา

สารบญ

หนา

คำานำา

ทำาไมเราตองเตรยมตวเผชญความตาย เผชญความตายดวยใจสงบ พระไพศาล วสาโล

เผชญความตายอยางสงบ : ขอคดจากประสบการณ คำาแนะนำาจากใจเพอชวยเหลอผใกลตาย โซเกยล รนโปเช บอกขาวราย นพ.สนต หตถรตน ไมมคำาวาสายเกนไป พระไพศาล วสาโล พรอมตายจงพนตาย พระไพศาล วสาโล วาระสดทายในชวตของแม วรรณภา อศวชยสวกรม สภาพร พงศพฤกษ ใบไมทคนกลบสทเดม สรภ ชตระกล ธรรมะ ๗ วนสดทายของผวายชนม ครอบครวงามวทยาพงศและ

วศนวรรธนะ ประสบการณการดแลผปวยในวาระสดทายของชวต อาภรณ เชอประไพ

ศลป

ภาคผนวก : แหลงทมาของบทความ

3

document.doc

แนะนำาเครอขายพทธกา แนะนำาสอทเกยวกบชวตและความตาย

คำานำา

ความตายเปนธรรมดาของทกชวต แตมนอยคนทยอมรบอยางสนทใจวาสกวนหนงตนจะตองตาย แมเราจะไดยนหรอรบรเร องราวเกยวกบความตายของผคนวนละหลายครงทางโทรทศน หนงสอพมพ และวทย หรออาจรสกตนเตนสนกสนานดวยซ ำากบความตายของตวละครในภาพยนตรหรอวดโอเกม แตเวลานกถงความตายทจะเกดขนกบตนในวนขางหนา หลายคนกลบรสกประหวนพร นพรง ดวยเหตนจงไมอยากนกถงหรอพดถง โดยพยายามทำาตวใหวนจนลมตาย หาไมกใชชวตอยางสนกสนานราวกบวาชาตนจะไมมวนตาย ขณะทจ ำานวนไมนอยหวง ไป“ตายเอาดาบหนา คอผดผอนไปเร อย ๆ จนกวาจะแกหรอปวยหนก ถง”คอยมานกถงเรองน

พทธศาสนาถอวานเปนความประมาทอยางสำาคญ ในเมอความตายเปนสงทตองเกดขนอยางแนนอน ไมมอะไรดกวาการเตรยมรบมอกบความตายแตเนน ๆ ความทกขนนไมไดขนอยกบวามอะไรเกดขนกบเรา แตอยทวาเรามทาทหรอปฏกรยากบสงนนอยางไรตางหาก ในทำานองเดยวกนความตายจะนากลวหรอไมอยทใจเราเปนสำาคญ จะตายอยางทกขทรมานหรอไมหาไดขนอยกบโรครายไม แตขนอยกบการวางใจของเราตางหาก

ความตายนนมใชวกฤตเสมอไป หากยงเปนโอกาสสำาหรบการเขาถงสจธรรมของชวต เปนโอกาสสำาหรบการปลดเปลองสงทเคยยดตดอยาง

4

document.doc

แนนหนา อกทงเปนโอกาสสำาหรบการฟ นฟความสมพนธทราวฉานใหกลบคนด จนเขาถงความสงบในวาระสดทาย ประสบการณของผคนจำานวนไมนอยชวา ไมวาเดกหรอผใหญ หญงหรอชาย ชาวนาหรอเศรษฐ จบประถมหรออดมศกษา ลวนสามารถแปรเปลยนความตายจากวกฤตใหเปนโอกาสดงกลาวได กลาวอกนยหนงทกคนมศกยภาพทจะเขาถงความตายอยางสงบ แตจะทำาเชนนนได ปจจยสำาคญกคอมการฝกฝนตระเตรยมลวงหนามากอน

ดวยเหตน โครงการเผชญความตายอยางสงบ จงไดเกดขน โดยเครอขายพทธกา มการดำาเนนกจกรรมทเขาไปเกยวของทงประชาชนผสนใจ ผดแลผป วยระยะสดทาย ตวผป วยเอง ญาตอาสาสมครและบคลากรทางการแพทย ซงพบวา นบตงแตรเร มโครงการในป ๒๕๔๗ เปนตนมากลมบคลากรทางการแพทยใหความสนใจคอนขางมากและมความตอเนอง สวนหนงเกดจากความใกลชดทเกยวของกบผปวย แตทสำาคญเกดจากความตองการชวยเหลอผปวยและมจตทมากกวาเพยงทำาตามหนาท เป นจตอาสาซ งสอดคลองกบความตองการของผป วย ประชาชนทวไปทมความตองการการเยยวยามากกวาเพยงการรกษาทางกาย การสวาระสดทายของชวตอยางสงบ และเหนออนใดผดแลรวมทงบคลากรทางการแพทยไดเขาถ งความจรงของชวตมากข นอนเป นผลพลอยไดทยงใหญ ในชวงหลายปทผานมา กจกรรมทชวยทำาใหเกดการเรยนรและนำาไปสการปฏบตทสงผลตอผเขารวมมากและเพมขนทกป จนตองมการพฒนาและขยายกจกรรมใหสามารถตอบสนองความตองการ คอการจดอบรม ซงเปนกจกรรมทโครงการเผชญความตายอยางสงบของเครอขายพทธการวมดำาเนนการกบเสมสกขาลยมาแตตน การจดอบรมดงกลาวเนนการเรยนรจากกระบวนการ วธการเปนหลก เรยนรจากการมสวนรวมในกจกรรม แลกเปลยนความคดเหนและประสบการณในหมผอบรม และลงมอปฏบตจรง

ตลอดระยะเวลาทโครงการฯ จดอบรมในทกภาคของประเทศ ปรากฏวาไดรบความสนใจจากผคนจำานวนมาก โดยเฉพาะบคลากรในแวดวง

5

document.doc

สาธารณสข การอบรมแตละคร งมผ เขารวมเกนกวาทก ำาหนด โรงพยาบาลหลายแหงตดตอใหจดอบรมแกบคคลากรของตนเปนการเฉพาะ แมวาทางโครงการ ฯ จะพยายามเพมทมวทยากรแลวกตาม กไมสามารถตอบสนองภายในระยะเวลาทกำาหนด ตองรนระยะเวลาออกไปนาน ทงนสวนหนงเกดจากขอจำากดของทมวทยากรเองทมภารกจอนดวย

เครอขายพทธกา โดยโครงการเผชญความตายอยางสงบ จงผลตคมอขน เพอชวยใหผสนใจสามารถทำาความเขาใจการเผชญความตายอยางสงบ คมอเรยนรการ เผชญความตายอยางสงบ ไดแบงเนอหาออกเปน ๒ เลม ค อ เผชญความตายอยางสงบ เลมท ๑ แนวคดและกระบวนการเรยนร และ เผชญความตายอยางสงบ เลมท ๒ ขอคดจากประสบการณ ถาอานทงสองเลมจะไดทงแนวคดและวธการตาง ๆ ทมรปธรรมนำาเสนอเปนกรณศกษาชวยทำาใหเกดความเขาใจยงขนดวย.

พระไพศาล วสาโล๑ กนยายน ๒๕๕๒

6

document.doc

ทำาไมเราตองเตรยมตวเผชญความตาย

7

document.doc

เผชญความตายดวยใจสงบ

พระไพศาล วสาโล

ความทกขของผคนในยามทเผชญกบความตายนน ไมใชเปนแคความทกขเนองจากความเจบปวดรวดราวทางกายเทานน ทสำาคญกวานนกคอความทกขทางจตใจ อาทเชน ความกลว ความตนตระหนก ความรสกดงกลาวสรางความทรนทรายและทรมานแกผคนยงกวาอาการทางกายดวยซำา ความรสกดงกลาวนทำาใหผคนพยายามผลกไสความตาย แตทำาเทาไรกไมสำาเรจ จงทกขทรมานยงขนไปใหญ หากเราตองการเผชญหนากบความตายอยางสงบ เราตองเรยนรทจะไมผลกไสความตายเมอเวลานนมาถง ยอมรบความตายวาเปนสงทตองเกดขนกบเราในทสด จะทำาเชนนนได กตองหมนทำาใจใหคนเคยกบความตายตงแตเนน ๆ ไมใชมาทำาเอาตอนจวนตวแลว การพจารณาความตายสมำาเสมอทเรยกวา มรณสต เปนสงทควรทำาเปนอาจณ คอเตอนตนวาความตายเปนเรองธรรมดาทจะตองเกดขนกบเราไมชากเรว การทำาเชนนสมำาเสมอ ชวยใหเราไมลมตาย ไมอยอยางประมาท เวลาได รบร ถ งความตายของผอ นหรออานขาวจากหนงสอพมพ แทนทจะตนเตนไปตามขาวสาร ใหเตอนตนเองวา สกวนหนงเรากตองเปนอยางเขาไปงานศพแตละคร ง ควรถอเปนโอกาสทจะไดตอกยำาตนเองในเร องสจธรรมของชวต แทนทจะมวแตสงสรรคกบมตรสหายเทานน

นอกจากการเตอนตนเรองความตายแลว ควรหาโอกาสพจารณาถงความตายอยางเปนรปธรรมดวยวา เมอเราจะตองตายจรงๆ ไมวาเพราะโรคราย หรออบตเหต เราจะรสกอยางไร และควรจะทำาใจอยางไร นกภาพใหเหนเดนชด จบความรสกกลวทเกดขน และยอมรบตามทเปนจรง ความรสกทเกดขนจะชวยใหเรารจกตวเองไดดขนและรวาจะตองฝกฝนตนเอง

8

document.doc

อยางไร การสาวหาสาเหตของความกลวจะชวยใหเรารวธทจะแกไขหรอลดทอนความกลวนได

การฝกใจใหคนเคยกบความตายชวยใหเรายอมรบความตายไดมากขน และสามารถเผชญหนากบความตายดวยใจสงบ แตยงมอกสองสามปจจยทสำาคญดวยเชนกน ไดแก การหมนทำาความด สรางกศลอยเสมอ ผทไดทำากรรมดไวตลอดชวต เมอเผชญกบความตาย ยอมมความอนใจและมนใจวาไดไปสคต ตรงกนขามกบผททำากรรมชว ยอมมความทกขเมอวาระสดทายใกลจะมาถง เพราะกลวจะไปสทคต ในทางพทธศาสนายงเชออกดวยวา เมอใกลตายจะเกดนมตสองประเภท คอ กรรมนมต และคตนมต นมตอยางแรกหมายถงภาพทปรากฏเกยวกบกรรมทไดเคยกระทำาไว หากทำาความดมาตลอด กรรมนมตจะเปนในทางทด แตหากทำาชว จะเกดกรรมนมตทนากลว สวนคตนมตหมายถงนมตหรอภาพเกยวกบภพหนาทตนจะไปเกด คนททำาความดจะเกดคตนมตทงดงาม สวนคนทำาชวจะพบเหนนมตทนากลว นมตทดยอมชวยใหผใกลตายมอาการทสงบ ในทางตรงขามนมตทนากลวยอมมผลใหผใกลตายกระสบกระสาย ทกขทรมาน

นอกจากกรรมดแลว สตเปนอกปจจยหนงทสำาคญ การรกษาจตใหเปนปกต ไมตนตระหนก หวาดกลว หรอยนดยนราย จะชวยใหจตสงบไดในยามทถอวาเปนวกฤตของชวต คนทไมมสต เมอรางกายเจบปวด ใจกจะทกขทรมานไปดวย แตผทมสตเขมแขง แมกายจะเจบปวด แตใจจะไมทกขไปกบรางกาย สตชวยใหใจไมตดยดกบความเจบปวด หรอไปยดเอาความเจบปวดมาเปน ของฉน เปนแตรวามความปวดเกดขนเทานน มผปวย“ ”มะเรงระยะสดทายหลายคนทอาศยการเจรญสตและสมาธภาวนา ทำาใหไมตองใชยาแกปวดเลยแมแตนอย หรอใชนอยมาก การมสตเทาทนความกลวทเกดขน กเปนปจจยทชวยใหเผชญกบความตายไดอยางสงบ

การหมนพจารณาความตาย การทำากรรมด และการฝกสต เปนสงทบคคลพงตระเตรยมอยางสมำาเสมอและอยางเนน ๆ แตเมอความตายใกลเขามา มอกหลายอยางทควรจะตระเตรยมใหพรอมเพอรบมอกบความตายดวยใจสงบ อาท การสะสางกจตาง ๆ ไมใหคงคาง ความเปนหวงในบางสง

9

document.doc

บางอยางทยงคงคาง เปนปจจยสำาคญประการหนงททำาใหผคนกระสบกระสายเมอใกลตาย สงนนอาจไดแก การงานทยงไมแลวเสรจ มรดกทยงไมไดทำา ทรพยสนทยงไมไดสะสาง หรอภารกจบางอยางเกยวกบลกหลาน หรอบดามารดา ทยงคาราคาซงอย สงเหลานควรสะสางใหแลวเสรจกอนทจะไมมโอกาส ในทางพทธศาสนาเชอวา ความหวงกงวลไมวาเร องอะไรกตาม นอกจากจะทำาใหทกขทรมานในยามใกลตายแลว เมอสนลม กจะเปนเหตใหไปสทคตได

สงคางคาใจเปนภาระอกประการหนงทควรปลดเปลองหรอสะสางใหแลวเสรจ อาทเชน ความรสกโกรธเคองเจบแคนใครบางคน โดยเฉพาะคนทเคยใกลชด เชน พอแม ลกหลาน หรอเพอนรวมงาน หรอความรสกผดทไดกระทำาสงไมสมควรตอคนเหลานน เมอความตายใกลเขามาควรหาทางปลดเปลองความรสกเหลานน เชน ใหอภย หรอขอโทษ ขออโหส การกระทำาดงกลาวตองอาศยความกลาไมนอย เชนเดยวกบการพยายามลดทฐมานะไมยดตดกบหนาตา หาไมแลว จะตองจายดวยบทเรยนราคาแพง คอความทกขใจในยามใกลตาย

ทรพยสมบต ชอเสยงเกยรตยศ ลกหลาน พอแม คนรกหรอคครอง เปนสงทควรตวใจปลอยวางเชนกนเมอวาระสดทายใกลมาถง การเปนหวงคนเหลานนยงทำาใหความตายกลายเปนเร องทกขทรมานมากขน การปลอยวางเกดขนไดยากเพราะความยดมนถอมนวาเปน ตวก ของก” ” ความตายนนโดยตวมนเองกเปนประกาศตจากธรรมชาตวา ไมมอะไรเปนของเราสกอยาง เพราะเราเอาตดตวเมอตายไปแลวไมไดเลย แตบอยครงประกาศตดงกลาวผคนกลบไมไดยน จงจำาเปนทจะตองตอกยำากบตวเองเพอใหปลอยวางกอนทสงเหลานน (พดใหถกตองคอ ความตดยดสงเหลานน) จะทำาใหเราทกขทรมานในยามใกลตาย

ทกลาวมาทงหมดเปนปจจยภายใน คอการทำาใจในฝายผใกลตาย อยางไรกตามการเผชญกบความตายอยางสงบนน ปจจยภายนอกกสำาคญ แมไมสำาคญกวาการปจจยภายใน ปจจยภายนอกทชวยใหผตายจากไปอยางสงบกคอ บรรยากาศแวดลอมผใกลตาย ควรเปนบรรยากาศ

10

document.doc

แหงความสงบ มใชแวดลอมดวยผคนทกำาลงเศราโศก รองหมรองไห หรอทะเลาะกนเรองมรดก หรอเถยงกนเร องใครจะเปนผจายคาพยาบาลหรอคางานศพ หองทมพระพทธรปหรอสงศกดสทธตามความเชอของผใกลตาย มดอกไมประดบประดาใหดแชมชน มการสวดมนต หรอทำาสมาธรวมกน ตลอดจนมการเปดเทปธรรมะทนอมใจใหเปนกศล ไมพลกพลานหรอมเสยงรบกวน เหลานลวนชวยสรางบรรยากาศแหงความสงบ ซงนอมใจใหเป นกศล ไมพลกพล านหรอมเสยงรบกวน เหล าน ล วนชวยสรางบรรยากาศแหงความสงบ ซงนอมใจใหผใกลตายเกดสมาธและจตทสงบ เปนกศล

ความตายไมใชเปนแควกฤตของชวตเทานน หากยงเปนโอกาสในทางจตวญญาณ ในทางพทธศาสนาเชอวาจตทสงบเปนกศล ไมเพยงชวยใหตายอยางไมทกขทรมานแลว ยงสามารถนำาพาผตายไปสสคต เปนการยกระดบจตใจใหเขาสภพภมทดกวาเดม ยงผใกลตายนนมสตเตมท เหนโทษของความตดยดในสงขารหรอความส ำาคญมนหมายในตวตนจนสามารถละวางไดอยางสนเชง กจะเขาถงความวมตหลดพนคอนพพานไดทนท ดงพระสาวกหลายทานไดกระทำาไวเปนแบบอยาง นบเปนตวอยางทชวาความตายสามารถเปนปจจยใหเกดพฒนาการทางจตวญญาณอยางถงทสดได ดวยเหตนเราจงสมควรทจะเตรยมตวรบความตายแตเนน ๆ ในขณะทยงมเวลาอย ทงนเพอใชความตายใหเปนโอกาสในทางจตวญญาณ ไมปลอยใหความตายนำาชวตไปสวกฤตหรอความแตกดบเทานน.

11

document.doc

เผชญความตายอยางสงบ :ขอคดจากประสบการณ

12

document.doc

คำาแนะนำาจากใจเพอชวยเหลอผใกลตาย

โซเกยล รนโปเช

ในสถานพยาบาลผปวยระยะสดทายทขาพเจารจก เอมล หญงวยปลายหกสบกำาลงจะตายดวยโรคมะเรงเตานม ลกสาวของเธอมาเยยมทกวน ดเหมอนวาความสมพนธของแมลกนราบร นและเปนสข แตเมอลกสาวจากไป เอมลจะนงรองไหอยคนเดยวเกอบจะเปนอาจณ ไมนานนกกเปนทชดเจนวาสาเหตเปนเพราะลกสาวของเธอปฏเสธทจะยอมรบความจรงวาแมจะตองตายอยางแนนอน ตรงกนขามเธอพยายามชกชวนกระตนเราใหแม คดในทางบวก ดวยความหวงวาวธนจะชวยใหแมหาย“ ”จากมะเรง ผลกคอเอมลตองเกบง ำาความคด ความกลว ความตนตระหนก และความโศกเศราไวในใจคนเดยว โดยไมมใครทจะรวมรบรดวย ไมมใครสกคนทจะชวยเธอสำารวจอารมณความรสกเหลาน ไมมใครชวยใหเธอเขาใจชวต และไมมใครชวยเธอคนหาความหมายของความตายซงสามารถเยยวยาจตใจใหคลายจากทกข

13

document.doc

สงสำาคญทสดในชวตคอการสามารถพดถงความในใจกบผอนไดโดยไมรสกหวนกลว และไมมอะไรอกแลวทจะมความสำาคญกบผใกลตายเทากบความสมพนธเชนน ชวตของเอมลเปนตวอยางในเรองน

บอยครงผใกลตายรสกสงวนทาทและไมมนใจ เขาไมแนใจวาคณมเจตนาอยางไรเวลามาเยยมเขาเปนครงแรก ดงนนอยาไดหวงวาจะมสงพเศษแปลกใหมเกดขน เพยงแตทำาตวตามสบายและผอนคลาย เปนตวคณเองกพอแลว บอยครงผใกลตายไมไดพดจากความรสก และคนทใกลกบเขากไมรวาจะพดหรอทำาอะไรด เปนการยากทจะรวาเขาพยายามบอกอะไรแกเรา หรอรไปถงวาเขากำาลงปกปดอะไรอย บางครงเขาเองกไมรดวยซำา ดงนนสงสำาคญอยางแรกคอ ทำาใหบรรยากาศตงเครยดนนผอนคลายลงดวยวธอะไรกไดทเปนธรรมชาตและงายดายทสด

เมอความไววางใจและเชอมนเกดขนแลว บรรยากาศจะเร มผอนคลาย และเออใหผใกลตายเปดเผยสงทเขาอยากจะพดดวย พยายามใหกำาลงใจเขา ชวยใหเขารสกสบายใจทจะเลาความคด ความกลว และอารมณตางๆ เกยวกบความตาย การเปดเผยอารมณความรสกอยางซอตรงและไมเกบสงวนเปนหวใจของความเปลยนแปลงทงหลาย รวมทงการยอมรบความเปนไปของชวตและการตายอยางเปนสข รวมทงการยอมรบความเปนไปของชวตและการตายอยางเปนสข คณตองเปดโอกาสใหเขาอยางเตมท ยอมใหเขาพดอะไรกไดตามตองการ

เมอผใกลตายตกลงใจทจะบอกเลาความรสกสวนลกทสดของตน อยาไดขด บอกปด หรอไมใหความสำาคญกบสงทเขากำาลงพด คนทใกลตายหรอปวยระยะสดทายนนไดมาถงสภาพทเปราะบางทสดของชวต คณจำาเปนตองใชความสามารถและคณสมบตทงหลายเทาทม ไมวาจะเปนความไวตอความรสกของผอน ความอบอน ความเมตตากรณา เพอชวยใหเขาเปดเผยความรสกนกคดของตนเอง คณควรรจกฟงและรบรอยางเงยบๆ ดวยใจทเปดกวางและสงบนงชนดทชวยใหผอนรสกวาตนไดรบการยอมรบ พยายามผอนคลายเทาทจะทำาได ทำาตวสบาย นงเคยงขาง

14

document.doc

ญาตมตรของผใกลตายราวกบวาคณไมมอะไรอกแลวทส ำาคญหรอนาทำาเทา

ขาพเจาพบวา เชนเดยวกบเวลาหนาสวหนาขวานทงหลาย ในยามนมสองสงทมประโยชนทสด นนคอสามญสำานกและอารมณขน อารมณขนนนชวยผอนคลายบรรยากาศไดอยางวเศษ ทงยงชวยใหเหนกระบวนการแหงความตายในสภาวะทจรงแทและเปนสากล นอกจากนนยงลดทอนความเอาจรงเอาจงและความเครงเครยดทเกนพอด ดงนนจงควรใชอารมณขนอยางแยบคาย และสภาพออนโยนเทาทจะเปนไปได

จากประสบการณสวนตว ขาพเจายงพบอกวา สงสำาคญประการหนงกคออยาไปผกใจหรอเอาสงทไดยนไดฟงมาเปนอารมณจนเกนไป ในยามทคณไมคาดคด ผใกลตายอาจระบายความโกรธทงหลายใสคณ รวมทงโยนความผดมาใหคณสารพด ดงทเอลซาเบธ คเบลอร รอสสไดกลาวไว ความโกรธและการกลาวโทษสามารถทจะ สาดใสไปทว และระบายไป“รอบตวบอยครงอยางสงเดชกวาได อยาเขาใจไปวาความเดอดดาลนพง”เปามาทคณ การระลกไดวาความกลวและความทกขนมาจากไหน จะชวยปองกนไมใหคณมปฏกรยาตอบโตจนอาจทำาใหความสมพนธเสยไป

บางครงคณอาจรสกอยากเทศนาสงสอนคนใกลตาย หรอบอกหลกธรรมทเปนสตรสำาเรจแกเขา ขอใหงดทำาเชนนนเสย โดยเฉพาะเมอคณสงสยวานไมใชสงทผใกลตายตองการ ไมมใครทตองการ การกอบกทาง“จตวญญาณ โดยอาศยความเชอของผอน โปรดระลกวาคณไมไดมหนา”ทพาใครเขารตหรอเปลยนความเชอ แตคณมาเพอชวยบคคลทอยเบองหนาคณ ใหไดสมผสรบรถงพละกำาลง ความเชอมน ศรทธา และธรรมะภายในตวเขาเอง ไมวาจะเปนอะไรกตาม แนละ หากบคคลผนนเปดใจใฝร เร องธรรมะ และอยากรจรงๆ วาคณคดอยางไรเกยวกบเร องน กอยาไดลงเลทจะพด

อยาคาดหวงกบตวเองมากเกนไป หรอวาดหวงวาความชวยเหลอของคณจะกอใหเกดปาฏหารยกบผใกลตายหรอชวยเขาให หลดรอด ได“ ” คณจะผดหวงไดงายๆ คนเรานนอยอยางไรกตายอยางนน เขาตายอยาง

15

document.doc

ทเขาเปน หากตองการใหมการพดคยเปดเผยความในใจอยางแทจรง คณตองพรอมทจะเหนเขาจากแงมมของชวตเขาตามภมหลง อปนสยและประวตความเปนมาของเขา และยอมรบเขาโดยไมอดเออน และกอยาเสยใจหากความชวยเหลอของคณดเหมอนจะมผลเพยงเลกนอย และไมไดรบการตอบสนองจากผใกลตาย เราไมมทางรวาความหวงใยของเรานนมผลลกซงแคไหน

แสดงความรกอยางไมมเงอนไขสงทผใกลตายตองการอยางยง กคอความรกอยางไมมเงอนไขเทา

ทจะเปนไปได โดยไมมความคาดหวงจากผใดมารดรง อยาคดวาคณตองเปนผเชยวชาญใดๆ ทำาตวตามสบาย เปนตวของคณเอง เปนเพอนทแท วธนจะทำาใหผใกลตายมนใจวาคณอยเคยงขางเขาจรงๆ และพรอมทจะพดคยกบเขาอยางงายๆ และอยางเสมอบาเสมอไหล ฉนเพอนมนษย

ขาพเจาไดพดวา แสดงความรกอยางไมมเงอนไขแกผใกลตาย“ ” แตในบางกรณ กใชวาจะทำาเชนนนไดงายๆ เราอาจมความหลงทเจบปวดขมขนเพราะเขามาเนนนาน เราอาจรสกผดทไดทำาบางสงบางอยางกบเขาในอดต หรออาจโกรธเคองทเขาไดทำาอะไรบางอยางกบเรา

ดงนนขาพเจาอยากแนะนำาวธการงายๆ สองวธ ทอาจชวยใหความรกภายในตวคณไดถกปลดปลอยมาใหแกผใกลตาย ขาพเจาและลกศษยทไดชวยเหลอผใกลตายพบวาทงสองวธมอานสงสมาก วธแรก มองผใกลตายทอยเบองหนาคณ และคดในใจวาเขากเปนเชนเดยวกบคณ มความตองการเหมอนคณ และรกสขเกลยดทกขเชนเดยวกบคณ มความเหงาเหมอนคณ กลวสงทไมรจกเชนเดยวกบคณ มความเศราทเกบงำาเปนความลบเหมอนคณ และมความรสกครงๆ กลางๆ วาตวเองไมมนำายาเชนเดยวกบคณ คณจะพบวาหากคณทำาอยางนนได หวใจของคณจะเปดกวางแกเขา และความรกจะปรากฏระหวางคณกบเขา

สำาหรบวธทสองนน เปนวธทไดผลยงกวาวธแรก นนคอเอาตวเราเขาไปแทนทเขาอยางไมสะทกสะทาน ลองจนตนาการวาคณกำาลงนอนอยบนเตยงทตงอยเบองหนา และกำาลงเผชญหนากบความตาย จนตนาการ

16

document.doc

วาคณกำาลงเจบปวดและอยคนเดยว แลวกถามตวเองอยางจรงใจวาคณตองการอะไรมากทสด คณชอบอะไรมากทสด คณอยากไดอะไรจากเพอนทอยเบองหนาคณ

หากคณทำาทงสองวธ ขาพเจาคดวาคณจะพบวา สงทผใกลตายตองการนนเปนสงเดยวกบทคณตองการมากทสด นนคอตองการเปนทรกและไดรบการยอมรบ

บอยครงทขาพเจายงพบอกวา คนทปวยหนกนนปรารถนาทจะไดรบการสมผส ปรารถนาทจะไดรบการปฏบตอยางคนทมชวตมเลอดเนอ ไมใชเยยงเชอโรค การปลอบโยนทมคณคาอยางยงทคณสามารถมอบใหแกผปวยหนกกคอ เพยงแตจบแขนเขา มองลกเขาไปในดวงตาของเขา นวดเบาๆ กอดเขาไว หรอหายใจจงหวะเดยวกบเขาอยางนมนวล รางกายนนมภาษาของตวเองทสามารถสอความรกได ใหใชภาษากายดงกลาวโดยปราศจากความหวนกลวใดๆ และคณจะพบวาคณไดมอบความสขใจและการปลอบโยนใหแกผใกลตาย

เรามกลมไปวาผใกลตายกำาลงสญเสยโลกทงโลกทตนรจก ไมวาจะเปนบาน การงาน ความสมพนธกบผอน รางกายและจตใจ เขากำาลงสญเสยทกสงทกอยาง ความสญเสยทงหลายทเราอาจประสบในชวตลวนมารวมลงในการสญเสยคราวเดยวกนเมอเราตายจากไป เพราะฉะนนจะเปนไปไดอยางไรทใครกตามทใกลตายจะไมรสกเศราเสยใจในบางคร ง ตนตระหนกในบางคราว และโกรธเปนบางโอกาส เอลซาเบธ คเบลอร รอสส กลาววา การยอมรบความตายนนมหาขนตอนคอ ปฏเสธ โกรธเคอง ตอรอง ซมเศรา และยอมรบ แนละ ไมใชวาทกคนจะตองผานขนตอนทงหา และไมจำาเปนจะตองผานตามลำาดบดงกลาวเสมอไป สำาหรบบางคน เสนทางสการยอมรบความตายอาจยาวไกลและเจบปวดอยางยง และบางคนอาจไปไมถงจดนนกได วฒนธรรมของเราเปนวฒนธรรมทไมเออใหผคนรจกและเทาทนความรสกนกคดและประสบการณตางๆ ตามทเปนจรง หลายคนทเผชญกบความตายในระยะสดทายพบวาตวเองถกอวชชาหลอก ทงคบของใจและโกรธยง เนองจากดเหมอนจะไมมใครเลยสกคนท

17

document.doc

ตองการเขาใจตวเขาและความรสกสวนลกของเขา ซเซล ซอนเดอส ผน ำาคนสำาคญทรเร มนำาทางใหแกวงการสถานพยาบาลผปวยระยะสดทายในองกฤษ เขยนวา ครงหนงดฉนไดถามคนทรวาตวเองกำาลงจะตาย วาเขา“ตองการอะไรมากทสดจากคนทกำาลงดแลเขาอย เขากลาววา อยากไดใคร“สกคนทมททาวาพยายามเขาใจฉน อนทจรงเปนไปไมไดทจะเขาใจคนอน”อยางครบถวน แตดฉนไมเคยลมเลยวาเขาไมไดถามหาความสำาเรจ หากขอเพยงใครสกคนทใสใจเขามากพอทจะลองพยายามด ”

เปนเร องสำาคญหากเรามความใสใจมากพอทจะลองพยายาม และเปนเร องสำาคญเชนเดยวกนทเราจะทำาใหเขามนใจวา ไมวาเขาจะรสกอยางไร ไมวาเขาจะคบของใจหรอโกรธเคองเพยงใด นนเปนเร องปกต ภาวะใกลตายจะดงอารมณทเกบกดออกมา ไมวาจะเปนความเศราโศก ดานชา หรอความรสกผด แมแตความอจฉาผทยงเปนปกตสขอย ควรชวยผนนไมใหเกบกดเมออารมณเหลานนเกดขน อยเคยงขางเขาขณะทความเจบปวดและความเศราโศกเกดขนเปนระลอกๆ การยอมรบ กาลเวลา ความเขาใจอยางมนำาอดนำาทนจะชวยใหอารมณเหลานนคอยทเลาลง และนำาผใกลตายสความสงบ เยอกเยน และเปนปกตอนเปนภาวะทจรงแทและลกซงของเขา

อยาพยายามทำาตวเฉลยวฉลาดเกนไป อยาพยายามสรรหาถอยคำาอนลกซงมาพดกบเขา คณไมจำาเปนตองทำาหรอพดเพอใหสถานการณดขน เพยงแตอยกบเขาอยางเปนตวคณเองเทาทจะทำาได และหากคณรสกกงวลและประหวนอยางยง ทงไมรวาจะทำาอะไรด กควรยอมรบกบเขาอยางเปดเผย และขอใหเขาชวย ความซอตรงจะทำาใหคณและผใกลตายใกลชดกนมากขน และชวยใหมการเจรจาพดคยอยางอสระกวาแตกอน บางครงผใกลตายรดกวาเราวา จะชวยเขาไดอยางไร เราจำาเปนตองรวาทำาอยางไรจงจะเขาถงภมปญญาดงกลาว และใหเขาเปดเผยแกเราตามทเขาร ซเซล ซอนเดอสเตอนเราใหตระหนกวายามอยกบผใกลตาย เราไมใชเปนเพยงผใหเทานน ไมชากเรว ผททำางานบำาบดผใกลตายยอมรวาพวกเขา“ไดรบมากกวาให เมอเขาไดประสบกบความอดทน ความหาญกลา และ

18

document.doc

บอยครงยงพบกบอารมณขน เราจำาเปนตองพดเชนน..” การยอมรบวาเราไดประสบพบเหนความกลาหาญของเขา บอยคร งสามารถเปนแรงบนดาลใจใหแกผใกลตายได

ขาพเจายงพบอกวา การรำาลกถงบางสงบางอยางมผลดกบขาพเจาดวย นนคอการระลกวาบคคลทกำาลงตายเบองหนาขาพเจา มคณงามความดอยภายในเสมอ ไมวาจะมความโกรธเคองหรออารมณใดเกดขนกบคณกตาม ไมวาคณจะตระหนกหรอขยะแขยงชววบเพยงใดกตาม การเพงพนจความดงามภายในดงกลาวจะชวยใหคณควบคมตนเอง และมมมมองทเออใหคณทำาประโยชนแกเขาเทาทจะเปนไปได แมคณจะมปากเสยงกบเพอนทนสยด แตคณกไมเคยลมดานทดทสดของเขา ฉนใดกฉนนน คณพงกระทำาเชนเดยวกนนนกบผใกลตาย อยาตดสนเขาโดยเอาอารมณของคณเปนเกณฑ ไมวาจะเปนอารมณใดกตาม การทคณยอมรบเขา จะชวยใหผใกลตายทำาตวตามสบายเทาทจำาเปนแกเขา ปฏบตตอผใกลตายราวกบวาเขาเปนอยางทเขาเคยเปนไดในบางครง นนคอเปนคนใจกวาง มนำาใจและความรกใหแกผอน

เมอมองในระดบทล กซ งถงจตวญญาณแลว ขาพเจาพบวาจะเปนการดมากหากร ำาลกถงผใกลตายวา เขามพทธภาวะอยภายใน และสามารถทจะบรรลธรรมได ไมวาเขาจะตระหนกหรอไมกตาม บคคลใดกตามเมอเขาใกลความตายยงขนทกท กยงมโอกาสจะบรรลธรรมไดมากขน ดวยเหตนเขาจงควรไดรบความใสใจและความเคารพจากเรา

บอกความจรงผคนมกถามขาพเจาวา เราควรบอกเขาดไหม วาเขากำาลงจะตาย“ ”

ขาพเจามกตอบวา ควร เราควรบอกเขา พดเบาๆ ดวยเมตตาและคำานง“ถงความรสกของเขา และท ำาอยางมกศโลบายเทาทจะท ำาได จาก”ประสบการณการเยยมผปวยและผใกลตายเปนเวลาหลายป ขาพเจาเหนดวยทเอลซาเบธ คเบลอร รอสสตงขอสงเกตวา ผปวยถาไมทงหมด ก“สวนใหญท เด ยวท ร อย แล ว พวกเขาร ส ก ได จากความเอาใจใสท เปลยนแปลงไป จากการทผคนมทาทตอเขาแปลกไปจากเดม จากการพด

19

document.doc

คอยลงหรองดใชเสยง จากใบหนาของญาตทนองไปดวยนำาตา หรอจากใบหนาทไรรอยยมของญาตมตรทไมสามารถซอนความรสกทแทจรงได ” ๔

ขาพเจาพบบอยครงวาผคนรโดยสญชาตญาณวาพวกเขากำาลงจะตาย แตกหวงใหผอน เชนหมอหรอผทตนรกเปนคนยนยน หากคนเหลานนไมทำา ผใกลตายอาจคดวาเปนเพราะสมาชกในครอบครวไมสามารถทำาใจยอมรบขาวนได ดงนนผใกลตายจงไมพดถงเร องนเชนกน การไมเปดเผยความจรงจะทำาใหเขารสกโดดเดยวหรอกงวลยงกวาเดม ขาพเจาเช อวาการบอกความจรงแกผใกลตายเปนเร องส ำาคญ อยางนอยเขาสมควรจะไดรบรความจรง หากไมมใครบอกความจรงแกผใกลตาย เขาจะเตรยมตวตายไดอยางไร? เขาจะรกษาความสมพนธกบผอนใหลงเอยดวยดไดอยางไร? เขาจะจดการกบเร องราวตางๆ ทจ ำาตองสะสางไดอยางไร? เขาจะชวยผทยงอยใหคลายทกขไดอยางไรหากเขาจากไปแลว?

จากมมมองของผปฏบตธรรม ขาพเจาเช อวาภาวะใกลตายเปนโอกาสสำาคญยงในการทบคคลจะยอมรบความเปนไปในชวตของตนทผานมา ขาพเจาไดเหนหลายตอหลายคนใชโอกาสนอยางนาประทบใจในการเปลยนแปลงตนเองและรจกตนเองในแงมมทลกซงยงกวาเดม ดงนนการบอกความจรงแกเขาแตเนนๆ ดวยเมตตาและโดยคำานงถงความรสกของเขา จะชวยใหเขามโอกาสเตรยมตว และคนพบพลงในตวเขา รวมทงประจกษถงความหมายของชวต

มเร องหนงทขาพเจาอยากเลา เร องนขาพเจาไดยนจากซสเตอรบรจด พยาบาลชาวครสตนกายโรมนคาทอลกซงทำางานในสถานบรการผปวยระยะสดทายในไอรช เมอรฟเปนชายวยหกสบเศษ หมอไดบอกเขาและภรรยาวาเขาจะมชวตไดอกไมนาน วนตอมาภรรยาไดมาเยยมเขาทสถานพยาบาล ทงคพดพลางรองไหพลางตลอดวน ซสเตอรบรจดเฝาดตายายคนพดคยและรองไห หลงจากเปนเชนนสามวน เธอไมแนใจวาควรจะเขาไปพดคยกบทงสองคนหรอไม อยางไรกตาม วนตอมาสามภรรยาคนกดคลายทกขและสงบราวกบไมมอะไรเกดขน ตางกมมอและแสดงความออนโยนตอกน

20

document.doc

ซสเตอรบรจดทกนางเมอรฟทระเบยง และถามเธอวาอะไรเปนเหตใหพฤตกรรมของทงสองเปลยนแปลงอยางหนามอเปนหลงมอ นางเมอรฟตอบวา เมอรวาสามของเธอกำาลงจะตาย ทงสองไดพากนยอนร ำาลกถงชวตททงสองเคยอยดวยกน ความทรงจำามากมายหวนกลบคนมา ทงสองแตงงานมาเกอบ ๔๐ ป แนนอนวาทงเธอและเขาเศราโศกเสยใจสดพรรณนา ตางหวนคดและพดคยถงสงตางๆ ททงสองจะไมอาจทำาดวยกนไดอกตอไป จากนนเมอรฟกทำาพนยกรรมและเขยนปจฉมวาจาถงลกๆ ซงโตแลว ทงหมดนเปนเรองเศราอยางยง เพราะเปนการยากทจะปลอยวาง แตทงสองกยงทำาตอไป เนองจากเมอรฟตองการใหชวตเขาจบลงดวยด

ซสเตอรบรจดบอกขาพเจาวา ตลอดสามสปดาหสดทายของเมอรฟ ทงคฉายแววแหงความสงบสขและความรกอยางเรยบงาย แตวเศษ แมกระทงหลงจากทสามของเธอเสยชวตแลว นางเมอรฟกยงไปเยยมผปวยทสถานพยาบาลผปวยระยะสดทาย ทกคนตางไดรบแรงบนดาลใจจากเธอ

เรองนชใหขาพเจาเหนวา การบอกผคนแตเนนๆ วาเขากำาลงจะตายนนเปนเรองสำาคญ และการเผชญกบความสญเสยอนเจบปวดอยางตรงไปตรงมากมอานสงสอยางยง สามภรรยาคนรวาตนกำาลงจะสญเสยสงตางๆ มากมาย แตการเผชญกบความสญเสยและเศราโศกเสยใจดวยกน ชวยใหทงสองคนพบสงทตนไมมวนสญเสย ความรกอนลกซงระหวางคนทงสองจะยงคงอยหลงจากผสามไดจากไป

ความกลวตายขาพเจาแนใจวาสงหนงทชวยนางเมอรฟใหสามารถชวยสามของเธอ

ไดกคอ การทเธอเผชญกบความกลวตายทเกดขนในใจเธอ คณไมสามารถชวยผใกลตายไดจนกวาคณจะยอมรบวา ความกลวตายของเขาทำาใหเราไมสบายใจ และทำาใหเราเกดความกลวทยงความกระอกกระอวนใจอยางทสด การชวยเหลอผใกลตายเปรยบเสมอนการมองเหนภาพอนขมงทงและชดเจนแจมแจงของตวเราจากกระจกเงา ในกระจกนน เราไดเหนหนาตาอนตนตระหนกของเราและความเจบปวดอนนาสะพรงกลว หากคณไมยอมมองและยอมรบหนาตาอนตนตระหนกและหวาดกลวของคณ คณจะทน

21

document.doc

เหนใบหนาแบบเดยวกนนนของคนทอยเบองหนาคณไดอยางไร? เมอคณพยายามชวยผใกลตาย คณจำาเปนตองสำารวจปฏกรยาทกอยางทเกดกบคณ เนองจากปฏกรยาเหลานนจะสะทอนใหเหนจากผใกลตายและจะเปนคณหรอเปนโทษตอเขาไดอยางมหาศาล

การมองความกลวของคณอยางตรงไปตรงมายงชวยคณในการพฒนาวฒภาวะ บางคร งขาพเจาคดวาไมมวธใดอกแลวทจะเรงใหคณเตบโตเยยงมนษยไดดไปกวาการชวยเหลอผใกลตาย การดแลใสใจผใกลตายแททจรงกคอการเพงพนจความตายของตวคณเองอยางลกซง นเปนวธเผชญหนาและจดการกบความตายเมอคณชวยผใกลตาย คณสามารถตกลงปลงใจไดในทสด และเกดความเขาใจชดเจนวาอะไรคอสงสำาคญทสดในชวตของคณ การเรยนรอยางจรงจงเพอชวยผใกลตาย คอการเรมทจะไมกลวและรบผดชอบกบการตายของเราเอง และเปนการคนหาจดเรมตนแหงกรณาอนไมมประมาณในตวเรา ซงเราอาจไมเคยคดวามมากอน

การตระหนกถงความกลวตายของตวคณเองจะชวยใหคณเขาใจถงความกลวของผใกลตายไดอยางมากมายมหาศาล เพยงแคจนตนาการใหลกลงไปวามอะไรบางทเขาจะตองกลว กลวอาการเจบปวดทเพมขนและควบคมไมได กลววาจะตองทกขทรมาน กลววาจะไรศกดศร กลววาจะตองพงคนอน กลววาชวตของเขานนไรความหมาย กลววาจะตองพลดพรากจากทกคนทตนรก กลววาจะควบคมตนเองไมได กลววาจะไมไดรบความเคารพ ความกลวทสำาคญทสดบางทอาจจะไดแกความกลววาจะตองเผชญกบความกลว ซงจะเพมมากขนและรนแรงขนเรอยๆ หากเรายงหนมน

โดยปกตเมอคณรสกกลว คณจะรสกโดดเดยวและอางวาง ไรเพอน แตเมอมคนมาเปนเพอนคณพดคยเกยวกบความกลวของตนเอง คณกจะตระหนกวาความกลวนนเปนเร องปกตธรรมดาทเกดกบทกคน ถงตรงนความเจบปวดกจะคลายลง คณจะเหนความกลววาเปนธรรมดาของมนษยและเปนเร องสากล คณจะเกดความเขาใจ มเมตตากรณามากขน และสามารถจดการกบความกลวของคณดวยวธทสรางสรรคและงดงาม

22

document.doc

เมอคณเรมทจะเผชญหนาและยอมรบความกลวของคณเอง คณกจะมความละเอยดออนตอความรสกของผอยเบองหนาคณมากขน และคณจะพบวาปญญาญาณจะบงเกดแกคณ อกทงมความเฉลยวฉลาดในการชวยบคคลผนนใหนำาความกลวออกมา เพอจดการและขจดปดเปาดวยด คณจะพบวาการเผชญกบความกลวไมเพยงแตจะชวยใหคณมกรณา กลาหาญ และแจมชดมากขนเทานน หากยงชวยใหคณมกศโลบายมากขน กศโลบายดงกลาวจะเปดใหคณคนพบวธการตางๆ มากมายทจะชวยใหผใกลตายเขาใจและเผชญหนากบความกลวดวยตนเอง

ความกลวอยางหนงทเราสามารถขจดปดเปาไดงายทสดกคอความกงวลเกยวกบความเจบปวดอนไมอาจระงบไดขณะกำาลงจะตาย ขาพเจาอยากใหทกคนในโลกรวา เดยวนความเจบปวดเชนนนไมจำาเปนจะตองเกดขนเสมอไป ความทกขทรมานทางกายควรถกควบคมใหเหลอนอยทสด จะวาไป เพยงแคความทกขเพราะความตายกหนกหนาสาหสอยแลว มการวจยชนหนงททำาโดยสถานบรการผปวยระยะสดทาย เซนตครสโตเฟอรในกรงลอนดอน ซงขาพเจารจกด อกทงศษยของขาพเจาหลายคนกเสยชวตทนน การวจยนพบวารอยละ ๙๘ ของผปวยสามารถตายอยางสงบได สถานบรการผปวยระยะสดทายหลายแหงไดคดคนวธการตางๆ มากมายในการระงบความเจบปวดโดยใชยาหลายขนานรวมกน และไมใชแคยาเสพยตด ครบาอาจารยทางพทธศาสนาหลายทานพดถงความจำาเปนจะตองตายดวยสมปชญญะทแจมชด โดยควบคมจตไมใหพรามวและสงบเทาทจะทำาได การควบคมความเจบปวดโดยไมทำาใหจตเลอะเลอนเปนเงอนไขขอแรกในการน และเดยวนเราสามารถทำาเชนนนไดแลว ทกคนควรมโอกาสไดรบความชวยเหลองายๆ ดงกลาวในวาระการเปลยนผานทสำาคญอยางยงเชนน

ภารกจทยงไมเสรจสนความกงวลอกประการหนงทมกเกดกบผใกลตายกคอการละท ง

ภารกจทยงไมเสรจสน ครบาอาจารยทงหลายบอกเราวาเราควรตายอยางสงบสข โดยปราศจากการจบฉวย โหยหา และตดยด ภาวะดงกลาวไม“ ”

23

document.doc

อาจเกดขนไดอยางเตมท หากงานการททำาชวชวตถกทงคางเอาไวโดยไมไดสะสางเลย บางครงคณจะพบวาผคนกระเสอกกระสนทจะมชวตตอไป กลวทจะปลอยวางและตายจากไป กเพราะเขายงไมอาจทำาใจไดกบสงทตนเองเปนและทำาลงไป และเมอบคคลตายจากไปโดยยงมความรสกผดหรอไมดตอผอนอย ผทยงอยยอมเปนทกขทพบวาเขายงเศราโศกอยกอนตาย บางทความทกขของผยงอยอาจกนใจลกกวาความทกขของผใกลตายดวยซำา

บางครงมคนถามขาพเจาวา ไมสายเกนไปหรอทจะสมานบาดแผล“จากอดต? ความปวดราวระหวางผมและญาตมตรผก ำาลงจะตายนนไมมากเกนกวาทจะรกษาดอกหรอ?” เปนความเชอของขาพเจา และจากประสบการณของขาพเจากชวา ไมเคยมคำาวาสายเกนไปเลย แมวาความเจบปวดและการกระทบกระทงจะมากมายเพยงใด หลงจากนนเรากยงมทางใหอภยซงกนและกนได มรณกาลเปนชวงเวลาอนยงใหญสงบ และเปนบทอวสานทสามารถทำาใหผคนสำารวจความรสกนกคดทงหมดของตน และเปดใจกวางกวาแตกอน ทงยงพรอมทจะใหอภยทงๆ ทแตกอนนนเขาไมอาจทนทำาเชนนน แมกระทงในวาระสดทายของชวต ความผดพลาดทงมวลกยงสามารถปลดเปลองได

มวธหนงทชวยใหภารกจทยงไมเสรจสนไดรบการชำาระสะสางได ขาพเจาและศษยทชวยเหลอผใกลตายพบวานเปนวธทชวยไดมาก วธนปรบปรงมาจากการฝกแบบพทธ ทใหสมมตวาเราอยในสภาพเดยวกบเขา และจากเทคนคแบบเกสตอลต ซงคดคนโดยครสตน ลองกาเกอร ศษยรนแรกๆ ของขาพเจา ซงเขามาทำางานในแวดวงความตายและภาวะใกลตายหลงจากทสามของเธอเสยชวตดวยโรคมะเรงในเมดเลอด โดยปกตภารกจทยงไมเสรจสนเปนผลจากการสอสารทถกสกดกน เมอเรามบาดแผลเรามกปกปองตวเองเตมท และมกยนยนวาตนเองเปนฝายถก ทงหลบหหลบตาปฏเสธทจะมองจากแงมมของอกฝายหนง การกระท ำาเชนนนอกจากจะไมชวยแลว ยงปดโอกาสทจะมการแลกเปลยนความคดเหนอยางแทจรง ดงนนเมอคณฝกวธน โดยเรมตนดวยความตงใจแรงกลาท

24

document.doc

จะดงความรสกนกคดในทางอกศลออกมาเพอพยายามเขาใจมน และจดการกบมน และสดทายกปลอยวางมนเสย

จากนนกจนตนาการวาคนทคณมปญหานนอยตรงหนาคณ มองผนนดวยตาใจ อยางเดยวกบทเขาหรอเธอมกมองคณ

ทนกพจารณาวามความเปลยนแปลงอยางแทจรงเกดขน นนคอผนนเปดใจกวางกวาเดมมาก และรบฟงสงทคณรสกวาจำาตองพด เตมใจทจะพดคยอยางซอตรงมากกวาแตกอน และพรอมทจะแกปญหาระหวางคณทงสอง จนตนาการจนเหนภาพชดเจนวาบคคลผนนอยในสภาพใหมทเปดใจกวาง วธนยงชวยใหคณเปดใจกวางตอเขา จากนน ในสวนลกของจตใจของคณ ใหนกถงสงทคณรสกวาจำาเปนอยางทสดทจะตองกลาวกบเขา บอกเขาวาปญหาคออะไร บอกใหเขารอยางหมดเปลอกถงความรสก ความยากลำาบาก ความเจบปวด และความเสยใจทงหมดของคณ บอกเขาวาคณไมเคยรสกวางใจหรอปลอดโปรงมากพอทจะบอกเขามากอนเลย

ทนกหยบกระดาษมาแผนหนงและเขยนขอความทคณอยากบอกเขยนทงหมดเลย เมอคณเขยนเสรจกลงมอเขยนสงทเขาอาจจะพดตอบคณ อยาไปคดถงสงทเขามกบอกคณ จ ำาไววาตอนน ตามภาพทคณจนตนาการในใจ เขาเปดใจกวางกวาเดม และฟงคณจรงๆ ดงนนขอใหเขยน และดวาอะไรจะออกมา แลวกปลอยใหบคคลผอยในใจของคณคนนน บอกเลาปญหาจากมมของเขาอยางหมดเปลอกเชนกน

สำารวจตวคณเองและดวามอะไรอกไหมทคณจำาเปนตองบอกเขาไมวาจะเปนความรสกเจบปวดหรอความเสยใจในอดตทคณเกบไวในใจหรอไมเคยพดถง อยาลมวา ทกครงหลงจากทคณเขยนความรสก ขอใหเขยนคำากลาวตอบของอกฝายหนง เขยนทกอยางทผดขนในใจไมวาจะเปนอะไรกตาม เจรจาโตตอบเชนนไปเรอยๆ จนกวาคณจะรสกจรงๆ วาไมมอะไรอกแลวทคณเกบไวในใจ หรอไมมอะไรอกแลวทจำาเปนจะตองบอกเขาอก

เพอใหแนใจวาคณพรอมจรงๆ ทจะยตการพดคย ขอใหคณถามตวเองจากสวนลกของจตใจวา ตอนนคณสามารถปลอยวางอดตไดอยางจรงใจหรอยง รสกพงพอใจในความกระจางแจงและความโปรงโลงใจทเปน

25

document.doc

ผลจากการโตตอบดวยขอเขยนนหรอไม พรอมจะใหอภยบคคลผน และรสกวาเขาจะใหอภยคณหรอยง เมอคณรสกวาเสรจสนการพดคยแลวอยาลมตบทายดวยการบอกใหเขารถงความรกและความชนชมทคณอาจยงไมไดกลาว แลวกกลาวคำาอำาลา นกภาพในใจวาบคคลผนนหนหลงและกำาลงจากไป ณ บดน ถงแมวาคณตองปลอยใหเขาจากไป ขอใหระลกวาคณสามารถถนอมความรกของเขาไวในใจ ตลอดจนจดจำาความสมพนธสวนทดทสดระหวางคณกบเขาไวไดเสมอ

เพอใหความปรองดองกบอดตเปนไปอยางชดเจนขน ขอใหหาเพอนทคณสามารถอานคำาโตตอบใหเขาฟงได หรออานดงๆ ใหตวคณเองฟงทบาน เมอคณอานคำาโตตอบนดงๆ คณจะประหลาดใจทสงเกตเหนความเปลยนแปลงในตวคณ ราวกบวาคณไดพดคยกบบคคลผนนจรงๆ และสะสางปญหาทงหลายทเคยมกบเขาจรงๆ หลงจากนนคณจะพบวาเปนการงายขนทจะปลอยวาง หรอคณกบอกฝายหนงถงปญหาของคณและเมอคณปลอยวางไดจรงๆ ความเปลยนแปลงอยางลกซงระหวางคณกบผนนจะเกดขน ความตงเครยดทดำารงอยอยางยาวนานมกจะจางหายไปบางคร ง นาพศวงทคณสามารถเปนเพอนสนทของเขาได อยาลมวา

เพอนอาจกลายเปนศตร และศตรอาจกลายเปนเพอนได ดงททานซง“ ”คะปะอาจารยธเบตเคยกลาวไว

กลาวคำาอำาลาไมเพยงแตความตงเครยดเทานนทคณจำาตองรจกปลอยวาง แมผท

กำาลงจะตาย คณกจำาตองปลอยวางใหไดดวยเชนกน หากคณตดยดกบผทกำาลงจะตาย คณอาจทำาใหเขาปวดราวใจโดยไมจำาเปน และทำาใหเปนการยากมากทเขาจะปลอยวางและจากไปอยางสงบสข

บางครงผใกลตายอาจอยนานกวาทหมดคาดไวเปนสปดาหหรอเปนเดอนๆ และตองประสบกบความเจบปวดทางกายอยางยง ครสตนลองกาเกอรไดพบวาบคคลผนนจะสามารถปลอยวางและตายอยางสงบไดกตอเมอเขาไดยนคำากลาวยนยนจากผทตนรกสองประการดวยกน ประการแรก พวกเขาตองยอมใหบคคลผนนตายได ประการทสอง พวกเขาตองยนยน

26

document.doc

แกบคคลผนนวา พวกเขาจะไมเปนไรหลงจากทเขาจากไป และไมมอะไรทเขาจะตองเปนหวง

เมอมคนถามขาพเจาวา ทำาอยางไรถงจะยอมใหเขาตายได ขาพเจาเสนอใหเขาจนตนาการวาตนเองกำาลงยนขางเตยงของบคคลทเขารก และพดดวยความสภาพออนโยนอยางลกซงและจรงใจทสดวา ตอนนฉนอย“กบเธอแลว และฉนกรกเธอดวย เธอกำาลงจะจากไป ซงเปนเร องธรรมดามาก ทกคนกตองเปนเชนน ฉนอยากใหเธออยกบฉนทน แตฉนไมอยากใหเธอทกขมากกวานอกแลว เราอยดวยกนมานานพอแลว และฉนกจะชนชมชวงเวลาดงกลาวตลอดไป โปรดอยายอยดชวตอกตอไปเลย ปลอยไปเถด ฉนยนยอมอยางใจจรงใหเธอจากไป เธอไมไดอยคนเดยว ไมวาตอนนหรอตอนไหนๆ เธอมความรกของฉนในทกท”

ศษยของขาพเจาผหนงซงทำางานทสถานบรการผปวยระยะสดทายบอกขาพเจาถงเรองราวของหญงสกอตวยชรานามแมกก เธอไดไปเยยมสามของเธอซงเขาขนโคมาและใกลตาย แมกกรสกเศราใจสดทจะปลอบประโลมได เพราะเธอไมเคยบอกสามถงความรกทเธอมตอเขา ทงไมเคยกลาวคำาอำาลา และบดนเธอรสกวาสายเกนไปแลว เจาหนาทสถานบรการผปวยระยะสดทายไดใหกำาลงใจเธอ โดยบอกวาถงแมเขาดเหมอนจะไมมปฏกรยาตอบสนองใดๆ แตบางทเขายงสามารถไดยนเธอพดอยกได เธออานพบวาหลายคนทดเหมอนจะไมมสมปฤด แทจรงแลวสามารถรบรสงทกำาลงเกดขน เจาหนาทผนนเชญชวนใหเธอใชเวลาอยกบสามของเธอสกระยะหนง และบอกเขาทกอยางทเธอตองการบอก แมกกคงไมคดถงเรองนมากอน แตเธอกลองทำาด โดยพดกบสามของเธอถงชวงเวลาแหงความสขททงสองเคยมรวมกน และบอกใหเขารวาเธอจะคดถงเขาเพยงใด ทงยงบอกวาเธอรกเขามากเพยงใด สดทาย หลงจากทเธอกลาวคำาอำาลาเธอกบอกเขาวา เปนการยากทฉนจะอยโดยปราศจากเธอ แตฉนไมอยากเหน“เธอทกขทรมานอกตอไป ดงนนหากเธอจะจากไป กจากไปเถด ทนททเธอ”กลาวจบ สามของเธอกถอนหายใจยาวแลวสนชวตอยางสงบ

27

document.doc

ไมเพยงแตผทใกลตายเทานน แมแตครอบครวทงหมดของเธอกตองรจกปลอยวาง สมาชกทกคนในครอบครวอาจยอมรบไดในระดบทตางกน ขอนเปนประเดนทตองคำานงดวย ความสำาเรจอนยงใหญประการหนงของวงการสถานพยาบาลผปวยระยะสดทาย กคอการตระหนกวามความสำาคญเพยงใดในการชวยใหทกคนในครอบครวเผชญกบความเศราโศกและความรสกไมมนคงในอนาคต บางครอบครวไมยอมปลอยวางคนทตนรก เพราะคดวาการทำาเชนนนเปนการทรยศ และเปนเครองหมายวาพวกเขาไมรกบคคลนนเพยงพอ ครสตน ลองกาเกอรบอกครอบครวเหลานใหจนตนาการวาตนตกอยในสภาพเดยวกบผใกลตาย ขอใหนกวาคณกำาลง“ยนอยบนดาดฟาของเรอเดนสมทรทกำาลงออกทะเล คณเหลยวมองไปทฝ งและเหนญาตมตรทกคนโบกมออำาลา คณจำาเปนตองจากไปโดยไมสามารถเลอกได เรอกพรอมจะออก คณอยากจะใหคนทคณรกกลาวคำาอำาลาคณไหม? อะไรทจะชวยคณในการเดนทางครงนมากทสด?”

แมกระทงวธงายๆ แบบนกสามารถชวยคณไดมากในการทำาใหทกคนในครอบครวจดการกบความเศราโศกทตองกลาวคำาอำาลาดวยวธการของตนเอง

บางครงมคนถามขาพเจาวา ดฉนควรบอกลกของดฉนอยางไรดท“ญาตของเขาตาย?” ขาพเจาบอกใหคำานงถงความรสกของเขา แตขอใหพดความจรง อยาปลอยใหเดกคดวาความตายเปนสงแปลกปลอมหรอนาหวาดกลว ใหเขามสวนรวมในชวตของผใกลตายใหมากทสดเทาทจะทำาได และตอบคำาถามทกขอทเดกอาจถามดวยความสตยจรง ความตรงไปตรงมาและไรเดยงสาของเดกสามารถนำาความหวานชน โปรงเบา รวมทงบางครงกนำาอารมณขนมาใหแกผใกลตายทกำาลงเจบปวดไดชนชมดวย

สความตายทสงบเมอขาพเจามองยอนกลบไปยงธเบต และหวนคดถงความตายหลาย

กรณทขาพเจาไดพบทนน ขาพเจาสะดดใจทบรรยากาศแวดลอมผตายชางสงบและมความสมครสมานกลมเกลยวกนเหลอเกน แตสภาพแวดลอมเชนนมกหาไดยากในดนแดนตะวนตก กระนนประสบการณของขาพเจาใน

28

document.doc

ชวงเวลากวา ๒๐ ปทผานมา บงชวาสภาพแวดลอมเชนนสามารถสรางไดโดยอาศยจตนาการ ขาพเจารสกวาผคนควรตายทบาน ไมวาจะเปนทไดกตาม เพราะบานเปนทๆ คนสวนใหญมกรสกสะดวกสบายใจมากทสด และความตายอยางสงบทครบาอาจารยแนะนำากเกดขนไดงายทสดในสภาพแวดลอมทผใกลตายคนเคย แตหากมคนตองตายในโรงพยาบาล มหลายอยางทคณสามารถทำาไดเพอใหความตายเปนไปอยางงายดายและบนดาลใจเทาทจะเปนไปได ขอใหนำาพรรณพช ดอกไม รปภาพ และภาพถายของผทตนรก หรอภาพวาดของลกๆ หลานๆ หรอเคร องเลนเทปพรอมเทปเพลง หรอหากเปนไปไดควรมอาหารทปรงมาจากบานดวย บางกรณคณอาจไดรบอนญาตใหพาเดกไปเยยม หรอพาคนชอบพอใหคางคนได

หากผใกลตายเปนชาวพทธหรอนบถอศาสนาอนๆ เพอนๆ อาจตงทบชาเลกๆ ไวในหองของผนน พรอมกบรปหรอภาพทใหความบนดาลใจ ขาพเจานกถงศษยผหนงชอไรเนอร เขากำาลงจะตายในหองพเศษในโรงพยาบาลแหงหนงในเมองมวนค มการตงทบชาใหพรอมกบภาพครบาอาจารยของเขา ขาพเจารสกประทบใจมาก และตระหนกวาบรรยากาศทสรางขนนนชวยไรเนอรไดอยางลกซง ครบาอาจารยสอนใหเราทำาทบชาพรอมกบเคร องบชาเมอบคคลกำาลงจะตาย การทไดเหนไรเนอรอยในสภาพจตทสงบ ทำาใหขาพเจาเขาใจวาสงนสามารถมผลตอจตใจไดมาก และสามารถชวยบนดาลใจใหเขาตายโดยมองเหนความตายเปนกระบวนการอนศกดสทธ

เมอบคคลใกลความตายเขาไปทกท ขาพเจาเสนอวาคณควรขอรองเจาหนาทในโรงพยาบาลวาอยารบกวนเขาบอยนก และขอใหเขาหยดตรวจวดรางกาย ขาพเจามกไดรบคำาถามเสมอวา มความเหนอยางไรเกยวกบความตายในหองไอซย ขาพเจาจำาตองกลาววา การอยในหองไอซยจะทำาใหการตายอยางสงบเปนไปไดยากมาก และยากทจะเออตอการปฏบตธรรมเมอความตายมาถง เมอบคคลกำาลงจะตาย จะไมมความเปนสวนตวเลย เขาจะถกตอเขากบเครองตรวจ สวนหมอและพยาบาลกจะพยายามกระตนรางกายใหมชวตตอไป หากเขาหยดหายใจหรอหวใจลมเหลว จะไมมการ

29

document.doc

เปดโอกาสใหรางกายไดอยอยางสงบโดยปราศจากการรบกวนสกชวเวลาหนงภายหลงการตาย อยางทครบาอาจารยทงหลายมกแนะนำา

หากคณทำาได ควรใหหมอไดทราบวา เมอผปวยไมสามารถฟ นตวไดอกตอไป กขอใหยายเขาไปหองสวนตว ถาหากผตายปรารถนาเชนนน พรอมกบถอดสายระโยงระยางทตอกบเครองตรวจออกเสย ใหแนใจวาเจาหนาทโรงพยาบาลรบทราบและเคารพความปรารถนาของผใกลตาย โดยเฉพาะหากวาเขาไมตองการใหยดอายตอไป และใหแนใจวาเจาหนาทโรงพยาบาลรสกอกดวยวา ไมควรรบกวนรางของผปวยหลงจากเสยชวตไปแลวนานเทาทจะทำาได แนละ ในโรงพยาบาลสมยใหมเปนไปไมไดทจะปลอยรางไวนานสามวนอยางธรรมเนยมปฏบตในธเบต และควรพยายามหาทางทำาใหเกดความสงบเงยบแกผตาย เพอชวยใหเขาเรมตนการเดนทางหลงทำาใหเกดความสงบเงยบแกผตาย เพอชวยใหเขาเรมตนการเดนทางหวงความตาย

พยายามใหแนใจดวยวา เมอบคคลกำาลงถงวาระสดทายของชวตแนนอนแลว ใหยตการฉดยาหรอกระบวนการใดๆ ทรบกวนผปวย ทอาจทำาใหเขาโกรธ เดอดดาล และเจบปวด ควรใหจตใจผปวยสงบเทาทจะทำาไดในชวขณะกอนตาย นเปนเร องสำาคญอยางยง ดงขาพเจาจะอธบายโดยละเอยดตอไป

คนสวนใหญตายในสภาพทไมรสกตว ขอเทจจรงประการหนงทเราไดเรยนรจากประสบการณใกลตายกคอ ผปวยโคมาและใกลตายอาจรบรถงสงตางๆ รอบตวมากกวาทเรานกเสยอก ผทประสบภาวะใกลตายหลายคนพดถงการทจตออกจากราง ซงทำาใหสามารถบอกรายละเอยดเหตการณรอบตวไดถกตองอยางนาประหลาดใจ และในบางกรณกเลาเหตการณในหองอนของโรงพยาบาลเดยวกนไดดวย นแสดงใหเหนชดเจนถงความสำาคญของการพดถงสงดงาม และพดบอยๆ กบผใกลตายหรอผอยในสภาพโคมา การใสใจกบผใกลตายดวยความรก ตนตวและสต จะตองดำาเนนตอไปจนวาระสดทายของเขา และเลยหลงจากนนไปดวย ดงขาพเจาจะอธบายตอไป

30

document.doc

สงหนงท ขาพเจาหวงกค อ หนงสอเลมนจะชวยใหหมอทวโลกตระหนกวาการอนญาตใหผใกลตายไดจากไปอยางสงบและเปนสขนนเปนเร องสำาคญอยางยง ขาพเจาใครวงวอนตอบคคลากรทางการแพทยทกคนและหวงวาจะชวยใหเขาเหลานนคนพบหนทางในการทำาใหชวงหวเลยวหวตอแหงความตายอนยากลำาบากน ผานไปอยางงายดาย ไมเจบปวดและสงบเทาทจะทำาได ความตายอยางสงบเปนสทธมนษยชนทส ำาคญโดยแท อาจสำาคญยงกวาสทธในการลงคะแนนเสยงหรอสทธทจะไดรบความยตธรรมเสยอก ทกศาสนาสอนวา นเปนสทธทมผลอยางมากตอความปกตสขและอนาคตทางจตวญญาณของผใกลตาย

ไมมสงประเสรฐใดๆ ทคณสามารถจะใหได นอกเหนอจากการชวยใหบคคลตายดวยด.

31

document.doc

บอกขาวราย

นพ.สนต หตถรตน

การบอกขาวรายใหแกผใด ควรจะใหขาวรายนนกระทบกระเทอนผทไดรบขาวนอยทสดเทาทจะทำาไดในสถานการณเชนนน ความรนแรงของปฏกรยาตอขาวรายจะมากหรอนอย ขนอยกบชวงจงหวะและกาลเทศะของการใหขาว ความศรทธาของผทไดรบขาวทมตอผใหขาว และความมสตหรอความเจรญทางจตใจของผไดรบขาวเปนสำาคญ

บอกใครโดยทวไปในการรกษาพยาบาล แพทย พยาบาลมกจะบอกขาว

รายใหญาตทราบกอน เพราะ ผปวยทหมดหวง“ ” มกจะมสขภาพทงทางกายและใจออนแอกวาญาต หรอไมสตสมปชญญะพอเพยงทจะรบทราบเขาใจ และ/หรอตดสนใจใด ๆ ได

อยางไรกตาม ในกรณทแพทย พยาบาลเหนวา ญาตมสภาพแยกวาผปวย โดยเฉพาะสภาพทางจตใจ แพทย พยาบาลอาจจะบอกขาวรายแกผปวยกอนกได มฉะนน ญาตอาจจะตโพยตพาย ทำาใหผปวยเสยใจและพลอยวนวายไปดวย

แตเนองจากผปวยโดยทวไปมกมญาตมากกวาหนงคน แพทยพยาบาลจงมโอกาสทจะเลอกบอกขาวรายใหแกญาตอยางนอยสกคนหนง (ซงมสภาพจตใจทแขงแรงกวาผปวยและแขงแรงกวาญาตคนอน ) กอนทจะบอกผปวย เพอใหญาตคนนนหรอหลายคนนนไดชวยเหลอแพทย พยาบาลในการเตรยมใจของผปวยและของญาตดวยกนเอง และชวยแกไขสถานการณถาผปวยและ/หรอญาตคนอนเกดปฏกรยารนแรงเมอไดทราบขาวราย

แพทย พยาบาลอาจจะตดสนใจไมบอกขาวรายนนใหแกผปวยและญาตกได ถาไดพจารณาโดยรอบคอบแลวเหนวา ผทจะไดรบทราบขาวรายไมสมควร หรอไมอยในสภาพทจะตองรบทราบขาวรายนน และไมอยใน

32

document.doc

สถานะทจะตองตดสนใจกระทำาสงใดสงหนงซงเปลยนแปลงไปจากเดม เชน ไมตองเปลยนแนวทางในการรกษาพยาบาล ไมตองเปลยนวถทางการดำารงชวต ไมตองหวงกงวลกบคาใชจายหรอสงทจะเกดขน เปนตน

อยางไรกตาม ควรจะใช วธไมบอก นใหนอยทสด เนองจาก“ ”การตดสนใจทจะไมบอกขาวราย มกจะไมสามารถปดขาวรายนนได เพราะการปดขาวไดสำาเรจจะตองการความรวมมออยางดจากผทรขาวทกคน ผทรขาวทกคนจะตองสามารถรกษาความลบไดอยางเครงครด และสามารถประพฤตปฏบตโดยทางสหนา ทาทาง อากปกรยา และวาจาเสมอนหนงวาตนไมทราบขาวนน ผทถกปดขาว (ไมใหรขาวราย) จงมกจะลวงร หรอไดระแคะระคายของขาวรายนนเสมอและยงทำาใหเกดความกงวล ความระแวง หรอความไมสบายใจอนๆ จากการทไมรขอเทจจรงทงหมด

บอกอยางไรการบอกขาวราย อาจจะแบงออกไดเปน ๒ ประเภท ตามสถานการณ

ในขณะนน คอ๑. ประเภททสถานการณไมอำานวย เชน ในกรณฉกเฉนหรอใน

กรณทไมมเวลาพอ ทจะใหเลอกชวงจงหวะเวลาและกาละเทศะของการบอกได เชน ผปวยเกดหวใจหยดเตนทนทและกำาลงนวดหวใจอย ยงไมรวาจะฟ นหรอไม

การบอกขาวรายในกรณเชนน อาจจะยดแนวปฏบตดงน(๑.๑) บอกขาวรายนนเฉพาะแกผทเกยวของของโดยตรง หรอผ

ทจะสามารถนำาขาวไปบอกแกผทเกยวของโดยตรง แลวทำาใหผทเกยวของโดยตรงไดรบผลกระทบกระเทอนทางจตใจนอยทสด

(ผทเกยวของโดยตรง คอผทมภาระหนาททจะตองทราบขาวเพอจะไดชวยแกไขหรอเตรยมการแกไขเหตการณทเกดขนหรอกำาลงจะเกดขน และผลอนจะสบเนองมาจากเหตการณนน ซงในทนสวนใหญไดแก ญาตสายตรง เชน บดา มารดา สาม ภรรยา หรอลก)

การบอกขาวรายในระยะแรก ไมจำาเปนจะตองบอกทกคน บอกแตเฉพาะคนทคดวาจะชวยแกไขสถานการณไดกอนกเพยงพอแลว

33

document.doc

(๑.๒) สงเกตสภาพทางจตใจของผท จะไดรบขาว ผ ท จะม ปฏกรยาตอขาวรายมาก มกจะแสดงอาการตนเตน หงดหงด กงวลใจ โวยวายงาย และ/หรอมบคลกลกษณะออนแอ เครยด หนาซด เหงอแตก หายใจเรว ลก (หอบ) ตาเปนประกายนากลวเพราะรมานตาเปดกวาง และอาการแสดงอน ๆ ทบงถงการทำางานเกนขอบเขตของระบบประสาทส (sympathetic nervous system)

ดงนน ควรจะบอกขาวแกญาตหรอคนทไมมลกษณะดงกลาวขางตนกอน จะไดปองกนหรอบรรเทาปฏกรยาทรนแรงไปไดบาง

(๑.๓) คอยๆบอกขาว ควรใหเวลาแกผทไดรบขาวใหมากทสดเทาทจะใหไดในสถานการณเชนนน ไมใชบอกโพลงออกไปเลยวา หวใจผปวย“หยดเตนแลว ยงไมรวาจะฟ นชวตไดหรอไม”

แตควรจะคอยๆ บอกขาว เชน ขณะน ผปวยกำาลงปวยคอนขาง“มาก แพทย พยาบาลกำาลงชวยกนเตมท กำาลงใชเคร องชวยหายใจและกำาลงนวดหวใจอย คณอยากจะถามอะไรบางไหม”

เมอตอบคำาถามตางๆ แลว กอาจขอตวกลบไปดผปวยสกพกแลวออกมาบอกขาวใหม เชน

“ตอนน ผปวยทรดลงไป หายใจไดไมคอยด แมจะมเคร องชวยหายใจอย แพทย พยาบาลใหการรกษาอยางเตมท แตอาการยงไมดขน…. (ทงชวงสำาหรบคำาถาม หรอใหโอกาสญาตไดระบายความคบแคนและปญหาตางๆ แลวพดวา)…. ทางญาตพนองและลกหลานควรจะตองเตรยมใจไวบาง และถาเตรยมขาวของตางๆ ไวกอนจะไดไมฉกละหก และจะเตรยมไดเรยบรอย…(ทงชวงใหญาตถามหรอระบายความรสก)… ญาตๆ ควรจะไดปรกษากนวา ถามอะไรปบปบเกดขน อยากจะจดการอยางไร และอยากใหแพทย พยาบาลชวยอะไรบาง จะไดชวยกนเตมท…” เปนตน

เมอญาตไดมเวลาเตรยมตวเตรยมใจสกพก และผปวยไดรบการตกแตงสภาพใหอยในลกษณะเหมอนคนทหลบ ไมมเลอด อจจาระ ปสสาวะ หรอสงอนใดทชวนใหเกดความนาเกลยดนากลว กอาจจะบอกญาตอกครงหนง เชน

34

document.doc

“แพทย พยาบาลไดชวยรกษาและฟ นชวตอยางเตมทแลว แตผปวยกไมฟ นคนสตมาอกเลย ตอนน ผปวยไดจากไปอยางสงบแลว คณอยากจะเขาไปเยยมคารวะทานไหม หรออนๆ เปนตน…”

ถามเวลามากกวาน กพยายามยดเวลาใหแกผทจะรบขาวมากขน แตถามเวลานอยกวาน กอาจจะตดทอนการบอกขาวใหสนลง แตกควรจะบอกเปนขนเปนตอน อยารบรอนเกนไป อยาพดสนๆ หรอหวนเกนไป เชน ผ”ปวยตายแลว เปนตน”

(๑.๔) ใชสำาเนยงและสำานวนงายๆ ทจะกอใหเกดความตนเตนตกใจนอยทสด และทำาใหผทไดรบขาวเขาใจขอเทจจรงตางๆ ไดอยางแจมแจง

การจะกระทำาเชนนได ผบอกขาวจะตองสามารถระงบความตนเตนของตวเองลงใหไดกอน และพยายามพดดวยนำาเสยงเรยบๆ พดชาๆ แสดงความเมตตาและความเหนใจในกรยาและนำาเสยง

คำาบางคำาทอาจจะเสยดแทงความรสก กควรจะหลกเลยงไปใชคำาอน เชน อาจจะใชคำาวา จากไป ถงแกกรรม ไปสทชอบ ไปสทสงบ” ” “ ” “ ” “ ” แทนคำาวา ตาย หรอ ไมรอด“ ” “ ”

หรออาจจะใชประโยคยาวๆ แทนประโยคสนๆ เชน แพทย พยาบาล“ไดรกษาเตมทแลว แตผปวยทรดลงอยางรวดเรว และจากไปเมอครนเอง” แทนประโยคสนๆ วา ผปวยตายแลว เปนตน“ ”

(๑.๕) ชวยเหลอและดแลผทไดรบขาว ผทไดรบขาวรายสวนใหญหรอเกอบทงหมดจะเกดปฏกรยาในทางลบตอขาวรายนน ผทบอกขาวจงควรเตรยมตวเตรยมใจทจะชวยเหลอดแลผทไดรบขาวดวย

สวนใหญกจะเปนการปลอบโยน ปลอบขวญ ใหกำาลงใจ ชวยพดลมใหหายรอน จบมอ แตะมอแตะแขนเบาๆ และอนๆ

ในกรณทผไดรบขาวเกดอาการหนามดเปนลม กตองรบจบตวไวไมใหลมฟาด แลวประคองใหนอนลงบนพน ไมตองหนนศรษะ เลอดจะไดไหลเวยนไปเลยงสมองดขน คลายเสอผาทบบรดใหหลวมออก ใชพดโบกไปมาใหอากาศไหลเวยนถายเทและคลายความรอนความอดอด บบนวดแขนขา

35

document.doc

ใหยาดม และอนๆ สกครอาการหนามดเปนลมกจะหาย แตอาจกลายเปนอาการเศราโศกเสยใจแทน

ในกรณทผไดรบขาวเกดอาการเศราโศกเสยใจมาก ควรจะใหยาคลายเครยดคลายกงวล และใหไปนอนพกหรออยหางจากผปวยเพอไมใหผปวยเกดอาการเศราโศกหรอเสยขวญเสยกำาลงใจ และชวยใหผทไดรบขาวไมตองเหนสภาพอนนาสมเพชเวทนาของผปวย จะไดผอนคลายอารมณลง

นอกจากนน ถาผทไดรบขาวขอรองใหผบอกขาวชวยจดการสงใด ผบอกขาวควรจะชวยจดการใหถาทำาได ถาทำาใหไมได กควรแนะนำาผทไดรบขาววาควรจะจดการอยางไร เพราะในสถานการณเชนนน ผทไดรบขาวอาจตนเตน มนงง สบสน วาวน จบตนชนปลายไมถก ถาผบอกขาวสามารถชวยจดการในสงทไดรบการขอรองได กจะชวยลดความวาวนสบสนของผไดรบขาวลง แตถาจดการใหไมได กควรแนะนำาและชวธการทผไดรบขาวควรปฏบต เพอใหเปนไปตามคำาขอรองนน

๒. ประเภททสถานการณอำานวย คอ มเวลาพอทจะใหเลอกชวงจงหวะ และกาลเทศะของการบอกได เชน ในกรณทผปวยเปนโรครายและคงจะตายในเวลา ๑ ป เชน โรคมะเรงทยงรกษาไมได เปนตน

ในกรณเชนน อาจจะยดแนวทางปฏบตดงน(๒.๑) สรางความสมพนธกบผปวยและญาต ผทจะบอกขาวควร

จะสรางความสมพนธกบผปวยและญาตกอน จนผปวยและญาตเกดความเชอถอไววางใจ จงจะคอยๆ เรมบอกขาวแกผปวยและญาต

ในกรณน ผทจะบอกขาวควรจะเปนแพทย พยาบาลทดแลรกษาผปวยโดยตรง และมความสมพนธอนดกบผปวยและญาต

อนง ในระหวางการสรางความสมพนธกบผปวยและญาต ผทจะบอกขาวจะไดเรยนรอปนสยใจคอของผปวยและญาตแตละคนดวย ทำาใหรวาคนไหนมจตใจเขมแขงและจะยอมรบความจรงทรายแรงได

36

document.doc

(๒.๒) เลอกบอกขาวรายแกผทจตใจเขมแขงกอน ถามทางเลอก ควรจะเลอกบอกแกญาตสายตรง (พอแม สามภรรยาหรอลก) ทมจตใจเขมแขงกอน

ถาไมมทางเลอก จงเลอกบอกแกญาตหางๆ ทมจตใจเขมแขง เพอใหญาตหางๆ นนชวยบอกแกญาตสายตรงตอไป หรอเพอใหญาตหางๆ ชวยปลอบประโลมญาตสายตรง เมอมความจำาเปนทจะบอกขาวรายแกญาตสายตรงในระยะตอไป

ในกรณทพบวา ญาตมสภาพจตใจแยกวาผปวย อาจจะเลอกบอกขาวรายแกผปวยกอน เพราะผปวยทเขาใจและยอมรบความจรงแหงชวตจะชวยบอกขาวรายแกญาตของเขาไดดกวาแพทย พยาบาล เพราะรจกนสยใจคอของญาตมากกวา และรมากกวาแพทยและพยาบาลวาจะพดอยางไรจงจะไมทำาใหญาตของตนตกใจและเสยใจ

(๒.๓) คอยๆ บอกขาว ผบอกขาวควรจะใหเวลาแกผรบขาวใหมากทสดเทาทสมควร และควรจะใหเวลามากขนสำาหรบผทจตใจออนแอกวา

สมมตวา เมอแพทย พยาบาลตรวจแลวสงสยวาผปวยอาจจะเปนมะเรงปอด ในระยะแรกอาจจะเรมเกรนกบผปวยหรอญาตวา

“ยงไมรวาเปนโรคอะไร คงไมใชโรคเฉยบพลน และไมใชโรคทจะทำาใหเกดอนตรายปบปบ มนคงจะเปนมาสกพกหนงแลว แตเพงจะมอาการ ขอตรวจใหละเอยดกวานกอน จงจะรแนวาเปนโรคอะไร ในระหวางนคดวาจะไมมอะไรเกดขนอยางปบปบจากโรคน นอกจากจะมโรคแทรกซอนอน”

เมอตรวจเพมแลวพบอะไร กใหบอกผปวยและญาตอยางงายๆ และเปนไปทางดานทไมทำาใหตกใจมากนก เชน

ถาถายเอกซเรยแลวเหนเปนกอนในปอด เขาไดกบมะเรงปอด กอาจจะบอกผปวยและญาตวา

“เอกซเรยแลวเหนปอดสวนหนงทบตอแสงเอกซเรย ซงคงจะเกดจากเนอปอดสวนหนงแฟบหรออกเสบ ซงอาจจะเกดจากเชอโรคหรอชนเนอไปอดหลอมลม คงจะตองสองกลองเขาไปด ถามชนเนออดหลอมลมอย จะไดคบออกมาตรวจ”

37

document.doc

หลายวนตอมา เมอสองกลองและคบชนเนอสงไปตรวจแลวไดผลมาวาเปนมะเรงปอดแนนอน ถงตอนนคงจะตองเลอกบคคลทจะบอกขาวรายนกอน เพราะการทไดพบปะพดคยกบผปวยและญาตมาหลายครง จะทำาใหรวาญาตคนใดมจตใจเขมแขงทสด ถาเปนญาตสายตรงไดกยงด

แพทยท ตรวจรกษาผป วยควรจะเปนผบอกขาวรายแกญาตท เลอกสรรแลว และปรกษาวา ควรจะบอกผปวยไหมและจะทำาอยางไรตอไป จะผาตดหรอฉายแสงหรอใหยาฆามะเรง หรออนๆ

ชวงนจะเปนชวงทสำาคญทสดชวงหนง เพราะเปนชวงทจะบอกความจรง (ขาวราย) หลงจากทไดเตรยมผปวยและญาตมาจนพรอมแลว ถาการบอกนนทำาใหผทไดรบขาวตกใจหรอกลวจนเกนเหต กอาจจะเกดความยงยากตดตามมาเปนลกโซได

(๒.๔) ใชวาจาทเมตตาและนมนวล วธบอกขาวรายยอมขนกบความถนดของแตละบคคล แตควรใชวธทละมนละมอม เป ยมดวยความเมตตา มอากปกรยาทนมนวลและสงบ (ไมตนเตน) ใชสำาเนยงและสำานวนทเรยบงาย และแสดงความเขาใจและเหนอกเหนใจในความทกขของผทไดรบขาว เชน อาจจะบอกวา

“ผลของการตรวจชนเนอปรากฏวา ผปวยเปนโรคทยงรกษายาก แตโรคทแพทยแผนปจจบนยงไมสามารถรกษาไดนนมเปนจำานวนมาก เชน

“โรคไขหวด แพทยกยงไมมยาทจะไปฆาเชอหวดซงเปนเชอไวรส ยาทแพทยใหไปรกษาไขหวด จงเปนยาแกอาการเทานน เชน ยาลดนำามก ยาลดไขบรรเทาปวด ยาแกไอ เปนตน สวนเชอหวดจะตายโดยภมตานทานและความรอนในรางกายของผปวยเอง”

“สวนโรคทญาตของคณเปนนน ผลของชนเนอทสงตรวจปรากฏวาเปนเนอทไมดนก และจะลกลามไดงาย แลววธรกษาทไดผลจรงจงยงไมปรากฏ จงเชญคณเขามาปรกษาหารอวา จะดำาเนนการตอไปอยางไร”

(ทงระยะใหญาตถาม…. ถาญาตถามวาเปนมะเรงใชไหม กอาจจะตอบวา)

38

document.doc

“หมอทตรวจชนเนอบอกวา เปนเนอราย หรอจะเรยกวา เปนมะเรงกได มะเรงบางชนดลกลามชา ผปวยจะอยไดเปนป ๆ บางชนดกลกลามเรว ดงนน อนตรายทเกดจากมะเรงจงแตกตางกน และขนกบวธการรกษาดวย”

(ทงระยะใหญาตถาม ซงสวนใหญญาตจะขอคำายนยนใหแนใจ และ…ขอทราบวธการรกษา หรอความยนยาวของชวตผปวย)

(๒.๕) ใหขอเทจจรงใหมากทสดเทาทจำาเปน ในระยะแรกควรจะใหขอเทจจรงเกยวกบโรคทเปน การดำาเนนโรค การพยากรณโรค และวธการรกษาแบบตางๆ ตลอดจนผลของวธการรกษาแตละชนดเทาทจ ำาเปนและใกลเคยงความจรงทสด เพอเปนประโยชนในการตดสนใจเกยวกบการเลอกวธรกษา และการวางแผนชวตของผปวยและญาต

สวนขอเทจจรงทไมจ ำาเปนและไมชวยในการตดสนใจนน ไม จำาเปนตองบอก นอกจากถกถาม กบอกตามขอเทจจรงทมอย ถาไมมกบอกวา ยงไมรกน หรอ ยงบอกไมได ตองรอดผลการรกษากอน ตองรอ“ดอกสกพกจงจะบอกได เปนตน”

ควรจะบอกใหผปวยไดทราบความจรงดวย หลงจากทไดบอกและปรกษาญาตแลว นอกจากผปวยไมอยในสภาพทจะรบทราบขาวรายได เชน ไมคอยรสกตว จตใจกำาลงออนไหว หรอมอารมณรนแรงอย เปนตน

ในกรณทญาตไมยอมใหแพทยบอกความจรงแกผปวย ในขณะทแพทยเหนวาผปวยจะรบความจรงนนได กควรจะอธบายใหญาตเขาใจ และใหญาตลองคดวา ถาตนเองเปนผปวย อยากจะใหคนอนหลอกหรอปกปดความจรงจากตนเองหรอไม

เพราะความจรงเปนสงทหลกเลยงไมพน ถาหลอกผปวยวาไมเปนอะไรหรอก รกษาแลวจะดขนหรอจะหาย แตรกษาไปๆ กลบทรดลงๆ ผปวยกจะรวาถกหลอก ทำาใหเกดความไมไววางใจแพทยและญาตของตน เกดความหวาดระแวงวาแพทยเลยงไข และอาจโกรธเคองแพทยและญาตของตนเองทหลอกลวงตนอกดวย

39

document.doc

(๒.๖) ควรบอกแตเน นๆ การบอกผป วยและญาตแตเน นๆ เปนการใหโอกาส (ใหเวลา) แกผปวยและญาตทจะเตรยมตวเตรยมใจและวางแผนการดำาเนนชวตและการแกไขปญหาตางๆ ทยงตกคางอยใหลลวงไปกอนทผปวยจะมอาการมากจนไมสามารถสงเสยหรอดำาเนนการใดๆ ได

ถาผปวยมเวลามาก เวลาอาจชวยใหผปวยปรบจตปรบใจใหพฒนาขนสระยะท ๖ หรอระยะทปลงตกไดแลว เพราะเมอปลงตกแลวความทกขทรมานตางๆ จะลดลง และจะทำาใหวาระสดทายของผปวยเปนไปอยางสงบและเปนไปตามธรรมชาตไดงายขนดวย

(๒.๗) ใหผปวยและ/หรอญาตไดรวมตดสนใจ ไมวาจะเปนผปวยท หมดหวง“ ” หรอ ไมหมดหวง“ ” แพทย พยาบาลควรจะใหผปวยและ/หรอญาตไดรวมตดสนใจในการตรวจและการรกษาทกขนตอน

โดยบอกใหผปวยและ/หรอญาตไดรบทราบถงประโยชนและโทษ ตลอดจนความจำาเปนของการตรวจและการรกษาแตละอยาง ซงรวมถงคาใชจาย ความเจบปวด และผลขางเคยงของการตรวจรกษาและอนๆ เพอผปวยและ/หรอญาตจะไดรวมตดสนใจในการเลอกวธการตรวจและการรกษาแตละอยางได ยกเวนแตในกรณฉกเฉน และผปวยและ/หรอญาตไมอยในสภาพทจะรวมในการตดสนใจไดเทานน ทแพทย พยาบาลอาจจะตดสนใจใหการชวยชวตและการรกษาไปกอนได

ยงในกรณ ผปวยทหมดหวง“ ” ยงมความจำาเปนทจะตองใหผปวยและ/หรอญาตรวมตดสนใจในการรกษา มฉะนน เมอผปวยทรดลง ๆ จะเกดปญหายงยากตามมาเปนลกโซได

(๒.๘) ชวยเหลอและดแลรกษา ถ าผป วยและ/หรอญาตเก ดปฏกรยารนแรงหลงไดรบขาว ผใหขาวควรจะปลอบประโลม ใหขวญ ใหกำาลงใจ และอาจใหยาดม ยาลม และ/หรอยาอนๆ เพอบรรเทาอาการของผปวยและ/หรอญาตลง อยาทอดทงผปวยและ/หรอญาต

ถาผปวยและ/หรอญาตเกดอาการสบสน จบตนชนปลายไมถก ไมร จะดำาเนนการอยางไรตอไป ควรจะอธบายแนะนำาแนวทางทดทสดสำาหรบผ

40

document.doc

ปวยและ/หรอญาต แตไมบงคบขเขนใหผปวยและ/หรอญาตตองทำาตามคำาแนะนำาของตน

ถาผปวยและ/หรอญาตขอรองใหชวยทำาสงใด ควรจะชวยเหลอทำาใหเทาทจะสามารถทำาได อยาไดบอกปดหรอคดวา ธระไมใช เพราะในยาม“ ”ทกขรอน การรบไวกอนเพอหาทางแนะนำาหรอแกไขตอไปจะชวยผอนคลายความกงวล และความวาวนใจลง เมอผปวยและ/หรอญาตมสภาพทางจตใจดขนแลว จงอธบายใหผปวยและ/หรอญาตทราบถงวธทจะจดการกบสงตางๆ ทไดขอรองไว แตผทไดรบปากไวไมสามารถจะชวยเหลอได เปนตน.

ไมมคำาวาสายเกนไป

พระไพศาล วสาโล

กานดาวศร มอาชพพยาบาล คราวหนงปวยหนกถงข นโคมาเนองจากครรภเปนพษ เธอเลาวาในขณะทหมดสตอยนน เธอไดยนเสยงผคนรอบตว และรวาหมอและพยาบาล พดอะไรกนบางขณะทอยขางเตยงเธอ

ประสบการณเกอบ ๓๐ ปในการเปนพยาบาล ทำาใหเธอรวามผปวยขนโคมาหลายคนทมประสบการณคลายเธอ บางคนเลาวาไดยนเสยงพระสวดมนตจากเครองอดเสยงทลกเปดไวขางศรษะขณะทหมดสต บางคนมปฏกรยาตอบสนองตอคำาพดของญาตมตร เชน นำาตาไหล หรอถงกบพนมมอ

ตามความเขาใจของคนทวไป ผทหมดสตหรอเขาสภาวะโคมา ยอมไมสามารถรบรอะไรได เพราะไมวาจะทำาอะไรกบเขา กไมมปฏกรยาตอบโตหรอมททาตอบสนอง แตในความเปนจรงหาไดเปนเชนนนไม อยางนอยกมไดเปนเชนนนในทกกรณ การทเขาไมสามารถตอบสนองออกมาได มไดหมายความวา เขาไมสามารถรบรอะไรไดเลย เปนแตรางกายของเขาไมสามารถแสดงปฏกรยาตอบโตไดอยางคนทวไปเทานน

41

document.doc

มผปวยบางคนทลมปวยเนองจากสมองขาดเลอด จนเขาสภาวะโคมา มสภาพไมตางจาก ผก และมโอกาสทจะฟ นขนมาไดนอยมาก“ ” แตในทสดกฟ นขนมาได เขาเลาวาในชวงทหมดสตอยนน เคยถกหมอทดสอบดวยการบดและบบนวหวแมเทาของเขา เขารสกเจบปวดมากจนรองขนมาวา หยดไดแลว ๆ แตเขากไมสามารถพดหรอแสดงอาการ“ ”เจบปวดออกมาได ผลคอหมอยงคงบดและบบตอไป กอนจะเลกบบเขายงไดยนหมอพดวา ผปวยคนนเปนผกแบบยดเยอ“ ”

มเพยงแตไดยนหรอรสกทางกายเทานน ผปวยในภาวะโคมายงสามารถ เหน ไดดวย ครสเตล เปนเดกชาวอเมรกนอาย ๗ ขวบ มคน“ ”พบเธอหลงจากจมอยใตสระนำาเปนเวลา ๒๐ นาท อาการของเธอเพยบหนก นอกจากจะอยในภาวะโคมาแลว การตรวจดวยเครองซทสแกนพบวาสมองของเธอบวมมาก ตองใชเครองชวยหายใจ อกทงเลอดของเธอกมความเปนกรดสงมาก บงชวาเธอใกลจะเสยชวตแลว หมอยอมรบวามาถงจดนแลวกทำาอะไรแทบไมไดแลว

แตแลวเธอกฟ นขนมาหลงจากโคมาได ๓ วน ทนททเหนหมอเขามาในหอง เธอกทกหมอผนนทนท เพราะเธอ เหน หมอคนนในขณะทยง“ ”หมดสตอย เธอยงพดถงลกษณะของหมออกคนทรกษาเธอไดอยางถกตอง แมวายงไมไดพบกนเลยกตาม ยงไปกวานนเธอยงพรรณนาลกษณะของหองฉกเฉนไดอยางถกตอง รวมทงอปกรณและผคนทอยในหองนน

เมอป ๒๕๔๔ วารสารทางการแพทยขององกฤษฉบบหนงกลาวถงผปวยรายหนง ซงหวใจหยดเตนกะทนหน เขาถกนำาสงโรงพยาบาลอยางรบดวน หมอทำาการชวยเหลอดวยการใชไฟฟากระตนหวใจ แตกอนทจะใสทอชวยหายใจพยาบาลไดถอดฟนปลอมของเขาออก ในทสดหวใจเขากเตนเปนปกต หนงสปดาหตอมา เมอผปวยรายนเหนหนาพยาบาลคนทถอดฟนปลอมให เขากจ ำาเธอไดทนท และถามวา คณเปนคนถอดฟน“ปลอมใหผมใชไหมครบ ใชแตเทานนเขายงเลาเรองราวทเกดขนในวนนน”ไดอยางถกตอง

42

document.doc

ทงสองกรณขางตน ผปวยลวนหมดสตไรสมปฤด สมองอยในสภาพไมปกตเพราะขาดอากาศ แตเขา เหน ผคนและสถานทรอบตวได“ ”อยางไร เขาไมไดเหนดวยตาอยางแนนอน อกทงไมไดรบรดวยระบบประสาทหรอสมองอยางในภาวะปกตดวย ทงสองกรณเปนอยางอนไปไมไดนอกจากเขาจะเหนดวย ใจ“ ”

ทงสองกรณมใชกรณพเศษหรอยกเวน มรายงานการวจยหลายชนทชวาผปวยในภาวะโคมายงสามารถรบรได เชน รายงานของนายแพทยพมฟอน ลอมเมล ซงไดสมภาษณผปวย ๓๔๓ รายทรอดชวตจากภาวะหวใจหยดเตน ขอสรปทออกมากคอ ผปวยรอยละ ๑๘ จดจำาเร องราวทเกดขนขณะไรความรสกตวไดอยางแมนยำา รายงานอกชนหนงของนกวจยชาวองกฤษพบวาผปวยรอยละ ๑๑ สามารถจดจำาเหตการณขณะหมดสตได

ตวอยางทกลาวมาบงชวาการรบรโลกภายนอกนนไมไดเกดขนทสมองเทานน เราสามารถไดยน รสก หรอเหนไดแมในภาวะทสมองไมอาจทำางานอยางปกตได หากการรบรรวมทงความจำาไดหมายรเปนเรองของจต นนกหมายความวาจตไมไดผกตดกบสมอง หากเปนอกสวนหนงทแยกตางหากจากสมอง แตทำางานเกยวของสมพนธกน จตอาจรบรหรอมปฏสมพนธกบโลกภายนอกโดยผานสมอง แตกมไดเปนเชนนนเสมอไป ในภาวะทสมองหยดทำางานหรอมอาจทำางานไดอยางปกต จตกยงสามารถรบรสงตาง ๆ ได แตอาจไมชดเจนเทาในยามปกต อกทงไมอาจบญชาใหรางกายมปฏกรยาตอบสนองตอสงเราภายนอกได แมจตปรารถนาจะทำาเชนนนกตาม กระนนกตามมบางกรณทผปวยสามารถแสดงปฏกรยาตอบสนองได หากจตถกกระตนเราเพยงพอดงกรณทจะกลาวตอไป

จตกบสมองสมพนธกนอยางไร จตเกดจากสมอง หรอเปนอกสวนทแยกจากสมอง เหลานเปนประเดนทยงคงโตเถยงกนอกนาน แตนนกไมสำาคญสำาหรบคนทวไปเทากบความจรงทวา ผทหมดสตหรออยในภาวะโคมานน ยงมความสามารถทจะรบรได ประเดนนมความส ำาคญมาก เพราะนนหมายความวา ผทอยรอบตวผปวยยงสามารถมอทธพลตอจตใจ

43

document.doc

ของผปวยได คำาพดหรอการกระทำาของหมอ พยาบาล และญาตผปวย อาจสงผลในทางบวกหรอลบตอผปวยกได ดงนนหากปรารถนาดตอผปวย จงควรปฏบตตอผปวยทหมดสตประหนงคนปกต แมเขาจะอยในภาวะอยาง ผก กตาม“ ”

มหลายกรณทคำาพดของญาตมตรสามารถสงผลในทางบวกตอผปวยทหมดสต จนเขาสามารถแสดงอาการรบรออกมาได หรอถงกบรสกตวขนมาได มเรองเลาวาตช นท ฮนห พระเซนชาวเวยดนาม เคยไปเยยมอลเฟรด แฮสเลอร มตรชาวอเมรกนทอยในภาวะโคมาและใกลจะหมดลม ทานนทฮนหไดนงขางเตยงอลเฟรด และพดถงประสบการณอนนาประทบใจททงสองไดผานมารวมกนเมอครงเรยกรองสนตภาพในเวยดนาม ทานพดอยประมาณ ๔๐ นาท เมอพดจบ อลเฟรดกลมตาขนแลวพดวา วเศษ“ ๆ จากนนกหลบตา สองชวโมงหลงจากนนเขากจากไปอยางสงบ”

สารคดของบบซเร อง “Human Body” ทเผยแพรเมอไมนานมานพดถง ไวโอลา หญงวย ๕๘ ทปวยดวยโรคเกยวกบกระดกสนหลง จนถงกบหมดสต หมอไมสามารถชวยใหฟ นขนมาได จนในทสดลกชายกพดกบแมวา แมตองฟ นนะ เพราะพอกำาลงจะพาผหญงอกคนไปเทยว พอ“ ”พดจบ ไวโอลากเปดตาและรสกตวขนมาทนท เธอเลาวาเธอยอมไมไดทสามจะควงผหญงอนไปเทยว

อกกรณหนงซง วรกร ตรเศศ นกเขยนประจำา“ ” มตชนสดสปดาห ไดอางดร.สมศกด ชโต อกทวา หญงฝรงผหนงซงอาศยอยในเมองไทยประสบอบตเหตทางรถยนตจนหมดสต อาการหนกมาก ถกน ำาสงโรงพยาบาล แตไมมใครคดวาจะรอด ขณะทหมอและบรษพยาบาลกำาลงชวยชวตเธออยนน มคนหนงพดขนมาวา อนไมนาตายเลย นมมนสวย“ ” ปรากฏวาเธอไดยนและมกำาลงใจฮดสขนมาวา ฉนตองไมตาย ในทสดกกลบฟ นขนมาได

ผปวยขนโคมาทฟ นขนมากม แตทไมฟ นเลยกมาก เพราะสงขารไมอำานวยแลว แตไมวาผลในทายทสดจะเปนอยางไรกตาม ในขณะทเขายงหมดสตอยนน อยาลมวาเขายงสามารถรบรอะไรได ดงนนญาตมตรจง

44

document.doc

ยงสามารถชวยเขาไดอกมาก โดยเฉพาะในดานจตใจ เชน ชวยใหเขาคลายความวตกกงวลหรอความหวาดกลว ดวยการพดใหเขาเบาใจ ร ำาลกถงบญกศลหรอความดทเขาเคยบำาเพญ หรอนอมใจใหร ำาลกถงพระรตนตรยและสงศกดสทธทนบถอ และคลายความกงวลเกยวกบลกหลานหรอคนรก การพดถงประสบการณในอดตทเขาประทบใจหรอภมใจ กชวยเขาไดเชนกน

ในอกดานหนงกควรระมดระวงคำาพดหรอการกระทำาทจะทำาใหเขาเปนทกข เชน ทะเลาะววาทกน หรอร ำาไหคร ำาครวญขางเตยง หรอพดถงความเจบปวยของเขาในทางทไมสรางสรรค

ตราบใดทผปวยยงมลมหายใจอย ไมมคำาวาสายเกนไปทเราจะทำาสงด ๆ ใหเขา ไมวาการชวยเขาทำาบญถวายสงฆทาน ขออโหสกรรมจากเขา หรอเอยปากใหอภยเขา (หากคดวาความรสกผดยงคางคาใจเขาอย) หรอแมแตการบอกความในใจบางอยางใหเขารบร

หญงชราผหนงนงเศราซมขางเตยงสามซ งอยใกลตายและอยในภาวะโคมา เธอเสยใจทไมเคยบอกสามวาเธอรกเขาเพยงใด มาไดคดกสายเสยแลวเพราะเขาหมดสตไมตอบสนองใด ๆ แตพยาบาลแนะใหเธอพดทกอยางทอยากพดเพราะเขายงอาจไดยนคำาพดของเธอได เธอจงขออยกบเขาอยางเงยบ ๆ แลวบอกเขาวา เธอรกเขาอยางสดซง และมความสขทไดอยกบเขา หลงจากนนเธอกกลาวคำาอำาลาวา ยากมากเลยทฉนจะ“อยโดยไมมเธอ แตฉนไมอยากเหนเธอทกขทรมานอกตอไป ฉะนนหากเธอจะจากไป กขอใหจากไปเถด พดจบ สามของเธอกหายใจเฮอกยาว”ออกมาและสนชวตอยางสงบ

สำาหรบผป วยทหมดสต ความดงามทส อตรงจากใจถงใจนนม อานภาพเหลอประมาณ สามารถเยยวยาความทกขและเปนกำาลงใจใหเขากาวสความตายไดอยางสงบ ชนดทเงนจำานวนมหาศาลและเทคโนโลอนลำาเลศมอาจทำาได.

45

document.doc

พรอมตายจงพนตาย

พระไพศาล วสาโล

ในการธดงคคราวหนงพระอาจารยล ธมมธโร อดตเจาอาวาสวดอโศการาม ไดพบผเฒาสองสามภรรยา ซงมอาชพหาของปา ทงสองไดเลาประสบการณเฉยดตายใหทานฟงวา ขณะทกำาลงเกบนำามนยางกลางดงใหญ ทงสองไดประจนหนากบหมกลางปา แมเฒาวงหนขนตนไมทน สวนพอเฒาหนไมทนจงถกหมทำาราย เขาพยายามตอสแตสไมไหว ทำาทาวาจะไมรอด เพราะหมตวใหญและดรายมาก ขณะนนเองกไดยนแมเฒาตะโกนวา ใหนอนหงายเหมอนคนตาย อยากระดกกระดก พอเฒาจงลมตวลงนอนแผ ไมไหวตงเหมอนคนตาย หมเหนเชนนนกหยดตะปบ แลวสำารวจรางพอเฒา ทงดงขาและหวของเขา กบเอาปากดนตว พอเฒากทำาตวออนไปมา ขณะเดยวกนกคมสตใหมนดวยการบรกรรม พทโธ“ ”

หมเหนพอเฒาไมกระดกกระดก นกวาตายจรงจงเดนจากไป ดวยอบายดงกลาวพอเฒาจงรอดตาย เมอไดฟงเรองเลาดงกลาวพระอาจารยล จงไดขอคดวา คนทจะพนตายตองทำาตนเหมอนคนตาย“ ”

หลายคนมประสบการณคลายพอเฒาผนคอรอดตายเพราะทำาตวแนนงเหมอนคนตาย โจรหรอผรายจงตายใจและเดนจากไป อยางไรกตามการ ทำาตนเหมอนคนตาย นน ไมไดหมายความถงการแกลงตายหรอ“ ”ทำาตวแนนงอยางเดยว แมคนททำาใจสงบนงเมอภยมาถงตว พรอมรบความตายเตมท กสามารถ พนตาย ไดเหมอนกน“ ”

หญงผหนงขบรถบนทางดวนดวยความเรวสง สกพกกเหนรถตดเปนแพยาวเหยยดอยขางหนา เธอจงชะลอรถแตไกล แตเมอรถใกลตอทายคนหนา เธอเหลอบมองกระจกหลง กเหนรถคนหนงวงมาดวยความเรวสง ไมมททาชะลอเลยทง ๆ ทอยไมไกลจากรถของเธอ ชวขณะ

46

document.doc

นนเองเธอรวารถของเธอตองถกชนแน ซงหมายความวาเธอตองถกอดกระแทกทงจากคนหนาและคนหลง และเธออาจไมรอด

วนาททรวาเธอจะตองตาย เธอกมดมอทงสองซงกำาพวงมาลยไวแนน เหนไดชดวาใจของเธอกำาลงเครยดเกรง เธอเพงรวานคอสงทเธอเปนมาตลอดชวต เธอตงใจวาถาจะตองตายกตองไมตายในอาการแบบน เธอจงหลบตา หายใจเขาลก ๆ และปลอยมอลงขางตว ยอมรบทกอยางทเกดขน วนาทตอมารถคนหลงกพงชนรถของเธออยางแรง สงเสยงดงสนน

รถทงสองคนพงยบเยน แตเธอกลบไมเปนอะไรเลย ตำารวจบอกวาเธอโชคดทปลอยตวตามสบาย ถาเธอเกรงตว กอาจบาดเจบสาหสหรอถงกบคอหกตายไดเพราะแรงกระแทก

อกรายหนงเลาวาครงหนงไดไปวายนำาทเกาะสมย จ ๆ กสงเกตวากระแสนำาพดเธอออกหางจากฝงไกลขนเรอย ๆ เธอพยายามวายเขาฝง แตยงวายกยงเหนอย เพราะไมอาจทานกระแสนำาทพดออกจากฝงได เพอน ๆ พยายามวายมาชวยเธอ แตพอรวาสกระแสนำาไมได กวายกลบเขาฝง เธอตกใจมากพยายามรวบรวมกำาลงวายเขาฝงแตไมเปนผล จนใกลจะหมดแรง เธอรวาเธออาจจะไมรอด ชววนาทนนเธอรวบรวมสต คมใจใหหายตนตระหนก พรอมรบความตายทจะมาถง แทนทจะวายตอ เธอเลอกทจะลอยตวอยในนำานง ๆ เธอพบวาชวงนนจตใจสงบเปนอยางมาก ไมมความอาลยหรอหวงใยสงใดทงสน

เวลาผานไปครใหญเธอกสงเกตวาคลนคอย ๆ ซดตวเธอเขาหาฝง ถงตอนนเพอน ๆ กวายมาชวยพาเธอเขาฝง เธอเลาวาทรอดตายไดกเพราะลอยตวอยนง ๆ ในทะเล จนมาถงบรเวณทปลอดกระแสนำาดงกลาว หากเธอกระเสอกกระสนวายเขาฝงตงแตทแรก กคงหมดแรงและจมนำาในทสด

ทงสองกรณเปนตวอยางของคนทรอดตายเพราะทำาใจพรอมรบความตาย โดยไมขดขนดนรน เพราะรวาภยมาถงตวแนแลว ปวยการทจะ

47

document.doc

ตอส มอยางเดยวทจะทำาไดคอทำาใจนง ยอมรบทกสงทจะเกดขน เมอใจนง กายกนงและผอนคลาย และนนคอสาเหตททำาใหทงสองรอดตายได

เปนธรรมชาตของคนเรา เมอมภยมาประชดตว ปฏกรยาทเกดขนทนทคอ ส หรอ หน “ ” “ ”ปฏกรยาทงสองประการจะไดผลกตอเมอมกำาลงสไหว หรอหนได แตหากสไมไดหนไมพน ไมมอะไรดกวาการยอมรบมนโดยดษณ อยางนอยกทำาใหใจไมทกข ดกวาทกขทงกายและใจ และหาก โชคด กอาจรอดพน“ ”จากอนตรายได ดงตวอยางทงสามกรณ

การยอมรบความจรงดวยใจสงบ มประโยชนไมเฉพาะในยามทอนตรายจากภายนอกมาประชดตวเทานน แมในยามทเจบปวย ใจทไมตอสขดขนกชวยไดมากเชนกน มคนจำานวนไมนอยทปวยกายไมมาก แตเนองจากใจเตมไปดวยความวตกกงวล ยงปรงแตงไปในทางราย ใจกยงยอมรบความปวยไมได ผลกคอรางกายทรดหนก นบประสาอะไรกบคนทปวยหนกดวยโรคราย ถาใจยอมรบความจรงไมได อาจตายเรวกวาทหมอคาดการณไวเสยอก ตรงขามกบคนททำาใจได พรอมรบความตายทกขณะ กลบมชวตยนยาวมากกวา และบางคนสามารถเอาชนะโรครายไดดวยซำา

ใจทดนรนหรอตอสขดขนกบโรคราย อาจทำาใหความทกขทางกายเพมพนขนสองหรอสามเทาตวดวยซำา ซงเทากบเรงความตายใหมาถงเรวเขา ถามวาอะไรเปนสาเหตสำาคญทำาใหใจดนรนหรอตอสขดขน คำาตอบกคอ ความกลว เชน กลวตาย กลวสญเสย กลวเจบปวด ความจรงอยางหนงทดเหมอนวาโลกเลนตลกกคอ ยงกลวเจบปวด กกลบเจบปวดมากขน มคนทำาวจยพบวา คนทกลวเจบจากเขมฉดยา เมอถกเขมแทงเขาจะรสกเจบมากกวาปกตถงสามเทา สวนคนทไมกลว ยอมใหฉดยาโดยดษณ จะรสกเจบนอยมาก เรยกวาความเจบหารสองหรอหารสามกนาจะได

สำาหรบคนทวไปไมมอะไรนากลวเทากบความตาย แตความจรงแลวสงทนากลวกวาความตายกคอความกลวตายตางหาก คนเรากลวตายดวยหลายสาเหต เชน กลวพลดพรากจากคนรก หวงใยลกเมยทยงอย มงานการทยงสะสางไมเสรจ กลาวโดยสรป ใจทยงยดตดผกพน ปลอย

48

document.doc

วางไมได เปนสาเหตสำาคญททำาใหเรากลวตาย ดงนนจงตอสขดขนกบโรครายและความตาย ยงตอสขดขนใจกยงทกข เพราะโรคไมยอมหาย และยงใจทกข โรคกยงกำาเรบ ซงกทำาใหทกขใจมากขน เปนวงจรเชนนซำาแลวซำาเลาจนกายและใจทรดหนกเกนกวาทจะดำารงชวตอยได

แตสำาหรบบางคน สาเหตทตอสขดขนกบโรคภยและความตายกเพราะเปนหวงคนทอยรอบตว มพระรปหนงปวยเรอรงโดยหมอไมพบสาเหต ระยะหลงทานมอาการออนเพลยมากจนตองนอนซมอยบนเตยงตลอดเวลา ทางวดพยายามชวยทานทกวถทาง ทงดวยการรกษาแผนใหมและการรกษาแบบทางเลอก แตอาการของทานกไมดขน เพอนพระจากวดตาง ๆ พากนมาใหกำาลงใจ ทานจงพยายามรกษาตวใหดขน แตไมวาจะพยายามเพยงใด อาการของทานมแตจะทรดลง หลายคนเปนหวงวาทานจะไมรอด แตทานกพยายามฝนสโรคภยไขเจบ แตดจะไมคอยมหวงเทาใด

แลววนหนงพระอาจารยของทานซงเปนเจาอาวาสอกวดหนงไดมาเยยมทาน ทานเรยกชอของพระรปนน แลวพดสน ๆ วา ถาทานจะตายก“ตายไดนะ ทานไมตองพยายามหายหรอก ทนททไดยน ทานถงกบ”รองไห ไมใชดวยความเสยใจ แตเพราะซาบซงใจทพระอาจารยไดชวยปลดเปลองภาระอนหนกองออกไปจากจตใจของทาน ทผานมาทานรสกผดททำาใหเพอนผดหวง แตละคนอยากใหทานหาย แตเมอทานไมหาย ทานจงมความทกขใจมาก และพยายามทจะตอสกบโรคภยไขเจบเตมท แตยงปฏเสธความเจบปวย ใจกยงทกขและซำาเตมความเจบปวยใหหนกขน แตเมอพระอาจารยอนญาตใหทานตาย ทานกรสกวาทานตายไดแลวโดยไมตองรสกผดอกตอไป ใจจงพรอมทจะตาย ไมตอสขดขน ปรากฏวานบแตวนนนอาการของทานดขนเปนลำาดบจนหายเปนปกต เปนทอศจรรยใจของผตดตามอาการของทาน กรณดงกลาวเปนตวอยางหนงทชวาเมอใจพรอมตายกกลบรอดตายได

ในสมยพทธกาลกมเรองคลาย ๆ กนน นกลบดาเปนอบาสกผใฝธรรม ตอมาทานปวยหนกเจยนตาย นกลมารดาซงเปนภรรยาเหนสหนาของสามกรวาเปนทกขมาก ไมอยากใหสามสนลมดวยใจทยงหวงใย

49

document.doc

จงพดใหนกลบดาปลอยวางดวยการใหความมนใจทละอยาง ๆ วา ทานอยาเปนหวงวาเราจะเลยงลกและดแลบานเรอนไมได ขอใหมนใจวาเราจะดแลลกและบานเรอนได ทานอยาเปนหวงวาเราจะไปหาชายอน ขอใหมนใจวาเราจะไมมชายอนแนนอน ทานอยาเปนหวงวาเราจะไมตองการเหนพระพทธเจาและพระภกษสงฆ ขอใหมนใจวาเราปรารถนาจะเหนพระพทธเจาและพระภกษสงฆอยเนอง ๆ ทานอยาเปนหวงวาเราจะไมรกษาศลใหบรบรณ ขอใหมนใจวาเราจะรกษาศลใหบรบรณ ทานอยาเปนหวงวาเราจะไมมความสงบใจ ขอใหมนใจวาเราจะมความสงบใจ ทานอยาเปนหวงวาเราจะมความเคลอบแคลงสงสยในพระธรรมวนย ขอใหมนใจวาเราจะพนจากความเคลอบแคลงสงสยในพระธรรมวนย

พระไตรปฎกกลาววาเมอไดฟงคำาของภรรยาเชนน นกลบดากหายปวยทนท ทงสองกรณหลง หากอธบายอยางสมยใหมกคอ ใจทปลอยวาง ไรความวตกกงวล ยอมรสกผอนคลาย นงสงบ และเปนสข นอกจากจะชวยบรรเทาความทกขทางกายแลว ยงกระตนกระบวนการเยยวยาตนเองจนรางกายหายจากความเจบปวยได

เมอใจพรอมตาย ไมตอสขดขนความตาย กไมตางจากการ ทำาตน“เหมอนคนตาย และดงนนจงอาจ พนตาย ดงคำาของพระอาจารยลได ” “ ”อยางไรกตามประโยคขางตนของพระอาจารยลมความหมายลกกวาการอยนง ๆ ทำาตวเสมอนตายหรอทำาใจนงสงบพรอมตาย ความหมายทลกกวานนกคอ การอยอยางปลอยวางทกสง ไมอาลยในชวต อกทงไรความทะยานอยาก ไมยนดยนรายในโลกธรรม จะอยหรอตายกมความรสกเทากน ผทวางใจไดเชนนความตายยอมทำาอะไรไมได

ปฏเสธไมไดวา แมทำาใจพรอมตาย กอาจหนความตายไมพน แตหากใครกตามสามารถทำาใจถงขนวาไมอาลยในชวต และปลอยวางทกสงแมกระทงความยดถอในตวตน จน ตวก ไมมทตง กลาวอกนยหนงคอ “ ”ตายกอนตาย ดงคำาของทานอาจารยพทธทาส บคคลเชนนยอมอย“ ”

เหนอความตาย เมอความตายมาถงกมแตนามรปเทานนทแตกดบไป แตหาม ผตาย ไม นใชไหมทเปนการ พนตาย อยางแทจรง“ ” “ ”

50

document.doc

วาระสดทายในชวตของแม

วรรณภา อศวชยสวกรม

51

document.doc

การจากไปของแมอยางเปนธรรมชาต เปนแรงบนดาลใจใหเขยนบทความนขน เพอเปนกรณตวอยางในสองมตไดแก มต ความแก “ ” หรอ ชราภาพ ซงผคนพยายามหลกหน ถงแมปจจบนจะนยมใชคำาวา “ ” “ สงอาย กเพยงชวยใหรสกดขน แตกไมสามารถหนพนความแกได อกมต”หนงคอ มต ความตาย ททกคนยอมรบวากลว และพยายามจะหาวธ“ ”ตออายการตาย บทความนเขยนขนจากประสบการณตรงของผเขยน ทไดมโอกาสทำาหนาทของ ลก และ พยาบาล ในการดแลแมในชวงเวลา“ ” “ ” ๒ ปจนถงวาระสดทายของชวต ผเขยนไดพยายามเรยงรอยบทเรยนจากการดแลแมวย ๘๙ ป เร องราวชวตของแม และการชวยใหแมเขาสวาระสดทายของชวตทบานดวยความรกและความสงบ โดยสะทอนใหเหนมตตาง ๆ ในเชงรปธรรมมากทสด เพอใหผอานสามารถประยกตในการปฏบต เพอประโยชน เพอความสขของผสงอาย และผทอยในวาระสดทายของชวต ประโยชนทพงจะเกดจากบทความน ขออทศแดคณแมอไร อศวชยสวกรม ยงจำาภาพทแมหกลมเมอป ๒๕๔๔ ขอตะโพกเทยมเคลอนและตองรกษาอยในโรงพยาบาลเดอนเศษ แมออกจากโรงพยาบาลวนท ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๔๔ และตดสนใจมาอยทคอนโดมเนยม ทบางแสนกบผเขยนเปนครงแรกหลงจากทไดขอรองแมมาหลายครง จงรสกดใจมากทจะไดใชความเปนพยาบาลวชาชพด แลแม และตงปณธานทจะใชวาระนเปนโอกาสท อ ง แ ห ง ก า ร บ ำา เ พ ญ บ ญ ค ร ง ย ง ใ ห ญ ใ น ช ว ต

ก า ร ป ร บ ต ว แ ล ะ ก า ร ร อ ค อ ยแมตองใชเวลาปรบตวอยนานพอสมควรกบทอยใหม ดวยอาย ๘๘ ป

ของแม ทำาใหบางคร งแมสบสนเร องเวลา สถานท ลกพยายามจดสงแวดลอมใหแมไดเหนทองฟา ตะวน เดอนเพญ ทกวนลกจะตองรบกลบบานทนทเมอเลกงาน เพราะสงสารแมทตองรอคอยการกลบบานของลก ถากลบชาแมจะวตกกงวลไปตางๆ นาๆ ทงแมและผดแลจะไมสงบเลย เพราะแมตองการใหผดแลไปรอรบลก ซงกไมผดอะไรกบลกทรสกเครยดมากจากทงหนาทตำาแหนงงานและกงวลเกยวกบแมเชนกน กลววาถามสงไมคาดคดเกดขนกบลกเวลาทขบรถไปนเทศงานหรอตองเดนทางไปประ

52

document.doc

ชมไกลๆ แมและผดแลจะทำาอยางไร มอยคร งหนงทแมคะยนคะยอใหผดแลหมนโทรศพทไปบอกวาปวดทองมาก แตพอลกมาถงบาน นงพดคยกบแมสกครหนง แมกบอกวาไมเปนอะไรมาก ใหกลบไปทำางาน ไดเลาเรองนใหพสาวฟง ยงหวเราะกนวาแมคงตองการทดสอบการเดนทางของลก เพราะลกบอกแมวา สบายมาก ททำางานลกอยใกลแคนเอง หานาทกถงบานแลว กลางคนแมกไมยอมนอน แมจะเรยกเปนระยะๆ เกอบทงคน เวลาผานไป ๓ เดอน อาการนอนไมหลบ วตกกงวล และอาการซมเศราของแมทวความรนแรงขน แมรองไหเกอบทกคน บางคนจะนงขมตาหลบทเกาอ และจะมาหลบสนทอกครงในชวงเชามด คดวาแมคงจะเหงามากจนอยในโลกของตวเอง คดถงเร องราวในชวตวนเวยนอยเชนนน ลกนาจะมเวลาใหแมมากขน ในทสดจงตดสนใจขอลาออกจากตำาแหนงบรหาร เพราะตงใจแนวแนวาจะขอทำาสงทตวเองเรยกวา ปรญญาชวต โดยการดแล“ ”แมใหไดรบความสขทสดเทาทจะทำาได จะตองใหเวลาแมมากขน คดวาเวลาทลกจะไดตอบแทนพระคณแมเหลอนอยนก เมอเทยบกบเวลาในเรองอนๆ

ค ว า ม เ ห ง า แ ล ะ ว า เ ห ว ความหลดพนจากตำาแหนงบรหาร ชวยใหลกไมตองนงอยในหอง

ประชมจนดกดน ในทางกลบกนทกเยนหลงจากอาบนำา ปอนขาวแมแลว ลกกจะนงอยขางๆ แม ฟงแมพด คยกบแม ยอมรบวาหลายคร งทรสกเบอเหมอนกนเพราะฟงซำาหลายรอบมาก บางครงเวลาเบอมาก ๆ กจะพดอะไรไปทสะเทอนใจแม ทำาใหแมคดมาก เมอไดสตถงรสกเสยใจกบการกระทำาเชนนน ระยะหลงหากรตววาอารมณไมด กจะนงเงยบ ๆ อยกบแม อานหนงสอหรอดทว แลวปลอยใหแมพดไปเร อยๆ การฝกสตใหร เทาทนอารมณเบอของตวเองจงเปนสงจำาเปนในการชวยควบคมตนเองไมใหพดห ร อ แ ส ด ง ก ร ย า เ บ อ ซ ง ก ร ะ ท บ ค ว า ม ร ส ก ข อ ง แ ม

การทแมไดพดคยทกเยน แทบทกเรองราวชวตของแมถกถายทอดออกมา มทงทกขและสข หลายเรองเปนสงทลกหลานไมเคยไดยนไดฟง ทำาใหลกฉกคดไดวาในชวตสวนใหญของแตละคน อาจจะลมใสใจหรอใหโอกาสทจะรบรเร องราวของกนและกน เวลาผานไปแมมอารมณดขนเปน

53

document.doc

ลำาดบ เรมไดยนเสยงหวเราะของแมอกครง ลกรสกมความสขมากทไดเหนแมมพลงใจในการดำารงชวต แมรบประทานอาหารเกงขน นอนหลบตอนกลางคนไดดขน ดมแรงมากขน ลกจงฝกใหแมเดนโดยใช walker แรกๆ ใหลกยนและนงกอน วนละ ๕-๑๐ ครง แลวจงคอยๆ เดนโดยชวยประคองอยดานหลง ดแมจะอารมณดขนเปนลำาดบ การมโอกาสดแลแมทำาใหลกไดเรยนรชวตหลายแงมมซงหาไมไดในตำาราเลมใด รสกดทไดอยกบแม แมจะพดเสมอวาแกแลวเปนภาระใหลกตองเลยงด กจะคอยยำาเตอนใหแมรวาแมกอยเปนเพอนลกเหมอนกน หากไมมแมกคงจะเหงามาก การไดเหนความทกขของแมทเกดจากจากการรอคอยลกหลานมาเยยมในแตละอาทตย อาจพดไดวาลกเกอบจะสามารถซมซบความรสกเหงาวาเหวทแมม ลกไดเรยนรวา การเผชญกบความเหงาเปนสวนหนงในชวตคนลก ตองฝกตนและเตรยมตวรบความรสกนใหได ลกบอกแมวาเกดเปนคนไมวาหญงหรอชาย ตองฝกให สามารถอยกบตวเองได และตองอยอยางมความสขดวย แมตอบวาใช ตงแตเลกจนโต จำาไดวาลกไมเคยไดยนแมพดถงความเหงาเลย ทกคนทมาเยยมแมกพยายามชวยคดวาจะใหแมทำาอะไรเพลนๆ แตแมกไมรสกสนกทจะทำา อกทงสงขารกไมอำานวยใหทำาได สงทแมตองการมากทสดคอ ล ก ห ล า น ญ า ต แ ล ะ เ พ อ น ท ม า เ ย ย ม

ภ า พ แ ห ง ค ว า ม ท ร ง จ ำา แมจะเลาเร องราวซำา ๆ อยไมกเร อง แมเลาเร องราวชวตทเมองจน

บอยมาก ความยากจน ความอดอยากททำาใหผคนจำานวนมากตองตายลงอยางไมม ศกดศร ถกหามไปทงทบถมกนไว แมเลาไปกรองไหไปและบอกวากลว ดเหมอนจะเปนภาพทฝงอยในความทรงจำาจนยากทจะลมเลอน หลายครงทลกตองชวยดงความรสกของแมสสภาวะ ปจจบน ลกคดวาภาพเหลานนเองเปนสาเหตใหแมไมยอมนอนตอนกลางคน แตจะมาหลบตอนใกลรง เคยพดคยกบแมกทำาใหรวาแมกลวจะนอนหลบไปแลว หยดหายใจ กลววานอนอยคนเดยวไมมใครเฝา ดวยเหตนเองทำาใหแมเลอกทจะนงหลบบนเกาอโซฟา และทกครงทแมนอนเตยง แมกจะเรยกชอผดแล

54

document.doc

เปนระยะๆ ลกและผดแลจงตองใหความมนใจกบแมวามคนอยดวยตลอดเวลา กทำาใหแมนอนหลบไดมากขน

นงเปนเพอน ฟงเรองราวชวตทกครงทแมมอารมณเศราหดห ลกจะนงอยกบแมและฟงแมพดถง

ถงเร องตาง ๆทแมสามารถเลาไดเหมอนกนทกคร ง หลายฉากชวตทดเหมอนจะฝงอยในความทรงจำาจนยากจะ เลอนหาย แมเลาแลวเลาอก และถงวนหนงแมกคนหาคำาตอบไดเอง หนงปผานไปลกไมเหนแมรองไหอกเลย เสมอนความทกขความเจบปวดจากหลายเร องราวในชวตของแมไดเลอนหายไป ลกไมไดยนแมพดถงอกเลย

อยกบธรรมชาต หาสงทชอบคน หาความทรงจำาดๆดวยในอดตความทแมเปนคนชอบปลกตนไม ลกเรมทยอยหาตนไม

มาปลกเพอใหแมไดเหนความงอกงามของตนไมแตละตน เร องตนไมทปลกจงเปนหวขอหนงทลกไดสนทนากนเปนประจำา เพอนสนทคนหนงไดมาเยยมแมและนำาบทสวดคาถาทเบต มาเปดใหฟง ปรากฏวาแมชอบมากและฟงทกวนจนเทปเสยจงไมไดให แมฟงอก ผดแลชอบเปดทวรายการเพลงลกทง แมกชอบมากเชนกน แตมอยชวงหนงพบวาแมมอาการกลวและระแวงหลายๆ เร อง เชนมโจรผรายเขามาในบาน ตอนแรกลกคดวาเปนอาการเลอะเลอนของผสงอายทลกมกเขาใจกน แตมาพบภายหลงวา ทกเร องลวนมเหตมปจจย ผดแลเปดทวรายการละครนำาเนา ฉากการฆาฟนกน ขาวยาเสพตดฯลฯ ลวนแตเปนเร องนากลวสำาหรบแม การไมมผคอยชวยเหลออธบายหรอใหความกระจางในแตละเรอง ทำาใหคดเขาใจเองอยคนเดยว จงตองกำาชบใหผดแลเปดเฉพาะรายการเพลงจงหวะสนกครนเครง หรอรายการเกยวกบธรรมชาต ดความนารกของสตว รสกแมจะรกและผกพนกบสนขมาก เพราะแมเคยเลยงหลายตวทบานพสาว แมจำาไดแมกระทงชอสนขทแมเคยเลยงเมอ ๒๐ กวาปกอน แตทคอนโดมเนยมไมอนญาตใหเลยงสตว แมจงไดเพยงแตดรายการสารคดและภาพยนตรท

55

document.doc

ม ส ต ว น า ร ก

ช า ง ม น เ ถ อ ะ จากการทไดมเวลาพดคยกบแมทกวน ฟงแมเลาเกรดชวต นงเปน

เพอนแมทกเยน คอยบอกวนเวลาใหแมร รวมทงการจดสงแวดลอมทด ไมนานนกทกอยางกดดขนเปนลำาดบ แมนอนหลบไดดตอนกลางคน รบประทานอาหารไดมากขน แตดวยความชราภาพ และความผดรปทรงของกระดกตะโพกทำาใหแมมอาการปวดเวลาเดน ระยะหลงแมไมยอมเดน บอกวาแกแลว ชางมนเถอะ และแมกไมตองการไปโรงพยาบาลอกแลว เมอแมยนยนเชนนก จ ำาเป นตองเหนพองดวย ตอมาแมก ไปๆมาๆระหวางก ร ง เ ท พ ฯ แ ล ะ บ า ง แ ส น

เ ต ร ย ม ส ว า ร ะ ส ด ท า ย ข อ ง ช ว ต แมกลบมาอยคอนโดมเนยมทบางแสนครงสดทายได ๙ วนกขอให

พาไปบานพสาวคนโตซงเปนบานทแมผกพนอยใกลญาตพนองและเพอนๆของแม อาจจะกลาวไดวาเปนยานทแมคนเคยทสด แมเร มรบประทานอาหารไดนอยลง ๆ โดยไมมอาการเจบปวยแตอยางไร และไมยอมไปโรงพยาบาล ตอมาเหลอเพยงขอจบนำาเตาหและนำาผลไม ลกกลบไปดแลแม ๓ คนกอนทแมจะละสงขาร สงเกตเหนวาแมปฏเสธอาหารทกอยาง และพดชดถอยชดคำาวาขอนำาเตาห และลกพลบเทานน จำาไดวาคนนนเปนวนพฤหสท ๕ มถนายน ๒๕๔๖ แมนอนจบมอลกไวและนอนหลบไดดตลอดทงคน วนศกรแมเรมมลมหายใจกลนผดปกต นอนเพอ เปนพกๆ เมอแมรสกตวกพยายามพดคยกบแม เพอใหแมหมดความกงวล และถามวา แม“ตองการจะใหทำาอะไรอกไหม แมไมตองเปนหวงใครแลวใชไหม ใช ” “ ” “

คอคำาตอบของแม ณ ” . นาทนนรสกวาแมหลดพนจากความวตกกงวลและความ กลว ลกสวดมนตรทแมคนเคยใหฟงจนแมหลบไป และถามแมวาจะฟงบทคาถาทเบตทแมชอบไหมแมตอบวา เอา “ ”

ค น ส ธ ร ร ม ช า ต อ ย า ง ส ง บ

56

document.doc

วนอาทตยเพอนนำาเทปบทคาถาทเบตมาแตเชา แมชอบฟงมากและหลบไดเปนพกๆ ลกหลานและญาตพนองทกคน เวยนมาคยกบแม จบมอคลายจะอำาลากนเปนครงสดทาย แมยงรบรทกอยางและพยายามจะพด เสยงของแมคอยๆแผวเบา ชวงบายทกคนเหนตรงกนวา ควรใหแมนอนอยางสงบ บทคาถาสวด โอม มณ ปทเม หม ยงคงดำาเนนไปเร อยๆ พวกลกนงสมาธภาวนาใหแมละจากวฏสงสาร ประมาณ ๕ โมงเยนลกวดความดนโลหตใหแมเปนครงแรกได ๗๐/๔๐ แมอยในทาทหลบสบาย สงบ เปนคนสดทายทลกไดนอนกบแม ๖ โมงเชาของวนใหมแมยงคงหลบสบายถงแมจะวดความดนไมไดแลว หายใจเรวขน ๆ และจากไปอยางสงบเมอเวลา ๙.๒๐ น . เสยงคาถา โอม มณ ปทเม หม ยงคงดำาเนนตอไปจนกระทง“ ”รางของแมถกเคลอนจากบานไปสวดเพอประกอบพธกรรมทางพทธศาสนา.

สภาพร พงศพฤกษ ใบไมทคนกลบสดน…สรภ ชตระกล

57

document.doc

ไมเคยคดวาสกวนหนงจะตองมาเขยนถงเรองของความตายโดยเฉพาะอยางยง ความตายของพร แตจะมใครหนพนความตายไปได

          ความตายเปนเรองไกลตว เปนเรองทคนทวไปไมอยากนกถง ไมอยากเกยวของดวย และไมคนเคยกบการสมผสกบความตาย ประกอบกบความตายสวนใหญเกดขนในโรงพยาบาล เมอตายกนำาไปวด ความตายจงกลายเปนเรองของความสญเสย ความเศราหมอง ความนาสะพรงกลว และรสกตองหลกหนมากกวาตองยอมรบวาเปนสวนหนงของธรรมชาตและเปนความจรงของชวต ความตายของพรไดนำามมมองใหม ความคดใหมมาใหผทไดสมผสกบเธอ และผคนอกมากมายในสงคม โดยเฉพาะอยางยงผทกำาลงสมผสกบความตาย พรแสดงใหเหนวาความตายนอกจากไมใชสงนากลวนารงเกยจ ความตายยงเปนความงาม เปนการไดมาไมใชการสญเสย และเปนเรองใกลตว ทงยงแสดงใหเหนวาการตายและการมชวตของเราสมพนธกนอยางใกลชดและเปนเรองเดยวกน ความตายของพร เปดโอกาสใหผทยงอยไดเรยนรแนวทางการดำารงชวต ทอยบนเสนทางทจะนำาไปสชวตทงดงามและสงบสข          เจอกบพรครงแรกเมอ ๑๙ ปกอน ท อำาเภอพนสนคม จงหวดชลบร พดคยกน ๒ ๓ ครงกรสกคนเคยกนเนองจากเปนคนใตดวยกน –จบจากสถาบนเดยวกนจงมหลายเรองทเหนไปในทางเดยวกน พดกนเขาใจไดงายโดยไมตองอธบายทำาใหคนเคยกนเรว นาแปลกทเรองทเราคยกนบอย ๆ ในครงแรก ๆ คอ ทศนะเกยวกบศาสนา โดยเฉพาะอยางยง ปรชญาศาสนาพทธ ซงไมใชหวขอทคนในวยเดยวกบเราในขณะนนสนใจ เรามกจะอภปรายกนมากกวาเหนพองตองกน เรามาสนทกนจรง ๆ ๑๒ ปหลงเมอพรพบวาเธอม คณกอนมะเรง ทหนาอกดานซาย เมอยอนวน“ ”โนนมาถงวนน เหนไดชดวาทศนะเกยวกบพทธศาสนาของพรเปนธรรมชาตมากขน ผอนคลาย และลมลกขน ดวยเปนทศนะทกลนกรองมาจากการปฏบตจรง เปนความเขมแขงเตบโตทมาจากการเปลยนแปลงภายในอยางแทจรง

58

document.doc

          พรเปนคนจรงจงกบชวต ใสใจปญหาสงคมและความทกขยากของผคน ราเรง แจมใส และมนำาใจ เมอถงคราวสนกเธอหวเราะเสยงดง และมกพดเสมอวา กฉนเปนคนมสสนนจะ แตสงทคนอน ๆ ไมรคอ เธอ“ ”จะแอบเครยดเพราะความเจาคดเจาแคนและความไมยอมเปนสองรองใคร ซงเธอสารภาพวาเธอเองกไมรตววาเธอเปนคนเชนนน จนกระทงพบวาตวเองเปนมะเรงจงหนมาพจารณาตวเอง เรมเหนตวเองชดเจนขนเขาใจตวเองมากขน และเหนวาความชอบชงดชงเดนและเจาคดเจาแคนนเอง ทเปนสาเหตสำาคญของการสะสมทกขสะสมโรคจนกลายเปนมะเรง          ยอนกลบไป ๑๑ ๑๒ ป กอน เมอพรรวาเปนมะเรงใหม ๆ เธอ–ตนตระหนก และตกใจกลวแตเธอโชคดททำางานอยทามกลางกลมคนทสงเสรมการใชหลกธรรมของพทธศาสนา ในการพฒนาสงคมพฒนาชวต ในแวดวงขององคกรพทธศาสนกสมพนธเพอสงคมนานาชาต อาศรมวงศสนท และองคกรในเครอของมลนธเสฐยรโกเศศ นาคะประทป และดวย–ความเกอกล ดวยความเมตตาและกำาลงใจทเธอไดรบจากผคนทรายลอมเธอในเวลานนโดยเฉพาะอยางยง อาจารยสลกษณ (สลกษณ ศวรกษ) พประชา (ประชา หตานวตร) และเพอน ๆ ในองคกรพทธศาสนกสมพนธเพอสงคมชวยใหเธอไดสงบใจ ไดตงสต ไดไตรตรองและทำาความเขาใจกบเงอนไขของเธออยางรอบคอบและอยางมสต ในทสดเธอเลอกการรกษาแบบวธธรรมชาตบำาบดโดยมธรรมะเปนทพง ซงเธอคดวาเหมาะสมกบตวเธอมากทสด อาจารยสลกษณและพประชาจงเสนอใหพรหยดทำางานและพกผอนรกษาตวทอาศรมวงศสนท ดวยอาศรมวงศสนทตงอยทามกลางธรรมชาตของแมกไม บรรยากาศเงยบสงบและเออตอการปฏบตธรรม เธอจงรกษาตวอยทนนเกอบ ๒ ป กอนจะกลบไปอยเปนเพอนแมทหาดใหญ          ทกครงทแวะไปเยยมพรทอาศรมวงศสนท กจกรรมประจำาทเราทำารวมกน คอเลนโยคะ นงสมาธ เดนเลน และพรจะขอใหชวยประคบ คณกอนมะเรง ใหเธอ ซงตอนนนประคบดวยการฝนเผอกใหละเอยด“ ”

และหอดวยผาขาวประคบตรงกอน ยงจำาไดวาตอนทพรเปดหนาอกใหด

59

document.doc

ครงแรกรสกกลวมากไมอยากด เพราะเมอ ๑๒ ปกอนมะเรงเปนสงทมาพรอมกบความนาสะพรงกลวและความตาย แตตองทำาใจแขง ด ก ด เพราะตองการชวยประคบใหพรและไมอยากใหพรรวากลวเดยวเธอจะยงกลว ใจเตนระทกทเดยวเมอพรเปดหนาอกใหประคบ ตอนประคบมอยงสนนด ๆ พยายามบงคบเสยงใหเปนปกตบอกพรวา ไมเหนมอะไรแตกตาง“เลย ซงความจรงกเปนอยางนนจรง ๆ เพราะหนาอกเธอปกตทกอยางม”รอยแผลทเกดจากการทำา biopsy (เจาะชนเนอไปตรวจ) เพยงนดเดยวเทานนยาวประมาณ ๑ เซนตเมตร (ความคดและจนตนาการของคนนรายกาจมากทำาใหเกดความกลวความวตกกงวลไดอยางไมมเหตผล กลวทง ๆ ทไมรวากลวอะไร และทำาไม) พรดแลตวเองอยางมวนย นงสมาธ เครงครดเรองอาหาร ออกกำาลงกายสมำาเสมอ และแปลหนงสอโดยเลอกหนงสอทมเนอหาทเกอกลตอจตวญญาณภายในซงเปนการบำาบดตวเองไปในตว     ในฐานะเพอน เมอพรเกดความกงวล ไมสบายใจเมอตองเลอกวาตอไปจะทำาอยางไรด จะรกษาอยางไร สงททำาไดคอรบฟงอยางตงใจอยางระมดระวง ชวยเกลาความคด ชวยใหพรไดเลอกในสงทเธอทำาแลวสบายใจทสดไมขดแยงกบความรสกลก ๆ ขางในของเธอเอง และพรอมจะสนบสนนชวยเหลอและใหกำาลงใจเธอในทกเรองทเธอทำา การทำาใหเธอรสกวามเพอน การอยเปนเพอนหรอไปเปนเพอนเปนสงทสำาคญมาก เพราะฉะนนไมวาพรจะชวนไปทไหน จะพยายามไปกบเธอทกทเกอบทกครง โดยเฉพาะอยางยงเมอเธอชวนไปพบหมอ ทงหมอแผนปจจบนและหมอแผนโบราณ มหลายครงทพรแสดงความกงวลเมอรสกวากอนขางในโตขนพรบอกวาจะเปนอยางนทกครงทเธอรสกเครยด ซงเปนสญญาณเตอนใหเธอเจรญสตและเบกบานกบชวตใหมากขน พรจะตนเตนมความสขเมอรสกวากอนเลกลง พรทำาจนตภาพบำาบดและแผเมตตาใหกบกอนของเธอและผปวยคนอน ๆ อยางสมำาเสมอทกวน           ในชวง ๙ ปแรกพรใชชวตไดอยางปกตทวไป ทพเศษกวาปกตคอ เธอใชชวตอยางมความสขมากกวาทกข โดยเฉพาะอยางยงมความสข

60

document.doc

มากกวากอนทเธอจะรวาเปนมะเรง ซงเหนไดอยางชดเจนจากบคลกลกษณะและสหนาทาทางของเธอทเปลยนแปลงไป ถาไมบอกจะไมมใครรวาเธอเปนมะเรง พรเจรญสตทำาสมาธและพยายามนำาธรรมะเขามาเปนสวนหนงของชวตประจำาวน เธอปฏบตธรรมอยางสรางสรรคพยายามคดวามรรค ๘ ทเหมาะสมสำาหรบคนเปนมะเรงเชนเธอคออะไร และเธอกคนพบ และปฏบตตามนนอยางสมำาเสมอ พรเรมศกษาธรรมะและพสจนคำาสอนอยางจรงจง เธอฝกฝนพรหมวหาร ๔ เมตตา กรณา มทตา อเบกขา ในชวตประจำาวนของเธอมากขนเพอ ลด โลภะ โทสะ โมหะภายใน ชวงนเองทเธอชกชวนใหรวมเปดอบรมธรรมะกบการเยยวยา ใหกบผปวยมะเรงคนอน ๆ โดยใชประสบการณของเธอและของ จอหน แมคคอรแนล ซงเปนกลยาณมตรของเราอกคนหนงเปนประเดนในการพดคยแลกเปลยนเพราะทง จอหน และ พร ตางมประสบการณตรงในการใชธรรมะรกษาดแลตวเองมาแลว เราทง ๓ คนจงเรมทำาเรองนดวยกนมาตงแต ป ๒๕๔๑ การอบรมธรรมะกบการเยยวยาโดยตวของมนเองเปนการบำาบดเยยวยาตวพรเองอกรปแบบหนง          ผทใกลชดคอย ๆ เหนการเปลยนแปลงทเกดขนกบพรทละเลกทละนอย พรออนโยน ผอนคลายและปลอยวางไดมากขนเรอย ๆ พรพยายามรกษากายรกษาใจอยางแยกแยะ และรวารกษากายตองทำาอยางไรรกษาใจควรทำาอยางไรเพอใหการรกษาทง ๒ อยางไดเกอกลซงกนและกน ในขณะทในความเปนเพอนของเรา เราผกพนกน ชวยเหลอเอาใจใสกนและกนและเขาใจกนลกซงยงขน รวมทงการมเรองถกใจบางไมถกใจบางเกดขนกบเราทงค เพราะคดวาอกคนหนงจะคดเหมอนเรา ทำาแบบเดยวกบเราและทำาตามเราในทกเรอง เราจงตองใชธรรมะมาชวยกลอมเกลาใจอยเสมอ ๆ มองลกเขาไปในจตใจและขดเกลาจตใจตวเอง ความเปนเพอนคอความละเอยดออนตอความรสกของอกฝาย ยอมรบกนและกนในแบบทเขาเปนพรอมชวยเหลอกนดวยความเตมใจ และกลาวเตอนสตกนอยางตรงไปตรงมาดวยจตทเมตตา เราจงพยายามเตอนสตกนและกนและเอยขอโทษกนบอย ๆ

61

document.doc

           จนกระทงชวง ๒ ป สดทายพรเรมบอกวาเธอรสกวา คณ“กอนมะเรง ของเธอโตขนกวาเดม อาจจะเปนเพราะเธอเครยด ทำางาน”มากและพกผอนนอย เธอจงงดรบโทรศพท งดรบแขกชวคราว อยากอยเงยบ ๆ และตองการทำาภาวนาใหมากขน พรทำาเชนนเปนชวง ๆ และทานยาสมนไพรตามอาการควบคกนไปดวย ในชวงนไดลงไปเยยมพรทหาดใหญเปนระยะ ระยะ ทำาสมาธดวยกน แบงปนทกขสขกนและกน (รวมทงการแอบตำายาสำาหรบโปะกอนเนอเพอไมใหแมเหน ในชวงนนพรยงไมบอกใหแมของเธอรวามะเรงกลบมาอก กลวแมจะเปนกงวล และตวเธอเองตองการเวลาเพอปรบใจปรบสภาพและไตรตรองวาเธอจะดแลตวเองอยางไรตอไป) เราไดแบงปนความคดและแบงเบาความกงวลทเกดขน พรเลอกวธรกษาตวเธอเองอยางไตรตรอง เธอปรกษาทงแพทยตามแบบแผนสากลอยางรอบคอบ และปรกษาหมอตามภมปญญาโบราณและตามแบบธรรมชาตบำาบด ในทสดเธอเลอกทจะใชตามแบบแผนภมปญญาโบราณ โดยมธรรมะประคองใจแตไมไดละเลยความรและศกยภาพของการแพทยแผนใหม พรยงคงราเรงแจมใสเหมอนเดม มกงวลบางเปนครงคราวซงเปนธรรมดาของปถชน แตดวยอานสงสของการปฏบตธรรมอยางสมำาเสมอ ทำาใหเธอสามารถเรยกสตกลบมาไดเรว และเรมทำามรณสตภาวนา ๑๐ ขอ ทกวน           วธหนงทพรใชในการดแลตวเองเมอกอนมะเรงเรมปรากฏออกมาภายนอกอยางชดเจนคอ การอดอาหาร และการโปะยาสมนไพร วนหนงขณะทไปอดอาหารรวมกบพรทสวนสายนำา เปนอกครงหนงทพรอยากใหด คณกอนมะเรง ของเธอ ความกลวเรมกลบมาเกาะกมใจอกเพราะ“ ”เปนเวลารวม ๑๐ ปแลวทไมเคยเหนกอนของพรและลมไปแลววาเคยกลว แตพยายามสงบใจเพราะรวาพรตองการเปดเผยแบงปนสงทเธอเปนสงทเธอรสก กบคนทเธอไววางใจและรสกปลอดภย พรยงไมเคยใหใครเหนกอนทปรากฏออกมานอกจากหมอทตรวจเธอเทานน จงพยายามไมจนตนาการวาจะไดเหนอะไรและนกถงธรรมะของความไมเทยง เพอปลอบใจตนเอง คดวาทกอยางตองมครงแรกเสมอดทมโอกาสทำาใหคนเคย

62

document.doc

          ทนททเหน คณกอนมะเรง ของพรอกครงรสกตนตนใจจน“ ”ตองกลนนำาตาใจวบไปถงปลายเทาโชคดทไดเตรยมใจไวแลว และไดตระหนกถงความเขมแขง ความเปนนกสของพร บอกพรวา กอนเธอนา“รกด โปะงาย ทำาความสะอาดงาย เดยวตอไปฉนทำาใหเอง ในขณะเดยวกน”รสกซาบซงใจทพรอยากแบงปน ความรสก ความทกข ความกงวล ดวยการใหด คณกอนมะเรง ของเธอ ดใจทสามารถรวบรวมสตและไดรวม“ ”แบงปนความรสกกบพร ทำาใหทกขของพรคลายลง ซงเหนไดชดวาพรผอนคลายลงมากหลงจากเปดเผย คณกอนมะเรง ใหเหน นกในใจวา“ ”โชคดทไดโอกาสฝกตนเองใหเผชญหนากบความกลวความหวนวตก และคงตองทำาเมตตาภาวนาใหมากขนและฝกฝนพรหมวหาร ๔ ใหมากขนกวาเดม ตองขอบคณพรทมอบโอกาสนให พรบอกวาคนมกจะถามวาเจบไหม แตนาแปลกทเธอไมเจบในแบบเดยวทคนอน ๆ ทอยในสภาวการณเดยวกบเธอเขาเจบกน ระหวางอดอาหารเราทำาตารางกจวตรประจำาวน เรมดวยการทำาสมาธในตอนเชาตร เดนเลนไปตามแนวสวนยาง (เชา) ดมนำาผก หรอผลไม พกผอน นงสมาธ (เทยง) ดมนำาผกหรอนำาผลไม นอนพก นงสมาธ เลนโยคะ เดนเลน (เยน) ดมนำาผกหรอนำาผลไม พกผอน นงสมาธ เขานอน ในชวงพกผอนเราจะวาดรปและพดคยกนถงเรองของการรกษาดแลตวเองดแลชวต ทศนะตอชวต ทศนะตอความตาย และหวเราะกบความไมแนนอนของสงทเกดขนรอบ ๆ ตวเรา พรอยในภาวะทตองปรบระดบจตใจขนมาอกขนหนง เมอเรมแรกเธอใชธรรมะเพอรกษาใจใหประคองกาย และเกอกลกายใหหายจากโรค แตดวยแรงกศลกรรมและความเพยรในการเจรญสต การทำามรณสต และการปฏบตพรหมวหาร ๔ อยางสมำาเสมอทำาใหเธอคอย ๆ ปรบระดบจตใจมาอยในขนทยอมรบไดวาหายหรอไมหายกไมเปนไรแตจะใชชวตอยางเปนสข          เดอนมนาคมพรโทรมาบอกวาจะชวนไปอยเปนเพอนเธอทสำานกวปสสนาดวงพรสวรรคของแมชบตร ซงอยทจงหวดสราษฎรธาน พรเรยกแมชวา แมยา แมยาเปนหมอสมนไพรพนบาน ทเคยรกษาคนไข“ ”โรคมะเรงทหมดหวงจากการรกษาตามแพทยแผนใหมใหหายเปนปกต พร

63

document.doc

ประทบใจความเมตตาของแมยาทมตอเธอ และตองการใหแมยาดแล คณกอนมะเรง ใหเธอซงขณะน เตบใหญขนกวาเดมมากเพราะได“ ” “

อาหารด ” (พรมกจะมอารมณขนใหเราไดหวเราะกนอยเสมอ) เมอไปเจอพรทกฏหนาถำาพรอยในสภาพทนาตกใจ เพราะเดนแทบไมได เนองจากการรงของอาการบวมทหนาอกทำาใหเสนสายตงไมยดหยน เดนมากไมไดจะสะเทอนและปวดรงบรเวณหนาอก เธอจงตองเดนแบบคอย ๆ ขยบอยางชา ๆ กอนของเธอโตขนจากทเหนครงลาสดประมาณ ๒ ๓ เทา แตพรยง–สดใสราเรง เสยงดงฟงชด แมเคลอนไหวตวเองมากไมไดแตพดคยเขยนหนงสอไดตามปกต นอกเหนอจากการชวยดแลพรในทกเรองเราทำาวตรเชาวตรเยนรวมกนทกวน พรสวดมนตในบททเกยวของกบความไมเทยง การละวางตวตน บททพรชอบสวดเปนประจำาคอบทสวดมนตพเศษและบทปฐมพทธสภาสตคาถา และพรจะฟงเทปธรรมะเกยวกบสตปฏฐาน ๔ ทกเชาเยน ขณะอยทกฏหนาถำาเราทงคตางไดฝกฝนการละวางตวตนไปพรอม ๆ กนแมจะคนละบรบทคนละเหตปจจยแตเราตางไดประสบการณของการละวางปลอยวางตวตน เปนการปฏบตธรรมทเขมขนมากโดยบางครงเราเองกไมรตว สำาหรบพรเธอกลายเปนนางแบบสาธตลกษณะอาการของโรคมะเรงหนาอก ใหเปนวทยาทานแกชาวบานแถวนนโดยปรยาย เปนการเรมตนละวางตวตนของเธอ ประสบการณจากถำาดวงพรสวรรค          ทำาใหตระหนกวาความเมตตาความกรณาเปนสงทเอออำานวยตอการละวางตวตน และการละวางตวตนทำาใหไดสมผสกบความสขและความอมเอบใจทลกซง เปนประสบการณใหมทมคณคาตอชวตเปนอยางยง เราดแลกอนมะเรงทหนาอกโดยการโปะยาซงแมยาเรยกวายาดำา พรอมกบดมยาสมนไพรเพอรกษาความสมดลภายใน เราโปะยาเพอดดหนองทคดอยขางในและเปนเหตใหหนาอกบวมเปงเราทำาเชนนทกวนเชา เทยง เยน           วนหนงขณะทำาความสะอาด คณกอนมะเรง ของพรโดย“ ”คอย ๆ เลาะเอายาทตดแขงอยกบเนอและระหวางเนอกบยาคอหนองทถกดดออกมาขงอย ระหวาง ๒ ชวโมงทคอย ๆ ทำาความสะอาดอยางเบามอ

64

document.doc

รสกสะเทอนใจและมหลายครงทสะทอนใจจนนำาตาซมในสงทเหนอยตรงหนา ยงนบถอในความเขมแขงอดทนของพร ในศรทธาอนแนวแนทมตอธรรมะ และในความเพยรทจะรกษาสตใหมนคงของเธอ เพราะไมเคยไดยนเสยงรองโอดโอยจากพรเลย พรเคยบอกวาเธอรสกแปลกใจเชนกนทเธอเจบจด ๆ เปนครงคราว แตไมเคยรสกเจบแบบทคนอน ๆ เขาเจบ พรไมเคยบนเรองปวดตรงบรเวณกอนมะเรงแตบนถงอาการขดยอกปวดเมอยตามไหล หลง คอ แขนมากกวา เมอพดคยกนเรามกมเรองใหหวเราะกนอยางสนกสนาน ขบขนกบสงทเกดขนมากกวาจมอยกบความเศราและความทอแท การทำาความสะอาด คณกอนมะเรง ใหพรในวนนนทำาให“ ”สามารถเขาใจสภาวะความรสกของพรลกเขาไปอกระดบหนงวาพรตองเผชญกบอะไรบาง สงผลใหการปฏบตพรหมวหาร ๔ เปนไปอยางเขมแขงมากขน และการทำาสมาธรวมกนของเราลกซงยงขน สงบเยนยงขน พรบอกวา สทนจะเปนทสดทายทฉนจะรกษา หายกหาย ไมหายกพอแลว “ ”          พรมอาการทอถอยอยบางในบางโอกาส เมอสงเกตเหนจะเตอนสตเธอเสมอวา ชวตของเธอเปนชวตทงดงามและมคณภาพทงเรองอาหารการกน ทงเรองความสะดวกสบาย ไมมเรองอนใดใหตองเปนทกข ไดทำาแตสงทด ๆ เปนกศล อยากเจอใครเขากมาหา อยากไดอะไรกมคนเอามาให ไดอยในสภาวะแวดลอมทเปนธรรมชาต มเพอนฝงทรกใคร มแมและญาตพนองทรกทเมตตาเธอมากและพรอมเกอกลเธอ ไมรวมถงสงทเธอไดทำาคณประโยชนใหกบคนอกมากมาย ซงนอยคนนกทจะสามารถมไดอยางเธอและทำาไดอยางเธอ นคอสงทไดมาจากกศลกรรมทเปนผลมาจากการเปลยนแปลงภายในทเกดขนในขณะทเธอเปนมะเรง และถามะเรงไมมาเตอนสต เธออาจยงตองหวยงเครงเครยดกบการทำางานกเปนได เราหวเราะกนเพราะเราตางกเหนดวยวาคงเปนอยางนนจรง ๆ ระหวางอยทนพยา นองเอก นองเพชร และ โชโกะ ผลดเปลยนกนมาเยยมและอยเปนเพอนพรโดยมพอไร (อาจารยอไร ประกอบกจวรยะ) คอยชวยเหลอและใหความสะดวกในทกเรอง พรอยทสำานกวปสสนาประมาณ ๒ เดอน จน

65

document.doc

อาการบวมหายไป แมกอนยงคงอยแตหนาอกแหงสนทและเธอสามารถเดนไดตามปกต พรจงตดสนใจกลบหาดใหญ          เมอพรกลบมาหาดใหญเราไดพดคยกนทางโทรศพทอยางสมำาเสมอ ในชวงนจอหนเดนทางมาจากประเทศองกฤษ เพอมาเยยมพรกอนเดนทางไปทำาการอบรมทประเทศพมาและประเทศศรลงกา ใน ๒ ปทมะเรงกลบมาใหม จอหนโทรศพทขามประเทศมาใหกำาลงใจพร และตดตามอาการพรอมทงหาขอมลทเปนประโยชนมาใหพรอยางสมำาเสมอไมไดขาด พรอมทงการเดนทางมาเยยมเยยนเปนระยะ ระยะ ไดตกลงกบจอหนไววาเราจะผลดเปลยนกนลงมาอยเปนเพอนพรในยามทเธอตองการ จอหนเปนกำาลงสำาคญคนหนง ทเปนกำาลงใจชวยใหพรบำาบดเยยวยาตวเองอยในเสนทางแหงธรรมะอยางตอเนอง และอยางมความเพยร หลงจากกลบมาจากถำาไมนานอาการขดยอกตามรางกายเรมปรากฏมากขน ในชวงน พยา (คณจรรยา พงประยร) พสาวซงพรบอกวาเปนคหของเธอมาอยดแลเปนประจำาในตอนกลางคน สวนตอนกลางวนมนองไกคอยชวยเหลอ โดยมนองเกศและนองเอกหมอนวดใจดททำาไดทกอยางนอกเหนอจากการนวดมาชวยอกแรง พรฟงเทปธรรมะ ทำาวตรและอานบทสวดมนตอยางสมำาเสมอทกวน และทำาสมาธมากขน อาการอดอดไมสบายกายเรมรบกวนเธอมากขน เธอยงทำางานเขยนอยบางแตนอยลง และในทสดตองบอกปากเปลาใหคนอนเขยนให สเดอนหลงจากกลบมาหาดใหญ อาการของพรพฒนาไปจนถงขนตองนอนเตยงโดยมนองเพชรคอยชวยเหลอดแลอยางใกลชด จอหน กลบมาอกครงพรอมกบความตงใจวาจะมาชวยดแลพรจนถงทสด           กอนไปเยยมพรทหาดใหญเมอพรตองนอนเตยงไดคยกบจอหนเกอบทกวนจงรอาการของพรทกระยะ ความกลวเรมมาสะกดอกแลวแตเปนความกลวลก ๆ เปนความหวนวตกในสงทจะตองเจอ เปนอกครงหนงทตองตงสตด ๆ คดวาทกอยางจะตองมครงแรกใหตองเผชญหนาเสมอพรอมกบทำาเมตตาภาวนามากขน กอนลงไปหาดใหญจงเตรยมใจไวแลววาจะตองเจออะไรบาง และเตรยมความตงใจไวตงแตกอนเดน

66

document.doc

ทาง วาจะมาอยเพอเปนเพอน เพอชวยใหพรอดอดขดของนอยทสด สะดวกสบายมากทสด ใหเธอไดเจรญสต และอยในความสงบมากทสด จนตนาการลวงหนาวาจะทำาอะไร และจะทำาอยางไรไดบาง          เมอมาถงคำาแรกทพรเอยทกทายคอ เธอเหนฉนแลวตกใจ“ไหม จรง ๆ แลวตกใจเหมอนกนเพราะพรผอมไปมากแมจะรมาลวงหนาก”อดใจหายไมได แตตอบพรไปวา ไมหรอก กนอาหารไดนอยกผอมเปน“ธรรมดา สงขารกอยางนแหละ ในขณะทตอบพรตวเองกไดพจารณา”สงขารและคดตามไปดวย คำาสอนเรองความไมเทยงเรมผดขนในใจทนท ร ซงถงคณคาของพระธรรมทมาชวยกลอมเกลาจตใจไมใหหวาดผวา แมพรจะผอมดรางกายไรเรยวแรง แตดวงตาเธอเปลงประกายหนาตาสดใส เปลงปลงสตสมปชญญะดเยยม เสยงดงฟงชด คนทมาเยยมแทบจะไมไดเหนอาการของความเจบปวดรมเรา เพราะเธอยมแยมแจมใส ทง ๆ ทในขณะนนเธอขยบขาเองไมไดขยบแขนลำาบาก ชวยตวเองไมได ระบบขบถายไมทำางาน เปนอกครงทไดดแลพรและพยาบาลพรอยางใกลชด พรเรมมอาการเจบกระดก ปวดแสบปวดรอนปลายประสาท การขยบตวแตละครงจะเจบมากตองใชคน ๒ ๓ คนชวยและตองทำาอยางชา ๆ การยกขาตอง–ระวงเพราะจะไปดนกระบงลมทำาใหหายใจไมได ผดแลจงตองมสตอยตลอดเวลาเพราะถาเผลอเมอไหรหมายถงความเจบปวดของพร และจะตองชวยพรขยบตวทก ๑ ๒ ชวโมง เพอปองกนแผลกดทบและความปวดเมอย–          พรโชคดมากทมทมแพทยและพยาบาลจากโรงพยาบาลสงขลานครนทรซงมคณหมอเตมศกด พงรศม หวหนาแผนกรงสรกษาและหวหนาโครงการการรกษาผปวยแบบประคบประคอง เปนผนำาทมพยาบาลประกอบดวยคณกานดาวส, คณแอด, คณแสงจนทร, นองแย และอกหลาย ๆ คน ซงเคยเขารวมอบรมธรรมะกบการเยยวยากบพร คอยใหคำาแนะนำาและแวะเวยนมาเยยมพรอยางสมำาเสมอ ทำาใหการดแลพรทงในเรองแผลกดทบ การขบถาย การพลกตว เปนไปอยางราบรน แมในระยะหลง ๆ จะตองเปลยนถงออกซเจนทก ๕ ๖ ชวโมงพวกเรากสามารถทำาได–อยางคลองแคลวดวยความมนใจ

67

document.doc

          คณหมอเตมศกด เปนแบบอยางของหมอในอดมคตของคนไขทกคน ในกรณของพรแมพรจะปฏเสธการฉายแสงทคณหมอแนะนำา แตคณหมอกพยายามชวยใหพรไดดแลตวเองอยางดทสดในวธทพรเลอก นอกเหนอจากใหคำาแนะนำาในการดแลรกษารางกาย คณหมอยงอธบายใหพรและผทดแลพรไดรถงพฒนาการของอาการ เพอทพรและผดแลจะไดเตรยมตวใหพรอมสำาหรบรบสถานการณตาง ๆ ทจะเกดขนไดแตเนน ๆ เมออาการพฒนาไปถงขนนนเราจะไดไมตนตระหนกและรวธการดแลทถกตองเหมาะสมทสดกบอาการนน ๆ นอกจากคณหมอและทมงานจะชวยแนะนำาวธในการดแลกาย คณหมอยงหวงใยไปถงการดแลใจดวย โดยการเตอนใหพรและพวกเรารเมอเหนวาเวลาของพรเหลอนอยแลว ทำาใหพรไดคดถงสงทยงคงคางอยในใจ และเรามเวลาพอทจะชวยใหเธอจดการกบสงทคงคางไดกอนทจะสายเกนไป          สองเดอนสดทายเปนชวงเวลาทพเศษมาก บรรยากาศของบานไมหลงนอยอบอวลไปดวยความรก ความเอออาทร และการใหอภย ดวยความรสกวาทำาอยางไร จงจะชวยใหพรสบายทสด กระวนกระวายนอยทสด มสมาธและอยในสตไดนานทสด มากทสด ทกคนพรอมจะชวยเหลอพรอยางเตมทเพอใหเธอไดสงบตามทเธอปรารถนา จนสมผสไดถงกศลจตของผคนทอยรายลอม ไดตระหนกถงพลงอนเขมแขงของชมชนทผกพนกนดวยจตใจทเอออารตอกน รอบ ๆ หองจะประดบดวยภาพของนกบวชทพรเคารพนบถอ และการดอวยพรทเพอน ๆ สงมาใหกำาลงใจ และในทามกลางบรรยากาศอนเงยบสงบจะมเสยงหวเราะเกดขนทกวนอยางสมำาเสมอ ทงคนเฝาและผปวยไมไดอยอยางอมทกข เรารวมทกขกนอยางเบกบานและพยายามมสตอยกบปจจบน           ทกเชาจะเรมตนดวยเทปธรรมะของทานพทธทาสเรองตายกอนตาย และคำาสอนในเรองสตปฏฐาน ๔ เทปบทสวดมนต เทปดนตรทเออตอการนอมนำาใจใหสงบ หรอเปนเสยงปลกจากเสยงขลยหรอเสยงขมทหวานไพเราะจบใจบรรเลงกนสด ๆ โดยบวลอยนองอกคนหนงซงเดนทางมาไกลเพอมาใหกำาลงใจพรโดยเฉพาะ เราจงมเสยงขลยและขม

68

document.doc

บรรเลงใหฟงกนสด ๆ ในตอนเชาตรอยบอย ๆ สชวยบอกบวลอยขอ“เพลงคางคาวกนกลวย หรอ ขอขวญกบเรยม บางครงตองหวเราะ” “ ”ออกมาโดยไมรตวชนชมในอารมณสนทรของพรทยงมแกใจขอเพลง พรจะขอเพลงเหมอนไปดดนตรเพอทำาใหเชาวนใหมของเธอเรมตนไดอยางสดชนแจมใส          ทกวนนองเพชรจะอานบทสวดมนตทเกยวของกบการละวางขนธ ๕ และการละวางตวตน บทพทธสภาษต และบทสวดมนตอน ๆ ทพรเลอกไวให การอานจดหมายจากเพอน ๆ ทสงมาใหกำาลงใจเปนกจวตรซงพรจะฟงอยางตงใจบางฉบบเธอจะขอใหอานซำา เพอน ๆ หลายกลมทงแดนไกลแดนใกลรวมกลมนงสมาธสงเมตตาจตมาใหพร สงหนงททำาอยางสมำาเสมอคอแมของพรจะนมนตพระจากสำานกสวนธรรมสากลมาสวดมนต เราจะทำาสมาธรวมกนทกวนวนละหลายครงและยงบอยมากขนในชวงหลงๆ            พรโชคดมากทมนกบวชทเธอเคารพนบถอหลายรปแวะมาเยยม เชน พระโกศล จากวดปลายนา เมตตามาเยยมพร มาสวดมนตและสวดโพชฌงค ๗ ใหพรถงหนาเตยง พระไพศาลเดนทางมาจากชยภมมาเยยมพรถง ๒ ครงทำาใหพรมโอกาสคลคลายขอของใจทตวเองยงตดขด ตอนหลวงพมาครงแรกพรขอใหทานพดเรองการละวางจากอาการเจบปวดทรมเรา หลวงพไดพดเรองกายสงขารและจตสงขาร เชน เมอเจบใหเหนวาทเจบคอกายใหเหนแตความเจบ ความปวดของกาย ใหเหนแตความเจบ ความปวด ไมใชฉนเจบ ฉนปวด คนนนพรสดชนผอนคลายแจมใสขนมาก ทำาสมาธไดดขน เราไดพดคยกนหลายเรอง พรบอกวาชวตในชวง ๒ ปน ของเธอเปนชวตทดทสดและถามอะไรทตองเสยดายกเสยดายความสขใน ๒ ปน ซงนาสงเกตวาเปน ๒ ปทมะเรงเรมกลบมาใหม แตกลายเปนชวงทเธอไดใชชวตอยางผอนคลายทสด ละวางจากสงตาง ๆ ไดมากทสด ยนดเปนผใหและคาดหวงจากผอนนอยลงอยางเตมใจ และไดปฏบตพรหมวหาร ๔ อยางจรงจง เธอบอกดวยวาสงทเธอภมใจทสดในชวต คอ การทเธอมกลยาณมตร จอหนเคยถามพรวาเธอเสยใจและผดหวงหรอไมท

69

document.doc

เลอกการดแลรกษาตวเองวธน พรตอบวาเธอไมเคยคดเสยใจเลยและถาเธอตองเลอกอกเธอกจะเลอกแบบเดม มกถามเธอบอย ๆ วากลวไม เธอจะตอบวาไมกลว แตไมรวาจะเจออกบาง          กอนตองนอนเตยงพรไดฝากงานเขยนชนสดทายคอบทความเรอง คอมอแม“ ....ทเยยวยา” โดยบอกปากเปลาใหคนอนเขยน เปนงานเขยนทสะทอนความในใจของเธอทตองการบอกแมใหรบรวาเธอรกแม เธอซาบซงและเหนคณคาของความรกทแมมตอเธอ เปนบทความทเธอเขยนออกมาจากหวใจและมความหมายสำาหรบเธอมาก แมเธอปลาบปลมมากกบบทความนและขอใหจดทำาเปนเลมเลก ๆ ไวแจกคนทมาเยยมพร พรบอกวา สฉนดใจมากททำาใหแมมปต แมเปนคนบอกใหทำาเปนเลมเองนะ “ฉนไมไดทำา แมทำาเอง แสดงใหเหนถงความภมใจทแมมตอเธอ”          เมออาการอดอดและปวดกระดกปวดแสบปวดรอนเรมรมเรามาก ๆ พรจะมอาการหงดหงด โมโหงาย (คณหมอเคยบอกไวลวงหนาวาจะมชวงหนงเมออาการตาง ๆ รมเรามาก ๆ ผปวยจะแสดงพนนสยเดม ๆ ออกมา) ซงเรารลวงหนาจากคณหมอวาพรจะมอาการเชนนมากขนเรอย ๆ ทกคนจงเตรยมใจเตรยมตงสต ทำาเมตตาภาวนาเพอรกษาสตและรกษาอารมณใหสดชนมนคง และคอยเตอนสตเธอ สตของเราเปนสงสำาคญและเปนสงจำาเปนมาก นอกเหนอไปจากความรก ความเอออาทร และความตงใจดทเรามใหเธอ ในชวงนนไดทำาเมตตาภาวนาทกเชา และทกครงทมโอกาส เพราะเราตองใชความเขาใจ ความออนโยน และใหอภยเมอเขาเกดหงดหงดขนเคอง จากอทธพลของความเจบปวดและจากการแปรปรวนของธาตตาง ๆ ทรบกวน คนทมธรรมะคนทปฏบตธรรม ไมไดหมายความวาไมกงวล ไมหงดหงด ไมเจบไมปวด ไมโกรธ แตหมายถง เจบแลวโกรธแลวทำาอยางไร และพรกไมมขอยกเวน มบางเวลาทเธอกงวล หงดหงด โกรธ ขนเคอง เราจงตองชวยเตอนสตเธอ เอออำานวยใหเธอไดกลบมาอยกบสตใหมากทสดบอยทสด การปฏบตอยางออนโยน นมนวลดวยคำาพดและการกระทำาชวยเรยกสตเธอกลบคนมาไดและเกดความออนโยน เมตตาขนมาแทน ทกครงทเตอนสตเธอ เมอผานมาระยะหนงเธอจะขอบคณทก

70

document.doc

ครง สขอบคณมากนะทชวยเตอนสต พรมกจะขอให พ ๆ และ เพอน ๆ “ ”พดเรองสตใหฟงอยเสมอ ๆ เพราะแมพรจะเขาใจเรองนเปนอยางด แตเธอตองการใหคนทอยรอบขางไดชวยตอกยำาเพอเตอนสตไมใหเธอเผลอ          เดอนทสองของการใชชวตบนเตยงอาการของพรเรมทรดลงมากกวากระเตองขน แมพรยงมความหวงอยบางในชวงเดอนแรก แตเมอยางเขาเดอนทสอง พรถามเปนเชงบอกวา หรอฉนจะยอมรบมนอยาง“ศโรราบด จงบอกเธอในสงทเธอรดอยแลววา อยากงวลเรองหายหรอ” “ไมหาย รกษาสตใหอยกบปจจบน แลวสตจะใหคำาตอบเธอเอง แมพร”พยายามรกษาสตอยตลอดเวลา แตอาการแปรปรวนของธาตภายในกายทรมเรา ทำาใหเธอไมสามารถรกษาสตไดเตมทและเผลอลมสตไดบอย ๆ เธอจงตองการสภาพแวดลอมและบรรยากาศสงบเงยบทเอออำานวยตอการรกษาสต และตองการใหคนรอบขางคอยเตอนสตเธอ พรเคยพดวา พร“ทำาคนเดยวไมไดตองชวยพรดวย ”          ๓ สปดาหสดทายพรเรมตนการปลอยวางและละวางจากสงทตดยดทละเลกทละนอย ดวยการแจกจายของรกของหวงของเธอใหกบคนรอบขางและผมาเยยม และ เรมฝากฝงงานทยงคงคาง ในระยะน อาการของเธอทรดลงมากทอนลางตงแตบนเอวลงมาเรมเปนอมพาตและอาการของอมพาตคอย ๆ ขยบบรเวณสงขนเรอย ๆ ไปถงกระบงลมในทสดมาถงบรเวณหนาอกทำาใหหายใจไดลำาบาก และทำาอานาปานสตไดยากขนแตเธอพยายามปฏบตโพชฌงค ๗ ในสตปฏฐาน ๔ และพยายามทำาอานาปานสตกบลมหายใจสน ไดเรมคยกบพรวาถาตอไปพรพดไมไดและการรบร นอยลงเราจะใชสญลกษณอะไรสอสารกน ไพฑรย นองชายของพรเสนอใหใชเสยงระฆง เพราะเปนสงทพรคนเคยเปนอยางด เราใชเสยงระฆงเพอเรยกสตเปนชวง ๆ และตกลงกบพรไววา เมอไดยนเสยงระฆงทเคาะเปนจงหวะ ๓ ครง ๓ ครง ขอใหเธอนกถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆ พรบอกวาเมอถงทสดเธอตองการมสตรบรตลอดเวลา และเมอถงเวลาของเธอ เธอตองการจากไปอยางมสตรบร เพราะฉะนนเธอจงไมตองการรบยาแกปวดหรอยานอนหลบททำาใหเธอไมสามารถครองสตไดเตมท

71

document.doc

          อาการทางกายของพรทรดลงอก แตพรกลบดสงบเยนขนมาก สตแจมใสปลอดโปรง เธอพยายามทำาสมาธรกษาสตใหอยกบปจจบน การหายใจเรมลำาบากขนจนตองใชออกซเจนตลอด ๒๔ ชวโมง พรจงขอใหเราทำาสมาธแบบกลาวนำาซงชวยใหเธอรกษาสมาธไดดกวา และประสบการณทพเศษมากคอในขณะทไดเหนกายคอย ๆ เสอมถอย คอย ๆ ดบสลาย เราไดเหนจตวญญาณทคอย ๆ ผองใส คอย ๆ เขมแขง และเตบโตแขงแรงขนเรอย ๆ            สปดาหสดทายพระไพศาลมาเยยมพรอกครงทานตงใจมาเยยมถง ๓ วน ซงเปนเวลาทพรกำาลงตองการคำาแนะนำาทจะชวยใหเธอละวางตวตนและสลดทงการตดยดทยงมอย พรถามหลวงพวา โทสะกละ“ไดแลว โลภะกละไดแลว เหลอแตโมหะจะทำาอยางไรคะหลวงพ พระไพศาล”สอนเรองการละวางขนธ ๕ โดยใหละวางทละขนทละตอนตามลำาดบ ทานไดบรรยายอยางละเอยดแสดงขนตอนชดเจนพรอมกบยกตวอยางเปรยบเทยบ ทานพดถงการคนพบความสขทามกลางความทกข และไมตองไปหาความสขทไหนความสขอยในใจกลางของความทกขนนเอง พรไดความกระจางชดเจนขนและไดแนวทางในการละวางกายสงขาร จตสงขารของเธอ หลวงพใหกำาลงใจและใหความเชอมนในการใชธรรมะเปนเครองประคองใจ พรอมทงใหสตพรในการละวางตวตนและในการเจรญสตใหมนคงอยในปจจบน คำาสอนของหลวงพเปนคำาสอนทมความสำาคญและมความหมายสำาหรบพรมาก ทำาใหพรสามารถละวางไดอยางสนสงสย หลวงพเมตตามากทำาวตรใหทงเชาเยน และพดใหพรฟงในบรบทนทกวนตลอด ๓ วนททานมาเยยม ทำาใหผทอยรอบขางพรตางไดรบอานสงสจากการฟงหลกธรรมสำาคญน และสำานกถงความสำาคญของการฝกฝนตนเองใหปลอยวาง ละวางตวตน และเหนความสำาคญของการสรางความคนเคยกบความตาย           ในชวงทาย ๆ พรมกจะบอกเสมอวา เธออยแถว ๆ นนะอยา“ไปไหนไกล พรเรมเหนอยมากขนและไมสามารถพดคยไดนาน เธอ”ตองการมเพอนอยใกล ๆ และตองการพดคยดวยเมอเธอหายเหนอย

72

document.doc

          ๒ วนกอนพรเสยชวต แมชศนสนย เสถยรสต มาเยยมพรอกครง ความออนโยน และความเมตตาของแมชเกอกลตอการรกษาสตใหอยกบปจจบนของพรเปนอยางยง ทานยำาความเชอมนใหพรมนคงอยในเสนทางแหงมรรค ซงเออใหพรเกดความสงบเยนภายใน พรอมทจะปลอยวาง และสลดทงทกสงทกอยางไวขางหลง และจากไปอยางเปนอสระทสด          เชาตรของวนท ๑๘ ตลาคม สงเกตวาพรหายใจเสยงดงขนกวาเดมเลกนอยคลาย ๆ เสยงเสลดตดคอแตเบามาก ๆ กมลงไปสงเกตใกล ๆ ทกอยางปกตด โทรศพทไปปรกษาคณหมอ คณหมอบอกวาไมเปนไร ใหสงเกตอาการไว พรเรมไมพดตงแตวนท ๑๖ แตเรายงปฏบตและพดคยกบพรเหมอนเดมทกอยาง เพราะเชอวาเธอสามารถรบรได เมอแมชแดงมาเยยมจงนมนตใหทานทำาวตรเชา จากนนเราไดทำาสมาธรวมกน เปดเทปคำาสอนของหลวงพไพศาลทอดเทปไวใหพรฟง อานจดหมายจากเพอน ๆ เลาเรองทคยกบจอหน คยกบคณหมอคยกบหลวงพ จากนนเปดบทสวดธรรมะ เบา ๆ ใหพรไดพกผอนอยในสมาธ วนนบรรยากาศเงยบสงบตงแตเชา สงบเปนพเศษกวาทก ๆ วน คนอน ๆ ออกไปขางนอกกนหมด นงดอาการพรอยขางเตยง พรนอนอยางสงบ เสยงทไดยนเมอเชาหายไปกลายเปนเสยงหายใจปกต แมพรเขามาและบอกวาวนนวนเกดพร จะตองระวงเปนพเศษ (พรเกดวนเสาร) หลงจากนนไมถง ๑ ชวโมง พรเรมหายใจผดไปจากเดม คอ สดลมหายใจเขา และจะหยดไปนานมากและสดลมหายใจใหมอกครง เมอหนไปมองหนาแม แมของพรสงสญญาณรบรและยอมรบ จงกระซบทขางหพร พร ฟงนะจะเคาะระฆง เปนจงหวะ ๓ ครง ๓ “ครงไปเรอย ๆ พรนกถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆนะ ตามเสยงระฆงไปนะ ไมตองหวง ทกอยางทพรฝากไวจะทำาให พรไมตองหวงไมตองกงวลอะไรทงสนนะ พรไปดนะ สขอใหพรไดพบกบ … unknown ทพรตองการนะ พรเปนอสระแลวนะ จากนนไดเคาะระฆงเปนจงหวะ ๓ ครงเชน…… ”นนไปเรอย ๆ ในวาระสดทายของพร พรจากไปอยางสงบ โดยมเสยงระฆงเปนเครองนำาทาง

73

document.doc

          ลมหายใจของพรคอย ๆ แผวลง แผวลง แผวลง และ… … ……จางหายไปในทสดดจเขาสความสงบเยนของ ปสสทธ เสยงระฆงไดสง“ ”ดวงจตอนบรสทธ ผองใส ของพรเปนเวลา ๑๕ นาท กอนททก ๆ อยางจะคอย ๆ เงยบลงและสงบรำางบอยในสมาธ เราสงบนงอยในสมาธ ๑๕ นาท ทามกลางบรรยากาศทสงบเงยบ เปนความสงบเงยบทสงบเยนร ำางบจนไดยนเสยงใบไมไหว พรจากไปอยางนมนวล ออนโยน และงดงาม เหมอนคนหลบสนทไมมอาการกระตกใด ๆ ปรากฏใหเหน เธอจากไปอยางเงยบสงบตอหนาคนทเธอรกและรกเธอ ไมมเสยงรำาไหครำาครวญอยางโศกเศรา มแตความเงยบสงบ และความอาลยทแฝงดวยความอมเอบใจ และซาบซงใจทไดเหนชวตหนงรำาลาไป อยางสงางามสมศกดศร ดจดงคนกลบสบานเกาของเธอเอง           การตายของพรเพยงชวตเดยวกลายเปนแรงบนดาลใจใหกบการมชวตทดงามของอกหลาย ๆ ชวต เปนการตายทไดมา เปนการไดมาทเพมขน ไมใชการสญเสยไปอยางทเคยรสก          การไดมาดแลพรในขณะทชวตของเธอเปราะบาง เหมอนกบการมาอยในหองเรยน หรอมาเขาโรงเรยนสอนธรรมะแบบเขมขน พวกเราตางไดปฏบตธรรมกนถวนหนาไดเหนโลภะ โทสะ โมหะ ทกระทบกนหมนเวยนไปมาภายในตวเราเอง ไดเหนปฏสมพนธระหวางโลภะ โทสะ โมหะของเรากบของผอนไดอยางชดเจนซงโดยปกตมกไมทนเหน และเปนโอกาสใหเราไดฝกฝนพรหมวหาร ๔ อยางเขมแขงเปนรปธรรม ไดทำาเมตตาภาวนาอยางจรงจง และไดตระหนกถงพลงของสต พลงของความเมตตา พลงของการใหอภย และพลงของจตทพรอมจะเกอกลกน ซงทำาใหบรรยากาศทนาจะเปนความขนเคองอดอด ผดหวง หรอ เศราหมอง สญเสย เปนบรรยากาศทสงบเยน แตเบกบาน และกระตอรอรน และทสำาคญไดประจกษถงสจธรรมของ อนจจง ทกขง อนตตา อยางเปนรปธรรมทสด ไดสมผสกบสภาวะของการละวางจากตวตนครงแลวครงเลา เกดภาวะการขดเกลาจตใจอยางสมำาเสมอ พรอมกบสมผสความรสกใหม ๆ ทเปนความสขความอมเอบใจทเกดจากการละวางตวตน จากการใหความรกความ

74

document.doc

เมตตาแกผอน เปนประสบการณทสงผลตอการเปลยนแปลงภายในและเกดสำานกทจะใชชวตตอไปขางหนาอยางไมประมาท อยางซาบซงตอความงดงามของชวต ตอความงดงามของผอนตอความงดงามของความตายและไมขลาดกลวความตาย           ในฐานะมนษยทตองเกยวของสมพนธและใชชวตรวมกบผคนมากมายในสงคม ควรมอยางนอยสกครงหนง ไดสมผสกบประสบการณของการเอาใจใสดแลผทกำาลงเผชญกบความเปราะบางของชวต หรอผทอยในระยะสดทายของชวตโดยเฉพาะอยางยงผใกลชด เพราะจะเปนคณประโยชนอยางยง ทงตอผทไดรบการดแลและตอชวตทดงามของตนเองและผทอยรอบ ๆ ตวเราในอนาคต เปนการฝกฝนการละวางตวตน การออนนอมถอมตน ฝกเขาใจความตองการของผอน ลดความตองการของตนเอง ไดออนโยนกบ ผอนและออนโยนตอตนเองอยางเปนธรรมชาต ซงการไดสมผสกบความรสกทไดรบจากการปฏบตเชนนเปนสงทมคณคา มความหมายอยางยงตอชวตทเหลอของตนเอง เปนการบำาบดเยยวยาชวตและเปนการใหสตใหมชวตตงอยในความไมประมาท แตไมขลาดกลวความตาย เหนคณคาของผอนเทาเทยมกบตนเอง เปนการลงทนทจะเสรมสรางความเขมแขงทางจตวญญาณ ใหกบตนเองและใหกบสงคมอยางแทจรง.

บนทกครอบครวธรรมะใน ๗ วนสดทายของผวายชนม :

บทบนทกธรรมกอนการลาจาก

ครอบครวงามวทยาพงศและวศนวรรธนะ

75

document.doc

เกรนนำาความเจบปวยและการจากไปของคณพรรณวดหรอ"พ

พรรณ"ในชวง ๗ วนสดทาย ไดสอนธรรมะหลายประการใหแกผอยหลง โดยเฉพาะการแสดงใหประจกษถงอานภาพแหงธรรมทชวยนำาทางใหพพรรณจากไปอยางสคตในวาระสดทายของชวต แมรางกายตองเผชญภาวะความเจบปวยอนรายแรงกตาม เราทงหลายซงเปนผรวมเรยนรธรรม ไมวาบคคลในครอบครวของพพรรณ และนอง ๆ ของพพรรณทดแลใกลชดในชวงเวลาดงกลาว อยากทจะบนทกไวเพอถายทอดใหเปนประโยชนแกผอน โดยคดวาอาจจะเปนประโยชนไมมากกนอยแกผไดอาน เพราะเรา-ทานทงหลายยอมปรารถนาจะเหนผเปนทรก ลาจากไปดวยสนตภาวะสสคตภพ และแนนอนทสด คอไมมใครจะลวงรไดวา เราเองในวนหนงจะเผชญชวตแบบเดยวกนนหรอไม จงไมควรประมาททจะขวนขวายเรยนรไวกอน

เรองราวตอไปน เปนบนทกตามลำาดบชวงเวลาใน ๗ วนสดทาย นบจากวนทพพรรณกลบจากโรงพยาบาล ซงเราตงใจจดทำาขนในโอกาสครบรอบ ๑๐๐ วนของการถงแกกรรม ของพพรรณ หากประโยชนใดจะมแกทานผอาน เราทงหลาย ผมสวนรวมในการจดทำาขออทศกศลกรรมนแด "คณพรรณวด วศนวรรธนะ"

ผรวมบนทก – จดทำา

ครอบครว วศนวรรธนะ : วระ , พชญะ(ป ด) , ญาดา (ปอ)

พนองครอบครวงามวทยาพงศ : จระภา ธานนทร นภาพรรณ (ยน) อรศร (ออด) จนตนา (จบ)

มตรสหาย : ศศธร (ธร)

76

document.doc

วนอาทตยท ๓๑ กรกฎาคม ๒๕๔๘ พพรรณออกจากโรงพยาบาลบำารงราษฎรกลบถงบานสวนผก-

ตลงชนอกครงตามความตงใจอนแนวแนทจะขอมาสนลมหายใจทบานตนเอง โดยเลอกบานสวนผก อนเปนบานทอยอาศยในชวงกอรางสรางครอบครว กอนจะยายไปอยคอนโดฯ ทซอยอาร เพอความสะดวกในการไปเรยนหนงสอของลก ๆ พพรรณแสดงเจตนจำานงคอยางชดเจนทจะขอยตการรกษาพยาบาลเพมเตมใด ๆ อก พวระเลาวา อนทจรงพพรรณนนเตรยมตวทจะลาจากตงแต ๖ เดอนทแลว แตหมอกใหเหตผลวา สถานการณของพพรรณในขณะนนยงมไดหนกหนา ยงสามารถจะรกษาตามอาการเพอบรรเทาอาการตาง ๆ ตอไปไดอก เพราะอวยวะหลกยงทำางานได ไมวา หวใจ ไต ปอด ระดบเมดเลอดขาว ยงดอย จงควรยอมรบการรกษาดวยเครองมอแพทยบางอยางเพอบรรเทาทอาจทำาใหเกดทกขเวทนาโดยไมจำาเปนได เชน การเจาะนำาททวมปอดออก เพอมใหผปวยทรมานจากการหายใจไมออก ซงพพรรณยอมรบการรกษานเพราะรวา การไมสามารถควบคมลมหายใจได จะทำาใหเกดความทรนทราย เปนอปสรรคในการพยายามจะระลกรดวยการตามลมหายใจ พพรรณยอมรบการรกษาดวยการไปโรงพยาบาลในเชาวนเสาร ( ๓๐ กรกฎาคม) โดยจำากดขอบเขตของการรกษาไวโดยชดเจน ดงนนเพยงวนอาทตย (๓๑ กรกฎาคม) กขอกลบบาน แมวาหลายคนอยากจะใหพพรรณยอมรบการรกษาอนทมากกวานน หรออยางนอยพกทโรงพยาบาลสกชวงหนง

ในมมมองของพพรรณทสอสารกบหลายคนกอนหนาน คอ หากจะพยงอาการตอไปเพอใหมชวตอยไดนนควรตองอยอยางมคณภาพชวตดวย มใชการรกษาเพอทอดระยะเวลาของความตายออกไปอยางไมมจดมงหมาย เหมอนการยดเวลาของความตายออกไป อนไมใชสงทพพรรณปรารถนา แนนอนวาสำาหรบคนทรกพพรรณการทอดเวลาความตายใหยาวนานออกไป มความหมาย เราจงเหนตวอยางบอยครงทบคคลในครอบครวพยายามจะยอเวลาการจากพรากใหนานทสด ขอเพยงใหคนทรกยงมชวตอย แมเพยงกายภาพหรอรางกายกพอ โดยลมคำานงถง

77

document.doc

ความตองการของผปวยเอง เพราะสงทผปวยตองการคอการอยอยางมคณภาพชวตดวย พพรรณจะคยประเดนนกบเราหลายครง เพอแลกเปลยนความเหนในเรองของการรกษา วาแคไหนจงพอด มเกณฑอะไรในการตดสนใจ

อยางไรกตาม พพรรณเองกยอมรบวา การเตรยมใจเพอการพรากจากตวตน จากผคนทตนเองรก มใชสงทงายดายเลย มนจงเปนภาวะความทกขทางใจอยางหนง ทบางครงกกอทกขจากความสบสนใหแกผปวยระยะสดทายมาก ระหวางการยอชวตเพอใหอยอยางทผปวยเองรสกวาไรคณภาพ กบความลงเลทยงอาลยไมอยากจะจากไป ความสบสนเหลาน ทำาใหหลายครงผปวยรสกหดหเศราหมอง พพรรณกเชนกน แมจะเตรยมใจเผชญความตายมาอยางพรกพรอม แตเมอ"ความตาย"อยนอกเหนอการควบคม ไมอาจกำาหนดชชดวนเวลาได และไมมาโดยทนทหากกลบทอดระยะเวลาออกไปเนนนาน ความยดเยอนบนทอนการเตรยมกายเตรยมใจของผปวยทปฏบตธรรมไดเชนกน พพรรณเองตระหนกรวายงไมสามารถจดการกบความทกขนไดดนก บางครงจงมความวตกกงวลวาเมอชวงของวนาทสดทายมาถงจรง การลาจากสงขารจะเปนไปอยางไร

"ความตาย"นชางทรงอำานาจเหลอเกน จากจงหวะของการเขาหาชวตผคนอยางไมอาจหยงได จงผลกดนใหมนษยเกดความทกขจากความกลวและความพยายามขดขน กรณพพรรณจงบอกเราวา แมในผทเตรยมตวเตรยมใจมาแลวเปนปกตาม เราจงมอาจประมาทและประเมนพลงอำานาจแหง "ความกลวตาย"ตำาไดเลย เพราะการเผชญกบความตายในสถานการณจรงนน ตองใชพลงสตปญญา การฝกฝนเตรยมอารมณ อยางแขงแกรงเพอใหมนทำางานอยางสอดประสานกน ระหวางความคดและอารมณ

ในวนน ลกของจบ คอเอรและทะคมหรอนองทกไดเดนทางมาจากญปนพรอมพอ

78

document.doc

(น.พ.ฮเดก ยาไน) แตยาไนตองไปประชมทเชยงรายตอ พยนจงพาเดกสองคนไปเยยมพพรรณผเปนปาทบานสวนผกซงในขณะนนไมมใครอยบาน โดยเดกๆจะมชอดอกไมและพวงมาลยทเราซอจากสนามบนมาฝากใหพพรรณ พอมาถงบาน สงเกตวาพพรรณดดใจมากทไดพบหลานสองคนซงเคยคลกคลสนทสนมดวยในสมยททงคยงเปนเดกๆ และยงอยเมองไทย เอรทำาหนาทแทนแมของตน เขาไปถงตวพพรรณกลาวสวสดและมอบชอดอกไมใหพพรรณ ในขณะทนองทกกเขาไปสวสดและมอบพวงมาลยให ทงสองพดวาขอใหหยอหายเรวๆ เอรเอามอนอยสองขางเขาไปสมผสลบไลทฝามอของพพรรณ และสอบถามอาการพพรรณวาเปนอยางไรบาง และอาสานวดตวใหพพรรณสบายตวอยครใหญ โดยไมรสกกลวสงขารทเปลยนไปของหยอคอรางกายทผายผอมมาก ตวเหลอง อวยวะบางสวนบวมนำา ในขณะทนองทกซงยงเลกกวาดจะยงมทาทกลา ๆ กลว ๆ ในวนแรก จนกระทงจบเองโทรมาถามทบานชวนชนทเดกทงสองพกอยในคนนน ดวยเกรงวานองทกจะกลวจนนอนไมหลบ แตความกลวนนกดจะไมรนแรงเพราะนองทกนอนหลบเปนปกต ยงไปกวานนความกลวไดหายไป เมอเราสอนเขาวา ไมวาหยอจะเปนยงไง จะผอมจะอวน จะสบายดหรอไมสบายกยงใจดมากเหมอนเดม นองทกเองคงสมผสได เพราะหลงจากนนเมอพบกนอก กเขาคลกคลเหมอนเอร

การมาเยยมของหลาน ๆ ดจะทำาใหพพรรณถงกบปลมใจและนำาตาซมดวยความปตสข สามารถพดคยมากขนกวาหลายวนทผานมา การมาเยยมเยยนคลกคลของญาตมตรทผปวยสนทสนมผกพนดวยนน เปนอกสงหนงทเราสงเกตวามความหมายมาก เปนเสมอนการพบเพอ"สงทาย"หรอสงลา ทชวยใหผปวยรสกวาตนเองไมมอะไรตดคางในความรสก ดงทเรามกจะไดยนอยบอยครงทผปวยระยะสดทายจะรอพบคนทตนเองอยากพบกอนลาจาก (ดงทคนโบราณเรยกกนวา "ดใจ") มใชเพยงการพบบคคลเทานน หากยงรวมถงเรองอน ๆ ทตดคางอยในใจ การสอบถามผปวยในเรองเหลานจงมความสำาคญ และในบางกรณ

79

document.doc

ตองอาศยการสงเกตเองดวยความใสใจและละเอยดละออของผใกลชดเองดวย

๗ วนทเหลอ : จนทรท ๑ สงหาคม ๒๕๔๘ อาการของพพรรณยงดทรง เปนปกต นอกจากพวระแลว พวก

เราไมมใครรเลยวา นคอการกลบบานเพอมาเตรยมตวตาย แมจะรสกวาอาการของพพรรณไมด แตกไมไดคดถงขนวาจะจากกนในเรววน มพวระเทานนทรปลายทางการกลบมาครงนชดเจนทสด เพราะรบขอมลจากแพทยผใหการรกษามากทสด อาการทแพทยแจงคอ ขณะนนทอนำาดทสรางจากตบออนในรางกายเกดอดตนขน ทำาใหตบไดรบพษอยางรนแรง วธการรกษาคอจะตองเจาะเอานำาดทอดตนออกเพอพยงชวตผปวย พพรรณปฏเสธการรกษาน แมในทางการแพทยแลวถอวานาวตกมาก เพราะหากผปวยปฏเสธการรกษา พษของนำาดจะไปทำาลายตบใหเสอมลงอยางรวดเรว จนกระทงไมทำาหนาทในทสดและถงแกชวต แตกอนทอวยวะตาง ๆ จะหยดทำางานนน ผปวยจะมอาการสมองเบลอ และ หมดสต

ไมวาอยางไรกตาม พพรรณยนกรานขอยตการรกษา ขอเพยงยาบรรเทาอาการบางอยางกลบไป รวมถงยานอนหลบ เผอไวในยามทนอนไมหลบจรง ๆ เรยกวาความมงมนครงนของพพรรณไมมใครเปลยนใจไดอกแลว แพทยผรกษาออกปากกบพวระวา "คนไขรายนใจเดดเดยวมาก และตดสนใจชดเจนในขณะมสตสมปชญญะด ถาคนไขสงการแบบนได หมอกไมสามารถทำาอะไรได นอกจากยอมรบการตดสนใจของคนไข"

เราทงหลายมารบรเรองราวเหลานในภายหลง หลายคนทมาเยยมพพรรณกอนออกจากโรงพยาบาลและทบาน แมจะรวาอาการของพพรรณ"ไมด" แตกไมคดวา ๗ วนสดทายในชวตทจะอยรวมกนนน เรมนบถอยหลงของมนแลว.......

วนนเอรและนองทกกลบมาเยยมพพรรณอกครงทบานสวนผกหลงจากพยนและธรพาไปเทยวหางสรรพสนคาซอของแลว พพรรณดใจมาก

80

document.doc

พดคยซกถามวาเดกๆไปเทยวทไหนมาบาง สนกไหม เมอคยสกพกเราเหนวาพพรรณมอาการเหนอยหายใจแรงขนๆ เราจงชวนเดกๆไปวาดการดใหกำาลงใจหยอกนทชน ๒ ทงคตงใจวาดภาพมากใชเวลานาน เมอวาดเสรจกนำามาอธบายใหยอรบฟงถงจนตนาการในภาพนน เปนภาพของเดก ๖ คน ซงหมายถงพนอง ๖ คนของหยอซงรวมถงแมเอรดวย แลวเอรกชใหดพนองทง ๖ พพรรณตงใจรบฟงและดสดชนมาก ถามดวยนำาเสยงเครอๆวาเดกๆวาอยากไดอะไรบางไหม เอรตอบวาไมอยากไดอะไรแตขอใหหยอหายเรวๆนะ สรางความตนตนใจใหผไดยน

เมอพยนกลบจากสงเดก ๆ พพรรณแสดงความกงวลใจวา ความเจบปวยของตนจะเปนอปสรรคใหหลานไมมโอกาสไปเทยวจนทบรเพอเลนกบปลาโลมาอนเปนความโปรดปรานสด ๆ ของเดกทงค เนองจากไมมใครวางจะพาไปไดเหมอนครงอน ๆ พพรรณบอกพยนใหพาเดกไปเทยวโดยไมตองหวงวาจะตองมาอยเปนเพอนกได นคออกหนงการแสดงออกของพพรรณทมกจะคดถงคนอนกอนเสมอ เชนเดยวกบการเกบอาการเจบปวยเพอมใหใครวตกกงวล อยางไรกตาม พยนซงอยใกลชดมากทสดนบตงแตพพรรณมาอยทบานสวนผก สงเกตวาพพรรณดเหมอนจะมอาการหายใจขดมากขนและออนแรงเปนลำาดบ กนขาวไมไดแลว ตาขาวดออกเรมจะเปนสเหลองเลกนอย และมอาการนอนไมหลบ อาการเจบปวดเพมมาก ถงขนาดแผลทเยบไวทหนาอกมนำาไหลออกมาจนเสอผาเปยกชนในชวงกลางดก พพรรณกยงไมยอมใหจนผดแลซงนอนเฝา ไปปลกพยนใหขนมาทำาแผลให

๖ วนทเหลอ : องคารท ๒ สงหาคม ๒๕๔๘ เชาวนน พพรรณบอกพยนวาอยากใหไปชวยปลอยปลาและเตา

จำานวน ๙ ตว เราจงไดพาเอรและนองทกไปวดกลยาณมตร นมสการหลวงพอโต แลวซอปลาและเตาไปปลอยลงนำาททาเรอ เอรและนองทกไดสวดมนตภาวนาใหพพรรณและโอบาจงหรอยาของเดกซงไมสบายอยใหหายเจบปวยดวย เมอกลบมาบานสวนผกอกท กมาเลาใหพพรรณฟงวาไปทำาอะไรมาบาง เราซอพวงมาลยมาใหพพรรณสวดมนตและแผเมตตา

81

document.doc

ใหสรรพสตวหลงจากปลอยปลาและเตาแลว ดวาพมสหนาสบายใจแชมชนมากขน เมอรวาไดทำาบญและทำาทานแลว

ดวยภาระการงานของแตละคน ในชวงกลางวนพพรรณจงอยกบจน ผชวยดแล โดยมพยนและธรรนนองทเปนเพอนรวมงานของพยนซงพกอยทสวนผกเปนผดแลอกท จนตอนเยนพวระ ป ด ปอ จงจะกลบมา คำาวนน ยาไน (นองเขย) ซงมภารกจสำาคญกบงานวจยตองอยทจงหวดเชยงรายถงเดอนพฤศจกายน ไดเดนทางมาเยยมพพรรณทบานสวนผกกอนจะไปเชยงราย จบเลาวา การเดนทางมาเยยมของยาไนนอกจากมาเยยมดวยความหวงใยฉนคนในครอบครวเดยวกนแลว ยาไนเองมความซาบซงในความเออเฟ อโอบออมอารของพพรรณทมตอครอบครวของตน โดยเฉพาะแกเอรและทะคม ในฐานะทยาไนเปนหมอ จบเชอวายาไนจะเปนผประเมนสถานการณอาการปวยของพพรรณไดด พอทจะชวยกำาหนดชวงวนเดนทางของจบเพอมาเมองไทยใหทนชวงดใจและไดมโอกาสดแลพพรรณในวาระสดทาย เนองจากเงอนไขทนนกวจยทจบรบจากประเทศญปนจำากดการเดนทางระหวางประเทศ และทสำาคญคอจบตองอยดแลโอบาจงหรอแมของยาไนทมอาการเลอดออกในสมองและเขารบการผาตดสมอง โดยตองอยรอจนกวาพสาวยาไนซงอยตางเมองจะสามารถลางานมาชวยดแล จงจะสามารถเดนทางได

82

document.doc

จบเลาวายาไนโทรศพทไปเลาวา อาการของพพรรณดมากกวาทคดและทไดฟงมากอนหนาน เพราะพพรรณพดคยได สตสมปชญญะยงแจมใส สามารถพดคย และพดเปนภาษาองกฤษไดดกวาตอนไมปวยหนกเสยอก พพรรณถามวายาไนกนขาวมาหรอยงและจะสงจนใหชวยจดขาวปลาอาหารให ยาไนปฏเสธดวยความซาบซงใจในความอาทรผอนของพพรรณเปนอยางยง เมอดอาการแลวยาไนคดวาไมนาวตกมาก เนองจากพพรรณยงครองสตของตนเองไดและยงสามารถรบประทานอาหารได คนทวไปมกเขาใจเชนน เพราะพพรรณเปนคนเกรงใจคนอน เมอใครมาเยยมกพยายามจะไมใหคนมารสกทกขรอน ไมสบายใจ จงมกพยายามพดคยดวยอยางเปนปกตมากทสด เหตนกระมง นอยคนทจะคดวาพพรรณถงเวลาของการเดนทางกลบสวถธรรมชาตแลว แตประเดนททำาใหเราแปลกใจทสดในภายหลงเมอมายอนคดกลบไป คอ เหตใดผปวยทแพทยระบวา"ไมเกน ๗ วน" และควรจะสมองเบลอไปเรอย ๆ จนไมไดสต ตามการดำาเนนของโรค กลบยงคงมสตแจมใสอยได ?

ในคนนนเมอยาไนกลบไปแลว พยนนงเปนเพอนอยพดคยดวย บอกวาแปลกใจทพพรรณพดภาษาองกฤษไดดเปนพเศษ พพรรณบอกวาไมรเหมอนกนเพราะอะไร เรากแลกเปลยนความเหนวาเปนเพราะพพรรณมสตในการพดคยตลอดเวลาหรอเปลา พพรรณตอบวาเปนไปได แตการมสตระลกรกไมใชเรองงายนก เพราะขนาดตวเองมฐานการฝกสตอยบางแลว ยงไมสามารถกำาหนดลมหายใจเพอลดความเจบปวดไดในบางครง นอกจากนจตยงฟงซานอยบอยครง คงตองพฒนาจตตนเองบอยๆ จงไมเคยคดวาตนเองเมอตายไปแลว จะพบพระนพพานได ขอใหชาตหนาเกดเปนคนมความสขกดถมไปแลว จนซงนงฟงอยดวยกน พดอวยพรวาขอใหพพรรณเกดชาตหนาเปนคนรวยอกนะ พพรรณบอกวาขอคำาอวยพรใหม เปนใหมสขภาพทแขงแรงไมตองรำารวยขอพออยพอกนกเพยงพอแลว เพราะคดวาสขภาพสำาคญกวาเงนทองนนเอง

83

document.doc

๕ วนทเหลอ : พธท ๓ สงหาคม ๒๕๔๘

วนนพยนและธรพาเดกๆไปเทยวเลนปลาโลมาท จ.จนทบร พกหนงคน ในชวงกลางวน เราไมอยากใหพพรรณอยกบจนเพยง ๒ คนในชวงเวลาเชนน แมอาสามาอยเปนเพอนพพรรณเกอบทงวน อาการในวนนยงทรงตวเหมอนเดม แมบอกวาพพรรณปรารภอยากฟงบทสวดมนต "นะโม ออนถอฮก" หรอ "นะโม อมตพทธเจา" ซงเปนบทสวดทพวกเราพนองทกคนรจกกนด เพราะสมยทยานอนปวยเปนอมพาตอยบนเตยงเกอบ ๔ ปนน ยาจะฟงบทสวดนเปนประจำา จนกระทงคนในบานพลอยฟงขนใจไปดวย จากเทปเสยงของนายแพทยตนมอเซยง หมอจนซงเปนปราชญรวมสมยฝายมหายาน และเปนสหายธรรมทานหนงของทานอาจารยพทธทาสมหาเถระดวย แมบอกกบออดวาใหไปลองหาดทรานขายเทปธรรมะ แถวทาพระจนทร วามหรอไม

๔ วนทเหลอ : พฤหสบดท ๔ สงหาคม ๒๕๔๘ ออดพาแมมาอยเปนเพอนพพรรณอกครง แลวเดนทางไปประชม

กอนจะกลบมาอกครงในชวงบายเพอใหแมกลบบานไปพกผอน ชวงใกลเยนออดชวนพพรรณวา เมอทำาแผลเสรจ เชดตวใหสบายแลวมาทำาวตรเยนดวยกนดไหม พพรรณตอบรบทนทโดยไมลงเล เราเอาดอกไมธปเทยนทเตรยมมาใหพพรรณไหวร ำาลกพระรตนตรย แลวเอาธปไปจดดานนอก กลนธปลอยมาเปนระยะ แลวสองคนสวดมนตทำาวตรเยนดวยกนโดยการเปดเทปทำาวตรของแมชไปดวย เสยงสวดใหความสงบเยน พพรรณพยายามทจะออกเสยงอยางเตมทในการสวด แตเพยงครเดยวกจะเรมไอ ออดบอกวา ไมตองออกเตมเสยง ใหเพยงพมพำาและระลกรในสงทสวดกพอเพอปองกนไมใหไอ และเหนอยเกนไป สองคนรวมกนสวดมนตทำาวตรเยน จนจบลงดวยบทแผเมตตา

เราสงเกตวาพพรรณรสกสดชน ประกายตาสดใส และมนใจวาดไมผด เมอนองปอกลบถงบาน คำาแรกทปอทกทายแมคอ "วนนมามา

84

document.doc

หนาตาสดชน" ทำาใหเราเรมรสกวา คงจะตองพยายามใหมคนมารวมทำากจกรรมปฏบตธรรมกบพพรรณแทนทจะใหทำาไปคนเดยวอยางทผานมา และไดขอคดวา การรวมปฏบตธรรมกบผปวยเปนสงสำาคญ และมความหมายมาก ในดานเปนกำาลงใจแกผปวย แทนทจะตองทำาไปคนเดยวอยางเงยบ ๆ โดยเฉพาะการรวมสวดมนตนนเปนการเพมพลงศรทธาในพระศาสนา ชวยใหผปวยไดทบทวนคำาสอนและความศรทธาเกดความรสกมนคงในจตใจทจะปฏบตธรรม พยนซงอยบานเดยวกบพพรรณนบตงแตยายมาอยทบานสวนผก ปรารภเชนนเหมอนกนวา ตนเองกสงเกตเหนวาการรวมทำาวตรสวดมนตมความหมายอยางมากตอผปวย เปนการเสรมพลงแหงธรรม ชวยใหผปวยรสกด พยนจงเรมใหความสำาคญกบการรวมปฏบตธรรมกบผปวยในชวงเวลาทเหลอน

คนสมยใหมจำานวนมาก มกละเลยความสำาคญของพธกรรมตาง ๆ เพราะอยในโลกของการใชวทยาศาสตรอธบายเสยมาก ทกอยางจงตองพยายามหา"เหตผล"ในการทำา แมแตตองพสจนใหไดวามผลจรง ( ๑ บวก ๑ ตองได ๒) เมอไมมเหตผลหรอหาเหตผลไดนอย กเลกทำา (บางคนประณามเอาดวยวางมงาย) การไมเขาใจอารมณความรสกทละเอยดออนลกซงของมนษย ทำาใหเราละเลยคณคาของพธกรรมหลายอยางไปอยางนาเสยดาย ทง ๆ ทจรงแลว พธกรรมทงหลายในทางพทธศาสนาลวนออกแบบมาดวยความเขาใจในอารมณความรสกของมนษยในชวงเวลาตาง ๆ ไมวาดใจ เสยใจ มสข มทกข ฯลฯ เพอเตอนสตมใหเราทอแท โดดเดยว ประมาท ฯลฯ เราสงเกตจากกรณพพรรณวา ไมวาจะเตรยมตวมาอยางไร แตพพรรณกยงตองการกำาลงใจ และการสงผานกำาลงใจทดทสดคอการใชพธกรรมเขาชวย เพอใหมพระศาสนาเปนเครองยดเหนยวสตและขวญกำาลงใจในการสกบความตาย แตพธกรรมทดทสดคอการมคนอนเขารวมดวย เราสงเกตเหนประเดนนชดเจน เมอวนสงกรานตทผานมา เมอชวนป ดปอทำาพธรดนำาขอพรจากพพรรณ ทกคนทรวมกจกรรมตางหลงนำาตาดวยความปตในคำาพดของกนและกน

85

document.doc

พธกรรมจงเปนเสมอนดายทรอยรดความรสกดงามทไปเพมกศลในใจของผกระทำาดวยเสมอ

พยนเลาวาตงแตพพรรณยายกลบมาพกทบานสวนผกในชวงหลายเดอนสดทาย พยนจะออกไปใสบาตรในชวงเชาของทกวนพธอนเปนวนเกดของพพรรณ โดยชวงแรกจะซอพวงมาลยแลวใหตงจตอธษฐานทำาบญ หลงจากพยนใสบาตรใหแทนเรยบรอยแลว กจะใหพพรรณอทศสวนกศล ในระยะหลงทอาการของพพรรณเรมทรดลงเปนลำาดบ ธรเสนอวาใหไปนมนตพระมารบบาตรทบานทกวนพธดกวา วธการนทำาใหพพรรณดสดชน เพราะไดทำาบญดวยตนเองโดยตรง ทงสองคนสงเกตวาการทำาบญใสบาตรในชวงทายของชวตดจะเปนพลงใจใหหยดยนตอสกบความเจบปวดไดดยงทางหนง โดยเฉพาะผปวยทไมสามารถเดนไปไหนมาไหน เพราะอยางนอยทสด การประกอบกจทางศาสนากมาเตอนสตใหระลกถงธรรมในทก ๆ ครงของการกระทำา

๓ วนทเหลอ : ศกรท ๕ สงหาคม ๒๕๔๘ อาการของพพรรณยงทรงตว แตความเหนอยออนปรากฏชดขน

เพราะหลบไมสนทนกแมจะขอยานอนหลบมาจากแพทยดวย แตพพรรณจะหลกเลยงพยายามไมกนจนกวาจะรสกวาจำาเปนจรง ๆ ทจะตองพงยานอนหลบเพอใหรางกายไดพก วนนเราชวนเอร และนองทก ใหไปสวนผก บอกวาไปสวดมนตรวมกบหยอ เดกทงสองคนแมจะโตทญปนแตจำาบทสวดมนตบชาพระรตนตรย(อรหงสมมา .........) จากโรงเรยนไทยได ทงคจงสวดมนตไดคลองแคลว และแสดงความเตมใจทจะไปสวดมนตกบพพรรณ

เมอไปถงสวนผก เราบอกพพรรณวาวนนเปนวนพระ หลานๆ จะมาสวดมนตไหวพระดวย เปนอกครงทเรารวาพพรรณดใจอยางชดเจน เราเอาพวงมาลยและธปใหพพรรณประนมไหวระลกพระรตนตรย แลวเอาไปจดดานนอก คนในบานทงหมด รวมทงพยน ธร จน มานงลงทหนาพระพทธซงวางอยขางเตยงดานขวามอของพพรรณแลวรวมกนสวดมนตบชาพระรตนตรยอยางพรอมเพรยง พพรรณเองกพยายามอยางเตมทท

86

document.doc

จะสวดมนตดวยจนกระทงจบ ทประทบใจเปนพเศษคอ เมอสวดจบ นองทกอธษฐานขนมาเองหลงสวดมนตวา "ขอใหหยอและโอบาจงหายเรว ๆ " เปนคำาอธษฐานทจรงใจและสะทอนถงความรสกเอออาทรอนดงามของเดกทมตอผอน โดยเฉพาะในคราวนทำาใหหยอปลาบปลมใจมาก แมจะรวาอาการของตนไมมโอกาสจะเปนดงคำาอธษฐานของนองทกกตาม

๒ วนทเหลอ : เสารท ๖ สงหาคมวนเสารครอบครวของพพรรณ ไดอยเฝาใกลชด อาการของพ

พรรณยงทรงอย จบเลาวาไดคยทางโทรศพทจากญปนกบพพรรณเพอบอกวาตนเองกำาลงจะเดนทางในเชาวนพรงน(อาทตย) และถงสวนผกชวงบาย พพรรณยงพดจาสอสารไดดวยนำาเสยงเหมอนทกครงทผานมา พจระภามาอยดวยพกใหญ , ครอบครวพธานนทร -อารญญา (ตก- นองสะใภ) เจ (นราวฒน) ลกชายมาเยยมพพรรณ ตกเปนพยาบาลจงไดชวยลางแผล ดแลสภาพทวไปใหอยบอยครงเมอมาเยยม เยนวนน พยนพาเอรและนองทกมาอำาลาพพรรณอกครงกอนจะไปเชยงรายในวนรงขน พพรรณบอกใหหลานทงสองคนกลบมาเทยวอกครง และบอกวาอยากเจอเดกๆอกในวนพรงนกอนออกเดนทางไปเชยงราย ไมมใครคาดเดาไดเลยวา กำาหนดการทงหลายจะถกเปลยนแปลงในวนรงขน ยงไปกวานน บางคนคดวาการเตรยมงานศพทกำาลงเตรยมการกนอยตามทพพรรณเคยสงไว ทงการตดตอหาขอมลวด หนงสองานศพ เสอผาชดทจะใหผวายชนมใสวนบรรจศพ ฯลฯ คงจะยงไมตองรบรอนเรงดวนนก แมจะไดจดเตรยมไวเกอบพรอมหมดแลวกตาม เพราะทกคนทมาพบพพรรณในวนน ประเมนวาอาการยงพอไหว จากสตทปรากฏชดเจนในการสอสารกบผมาเยยมของพพรรณ จงไมมใครคดไปวา เวลาทมอยนนเหลอเพยงอกวนเดยวเทานน

87

document.doc

๑ วนทเหลอ : อาทตยท ๗ สงหาคม ๒๕๔๘ เชาตรพ ย นโทรศพทมาบอกวา พพรรณมอาการทรดหนกมาก

ทาทางวาจะไมพนวนนหรอพรงนแลว ใหออดรบไปเพอชวยเตรยมเร องการละสงขาร ออดและพจระภารสกแปลกใจและตกใจ เพราะเมอวานนอาการพพรรณยงไมทรดหนกขนาดทพยนบอก ทงสองคนรบออกจากบานชวนชนไปบานสวนผกทนท เมอไปถงกพบวาอาการของพพรรณแสดงออกอยางทพยนบอก ดวงตาลมอยแตเหมอนกบไมรบรอะไรแลว หายใจหนก ๆ ดวยความลำาบาก เราเอาธปสามดอกและพวงมาลยใหพพรรณ พรอมกระซบบอกอยางไมแนใจวาขณะนนการรบรของพพรรณเปนอยางไรแลว โดยบอกวา จะใหพพรรณบชาพระรตนตรย ตงจตอธษฐานขอตามทานไปดวย พพรรณตอบรบการสอสารใหเรารดวยการพยายามใชแรงทม พนมมอประกบธปและพวงมาลยไวในฝามอ แสดงวารบรสงทเราพดและจะอธษฐานจตตามเรา ออดกระซบขางหพพรรณพรอมจบมอทประคองธปเทยนไววา

"แม ณ ขณะนเราจะรสกควบคมกายไมไดแลว กไมตองวตกกงวล หรอตกใจ ใหกำาหนดรวามนเปนธรรมดา แตใหเราควบคมจตไว เพราะเรายงสามารถควบคมจตไดอย ขอใหพพรรณตงจตอธษฐานใหด นกถงพระรตนตรย พระพทธ พระธรรม พระสงฆ อนเปนทพงของพพรรณมาตลอดชวต และพพรรณเองกไดปฏบตดปฏบตชอบตามพระรตนตรยมาโดยตลอด จากนเรากจะตามพระรตนตรยตอไปดงเชนทผานมา ขอใหพพรรณนกถงภาพของพระพทธองค กำาหนดจตแนวแนทจะเดนตามทาน ใหเดนทางตามไปอยางไววางใจ ไมตองวตกกงวลอะไรแลว บญทงหลาย ทานทงหลายทพพรรณทำามาตลอดชวตจะเปนกำาลงนำาทางใหจตเดนตอไปอยางโปรงเบาสบาย แมวากายจะแตกดบตามธรรมชาต"

พพรรณขานรบ”ออมม...” ในลำาคอ ทำาใหเราแนใจวาพพรรณยงมสตรบรการสอสารของเราได เราเปดเทปเสยงแมชท ำาวตร โดยเนนไปทสวนของการบชาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ โดยคดวาเสยงสวดมนตจะชวยกำากบจตใหพพรรณอกทางหนง ใหร ำาลกกลบไปถงการทำาวตรทสวน

88

document.doc

โมกขซงพพรรณไปรวมดวยอยเสมอ ในระหวางเสยงสวดมนตทำาวตรนน เราจะกระซบบอกเปนระยะวา ขอใหเดนตามพระรตนตรยไป ดวยความโปรงเบาสบาย โดยทไมรเหมอนกนวา พพรรณจะตามการสอสารของเราไดตลอดเพยงใด จนกระทงสกพก พพรรณพยายามพดอะไรในลำาคอดวยเสยงทฟงยากมาก พยนซงคนเคยกบเสยงพดนน บอกวาพพรรณพดวา “ตามไมทน ” ทำาใหเรารวา อยางนอยในขณะนน พพรรณไดตงสตดงทเราบอกเลาอย เรากระซบบอกวา ไมตองไลตามทาน เพราะทานอยกบเราตลอดเวลาอยแลว เราเดนอยในทางของทาน และทานกอยในทางของเราตลอดเวลา ไมตองวตกกงวลวาเราจะตามพระรตนตรยไมทน ขอใหระลกรแตวาเราอยในทางของทานเสมอ ใกลไกลไมสำาคญ ระหวางเดนใหสรรเสรญพระพทธคณไปดวย ดวยการทอง "นะโมออนถอฮก" หรอ "นะโมตสสะ ภควโต....” คอการนอบนอมตอพระพทธเจาไปดวย เปนการยนยนวาเราศรทธาในพระรตนตรยอยางแนวแน

พวระไดนำาขอความ “กลบไปสออมอกของธรรมชาต ” ทรวบรวมเอาไวมากลาวเตอนสตพพรรณถงการเตรยมตวจากไป พวระตองหยดสะดดอยหลายครงเพอกลนนำาตาทไหลออกมา เพราะทราบวาการจากไปเขยบเขาใกลความจรงทกขณะแลวจากการปฏเสธอาหารและน ำาดมมาตลอด ๒ วน แตพพรรณกลบมสตทม นคงกวา ดงพวระเขามาโอบไว เสมอนจะเปนการบอกปลอบใจคนทอยวา ไมตองกงวลกบการพลดพรากจากไป มนเปนธรรมชาตของมนอยางนนเอง

ในระหวางวนนน เราพบวาทกขเวทนาทางกายกำาลงคกคามพพรรณอยางหนก ความรสกเจบปวดคงแกกลาขน เพราะพพรรณจะบอกเจบจนไมอาจนอนปกตได ขอใหพลกตวให ขยบขาให เกอบ ๆ ทก ๕ นาท คนทเฝาอยไมวา ป ด นองปอ พยน จน พใหญ (จระภา) ตองชวยกนขยบพลกใหตลอดเวลา จนชวงหนงพพรรณบอกวา ใหกลบบานไปเถอะ เพราะเกรงใจพวกเราทจะตองมาดแลเขา เรารวาความกงวลตรงนจะเปนอปสรรคสำาคญทำาใหเขาไมมจตอนสงบได เราบอกพพรรณวา

89

document.doc

ขอใหคดวา พพรรณกำาลงเปดโอกาสใหพวกเราทงหลายไดปฏบตธรรม เรยนรธรรมชาตของสงขารดวยการปรนนบตเขา เราจงมใชเปนฝายให แตพพรรณตางหากกำาลงสอนธรรมใหธรรมอนมคาตอการดำารงชวตแกเราทกคน ดงนนอยาไดเกรงใจหรอวตกไปวากำาลงรบกวนใคร ใหจดจออยแตพระรตนตรย ดวาคำาอธบายนจะชวยใหพพรรณวางความรสกกงวลวาตนเองเปนภาระใหแกคนอนไปได

ชวงเชานน ป ดไปนมนตพระ ๑ รปจากวดญาณเวศกวนมารบสงฆทาน เพราะในการกลบบานครงน พพรรณบอกวาอยากไดมโอกาสพบพระอกครง เมอพระมาถงไดสวดมนตใหพร และใหเทปสวดโพภชงคมาเปดดวย พพรรณรบทราบการทำาสงฆทาน และไดอนโมทนา ป ดไปสงพระกลบวด แลวเวลาของพพรรณกผานไปอยางชา ๆ ตอเนองเชนน โดยทเราไมรวาเวลาของการจบอยทตรงไหน แตละคนผลดกนเขามาดอยขางเตยง เราบอกตอกนเองวาใหคนทอยใกลเตยง คอยพดตอเนองกบทเร มตนมา คอคอยกระซบบอกใหพพรรณตงสตอยกบพระรตนตรยเสมอ และพยายามชวยกนทำาบรรยากาศใหเออตอการมสต ระลกถงธรรม เชน งดเวนการสงเสยงดง การพดตองระวงเร องทอาจทำาใหพพรรณกงวล และเปดเทปสวดมนต ทำาวตร เพลงธรรมะ

ขณะนนพพรรณยงคงเปดตาอยตลอด โดยทเราไมรวากำาลงหลบหรอตน นอกจากจะบอกใหพลก ขยบตวใหเปนระยะ เสยงเทปสวดมนตทำาวตรยงคงตอเนองไปเรอย ๆ ชวงบาย เสยงพดในลำาคอบอกอะไรทฟงไมออกอกคร ง จนพยนมาฟงและบอกวา พพรรณบอกวาประตลมทบ คอประตหองนำาในบรเวณตรงหนาของเตยงนอนนนเอง เขาใจวาคงเปนภาพหลอน ออดบอกพพรรณวา ตอนนเราไมใชตานอกดอะไรอกแลว เพราะมนกำาลงเสอมไปตามธรรมชาต เราคมไมได ฝนไมได ไมตองไปสนใจสงทเหน ขอใหใช"ตาใน"ทชดเจนในการดพระรตนตรย ตานอกจะเหนอะไรชางมน ใหตาในของจตแจมใสเขาไว การมพนฐานหรอทนของการปฏบตธรรมมาอยางตอเนอง ทำาใหพพรรณสามารถจะเขาใจคำาบอกไดโดยรวดเรว การเหนภาพดงทพพรรณบอกในขณะนน ทำาใหเราอดจะ

90

document.doc

กงวลไมไดวา จากนไปพพรรณอาจจะเรมมอาการเพอ ไมวาดวยพษของนำาด หรอดวยอาการสดทายของคนใกลตาย ทมกจะเพอเหนภาพของผเสยชวตไปแลวหรอภาพอน ๆ ทนากลว อยางไรกตาม หลงจากการเหนภาพนนแลว พพรรณกไมมการเหนอะไรอก สามารถประคองสตไวไดโดยตอเนอง

บายวนนน จบซงตดสนใจเดนทางจากญปนถงเมองไทยและตรงเขาบานสวนผกทนท และตกใจอยางยงเมอพบกบอาการหายใจของพพรรณ ดวยสายตาพยาบาลเกา จบเหนดวยวา วาระสดทายของพพรรณกำาลงมาถงแลว อาการบงชทส ำาคญคออาการหายใจทภาษาการแพทยเรยกวาหวอากาศ (air hunger) ซงเปนอาการใกลวาระสดทายของผปวย แตทจบแปลกใจมากคอ พพรรณยงมสต สามารถระบชอจบไดถกตองเมอเขาไปทกทาย จบขอตวแวะไปบานชวนชนเพอแวะทกทายพอและแม ระหวางทนงคยกนประมาณชวโมงหนง แมไดพดใหจบฟงวาพพรรณชอบบทสวด “นะโม ออนถอฮก ” ตอนนนจบไมไดจรงจงกบคำาพดของแม เพยงรบทราบเฉย ๆ จบกลบมาทสวนผกอกทตอนคำา พยนเรยกคนในบานมารวมสวดมนต ทกคนสวดมนตโดยดหนงสอ ยกเวนแตป ดซงเคยบวชเณรมากอน ในตอนสดทายใหป ดเปนผนำาสวดแผเมตตาและกรวดนำา มตอนหนงทป ดจำาไมได พพรรณกลบสามารถบอกบทสวดทตดขดใหป ดได อาการทดนผดจากผปวยตบเปนพษทจบเคยพบ ซงม ๒ กลม ถาไมซมหมดสตไมรตว กเปนตรงขามคอเพอคลง

เยนวนนนจบชวยเชดตว พวระชวยตดเลบให และรวมกบนองปอ จน ทองคาถาชนบญชรใหพพรรณฟงพรอมเทป จบผลดกนดแลพพรรณตลอดทงคนรวมกบนองปอ พพรรณผานพนคนวนอาทตยไปไดอกวน ดวยอาการทางรางกายทแสดงชดเจนมากขนเปนลำาดบถงเวลาทใกลแตกดบ เชนเหงอกาฬไหลตก แตในดานจตใจเรากลบพบวาพพรรณยงมสตอยอยางทจบบอกวา"นาประหลาดใจ" จบเหนวาพพรรณไมคอยไดหลบเพราะคอยพลกตวอยตลอดเวลาจงแนะนำาพพรรณหลายครงวา ไมนาจะปฏเสธการกนยานอนหลบ นาจะกนยาเพอชวยใหไดนอนหลบพก

91

document.doc

ผอนบาง แตไดรบการปฏเสธ พพรรณยงตงจตตดตามพระรตนตรยตอไปเชนเดม มการเปดเทปตาง ๆ เชน สวดมนตท ำาวตร เพลงบรรเลงเนรญชรา และเทปคาถาชนบญชร ฯลฯ และมคนคอยกระซบบอกใหระลกพระรตนตรย แมจะมองไมเหนแตพพรรณกรบรวามคนอยรอบขางอยางอบอนตลอดเวลา

วนสดทายทมาถง : จนทรท ๘ สงหาคม ๒๕๔๘ ตลอดเวลาทลมปวยมาเกอบ ๒ ป พพรรณสรางความประหลาดใจ

ใหแพทยและใครตอใครวา เปนผปวยดวยโรคมะเรงทมอาการทนทกขทรมานกบความเจบปวดนอย ทง ๆ เปนททราบกนดวาผปวยโรคมะเรงไมวาอวยวะสวนใด จะเจบปวดหนกหนาสาหสเพยงใด บางรายถงขนาดตองใชมอรฟนเพอระงบปวด ยงมะเรงทแพรไปกระดกอยางทพพรรณเปนนนแทบไมตองพดถง แตพพรรณกลบมอาการเจบปวดนอย จงสามารถมชวตอยมาโดยไมทกขทรมานมากนก และแนนอนทำาใหครอบครว คนทรกพพรรณไมตองรวมทกขทรมานเหมอนชะตากรรมในครอบครวของผปวยคนอน ๆ ทเราเคยไปเยยมไปเหนมากบตา วาตองทรมานกบความเจบปวดทรนทรายของคนไขโดยทชวยอะไรไมได หลายคนบอกวาเปนผลแหงบญกศลซงพพรรณทำามา เราไมรวาจรงหรอไม แตททกคนรแนชดคอพพรรณสรางและสะสมกศลไวมากเพยงใด ทงกบคนใกลชดและเพอนมนษยทตกทกขไดยากทไมรจกหนาคาตา และกบพระศาสนา ทงดวยอามสบชาและปฏบตบชาอยเปนประจำา

อยางไรกตาม สงทเรายงไมวายจะวตกอยในใจลก ๆ แมจะไมมโอกาสเปดใจคยกนคอ ทกคนมความวตกวาดวยอาการตบวาย และสภาพทกขเวทนาทเร มเพมมากขน ๆ จนกระทงพพรรณไมอาจนอนปกตได ทกขกายทแกกลาสงสดกอนการแตกดบนน พพรรณจะกาวผานมนไดดราบรนเพยงใด จะประคองสตผานพนไปอยางสงบไดหรอไม เรารวาพพรรณเองก ก งวลในเร องน เพราะเคยกราบเรยนถามเร องชวงวาระ"สดทาย" กบพระอาจารยไพศาล วสาโล เมอคร งททานมาเทศนา

92

document.doc

โปรดทบานสวนผก เรารวาถงทสดแลวเราเปนเพยงผชวยภายนอก ทจะคอยสงเสรมสตใหแกผปวย แตคนทจะทำาไดมเพยงคนเดยวคอพพรรณ

อยางแรกทเราพบวาเปนสญญาณทด คอพพรรณทำาใหใครตอใครประหลาดใจทมอาการอนตรงขามกบทแพทยบอกไววา หากไมรบการรกษาและไมรบยาชวย ภายใน ๓-๕ วน สมองจะคอยเบรอไปเรอย ๆ ธรเลาวา ในเชาวนสดทายน เมอธรเดนลงบนไดมาเบา ๆ พพรรณไดยนเสยงและถามธรวา วนนวนอะไร ธรบอกวา “วนจนทร ” พพรรณกพดวา “วนจนทรแลวหรอ ” ซงธรกแปลกใจ ถงโสตประสาทอนแจมใสและฉบไว อาการหวอากาศกหายไปดวย แตเวทนาทางกายอยจะหนกหนวงขน พพรรณรสกเจบปวดทงตวจนตองใหนวดตวเปนระยะๆ จนกบพยนชวยกนพลกตวใหเพราะมอาการปวดขาและหลง รวมทงเจบปวดจากกระดกกนกบทมแทง พพรรณนอนกระสบกระสายเปนระยะๆ จนกระทงร งเชาประมาณ ๗ โมง จบตนลงมาอกครงและกำาลงจะปดเทปเพลงเนรญชนาทเปดใหพพรรณฟงเกอบจะทกวนตอนเชาหลงสวดมนตแลว แตพ พรรณบอกวาตองการฟงเพลงอย ไมตองปด เราจงเปดเพลงบรรเลงชอเนรญชราใหฟงพรอมกบนำาบทความดๆทเราเคยไดยนมาพดใหฟง

“....ขอเชญเราสงบนงหลบตาภาวนาและปลดปลอยจตใจใหเปนอสระจากความครนคดทงปวง โปรดปลอยวางภาระทคงคางในใจลงสกพก ปลอยวางเร องราวในอดตทลวงผานมาแลว เร องเมอสปดาหกอน เร องเมอวานน หรอเร องเกดขนมาไมกช วโมง นาทน ปลอยวาง....และและผอนคลายทกๆสวนของรางกาย ทงนำาหนกของเราใหกลบสพนดน นอมโสตประสาทใหสมผสเสยงดนตรอนประณต ใหดนตรไดไหลผานชโลมใจทเหนอยลามานาน ใหผสานทวงทำานองดนตรจากธรรมชาตกบการตดตามลมหายใจเขา...ออก...อยางชาๆ รบรและสมผสถงลมหายใจในขณะน..อยางรตวทวพรอม รบรและสมผสถงรางกายโดยรวม ในขณะน...รบร ชดเจนถงจตใจ จตวญญาณภายในตวเราในขณะน....”(ตระฆงเปนระยะ) ในขณะทฟงเพลงพพรรณพดในลำาคอวาตามไมทน มบานประตใหญลม

93

document.doc

ขางหนาอกคร ง พยนบอกวาไมเปนไร ใหเดนไปตามทางพระพทธไปเรอยๆ ไมตองรบรอน

พพรรณฟงเพลงบรรเลงและรบฟงทเราพดอยางตงใจ ตามลมหายใจไปเรอยๆ หายใจเขาออกแรงขนๆไประยะหนงสกพกใหญ ชวงเวลาดงกลาวเราสงเกตวาพพรรณดมอาการทสงบเยอกเยนจนเหนไดชด ทนาแปลกใจคอสามารถหลบตาไดบาง เพราะกอนหนานไมสามารถปดเปลอกตาลงได เราเหนพพรรณนอนสงบนงอยสกพกใหญ เหมอนกำาลงนอนฟงเพลงอยรมนำาสบายๆอยางไมดนรนกระสบกระสาย เมอทกคนตนมาทกทายพพรรณและรบประทานอาหารเชากนแลว กเรมกจกรรมสวดมนตรวมกน ทงคาถาชนบญชรและบทสวดมนตอนๆสลบกนไปตลอด

ออดมาถงสวนผกในตอนเชา ตาพพรรณยงลมเหมอนเมอวาน แตอาการหายใจลำาบากดจะดขน เราบอกกบพพรรณวา วนนจะสวดมนตไหวพระรตนตรยทกำาลงเดนตามทานอยน พรอมกบตงจตใหอโหสกรรมแกสรรพชวต และกจะขออสโหกรรมเพอตวพพรรณเองดวย แลวกเอาธป ๓ ดอกใหพพรรณ บอกวาขอใหนอมจตระลกถงพระรตนตรย เมอสวดมนตเสรจกใหขออโหสกรรมตอเจากรรมนายเวรทงหลาย ทงทมองเหน มองไมเหน รจก ไมรจก อยสงกวา ตำากวา รวมทงบดามารดา คนในครอบครว ญาตมตร เพอนรวมงานทเราเคยทำาใหทกข เดอดรอน ลำาบาก ขนเคองใจทงโดยตงใจ ไมตงใจ ขอใหอโหสกรรมแกพพรรณดวย และพพรรณเองกใหอโหสกรรมแตสรรพชวตทงปวงดวยเชนกน ไมผกเวรผกกรรมใหขามภพขามชาต ขอใหจบสนทงหมดในชาตนดวยด เสรจแลวใหพพรรณตงจตมนแผเมตตาและสวนกศลใหสรรพชวต เทวดา มาร พรหม มนษย สตว ทงหลาย โดยอาศยกำาลงของบญและทานทพพรรณไดกระทำาไวมากมาย ตอจากนไปพพรรณจะเดนทางตอไปดวยความเบาสบายยงขน เสยงขานรบ อม...ในลำาคออย ๒ ครง วาพพรรณตามคำาอธษฐานไดทงหมด

ไมมผใดตอบไดยกเวนผวายชนมเทานน วาชวตหลงความตายเปนอยางไร คำาอธษฐาน

94

document.doc

การขออโหสกรรมตอกนจะมผลจรงหรอไม เราไมอาจชชด แตสงทแนนอนคอ เราพบวาไดชวยใหผปวยในวาระสดทายมจตใจสบาย โปรงเบาอยางชดเจน เราใหความสำาคญกบประเดนนเมอพยนซ งคลกคลกบพพรรณมากในชวงมาอยบานสวนผกเลาใหฟงวา เมอมเวลานงคยกน พพรรณมกจะพดคยถงเรองในอดต เรองความสมพนธกบผคนทงใกลไกล ซงมทงความทกขและความสข ตามธรรมดาของโลกและของทกคน แตบางเรองกยงเปนนวรณคอยรบกวนจตใจอย ทำาอยางไรทจะใหพพรรณปลอยวางเพอใหจตเบาสบายได

ในชวงสาย พพรรณครองสตแจมใสดขนกวาเมอวาน อาการหวอากาศกดเหมอนจะหายไปเลย มการสวดมนตรวมกนอก และเปดเทปสวดมนตซำาตลอดเวลา จนจบรสกวานาจะเปลยนเปนสวด "นะโม ออนถอฮก" เพราะนกถงทแมบอกวาพพรรณชอบ จบบอกวาตอนแรกกทองเปนคำาพดไปเรอย ๆ ระหวางสวดป ดเหนลกประคำาทหวเตยงพพรรณกเอามาประนมไปดวยสวดไปดวย จบกเลยถามวา ลกประคำามกเมด ป ดบอกวากำาลงนบอย พพรรณกเลยพดวา ๙๙ “ เมด ” จบเลยเสนอวาใหตงเปาสวด สวด "นะโม ออนถอฮก" ใหไดหนงพนรอบ แลวถงจะหยดพก ระหวางสวดป ดซงเปนคนชอบเลนดนตรพยายามจะทำาใหเสยงสวดเปนจงหวะคลายเลนดนตร ในระหวางลองนน พพรรณกสวดประโยคดงกลาวออกมาเปนทำานองเพลงสวดดวยเสยงดงจนจบเองกประหลาดใจ ป ดกบปอไมเขาใจเพราะไมเคยฟงทำานองมากอน แตจบถงบางออทนทวา พพรรณอยากใหสวดเหมอนกบทพวกเราเคยไดยนจากเทปสมยทดแลยา จงนำาสวดเปนแบบทำานอง

เสยงสวดของมนตบทนชางมความไพเราะ สงบเยน และมพลงเพมขนกวาการทองโดด ๆ ไปเร อย ๆ จบ ปอ และอกหลาย ๆ คนซงสลบหมนเวยนมาสวดตอจนครบ ๑,๐๐๐ รอบ จากนนจงหยดพกสวดโดยเปดเทปสวดมนตอนใหฟง ชวงประมาณใกลเทยงพพรรณบอกวาหวขาว จะขอกนขาวหลงจากไมไดกนขาวมาสองวนแลว สรางความประหลาดใจแกพวกเรายงนก จนจงทำาขาวตมให ป ดปอนไปไดสามคำาพพรรณกบอกวา

95

document.doc

พอ จากนนไมนานกบอกวาอยากถาย หลงจากถายเสรจ จบเชดตวใหพ พรรณรสกสบายและเนอตวสะอาดสะอาน อาการทดขนน ทำาใหบางคนเรมเกดความคดวา บางทชวงวกฤตอาจจะผานไปแลวอกครง เหมอนเชนทพพรรณเคยผานมาไดหลาย ๆ ครง? ยาไนโทรศพทมาตอนบายโมงสอบถามถงสถานการณ จบบอกวาดขนมาอกแลว พพรรณคงยงไมเสยชวตงายๆ ออดไปประชมกลบมาประมาณบายโมงกวาพบวา พพรรณนอนหายใจเสยงดง โดยไมมอาการทรนทรายอะไร แตกยงไมพนทจะรสกกงวลวา พพรรณจะละสงขารไปอยางสงบไดหรอไม สกครพยนไปรบแมมาถงบานสวนผก แมเขามาลบมอพพรรณ และสมผสไดวาพพรรณรบร แตการสอสารดจะไมชดเจนวา ในแตละชวงเวลานน พพรรณหลบหรอตน การรบรในขณะนน ๆ เปนอยางไร

จบชวนทกคนมารวมสวดมนตซงเร มดวยคาถาชนบญชรกอน แลวจงชวนสวดทำานอง ”นะโม ออนถอฮก" ทพพรรณชอบ โดยตงเปาสวดใหไดอก ๑,๐๐๐ รอบ เมอเร มสวดไปไดสกครคนอนๆ เร มตามมาสมทบ ยน ออด ธร ป ดซงทแรกตงใจวาจะแวบกลบคอนโดฯ ซอยอารเพอเอาของทจ ำาเปน เพราะคดวาอาการพพรรณคงยงทรงตวอย แตเปลยนใจมารวมสวดดวย รวมไปถง จน และพวระทเขามาจบมอพพรรณอยทขางเตยง กลายเปนวาทกคนเขามาสมทบกนโดยอตโนมตลอมรอบพพรรณไวตรงกลาง รวมกนสวดมนตภาวนาใหแกพพรรณ เสยงสวดมนตอนพรอมเพรยงดวยทำานองอนไพเราะ แมเราผสวดกรสกถงพลงแหงความสงบเยนจากเสยงสวดมนตนนได ทกคนตงใจสวดมนตอยางมงมนตอเนองไปเร อย ๆ เพอใหครบพนครงดงตงใจ เมอผานไปไดพกหนง นองปอซงจองมองมามาไปดวยระหวางสวด กทกขนมาวา "มามาไมหายใจแลว ?"

จบสงเกตมากอนแลวถงอาการทพพรรณหยดหายใจ เมอจบชพจรกคลำาไมได ทกคนยงคงสวดมนตตอไป รกนแตเพยงวาพพรรณกำาลงจะละสงขารจากไปแลวในอดใจใดอดใจหนงขางหนาน เรากระซบบอกพพรรณอกครงวาใหตดตามพระรตนตรยไปอยางสงบ ไมมหวงอนใดอก

96

document.doc

แลวในภพน พวกเราตงจตสวดมนตดวยความจดจอมากขน แนนอน เกอบทกคนนำาตาไหลโดยไมอาจหกอาลยได แตการสวดมนตกชวยใหไมมเสยงสะอนออกมาใหผกำาลงจะจากไปตองวตกกงวล มแตเสยงสวดมนตอนสงบ เยน พรอมเพรยง ทแสดงถงพลงของการรวมอธษฐานจตสงใหผลาจากเดนทางไปดวยด เราไมรแนชดวาพพรรณจากไปในขณะเวลาใด รเพยงแตวาในชวงทพวกเรายงคงสวดมนตกนอย เพราะพพรรณจากไปอยางสงบนง ประหนงคนนอนหลบ ปราศจากความกระวนกระวายทางกายทางใจใด ๆ แมขาขางทตงขนกวางลงเอง มอขางขวายงกำาพระพทธรปองคเลก ๆ ทพวระใสมอ อมและป (ดวงกมล-สรย) อาจารยพยาบาลจากวทยาลยพยาบาลสภากาชาดไทยเพอนสนทของจบมาถงสวนผก และเขาตรวจดสญญาณชพของพพรรณการเตนของหวใจ แลวพยกหนาบอกพวกเราซงยงคงสวดมนตอยรอบเตยง เพอสงสญญาณวาพพรรณไดละสงขารไปสสคตแลว..........

พวกเรายงคงสวดมนตกนตอไปอก เพอใหครบ ๑ พนจบ สวดเหมอนเปนของขวญชนสดทายใหผลาจาก หลายคนยงนำาตาไหลดวยความอาลยอนเปนธรรมดาของการพรากจากบคคลอนเปนทรก แตสงหนงทเราทกคนรสกรวมกน คอความปตในใจ ทไดเหนพพรรณลาจากไปอยางสงบเยน สงางาม ตามวถของชาวพทธและตามรอยบาทของพระศาสดา สมด งท พ พรรณตงจตปรารถนาไวอยางไรอยางน นทกประการ..............

สงทายมรณกรรมของพพรรณ ไดฝากการเรยนรมากมายใหแกพวกเราทง

หลาย วาในยามมชวตอยจงตงมนในความด หมนสรางบญกศล ใหทาน มความเมตตาใหเปนปกตวสย และมความกรณาแกเพอนมนษยทตกทกขไดยาก จตตงมนในธรรม ใชชวตดวยความพอดและพอเพยง ไมทกขรอนจนเกนไปกบโลกธรรมแปด (ลาภ ยศ สรรเสรญ สข และ เสอมลาภ เสอมยศ นนทา ทกข) อนเปนธรรมดาของโลก เพราะเราเรยนรวา ถงท

97

document.doc

สดของชวตแลว เราเอาอะไรไปไมไดสกอยางจรง ๆ มหนำาซำาสงเหลานอาจจะเปนภาระอนรงรงทใหจตแบกรบจนหนกอง ไมอาจลาจากไปดวยความสงบกได เพราะสภาวะจตในยามสดทายนน ตองการความเบา โปรงโลงสบาย มสตระลกรปจจบน ไมถกรบกวนดวยสงทผานมาในอดต ไมหวงกงวลถงอนาคต และระหวางมชวตอยจงไมประมาทในพระยามจจราช อนมกำาลงมหาศาล ใหเรารจกเตรยมพรอมยอมรบความตายอนเปนธรรมดาอยเสมอ เพอจะไดมสตสมปชญญะทจะละสงขารไปอยางสงบเหมอนดงพพรรณ

แมความตายจะมอำานาจมาก แตถงทสดแลว"ธรรมยอมคมครองผประพฤตธรรม"ดงพทธพจนอยเสมอ ไมวาในยามมชวตหรอเมอวาระสดทายแหงชวตมาเยอน.....

ประสบการณการดแลผปวยในวาระสดทายของชวต

ประยกตแนวคดภมปญญาตะวนออก

รศ.ดร.อาภรณ เชอประไพศลป

เมอตดสนใจมาตายทโรงพยาบาล

98

document.doc

ผปวยชายไทย อาย ๗๙ ป เปนมะเรงปอดระยะทสไดรบการดแลแบบประคบประคองมาตลอด รบรวาเปนมะเรงปอด รกษาเขาออกโรงพยาบาลตลอด เมอสามสเดอนกอนมาโรงพยาบาลจะมอาการเบออาหาร นำาหนกลดลงมาประมาณ ๑๐ กโล หลงออกจากโรงพยาบาลครงสดทาย ๑ สปดาหกอนมาโรงพยาบาลมอาการเหนอย ไอ มเสมหะ ขบเสมหะออกไดนอย สองวนกอนมาโรงพยาบาลไอมากขนมเสมหะปนเลอดเลกนอย มอาการเหนอยหอบจงมาโรงพยาบาล อาการขณะอยโรงพยาบาลรสกตว ชวยเหลอตวเองไดนอย หายใจเหนอยตองใชออกซเจน หายใจทางปากตองใหอาหารทางสายยาง ผปวยรบทราบวาตวเองเปนมะเรงปฏเสธการรกษาโดยการฉายแสงและเคมบำาบด เนองจากคดวาตวเองอายมากแลวจะอยไดอกไมนานและอาจจะมภมตานทานไมพอในการรกษาดวยเคมบำาบดหรอการฉายแสง ตงใจทจะตายในโรงพยาบาล เพราะเชอวาการตายในโรงพยาบาลจะไมทกขทรมานเนองจากวามยาทจะมาระงบอาการปวดหรอไดรบการชวยเหลอเมอหายใจไมออก ผปวยมความรสกวาจะหายใจไมออกแมจะมออกซเจนชวยหรอมเครองชวยหายใจ อยในภาวะกระสบกระสายวตกกงวล เอามอดงหนากากออกซเจนตลอดเวลา ตองการใหพยาบาลดแลอยางใกลชดเพอใหหายใจไดอยางสะดวด มอาการหายใจเหนอยหอบและมอาการปวดบรเวณกระดก มเสมหะทจะตองดดเสมหะใหเปนระยะ ๆ

ใหความมนใจผเขยนสงเกตเหนวาผปวยมความวตกกงวลกลววาจะไมมใครดแล

กลววาออกซเจนจะไมพอหรอกลววาจะตองอยคนเดยว ไดใหความมนใจโดยบอกวา พยาบาลไดชวยเหลอใหความสขสบายทางดานรางกายคอจดใหผปวยนอนในทาทสขสบายใหผอนคลาย จดใหนอนในทาหวสง (Fowler’s position) มนกศกษาพยาบาลปรญญาโทและพยาบาลดแลอยตลอด ใหไดรบยามอรฟนทชวยลดความเจบปวดและทำาใหรสกสบาย

99

document.doc

ผอนคลายดวยสมาธบำาบดและอธษฐานจตเมอผปวยมความมนใจวามผทดแลอยใกล ๆ ผเขยนใชทกษะของ

การผอนคลายและสมาธบำาบดมาใชกบผปวย โดยการใหผปวยทำาตามคอกำาหนดจตใหอยกลางศรษะแลวกคอย ๆ เคลอนความรสกลงมาเรอย ๆ ใหรสกผอนคลายบรเวณศรษะ บรเวณหนาผาก ควผอนคลาย บรเวณรอบกระบอกตาผอนคลาย ผอนคลายทวใบหนา รสกผอนคลาย สบาย หายใจสะดวก ผอนคลายเรอยลงมาจนถงบรเวณลำาคอผอนคลาย บรเวณไหลผอนคลาย ผอนคลายทวบรเวณแขนทงสองขาง ขอศอกผอนคลายกระจายความผอนคลายทวไปจนถงปลายมอทงสองขาง ในขณะนใหผปวยเคลอนความรสกของความผอนคลายเรอยจากใบหนาทผอนคลายลงมาบรเวณหนาอกผอนคลาย รสกผอนคลาย เบาสบาย ลงมาจนถงหนาทอง หนาทองผอนคลายเบาสบายคลายเรอยลงมาจนถงบรเวณตนขาทงสองขาง ผอนคลายเขา ผอนคลายเรอยลงมาจนถงบรเวณหนาแขงและเทาทงสองขาง ความรสกผอนคลายเบาสบายกระจายทวตงแตบรเวณศรษะผานบรเวณลำาคอ ไหล ดานหลงทงสองขางกระดกสนหลงผอนคลายบรเวณบนเอวผอนคลาย สะโพกผอนคลายทวจนถงบรเวณตนขาใตเขา นอง ผอนคลายเรอยลงมาจนถงซนเทา ฝาเทาจนสดปลายนวเทาทงสองขาง

เมอผปวยรสกผอนคลาย เบา สบาย นำาจตของผปวยมาดของการหายใจใหความรสกจดจออยกบบรเวณหนาทองเอามอทงสองขางวางบนหนาทอง สงเกตการหายใจเขา หายใจออก บอกกบผปวยวาเรามหนาทสงเกตการหายใจเขา การหายใจออก โดยดทหนาทองขนหรอวาลง หายใจเขาหนาทองปองขน หายใจออกหนาทองยบลง ดทองขน ลง ขน ลง – –ใหผปวยอยกบการหายใจขน ลง ขน ลง จนรสกสงบ หายใจชาลง ไม– –เหนอยหอบ จตเปนสมาธด นำาผปวยใหอธษฐานจต นำาสงศกดสทธทผปวยนบถอมาปกปอง คมครอง รกษา หายใจเขานำาความรสกสบายกระจายทวตว หายใจออกนำาความรสกปวดทกขทรมานออกไปสขอบฟาสดจกรวาล

100

document.doc

ประคบประหงมดานจตวญญาณเนองจากผปวยมพนฐานของการเปนผสอนดนตรไทย มลกศษยลก

หามาเยยมตลอด พดประคบประหงมทางดานจตใจใหผปวยเหนความสำาคญของการมจตทสงบ ใหเหนคณความดของผปวยทไดใหการศกษาอบรมลกศษยลกหา นำาคณความดมาหลอเลยงจตใจ ตอนนบอกใหคดถงแตคณความด คดถงสงทจะทำาใหจตใจมความสขสบาย มความปตยนดกบบญกศลและคณความดทไดสงสมมา อะไรกตามทจะทำาใหจตใจเศราหมองไมตองคดเพราะจะทำาใหจตตก จตไมมพลง นำาจตไปอยกบความดทไดทำามาตลอดชวต ผปวยรสกผอนคลายคลายงวงนอน หายใจชาลงไมเหนอยหอบ

ขอขมาเจากรรมนายเวรและแผเมตตาเนองจากผปวยนบถอศาสนาพทธและเชอในเรอง กฎแหงกรรมจง

ไดนำาเรองการขอขมาเจากรรมนายเวร และการแผเมตตาเขามาใช ยงทำาใหผปวยสงบมากขน ไมไดกงวลถงเรองการหายใจไมออก หรอเรองสายยาง ทอออกซเจน จนหลบไป เมอญาตมาเยยมไดวางแผนเกยวกบการทจะทำาใหผปวยผอนคลายและรสกสบายเหมอนผปวยทไดรบในวนน ญาตสามารถทจะชวยนวดบรเวณ แขน ลำาตว ขา ฝามอ ฝาเทา เพอทจะทำาใหรสกผอนคลาย เนองจากญาตตองการใหผปวยไดฟงเสยงสวดมนตประกอบกบผปวยเปนครสอนดนตรไทย เราจงไดเปดเทปสลบระหวางการฟงเสยงสวดมนตคาถาชนบญชรกบเสยงขมสลบกนในคนวนนน ปรากฏวาผปวยสงบผอนคลายมากและจากไปอยางสงบในขณะทฟงเสยงขมสลบกบเสยงสวดมนตคาถาชนบญชรญาตผปวยบอกวาเปนสงททำาไดดมากและประทบใจมากและขอบคณทงพยาบาล นกศกษาพยาบาลปรญญาโท และอาจารยทชวยกนดแลใหผปวยจากไปอยางสงบ เปนความตงใจของผปวยเองทตองการจะเสยชวตอยางสงบในทามกลางของความปลอดภย

การดแลผปวยในวาระสดทายของชวตในรายนเปนตวอยางของการตายอยางสงบในโรงพยาบาล พยาบาลและนกศกษาพยาบาลไดเรยนรถง

101

document.doc

การดแลผปวยในวาระสดทาย ขอบคณผปวยทชวยใหไดเกดการเรยนรรวมกนในครงน

ทกษะภมปญญาตะวนออกทใชในผปวยรายน ไดแก การเจรญสต รตวทวพรอม สมาธเพอการผอนคลาย การอธษฐานจต การประคบประหงมดานจตใจ อาศยความเชอ ความศรทธา บญกศลและคณความดทไดกระทำามา การขอขมาเจากรรมนายเวร การแผเมตตา และการเหนยวนำาจตดวยการพดและฟงเสยงขม เสยงสวดมนตคาถาชนบญชร.

102

document.doc

ภาคผนวก

แหลงทมาของบทความ

เผชญความตายดวยใจสงบพระไพศาล วสาโล

103

document.doc

บทความในวารสาร เสขยธรรม ฉบบ มกราคม มนาคม ๒๕๔๗ – คำาแนะนำาจากใจเพอชวยเหลอผใกลตาย

โซเกยล รนโปเช เขยน พระไพศาล วสาโล แปลคดจากบทความใน ประตสสภาวะใหม

บอกขาวราย นพ.สนต หตถรตน คดจากบทความ สทธทจะอยหรอตายและการดแลผปวยทหมดหวง ในวารสาร หมอชาวบาน

ไมมคำาวาสายเกนไปพระไพศาล วสาโลบทความของในคอลมนของ จตววฒน กนยายน ๒๕๔๙

พรอมตายจงพนตายพระไพศาล วสาโล บทความในคอลมน จตววฒน กนยายน ๒๕๕๑

วาระสดทายในชวตของแม วรรณภา อศวชยสวกรม บทความในวารสาร เสขยธรรม ฉบบ กรกฎาคม - กนยายน ๒๕๔๗

สภาพร พงศพฤกษ ใบไมทคนกลบสทเดมสรภ ชตระกลบทความในวารสาร เสขยธรรม ฉบบท ๕๙ ปท ๑๔ มกราคม –มนาคม ๒๕๔๗

ธรรมะใน ๗ วนสดทายของผวายชนม : บทบนทกธรรมกอนการลาจากครอบครวงามวทยาพงศและวศนวรรธนะตพมพครงแรกในการบำาเพญกศลครบ ๑๐๐ วนของการมรณกรรมของนางพรรณวด งามวทยาพงศ วศนวรรธนะ

ประสบการณการดแลผปวยในวาระสดทายของชวต อาภรณ เชอประไพศลป

104

document.doc

คดจากบทความ การดแลในวาระสดทายของชวต : แนวคดภมปญญาตะวนออก

แนะนำาเครอขายพทธกา

แนะนำาสอทเกยวกบชวตและความตายของเครอขายพทธกา

105

document.doc

106