DI

VERSIVAL♥

ANTWERPEN ZOEKT HELDEN DIE RACISME & DISCRIMINATIE BESTRIJDEN

aanbevelingen voor het stedelijk beleid

Racisme en discriminatie bestrijden – dat doen we samen | 21 maart 2019 1|7

Racisme en discriminatie bestrijden – dat doen we samen Diversival – aan de slag rond discriminatie en diversiteit in de stad Antwerpen 21 maart 2019

Antwerpen heeft een kantelpunt bereikt. Voor het eerst in haar geschiedenis zijn er meer mensen

met een migratieachtergrond in de stad dan mensen zonder migratieachtergrond.

De superdiverse samenleving in Antwerpen is dus een feit. Deze superdiversiteit heeft een impact

op verbondenheid. We kunnen ons lidmaatschap van een gemeenschap en ons burgerschap niet

enkel nog koppelen aan onze herkomst. De superdiverse samenleving heeft nieuwe vormen van

solidariteit en verbondenheid nodig.

De polarisering van de samenleving neemt toe. Opbouwwerkers stellen vast dat groepen steeds

meer tegenover elkaar komen te staan. De toenemende verscheidenheid in onze samenleving is

niet alleen etnisch. Een aantal maatschappelijke veranderingen maken onze samenleving steeds

complexer. Dit beïnvloedt het samenleven hier. De cocktail van bestaans(on)zekerheid, diversiteit in

leef- en wooncultuur, etnische afkomst en generaties, kan leiden tot wrijvingen. In minder

draagkrachtige wijken leven mensen ook letterlijk dichter op elkaar. Dit leidt automatisch tot

spanningen. In wijken waar Samenlevingsopbouw werkt, komen armoedeproblemen en

samenlevingsproblemen samen voor.

Voor verbondenheid en solidariteit moet je op elkaar kunnen rekenen. Vertrouwen is onmisbaar.

Mensen met een migratieachtergrond stoten ondanks inspanningen te vaak op muren. Muren

waarvan vaak onduidelijk is waarom ze er voor hen staan en niet voor anderen. Racisme en

discriminatie is één van de factoren die hen beletten om een volwaardige plaats in te nemen in de

samenleving.

We pleiten voor een aanpak van racisme en discriminatie als een maatschappelijk en structureel

probleem. Welke wetten, regelingen, praktijken, mechanismen en manieren van spreken sluiten

mensen uit? Op welke grond gebeurt de discriminatie?

We kunnen racisme en discriminatie bannen uit onze samenleving, ook in Antwerpen. Enkel zo

bouwen we wederzijds vertrouwen op voor een gezamenlijke toekomst. Gemeenten staan het

dichtst bij de burger. Racisme en discriminatie in je eigen wijk of stad hakt er diep in. Gemeenten

hebben; onder andere als werkgevers, dienstverleners, subsidiërende overheden, opdrachtgevers

en beheerders van (sociale) huisvesting; verschillende hefbomen om racisme en discriminatie

structureel aan te pakken.

Racisme en discriminatie bestrijden – dat doen we samen | 21 maart 2019 2|7

AANBEVELINGEN VOOR EEN OVERKOEPELEND BELEID DAT RACISME EN DISCRIMINATIE ERKENT, VOORKOMT EN AANPAKT

• Stad Antwerpen investeert in initiatieven die de maatschappelijke draagkracht voor diversiteit

vergroten. Er zijn plaatsen nodig waar mensen die sterk van elkaar verschillen kunnen

samenkomen en samenwerken. Deze plaatsen moeten veilig en laagdrempelig zijn. Mensen

luisteren er naar elkaar en leren er van elkaar. Ze bespreken er gemeenschappelijke en politieke

kwesties zoals racisme en discriminatie. De verbinding tussen mensen met verschillende

standpunten, achtergronden en vaak conflicterende belangen is een cruciale uitdaging voor

onze samenleving.

• Stad Antwerpen heeft een effectief actieplan racisme- en discriminatiebestrijding met meetbare

indicatoren. Dit plan omvat alle beleidsdomeinen. In het plan gaat er aandacht naar:

informeren, sensibiliseren, handhaven, controleren en sanctioneren. Slachtoffers van

discriminatie - en organisaties die met hen werken- werken mee aan de uitwerking van dit plan.

Dit plan geeft het vertrouwen aan burgers dat de stedelijke overheid alles doet om racisme en

discriminatie te voorkomen en te stoppen.

• Stad Antwerpen is lid van ECCAR, het Europees stedennetwerk dat kennis en expertise

uitwisselt rond de bestrijding van racisme, discriminatie en xenofobie. Stad Antwerpen

onderschrijft het tienpuntenactieplan en geeft het vorm volgens de eigen prioriteiten – in

samenwerking met lokale partners. De stad engageert daarvoor een voltijds coördinator die de

tijd en middelen krijgt om dit te realiseren.

Racisme en discriminatie bestrijden – dat doen we samen | 21 maart 2019 3|7

NAAR EEN INCLUSIEVE ARBEIDSMARKT

Discriminatie en racisme op de arbeidsmarkt laat teveel talent verloren gaan. Oplossingen hiervoor

liggen bij de aanwerving en de aanpak op de werkvloer. Bedrijven hebben hier een finale

verantwoordelijkheid in, maar het stadsbestuur kan een belangrijke aanvullende rol spelen in de

aanpak hiervan.

WAT WIL DE STAD DOEN?

- Er komen praktijktests op de professionele huurmarkt en op de arbeidsmarkt op

sectorniveau om discriminatie omwille van leeftijd, geslacht, origine, beperking en

geaardheid tegen te gaan. Indien nodig volgt er een verbeterplan met de nadruk op

sensibilisering zonder culpabilisering.

- De stad werkt samen met partners en met spelers uit de bedrijfswereld om het structureel

tekort aan goed opgeleide werknemers weg te werken. Hiervoor worden engagementen

aangegaan om (jeugd)werkloosheid terug te dringen.

De stad werkt een systeem uit voor bedrijven met begeleiding, afspraken op maat over het

aantal werkplaatsen en activerings- en begeleidingstrajecten voor werkzoekenden en

leefloners.

- De stad streeft naar een divers personeelsbestand, waarbij alle medewerkers zich

ontplooien en hun competenties ten volle kunnen benutten. Naast diplomavoorwaarden

worden elders verworven competenties (EVC’s) en ervaring naar waarde geschat in het

aanwervings- en bevorderingsbeleid.

- Hoogopgeleide anderstaligen worden begeleid en ondersteund op onder andere

taalniveau.

- De stad maakt een actieplan op om meer mensen met een arbeidshandicap aan te werven

bij de stad.

WAT KAN DE STAD NOG DOEN?

• Bedrijven begeleiden om discriminatie aan te pakken met een systematisch opsporings – én

handhavingsbeleid.

• Een anti-discriminatiecharter opstellen voor bedrijven die intekenen op openbare

aanbestedingen (ook aan bijvoorbeeld huisvestingsactoren of horecazaken). De opvolging

hiervan is doorslaggevend om impact te hebben. Dit kan door QuickScans en het voorzien van

begeleiding door stadsdiensten.

• Zichzelf bindende streefcijfers opleggen om tot een betere afspiegeling van de Antwerpse

bevolking te komen in haar personeelsbestand.

• In de samenwerking met derden (of bij selectieprocedures voor samenwerking) parameters

rond een divers personeelsbestand hanteren. Om zo ook andere bedrijven en organisaties te

stimuleren diversiteit in de eigen werking te organiseren.

• Neutraliteit vereisen in het handelen van haar werknemers, maar niet in het uiterlijk. Waar er

veiligheidsvereisten spelen, zoekt zij naar creatieve oplossingen.

• Coaching en ondersteuning voorzien bij alle lagen binnen het personeelsbestand en niet enkel

bij hoogopgeleide anderstaligen. Doorgroei naar andere functies mogelijk maken. De stad benut

hiervoor alle talen die mensen spreken en beschouwt meertaligheid van het eigen personeel als

pluspunt.

Racisme en discriminatie bestrijden – dat doen we samen | 21 maart 2019 4|7

NAAR EEN INCLUSIEVE WOONMARKT

Er is uitsluiting op de huurmarkt van kandidaat-huurders met een zwak socio-economisch profiel. Verhuurders en makelaarsorganisaties eisen veel onnodige informatie van kandidaat‐huurders: de woonduur van het vorig huurcontract, de naam en telefoon van de huidige werkgever en de vorige verhuurder, het bewijs van huurbetaling van de laatste drie maanden. Of personen met een vervangingsinkomen of OCMW-cliënten worden systematisch geweerd. Discriminatie op de huurmarkt manifesteert zich op verschillende gronden: uitsluiting op basis van afkomst of nationaliteit, vermogen, leeftijd of seksuele voorkeur.

WAT WIL DE STAD DOEN?

- Met praktijktests voor de professionele huurmarkt wil de stad discriminatie op de

huurmarkt omwille van leeftijd, geslacht, origine, beperking en geaardheid stoppen. Dit

wordt wetenschappelijk ondersteund en krijgt een gefaseerde cyclus: een nulmeting, een

verbeterplan met de nadruk op sensibilisering zonder culpabilisering en een opvolgmeting.

- Het gemeentelijk toewijzingsreglement voor sociale woningen wordt herbekeken met de

focus op alleenstaande ouders met kinderen, mensen met een laag inkomen uit arbeid en

mensen die al lang in de stad wonen en al lang wachten op een sociale woning. Er worden

conciërges ingeschakeld die de leefbaarheid in sociale appartementsblokken verbeteren.

- De stad stimuleert nieuwe woon- en opvangvormen zoals kangoeroewonen, zorgwonen en

cohousing met ondersteuning van dienstencentra, centra voor dagverzorging of

nachtopvang en woonzorgzones waar noden en aanbod op mekaar zijn afgestemd.

- Er komen voldoende betaalbare aangepaste woningen voor senioren en voor mensen met

een beperking, met de juiste zorg in de directe omgeving.

- Antwerpen wil een toegankelijke stad zijn, waar iedereen gelijkwaardig toegang heeft tot

gebouwen, publieke ruimte, dienstverlening en communicatie. De stad ondertekent het

Vlaams toegankelijkheidscharter van Inter.

- De stad werkt via het Antwerps Woonmodel aan betaalbaar wonen: kopers kunnen

eigenaar worden van een huis of appartement, maar niet van de grond waar het op staat.

Op die manier zakt de prijs van een huis tot 30%.

- Eigenaars worden aangemoedigd om hun woningen via SVK te verhuren, zodat het aanbod

woningen aan sociale huurprijs verhoogt.

WAT KAN DE STAD NOG DOEN?

• Meer controle uitvoeren op de afficheringsplicht van huurprijzen.

• Bij een antidiscriminatiebeleid nadenken over sensibilisering, maar ook over controle en

sanctionering wanneer er overtredingen worden gemaakt.

• Meer aanbod voorzien in het betaalbare woonsegment door sociale huisvesting uit te breiden.

• De huurwaarborg loskoppelen van woonkwaliteit en mensen in armoede helpen om hun

huurwaarborg te betalen.

• Investeren in energetische renovaties bij noodkopers en huurders in armoede, zodat

energiefacturen betaalbaar blijven.

• Bij het ontwikkelen van nieuwe woonvormen kan een quotum geïnstalleerd worden voor

groepen die vaak gediscrimineerd worden op de private huurmarkt. Daarnaast kan de stad

projecten ondersteunen die zich op groepen in maatschappelijk kwetsbare positie richten.

Racisme en discriminatie bestrijden – dat doen we samen | 21 maart 2019 5|7

NAAR EEN TAALVRIENDELIJKE SAMENLEVING

Nederlands is belangrijk. Want iedereen is er bij gebaat om goed en snel Nederlands te leren.

Daarom organiseert Samenlevingsopbouw wekelijks oefenkansen Nederlands voor ongeveer 300

mensen dankzij een 100-tal vrijwilligers. En ja, inzetten op de meertaligheid in onze stad is ook

belangrijk. We stellen hiervoor een “en-en-benadering” voorop.

Antwerpen is nu officieel een minority-majority stad. Er wonen meer mensen in de stad met een

migratie-achtergrond dan met een Belgische. Dat brengt een grote meertaligheid met zich mee.

Tegelijk zal niet iedereen op hetzelfde tempo Nederlands onder de knie krijgen en zijn er ook

mensen zijn die het nooit onder de knie zullen krijgen. Daarin spelen tal van factoren mee zoals

leeftijd, mentale en fysieke gezondheid, scholingsgraad in de moedertaal, multi-problem context, en

andere. We zoeken dan naar andere manieren van communiceren, we maken ruimte voor andere

talen, we experimenteren. De essentie daarbij is dat we samen zoeken naar manieren van

communiceren en dat Nederlands nooit een voorwaarde is om te participeren en tot rechten te

komen.

WAT WIL DE STAD DOEN?

- De diversiteit in de stad is een troef

- Diversiteit krijgt een volwaardige plaats in het communicatiebeleid

- De Nederlandse taal als verbindend aspect tussen Antwerpenaren

- De stad wil sterk inzetten op lessen Nederlands, zeker ook op de werkvloer en engageert

zich om samen met de aanbiedende partners voldoende capaciteit te blijven voorzien.

- De stad moedigt het gebruik van het Nederlands aan in het verenigingsleven. Niet-

Nederlandstalige Antwerpenaren kunnen er zonder schroom spreken en oefenen.

- De stad vraagt de districten om in de gedecentraliseerde projectenpot ‘Stadsmakers’ extra

aandacht te schenken aan projecten die het gebruik van het Nederlands stimuleren. Zo

geeft de stad ook in de vrijetijdsbesteding taaloefenkansen.

WAT KAN DE STAD NOG DOEN?

• Kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening is onlosmakelijk verbonden met kwaliteitsvolle

communicatie. We willen daarom aanbevelen om hulp- en dienstverleners te laten werken met

een communicatiewaaier. Het is een tool om de begrijpbaarheid te verhogen wanneer de cliënt

onvoldoende Nederlands kent.

• Het attest ‘uitgeleerd’ zorgt nu voor een mate van bescherming voor die groep mensen die het

Nederlands zeer moeilijk leren in de huidige context van het volwassenonderwijs. De keerzijde

is dat het attest hen uitsluit van verdere professionele ondersteuning in het leren van het

Nederlands. We vragen de Stad om de zoektocht naar alternatieve leermethodes te

ondersteunen en te stimuleren, om tegemoet te komen aan de leerbehoeftes van mensen die

zeer moeilijk Nederlands leren binnen de huidige context van het volwassenonderwijs.

• De Nederlandse taal verbindt ons. Het is de lingua franca over de ruime meertaligheid die in

onze stad aanwezig is. Het gebruik van het Nederlands stimuleren zou hand in hand moeten

gaan met de waardering voor de taalverscheidenheid. Je moedertaal vormt een essentieel

onderdeel van je identiteit. Om tot een grote verbinding te kunnen komen is een en-en verhaal

aangewezen, waar ook het belang en de appreciatie voor de rijke meertaligheid in onze stad

blijkt.

Racisme en discriminatie bestrijden – dat doen we samen | 21 maart 2019 6|7

MOSKEEËN1 IN DE STAD

Moskeeën zijn meer dan louter een gebedsruimte. Ze nemen een bredere maatschappelijke functie

in voor de buurt. Moskeeën hebben de potentie om ook een educatief en sociaal centrum te zijn.

Daarnaast hebben ze een belangrijke signaal- en doorverwijsfunctie naar hulpverlening bij sociale

en andere problemen in de samenleving. Het beoogde doel van een moskee is de versterking van de

sociale binding in de buurt door in te zetten op het welbevinden van alle burgers: moslims,

andersgelovigen of andersdenkenden. Daarbij is het ook van belang een nieuwe ‘thuis’ te kunnen

bieden aan kwetsbare jongeren, waar ze een sterke identiteit en toekomstmogelijkheden kunnen

ontplooien.

WAT WIL DE STAD DOEN?

- De diversiteit als een troef

- De stad ontwikkelt een integraal beleid rond locatie, vergunningen en beheer van

gebedsruimtes met aandacht voor de religieuze vrijheden maar ook voor de impact op de

wijk en de omwonenden. Brandveiligheid, geluid, mobiliteit en ruimtelijke veiligheid zijn

daarbij belangrijke criteria

WAT KAN DE STAD NOG DOEN?

• Ondersteuning en begeleiding bieden aan moskeeën zodat ze hun maatschappelijke rol ten

volle kunnen waarmaken.

• Via stedelijke ondersteuning van moskeeën de aandacht richten op groeimogelijkheden in de

toekomst: de mogelijkheid om specifieke doelgroepen (jongeren, vrouwen, nederlandstalige

bezoekers) aan te trekken en ruimte te bieden voor meer activiteiten. Hiervoor kan ook

gekeken worden naar ruimten in de buurt.

• Het moskeebeleid afstemmen op de noden en behoeften van de moslimgemeenschap in al haar

diversiteit. Dit kan enkel gerealiseerd worden via een structurele verankering van de

betrokkenheid vanuit de doelgroep. We pleiten voor een consultgroep van moskeebesturen en

sleutelfiguren om samen met de stad vorm te geven aan een gedragen moskeebeleid.

• De stad gaat in tegen de toenemende polarisering van onze samenleving door in haar

communicatie en beeldvorming actief in te zetten op hetgeen ons verbindt.

1 We kunnen dit breder trekken naar levensbeschouwing in het algemeen. Binnen de praktijk van Samenlevingsopbouw bouwden we de laatste

jaren echter vooral expertise uit rond moskeeën. We wensen de aanbevelingen dan ook hiertoe te beperken.

Racisme en discriminatie bestrijden – dat doen we samen | 21 maart 2019 7|7

JONG IN DE STAD

Jongeren in maatschappelijk kwetsbare situaties brengen soms noodgedwongen meer tijd door in

de openbare ruimte. Er is minder ruimte in huis om zich te ontspannen en vrijetijdsactiviteiten zijn

duur. In deze omgeving hebben zij meer kans om in aanraking te komen met criminele feiten en

bijhorende interventies van de politie. Even goed worden deze kinderen en jongeren vaker

geviseerd door de politie omwille van etnische profilering, een bepaald beleid in de openbare

ruimte of armoedesituaties.

WAT WIL DE STAD DOEN?

- Antwerpse scholen voeren proactief en onderbouwd beleid tegen pesten en racisme en

discriminatie.

- De stad zal professioneel profileren aanpakken bij de politie.

- De politie van Antwerpen werkt aan haar diversiteit.

- De stad laat geen enkele leerling los. Ze voorkomt vroegtijdige schooluitval en zetten

leerlingen terug op weg naar een succesvolle schoolloopbaan en naar werk. De

wijkgerichte aanpak wordt de manier om deze ambitie waar te maken en om sociale

mobiliteit te bevorderen met de uitbreiding van A’rea 2020.

WAT KAN DE STAD NOG DOEN?

• Jongeren betrekken bij de inrichting van openbare ruimte. Jongeren maken veel gebruik van de

pleinen in de buurt om af te spreken met vrienden, of te sporten. Jongeren dromen van een

betere infrastructuur op de pleinen, van meer groen, van voldoende openbare ruimte waar ze

zichzelf kunnen zijn. Deze dialoog start in de conceptfase van projecten. Op die manier verhoog

je de slaagkansen van openbare ruimte als plaats voor ontmoeten, leren en ontwikkelen.

• Er mee voor pleiten dat er een realistische geschiedenis van de kolonisering in de curricula van

het Vlaams onderwijs komt. Waar ook het geweld en de onderdrukking van de kolonisatoren

beschreven staat en het perspectief van de gekoloniseerden een stem krijgt.