12 A R A L I K 2 018 ÇA R Ş A M BA 19:3 0

“ZEHRA YILDIZ’I ANIYORUZ”

Burcu Uyar soprano Caner Akgün bariton

Muzaffer Soydan tenor Barbora Fritscher Hitay mezzo-soprano

Christian Koch piyano

Albert Long Hall Klasik Müzik Konserlerinin gerçekleşmesini mümkün kılan ana destekçimiz T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na teşekkür ederiz.

Ana Destekçi

Ulaşım Destekçisi

P R O G R A M

Programda değişiklik yapma hakkı saklıdır. Konserlerimizde ses ve görüntü kaydı yapılması, konser esnasında fotoğraf çekilmesi kesinlikle yasaktır.

RUGGERO LEONCAVALLO (1857-1919)

Palyaçolar operasından Intermezzo SÜRE: 4 dakika Christian Koch

ANTONIO VIVALDI (1678-1741)

Bajazet (Il Tamerlano) operasından Irene’nin aryası “Sposa son disprezzata” – SÜRE: 6 dakika Zehra Yıldız, CD’den ses kaydı

JULES MASSENET (1842-1912)

Hérodiade operasından Hérod’un aryası “Vision fugitive”

SÜRE: 5 dakika Caner Akgün

CAMILLE SAINT-SAËNS (1835-1921)

Samson et Dalila operasından Dalila’nın aryası “Mon cœur s’ouvre à ta voix” – SÜRE: 6 dakika Barbora Fritscher Hitay

GAETANO DONIZETTI (1797-1848)

Aşk İksiri operasından Nemorino’nun aryası “Una furtiva lagrima” SÜRE: 5 dakika Muzaffer Soydan

ANTONÍN DVOŘÁK (1841-1904)

Rusalka operasından Rusalka’nın aryası “Měsíčku na nebi hlubokém” SÜRE: 7 dakika Burcu Uyar

JACQUES OFFENBACH (1819-1880)

Hoffmann’ın Masalları’ndan Giulietta ile Nicklausse’ın düeti “Barcarolle” SÜRE: 4 dakika

Barbora Fritscher Hitay ve Burcu Uyar

GIACOMO PUCCINI (1858-1924) La Bohème operasından Mimi’nin aryası “Si, mi chiamano Mimi” SÜRE: 5 dakika Burcu Uyar

GIACOMO PUCCINI (1858-1924)

La Bohème operasından Mimi ile Rodolfo’nun düeti “O soave fanciulla” – SÜRE: 4 dakika Muzaffer Soydan ve Burcu Uyar

GIOACCHINO ROSSINI (1792-1868)

Sevil Berberi operasından Figaro’nun aryası “Largo al factotum” SÜRE: 5 dakika Caner Akgün

GIACOMO PUCCINI (1858-1924)

Madam Butterfly operasından Pinkerton’un aryası “Addio, fiorito asil” SÜRE: 2 dakika Muzaffer Soydan

RICHARD STRAUSS (1864-1949)

Ariadne auf Naxos (Op. 60) operasından Bestecinin (Der Komponist) aryası “Sein wir wieder gut” SÜRE: 2 dakika Barbora Fritscher Hitay

GIUSEPPE VERDI (1813-1901)

Rigoletto operasından Gilda ile Rigoletto’nun düeti “Sì! Vendetta, tremenda vendetta!” SÜRE: 3 dakika Burcu Uyar ve Caner Akgün

I. YARI II. YARI

ZEHRA YILDIZ KAYAN BİR YILDIZDI

Yirmi bir yıl önce kaybettiğimiz opera sanatçımız Zehra Yıldız için

yalnız opera ve sanat dünyası değil bütün Türkiye yas tutmuştu. Bu

harika sanatçı en son Heidelberg’deki Fidelio temsilinde başrol oynamış,

bir beyin kanaması sonucu orada yaşama veda etmişti. Acı haber

Türkiye’deki gibi Avrupa basınında da yer aldı. Uzun zaman onu Avrupa

sahnelerindeki dostları da bizler kadar andılar. Eşi, opera sanatçısı Süha

Yıldız, ölümünün ardından Zehra’nın adına bir vakıf kurulmasına öncülük

etti; bu vakıf, bugüne kadar düzenlediği Zehra’yı Anma Konserleri’yle,

genç operacılara burslar sağlamaya ve Zehra’nın adını yaşatmaya çalıştı.

Her yıl Aralık ayında düzenlenen Zehra’yı Anma Konserlerinde tam 20

yıldır yeni gençleri takdim etmenin gururunu yaşadık. Bu dinletiler,

uluslararası üne kavuşan kimi operacımızın ilk sahne deneyimi oldu.

Örneğin bas Burak Bilgili gibi dünyanın doruklarına tırmanmış bir

operacıya destek verdi. Yirmi bir yıl içinde nice genç, Zehra’yı anma

konserlerinden başlayarak dünyanın çatısına tırmandı.

Bu yıl da tam onun ölümüne tesadüf eden 12 Aralık gecesi, bir zamanlar

konser verdiği Albert Long Hall sahnesinde onu anıyoruz. Solistlerimiz

arasında artık çok ünlenmiş sanatçılarımız var. Şarkılar arasında ise

Zehra’nın söylediği aryalar ve düetler var.

Zehra’nın daha oynayacak çok rolü, söyleyecek çok şarkısı vardı. Yıllardır

anma gecelerinde bize tanıştırdığı gençlerle mutlaka o da çok gurur

duyuyordur.

Evin İlyasoğlu

Mütevelli Heyeti Başkanı

Zehra Yıldız Kültür ve Sanat Vakfı

BURCU UYAR soprano

Piyano ve gitar çalıştıktan sonra şan öğrenimi görmeye başlayan Burcu

Uyar, konservatuvar yıllarında ödüller derleyerek dikkat çekti. Offenbach’ın

Hoffmann’ın Masalları eserinde Olympia rolü ile İzmir Operası’nda sahneye

çıkan Uyar, daha sonra Marsilya’daki bir opera stüdyosunda ses tekniğini

geliştirip müzik bilgisini derinleştirdi.

Fransa’da Wolfgang Amadeus Mozart’ın Sihirli Flüt operasında Gece

Kraliçesi’ni canlandırarak ilk başrolünü seslendirdi. Bu temsili Berlin,

Hamburg, Leipzig, Stuttgart, Düsseldorf, Salzburg, Milano, Floransa,

Roma, Bari, Padoue, Nantes, Tours, Marsilya, Toulon, Atina, Tel Aviv,

Gand, Liège, Londra ve Kopenhag’daki temsiller takip etti.

Düzenli olarak Mozart’ın Sihirli Flüt’ünde Gece Kraliçesi, Gaetano

Donizetti’nin Lucia di Lammermoor’unda Lucia, Giuseppe Verdi’nin La

Traviata’sında Violetta, Charles Gounod’nun Romeo ve Jülyet’tinde Jülyet,

Massenet’in Manon’unda Manon, Giuseppe Verdi’nin Rigoletto’sunda

Gilda, Mozart’ın Don Giovanni’sinde Donna Anna, Giacomo Puccini’nin

La Bohème’inde Mimi ve Antonin Dvořák’ın Rusalka’sında Rusalka

başrollerini seslendiren Uyar’ın repertuvarında 40’tan fazla başrol

karakteri bulunuyor.

Bu yıl İstanbul'da Leyla Gencer anısına düzenlenen konserde İstanbul

Borusan Filarmoni Orkestrası eşliğinde Gaetano Donizetti’nin Anna

Bolena’sındaki Anna Bolena rolünü yorumlayan soprano, 9. Uluslararası

İstanbul Opera Festivali’nde Verdi’nin La Traviata operasında Violetta rolü

ile sahnedeydi.

CANER AKGÜN bariton

1981 Zonguldak doğumlu Caner Akgün, müzik çalışmalarına 1999’da

girmiş olduğu Kültür Bakanlığı Çoksesli Gençlik Korosu’nda başladı.

2001 yılında kabul edildiği Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet

Konservatuvarı Opera-Şan Anasanat Dalı’nda şan çalışmalarını Eralp

Kıyıcı ve Prof. Mustafa Yurdakul ile devam ettirdi.

Mayıs 2006’da Profesyonel Ses Derneği’nin düzenlediği Genç Ses

Yarışması’nda üçüncülük ödülü kazandı. Şubat 2007’de Sedat-Güzin

Gürel Eğitim ve Sanat Vakfı’nın düzenlemiş olduğu lied yarışmasında

mansiyon ödülüne layık görüldü. 9. Siemens Opera Yarışması’nda üçüncü

geldi; 2007’de Arnavutluk’un Tiran kentinde düzenlenen Marie Kraja

Şan Yarışması’nda finale kaldı. 2008’de Alsancak Rotary Kulübü ve

İzmir Devlet Opera ve Balesi’nin ortaklaşa düzenlediği 1. Genç Solistler

Yarışması’nda ikincilik ödülü aldı. Haziran 2011’de Semiha Berksoy Opera

Vakfı tarafından “Yılın En İyi Genç Kuşak Opera Sanatçısı” seçildi. Aynı

yılın Kasım ayında İstanbul Caddebostan Kültür Merkezi’nde Vincenzo

Bellini oda şarkılarını Türkiye’de ilk defa seslendirdi. Ertesi yıl düzenlenen

7. Leyla Gencer Şan Yarışması'nda finale kaldı.

Eylül 2007’de İstanbul Devlet Operası’na kabul edilen Akgün, G. Verdi’nin

La Traviata operasında Giorgio Germont, yine Verdi’nin Falstaff operasında

Ford, C. Gounod’un Faust operasında Valentin, G. Rossini’nin Sevil Berberi

operasında Figaro, W. A. Mozart’ın Figaro’nun Düğünü operasında Kont

Almavira, G. Puccini’nin La Bohème operasında Marcello, G. Donizetti’nin

Don Pasquale operasında Dottore Malatesta, W. A. Mozart’ın Sihirli Flüt

operasında Papageno, G. Donizetti’nin Aşk İksiri operasında Belcore, G.

Rossini’nin La Cenerentola operasında Dandini, G. Rossini’nin İtalya’da

bir Türk operasında Şair, A. Salieri’nin Önce Müzik Sonra Söz operasında

Şair ve G. Menotti’nin Telefon operasında Ben rollerini seslendirdi. 20.

Uluslararası İstanbul Barok Festivali’nde İstanbul Barok Orkestrası

eşliğinde Handel’in “Apollo ve Daphne” adlı sahne kantatında Apollo

rolündeydi.

Ayrıca C. Orff Carmina Burana, W. A. Mozart Requiem, L. Bacalov Misa

Tango, C. R. Rey Özyurt Oratoryosu, A. Karlıbel Yahya Kemal Oratoryosu

(Dünya Prömiyeri), N. Kodallı Atatürk Oratoryosu, A. A. Saygun Eski Üslupta

Kantat eserlerini CSO, Antalya Devlet Senfoni, Bursa Devlet Senfoni,

Astana Devlet Senfoni, C.R.R Orkestrası, Orkestra ‘Sion ve İstanbul Devlet

Opera ve Balesi Orkestraları eşliklerinde seslendirdi.

Caner Akgün, halen çalışmalarını İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nde

solist sanatçı olarak sürdürmektedir.

MUZAFFER SOYDAN tenor

1989 Tekirdağ doğumlu Muzaffer Soydan, müzik öğrenimine Tekirdağ

Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümü’nde başladı. Daha sonra

Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Opera Bölümü’nde

okumaya hak kazandı. Borusan Filarmoni, İstanbul Filarmoni, İstanbul

Senfoni ve Nâzım Hikmet Korolarında korist olarak görev yaptı.

Elena Flipova ve Amelie Felle’in ustalık sınıflarına katıldı. 18. Zehra Yıldız

Anma Gecesi konserinde, şef Cem Mansur’un yönettiği ZYV Orkestrası

eşliğinde solist olarak görev aldı.

2017/2018 sezonu itibariyle İstanbul Devlet Opera ve Balesi Koro Sanatçı

olarak göreve başlayan Soydan şimdi, İDOB solist sanatçısı Caner Akın ile

şan öğrenimine, Yekta Kara ile sahne çalışmalarına devam ediyor.

BARBORA FRITSCHER HİTAY mezzo-soprano

Çek Cumhuriyeti doğumlu Barbora Fritscher Hitay, yetiştiği şehir

Olomouc’taki Palacky Üniversitesi’nde Alman Dil ve Edebiyatı bölümünde

okurken şan öğrenimine başladı. 2009 yılında Ostrava Üniversitesi Güzel

Sanatlar Fakültesi’nde Klemens Slowioczek’ın sınıfından takdir derecesi

ile mezun oldu. Buradaki öğrenimi süresince Ostrava Ulusal Moravya-

Silezya Operası’nda aldığı değişik rol tekliflerinin yanı sıra, 2008 ve

2009 yıllarında Ostrava Janáček Filarmoni Jeunesses Musicales projesi

kapsamında düzenlenen öğrenci yarışmalarını kazandı.

2009-2013 yılları arasında Ústí nad Labem şehrinde yer alan Kuzey

Bohemya Opera ve Balesi’nde solist olarak çalışan Barbora, 2013 yılında

Oktavian (Rosenkavalier) rolü için açılan sınavı kazanarak Almanya

Freiberg şehrindeki Orta Saksonya Operası’nda solist olarak çalışmaya

başladı. Çalıştığı iki opera evinde de birçok opera, operet ve müzikal

rollerini mezzo-soprano olarak seslendirdi.

Repertuvarında Dorabella, Dulcinée, Fenena, Maddalena, Olga ve Polina

gibi kadın rollerinin yanı sıra, Oktavian, Hänsel, Romeo, Cherubino,

Nicklausse ve Orlofsky gibi erkek rolleri de bulunan Barbora Fritscher

Hitay, bugüne dek Çek Cumhuriyeti, Almanya ve İsviçre’de birçok senfoni,

oda müziği konserleri ve de resitaller verdi.

2008 yılında Czech Ensemble Baroque ile Znaim Müzik Festivali için

Vivaldi’nin Dorilla in Tempe’sinde Nomio olarak sahnedeydi. 2012’de

Prag’da diğer uluslararası solistlerle beraber şef Marcello Rota yöneti-

mindeki Ulusal Çek Senfoni Orkestrası ile Napoliten şarkılar konseri verdi.

2012-2014 arasında açık hava prodüksiyon dizisinde Çek Cumhuriyeti’nde

çeşitli bölgelerdeki kalelerde Carmen ve La Traviata eserlerini seslendirdi.

Prag Ulusal Operası’nın opera festivalinde, 2011 ve 2013’te, Fenena ve

Nicklausse rollerini canlandırdı.

2013 ve 2016 yıllarında Cenevre ve Zürih şehirlerinde resitaller verdi.

2014/2015 yıllarında Almanya ve Çek Cumhuriyeti’nde Beethoven’ın 9.

Senfoni’sinde solist olarak yer aldı, 2017’de Michael Tippett’in A Child of

Our Time savaş oratoryosunda ve Mozart Requiem’de söyledi.

2017 sezonu itibariyle İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nde solist olarak

çalışmaya başlayan sanatçı, gala konserleri ile birlikte Verdi’nin Falstaff

eserinde Meg Page rolünde Türkiye’deki ilk temsilini gerçekleştirdi.

CHRISTIAN KOCH piyano

Avusturyalı piyanist ve org sanatçısı Christian Koch 15 yaşından lied,

opera ve kilise eserlerinde şancılara eşlik ediyor. Bu alanda uzmanlaşmış

ve saygınlık kazanmış bir isim. Ayrıca bir vokal koçu ve mentor. Yıllarca

Nikolaus Harnoncourt, Daniel Harding, Réné Jacobsi, Pierre Boulez ve

Valery Gergiev gibi şeflerin opera temsillerinde onların sağ kolu olmuş bir

korrepetitör.

Bugüne dek iş birliği yaptığı müzisyenler arasında Thomas Hampson,

Bernarda Fink, Luca Pisaroni, Florian Bösch, Michael Schade, Annette

Dasch, Patricia Petibon, Giorgio Berrugi, Tommi Hakala, Dorothea

Röschmann, Daniel Schmutzhard, Daniel Behle, Natalia Ushakova, Annely

Peebo ve Alexandra Reinprecht yer alıyor.

Musikverein Wien, Wiener Konzerthaus, Volksoper Wien, Londra Wigmore

Hall, Paris Salle Pleyel, Amsterdam Concertgebouw, Barselona Palau de la

Musica Catalana ve Berlin Philharmonie gibi prestijli konser salonlarının;

Schleswig-Holstein, Wiener Festwochen ve Schubertiade Schwarzenberg

gibi dünyaca ünlü festivallerin aranan adamı.

Sanatçı, Eylül 2017’den beri Özel Viyana Müzik ve Sanat Üniversitesi’nde

(MUK) vokal topluluk ve vokal eşliği başlıkları altında ders vermekte.

RUGGERO LEONCAVALLO 1857-1919

Napoli doğumlu opera bestecisi ve libretto

yazarı Ruggero Leoncavallo Napoli’nin

köklü müzik okullarının sonuncusu olan San

Pietro a Majella Konservatuvarı’nda öğrenim

gördü, sonra Bolonya Üniversitesi’nde ünlü

şair Giosuè Carducci’nin öğrencisi oldu. Mısır

Dışişleri Bakanlığı Basın Dairesi Başkanı olan

amcasının daveti üzerine Kahire’ye gitti ve

burada hem piyanist hem de piyano öğretmeni

olarak çalıştı. Mısır’daki ayaklanmalar sonrası

Paris Montmartre’a taşındı. Bu dönemde

Fransız romantik şairi Alfred de Musset’nin

bir şiirinden yola çıkarak Mayıs Gecesi (La

Nuit de Mai) adlı senfonik şiiri yazdı. Başarı

kazanan eserin getirdiği parayla Fransız eşini

de yanına alarak Milano’ya taşındı ve burada

operalar yazmaya başladı. En çok Palyaçolar

(1892) adlı operasıyla ünlendi. Diğer çok

bilinen bir eseri ise Enrico Caruso’nun dünyaya

tanıttığı “Mattinata” oldu.

Leoncavallo, bir prolog ve iki perdeden oluşan

Palyaçolar adlı operasını, Pietro Mascagni’nin

başarı kazanan Cavalleria rusticana (Köylü

Namusu) adlı operasına cevaben yazmıştır.

Öyküsünü bir zamanlar kendi evlerinde

yaşanmış gerçek bir cinayetten alır: Evlerinde

çalışan bir hizmetli, onunla aynı köylü kızından

hoşlanan başka bir adam ve onun erkek kardeşi

tarafından öldürülmüş, olay aydınlanınca, ceza

davasını Leoncavallo’nun hâkim olan babası

bizzat yürütmüştü.

Eserin ilk temsili 21 Mayıs 1892’de, Milano’daki

Teatro Dal Verme’de, şef Arturo Toscanini’nin

yönetiminde gerçekleşmiştir.

ANTONIO VIVALDI 1678-1741

Barok Çağ’ın temel bestecilerinden biri olan ve

özellikle konçerto türüne büyük katkıları olan

Antonio Vivaldi’nin konçertoları yeni buluşlar,

ritmik canlılık, solo ve orkestra topluluğu

arasındaki renk bağdaşması, dramatik gerilim

ve biçim netliği açısından çok alımlıdır.

Vivaldi’nin ölümünden sonra tüm Avrupa

kitaplıklarına, özel koleksiyonlara ve saraylara

dağılan eserleri ancak 20. yüzyılda tekrar gün

ışığına çıkmıştır.

Vivaldi’nin 1735’te tamamladığı ve librettosunu

Agostino Piovene’nin kaleme aldığı Beyazid

(Bajazet) operası ilk kez Verona’da, karnaval

mevsiminde sahnelenmiştir. Üç perdelik eserin

uvertür bölümünde 3 bölümlük bir sinfonia

yer almaktadır. Daha önemli bir özelliği ise

şudur: Eserde iyi kalpli karakterlerin aryaları

bizzat Vivaldi imzasını taşırken, kötü kalpli

karakterlerin aryaları diğer bestecilerin

aryalarından bir pastiş, yani derlemedir. Timur

Lenk’e esir düşen I. Beyazid’in öyküsünü

anlatan eserin kötü kalpli karakterlerinden

biri olan Irene’nin söylediği ünlü “Sposa son

disprezzata” adlı arya da haliyle Vivaldi’ye ait

değildir. Geminiano Giacomelli'nin bir yıl önce

yazdığı La Merope adlı operasındandır.

JULES MASSENET 1842-1912

Zamanının en iyi melodi besteleyen

müzisyeni olarak bilinen Massenet, Paris

Konsevatuvarı’nda öğrenim görürken önceleri

kendini gösterememiş, ama 1852'de David

Rizzio adlı kantatı Büyük Roma Ödülü’nü

kazanınca dikkatleri üstüne çekmiştir.

Genellikle opera besteciliği ile ünlenen

Massenet’nin en başarılı eserleri Manon

(1884), Werther (1892) ve Thaïs (1894)

olmuştur. Bale eserleri de çok ünlüdür.

Massenet’nin dört perdelik operası Hérodiade

ilk kez 1881’de Brüksel’deki Monnaie

Tiyatrosu’nda sahnelenmiştir. Baptist John,

Salome, Herod Antipas ve Herodias’ı anlatan

librettoyu Paul Milliet ve Henri Grémont

yazmış olup, Gustave Flaubert’in Hérodias

adlı novellasını örnek almışlardır. Haliyle

oyun, Richard Strauss’un Oscar Wilde’ın

metninden yola çıkarak yazdığı Salome kadar

psikolojik ve kanlı bir anlatım sunmaz.

CAMILLE SAINT-SAËNS 1835-1921

Paris’te doğmuş, 2 yaşındayken mutlak kulağa

sahip olduğu keşfedilmiş, 3 yaşında okumayı

öğrenmiş, 5 yaşında ilk halk konserini vermiş,

7 yaşındaysa Latinceyi sökmüş bir harika

çocuktur. Konçertoları ve birçok oda müziği

eseri çalış tekniği açısından yüksek bir ustalık

ister. Piyano eserleriyse tarz olarak Liszt ile

Ravel arasında konumlanır. Samson et Dalila

adlı operasından sonra 19. yüzyıl sonu, 20.

yüzyıl başı Fransız müziğinde yeni bir çığır

açılmış; söz konusu alandaki üretimler Wagner

etkisinden kurtulmuştur.

Samson et Dalila 3 perdelik ve 4 sahnelik

bir grand opera’dır. Fransızca librettosu

Ferdinand Lemaire tarafından kaleme

alınmıştır. İlk kez 1877’de Weimar’da bugünkü

Staatskapelle Weimar’da sahnelenmiştir.

Konusunu Eski Ahit’in Hâkimler Kitabı’ndaki

16. bölümünde yer alan Samson ve Delilah

efsanesinden alır. İkinci perdesindeki aşk

sahnesi için yazılmış aryaları sayesinde klasik

müzik sahneleri Fransız operasıyla tanışmıştır.

Söz konusu sahnede yer alan iki ünlü aryadan

birisi bu akşam dinleyeceğimiz “Mon cœur

s’ouvre à ta voix”dır (Kalbim senin sesine

doğru kendini açar).

GAETANO DONIZETTI 1797-1848

Yoksul bir ailenin çocuğu olarak Kuzey

İtalya’da doğan Donizetti, ailesinin

zorlamasıyla Avusturya ordusuna yazdırılır.

Orduda müzik yeteneği keşfedilir ve ilk

operalarını orada yazar. 1830’da yazdığı Anna

Bolena ilk üne kavuşan operasıdır. 19. yüzyıl

operasına Romantik Dönem’in özelliklerini

yerleştiren ilk besteci olarak bilinir. 70 kadar

opera bestelemiştir. Dramatik gerilimi, melodi

ve armoni çizgisindeki bütünlüğü, orkestra ve

insan sesi renklerini kullanımdaki ustalığıyla

operanın büyük ismi Verdi’ye öncülük etmiştir.

Ayrıca ciddi opera ile gülünçlü opera türlerini

başarıyla kaynaştırmıştır.

Donizetti Aşk İksiri (L’Elisir d’Amore) adlı iki

perdelik bu komik operasını, Felice Romani’nin

librettosu üzerine bestelemiştir. İlk kez 1932’de,

Milano’da sahnelenen yapıtın öyküsü, 19.

yüzyıl başında bir İtalyan köyünde yaşayan

genç Nemorino’nun âşık olduğu güzel ve

zengin Adina’yı etkileyebilmek için köye gelen

bir şarlatandan aşk iksiri satın almasıyla başlar.

ANTONÍN DVOŘÁK 1841-1904

Bohemya’nın yetiştirdiği en büyük besteci olan

Dvořák, 19. yüzyıl senfoni ve oda müziğinin

başlıca temsilcilerindendir. Hemen hemen

her yapıtına kendi folklorik renklerini katmış,

o zamana dek Alman-Avusturya kültürü

egemenliğindeki senfonik müzik dünyasına

yeni bir soluk getirmiştir. Bestelerinde taze,

canlı ve dinleyiciyi hemen kavrayıveren bir

coşku vardır.

Dvořák hem öğrencilik yıllarında, hem de

daha sonraları opera orkestralarında viyola

çalmış, haliyle Mozart, Weber, Rossini,

Lortzing, Verdi, Wagner ve Smetana’nın birçok

operasını ezberine kazımıştır. Bestecinin 9.

operası olan Rusalka’nın Çekçe librettosu şair

Jaroslav Kvapil tarafından kaleme alınmış olup,

Karel Jaromír Erben ve Božena Němcová’nın

masallarından esin almıştır. Slav mitolojisine

göre Rusalka, göllerde veya nehirlerde yaşayan

bir su perisidir. Bu akşam eserin en ünlü aryası

olan “Měsíčku na nebi hlubokém”i (Mehtap

Şarkısı) dinleyeceğiz.

JACQUES OFFENBACH

1819-1880

Jacques Offenbach Köln’de fakir bir müzik

öğretmeninin oğlu olarak dünyaya gelmiş,

altı yaşında kemana başlamış, o sırada

bölgesinde konservatuvar olmadığı için

Paris’e gidip özel bir okula girmiş ve on ay

içinde bu okulu bırakarak Opéra Comique

Orkestrası’nda çalmaya başlamıştır. Paris’te

Alman besteci Flotow’un yardımıyla 1839’da

ilk halk konserini veren sanatçı, lied’ler, La

Fontaine’in masallarından uyarladığı parodiler

yazmıştır. 1849’da Théâtre Français’e şef

olduğu dönemde bazı ünlü yapıtlarını ortaya

çıkarmıştır. 1855’te küçük kadrolu, alaycı,

minyatür operalarını sahneleyebileceği bir

salona, Bouffes Parisiens’e kavuşmuş; 1858’e

dek sahne yönetimi, artistlerin seçimi gibi

türlü işlerle uğraşmıştır. 30 kadar tek perdelik

oyun yazan ve yaşamı boyunca 113 sahne eseri

besteleyen Offenbach’ın cenazesine tüm Paris

halkı katılmıştır.

Offenbach’ın son ve en ciddi operası olan

Hoffmann’ın Masalları’nın ilk temsili

1881’de, bestecinin vefatından sonra, Paris’te

yapılmıştır. Prömiyer öncesi, eserin yarım

kalan son bölümleri besteci Ernest Guiraud

tarafından yazılmıştır. Prömiyerden sonra pek

çok düzenlemesi çıkan, hattâ perde sıraları

değiştirilen eser esasında bir prolog, üç perde

ve bir epilog olmak üzere toplam 5 perdeden

oluşmaktadır. Oyunun Fransızca librettosu

Michel Carré ve Jules Barbier’ye aittir. Jules

Barbier aynı zamanda, librettonun esin

kaynağı olan aynı adlı oyunun yazarlarından

birisidir. Romantik akım yazarlarından ve

bestecilerinden E.T.A. Hoffmann’ın 3 girift ve

fantastik hikâyesini (“Der Sandmann”, “Rath

Krespel” ve “Die Geschichte vom verlorenen

Spiegelbilde”) birleştiren eser, yazarın opera

şarkıcısı Stella’ya olan takıntılı aşkını ve

bu kadının içinde gördüğü 3 değişik kadını

(Olympia, Giulietta ve Antonia) anlatmaktadır.

Operanın en ünlü aryası soprano Giulietta ve

ilham perisi Nickalausse’un söylediği düet

“Barcarolle”, nam-ı diğer "Belle nuit, ô nuit

d'amour"dur; gecenin ve aşkın güzelliğine

methiye düzer.

GIACOMO PUCCINI

1858-1924

Giacomo Puccini genç yaşta amcası Fortunato

Magi, sonra da Carlo Angeloni’den org

dersleri aldı, 10 yaşında kilise korolarında

söylemeye, 14’ünde ayinlerde org çalmaya

başladı. Verdi’den sonra İtalyan operasının en

önemli ismi olan Puccini, eserlerinin çoğunu,

Romantiklerin aksine, insan yaşamının gerçek

yüzünü gösteren verismo stilinde yazmıştır.

Operalarında Tanrıları, Tanrı kralları değil

sıradan hayatları ve sıradan mekânları

ele almış, dillere pelesenk olan ezgileri ve

gür orkestrasyonuyla popülerlik kazanmış;

La Bohème, Tosca ve Madam Butterfly

operalarıyla bestecilik kariyerinin zirvesine

ulaşmıştır.

Puccini’nn dört perdelik operası La Bohème

ilk kez 1896’da İtalya’nın Turin kentinde

sahnelenmiştir. İtalyanca librettosu Luigi

Illica ve Giuseppe Giacosa’ya aittir, konusunu

Fransız yazar Henri Murger’in tatlı ve acıklı

aşk romanı Scènes de la vie de bohème’den

almıştır. Eserin ortaya çıkışı hayli sancılı

olmuştur. Bunun sebepleri arasında, Manon

Lescaut’nun kazandığı büyük başarı ile

beklentilerin yükselmesi, Leoncavallo’nun

da aynı Henri Murger hikâyesi üzerine bir

opera yazmaya başlamış oluşu ve liberttoyu

yazmaya yardımcı olacak ünlü şair Giuseppe

Giacosa’nın konuyu sıradan bulup Puccini

ve Luigi IIlica’yı 3 yıl bekletişi sayılabilir.

Operanın ilk perdesinde şair Rudolfo odasında

oturmuş bir yazı yetiştirmeye çalışırken, kapısı

çalınır. Gelen aynı binada oturan Mimi’dir.

Sönen mumu için kibrit rica eder. O sırada bir

baygınlık geçirir ve anahtarını yere düşürür.

Rudolfo hoşlandığı bu kız ile daha çok vakit

geçirmek için anahtarı bulamıyor taklidi

yapar ve onunla birlikte karanlık odaya giren

ay ışığının altında anahtarı ararlar. “Si, mi

chiamano Mimi” (Evet, bana Mimi derler) ve

“Si, mi chiamano Mimi”?? (Ah sevimli kız) bu

sahneden iki ünlü aryadır.

Yine Luigi Illica ve Giuseppe Giacosa’nın

librettoları üzerine yazılan Madam Butterfly

ilk olarak 17 Şubat 1904’te Milano’da, orkestra

şefi Cleofonte Campanini yönetiminde, La

Scala’da sahnelenmiştir. Bestecinin Batı

orkestrasının tekniğini Uzakdoğu’nun

pentatonik müziğiyle birleştiren eser,

popüleritesinden hiçbir şey kaybetmeyerek

günümüze kadar ulaşmıştır. Konu Japonya'nın

Nagasaki kentinde geçer. Amerikalı Subay

Pinkerton 1891 yılında geldiği Nagasaki'de

Geyşa tellallığı yapan Goro'nun teklifiyle

Madam Butterfly (Cio-Cio-San) ile tanışır.

Madam Butterfly Pinkerton'un büyük nezaketi

karşısında ona âşık olur. Pinkerton'un vaatleri

onun sevinçle, umutla hayata bağlanmasını

sağlar. Butterfly evlilik töreni yapmış, kendisini

Amerikalı olarak tanıtmaya başlamış ve dinini

dahi değiştirmiştir. Oysa ne Japon gelenekleri

ne de Amerikan ordusunun kuralları böyle

bir evliliğe izin vermektedir. Büyük vaatlerle

vedalaşıp Amerika'ya dönen Pinkerton, yıllarca

geri gelmez. Bu arada, hamile olan Butterfly,

çocuğunu kucağına aldıktan sonra da sabırla

Pinkerton'u bekler. Ancak Amerika'da yeniden

evlenen Pinkerton, bir gün yeni eşiyle çıkagelir.

Butterfly'ın üç yaşına gelen oğlunu almak

amacındadır. Onca yıl beklediği sevgilisinin

ihanetini gören Butterfly gemi limandan

ayrılmadan, geleneksel usülde harakiri yaparak

intihar eder. Bu akşam dinleyeceğiniz “Addio,

fiorito asil” Pinkerton’un veda aryasıdır.

GIOACCHINO ROSSINI

1792-1868

19. yüzyıl başlarındaki İtalya’nın en önemli

bestecisi Rossini’nin müziği, akıcı melodileri,

sevimli, eğlenceli, zeki operaları, zengin

orkestra renkleri ve neşesiyle bugün de

tazeliğini korur. Pek çok bestecinin genç

yaşta öldüğü bir dönemde 76 yaşına kadar

yaşamış; ancak 39 opera yazdıktan sonra,

37 yaşında beste yazmayı bırakıp kendini

mutfak sanatına, yeni yemekler icat etmeye

vermiştir (Örneğin İtalyan mutfağının ünlü

yemeği Rossini Usûlü Biftek onun buluşudur).

Opera dağarcığına kazandırdığı Sevil Berberi,

Guillaume Tell, İpek Merdiven, Cezayir’de

bir İtalyan Kızı ve Hırsız Saksağan gibi

besteleri birer başyapıttır.

Beaumarchais’nin 1775’te yazdığı aynı

adı taşıyan tiyatro eserini temel alarak, üç

haftadan kısa bir sürede tamamlanan Sevil

Berberi, Mozart’ın Figaro’su ya da Verdi’nin

Falstaff’ı ile aynı düzeydedir ve İtalyan

komik operasının başlıca temsilcisidir. Eser iki

perdelidir. Sevil’deki Kont Almavira’nın âşık

olduğu Rosina’yı berber Figaro’nun yardımıyla

elde etme çabalarını anlatır. Figaro’nun

oyundaki ilk aryası olan “Largo al factotum”

“Açılın, her işten anlayan kişi geliyor” diye

seslenmektedir. Çünkü Kont Almavira’ya

yardım edebilecek tek maharetli kişi odur.

RICHARD STRAUSS

(1864-1949)

“Post-Modernizmi Modernizme bağlayan en

önemli bestecilerden biri Richard Strauss’tur.

Münih doğumlu Alman bestecinin, ünlü

valslerin yaratıcısı Viyanalı Strauss ailesiyle

hiçbir ilişkisi yoktur. Zerdüşt Böyle Buyurdu

gibi senfonik şiirlerinde büyük orkestrayla

öyküler anlatmış, müzikle betimleme sanatını

Romantik geleneğin sınırlarını zorlayarak

kullanmıştır. Salomé ve Güllü Şovalye gibi

birçok operası, Wagner anlayışının 20. yüzyıla

kapıları açan örnekleridir.

Ariadne auf Naxos (Ariadne Naxos’ta)

adlı operanın Almanca librettosu Hugo von

Hofmannsthal’a aittir. 2 versiyonu bulunan

eser günümüzde genellikle, yazımından 4

yıl sonra ortaya çıkan ikinci versiyonuyla

sahnelenmektedir. İki bölümden oluşur.

İlk bölümünün adı Prolog, ikinci bölümün

adı ise Opera’dır. İkinci bölüm bir opera

seria karakteri olan Ariadne ile şarap

tanrısı Bacchus’u latifeyle yoğrulmuş bir

aşk hikâyesinde bir araya getirir. “Sein wir

wieder gut” adlı arya eserin prolog bölümüne

aittir. Besteci karakteri, içinde yer aldığı özel

ev toplantısında sahneleyecekleri operasının

ve müziğinin önemine dair açıklama

yapmaktadır.

GUISEPPE VERDI

1813-1901

Giuseppe Verdi, Donizetti’den sonra,

Romantik İtalyan operasının en önemli

bestecisidir. La Traviata, Il Trovatore,

Don Carlos, Rigoletta, Aida, Otello,

Talihin Kudreti ve Falstaff gibi

operaları ile her zaman gündemde

kalmış; güzel ve dokunaklı melodileri,

dramatik etkinliğiyle orkestra tarihinin

geleneğini zenginleştirmiştir.

Victor Hugo’nun Kral Eğleniyor adlı

eserinden esinlenerek, Francesco Maria

Piave’nin librettosu üzerine bestelenen

Rigoletto operası, ilk kez 11 Mart

1851’de Venedik’te sahnelenmiştir. Dört

perdelik operanın 16. yüzyılda geçen

hikâyesinde, Mantua Dükü’nün (tenor)

soytarısı kambur Rigoletto (bariton),

güzel kızı Gilda’yı (soprano) herkesten

saklamasına karşın, kendisi görevi

icabı saraydaki soysuz eğlencelere,

dükün çapkınlığına yardım etmektedir.

KUZEY IŞIKLARI 19ARALIKÇ A R Ş A M BA

1 9 : 3 0

Eskı̇şehı̇r Büyükşehı̇r Beledı̇yesı̇ Senfonı̇ Orkestrası

şef Ender Sakpınar solist Bülent Evcil flüt

G E L E C E K P R O G R A M

BİLGİ İÇİN

Çiğdem Babayiğit Klasik Müzik Koordinatörü

cigdem.babayigit@boun.edu.tr T: 0212 359 66 48

e-posta: klasikmuzik@boun.edu.tr www.klasikmuzik.boun.edu.tr

/albertlonghall /alhclassicalmusic