ANLAMIN DİLSELLİĞİ İÇİNDEKİ OYUNSALLIK GADAMER VE WİTTGENSTEIN DA OYUN KAVRAMI

8/3/2019 ANLAMIN DLSELL NDEK OYUNSALLIK GADAMER VE WTTGENSTEIN DA OYUN KAVRAMI

1/17

A k a d e m i k A r a t i r m a l a r D e r g i s i 2 0 0 9 , S a y i 4 0 , S a y f a l a r 2 0 9 - 2 2 4

ANLAMIN D L S E L L G C N D E K OYUNSALLIK: GADAMER VEW T T G E N S T E N ' D E ^ ^ O Y U N " K A V R A M I

Mehmet ULUKTK''

G R $ : Dlin Anlami Ya da Anlainin Dilselligi SorunuD i l , anlam taiyicisi ve insan dcncesini kuatan ve kapsayan bir varlikolarak hep anlama, yorumlama etkinliklerinde belirleyici bjr rol oynamitir. Bubaglamda anlamm dilselligi sorunu, bir bakima dilin anlammm da ne oldugu, neolmadi|i sorunudur. Bu sorun bir problem dahasi bir problematik olarak halakarimizda durmakta. nsanoglunun zamansalligi, tarihselligi, faniligi ve iindebulundugu dnyayi anlamlandirma serveni devam ettike anlamm dilselligi debir problem olarak srecek gibi grnyor. Belki bunun iindir ki gnmzfelsefeleri iinde, (zellikle XX. Yzyil) felsefe sorunlarmm dilin mantigmiyanli anlamaktan kaynaklandigi, felsefenin nermelerin anlamlarmi aiklayanbir dil czmlemesi oldugu, epistemolojinin dilde anlamlilik sinirini izmekleice balamasi gerektigi gibi anlayilar agirlik kazanmaktadir. Bu anlayilaretrafmda hakikat artik gerekiige uygun dcme anlaminda dogrulukta degil,fakat bu uygun dcmeyi mmkn kilan dilde ve anlamda aranmalidir anlayiibenimsenir olmutur.' Yine XX . Yzyil felsefesinin adma 'dilsel dn 'denilen egilimi dilin tm insan bilgi ve deneyimlerinin ortami oldugu eklindeifadesini buldu. Bylece dil, anlam aratirmasinda felsefe disiplinleri arasmdamerkezi bir alima alani haline geldi. Bu anlamda XX. Yzyil felsefesinedamgasini vuran iki cumie hi cphesiz Wittgenstein'm ifade ettigi "diliminstmrlart dnyamtn stmrlaridtr" cmlesi ile Gadamer'in her firsattadillendirdigi "anla^tlabilecek biricik varltk dildir"^ cmlesidir.te bu baglamda ortaya ikan anlamin dilselligi sorunu, dilin anlamisorsunu da gndeme getirerek, gnmz felsefesine damgasini vurmu olanAnalitik felsefe ve Kita Avrupasi felsefesi tarafmdan farkli perspektiflerden detartiilmitir. Bu makalenin temel amaci, dilin anlam(a) iin nemine deginerekice balayip, anlamin dilselligi sorununda beliren tartimalari 'dilin oyunsalltgt'

dzleminde Kita Avrupasi ve Analitik felsefe perspektiflerin "oyun" kavraminayaklaimlarindaki benzeimleri ve ayriimlari gstererek aratirmaya


2/17

Anlamm Dilsell igi indeki Oyunsall ik: Gadamer ve Wittgenstein'de "Oyun"Kavrami

Heidegger, dilin yol zerinde karilailan bir soru degil; fakat bizzatyolu doeyen, yolu aan eyin ta kendisi oldugunu ifade eder. Dtinmevarligm anlamm a ve insanm Varligi'' .anlam asmm tarihine yneliktir.Dolayisiyla denilebilir ki, Varligin anlamma ynelik soru, nihai olarak dilinzne ynelik soru ile rtcr. Cnk dnmeyi varliga agiran yol dildeailir'. Yine bu baglamda Brice R. Wachterhauser'in, insan zihninin, kendindegerekligi bir saf gorme kapasitesine, ebedi ve ezeli boyutlari ile gerekligi birSZSZ /dilsiz kavrayi yeten egine sahip olmadigin i b elirtm esi, anlam in dilsiz ,dil diinda gerekieemeyecegini en aik bir ekilde ortaya koyar. Zira btnbir insani anlama asa szler/kelimeler/dil olmaksizin ve asa zamanin diindagereklemez. Gemii imdiye intikal ettiren ve geiecege gtren temeltarayici dildir. Btn bir anlamanin, tarihsel olarak ekillenmi bulunanimdimizin herhangi bir konu ya da nesne hakkindaki yorumumuzubilgilendirdigi yer durumundaki tarihsel baglam iinde gereklemesinden,dilde ikin olmamiz sorumludur.^

Anlamanm dilsel olmasi ve dahasi dilselligi, tarihi srecte dilin anlamiin taidigi neme btn felsefi gretiler tarafindan ayni biimde bakildiginigstermez. Dahasi anlami dilde aramak ve felsefeyi dilsel bir baglamdaanlamlandirmak, daha ok XX. Yzyila has bir durumdur. Her ne kadar Platon,Kratylos'ta adiar ile onlarin adlandirdiklari eyler arasmdaki ilijkinin dogal mi;yoksa uylaimsal m i oldugunu tartisa da ve yine Aristoteles de seslendirdigimizadlarin uylaimsal simgeleri olduklari baglammda konuyu tartisa da, onlariXX. Yzyil dil alimalanndan ayiran birtakim farkliliklar vardir. Zira XX.Yzyila gelinceye degin yapilan ey, dogrudan dili ele almak, dil zerindekonumaktan ziyade, bilgi konusunda temel sorularin yanitlari verilmeyealiilirken, bilgi felsefesinin sinirlari iinde kahnarak ortaya atilan bir takimdil-anlam kuramlari ortaya koymaktadir^ Bu anlamda XX. Yzyil felsefesianlamin dilselligi karakterine bambaka bir nem atfeder. Yalniz bubambakalik tek ynl bir ekilde gelimez. En temelde iki ynden gelien birbaki aisi ile karilairiz.

Bu baki ailarindan biri Anglo-Sakson dnyanin ya da Analitik felsefegeleneginin en nemli filozofu olan G. Frege'nin yaklaimi ile Kita Avrupasininvazgeilmez filozofu olan M. Heidegger'in yaklaimidir*. Frege gelenegi,B.Russell'in gen-ilk dnem L. Wittgenstein'in, Alfred Tarski'nin veR.Carnap'in gelenegidir. Bu gelenege gre kiinin aiklamalari, matematikselakil yrtme tarafindan mantiksallatirilan bir dille ilgili yorumlar olmakzorundaydi'. Dil total bilinebilirligin ideal bir temsilcisi sayildigindan, tm birdilsel faaliyet, matematiksel bir dile indirgenmeye aliiliyordu.Analitik felsefenin dil-dnya ve anlam konusunda yukarida belirenyaklaimina kari, Kita Avrupasi felsefesinin, logosun zaytfligi sorununda


3/17

Mehm et Uluktk Yil: 11 Say i: 40 ubat 2009 - Nisan 2009btnyle /temsildir /tasvirdir(ftgrasyon)dur. . Nietzsche dilin yapmi oldugueyin, kendi kendine yeterli bir dnya uydurmak oldugunu ifade e der '. Analitikfelsefenin dil ile dnya arasmda dolayisiyla dil ile gerekiik arasinda kurdugumatematiksel ve total iliki Kita Avrupasi felsefesinin Nietzsche'nin nclkettigi bir yikimla kknden koparilir.

Analitik felsefenin en temel zelliklerinden olan; belirginlik, aiklik,seiklik, duruluk, syleyic yalinligi, kesinlik gibi zelliklerine karin, Kita, felsefesinde, kurgusal metafizige, anlam blanikligma Ga dam er'in szleri ileifade edildiginde 'dilin ve konumamn btn temelinin onu m mkn kilan eyinta kendisinin, belirsizlik ya da metaforlar \mecazlar \egretilemeler olduguna'ynelik iddialar vardir. Yani Analitik felsefede czm leyemedigimiz bir ^ey dilegetirmeye degm ezken, Kita felsefesinde czm leyebildigimiz bir ^ey dilegetirmeye degmezdir". Bu, Saussereci baki aisindan, Locke'un, szck-ide-?ey baglammda kurdugu, semantik cgen arasindaki her trl dilsel gstergeninayirt edici zelliginin, baglantilarmin, keyfi ve nedensiz olmasi durumudur.Buradaki anlami ile keyfilik ve nedensizlik durumu hazirci ve aceleci birtutumla anlamsizlik ve gelicigzellikle nitelendirilemez. Bilakis anlami,toplumsalligindan aritilmi? bir halde, kapali, soyut ve matematiksel bir bilinsorunu olarak d egil; bir olu meselesi olarak ele almaktir. ,G ad em er'i n debelirttigi gibi anlama bir bilin problemi degil, bir olu^ sorunudur'^.Heidegger'de bir eyi dile getirme problemi Dasein^^'m kkensel olarak varlikkavrayii iinde ierilmi olan bilgisinin yaama durumuna ait olan anlamaninasli unsurudur. He idegg er'e' gre; (V)arlik da, kendini zamansalliktagsterdiginden, zamansallik tarihselligin de kouludur. Dolayisiyla da'anlam(a)' tarihin diinda, var olujun tarihselliginden soyutlanarak eleahnabilecek bir hadise degildir.

Burada unu zellikle belirtmek gerekir ki; Analitik felsefe ile KitaAvrupasi felsefesinde ve zelde hermeneutik yaklaimin dile ve anlam(a) bakiiarasinda birbirlerini diladiklari kadar birbirlerini tamamlayan ynleri de vardir.Geri ilk bakita, bu iki felsefenin iddialari ve geliim srecleri gz nnealindiginda, birbirlerini tamamladiklari eklindeki iddiam anlailmaz gelebilir.Zira en temelde czmleyemedigimiz eyin dile getirilemez olmasi ileczmledigimiz eyin dile getirilmeye degmez olmasi gibi dilde aikligi,durulugu aramakla, buna karin anlam bulanikliginin iinde, anlaminbelirsizligine vurgu yapan perspektiflerin birbirlerini nasil tamamladiklarininanlailamaz olmasi, anlailir bir eydir. Ama anlamin dilselligine ynelik her ikiyaklaimm- yapisal ze llikleri dikkate alind iginda, te yandan , dilin tabiatin in,anlamadaki ilevinin degeri sorgulandiginda, birbirlerini tamamlamalarininnasilligi ve niinligi kendiliginden ortaya ikiverir. Bu baglamda dilin, insanzihninin dic-dnya (nesnel gerekiik) ile arasmda kurdugu bagda anlailan eyindile getirilmesini dolayisiyla da aiga ikarilmasini sagladigi grlr. Yanianlailan eyin aikligi, ancak onun dile getirilmesi ile mmkn olmaktadir. BuAnalitik felsefe geleneginin teden beri ileri srdg bir anlayitir ve bu acidan


4/17

Aniannin Dilselligi iindeki Oyunsallik: Gadamer ve Wittgenstein'de "Oyun"Kavrami

kurulmak istenen bagin, Analitik felsefede oldugu gibi, tamamen, matematiksel,total, tarih-st ve dz bir izgi zerinde -Wittgenstein'in deyimiyle przszbuz pateni stnde- ilerliyormu? gibi elikisiz, problemsiz, toplumsalligindansoyutlanmi? bir biimde, mekanik bir srec ekiinde anlailmasi anlailir bir eydegildir. Bu anlamda analitik felsefe bir idealden, ralit gibi sz ederken, KitaAvrupasi feisefesi bir reaUteden, ideal gibi sz etmektedir. Bu yaklaimlarinayrintilarina son blmde Gadamer, Wittgenstein karilatirilmasindadeginilecektir.

Kita Avrupasi Felsefe Geteneginden Hans-Georg Gadamer veGadam er'de "Anlamin Dilselligi" Sorunun da Betiren "Oy un" KavramiKita Avrupasi felsefesindeki yaklaimlarin en nemli ynlerinden biri,doga bilimlerinin bilimsel egemenligine kari, bilginin temel kategorileri olaraktarih, anlama, yorumlama, anlam ve znelligin nemini vurgulamasidir'"*. Buyaklaim felsefe tarihinde nispeten yenidir. Zira Antik a | Yunan dcncesindeevren, kaostan- kozmosa, dzensizlikten- dzene dogru, bir geie sahiptir.Evrende dzenlilik oldugu ve her eyin akilla kavranabilecegi dcncesi vardi.Grekler kalici ve degimez olanin bilgisine akilla ulailabilecegi dcncesinesahiptiler. Antik ag filozoflari kalici olmanin peine dUerek kalici olan eyiaramilardir. Olan-biten karisinda hayrete dcmcler ve "olan neden byle

oluyor da bafka trlii olmuyor" sorusunu sormulardir. Bu soru sorma tarzinabagli olarak, k alici degimez ve nesnel olanin, oluu ynlendiren eyin bilgisineakil yoluyla, yani theoria (akil-kuram) etkinligiyle ulaabileceklerinidcnm clerdir. Bu akilci etkinliginin dogal bir sonucu olarak felsefe "o/M.y"lapek ilgilennnez; cnk oluun bilgisi mmkn grnmemektedir. Bu acidanbakildiginda Kita Avrupasi felsefesinin zerinde durdugu tarih, anlama, yorum,anlam ve znelligin nemi, bu etkinligin diinda kalmaktadir. Cnk tarihte,akilci etkinligin konusu olan, degimez, kalici eyler yoktur, tarihsel olaylar oanda yaanir ve biterler. Aklin araciligiyla bu yaananlardan bir genelligeulailamaz.Kita Avru pasi feisefesi ise en aik bir biim de, Hege lei felsefeninckcnn ikili ilijci rnnn, tarihselcilikle, 'hayat-ya^am felsefesi'nm, yanibireysel haber bilgisi ve oluun bilgisinin hkim oldugu XIX. Yzyil Almanfeisefesi baglammda ortaya ikar. Bu baglamda gerek Herder ve gerekse Hegel,Aydinlanmamn evrensel bir insan dogasi, dogal hukuk ya da ahlak kabullerinecpheyle bakar ve bunun yerine, farkli tarihi cemaatlerin ruhuna ve Hegelrneginde de, tarih olmak hasebiyle tarihin "dnya ruhuna" (Welgeist) dikkateker'^ Bu anlayi yalnizca aydinlanma kariti veya tersi bir anlayi degil,bilakis bir anlamda yukarida anlatilan akilci, kuramsal-nesnel bilgi (theoria)-tarihsel-znel, tarihsel bilgi (historia) ayriminda kutuplaan theoria merkezi ianlayia da bir tepki niteligi taimaktadir. Varlik nesneiciligin {theoria) 'nin dar


5/17

Mehmet uiuk tk Yil: 11 Sa yi: 40 ubat 2009 - Nisan 2009kaygi, imdi-burada olmamn dayanilmaz agtrligim strtinda tarimagibi ifadelerle aiklamaya aliir'*. Dilthey, kuramsal-nesnel (theoria)-deneyselci (empria) ikileminde ilk deneyselci yaklajimtnt eletirirken; onlarin

entelektel ve bilisel tecrbeye byk nem verirken duyguyla iradeyi ihmalettiklerini dcnr. Bu baglamda Dilthey, onlarin durumunu cyle tasvir eder:"Locke, Hume ve Kant'in tasarladiklari bilen znenin damarlarmda hi degerek kan dolamaz, tersine bu znenin damarlarmda katiksiz bir dcnmeetkinligi sayilan aklm imbikten geirilmi /arindirilmi? zsuyu dolair". Bunakari, Gadamer'e gre, anlama, kiinin bir nesneye dair ve ona kari znelsreci olarak degil, kiinin kendisi olma-insanin bizzat kendisinin var olmatarzidir."'*Bu baglarnda Gadamer kendi hermeneutigini ve genel olarak

hermeneutik abayi, btn bir anlamanin karakterinin ve temel artlarinin felsefiaratirma abasi olarak tanimlar ve hermeneutigin grevinin, sosyal bilimlereynelik yntem aratirmalari oldugu iddiasini radikal bir ekiide reddeder. Bureddedii, Gadamer'in hermeneutik'ini karakterize etme ve bunun tecebbsnekal.kimanin en iyi yeri olan, Gadamer'in amacini tanimladigi, magnum opiis'uolan Hakikat ve Yntem'in girii ve nsznde grmek mmkndr. O, bugirite unlari ifade eder; "Burada gelitirilen hermeneutik, bir insan bilimlerimetodolojisi degil, insan bilimlerinin metodolojik kendi kendiieri hakkindakibilinlerinin tesinde, gerekte ne olduklarini ve bnlari dnya ile ilgilitecrbemizin btnne baglayan eyin ne oldugunu anlama tecebbsdr"".Gadamer'in anlamanin tarihselligini ve felsefi hermeneutigitemellendiriindeki iki noktasi, Heidegger'in Dasein analizidir. ZiraHeidegger'in insan Dasein'nm zamansal analizi bize, anlamanin zneninkavrayi biimlerinde degil de, Dasein'nm var olma biimi oldugunu aikagstermictir. Hermeneutik ve anlamanin tarihselligi ite tam da bu noktada okendi sonlulugunu ve tarihselligini meydana getiren Dasein'nm temelkarakterine iaret etmektedir. Bunun iindir ki Gadamer, anlama ve yorumlamaameliyesinin btn tarihsel faaliyetlerin etken taiyicisi durumundaki tarihselbagintinin iginda srdrmek gerektigini dcnr. Zira ona gre tarihsel bir

faaliyetin tanimlayici niteligi onun bir srec olmasinda yatar^.ite tam da nu noktada Gadamer "Oyun" kavramini, benzetinesinitarih iinde olup tarihi ama durumunu ifade etme baglaminda kullanmayabalar nce. Gadamer, bu oyun durumunu "Her oyunun nesnel kurallari vardirve oyunu bu kurallar ynlendirir. Ancak oyunun kendisi bu kurallarinnesnellemesi degil, bilakis her oyun, bu kurallarin tesinde kendini yenidengerekletirmedir. Aksi halde oyun, bir defa oynanarak btn kralari ilegerekletirilmi olacak ve oyunu defalarca oynamak anlamsiz grnecektir.Bunun iin bir oyun, oyuncularin, oyunun kurallarini nesnelletirmesi ile degil,aksine onun oyun oldugunu ve kendi znelliklerini de oyun iindekaybettiklerini anladiklari zaman anlamli hale gelir"^' ekiinde aiklar. Bu


6/17

Anlamm Dilsell igi iindeki Oyunsall ik: Gadamer ve Wittgenstein'de "Oyun"Kavrami

gsterir. Bu kaybolmanin sonucunda oluan anlama ise, tarih iindegerekleen, zneler-arasi dnya olan ve zne-nesne ayiriminin olamamasianlamm da, znelligi olmayan bir gelenegin srekliligine dhildir."Oyun" kavrami Truth and Method (Hakikat ve Yntem)''in zellikleiki yerinde ok nemli baglamlarda, zelde estetigin znelligini amak geneldeise modern felsefenin znelligini amak iin bavurulan bir kavramdir. Bubaglamlardan ilkinde Gadamer, tipki bir oyunda yer alan oyuncunun oyununkendisi tarafmdan yutulmasi gibi, sanat yapitlariyla girdigimiz ilikideoynadigimiz oyunda znenin dogruluk yaantisina geebilmek iin nasil kendinikaybettigini betimlemektedir. "Oyun" kavramini czmledigi ikinci baglam

olan 3. blmde^^ Gadamer, hermeneutik deneyime aracilik eden dil stndeyogunlaarak, Wittgenstein sonraki dnemine ok yakin bir biimde diliznenin bilinciyle sylecim ya da syleci dile adlandirdigimiz "dil oyunu" iletemellendirmektedir^'.Gadamer'in kullandigi "Oyun" kavrami-benzetmesi, bir yandanHeidegger'in anlamanin varolusal yapisi ile ilgili derin tahlillerden destekalirken, diger yandan da, idealizmin z-bilinc (salt-consciosness) ile ilgiliyanilsamalarini da amaya alimitir^"*. Ancak Gadamer, anlamanin varolusalanalizlerini, yani, varolusal hermeneutigi ajarak, dili anlamaya, daha dogrusu,

var-oluun iinden, bize hitap eden dil araciligiyla, var oluu ynlendirmeyealiir. Zira tarihsel nesne, dil araciligiyla aktarilmakia kendi anlamini kazanir.Dili, tarihin sure giden hareketin bir parasi saymak, dnya tecrbesiimkn larinin sonsuzlugu- ile insanin anlamasinin sonsuzlugu arasind aki ilikisorununu da czer. Anlama ile dil arasindaki gerek uyum, aslinda varlik iledcnce arasmda oldugu kadar, varlik ile dil arasindaki gerek uyumda dayatar, kelimenin en geni anlami ile insan aklt, dilseldir ve eger akilsalligimizdilin diinda degil de, dille birlikte oluuyorsa, hakikat, kendisini ancakzamansalltklar ve tarihsellikler iinde ia eder. Bu ayni zamanda, dil ve varligibirbirine baglayan genel bir kuramin da garantisidir^^Gadamer'in "Oyun" kavrami-benzetmesini ncelikle tarih iinde,tarihi ama durumunda kullandigini ifade etmitik. Gadamer'in "Oyun"kavramini asil kullandigi yer ise, anlamin dilseliigi ve sanat eserlerininanlailmasi baglamindadir". Gadamer, "Oyun" fenomeni ierisinde, sanateserinin varlik biimine ik tufan pek ok anlamli unsurlar bulur. Ancak O,burada estetik hedonizme dayali "Oyun" teorilerini temize ikarmayaalimamaktadir. Bu trden teoriler, oyunu bir insan znesinin eylemi olarakgrrler. Sanat kendi siradan varliginin diinda ve onun zerinde, estetik birandan yararlanmak isteyerek, dnyayi terk eden, bir insan znesine zevk veren

bir tr oyundur. Sanati ise, ekillerle oynayan, maddeleri yumuatip belirlioranlarda eklini degitiren, hizlica bymc duygusal bir ocuk olarak


7/17

Mehm et Uluktk Yil: 11 Say i: 40 ubat 2009 - Nisan 2009znesinin yaratma ve eglenme eylemini veya tavrini ve oyuna katilan insanznelliginin "hrriyetini" kst etmemektedir^^. Gadamer'e gre buradakastedilen ok daha baka bir eydir.

Oyunu bir zihni durum, yetilerin (faculty) zgr oyunu ve byleceznelligin bir niteligi olarak gren Kant ve Schiller'in aksine, Gadamer,oyunun, oynayanlartn bilincinden bagimsiz bir ze sahip oldugunu syler^^.Yalniz buradaki z kavrami asla metaziksel "cevher" kavramina veya KantiDing an sich, yani kendi ile ilgili tecrbeden bagimsiz, sanat eserine iaretetmez^. Zira oyunun gerek konusu oyuncular degil; yine, byunun kendisidir.Bu nedenle oyunculari oyun atmosferi iinde tutan, onlari oyun oynamaya sevkeden ey bizzat oyundur. Bu acidan bakildiginda; "Oyun oynama, aynizamanda oynanmakttr"^\ Bu duruma, yani oyunun oynanma durumuna,Palmer'in oyun kavrammi Gadamer hermenutigi perspektifinden yaptigi uanalizlerde grmek mmkndr: "Bir oyun 'sadece bir oyundur' ve 'ciddi'degildir. Ancak bizzat oyunun kendisinden hareket edersek-oyun gerektenciddi bir hal alir, onu ciddiye almayan bir kii de, 'Oyun'u bozar. Oyunun kendidinamikleri ve oynayanlarm bilinlerinden bagimsiz hedefleri vardir. O, birzne karisinda duran bir nesne olmayip, bizim ierisine girdigimiz bir varligm,kendisini tanimlayan hareketidir. Bizim kendisine katilmamiz degil, oyununkendisi, bizim tartimamizm gerek "konusu" dur. Bizim oyuna katilmamiz,onun sunulmasini saglar; ama sunulan ey, bizim isel znelligimizden, ziyade,oyunun kendisidir. Oyun sahneye ikar, bizde ve bizim araciligimizla yerkaplar"^^Oznelci baki aismdan oyun ise, bir znenin eylem i,. bir kiininkatilmak istedigi ve kendi zevki iin kuUanilan zgr bir eylemdir. Ama biz,oyunun kendisinin ne oldugunu ve nasil olutugunu sordugumuzda, balanginoktasi olarak da insan znelligini degil de oyunu aldigimizda, oyun sadece.biroyundur; ama sonu olarak, oynandiginda kendisi duruma sadece kendisihkimdir^\ Oyunun da kendisine ait bir ruhu vardir. Gadamer'in bu baglamdaulatigi sonulara bakilirsa, o sanat eserini duragan degil, dinamik bir ey olarakgrr, znellik merkezli estetigin dayandigi tezlerin ailmasi gerektiginidcnr. Oyunu ve ek olarak da bir sanat eserini anlama konusunda zne-nesneayrimina dayali yaklaimm anlamanin temel karakterine uygun olmadiginivurgular'' '.Diger yandan, Oyun oynama esnasinda ortaya ikan ey, oyunun bizzatkendisi oldugu iin, oyun bir z-temsildir (Self-Presantationf\ Burada temsil(presantation) kavraminm temelde bir varligin "fimdi" ve "burada" tezahrediine iaret ettigi belirtilmelidir. Bu acidan Gadamer'e gre, oyun ya da eserinkendi kendini temsil (z-temsil) hadisesi iinde anlamli olarak var olmasi, onundegimez karakteridir. Bu baglamda her temsil (yorum) oyunun yapisi ile iliki

iindedir ve bu yapidan kaynakianan dogruluk lctne uymak zorundadir^^.Buna gre temsil (yorum) ayni eyin tekrari olarak ortaya ikar ve Gadamer'e


8/17

Anlamin Dilsell igi iindeki Oyunsall ik: Gadamer ve Wittgenstein'de "Oyun"Kavrami

bagimsizligini) gsterse de, bu zamansizlik ancak oyunun zamansalligi ilebiriikte anlailabilir. Zamansizlik, zamansalliktan kaynaklanah ve ona zit olandiyalektik bir zelliktir^^ ve bu diyalektik zellik kendisini, bizzat gndelikyaamda bizi megul eden, her eyin yansimasi olan oyunda ve dahasi dildegsterir. Zira dil, inceleyici bakilarimizin nesnellemeleri olarak, tmeylemlilikleri temsil eden, tm tarihsel-toplumsal srecler ve eylemlerin anonimznesi degildir. Dil bir yorumsama oyunudur ve bu oyunda hi kimsedigerierine gre stn ya da ayricalikli degildir. Herkes merkezdedir ve oyununiindedir. Dilsel bilin, yaam pratiginin her trl maddi var oluunu belirler.Gerekiik, dilin tesinde degil, gerekiik dilin bizzat iinde oluur^^. Yine budiyalektik zellik sayesinde zamansizlik ve zamansallik arasindaki iliki,metnin; yani, oyunun srekliligi ekiinde tezahr eder.

Bu baglamda Gadamer'e gre ortada, dilin kendi iyapisindankaynaklanan bir oyunsallik vardir ve bu dili kuUananlar, bu oyunun bireroyuncusudurlar ve bu oyunun kurallarina uymak zorundadirlar. Ama oyunda herbir kiinin kendine ait, kendiliginden kaynaklanan bir rol oldugu dcnlrse,orada he rkes kend i oyununu oynamaktadir. te bu kiiye' aitlik hem oyununtmn ve kendi temel karakterini znellikten, dolayisiyla, oyunla kendimizarasindaki zne-nesne ilikisinden, paralanmiliktan, ayirimindan kurtarir, hemde bu oyunun, oyunu oynayan kiiler tarafmdan bizzat kendileri tarafindanoynanacagini, kendisine ait, zel bir roln oynandigini gsterir. Oyunuoynayanlar, tarih-st, mekan-st kiiler olmadiklari ve oyunun kendisindenkaynaklanan degimez bir znn olmadigi dikkate alinirsa her zamanin ve herkiinin kendine ait bir oyunu v ardir.

Sonu olarak Gadamer'in anlamin dilselligi iindeki oyun analizindenoyunun c temel zelliginin ortaya iktigi grlr. Ilkin oyun daima"znesiz''dn, "oyunun, onu oynayanlarin bilincinden bagimsiz kendine ait birz vardir"; bu u anlama gelir; nasil ki bireysel zneler dil araciligiylakonuuyorlarsa, dil de bireysel zneler yoluyla konuur. Oyun oynayanlarkendilerini etkinlige ylesine kaptirirlar ki, oyun bir kiinin oynadigi bir eyolarak anlailmaz. Oyunun fiili znesi, diger etkinliklerin yani sira, oyundaoynayan bir bireyin znelligi degil; fakat bunun yerine, oyunun bizzatkendisidir. ikinci olarak, oyun daima kendi kendini temsili ierir ve son olarakda oyun daima fiindi burda olana kattltmt gereken bir kattlma, bir diyalog olupseyirciyi de iine alir''. Bu oyun analizinde gemile imdi, znellikle venesnellik, V.\xxam(theoria)la ile deney (emperia) birbirleri iinde birlemi,erimi ve kaybolmulardir.


9/17

Mehm et uluktk Yii: 11 Say i: 40 ubat 2009 - Nisan 2009Anglo-Sakson, Analitik Felsefe Geleneginden Ludwig Wittgensteinve Wittgenstein'nin Dil Oyu nlannda Ortaya ikan " Oyun "KavramiFelsefe tarihinin kimi dnemlerinde, felsefenin amalari ve buamalara ulamanin en iyi yollari konusunda, genel bir grc birligi sz konusu 'olur. ite XX. Yzyilin balangicindan kisa bir sre sonra, Cambridge'den,felsefe anlayiinda Russell ve Moore'un balattiklari felsefeye ve felsefiproblemlere ilikin bir degiiklik yayilmaya balamitir. Buna gre, felsefe,dcncenin ve kavramlarin dogrudan irdelenmesi olarak degil, daha ok dilaraciligiyla irdelenmesi olarak grlmekteydi'"'. te Wittgenstein bir yandaTractatus Lgico -Philosophicus adli yapitinda ve nceki dnem feisefesiolarak adlandinlan felsefesinde, dilin fakli sylem biimlerinin kendisineindirgenebilecegi, geerli, kuatici bir mantiksal z bulundugunu savunurken,

Felsefi Soru^turmalar adli yapitinda ve sonraki dnem felsefesinde farklisylem biimlerinin zerkligi {autonomi)nm bulundugunu ve bunlarm ancakkendi sinirlari iinde anlailabilir oldugu dcncesine ulair.'" Wittgenstein'indcnme biimindeki bu degiiklikte, tek biimli bir meta-yapinin czmeugratilii; dcncenin merkezilikten merkezsizlige kaydigi grlr.''^Wittgenstein nceki dnem felsefesiyle ve lmnden sonra yayimlanan, halende yayimlanmaya devam eden yayinlarinda sundugu "sonraki dnem feisefesi"ile pek ok bakimdan X X. Yzyil felsefelerine dam gas inr vurmu, felsefeye"Dilsel Dn^" verilmesinde bacrol oynamitir.Her iki dnemde de Wittgenstein'in amaci dcncenin yapisini vesinirlarmi anlamak, yntemi ise dilin yapisini ve sinirlarmi irdelemekti.Feisefesi, kapsam ve ama bakimmdan Kant'in dcnce eletirilerine okbenzeyen, bir dil eletirisiydi. Kant gibi, o da, ogu kez bilmeden sinirlarinintesine geip, gerek dcnceler dile getiriyormu gibi grnen, ancak gerektehi de yle olmayan aldatici anlamsizJiklara saptiklarina inanmiti. ZiraWittgenstein'in temel itirazi dilin uygun olmayan baglam iinde kullaniminaiken Kant'in itirazi da, aklin deneyimlenemeyenin alaninda kullanilmasinadir.Felsefi Sorufturmalar, her ne kadar Tractatus'un dil teorisinin eletirel

bir olumsuzlamasini ieriyorsa da; temelde her iki dnemi de birbirine baglayantematik bir bag vardir: her iki dnemde de Wittgenstein'in irdeledigi soru, bircmlenin nasil anlamli oldugudur: bir cmle nasil bir ey syleyebilir? Bunagre Wittgenstein'in amaci, yalnizca insanlari dilde sylenmeyecek eylerisylemeye alimaktan kurtaracak ynergeler gelitirmek degil, ayni zaniandasylenebilecek olanin yapisini anlamayi da baarmakti. Sinirlar ve yapi, ortakbir kkene sahip oldugundan, byle bir anlayi gelitirmenin tek yolunun dilinsinirlarmi koymak olduguna inaniyordu. Ona gre dille yapilabilecek veyapilamayacak olanlari saptayan, dilin bizzat kendi dogasi idi."Dil oyunlari" Wittgenstein'in Post-Tractatus diyebilecegimizdneminin nl yapiti olan Philosophical Investigations'ta ele aldigi bir


10/17

Anlamm Dilseli igi iindeki Oyunsall ik: Gadamer ve Wittgenstein'de "Oyun"Kavrami

ortaya koyan Wittgenstein, szcklerin yalnizca nesneleri adlandirdigi vecmlelerin olgulara karilik geldigi grcnn yetersizligine bagli olarak "diloyunu kuramim"n\ ortaya atmitir. Wittgenstein "dil oy unan" kavramlariniFelsefi Soruturmalar(Philosophical Investigations) adli kitabinin 23.maddesinde; emirler vermek ve onlara uymak, bir nesnenin grncnbetimlemek ya da onun lclerini vermek, bir betimlemeden bir nesneoluturmak, bir olayi bildirmek, bir olaya ilikin kurgusal konumak, birvarsayim oluturmak ve denetlemek, bir deneyin sonularini tablo veizelgelerle gstermek, bir hikye yaratmak ve onu okumak, oyun oynamak,arki sylemek, bir dilden baka bir dile eviri yapmak ekiindeki rneklerleaiklayan Wittgenstein, degiik tmceler arasindaki eitliligin, ilk ve sonolarak verilen sabit bir merkezinin olmadigini, yeni dil oyunlarinin,modellerinin varlik kazandiklarini, tekilerin eskimi ve untitulmu olduklarinibelirtir^l

Wittgenstein'in dil oyunlan benzetmesinde, nceki dnem felsefesi iletemelden kopmasma neden olan, benzetmenin ok daha telerine giden radikalbir yn vardir. Wittgenstein, bizim dil oyunlarinin diinda, diyelim geri duruparkamizi yaslayarak dille gerekiik arasindaki ilikiyi degerlendirebilecegimizsabit, degimez bir duru noktasi ve baki aisi olmadigini belirtir. O, dil ilegerekiik arasindaki ilikiye bir kenardan bakmak ve dilin gerekligi dogru veyerli yerinde temsil edip etmedigini grmek iin, dilin diina ikamayacagimizidcnr. Dilin gerek dnyayi temsil etmek, onu ifade etmek veya onunla baa' ikmak b akimindan baari ya da baarisizligina de ger biebilecegim iz b ir d il -dii Arimet noktasi bulunmamaktadir. Her zaman u ya da bu dil oyunu iindei grrz. Dil oyunlarina deger biecek dil-dii, dilin tesinde akin bir bakiaisi olmadigina gre, dil oyunlarinin yeterliliginin akin bir degerlendirmesiolamaz.

Dilin diina ikamayiimiz, gerekligin, insandan ve toplumdansoyutlanarak anlailmayacagini gsterir. Dilin toplumsalliktan arinik bir anlamiyoksa bu, anlamin da ancak belli bir dil-iinde gerekleecegini ortaya koyar.Ayrica dil oyunlari benzetmesi, ayni gerekligin birbirinden farkli iki resmiolabilecegine de gndermede bulunur.

Dil oyunlarinin toplumsalligi onun ancak bir baglam iinde yer aldiginida gsterir. Buna gre bir dil, o dili konuanlarin alikanliklarindan,pratiklerinden ve eylemlerinden arindirilarak kavranilamaz. Bir dili aniamak, odili konuan kiilerin gndelik var oluu, hatta tm yaamlari ile ilikiyegeilerek anlailabilir. Wittgenstein dil oyunlari kavrammin toplumsalliklabagini "hayat foririlan" kavrami ile dile getirir. "Burada gelitirilen dil oyunlariszcg ile kastedilen, bir dili konumanin, bir etkinligin veya yaam formununparasi oldugudur""*^.


11/17

Mehm et Uluktk Yii: 11 Sa yi: 40 ubat 2009 - Nisan 2009Konumaya inanirlik veren gerekiik, bir etkinlik, hatta bir etkinliklertoplami olarak kavranmaktadir, yoksa nesnelerden, eylerden ya da tzlerdenoluan bir dnya degil. Referans evreni, konuan kiilerin davranilarmin,

tutumlarinm ve eitli etkinliklerinin evrenidir. "Hayat formlart" kavrami,anlama yetisinin dili kavramak iin duydugu bir yaama evresini hesabakatmaya imkn saglar. Bunun iindir ki bir cmleye anlamini veren ey tekkelime ile baglamdir. Bir cmleyi anlamak iin onun sinesinde retildigi btnbir kltrn anlailmasi gerekir"'. Husserl'in "ya^ama evrelerine" karilikdcen Wittgenstein'in "hayat blimleri" bincin sentezi olan kurallar degil, diloyunlarinin gramer kurallaridir*^. Stanley Cavell'e gre, Wittgenstein, diloyunlan kavramsallatirmasini one srerek, dille nasil oynandigini gstermeyealimami, dilin bir pratik oldugunu ne ikartmitir"*'. Belirli bir dildebulunan dil oyunlan, bu oyunu oynayanlarm, bu dili konuanlann, bu oyuniindeki yaam biim lerini g sterir.

Mekanik Oyundan Dinamik Oyunsalliga Mekanik bir oyun iinde, belirsizlikleri, degikenlikleri ve esneklikleridilar. Orda aiklik, duruluk ve belirginlik vardir. Ayni nedenlerin aynisonulan doguracagi ynnde kesinlik dcncesi ve determinist anlayihakimdir. Bu, analitik felsefenin genel karakteristikleri arasinda sayilir.Wittgenstein yorumculari arasinda, Wittgenstein'in ikinci dnem felsefesininbirinci dnemi ile ilgili kopu^-sreklilik-dngsellik gibi ilikileri gz nne

alindigmda ortaya kopu-sUreklilik ve drigsellikten dogan eden birbelirsizlikler yumagi ikar''*. Bu belirsizlik yumagi ayni ekilde Wittgenstein'inikinci dnem felsefesinin Kita Avrupasi felsefesiyle ne derece rtctgyle ilgiliolarak devam eder. Wittgenstein'in dilin ilk dnemdeki mozaik kuramindabeliren, sabitlik, degitiremezlik anlayiindan dilin santra kuraminda ortayaikan oyunsallik ve oyunsalligin kendini temellendirdigi kullanimsallik ve bukullanimsalligin prtik hayat formu ile ilgisi gerekte analitik felsefeden birkopu mudur sorusu, nemini korumakla birlikte, en azinda bu problemianlamanin imknlanndan sz edebilir. Kanaatimce bu imkn Gadamer veW ittgenstein tarafmdan farkli baglamlarda ama ayni ufuk .ere vesin dekullamlan oyun kavraminda, bu kavramdan ne anladiklan ve bu kavrami nasilkullandiklannda gizlidir.

Aslinda Gadamer'in felsefi hermeneutige yaptigi en byk katki,Wittgenstein'in dile dncn, hermeneutige iin uyarlami olmasidir. Buanlamda Wittgenstein iin de Gadamer iin de anlam ancak dil ile \ dildeolanaklidir. Bu yzden dile, gerekligi, yani birincil sreci kaplayan, yansitanya da imleyen ikincil bir sure olarak bakilmaz, bilakis dil tam tersine,gerekligi bizzat kendisi kurar. Gad^Lm&r, "anla^tlabilen varltk ancak dildir buyzden btn dilsel sorunlar gerekte anlam sorunlartdtr" szlerinde ifadeettigi gibi bir anlamda Heidegger'in varliga dncn, Wittgenstein'in dilednc ile birletirmeye cabalar. Diger bir ifade ile Gadamer "varligtn


12/17


Wittgenstein ve Gadamer arasmdaki dile ynelik bu benzerlikkendisini dilin bir yaam tarzmi, hayat formunu da gstermesi, iermesinoktasmda da gosterir. kisine gre de dil, her zaman beraberinde bir yaamtarzini getirir. Gadamer dil oyunlari ile yaam formlari arasmdaki ilikiyiufuklarin kaynamasi kavrami ile anlatir. Ufuklarin kaynamasi, dilin her zamanbir yaam formuyla rtcmesi gerektigini belirtir'" . Yine dilin kullanildiktansonra bir kenara atilacak basit bir ara olamam asi, Gada mer'in deWittgenstein'in da paylatigi bir dcncedir. Gadamer iin dil, ge dnemWittgenstein gibi, bir ekilde nesnelerin 'yerine gegen' temel iaretler veyatemsiller sistemi degil, aksine 'dunya-iinde-olu'un insani tarzinin birifadesidir^'.Gadamer'le Wittgenstein arasindaki benzerlikleri, dilin bir oyunoldugu grcnde de grebiliriz. iki filozofa gre de, dil kendisini bir oyuneklinde ifade eder ve dil iine girdigimiz ve paylatigimiz bir eylemsellikalanina tekableder'^.

Buna karin, aralarmdaki ilk farklilik, dil oyunlari arasmdakigeikenlik imkanma yaklaimdan dogar. Buradaki temel problem geikenligindogasinm nasil bir ilev grdgnn incelenmesidir. Buna gre Gadamer,yorumcunun grevini ve buna bagli olarak hermeneutigin grevini, zihinlerarasindaki kiisel ya da tarihsel mesafenin kpr kurularak giderilmesi olarakbelirler. Wittgenstein ise, Tractatus'ta anlamlandirmayi bir resmetme ilikisiolarak dilin dnyayi resmetmesi baglaminda, resmetme ilikisi olarak grrken,Felsefi Soru^turmalar'd, dili kullanilan bir alet olarak ele alir. Yani dilinzihinlerde, bir arasalligidir sz konusu olan. iki konum arasindaki bu elikiyien iyi, Gadamer'le Wittgenstein'in, "dil oyunu" kavramini farkli tanimlamatarzlari aiklar. Wittgenstein dile, dilin insani faaliyetin oluturucusu oldugunu,insanm "i^leri kelimelerle yrttklerini" vurgulamak iin bir oyun kavraminaatifta bulunur. Ancak Gadamer'in konumu, en iyi "kelimeler i^leri bizimlebirlikte yrUtr" (words do things with us) ifadesiyle karakterize edilebilir.Oyun benzetmesi, bizim oyun oynadigimiza degil, aksine oyunlarin bizioynadigina iaret etmek amaciyia kullanilir.

Bunun iindir ki Gadamer Wittgenstein'in "dil oyunlari" kavraminihermeneutik iin yetersiz bulur. Zira Gadamer'e gre hermeneutik "veri"kavrammda yatan pozitivist basitlik anlama koullarina ynelik bir tepkisellikleatigi srece ayni zamanda pozitivist yntem anlayiinin bir eletirisini deortaya koymu olur. Gadamer, dil ile ilgili degerlendirmelerin sonucunda,gelenegin bizim ustalamayi grendigimiz bir srec olamayip, iersindeyaadigimiz, bize aktarilmi dil oldugu dcncesine ulamaktadir. Gadanier'in'oyun' kavramina bakiindaki en nemli farklardan birisi belki de en nemlisiise dili ve oyunu bir gelenek iinde dcnmesidir.'^ Gadamer'in penceresindendil; tarihten ve toplumdan dogmu, onlarla her an yeniden hayat bulan, biryaninda kendi i bagimsizligi, diger yanda ise insanlarin, insan olmalarina bagli


13/17

Mehm et Uiuktk ' Yil: 11 Say i: 40 ubat 2009 - Nisan 2009Yine bunun iindir ki gelenek olarak dil, Wittgenstein'in ele aldigi hertrl dil oyunlarini iermektedir.^'* Zira dil 'Ben'in tesine geip varligini'Biz'in alaninda somutlatirdigi iin greliligin ve nesnelciligin bozucuetkilerini ortadan kaldirir. Bunun iin hermeneutik, biimsel genellilikbakimindan mejrulugunu mantikta bulmaz. O herhangi bir dile getirmeyi hi desadece mantiksal de|eri iinde anlamaz. Hermeneutik, bir dile getirmeninanlamini onun Gadamerci ifadeyle etkili tarihsel bilincinden hareketle eldeetmek zorunda oldugundan, dile getirmenin mantiksal olarak kavranabilir olanieriginin stne ykselir, bu ierigi aar''. Her ne kadar Wittgenstein ikincidnem itibariyle Gadamer'e yaklasa da aralarinda nemli bir farklilik vardir:Gadamer iin dil, ge dnem Wittgenstein gibi, bir ekilde nesnelerin 'yerinegeen' temel iaretler veya temsiller sistemi degil, aksine dunya-iinde-oluaninsani tarzin, dogrusal olmayan, arasalliga indirgenemeyecek bir ifadesidir.'^Gadamer ve Wittgenstein arasindaki en nemli faklilik ise u noktadagrlr: Gadamer, gramer kurallarinda yalniz kurumsallami yaam biimlerinidegil, ufuklarm sinirlandiriliini da grr. W ittgenstein'in dil oyunlan gramerinigsteren yaama evreleri, Leibnizci basit ve blnmez birlik (monolodojik)icavrayiinin sundugu gibi, kapali yaamin biimleri degillerdir." Dil oyunlangrameri artik yalniz sembol baglantilan yoluyla degil, ayni zamanda etkileimiindeki kurumlami uygulamalar yoluyla da dzenlenir. Ama Wittgenstein buuygulama boyutunu yalnizca sembollerle eylemlerin degimez baglantilanolarak grmc ve kural uygulamasinin kurallarin yorumunu ve daha

gelitirilmesini de ierdiginin farkina varmayarak 'dil oyunu' nu geregindenfazla darlatirmiti dahasi sinirlandirmiti. Wittgenstein, bizi pozitivist egilimezit olarak gramatik kurallarin tatbikinin, genel kurallara gre sembolik dzeydetanimlanacaklari konusunda uyarir ama gramer kurallarini tatbiki yalnizca birdil ve pratik kompleksi olarak anlailabilir ve bir hayat formu olarakiselletirilebilir. Ancak bu pratigi sabit kaliplarin yeniden retimi sankisbsyallemi bireyler, dil ve eylemlerden olumu total bir sistemegiriyormucasina- olarak kavrayan pozitivist bir dcnr dzeyinde kaldi.Wittengstein'in felsefesinde dil oyunu, kolay anlailamaz kati bir niteyedncr hale geldi^*. Ama bir dil oyunun grameri, yalnizca yaam b iiminitanimlamakla kalmaz, bir yaam biimini, teki yaam biimleriyle iliki iinde,yabanci olana kari kendininki olarak tanimlar.

Bu baglamda Gadamer'in baki aisinin,-Linge'in szleri ile 'simsikikapatilmi bir kuUanimlar ve buna tekabl eden bir hayat tarzlan oklugu, diloyunlarinin blnmez bir birlik (monadik) olarak soyutlanmiligi' olarak - birdil resmi ortaya koyan, son dnem felsefesi karisinda belirgin bir ayricaligasahiptir. Gadamer, W ittgenstein'in resmi 'dilin ufuklari' ya da dil oyu nlanarasindaki 'aracilik ve tercme' ekiinde gelien zmseme gcn yadsir.''Gadamer'e gre, biz bir anlamaya ynelik gayretli abalanmizla, kendi zelanlama ufuklanm izin 'kapali bir sistem gibi yalitilmiligmdan, m utlak birbiimde ya da tm zamanlar iin geerli olacak ekilde olmasa bile, gerekten


14/17


15/17

Mehm et uiuktk Yil: 11 Sayi: 40 ubat 2009 - Nisan 2009

- Sarp Erk Ula^ Felsefe Szlg, 2002 , s. 581-'' Burhanettin Tatar, "Hans-Georg Gadairier Ve 'Hakikat ve Yntem' adli Eseri",19 Mayis, niversitesi, ilahiyat Fakltesi Dergisi, IX-1 2,13 , Samsun 1999, s. 282."Bilen, a.g.e..s. 129"''Grome Nicholson, "Answer to Critical Theory" Gadamer and Hermeneutics(ed. Hugh, J. Silverman), Cam bridge, Routledhge 1991, s. 154.Bu konuda Gadamer'in 1974'te Salzburg'da verdigi konferanslannm dayananCzelin G ncelligi: Bir Oyun, Sembol ve Festival Olarak Sanat fev. Fatih Tepebali),Konya 20 05 adii k itaba bakilabilir.-" Gadamer, T.M., s. XX. Ayrica bk. Gzelin Gncelligi: Bir Oyun, Sembol veFestival Olarak Sanat, s. \5-' Gadamer, T.M., s.98, Oyunun oyuncularin zihinlerinden bagimsiz bir ze sahip

olmasma, Freud, âka ve Bilindiîyta ilikisi, adli yapitinda ok farkli bir baglamdade|inir. Freud'a gre aka, espri, oyun, mizah btn bu aralarla ulamaya alitigimizkeyif, 'giilUnten habersiz oldugumuz, espri yetenegimizin olmadigi, kendimizi mutluhissetmek iin mizaha gerek duymadigimiz' ocuklugumuzda yaadigimiz kisa siirelibir keyiften baka bir ey degildir. S.Freud, Espriler ve Bilindiîyla ilikisi (ev. EmreKapkin), istanbul, tarih yok, s.246'" Gadarner, T.M., s. 102. Ayrica bakiniz, Gadamer, Gzelin G ncelligi, s. 27^' Tatar, a.g.m. s. 289.^- Palmer, a.g.e. s. 226." Gadamer, T.M., s. 106.^'' Gadam er, T.M., s. 102 Ayrica bkz. Gzelin Gncelligi, s. 30

" Palmer, a.g.e., s.229.^ Gadamer,r.M., s. 108"Tatar, a.g.m., s.291.' "Gadamer, r .M. , s . l 2 1 .'^Hekman, a.g.e. s. 133.'"' David, Pears, Wittgenstein (ev. Arda Denkel), istanbul 1985, s.l2"' Altug, Taylan, a.g.e., s. 149"-Altug, Taylan, a.g.e., s. 150" W ittgenstain, Felsefi Sorupurmalar (ev. Deniz Kamt), istanbul 200 0, s. 23 .'*'' Wittgenstein, a.g.e. s.23* Rossi, a.g.e., s.45-46.'"' Jrgen Habermas, Sosyal Bilimlerin Mantigi zerine (ev. Mustafa Tzel),istanbul 1998, s. 25 1." Stanley, Cavell, Must Mean What We Say? A Book E ssays, Cambridge 1967, s.44-47 .'"' Konuyla ilgili olarak bkz. mer Naci Soykan, Felsefe ve Dil: Wittgensteinzerine Bir Aratirma, istanbul 1995 , s. 1415."" Gcl, A.Baki "Hermes'ten Gnmze Felsefece Hermeneutik ya da'Anlamayi ' Aniamak", Edebiyat ve Elefiri, sy. 9, 1995, s. 133.'" Ulrieh Amswald, "On The Certainty of Uncertainty: Language Games andForm of life in Gadamer and Wittgenstein", Gadamer's Century Essays'in Honor ofHans G eorg Gadamer (Ed. Jeff M alpas - Ulrieh Am swald - Jens Kertscher), Cam bridge2002. S.39"Anthony Giddens , Sosyolojik Yontemin Yeni Kuralari ( ev. mit Tatlican-Bekir Balkiz), istanbul 2003, s.83


16/17


" Yilmaz, Alim, " Gelenek Dil ve Ahlak", Muhafazakar Dcnce Dergisi, sy. 3,2005, s. 111^* Erol Gka - Abdullah Topuoglu - Yasin Aktay, Once Sz Vardi, Ankara 1999,S.127 '^ Gadamer, "Hermeneutik" (ev. Dogan zlem), Hermeneutik zerine Yazilariinde (Derleyen Dogan zlem), Ankara 1995, s. 24."" Giddens, a.g.e., s. 83." Haberma s, a.g.e., s. 28 9.'" Habermas, Jrgen, "Gadamer'in Hakikat ve Yntem.''mm Eletirisi"Hermeneutik ve Hmaniter Disiplinler iinde (ev. Der. Hsamettin Arslan), Istanbul2002, S.205" Linge'in Philosophical Hermeneutics'e yazdigi giri?, s. XXXVI,XXXVII, Diloyunlari kavrami olarak bakmiz,s. 5

AbstractTHE PLAYFULNESS OF MEANING IN LINGUISTICS: THECONCEPT OF PLAY IN GADAMER AND WITTGENSTEIN

This article aims to comp are the discussions on the theory of the term of "play"between G adamer who is an important actor of hermeneutic and philosophy ofcontinental E urope and Wittgenstein who has important effects on the scope oftoday's analytical philosophy. This article also aims to describe the main ar-guments of these two philosophers. The discussion also puts the backgrounds o fthe philosophies of the philosophers forward by referring to the discussions be-tween continental Europe and analytical philosophy. Wittgenstein's "languag egames" which refer to the second term philosophy, pass over the close andstrict frontiers of the first term as meaning . But his thinking of gam es is a me-chanical process. In this research, differences, between the two philosophers,Gadam er and Wittgenstein, in respect to the two traditions attempt to be un-derstood, compared and investigated.

Keywords: Analytical P hilosophy, Philosophy of Continental Europe,Language Games, Gadamer, Wittgenstein


17/17

ANLAMIN DİLSELLİĞİ İÇİNDEKİ OYUNSALLIK GADAMER VE WİTTGENSTEIN DA OYUN KAVRAMI

Documents

Transcript of ANLAMIN DİLSELLİĞİ İÇİNDEKİ OYUNSALLIK GADAMER VE WİTTGENSTEIN DA OYUN KAVRAMI