pagkabalisa ko hanggang di ito naga-ganap! 51 Sa akala ba ninyo’y dumatingako para magbigay ng kapayapaan salupa? Hindi, sinasabi ko sa inyo, kundipaghihiwa-hiwalay! 52 Sapagkat mulangayo’y magkakahati-hati ang limangnasa isang sambahayan, tatlo laban sadalawa at dalawa laban sa tatlo; 53 mag-kakahati-hati sila: ama laban sa anak nalalaki at anak na lalaki laban sa ama, inalaban sa anak na babae at anak na babaelaban sa ina, biyenang babae laban sakanyang manugang na babae at manu-gang na babae laban sa biyenang babae.”

• 54 Sinabi rin ni Jesus sa mga tao:“Kapag nakita ninyong tumataas ang ulapsa kanluran, kaagad ninyong sinasabi,‘Uulan,’ at ganoon nga ang nangyayari.55 At kung umiihip naman ang hangingaling timog, sinasabi ninyong ‘Magigingnapakainit,’ at nangyayari nga ito. 56 Mgamapagkunwari! Nabibigyan ninyo ng ka-

hulugan ang anyo ng lupa at langit perobakit hindi ninyo sinusuri kung ano angpanahong ito?

57 At bakit hindi kayo mismo ang maka-pagpasya kung ano ang tama? 58 Sa pag-punta mo sa maykapangyarihan kasamang kalaban mo, sikapin mong makipag-areglo sa kanya sa daan; baka iharap kasa hukom, at ibigay ka naman ng hukomsa pulis para ipakulong sa bilangguan.59 Sinasabi ko sa iyo: hindi ka makalala-bas doon hanggang hindi mo nababaya-ran ang kahuli-hulihang sentimo.”

Ang puno ng igos na walang bunga• 1 Dumating naman ang ilangtao na nagbalita kay Jesus ng

nangyari sa Templo. Ipinapatay nga niPilato ang mga taga-Galilea at nahalo angkanilang dugo sa mga handog nila.2 Sinabi ni Jesus sa kanila: “Sa akala baninyo’y mas makasalanan ang mga taga-Galileang iyon kaysa lahat ng mga taga-

sa maluwalhati at walang hanggang buhay. Para naring ipinagpapauna ito kapag binibinyagan tayo bilangKristiyano (Rom 6:3-5).

Dumating ako para magbigay ng… paghihiwa-hiwalay. Sumusunod dito ang mga salita ni Jesus nalubhang nakaliligalig sa mga naghahangad ng kapa-natagan sa piling niya. Pinagwawatak-watak ni Jesusang mga bansa (tingnan ang paliwanag sa Juan 10:1-4), mga pamilya at mga grupong panlipunan.Kadalasa’y relihiyon ang gustong gawing semento sapagkakaisa ng bansa o kapayapaan sa pamilya. Totoonga na bahagi ng kapayapaan at pagkakaunawaan angpananampalataya pero inihihiwalay rin nito angnabubuhay sa katotohanan mula sa lahat, kamag-anakman o kaibigan, na hindi puwedeng makibahagi salahat ng pinakamahalaga para sa tunay na sumasam-palataya. Malimit ay napakasakit ang sugat ateskandalo ng pagkakawatak-watak na ito para sa atingmga kamag-anak kayat sila ang nagiging mga tagausignatin.

Hindi inihahatid ng Ebanghelyo ang daigdig na ito saisang paraiso sa lupa kundi hinahamon itong lumagoat mamunga. Inilalantad sa liwanag ng kamatayan niJesus ang anumang natatago sa mga puso (Lc 2:35);ibinubunyag din nito ang kasinungalingan at kara-hasang nagpapagalaw sa ating mga lipunan tulad ngginawa nito sa lipunang Judio sa panahon ni Jesus.

• 54. Kapag nakita ninyo ang ulap. Sapat na angmga palatandaang nakikita kay Jesus paramaintindihan ng lahat na ngayon na ang oras na

ibinalita ng mga propeta kung kailan dapat magbagoang mga tao at kilalanin ng Israel ang kanyangTagapagligtas: lubhang huli na ang bukas (b. 57-59).

Sa pagpunta mo sa maykapangyarihan. SaEbanghelyo ni Mateo (5:23), pagkakasundo ng mgamagkakapatid ang tinutukoy dito. Ginagamit naman niLucas ang pangungusap na ito tungkol sa atingpagbabalik-loob. Papunta tayo sa paghuhukom ngDiyos at gaya rin ito ng pagpunta sa mga may-kapangyarihan; kaya dapat nating samantalahin angpanahong ibinibigay sa atin para ayusin ang atingsitwasyon. Huwag nating sayangin ang sandaling itona maaari tayong maligtas sa Paghuhukom, sa pani-niwala sa mensahe ni Kristo.

• 13.1 May nagbalita kay Jesus… Tungkol saisang pag-aalsa ng mga taga-Galilea sa patyo ngtemplo at ang agad na pagkilos ng mga bantay naRomano na nakapuwesto sa isang kalapit na kuta.Hindi nila iginalang ang sagradong pook nanakareserba lamang para sa mga Judio at nagpadanaksila ng dugo sa banal na lugar.

Hinihintay ng mga nagkukuwento ng pangyayari namagpapahayag si Jesus ng kanyang pakikiisa bilangmakabayan at relihiyosong tao, sa harap ng pag-paslang na ito sa kanyang mga kababayan at sapagkakasalang ginawa sa Diyos. Pero ayaw pansininni Jesus ang mga isyung ito: tulad ng dati, ipinapakitaniyang mas nabubuhos ang pansin ng mga tao sa mgabagay na makatao kaysa makadiyos, at saka niyatinatawag ang kanilang pansin sa talagang importante:

193 LUCAS 13

13

Galilea dahil sila ang nagdusa? 3 Hindi. Atsinasabi ko sa inyo: kung hindi kayo mag-babago, mapapahamak din kayong lahat.

4 Gayon din naman sa namatay na la-bingwalong taong nabagsakan ng tore saSiloe, sa akala ba ninyo’y mas may utangsila sa Diyos kaysa lahat ng naninirahansa Jerusalem? 5 Sinasabi ko: hindi, perokung hindi kayo magbabago, mapapaha-mak din kayong lahat.”

6 At sinabi ni Jesus ang talinhagang ito:“May taong may isang puno ng igos sakanyang ubasan. At pumunta siya paramaghanap ng mga bunga pero walasiyang nakita. 7 Kaya sinabi niya sa nag-aalaga ng ubasan: ‘Tatlong taon na akongpumaparito sa paghahanap ng mgabunga sa punong-igos na iyan at walaakong nakita. Putulin mo iyan at pam-

pasikip lang sa lupa.’ 8 Ngunit sumagot sakanya ang tauhan: ‘Ginoo, pabayaan mona siya ngayong taon. Maghuhukay akosa paligid nito at lalagyan ng pataba.9 Baka sakaling mamunga siya ngunitkung hindi’y saka mo siya putulin.”

Panggagamot sa Araw ng Pahinga• 10 Nagtuturo siya sa isang sinagoga sa

Araw ng Pahinga, 11 at may isang babaeroon. Labingwalong taon na siyang mayespiritung nagbibigay-sakit; nagkaka-kandakuba na siya at di makatingala.12 Pagkakita sa kanya ni Jesus, tinawagsiya nito at sinabi: “Babae, lumaya ka saiyong sakit.” 13 Ipinatong nito sa kanyaang mga kamay at agad na nakatayonang tuwid ang babae at nagpuri saDiyos.

LUCAS 13 194

mararahas na tao ang mga makabayang taga-Galileang iyon na tulad lamang ng mga sundalongRomanong pumatay sa kanila. Sa sandaling ’yon,tinatawag ng Diyos ang lahat sa pagbabago nakinasasandigan mismo ng pagkaligtas nila paramabuhay. Sa gayong karahas na sitwasyon, walanganumang malalabasan ang maliit at aping bayangJudio maliban sa pananampalataya. Gumagawanaman ito sa pamamagitan ng diwa ng pagpapatawad.

MGA PARUSA NG DIYOS

Kung meron tayong kapitbahay na inaakala natingisang napakasamang tao at abut-abot ang kanyangmga “kamalasan” sa buhay, agad nating nasasabingpinarusahan siya ng Diyos. At kung tayo naman angminamalas itinatanong natin: “Anong kasalanan baang nagawa ko para parusahan ng Panginoon?”

Kung madali para sa atin ang magsalita tungkol samga parusa ng Diyos, dahilan ito sa dalawang pagka-kamali natin:

– una, akala nati’y kagaya ng katarungan ng tao angkatarungan ng Diyos at naniniwala tayong alam natinkung sino ang mga dapat niyang parusahan;

– ikalawa, lubos nating binabale-wala ang kabilangbuhay at iniisip nating sa buhay na ito dapat parusahan(o gantimpalaan) ng Diyos ang mga tao.

Sa totoo’y nakatagpo na natin ang Ama sa kanyangAnak na si Jesus. Itinuturo sa atin ng paraan ng pag-kilos ni Jesus na hindi gaya ng sa atin ang katarunganng Diyos Ama. Ganap at lubos ang Ama: pinasisikatniya ang araw sa masasama at mabubuti, atpinauulan sa mga matuwid at mga makasalanan (Mt5:45).

Totoo ngang binabalaan tayo ng Diyos sa pama-magitan ng mga tanda. Ngunit hindi laging pinagba-

balik-loob ng Diyos ang mga makasalanan sapagpapadala sa kanila ng mga kamalasan. Kungminsa’y isang di-inaasahang biyaya pa ang lumilito saatin kayat napapahiya tayo at ating sinasabi: “Labis-labis pa rin ang pagkalinga sa akin ng Diyos sa kabilang aking kagaguhan.” Ganito ang nangyari kay Zakeo(Lc 19:1). Ganyan tayo binibigyan ng Diyos ng mara-ming babala para tingnan natin ang ating pamumuhayat malamang patungo tayo sa kapahamakan dahil sairesponsabilidad at pagkamakasarili.

Sa totoo’y iisa lamang ang parusa ng Diyos, at ito’yang maiwala siya magpakailanman.

Kaya bakit napakaraming nababanggit sa Matan-dang Tipan tungkol sa mga parusa ng Diyos? Sapagkatmga taong kulang pa sa katotohanan ng relihiyon angkinakausap ng Biblia. Dahil hindi pa nila alam angtungkol sa kabilang buhay, kailangang mangusap sakanila tungkol sa mga parusa ng Diyos sa buhay na itopara maniwala sila sa katarungan ng Diyos. At sigu-radong pinarami rin ng Diyos ang mga tanda ngkanyang di-pagsang-ayon sa mga makasalanan parapatatagin ang pag-asa ng mabubuti.

• 10. Ginagamit ng mga Judio ang salitangkalagan para sabihing pinatawad na ang sinuman sakanyang kasalanan o parusa. Nangangahulugan dinito ng pagpapaalpas sa isang hayop sa pamatok nito.Si Jesus ang nagkakalag sa tao at nag-aanyaya sa atingsundan ang kanyang halimbawa.

Hindi tayo dapat magtaka sa galit ng pangulo ngsinagoga: kung hindi niya nagawang paginhawahinang kapatid niyang may sakit, tiyak na naramdamanniyang nasapawan siya ng ginawa ni Jesus. Di ba’tnagkakaganito rin tayo? Pero di kailanman naisip niJesus na humingi muna ng permiso sa mga nasakapangyarihan para magligtas ng tao.

14 Nagalit ang pangulo ng sinagogadahil nagpagaling si Jesus sa Araw ngPahinga kaya sinabi niya sa mga tao:“May anim na araw para magtrabahokaya sa mga araw na iyon kayo pumaritopara mapagaling, hindi sa Araw ng Pa-hinga!”

15 Sinagot siya ng Panginoon: “Mgamapagkunwari, hindi ba kinakalagan ngbawat isa sa inyo ang kanyang baka oasno mula sa sabsaban nito sa Araw ngPahinga at inilalabas para painumin? 16 Atisang babae naman ang narito na anak niAbraham na labingwalong taon nangiginapos ni Satanas. Di ba siya dapatkalagan sa Araw ng Pahinga?”

17 Napahiya ang lahat niyang kalabanpagkarinig sa kanya pero nagalak namanang mga tao sa lahat ng kahanga-hangang ginagawa ni Jesus.Dalawang talinhaga(Mt 13:31; Mc 4;30)

• 18 Sinabi pa ni Jesus: “Ano ang katu-lad ng kaharian ng Diyos? Sa ano itomaikukumpara? 19 Tulad ito sa buto ngmustasa na kinuha ng isang tao at iti-nanim sa kanyang hardin: lumaki, nagingparang puno at sumisilong sa kanyangmga sanga ang mga ibon ng langit.”

20 At sinabi niya uli: “Sa ano ko iku-kumpara ang kaharian ng Diyos? 21 Ka-tulad ito ng lebadura na kinuha ng isangbabae at ibinaon sa tatlong takal ng harinahanggang umalsa ang buong masa.”Ang makipot na pintuan

• 22 Dumaan si Jesus sa mga lunsod atmga nayon, na nagangaral habangpapunta siya sa Jerusalem. 23 May nag-

tanong sa kanya: “Panginoon, kakauntinga ba ang maliligtas?” At sinabi ni Jesussa mga tao: 24 “Magpumilit kayong puma-sok sa makipot na pintuan sapagkatsinasabi ko sa inyo: marami ang gustongpumasok at di makapapasok. 25 Kapagtumindig na ang may-ari ng bahay atnaisara na ang pinto, tatayo kayo sa labasna kumakatok at magsasabing ‘Pangi-noon, buksan mo kami.’ Sasagot namansiya sa inyo: ‘Hindi ko alam kung taga-saan kayo.’

26 Kaya sasabihin ninyo: ‘Kami angkumain at uminom na kasalo mo, at saaming mga lansangan ka nangaral.’27 Pero sasagutin niya kayo: ‘Hindi koalam kung tagasaan kayo. Lumayo saakin, kayong mga gumagawa ng ma-sama.’ 28 Naroon ang iyakan at pag-nga-ngalit ng mga ngipin pagkakita ninyo kinaAbraham, Isaac, Jacob at sa lahat ng pro-peta sa kaharian ng Diyos, at ipagta-tabuyan naman kayo sa labas. 29 At maki-kisalo naman sa Kaharian ng Diyos angmga darating mula sa silangan, kanluran,timog at hilaga. 30 Oo, may mga hulingayon na mauuna at may mga una namahuhuli.”

31 Nang sandaling iyo’y dumating angilang Pariseo at binalaan siya: “Umalis karito at pumunta sa ibang lugar. Gustokang ipapatay ni Herodes.” 32 Sinabinaman ni Jesus: “Puntahan ninyo angmusang na ’yon at sabihin sa kanya:‘Ngayon at bukas ay nagpapalayas akong mga demonyo at nagpapagaling atnasa ikatlong araw ang katapusan ko.’33 Subalit dapat akong maglakad ngayon,bukas at sa susunod na araw sapagkat

195 LUCAS 13

• 18. Tingnan ang paliwanag sa Mateo 13:31.Sa pagtatapos ng kanyang ministeryo sa Galilea,

nananawagan si Jesus sa pagkakaroon ng optimismo:kahit di gaano ang naging mga resulta, may naipunlana at tumutubo na ang Kaharian ng Diyos.

• 22. Tingnan ang paliwanag sa Mateo 7:13.Kakaunti nga ba ang maliligtas? Walang kuwen-

tang tanong ito para kay Jesus. Ang dapat itinanong aykung nakinig ang Israel sa tawag ng Diyos at kungtinatahak nito ang makitid na daang magliligtas dito.

Ang mga darating mula sa silangan, kanluran,timog at hilaga (b. 29). Sasampalataya sila mula salahat ng lupain at papasok sa Iglesya, samantalangkaramihan naman sa mga Judio ang nananatili sa labasnito.

hindi bagay na mamatay sa labas ngJerusalem ang isang propeta.Kawawa ka, Jerusalem

• 34 Jerusalem, Jerusalem! Pinapataymo ang mga propeta at binabato ang mgasinugo sa iyo. Gaano kadalas kong ginus-tong tipunin ang iyong mga anak gaya ngpagyupyop ng inahin sa kanyang mgasisiw pero tumanggi ka nga. 35 Ngayon,iiwanan ang inyong Bahay. Sinasabi konga sa inyo na hindi na ninyo ako maki-kita hanggang di sumasapit ang panahonna sabihin ninyo: Mapalad ang duma-rating sa ngalan ng Panginoon.”

1 Isang Araw ng Pahinga, puma-sok si Jesus sa bahay ng isang

pinuno ng mga Pariseo para kumain, atminamanmanan naman nila siya. 2 Nasaharap niya roon ang isang taong mina-manas 3 kaya nagtanong si Jesus sa mgaguro ng Batas at mga Pariseo: “Puwedebang magpagaling sa Araw ng Pahinga ohindi?” 4 Hindi sila umimik kaya hina-wakan ni Jesus ang maysakit, pinagalingito at saka pinauwi.

5 Pagkatapos ay sinabi niya sa kanila:“Kung mahulog sa balon ang anak o angbaka ng isa sa inyo, di ba’t agad niya itonginiaahon kahit na Araw ng Pahinga?” 6 Athindi nila siya nasagot.

Ang mga unang puwesto• 7 May talinhaga siyang sinabi nang

mapuna niyang pinipili ng mga inimbitaang mga unang puwesto: 8 “Kung anya-yahan ka sa isang kasalan, huwag kanglumagay sa unang puwesto. Baka maykinumbidang mas importante kaysa iyo,9 at darating ang kumumbida sa inyongdalawa para sabihing ‘Ibigay mo sa kanyaang puwestong ito.’ Kaya mapapahiyaka’t pupunta sa huling puwesto.

10 Sa halip, kung anyayahan ka, sa hu-ling puwesto ka pumunta sapagkat pagdating ng kumumbida sa iyo, sasabihinniya sa iyo: ‘Kaibigan, lumapit ka pa.’Kaya mapararangalan ka sa harap nglahat ng inanyayahan. 11 Sapagkat iba-baba ang lahat ng nagpapakataas at ita-taas ang nagpapakababa.”

• 12 Sinabi naman ni Jesus sa nag-an-yaya sa kanya: “Kung maghahanda ka ngtanghalian o hapunan, huwag mgakaibigan mo o mga kapatid mo o mgakamag-anak o mayayamang kapitbahayang iyong kumbidahin, baka kumbidahinka rin nila at susuklian ka. 13 Kungmaghahanda ka, mga dukha, mga bale-wala, mga pilay at mga bulag ang kum-bidahin mo. 14 At magiging mapalad kadahil hindi ka nila masusuklian ngunit sa

LUCAS 13 196

• 34. Tingnan ang paliwanag sa Mateo 23:37.Dumating si Jesus hindi para “magligtas ng mga

kaluluwa” gaya ng paniwala ng marami ngayon. Sahalip ay nagbukas siya ng mga bagong daan para sapamayanan ng mga bansa at para sa mga tao. Kungnakinig lamang ang mga Judio, hindi sana lumubhaang mga hidwaang panlipunan at pampulitika nahumantong sa pag-aalsa noong taong 66 A.D. at sapagkawasak ng Jerusalem noong 70 A.D.

• 14.7. Pinalalawak dito ni Jesus ang isangkasabihan sa Biblia na nag-aanyaya sa ating magingsimple sa mga pagtitipong panlipunan (Kas 25:6-7).Sa paggamit niya nito, itinuturo niya sa atin angbagong paraan ng pamumuhay at pagsasamahangnababagay sa mga anak ng Diyos. Sa anumanglarangan ng gawain ng tao, pabayaan na lamang natinang iba na sila ang maghanap sa unang puwesto

habang tinatapakan nila ang kapwa. Alam namannatin na hindi ang nakikita ang mahalaga. Tinawagtayo ng Diyos na magtrabaho para sa pamayanan atpara sa kanya. Alam niya kung paano itataas ang mgamababang-loob at ilagay sila sa gusto niyangpaglagyan sa kanila.

At saka pagpunta natin sa Kaharian ng langit mulasa Iglesya dito sa lupa, magkakaroon ng mga pagkaka-iba sa mga nasa unang puwesto; at hindi nangangahu-lugan na mas mauuna tayo sa ating mga kasamahanghindi nagsisimba o sa mga nakagawian na natingtuligsain. Baka maging mas mababa pa kaysa isangmatandang tindera ng diyaryo ang isang naging papa,obispo o kilalang “Katoliko”.

• 12. Hangad nating lahat na mapalapit sa mgamas mataas kaysa atin dahil iniisip nating mas maymapapala tayo kung konektado sa mga nakatataas sa

14

197 LUCAS 14

pagkabuhay ng mga mabuti ka susuk-lian.”

Minsa’y may naghanda(Mt 22:1)

• 15 Nang marinig ito ng isa sa mgakasalo, sinabi niya kay Jesus: “Mapaladang makakasalo sa bangkete ng kaha-rian ng Diyos!”

16 Sumagot si Jesus: “May isang taongnaghanda ng isang malaking bangkete atmarami siyang kinumbida. 17 Sa oras nghandaan, pinapunta niya ang kanyangkatulong para sabihin sa mga imbitado:‘Tayo na’t handa na ang lahat.’ 18 Ngunitparang sabay-sabay namang nagdahilanang lahat. Sinabi ng una: ‘Bumili ako ngbukid at kailangan kong pumunta paratingnan iyon. Pasensya ka na.’ 19 Sinabinaman ng isa: ‘Bumili ako ng limangpares na bakang pang-araro at pasu-

subukan ko ang mga ito. Pasensya ka na’20 Sinabi ng isa pa: ‘Bagong kasal akokaya hindi ako makakapunta.’

21 Pagbalik ng katulong, ibinalita niyaang lahat ng ito sa kanyang panginoon.Galit na galit ang maysambahayan atsinabi sa kanyang katulong: ‘Pumunta kaagad sa mga liwasan at mga lansangan nglunsod, at papasukin mo rito ang mgadukha, mga bale-wala, mga bulag at mgapilay.’

22 At pagkatapos ay sinabi ng katulong:‘Nagawa na ang ipinag-utos mo at maylugar pa rin.’ 23 Sumagot sa kanya angpanginoon: ‘Lumabas ka sa mga daan atmga bakuran at pilitin mong pumasokang mga tao para mapuno ang bahay ko.24 Sapagkat sinasabi ko sa inyo: walangsinuman sa mga ginoong iyon na kinum-bida ko ang makatitikim ng akinghanda’.”

atin kaysa mga mas mababa sa atin. Itinuturing pa nganating simula ng magandang edukasyon ang turuanang mga batang lumayo sa mga kasamahan nilangmay “masasamang ugali” (sabihin na natin ang totoo– ’yong mga hindi naman makatutulong sa kanilangmagkaroon ng magandang lugar sa lipunan).

Isa sa mga pangunahing sanhi ng kawalang-katarungan ang itinuturo ng babala ni Jesus. Maybahagi tayong lahat sa kasalanan sa pagdidisisyonnatin kung kanino mas kapaki-pakinabang na maki-sama. Kaya naman nagsisikap ang lahat na makaakyatsa mas mataas at lagi na lamang naiiwan ang mahihinana nag-iisa at walang kalaban-laban.

Tiyak na magtataka tayo kung makita nating masbinibigyan pa ng atensyon ng mga opisyal ng gobyernoang mga nakadamit nang simple, o makita kayangunang nabigyan ng tubig at kuryente ang pinaka-pobreng mga baryo kaysa lugar ng mga maykaya, omakitang pumupunta sa mga baryo ang mga doktorpara doon manggamot.

ANG PAGDADAHILAN

• 15. Madalas mabanggit sa Matandang Tipan angbangketeng ihahanda ng Diyos para sa mabubutingtao, sa kanyang mga lingkod, sa pagdating niya paraitatag ang kanyang Kaharian. Malimit din namangtinatalakay ni Jesus ang temang ito dahil ang bangketeang kumakatawan sa pagkakabuklod ng mga banal.Malaki ang pagkakahawig ng talinhagang ito saisinasalaysay sa atin ni Mateo sa 22:1.

Mapalad ang makakasalo sa bangkete ng Kaharianng Diyos, sabi ng kausap ni Jesus. Hindi siguro nito

naisip na para makibahagi sa piyestang walang hang-gan, kailangang sumagot muna sa tawag ng Diyos nanag-aanyaya sa ating magkabuklod sa Iglesyangkanyang pamayanan at itayo ang isang mas mapag-mahal na daigdig.

Hindi makakasalo ng iba sa Kaharian ng Diyos anglumalayo ngayon sa kanyang mga kapatid.

Ibinibigay sa atin ang mga dahilan kung bakit hindipinagbigyan ng mga imbitado ang tawag sa Panginoonnang tawagin niya silang magtayong kasama niya ngisang mas nagkakabuklod na daigdig. Bumili ako ngbukid… bagong kasal ako… Magagandang dahilanang lahat ng ito. Subalit hindi dapat maging salungatang mga pangangailangang pampananalapi ngpamilya sa pampamayanang pagkilos ni hadlanganang pakikilahok natin sa pamayanang Kristiyano.Kadalasa’y ang mga may mataas na pinag-aralan paang nagiging paralisado at ayaw kumilos dahil sa mgahinihingi ng isang “masayang tahanan” na may edu-kadong mga anak. Sa pakikilahok lamang ng mabutingKristiyano sa buhay ng Iglesya, naaabot niya ang masmalawak na kultura at pakikipag-ugnayan sa lahat ngklase ng tao. Mabuti ang lahat ng ito. Ngunit kung hindinatin didisiplinahin ang ating sarili, mawawalan tayong interes sa Kaharian ng Diyos.

Papasukin ang mga dukha… piliting pumasok angmga tao sa aking Iglesya, obligahin din silang gam-panan sa lipunan ang papel na angkop sa kanila. Angmga dukha at mga latak ng lipunan ang inaasahan ngDiyos para panatiliin sa daigdig ang mga paghahangadng kapayapaa’t katarungan, para gisingin angkonsiyensya ng “mabubuting” iyon na napakakom-portable naman.

Ang katumbas ng pagsunod kay Jesus(Mt 10:37)

• 25 Habang naglalakad ang napakara-ming tao na kasama ni Jesus, humarapsiya sa kanila at sinabi: 26 “Kung maydumating sa akin na di nagtatakwil sapag-ibig sa kanyang ama at ina, at asawaat mga anak, at mga kapatid na lalaki atbabae, at maging sa kanyang sarili, hindisiya puwedeng maging alagad ko. 27 Athindi puwedeng maging alagad ko ang dinagpapasan ng kanyang krus sa pagsu-nod sa akin.

28 At paano kung may magbalak mag-tayo ng silungan ng bantay sa bukid? Diba’t uupo muna siya at tatantyahin anggastos para malaman kung may sapatsiya para maipatapos iyon? 29 Sapagkatkung mailagay niya ang pundasyon athindi naman niya iyon maipatapos, pag-tatawanan lamang siya ng lahat: 30 ‘Hayanang nagsimulang magtayo at hindi namaipatapos.’

31 At paano kung may haring maki-kipagharap sa ibang hari? Di ba’t uupomuna siya para mag-isip kung kaya niyaat ng sampung libong kasama niya na

harapin ang dumarating na may dala-wampung libo? 32 At kung hindi naman,malayo pa ang isa ay magpapadala nasiya ng mga sugo para makipag-areglo.33 Gayon din sa inyo. Hindi puwedengmaging alagad ko ang di tumatalikod salahat ng kanya.

34 Mabuti nga ang asin pero kung ma-walan ito ng lasa, paano ito paaalatin?35 Wala na itong silbi sa lupa o sa tambakanman ng dumi kaya itinatapon na lamangito sa labas. Makinig ang may tainga.”

Ang nawawalang tupa(Mt 18:12)

1 Lumapit kay Jesus ang lahat ngkolektor ng buwis at mga makasa-

lanan para makinig. 2 Kaya nagbulung-bulungan ang mga Pariseo at mga guro ngBatas: “Tinatanggap niyan ang mgamakasalanan at nakikisalo sa kanila.”3 Kaya sinabi ni Jesus ang talinhagang itosa kanila:

• 4 “Kung may sandaang tupa ang isasa inyo at mawala ang isa sa mga ito,hindi ba niya iiwan ang siyamnapu’t

• 25. Iniisip ni Jesus ang mga tao na mataposmaging masigasig para sa kanya at iwan ang kanilangmga personal na ambisyon para italaga ang sarili sagawa ng Ebanghelyo’y bumalik naman sa paghahanapng mas “normal” na buhay at mas may seguridad ayonsa tingin ng karaniwang tao. Kailangan ni Jesus angmga alagad na pinaninindigan ang kanilang komit-ment at naniniwala siyang talagang kayang itaya ng taoang buhay para sa kanya.

Itinuturo sa atin ng dalawang kasunod na talinhagana isang seryosong bagay ang maging alagad ni Kristo:mas mabuti pang huwag na tayong magsimula kunghindi naman tayo nahahandang magpatuloyhanggang sa wakas.

Itinuturo sa atin ng dalawang kasunod na talinhagana isang seryosong bagay ang maging alagad ni Kristo:mas mabuti pang huwag na tayong magsimula kunghindi naman tayo nahahandang magpatuloyhanggang sa wakas.

Bakit ang ganitong paghahambing sa haringmakikipagharap sa digmaan? Sapagkat sa totoo’yisang hari ang nagpapalaya sa sarili para maglingkodsa gawa ng Ebanghelyo, at bibigyan siya ng Diyos nglubos na kasiyahan na di kayang ibigay sa kanya

ninuman (tingnan Mc 10:30). Pero dapat din niyangmalaman na laban sa “may-ari ng mundong ito” anglabanan, laban sa demonyong magpapahinto sa kanyasa pamamagitan ng napakaraming pagsubok na di-inaasahan. Kung hindi niya ganap na ipinaubaya angsarili, tiyak na babagsak ang alagad at magiging masmasahol pa siya kaysa kung hindi siya nagsimula.

Hangga’t di tumatalikod sa lahat. Hinihingi niJesus sa ilan na iwan ang kanilang mga mahal sa buhayat ang kanilang mga problema sa pamilya. Ipinakikitaniya sa lahat na hindi sila kailanman magiging malayasa pagsagot sa mga tawag ng Diyos kung ayaw nilanglubos na magbago ng pananaw tungkol sa relasyon ngpamilya, sa paggamit ng kanilang panahon at sapamumuhay nila sa piling ng kanilang mga kasa-mahan.

Ang di nagtatakwil sa pag-ibig sa kanyang ama omga anak. Nasa Mt 10:37 ito. Idinadagdag naman niLucas: at sa kanyang asawa.

TUPANG ITIM• 15.4 Bakit nagrereklamo ang mga Pariseo?

Hindi dahil sa pagmamahal sa relihiyon kundi dahil sanaramdaman nilang nababale-wala sila: kung naki-

LUCAS 14 198

15

siyam sa ilang para hanapin ang na-wawala hanggang matagpuan niya ito?5 At pag natagpuan ito’y masaya niyaitong pinapasan sa balikat, 6 at pagdatingsa bahay ay tatawagin niya ang mgakaibigan at mga kapitbahay at sasabihinsa kanila: ‘Matuwa kayong kasama kosapagkat natagpuan ko na ang nawawalakong tupa.’ 7 Sinasabi ko sa inyo: mag-kakaroon din ng higit na kagalakan salangit para sa isang makasalanang nagsi-sisi kaysa siyamnapu’t siyam na matuwidna di nangangailangan ng pagsisisi.

8 Kung may sampung baryang pilakang isang babae at nawala ang isa sa mgaito, hindi ba siya magsisindi ng ilaw, mag-wawalis sa bahay at hahanaping mabutihanggang matagpuan ito? 9 At pagkakita

rito’y tatawagin ang mga kaibigang babaeat mga kapitbahay: ‘Matuwa kayong ka-sama ko sapagkat natagpuan ko angnawawala kong baryang pilak.’ Sinasabiko sa inyo na ganito rin sa mga anghel ngDiyos, magkakaroon ng kagalakan parasa isang makasalanang nagsisisi.”Ang waldas na anak

• 11 Sinabi pa rin ni Jesus: “May isangtaong may dalawang anak na lalaki.12 Sinabi ng bunso sa kanyang ama: ‘Itay,ibigay na ninyo sa akin ang parte ko samana.’ At hinati sa kanila ng ama ang ari-arian.

13 Pagkaraan ng ilang araw, tinipon ngbunsong anak ang lahat ng kanya at nag-lakbay sa malayong lupain. Doon niyawinaldas ang sa kanya sa maluwag na

sa paglayo sa kanyang amang hindi niya naiintindihanang pagmamahal at nagiging pabigat sa kanya angpresensya. Matapos niyang lustayin ang manang iyonna di niya pinahalagahan, sinira niya ang kanyangdangal at nagpaalila sa ibang tao at nakahihiyanggawain (di-malinis na hayop para sa mga Judio angbaboy).

Pero nagbalik ang anak. Pagkamulat niya sakanyang pagkaalipin, nakumbinsi siyang mayinilalaang mas magandang kapalaran ang Diyos parasa kanya, kayat tinatahak niya ang daan pauwi. Sakanyang pag-uwi, nadiskubre niyang ibang-iba palaang Ama sa ipinapalagay niya tungkol dito:naghihintay ang ama at siya pang tumatakbo parasalubungin siya. Nabawi niya ang kanyang dangal atbinubura ang alaala ng nawala niyang mana. Atipinagdiwang ang bangkete na maraming beses nangbinabanggit ni Jesus.

Naiintindihan natin sa wakas na Ama ang Diyos.Hindi niya tayo inilagay sa lupa para mangolekta ngmga kagalingan at mga premyo kundi paramadiskubreng mga anak niya tayo. Ngunit ang totoo’yipinanganak tayong makasalanan. Mula pa sa simulang ating buhay, napatatangay na tayo sa ating mgapagnanasa at sa masasamang halimbawa ngkapaligirang ating kinalakhan. At saka hangga’t hindiang Diyos ang mangunguna sa pagpapakilala ng sarilisa atin, maiisip lamang natin ang kalayaan bilangpagsasariling hiwalay sa kanya.

Hindi nabibigla ang Diyos sa ating mga kasamaandahil nang likhain niya tayong malaya, tinanggap dinniya ang panganib na maaari tayong mabuwal. Hindiniya ginagawang kanya ang pagbubukud-bukod natinsa mga matuwid at mga makasalanan, kasama angpaniwalang nararapat gantimpalaan ang ilan atparusahan naman ang iba. Taliwas dito’y sinasamahantayo ng Diyos sa lahat ng ating karanasan tungkol

kisama si Jesus sa mga makasalanan at tinatrato angmga itong kapantay nila, ano’ng napala nila sa mgapagsunod nila sa mga kautusan? Ngunit dumating siJesus hindi para magbigay ng mga premyo kundi paramagligtas. Sinisikap iligtas ng taong nagmamahal angkanyang kapwa sa halip na ibagsak ito at husgahan.

Mapalad ang tupang hinanap ni Kristo na iniwanang iba pang siyamnapu’t siyam. At kawawa ang mgamatuwid na hindi nangangailangan ng kapatawaranng Diyos!

Sa malalaking siyudad ngayon, parang iisang tupana lamang ang natitira sa Iglesya. Kaya bakit hindi itolumalabas, na ibig sabihi’y iwan ang kanyang mga kita,mga pribilehiyo o mga debosyong medyo parangnegosyo, para hanapin ang siyamnapu’t siyam nanawawala? Ang iwan ang kawili-wiling grupo ng mgasumasampalataya na walang problema, ang tuminginsa ibayo ng mga binagong seremonya natin, at maginghandang pulaan gaya ni Jesus.

Matuwa kayong kasama ko sa halip na pulaan angmga bumabalik.

Sino ang nagsisindi ng ilawan, ang nagwawalis ngbahay at naghahanap kundi ang Diyos mismo? Perobilang pagrespeto sa Diyos, hindi binabanggit ng mgaJudio ng panahon ni Jesus ang pangalan ng Diyos atang mga salitang tulad ng mga anghel o langit angginagamit nila.

ANG KASALANANG ORIHINALANG WALDAS NA AMA

• 11. May tatlong tauhan sa talinhagang ito: angAmang kumakatawan sa Diyos, ang panganay naanak para sa Pariseo. Pero sino naman ang bunsonganak: ang Makasalanan o ang Tao?

Hangad ng tao ang kalayaan at madalas ay iniisipniyang inaagaw ito sa kanya ng Diyos. Nagsisimula siya

199 LUCAS 15

pamumuhay. 14 Nang maubos na anglahat sa kanya, nagkaroon ng matindingtaggutom sa lupaing ’yon at nagsimulasiyang maghikahos. 15 Kaya pumunta siyaat namasukan sa isang tagaroon, at inu-tusan siyang mag-alaga ng mga baboy sabukid nito. 16 At gusto sana niyang punuinkahit na ng kaning-baboy ang kanyangtiyan pero wala namang magbigay sakanya.

17 Noon siya natauhan at nag-isip:‘Gaano karaming arawan sa bahay ngaking ama na labis-labis ang pagkain atnamamatay naman ako dito sa gutom.18 Titindig ako, pupunta sa aking ama, atsasabihin ko sa kanya: ‘Itay, nagkasalaako laban sa langit at sa harap mo.19 Hindi na ako karapat-dapat pangtawaging anak mo; ituring mo na akongisa sa iyong mga arawan.’

20 Kaya tumindig siya papunta sakanyang ama. Malayo pa siya nang ma-tanaw ng kanyang ama at naawa ito,patakbo nitong sinalubong ang anak,niyakap at hinalikan. 21 Sinabi sa kanyang anak: ‘Ama, nagkasala ako laban salangit at sa harap mo; hindi na ako kara-pat-dapat pang tawaging anak mo.’

22 Pero sinabi ng ama sa kanyang mgautusan: ‘Madali, dalhin ninyo ang datiniyang damit at ibihis sa kanya; suutanninyo ng sinsing ang kanyang daliri at ngsapatos ang kanyang mga paa. 23 Dalhinat katayin ang pinatabang guya, kumaintayo at magsaya 24 sapagkat namatay na

ang anak kong ito at nabuhay, nawala atnatagpuan.’ At nagsimula silang mag-diwang.

25 Nasa bukid noon ang panganay naanak. Nang pauwi na siya at malapit na sabahay, narinig niya ang tugtugan atsayawan. 26 Tinawag niya ang isa sa mgautusan at tinanong kung ano ang nang-yari. 27 Sinabi nito sa kanya: ‘Nagbalik angkapatid mo kaya ipinapatay ng iyong amaang pinatabang guya dahil nabawi niyasiyang buhay at di naano.’

28 Nagalit ang panganay at ayaw puma-sok kaya lumabas ang ama at nakiusapsa kanya. 29 Sumagot naman siya sa ama:‘Maraming taon na akong nagsisilbi sainyo at kailanma’y di ko nilabag ang in-yong mga utos pero kailanma’y di ninyoako binigyan ng kahit na isang kambingna mapagpipiyestahan namin ng akingmga kabarkada. 30 Ngunit dumating la-mang ang anak ninyong ito na lumustaysa inyong kayamanan sa mga babaengbayaran, at ipinakatay pa ninyo ang pina-tabang guya.’

31 Sinabi sa kanya ng ama: ‘Anak, lagikitang kasama at sa iyo rin ang lahat ngakin. 32 Pero dapat lamang na magdiwangat magsaya dahil namatay na ang kapatidmo at nabuhay, nawala at natagpuan’.”

Ang tusong katiwala• 1 Sinabi rin ni Jesus sa kanyangmga alagad: “May katiwala ang

isang mayaman, at isinumbong sa kanya

sa mabuti at masama hanggang puwede na niyatayong tawaging mga anak, salamat sa kanyangbugtong na Anak na si Jesus. Pansinin ang kahanga-hangang pangungusap na ito: Nagkasala ako labansa langit at sa harap mo. Sa ating pagkakasala, angDiyos na siyang Katotohanan at Kabanalan angating nilalabag. Pero siya rin ang Amang nagmama-lasakit sa anak. Nagkakasala ang anak sa harapniyang nagpapalabas ng kabanalan mula sa pagka-kamali.

Ganito ang ating Diyos at Ama na nagpapalabas ngmabuti mula sa masama, na lumilikha sa atin araw-araw nang hindi natin ito namamalayan habangpatuloy tayo sa ating mga daan, na siyang naghahanap

ng mga makasalanang puwede niyang punuin ngkanyang mga yaman.

Pero walang anumang naintindihan sa lahat ng itoang panganay na anak, ang taong tumutupad nangmay pusong sara. Nagsisilbi siya sa pag-asanggagantimpalaan o kaya’y kikilalanin man lamangsiyang higit sa iba. Kayat hindi niya matanggap angmga makasalanan o makibahagi kaya sa piyesta niKristo sapagkat sa totoo’y hindi siya marunongmagmahal.

PERA AT MGA KAIBIGAN

• 16.1 Hindi interesado si Jesus sa paghuhusga samga maling gawa ng mayordomo kundi ang

LUCAS 15 200

16

na nilulustay ng katiwala ang kanyangkayamanan. 2 Ipinatawag niya ito at sinabisa kanya: ‘Ano itong naririnig ko tungkolsa iyo? Magsulit ka sa akin ng iyongpangangasiwa dahil hindi ka na makapa-ngangasiwa.’

3 At inisip ng katiwala: ‘Tatanggalin akongayon sa pangangasiwa ng akingpanginoon. Ano ang gagawin ko? Kulangako ng lakas para magbungkal ng lupa,nahihiya naman akong magpalimos. 4 Ah,alam ko na ang gagawin ko. At pagka-tanggal sa akin sa pangangasiwa, maymga magpapatuloy sa akin sa kanilangmga bahay.’

5 Kaya tinawag niyang isa-isa ang mgamay-utang sa kanyang panginoon. Tina-nong niya ang una: “Magkano ang utangmo sa aking panginoon?’ 6 Sumagot ito:‘Sandaang galon ng langis.’ Sinabi ngkatiwala: ‘Narito ang resibo mo; maupoka agad at isulat mo: Limampu.’ 7 Tina-nong naman niya ang ikalawa: ‘At ikaw,magkano ang utang mo?’ Sumagot siya:‘Sanlibong takal ng trigo.’ Sinabi ng kati-wala: ‘Narito ang iyong resibo at isulatmo: Walundaan.”

8 Hinangaan ng panginoon ang mata-linong paggawa ng di-matuwid na kati-wala. Mas matalino nga ang mga taongmakamundo sa pakikitungo sa mga gayanila kaysa mga tao ng liwanag. 9 Kaya

sinasabi ko sa inyo: gamitin ninyo ang di-matuwid na Perang-diyos para magka-roon ng mga kaibigan para sa pagkaubosnito’y tanggapin naman nila kayo sawalang hanggang mga tahanan.

10 Ang mapagkakatiwalaan sa maliliitna bagay ay mapagkakatiwalaan din samalalaki, at ang di mapagkakatiwalaan samaliliit ay di rin mapagkakatiwalaan samalalaki. 11 Kung hindi kayo mapagkati-walaan sa di-matuwid na pera, sino angmagtitiwala sa inyo ng tunay na kayama-nan? 12 Kung hindi kayo mapagkati-walaan sa mga bagay na hindi talaga sainyo, sino pa kaya ang magbibigay sainyo ng talagang inyo?

• 13 Walang katulong na makapagsi-silbi sa dalawang amo; siguradong kamu-muhian niya ang isa at mamahalinnaman ang isa pa, o magiging matapat saisa at mapababayaan ang ikalawa. Hindikayo makapaglilingkod sa Diyos at sapera.”

14 Naririnig ng mga Pariseo ang lahat ngito. Sakim sila kaya pinagtatawanan nilasiya. 15 At sinabi ni Jesus sa kanila: “Gina-gawa ninyo ang lahat para magmukhangmabuti sa paningin ng mga tao ngunitalam ng Diyos ang inyong mga puso. Atkasuklam-suklam sa paningin ng Diyosang mataas sa mga tao.

Jesus (ginagamit natin dito ang salitang marumi)sapagkat hindi pera ang tunay na kabutihangnagpapaging matuwid sa atin sa harap ng Diyos. Atdahil imposibleng mag-ipon ng pera nang hindinababawasan ang tiwala sa Ama at nakakasakit ngkapwa.

Ang pera ay bagay na nakakamit at naiwawala rin ngtao. Hindi siya nito ginagawang mas mabuti o higitkaninuman. Kaya hindi ito bahagi ng atin na mismo(12).

ANG MAYAYAMAN

• 13. Pinagtatawanan siya ng mga Pariseo. Samga ebanghelista, higit na pinapansin ni Lucas ang dipagkakatugma ng tunay na relihiyon at pagmamahalsa pera. Mapangangatwiranan ng mga Pariseo angkanilang pagmamahal sa pera sa pagbanggit ng ilang

katalinuhan nito para tiyakin ang kinabukasan angkanyang binibigyang-diin. Nadiskubre ng taong ito sapaglipas ng panahon na mas nagtatagal ang mgakaibigan kaysa pera. Gayundin naman, sa pagtata-guyod ng isang bagong pamumuhay, kailangang alisinng mga anak ng liwanag ang kinang ng salapi bilangPinakamabuti sa lahat. Sapagkat para bang ang pagta-tago ng pera sa isang ligtas na lugar ang pinakama-gandang paraan para masiguro ang ating buhay atkinabukasan. Ngunit sinasabi sa atin ni Jesus nagamitin natin ang pera at ipagpalit ito nang walangalinlangan sa mga bagay na mas mahalaga: halim-bawa’y ang magandang pagsasamahan.

Hindi tayo ang mga may-ari kundi mga mayordomolamang ng ating kayamanan na dapat nating pama-halaan para sa kapakanan ng lahat. Hindi masama angpera hangga’t ginagamit natin ito bilang paraan ngpagpapalitan. Subalit tinatawag itong di-matuwid ni

201 LUCAS 16

• 16 Hanggang kay Juan ang panahonng Batas at Mga Propeta; mula noo’yipinangangaral na ang kaharian ng Diyos,at pinag-aagawan ito ng bawat isa.

17 Madali pang lumipas ang langit atlupa kaysa isa mang kudlit ng Batas.

18 Nakikiapid ang sinumang nagpapa-alis sa kanyang maybahay at nag-aasawang iba; at nakikiapid din ang nag-aasawasa babaeng pinaalis ng asawa nito.

Ang mayaman at si Lazaro• 19 May isang mayaman na nakabihis

ng magarang damit at pinong linen atparang piyesta ang kanyang buhay saaraw-araw. 20 Nakahandusay naman sa

may pintuan niya ang isang dukhang nag-ngangalang Lazaro. Tadtad siya ng mgasugat 21 at gusto sana niyang kainin angmumong nahuhulog sa hapag ng ma-yaman; sa halip ay mga aso ang lumalapitsa kanya at hinihimuran ang kanyangmga sugat. 22 At namatay ang dukha atdinala siya ng mga anghel sa piling niAbraham. Namatay rin naman ang maya-man at inilibing. 23 Nang nasa impiyernona siya, tumingala siya sa kanyangpagdurusa at natanaw sa malayo si Abra-ham at si Lazaro sa piling nito. 24 Kayasumigaw siya: ‘Amang Abraham, maawaka sa akin at utusan mo naman si Lazarona isawsaw niya sa tubig ang dulo ng

salitang galing sa Biblia. Noong unang panahonitinuring ng mga Judio na biyaya ng Diyos angkayamanan. Dahil wala silang alam sa kabilang buhay,itinuring nilang makatarungan lamang na gan-timpalaan ng Diyos ng kalusugan at pera ang mgatapat sa kanya. Ito ang dahilan kaya iniingatan nila angpambihirang alaala ni Haring Solomon kahit nanagwakas ang buhay nito sa pagpapakita ng kawalang-pagsasaalang-alang sa relihiyon. Ngunit sa paglipas ngpanahon, nakita nilang isang panganib pala ang peraat kadalasa’y pribilehiyo ito ng mga walang pana-nampalataya at mga walanghiya (Slm 49, Job).

At sa sandaling magkapera ang tao, agad siyangnaniniwala na nasa kanya na ang katotohanan. Kayapakiramdam ng mga Pariseo e may karapatan silanghumusga at magpasya sa mga bagay ng Diyos. Pagka-tapos naman ng mga ito’y lagi nang may mgaKristiyanong kabilang sa mga grupong may malakingimpluwensya, nagpaplanong palawakin ang Kaharianng Diyos sa pagkakamal ng salapi at pagmomono-polya sa kapangyarihan. Pumapayag ang mga ito saisang kaayusang pangmoralidad na nagkukubli ngkanilang mga pribilehiyo pero sinasakal naman nilaang mga pagpapahalaga ng Ebanghelyo sa kata-rungan, kababaang-loob at karukhaan. Nagagawanilang hawakan sa leeg ang Iglesya pero sa katagala’yinihahatid nila sa kanilang sarili at sa Iglesya mismo angpagtatakwil ng mga dukha at mga taong tapat.

Bakit sa loob ng Iglesya’y napakaraming Kristi-yanong may hamak na pinagmulan ang naaalangan saharap ng mga mayayaman? Nasanay na silangmakitang mga mayayaman ang namumuno sa mgaorganisasyong pansimbahan. At nasanay na rin silangtanggapin ang salita ng Diyos mula sa kanila, sa kabilang mga babala ni Jesus.

ANG BATAS

• 16. Narito ang tatlong kasabihan ni Jesus nawalang pagkakaugnay sa isa’t isa kundi ang parehong

pagtukoy ng mga ito sa Batas. Ang mga batas naibinigay ng Diyos sa mga Judio sa panahon ng Matan-dang Tipan ang tinutukoy ng Batas. Kayat ang Batasat Mga Propeta ay isang paraan ng pagtukoy sa Biblia.Ginagamit dito ni Jesus ang salitang ito para tukuyinang panahon ng Matandang Tipan, o lahat ng nag-handa para sa kanyang pagdating.

Wala isa mang kudlit ng Batas ang mapapawi.Sinasabi nito na may kanyang dahilan ang lahat ngnapapaloob dito, kahit na sinasabi ni Jesus na kasamaniyang dumating ang pinakasusi at takdang panahon.Kinailangan ito para ihanda ang kanyang pagdatingpero hindi na magiging gaya ng dati ang pagtupad dito(tingnan Mt 5:17-20).

Para sa mga Judiong tumutupad sa Batas lalo napara sa mga sumunod kay Juan Bautista, isa panghakbang ang kailangan para maniwala sila kay Jesus atsa gayo’y masakop ang Kaharian ng Diyos (Lc 7:24).Sa kabila ng mga panlabas na anyo, mas madali pa ringsundin ang mga gawaing panrelihiyon at tuparin angmga batas at mag-ayuno kaysa maniwala at magtayang sarili para sa hindi alam, sa pagsunod kay Jesus naipinako.

ANG IMPIYERNO

• 19. Tinatalakay ng talinhagang ito ang pagka-kahati ng daigdig sa mayaman at dukha. Maynakamamatay na batas ng pera na nagtutulak samayaman na mabuhay nang hiwalay sa kapwa: pag-babahay, transportasyon, dibersyon, pagpapagamot.Ang pader na itinayo ng mayaman sa buhay na ito angmagiging bangin pagkamatay niya at walang sinu-mang makapagliligtas sa kanya.

Isang pulubing nagngangalang Lazaro. Pinanga-ngalanan ni Jesus ang pobre, pero hindi angmayaman. Kayat binabaligtad niya ang kaayusan ngkasalukuyang lipunan kung saan itinuturing na tao atmay pangalan ang mayaman pero hindi ang karani-wang manggagawa. Makikita rin natin na pagkamatay

LUCAS 16 202

kanyang daliri para paginhawahin angaking dila dahil lubha akong naghihirap salagablab na ito.’

25 Sumagot si Abraham: ‘Anak, alala-hanin mong tinanggap mo na sa buhaymo ang mabuti sa iyo at kay Lazaro na-man ang masasama. Kaya siya ngayonang nasa ginhawa at ikaw ang nagdurusa.26 At isa pa’y malawak na kabundukang dimatatawid ang itinakda sa pagitan natin.Kaya hindi makatatawid ang mga maygustong pumunta riyan galing dito, athindi rin naman makatatawid ang mulariyan papunta rito.’

27 Sumagot ang mayaman: ‘Kaya ipina-kikiusap ko sa iyo, Ama, na papuntahinmo si Lazaro sa bahay ng aking ama,28 kung saan naroon ang lima kongkapatid para babalaan sila upang di silamapunta sa lugar na ito ng pagdurusa.’29 Sumagot si Abraham: ‘Nasa kanila siMoises at ang mga propeta, makinig silasa mga ito.’ 30 Sinabi niya: ‘Hindi gayon,

Amang Abraham; kung isa sa mga patayang pupunta sa kanila, magsisisi sila.’

31 Sinabi ni Abraham: ‘Kung hindi nilapakikinggan si Moises at ang mgapropeta, bumangon man ang isa sa mgapatay ay hindi pa rin sila maniniwala’.”

• 1 Sinabi ni Jesus sa kanyangmga alagad: “Hindi maaaring wa-

lang katitisuran at magpapabagsak sa taongunit sawimpalad ang taong naghahatidnito! 2 Mas makabubuti pa sa kanya natalian ng gilingang-bato sa leeg at ihagissa dagat kaysa tisurin at pabagsakin angisa sa maliliit na ito.

3 Mag-ingat kayo. Kung magkasala angkapatid mo, pagsabihan mo siya, at kungmagsisi’y patawarin mo. 4 At kung pitongbeses siyang magkasala sa iyo sa isangaraw at pitong beses din siyang bumaliksa iyo na nagsisisi, patawarin mo siya.”

5 Sinabi ng mga apostol sa Panginoon:“Dagdagan mo ang aming pananam-

niyang kainin ang mga mumong natitira sa bangketepero kakaunti naman ang nalalaglag sa lupa ng kan-yang inang-bayan matapos gastahin ang lahat sa pag-angkat ng mga produkto o matapos ideposito na samga bangkong banyaga. Nasa gitna ng mga guho atkamunduhan si Lazaro: ipinagbibili ang sarili o nagi-ging mandurukot, manloloko hanggang sa maaganiyang pagkamatay. Sa sandaling ’yon, makakakitasiya ng magmamahal sa kanya: sa piling ni Abrahamat ng mga anghel. At sa wakas ay magkakaroon siyang inang-bayan kung saan wala nang puwedeng mang-agaw, magbantay o gumulpi sa kanya sa ngalan ngsarili nilang Seguridad.

Samantala lubos namang nagsisikap ang mayamanhindi para magpasarap sa buhay kundi parakumbinsihin ang sarili na tama siya: hanggang angIglesya ang dapat mangatwiran para sa kanya. At angbaluktot niyang pag-iisip na ito ang nagdadala sa kanyasa impiyerno matapos maitanim sa kanyang puso angpoot o paghamak sa lahat ng nagpapahayag sa mgahinihingi ng katarungang itinuro ni Moises at ng MgaPropeta, o ng Biblia.

Sa hangad na parehong mailigtas ang mayayamanat mga dukha, hinihingi ng Ebanghelyo sa atin nagumawa para alisin ang banging naghihiwalay sakanila. Nasa buhay na ito ang panahon para gibain angmga pader ng pagkakahiwa-hiwalay.

• 17.1. Tingnan ang paliwanag sa Mt 18:1-9 atMc 11:20.

ni Lazaro, nagkaroon siya ng maraming kaibigan: angmga anghel at si Abraham na ama ng mga sumasam-palataya. Ngunit wala namang kaibigan angmayaman, ni abogado para areglughin ang kanyangkalagayan – pag-iisa at pangungulila ang impiyerno.

May ilang gustong malaman kung ano nga ba angkasalanan ng mayama’t pinarusahan siya saimpiyerno. Dahil ba ipinagkait niya kay Lazaro kahitang mga mumong nalalaglag sa kanyang mesa? Perohindi ganito ang sinasabi ng Ebanghelyo. Ang tangingsinasabi nito’y hindi nakita ng mayaman na naka-handusay si Lazaro sa may pintuan niya. Alalahaninmong tinanggap mo na sa buhay mo ang mabuti saiyo.

Sa maraming bansa, hindi lamang inagaw ng iilangmay maraming pribilehiyo ang hapag sa lahat ng maykarapatang dumulog: ang kapangyarihan, ang mgabatas at ang kultura, kundi inorganisa pa nila angekonomiya ng bansa sa paraang nakabubuti sa kanila.Winasak pa nila ang mga industriya ng bansa at mgaoportunidad sa hanapbuhay. Nakapamumuhay silangparang mga hari dahil sa ekonomiya ng kanilang bansana hindi makatayo sa sarili, habang isinusumpa nilaang milyun-milyong Lazaro sa kawalang-hanapbuhaykaya patuloy na isinasaisantabing parang latak hang-gang mamatay sa gutom at pagdarahop.

Napananatiling malayo ang makabagong Lazaro samga bahay ng mayayaman sa pamamagitan ng mgaguwardiya, mga aso at mga alambre. Gusto sana

203 LUCAS 17

17

palataya.” 6 Sumagot ang Panginoon:“Kung may pananampalataya kayongsinlaki ng buto ng mustasa, masasabininyo sa punong malaigos na iyan:‘Mabunot ka at sa dagat ka matanim,’ atsusundin kayo nito.

7 Ipagpalagay nang may katulong nanag-aararo o nag-aalaga ng mga tupa angisa sa inyo. Ano’ng sasabihin niya ritopagbalik nito galing sa bukid? Sasabihinkaya niya: ‘Halika na’t dumulog sahapag’? 8 Sa halip ay sasabihin niya:‘Ihanda mo ang aking pagkain; magbihiska’t pagsilbihan ako habang kumakainako’t umiinom, at saka ka na kumain atuminom.’ 9 Dapat kaya kayong tumanawng utang-na-loob sa utusang iyon dahilginawa nito ang iniutos? 10 Gayundinnaman sa inyo. Pagkagawa ninyo sa lahatng iniutos sa inyo, sabihin ninyo: ‘Mgakaraniwang utusan kami; ginawa langnamin ang dapat naming gawin’.”

Ang sampung ketongin• 11 Habang papunta si Jesus sa

Jerusalem, dumaan siya sa hanggananng Samaria sa Galilea. 12 At pagpasokniya sa isang nayon, may sampung lala-

king may ketong ang lumabas parasalubungin siya. 13 Tumayo ang mga ito samalayo at tumawag nang malakas:“Jesus, Guro, maawa ka sa amin.” 14 Atsinabi naman sa kanila ni Jesus: “Umaliskayo at humarap sa mga pari.” At nang-yari na gumaling sila habang naglalakad.15 Isa sa kanila ang agad na nagbalik nangmakita niyang gumaling siya, at pasigawniyang pinuri ang Diyos. 16 Nagpatirapasiya sa paanan ni Jesus, sa pagpapasa-lamat sa kanya. Isa siyang Samaritano.

17 Kaya sinabi ni Jesus: “Di ba’t sampuang gumaling? Nasaan ang siyam?18 Wala bang bumalik para magpuri saDiyos kundi ang dayuhang ito?” 19 Atsinabi sa kanya ni Jesus: “Tumayo ka,iniligtas ka ng iyong pananampalataya.”Ang pagdating ng kaharian ng Diyos(Mt 24:17)

• 20 Tinanong siya ng mga Pariseo kungkailan darating ang paghahari ng Diyos atsumagot siya: “Hindi lantaran angpagdating ng kaharian ng Diyos; 21 dimasasabing ‘Narito o naroon,’ nasa inyona nga ang kaharian ng Diyos.”

22 Sinabi ni Jesus sa mga alagad:

• 11. Sampung ketongin ang pinagaling pero isalamang sa kanila ang sinabihang: Iniligtas ka ng iyongpananampalataya. Sapagkat siya lamang ang maykakayahang sumagot mula sa puso. Samantalangpinoproblema ng iba ang pagtupad ng mga hinihinging batas, wala naman siyang ibang iniisip kundimagpasalamat sa Diyos kung saan siya mismo natag-puan ng grasya ng Diyos. Ito ang pananampalatayangnagliligtas at bumabago sa atin.

Sa maraming humihingi ng paggaling at mga biyayasa Diyos: ilan kaya ang makararating sa tunay napagmamahal sa Diyos?

• 20. Kailan darating ang paghahari ng Diyos?Dumarating ito hindi bilang rebolusyon o pagbabagong panahon kundi gumagawa ito sa mga taongtumanggap na sa Magandang Balita. Tinatamasa nang mga sumasampalataya ang Kaharian.

Narito ang mga salita ni Jesus tungkol sa wakas ngJerusalem at sa pangalawa niyang pagdating(Mc 13:14). Hindi dapat pag-usapan ang wakas ngdaigdig sa bawat sandali ng ligalig. Binibigyan tayo niJesus ng dalawang paghahambing: ang kidlat namakikita sa lahat ng lugar, at ang mga buwitre na

walang palyang pumupunta kung saan may bangkay.Sa ganito ring paraan walang-salang malalaman nglahat kung kailan babalik si Kristo (b. 37).

Subalit mahuhuling hindi handa ng pagdatingniyang ito ang mga hindi umaasa rito (tulad noongpanahon ni Noe). Agad na ibubukod ng Paghuhukomang mga pinili sa mga isinumpa – walang naghiwalaysa kanila sa pang-araw-araw na buhay – sa dalawangmagkasamang gumigiling, kukunin ang isa, iiwan angisa pa.

Sa Mateo 24:17, ang pagtukoy sa lalaking nasalabas ng kanyang bahay ay kaugnay ng wakas ngJerusalem, at nangangahulugan ito rito nakailangan siyang biglang tumakas. Ngunit may ibapa itong kahulugan sa tekstong ito: pagdating ngwakas ng mundo huli na ang mamroblemang iligtasang sariling buhay o mga ari-arian.

Saan ito mangyayari? (37): walang k’wentangtanong tulad ng nasa Lc 17:20, sapagkat hindi babalikang Panginoon para hanapin ang kanyang bayan atdalhin sa isang pisikal na lugar. Sa araw na ’yon,walang-salang dadalhin ang mabubuti sa presensiya ngDiyos.

LUCAS 17 204

“Darating ang panahon na pananabikanninyong makita ang isa sa mga araw ngAnak ng Tao at di naman ninyo makikita.23 At may magsasabi sa inyo ‘Narito siya,naroon.’ Huwag kayong pupunta, huwagmaghahanap. 24 Sumisiklab nga ang kid-lat at nagniningning mula sa isang dakong langit hanggang sa kabila, gayundinnaman ang Anak ng Tao sa araw ngkanyang pagdating. 25 Subalit kailanganmuna niyang magtiis ng marami at itakwilng mga tao sa kasalukuyan.

26 Tulad ng nangyari sa panahon niNoe, gayundin sa mga araw ng Anak ngTao. 27 Kumakain sila at umiinom, nag-aasawa ang mga lalaki at mga babae,hanggang sa araw na pumasok si Noe sadaong at dumating ang Baha na pumuksasa lahat. 28 Tulad sa panahon ni Lot:kumakain sila at umiinom, nagtitinda atnamimili, nagtatanim at nagtatayo. 29 Atnang lumabas si Lot mula sa Sodom,nagpaulan ang Diyos mula sa langit ngapoy at asupre na pumuksa sa lahat.30 Ganito rin sa araw na ibubunyag angAnak ng Tao.

31 Sa araw na iyon, huwag nang buma-ba pa sa bahay ang nasa terasa parakunin ang kanyang mga gamit at huwagnang umuwi pa ang nasa bukid. 32 Alala-hanin ninyo ang asawa ni Lot. 33Angsinumang magsikap na magligtas ng sariliay mawawalan nito, at ang mawawalan

naman ng sarili ang magsisilang nito sabuhay.

34 Sinasabi ko sa inyo: kung may da-lawa sa isang higaan sa gabing iyon, da-dalhin ang isa at iiwan ang isa pa; 35 kungmay dalawang babaeng magkasamanggumigiling, dadalhin ang isa at iiwan angisa pa.” 37 At itinanong naman nila: “Saan,Panginoon?” Sumagot siya. “Kung na-saan ang katawan, doon nagtitipon angmga buwitre.”

Manalangin at huwag masiraan ng loob• 1 Dapat laging manalangin athuwag masiraan ng loob – ito ang

sinabi ni Jesus sa kanila sa isang talin-haga. 2 Sinabi niya: “Sa isang lunsod, mayisang hukom na walang takot sa Diyos atwalang pakialam sa mga tao. 3 May isaring biyuda sa lunsod na iyon na madalaspumunta sa kanya at sinasabi: ‘Igawadmo sa akin ang katarungan laban sa akingkalaban.’ 4 Matagal siyang umayaw peronaisip niya pagkatapos: ‘Wala man akongtakot sa Diyos at walang pakialam sa tao,5 igagawad ko pa rin ang katarungan sabiyudang ito na bumubuwisit sa akin atbaka masiraan pa ako ng ulo sa pag-punta-punta niya’.”

6 Kaya idinagdag ng Panginoon: “Pa-kinggan ninyo ang sinabi ng di-matuwidna hukom. 7 Di ba’t igagawad ng Diyosang katarungan sa kanyang mga hinirang

• 18.1 Kung may makatarungang Diyos, bakithindi niya iginagawad ang katarungan? (Slm 44:24;Hb 1; Zac 1:2; Pag 6:10). Ang sagot ni Jesus: “Maysapat ba kayong pananampalataya sa paghahangadninyo at paghinging maggawad ng katarungan angDiyos? Walang dudang maggagawad siya ng kataru-ngan pero dapat kang maghintay.”

Isang hukom na walang pakialam sa mga tao.Ganito ang tingin sa Diyos ng maraming tao pagkakitanila sa di-makatarungan at malabo sa buhay. Perokung marunong tayong manalangin nang may tiyaga,unti-unti nating madidiskubre na hindi naman palanapakalabo ang lahat ng ito gaya ng ating inaakala. Atmakikilala natin sa mga pangyayari ang mukha ngDiyos na nagmamahal sa atin.

Araw-gabing tumatawag sa kanya. Si Jesus nanagbibigay-diin sa responsabilidad natin sa daigdig ang

siya ring nag-aanyaya sa ating araw-gabing tumawagsa Diyos. Bakit napakadaling magkahati-hati ang mgatao (o bakit natin sila hinahati) na mga nagdarasal atmga gumagawa?

Makakakita kaya ng pananampalataya sa lupa?Pinagtitibay ni Jesus ang isang opinyon ng mga Judiong kanyang panahon. Sa mga huling araw bago suma-pit ang Paghuhukom, magiging napakalakas ngpuwersa ng kasamaan kayat manlalamig ang pag-ibigng karamihan (Mt 24:12; Lc 21:36).

Sa totoo’y parang sa kabiguan nagwawakas angMatandang Tipan dahil sa unang pagdating ni Jesussapagkat iilan lamang ang naniwala sa kanya at masmarami ang nagpadala sa pagkalito, sa mga huwad natagapagligtas at sa karahasang nagpadali sa pagbagsakng bansa apatnapung taon pagkamatay ni Jesus.

205 LUCAS 18

18

na araw-gabing tumatawag sa kanya?Pababayaan ba niya sila? 8 Sinasabi ko sainyo, agad niyang igagawad sa kanila angkatarungan. Ngunit pag dating ng Anakng Tao, makakakita kaya siya ng pana-nampalataya sa lupa?”

Ang Pariseo at ang kolektor ng buwis• 9 Sinabi rin ni Jesus ang talinhagang

ito tungkol sa ilang taong kumbinsido namabuti sila at minamata naman ang iba:10 “Dalawang tao ang umakyat sa Templopara manalangin: Pariseo ang isa atpublikano naman ang isa pa. 11 Nakata-yong nananalanging mag-isa ang Pariseo.Sinabi niya: ‘O Diyos, salamat at hindiako gaya ng ibang mga tao – mga mag-nanakaw, mandaraya, nakikiapid, o gayang kolektor ng buwis na iyan. 12 Dalawangbeses akong nag-aayuno isang linggo,nagbibigay ako ng ikapu sa lahat kongari-arian.’

13 Nasa likuran naman ang kolektor ngbuwis at hindi man lang makatingala sa

langit. Dinadagukan niya ang dibdib sapagsasabing ‘O Diyos, kaawaan mo akona isang makasalanan.’

14 Sinasabi ko sa inyo na ito ang umu-wing nasa grasya ng Diyos ngunit hindiang isa. Sapagkat ibababa ang lahat ngnagpapakataas at itataas naman angnagpapakababa.”

15 May nagdala kay Jesus ng maliliit nabata para mahipo niya ang mga ito.Pinagsabihan naman sila ng mga alagadpagkakita nila rito. 16 Ngunit pinalapit niJesus ang mga bata at sinabi: “Hayaanninyong lumapit sa akin ang mga bata, athuwag pigilan. Sa mga tulad nga nila angkaharian ng Diyos. 17 Talagang sinasabiko sa inyo: hindi papasok sa kaharian ngDiyos ang di tumatanggap dito gaya ngisang maliit na bata.”Si Jesus at ang mayamang pinuno(Mc 10:17; Mt 19:16)

18 Tinanong siya ng isang pinuno:“Mabuting Guro, ano ang dapat kong

• 9. Determinado ang mga Pariseong tuparin angBatas ng Diyos at madalas silang nag-aayuno atnagkakawanggawa. Sayang at inangkin nila ang kara-ngalan ng uliran nilang pamumuhay. Akala nila’y hindina nila kailangan ang awa ng Diyos kundi ang mabu-buti na nilang gawa ang oobliga sa kanyang gantim-palaan sila.

Inaamin naman ng publikano na makasalanan siyasa harap ng Diyos at ng tao, at naghihintay lamang siyang kapatawaran. Nasa katotohanan siya at umuuwisiyang nasa grasya ng Diyos (sinasabi ng teksto:ginawa siyang matuwid, ibig sabihi’y ipinakipagka-sundo siya ng Diyos). Pero umaalis naman ang Pariseokung paano siya dumating, bilanggo ng pagkabilib sasarili at sara sa grasya ng Diyos.

Nagsalita si Jesus para sa ilang kumbinsido namabuti sila (9). Tinatawag ng Biblia na matuwid angmga kalugud-lugod sa Diyos dahil tinutupad nila angkanyang kalooban. Kaya sa Mt 1:19 at Lc 1:6, sinasa-bing matuwid sina Jose at Zacarias o magagaling natao. Sa maraming bahagi ng Biblia, masyadong bini-bigyang-halaga ang mga bagay na panlabas: angtumutupad sa Batas ang siyang matuwid. Binibigyang-diin naman sa ibang parte ng Biblia ang katapatan ngkalooban ng taong matuwid na kaibigan ng Diyos tuladni Abraham (Gen 15:6).

Sinasabi naman ni Jesus na hindi maaangkinninuman na sa kanyang sarili at sa sariling kabutihannagmumula ang pagkamatuwid o tunay na kabanalan

sapagkat tinatanggap lamang ng mga anak ng Diyosang lahat mula sa Ama (Jn 5:19).

Kailangan nating aminin na nitong mga hulingsalinlahi, kadalasa’y ipinangangaral ang moralidad-Kristiyano ayon sa pamamaraan ng mga Pariseo. Parabang pinahalagahan ang magandang panlabas na asalng mga tao, at hinahayaan silang maniwala na magi-ging karapat-dapat silang maligtas kung gagawa sila ngmabuti. Hindi gaanong binigyang-pansin na sa grasyang Diyos nagmumula ang kaligtasan, sa Diyos na tuma-tawag sa sinumang naisin niya at nagbibigay ng tunayna kabanalan.

Malimit na ipinagdarasal ng “mabubuti” ang pagba-balik-loob ng “mga makasalanan”. At nakakalimutannilang kailangan din nila ang patawad ng Diyos atposibleng tumatanggap din ng grasya ng Diyos angmga makasalanan sa gitna mismo ng kanilang mgapagkakasala. Iba pang anyo ng Pariseismo ang paghu-husga sa isang dalagang-ina o babaeng nakikiapid, angkaugaliang pagsasalita tungkol sa mga nagsisising tupana kailangang-kailangan tayo ng mga ito. At naka-kalimutan nating sa Iglesya pala’y pantay-pantay anglahat. At kung ngayo’y minamata ng mga “aktibo,mulat at may paninindigang” Kristiyano ang mgaKristiyanong ayon sa kanila’y kuntento na sa “pagkainng ostiya” at hindi ginagawa ang lahat nilang ginagawao kapag ipinapalagay ng iba na sila ang mabubuti dahilmga dukha ang kanilang pinahahalagahan, hindi parin tayo nakaaalis sa Pariseismo.

LUCAS 18 206

gawin para makamit ang buhay na wa-lang hanggan?” 19 Sinabi sa kanya ni Je-sus: “Bakit mo ako tinatawag na mabuti?Walang mabuti kundi ang Diyos lamang.20 Alam mo ang mga utos: Huwag makia-pid, huwag papatay, huwag magnakaw,huwag sumaksi nang di totoo, igalangang iyong ama at ina.” 21 Sumagot siya:“Sinusunod ko na ang lahat ng ito mulapagkabata.”

22 Nang marinig ito ni Jesus, sinabi niyarito: “May isa pang kulang sa iyo. Ipagbilimo ang lahat ng iyo para ibigay sa mgadukha at magkakaroon ka ng kayamanansa Langit. At saka ka bumalik para su-munod sa akin.” 23 Nalungkot ang taonang marinig ito dahil napakayaman niya.24 Nang makita ito ni Jesus ay sinabi niya:“Napakahirap ngang pumasok sa kaha-rian ng Diyos ang may mga kayamanan.25 Madali pa para sa kamelyo ang lumusotsa butas ng karayom kaysa pumasok sakaharian ng Diyos ang isang mayaman.”26 Sinabi ng mga nakikinig: “Kung gayo’ysino ang maliligtas?” 27 At sinabi ni Jesus:“Posible para sa Diyos ang imposible parasa tao.”

28 Nagsalita naman si Pedro: “Iniwan nanga namin ang amin para sumunod saiyo.” 29 At sinabi niya sa kanila: “Talagangsinasabi ko sa inyo: walang nag-iwan ngbahay o asawa o mga kapatid o mgamagulang o mga anak nang dahil sa ka-harian ng Diyos 30 na walang gantimpala.Sobra-sobra pa nga ang tatanggapin niyasa panahong ito at buhay na walanghanggan naman sa darating na panahon.”

31 Ibinukod ni Jesus ang Labindalawa atsinabi sa kanila: “Pupunta tayo ngayon saJerusalem at matutupad ang lahat ng

sinulat ng mga propeta tungkol sa Anakng Tao. 32 Ibibigay siya sa mga pagano;pagtatawanan, iinsultuhin at luluraan.33 Pagkahagupit sa kanya, papatayin siyaat babangon siya sa ikatlong araw.”34 Hindi naman nila naintindihan ang mgaito; lingid nga ito sa kanila kaya hindi nilamalaman ang kanyang sinasabi.Ang bulag ng Jerico(Mc 10:46; Mt 20:23)

35 Nang malapit na si Jesus sa Jerico,may isang bulag doon na nakaupo sa tabing daan at nagpapalimos. 36 Nang marinigniya ang maraming taong nagdaraan,itinanong niya kung bakit. 37 At maynagsabi sa kanya: “Sina Jesus na taga-Nazaret ang dumaraan.” 38 Kaya sumigawsiya: “Jesus, Anak ni David, maawa ka saakin.” 39 Pinagsabihan siya at pinatahimikng mga nauuna pero lalo naman niyangnilakasan ang sigaw: “Anak ni David,maawa ka sa akin.”

40 Kaya tumigil si Jesus at ipinadalaang bulag sa kanya, at nang malapit na ayitinanong: 41 “Ano’ng gusto mong gawinko sa iyo?” Sinabi nito: “Panginoon,makakita sana ako.” 42 At sinabi ni Jesus:“Manumbalik ang paningin mo, iniligtaska ng iyong pananalig.” 43 Agad siyangnakakita at niluluwalhati ang Diyos nasumunod kay Jesus. At nagpuri rin saDiyos ang lahat ng nakakita rito.

Si Jesus at si Zakeo• 1 Pumasok si Jesus sa Jerico atdumaan sa siyudad. 2 At may isang

taong nagngangalang Zakeo. Pinuno siyang mga kolektor ng buwis at napaka-yaman. 3 Sinikap niyang makita kung sino

ANG KAPANGYARIHAN NI JESUS

• 19.1. Si Zakeo ang itinuturo ng bawat isa saJerico: paano makapagbabalik-loob ang klase ngtaong tulad niya na bihasa sa maruruming negosyo.Anong parusa ang ipadadala sa kanya ng Diyos?Ngunit sa halip na parusahan siya, dumalaw pa angDiyos sa bahay niya.

207 LUCAS 19

Ipinapakita ni Jesus na ginagabayan siya ng Espiritunoong makita niya si Zakeo sa gitna ng napakaramingtao at naintindihan niya sa sandaling ’yon na higit salahat ay dumating siya sa Jerico sa araw na ’yon parailigtas ang isang mayaman.

Alam ni Zakeo na kinaiinggitan siya at kinamu-muhian. Subalit hindi naman siya talagang masama:

19

si Jesus pero pandak siya at hindi niyamagawa dahil sa dami ng mga tao. 4 Kayapatakbo siyang umuna at umakyat saisang punong-malaigos para makita siJesus pagdaan doon. 5 Pagdating ni Jesussa lugar na iyon, tumingala siya at sinabisa kanya: “Zakeo, bumaba ka agad. Sabahay mo nga ako dapat tumigil ngayon.”

6 Nagmamadali siyang bumaba attuwang-tuwang tinanggap si Jesus. 7 Ini-reklamo naman sa isa’t isa ng lahat ngnakakita rito: “Sa bahay ng isang lalakingmakasalanan siya nakituloy.” 8 Ngunittumayo si Zakeo at sinabi sa Panginoon:“Panginoon, ibibigay ko sa mga dukhaang kalahati ng aking mga ari-arian; atkung may nadaya ako, apat na beses kosiyang babayaran.” 9 At sinabi sa kanya niJesus: “Dumating ngayon ang kaligtasansa sambahayang ito dahil anak nga niAbraham ang taong ito. 10 At dumatingang Anak ng Tao para hanapin at iligtasang nawawala.”

Ang sampung salaping ginto(Mt 25:14)

• 11 Malapit na ngayon si Jesus saJerusalem at akala ng mga taong kasamaniya’y agad na ipakikita ang kaharian ngDiyos. Kaya sa kanilang pakikinig ay isa

pang talinhaga ang inilahad sa kanila niJesus. 12 Sinabi niya: “May isang mahar-likang tao na pumunta sa malayonglupain para mahirang na hari at saka siyababalik. 13 Tinawag niya ang sampuniyang katulong at binigyan sila ng tig-iisang baryang ginto at sinabi sa kanila:‘Ipagnegosyo ninyo ito hanggang sa akingpagbalik.’

14 Namumuhi sa kanya ang kanyangmga kababayan kaya nagsugo sila ngilang kinatawan para sabihin: ‘Ayaw na-ming maghari sa amin ang taong ito.’

15 Gayon pa ma’y bumalik siya pag-kahirang bilang hari. Ipinatawag niya angmga katulong na binigyan niya ng bar-yang ginto para malaman kung magkanoang tinubo ng bawat isa. 16 Humarap anguna at sinabi: ‘Panginoon, tumubo ngsampu pa ang barya mong ginto.’

17 Sumagot siya: ‘Magaling, mabutingutusan; dahil naging matapat ka sa maliitna bagay, mapamamahala kita sa sam-pung lunsod.’ 18 Dumating ang ikalawa atsinabi: ‘Panginoon, tumubo ng lima paang iyong baryang ginto.’ 19 Sinabi nitosa kanya: ‘Mamamahala ka sa limanglunsod.’

20 Dumating ang isa pa at sinabi:‘Panginoon, narito ang iyong baryang

marumi man ang kanyang mga kamay pero hindi parin niya naiwala ang diwa ng kabutihan, at lihim siyanghumahanga sa propetang si Jesus. Binibigyang-pansinng Diyos ang kanyang mabubuting pagnanais.Ang pagmamagandang-loob sa kanya ni Jesus angnagpalabas sa makatao at mabubuting katangiangkinukuyom niya sa kanyang konsiyensya.

Sinasabing tuwang-tuwa niyang tinanggap si Jesus:kagalakang nagpapatunay sa pagbabagong nangyarisa kanya. Pagkatapos nito’y hindi magiging mabigat sakanya ang ituwid ang masasama niyang gawa. Atmagbabahagi siya at makikibahagi sa pagpapairal ngkatarungan.

Galit ang bayan, at sa ganito’y tinutularan nila angmga Pariseo. Naniniwala silang dapat makiisa sa kani-lang simulain ang propetang si Jesus kahit sa kanilanggalit. Pero hindi lider ng masa si Jesus; parehong bale-wala sa kanya ang di pagkaunawa ng mga tao at ngmga Pariseo. Minsan pang ipinakita ni Jesus angkanyang kapangyarihan: winasak niya ang kasamaansa pamamagitan ng pagliligtas sa makasalanan.

LUCAS 19 208

• 11. Nagpupunta sa Jerusalem ang mga taga-Galilea para ipagdiwang ang Paskuwa at sumama sakanila si Jesus. Alam niyang naghihintay sa kanya angkamatayan pero kumbinsido naman silang ihahayagsiyang hari at tagapagpalaya ng Israel.

Sa kanyang talinhaga, inaanyayahan sila ni Jesus namagkaroon ng ibang pag-asa. Maghahari siya sapagbabalik niya mula sa malayong lupain, o mula sakamatayan, sa wakas ng kasaysayan. Samantala,pamamahalaan naman ng kanyang mga alagad angmga yamang bigay niya sa kanila, na dapat nilangparamihin. Hindi sila dapat magpaupu-upo na lamanghabang hinihintay nila ang kanyang pagbabalik,sapagkat sasamantalahin ng kanyang mga kaaway angkanyang pagkawala. Makikibahagi sa kanyangtagumpay ang mga lingkod ni Jesus ayon sa kanilangpagtatrabaho.

May malaking kaugnayan sa talinhaga ng mgatalento (Mt 25:14) ang pahinang ito. Tingnan natinang dalawang pagkakaiba:

Una, sa simula at sa katapusan: tinutukoy ni Jesus

32 Lumakad nga ang mga pinapunta atnakita nila ang lahat ayon sa sinabi sakanila. 33 Nang kinakalagan na nila angasno, tinanong sila ng mga may-ari:“Bakit ninyo kinakalagan ang asno?” 34 Atsumagot sila: “Kailangan ito ng Pangino-on.” 35 Dinala nila ito kay Jesus atsinapinan ito ng kanilang mga balabal, atsaka pinasakay si Jesus. 36 Sa kanyangpaglakad, inilatag naman ng mga tao sadaan ang kanilang mga balabal.

37 Nang palusong na siya mula saBundok ng mga Olibo, labis na nagalakang lahat niyang alagad at nagsimulangmagpuri sa Diyos nang malakas sa pag-alaala sa lahat ng himalang kanilangnakita, 38 at kanilang sinabi: “Pinagpalaang dumarating na Hari sa ngalan ngPanginoon. Kapayapaan sa langit atluwalhati sa kaitaasan!”

39 Sinabi kay Jesus ng ilang Pariseo sapulutong: “Guro, pagsabihan mo angiyong mga alagad.” 40 At sumagot siya:“Sinasabi ko sa inyo: kung hindi sila iimik,mga bato ang siyang sisigaw.”

41 Nang malapit na siya at kita na anglunsod, iniyakan ito ni Jesus: 42 “Kungnalalaman mo lamang sana sa araw na itoang daan sa kapayapaan! Ngunit ngayo’yhindi mo ito nakikita. 43 Sasapit sa iyo angmga araw na magkakampo sa paligid moang iyong mga kaaway, kukubkubin ka atsisikilin sa lahat ng dako. 44 Iguguho kanila sa iyong mga anak, at walang iiwangmagkapatong na bato sa iyo. Sapagkathindi mo nalaman ang panahon ni angpagdalaw ng iyong Diyos.”

45 Pumasok si Jesus sa patyo ng Tem-plo at pinalayas ang mga nagtitinda, 46 at

ang buhay-pulitikal ng kanyang bansa. Umaasa angkanyang bayan sa Imperyong Romano at kailangangmaging kalugud-lugod ang mga hari nito sa gobyer-nong Romano na nagbibigay ng proteksyon sa mgaito.

Ikalawa, binibigyang-diin ang katarungan ng Diyos:tumatanggap ang bawat isa ayon sa nararapat sakanya. Hindi bagay na pantay-pantay na maipama-

209 LUCAS 19

ginto. Binalot ko ito sa isang panyo atitinago. 21 Natatakot ako sa iyo dahilmapaghanap kang tao, kinukuha mo angdi mo idineposito at inaani ang di moinihasik.’

22 Sinabi sa kanya ng panginoon:‘Masamang utusan, sa sarili mong mgasalita kita hahatulan. Alam mo palangmapaghanap ako, na kinukuha ko ang diko idineposito at inaani ang di ko inihasik,23 bakit di mo idineposito sa bangko angaking baryang ginto? At makukubra kosana iyon pati na ang interes pagbabalikko.’ 24 At sinabi niya sa mga naroon:‘Kunin sa kanya ang baryang ginto atibigay sa may sampu.’ 25 Sumagot sila: ‘E,Panginoon, may sampung baryang gintona siya.’

26 ‘Sinasabi ko sa inyo: bibigyan angmeron pero aalisan ang wala, kahit na angmeron siya ay kukunin sa kanya. 27 Ngunitdalhin ninyo rito ang aking mga kaawayna ayaw akong maghari sa kanila at pata-yin sa harap ko’.”

Ang pagpasok ni Jesus sa Jerusalem(Mc 11:1; Mt 21:1; Jn 12:12; Mt 24:2)

28 Pagkasabi nito, umuna si Jesus sakanila pa-Jerusalem. 29 Nang malapit nasiya sa Betfage at sa Betania, sa tabi ngBundok ng mga Olibo, sinugo niya angdalawa sa kanyang mga alagad:30 “Pumunta kayo sa katapat na nayon.Pagpasok ninyo roon, may makikitakayong nakataling asno na di pa nasa-sakyan ninuman. Kalagan iyon at dalhinsa akin. Kung may magtanong sa inyobakit inyo iyon kinakalagan, sabihinninyong ‘Kailangan ito ng Panginoon’.”

mahagi ang kaligayahan ng Langit. Makikilala ngbawat isa ang Diyos at makikibahagi sa kanyang mgayaman ayon sa kakayahan niyang magmahal sa buongbuhay niya. Bawat hakbang natin sa daan ng pag-sunod, pagsasakripisyo at kababaang-loob ay nagpa-palakas sa ating kakayahang tumanggap mula sa Diyosat mapagbago niya.

sinabi niya: “Nasusulat: ‘Magiging bahay-dalanginan ang aking bahay,’ peroginawa ninyong pugad ng mga mag-nanakaw!”

47 Araw-araw na nangangaral si Jesussa Templo. Hangad siyang patayin ng mgapunong-pari at mga guro ng Batas, kasa-ma ang mga Matatanda ng bayan. 48 Ngunitwala silang magawa dahil taimtim na naki-kinig sa kanya ang buong bayan.

1 Isang araw, nagtuturo siya samga tao sa Templo at ipinapahayag

ang mabuting balita. At lumapit namanang mga punong-pari at mga guro ngBatas kasama ang mga Matatanda. 2 Ti-nanong nila siya: “Sabihin mo sa aminkung ano bang karapatan meron ka paragawin ang mga ito? Sino ang nagtalaga saiyo para gawin ito?” 3 Sumagot naman siJesus: “May itatanong ako sa inyo, sabihinninyo sa akin: 4 sa Diyos ba galing angpagbibinyag ni Juan o sa tao?” 5 At napag-isip-isip nila: “Kung isasagot nating galingsa Langit, sasabihin niya: ‘Bakit di kayonaniwala sa kanya?’ 6 At kung sasabihinnaman nating sa tao lamang galing, baba-tuhin tayo ng buong bayan dahil kum-binsido sila na propeta si Juan.” 7 Kayasinabi nila na hindi nila alam. 8 At sinabinaman ni Jesus sa kanila: “Hindi ko rinsasabihin sa inyo kung ano ang karapatanko para gumawa ng mga ito.”

Mga kasamang mamamatay-tao

(Mc 12:1; Mt 21:33)

• 9 At sinimulan niyang sabihin sabayan ang talinhagang ito: “May taongnagtanim ng ubasan at pinaupahan ito samga magsasaka, at saka matagal nanaglakbay sa malayo. 10 Nang panahon

na, pinapunta niya ang isang katulong samga magsasaka para partihan nila siyang bunga ng ubasan. Ngunit sinunggabannila ito at pinaalis na walang dala. 11 Nag-padala ang may-ari ng isa pang katulongpero sinunggaban din nila ito at minura atpinaalis na walang dala. 12 Nagpapunta pasiya ng ikatlo at pinalayas din nila itongsugatan.

13 Kaya inisip ng may-ari ng ubasan:‘Ano ngayon ang gagawin ko? Ipadadalako ang aking minamahal na anak, siguronama’y igagalang nila siya.’ 14 Ngunitnang makita siya ng mga magsasaka,nag-usap-usap sila: ‘Ito ang tagapag-mana, patayin natin siya at mapapasaatinang mana.’ 15 Kaya pinalayas nila siya saubasan at pinatay. Ano ngayon anggagawin ng may-ari ng ubasan? 16 Da-rating siya at lilipulin ang mga magsa-sakang ito at ibibigay ang ubasan sa iba.”

Sinabi ng mga nakikinig: “Huwagnawa!” 17 Tinitigan sila ni Jesus at sinabi:“At ano ang Kasulatang ito: Naging panu-lukang-bato ang tinanggihan ng mgatagapagtayo. 18 Magkakabali-bali angmahulog sa batong ito at madudurog angmabagsakan nito.”

19 Dadakipin na sana siya ng mga gurong Batas at mga punong-pari sa sandalingiyon pero takot sila sa bayan. Naunawaannga nila na sila mismo ang pinatatamaanni Jesus sa talinhagang ito.

Buwis para sa Cesar

(Mc 12:13; Mt 22:15)

20 Inabangan naman nila si Jesus.Nagpadala sila ng mga espiya na nag-kunwaring tapat para siluin siya sakanyang pananalita at maibigay sa ka-pangyarihan at sa hukuman ng gober-

• 20.9. Maraming beses na nagharap si Jesus atang sambayanan ng Jerusalem. Sinasabi ni Lucas sa20:19: Takot sila sa bayan. Pero totoo nga bang masmasahol pa sa atin ngayon ang mga Judio nangpanahong iyon, ang kanilang mga guro ng Batas atmga pari? Hindi kaya tayo nagkakamali kapag nanga-

ngarap tayo ng isang Iglesyang walang pag-uusig atmga kontrobersya?

Napakabigat na pasanin lalo na sa ilang lugar anghatid ng mga komersiyal tungkol sa pagiging Kris-tiyano at kinikilala ang pananampalataya bilang daansa masarap na pamumuhay nang magkaroon ng

LUCAS 19 210

20

kapatid na lalaki at mamatay na walanganak ang isa sa kanila, kailangang kuninng kanyang kapatid ang kanyang asawapara magpasibol ng supling sa kanyangkapatid.’ 29 Ngayon, may pitong magka-kapatid na lalaki. Nag-asawa ang panga-nay at namatay na walang anak. 30 Kinuhang pangalawa ang biyuda, 31 at pagkata-pos ay ng pangatlo naman, pero hindinagkaanak ang pito. Namatay sila 32 at sabandang huli’y namatay rin ang babae.33 Sa pagkabuhay, kanino sa pito siyamaituturing na asawa? Ang pito nga angumangkin sa kanya.”

34 Sinagot sila ni Jesus: “Nag-aasawaang mga taong nasa daigdig na ito, lalakiman o babae. 35 Ngunit hindi na mag-aasawa ang mga ituturing na karapat-dapat sa kabilang-buhay at sa pagka-buhay ng mga patay, lalaki man o babae.36 Hindi na nga sila mamamatay. Kapan-tay na sila ng mga anghel at mga anak silang Diyos matapos silang ibangon. 37 Tiyakna may pagkabuhay ng mga patay; ipina-hiwatig ito kahit na ni Moises sa kabanata

nador. 21 Tinanong siya ng mga ito: “Guro,alam namin na matapat ka sa pagsasalitaat pagtuturo; hindi ka napapadala sa ibakundi itinuturo mo ang daan ng Diyosayon sa katotohanan. 22 Kaya ayon ba saBatas na magbayad ng buwis sa Cesar ohindi?”

23 Nang makita ni Jesus ang kanilangpandaraya, sinabi niya sa kanila: 24 “Ipa-kita ninyo sa akin ang isang denaryo. Sinoang nakalarawan dito, na narito rin angkanyang pangalan?” Sumagot sila: “AngCesar.” 25 Kaya sinabi niya sa kanila:“Kaya ibigay ninyo sa Cesar ang para saCesar, at sa Diyos ang para sa Diyos.”

26 At hindi nila siya masilo sa kanyangsinabi sa harap ng bayan. Namangha pasila sa kanyang sagot at tumahimik.

Mabubuhay ang mga patay?(Mk 12:18)

• 27 Lumapit noon ang ilang Sadduseona mga taong tutol sa pagkabuhay. 28 Atitinanong nila kay Jesus: “Guro, isinulat niMoises para sa amin: ‘Kung may magka-

masayang pamilyang may nakangiting mga anak nakonsumerista. Tunay na hindi kailangang danasin nglahat ang mga oposisyong nakaharap ni Jesus. Ngunitpinili niya para sa kanyang sarili ang daang ito ng krussapagkat ito ang haywey ng Diyos.

• 27. Tingnan ang paliwanag sa Marcos 12:8.May sariling ekspresyon si Lucas sa pagsasalita

tungkol sa muling pagkabuhay sa mga berso 34-36.Sapagkat sa mga bansang iyon na may kulturangGriyego (at para sa kanila nagsusulat si Lucas), maramiang naniniwalang likas sa tao ang pagiging imortal ngkaluluwa. Nililinaw ni Lucas para sa kanila na hindilikas ang kabilang buhay; isa itong regalo ng Diyos parasa karapat-dapat pumasok dito.

Mga anak sila ng Diyos matapos niya silangibangon. Ayon sa pananalitang Hebreo, sinasabi ngteksto na mga anak sila ng Diyos dahil mga anak silang pagkabuhay. Hindi muling pagkabuhay atpagbabalik sa buhay na alam natin ang pagkabuhay naito. Gawa ito ng Espiritu ng Diyos na bumabago atnagpapabanal sa mga binubuhay niya. Kaya ang mgabinuhay ang mga anak ng Diyos sa isang paraang mastotoo kaysa mga anak ng daigdig na ito: pinalaya mulasa kasalanan, muli silang ipinanganak ng Diyos.

Nabubuhay ang lahat para sa kanya. Nagsimulasilang mabuhay nang makilala sila ng Diyos at tawagin

sila. Hindi sila maglalaho dahil inilabas na sila ng Diyosmula sa daigdig na ito para papasukin sa kanya.

Marami ang nasisiyahan sa matandang paniwala sareinkarnasyon. Sinasabi nito na pagkatapos ng buhayna ito, muli tayong ipapanganak at ayon sa ating mgagawa’y tatamasahin natin ang mas mataas o masmababang kalagayan kaysa kasalukuyan. Pagkatapossiguro ng maraming buhay, mararating din natin angbuhay sa langit. Pananaw na nakagagaan ng loob!Walang paghuhukom at makapamumuhay tayo sakasalukuyan nang walang pakikipagsapalaran, tulog(Lc 12:20; 12:37; 1 Tes 5:6) sa halip na nagsisikappumasok sa makipot na pintuan (Lc 13:24).

Tanging sa tulong lamang ng ating Kaaway lalagoang huwad na pag-asang ito maging sa mgaKristiyano. Madaling maunawaan na magkasamangumuunlad ang katawan at kaluluwa at iisang taolamang. Hindi “makapapasok” sa katawan ng isangbagong silang na sanggol ang kaluluwa ng isangmatanda. Mas magiging madali pa kaysa rito angbaguhin at muling hubugin ang kanyang katawan sapagputol sa mga bahaging hindi kasya sa katawan ngsanggol.

Pero hindi kailangan ang argumentong ito. Itinuturosa atin ng Biblia na ang buhay na ito ang tangi natingpagkakataon. Minsan lang namamatay ang tao athinuhukuman (Heb 9:27).

211 LUCAS 20

ng palumpong nang tawagin niyang Diyosni Abraham, Diyos ni Isaac at Diyos niJacob ang Panginoon. 38 Hindi siya Diyosng mga patay kundi ng mga buhay, atbuhay na kasama niya silang lahat.”

39 Nagsalita ang ilang guro ng Batas:“Guro, talaga ngang tama ang iyongsinabi.” 40 Mula noo’y wala nang nangahasna magtanong pa sa kanya.

41 Sinabi ni Jesus sa kanila: “Ano’tsinasabing anak ni David ang Mesiyas?42 Sinasabi nga ni David sa aklat ngMga Salmo: ‘Ang sabi ng Panginoonsa aking Panginoon: Umupo ka sa akingkanan 43 hanggang ilagay ko ang iyongmga kaaway sa ilalim ng iyong mga paa.’44 Kung tinatawag siya ni David na Pangi-noon, puwede bang anak siya ni David?”

• 45 Nakikinig ang buong bayan nangsabihin niya sa kanyang mga alagad:46 “Mag-ingat kayo sa mga guro ngBatas na gustong lumakad nang nakaba-rong at batiin ng mga tao sa liwasan atmabigyan ng pangunahing lugar sa mgahandaan at sa sinagoga. 47 Nang-uubossila ng mga bahay ng mga biyuda atnagdarasal nang mahaba para mayidahilan. Napakatindi ng magiging hatolsa mga ito.”Ang abuloy ng biyuda(Mc 12:41)

1 Tumingin si Jesus at maymayayaman na naghuhulog ng

kanilang abuloy sa kabang-yaman. 2 Atnakita rin niya ang isang pobreng biyuda

na naghulog ng dalawang barya. 3 Atsinabi niya: “Talagang sinasabi ko sa inyona pinakamahalaga sa lahat ang inihulogng dukhang biyudang ito. 4 Naghulog ngasilang lahat sa kabang-yaman mula sasobra nila pero inihulog naman niya mulasa kanyang kasalatan ang buo niyangkabuhayan.”Mga tanda bago mawasak ang Jerusalem(Mc 13:1; Mt 24:1)

• 5 May ilan namang nag-uusap tungkolsa Templo, at sinabi nila na may maga-gandang bato ito at mamahaling pala-muti. Sinabi naman ni Jesus: 6 “Daratingang mga araw na walang matitirangmagkapatong na bato sa lahat ng inyongnakikita; iguguho ang lahat.” 7 Nagtanongsila sa kanya: “Guro, kailan ito mangya-yari at ano ang tanda na sumapit na ito?”

8 Sumagot si Jesus: “Mag-ingat kayo atbaka kayo madaya. Maraming aangkin saaking pangalan sa pagsasabing ‘Ako angMesiyas; ako siya,’ at ‘Palapit na angpanahon.’ Huwag kayong sumunod sakanila. 9 Sa pagkabalita ninyo sa digmaanat mga kaguluhan, huwag kayong mali-galig; mangyayari muna ito pero hindi paito ang wakas.”

10 At sinabi niya sa kanila: “Magdi-digmaan ang mga bayan at maglalaban-laban ang mga kaharian. 11 Magkakaroondin ng malalakas na lindol sa maraminglugar, magkakaroon ng taggutom, mag-kakaroon ng mga kakila-kilabot na bagayat ng malalaki ring kababalaghan salangit. 12 Pero bago sumapit ang lahat ng

LUCAS 20 212

• 45. Nang-uubos sila ng mga bahay ng mgabiyuda. Tinutukoy marahil nito ang mga guro ng Batasna nakikituloy sa ilang relihiyosang biyuda atpagkatapos ay sa mga ito umaasa.

• 21.5. Tingnan ang paliwanag sa Marcos 13:1 atMateo 24:1.

Sapagkat matindi ang sasapit na kapahamakansa lupain (23). Mas malinaw na ibinabalita ni Lucaskaysa kina Mateo at Marcos ang pagkawasak ngbansang Judio.

Hanggang mabuo ang mga panahon ng mga

bansa (24). Hinahati ni Lucas sa dalawang panahonang kasaysayan. Ang isa’y para sa Matandang Tipan atsiya ring panahon ng Israel. Pero pagkarating ni Jesus,nagsisimula naman ang mga panahon ng mga bansa.Pinapasinayaan ng pagkawasak ng bansang Judio atng pagkakawatak-watak ng mga tagaroon ang isapang yugtong ito. Sa panahong ito magiging kasay-sayan ng pag-eebanghelyo at pagtuturo ng Iglesya samga bansa ang Banal na Kasaysayan. Matatawagnating panahon ng Bagong Tipan ang panahong itona nagwawakas sa malubhang krisis at magsasara sakabuuan ng kasaysayan ng tao.

21

ito, dadakipin kayo at uusigin; ibibigaykayo sa mga sinagoga at dadalhin sa mgakulungan at ihaharap sa mga hari at mgagobernador dahil sa aking pangalan.13 Sasapit ito sa inyo para makapagpa-totoo kayo sa akin.

14 Isaisip ninyo na huwag ikabalisa angpagtatanggol sa inyong sarili 15 dahil akomismo ang magbibigay sa inyo ng mgasalita at karunungang di matatagalan omasasagot ng lahat ninyong kaaway.

16 Ipagkakanulo kayo ng inyong mgamagulang, mga kapatid, mga kamag-anak at mga kaibigan, at papatayin nilaang ilan sa inyo. 17 At kamumuhian kayong lahat dahil sa aking pangalan. 18 Su-balit hindi maaano isa mang buhok sainyong ulo. 19 Sa inyong pagpapakatatag,ang mga sarili ninyo mismo ang inyongmakakamit.

20 Kung makita ninyong nakubkob nang mga hukbo ang Jerusalem, alaminninyong sumapit na ang kanyang pagka-wasak. 21 Kaya tumakas pa-bundok angmga nasa Judea, umalis ang mga nasalunsod, at huwag nang bumalik doon angmga nasa bukid.

22 Sapagkat ito ang mga araw ngpaghihiganti sa kanya para matupad anglahat ng nasa Kasulatan. 23 Sawimpaladang mga nagdadalantao o mga inangnagpapasuso sa mga araw na iyon.Sapagkat matindi ang sasapit na kapa-hamakan sa lupain at ang galit sa bayangito. 24 Mamamatay sila sa tabak, dadal-

hing bihag sa lahat ng bansa, at yuyura-kan ng mga bansang pagano ang Jerusa-lem hanggang mabuo ang panahon ngmga bansa.Ang pagdating ng Anak ng Tao

25 Magkakaroon ng mga tanda sa araw,buwan at mga bituin. Sa lupa’y manga-ngamba ang mga bansa dahil sa ugong atalon ng dagat, at wala silang magagawa.26 Hihimatayin ang mga tao dahil sa takotat pagkabahala sa mga sasapitin ng sanli-butan sapagkat mayayanig ang mgapuwersa ng sanlibutan. 27 At makikita nilaang Anak ng Tao na dumarating na nasaulap na may Kapangyarihan at ganap naLuwalhati.Mga tanda ng panahon

28 Kung magsimula nang maganap angmga ito, tumindig kayo at tumunghaydahil palapit na ang inyong katubusan.”

29 At sinabi ni Jesus sa kanila ang isangtalinhaga: “Tingnan ninyo ang punong-igos at ang ibang mga puno. 30 Pagkakitaninyong nagdadahon na ang mga ito,alam ninyong malapit na ang tag-init.31 Gayundin naman, pag napansin ninyoang mga ito, alamin ninyong malapit naang paghahari ng Diyos. 32 Talagang sina-sabi ko sa inyo na hindi lilipas angsalinlahing ito at mangyayari ang lahat ngito. 33 Lilipas ang langit at lupa ngunit hindililipas ang aking mga salita.

• 34 Mag-ingat kayo’t baka bumigat ang

pagtatanod ay para humingi ng tulong sa Diyos samabibigat na pagsubok na mauuna bago dumating siKristo. Para makaiwas sa mga pagkakamali at mgapanlilinlang (2 Tes 2:9), para manatiling banal atwalang bahid sa harap ng Diyos (1 Tes 3:13). Nasa-saad sa Ama Namin ang parehong alalahanin ng mganaghihintay sa pagdating ng Kaharian: “Huwag mokaming ipahintulot sa tukso at iadya mo kami sa lahatng masama.”

Sa totoo’y hindi lamang tayo sa mga pagbagsakiniaadya ng pananalangin at pagtatanod. Kung masmulat ang mananampalataya, mas nakikibayani angIglesya sa pagpapalago at pagpapabunga sa plano ngDiyos at pagpapadali sa pagdating ng Panginoon.

• 34. Magbantay. Matapos magsalita tungkol sanalalapit na wakas ng Jerusalem (b. 28-32), nagsasa-lita naman si Lucas tungkol sa araw na tatapos sakasaysayan ng tao sa pagdating ni Kristong Hukom(b. 34-36).

Magbantay. Hindi lamang para sa mga makaaalamng araw na iyon ang imbitasyong ito kundi para sa lahatsa buong kasaysayan ng Iglesya.

Magbantay at manalangin: Mula sa panloob nadisposisyon ng Kristiyano na laging gising at handa,dumadako tayo sa isang kaugalian ng Iglesya: mgapagtatanod at pananalangin na nagpapatuloy habangnatutulog ang daigdig (tingnan Ef 6:18).

Para maging marapat… Ang pananalangin at mga

213 LUCAS 21

inyong mga isip sa mga bisyo, pag-lalasing at mga intindihin sa buhay. Atbaka bigla kayong datnan ng araw naiyon. 35 Babagsak itong parang bitag salahat ng nasa lupa. 36 Kaya lagi kayongmagbantay at manalangin para magingmarapat na makatakas sa lahat ngmangyayaring ito at makaharap sa Anakng Tao.”

37 Nagtuturo si Jesus sa Templo kungaraw, at sa gabi nama’y umaalis siya atmagdamag sa Bundok ng mga Olibo. 38 Atmaaga siyang pinupuntahan ng buongbayan sa Templo para makinig sa kanya.Pakana laban kay Jesus(Mc 14:1; Mt 26:1)

1 Malapit na ang Piyesta ng mgaTinapay na Walang Lebadura na

tinatawag na Paskuwa. 2 At humahanappa ng paraan ang mga punong-pari atmga guro ng Batas kung paano maililigpitsi Jesus sapagkat natatakot sila sa bayan.

3 Ngunit pumasok si Satanas kay Judasna tinatawag na Iskariote na isa sa Labin-dalawa. 4 At pumunta siya para makipag-usap sa mga punong-pari at sa mgapinuno ng bantay sa Templo kung paanoibibigay si Jesus sa kanila. 5 Kaya natuwasila at nagpasyang bigyan siya ng pilak.6 Sumang-ayon siya at mula noo’y nag-hanap na siya ng pagkakataon para ma-ibigay si Jesus sa kanila nang walang mgatao.

• 7 Sumapit ang Piyesta ng mga Tina-pay na Walang Lebadura, kung kailandapat katayin ang mga tupang pam-paskuwa. 8 Kaya pinapunta ni Jesus sinaPedro at Juan sa pagsasabi sa kanila:“Lumakad kayo at ihanda ang Paskuwangating kakanin.” 9 Sinabi nila sa kanya:“Saan mo gustong ihanda namin?”10 Sumagot siya: “Pagpasok ninyo sa lun-sod, sasalubungin kayo ng isang lalakingmay pasang isang bangang tubig. Sundanninyo siya sa bahay na pupuntahan niya,11 at sabihin ninyo sa may-ari ng bahay:‘Ipinasasabi sa iyo ng Guro: Nasaan angkuwarto para pagsaluhan namin ng akingmga alagad ang Hapunang Pampas-kuwa?’ 12 At ituturo niya sa inyo ang isangmalawak na silid sa itaas na may kagami-tan. Doon kayo maghanda.”

13 Lumakad sila at natagpuan ang lahatayon sa sinabi sa kanila, at inihanda nilaang Paskuwa.

Ang huling hapunan ng Panginoon(Mc 14:2; Mt 26:17)

• 14 Pag dating ng oras, lumapit siya sahapag kasama ang mga apostol. 15 Atsinabi niya sa kanila: “Pinanabikan kongkanin ang Paskuwang ito na kasalo ninyobago ako magdusa. 16 At sinasabi ko sainyo: hindi na ako muling kakain nitohanggang di ito matupad sa kaharian ngDiyos.”

• 22.7. Saan mo gustong ihanda namin ito? Itoang unang inaasikaso ng mga naglalakbay sa Jerusa-lem: ang humanap ng bahay na makakainan ngkorderong isinakripisyo.

Sasalubungin kayo ng isang lalaki. Kadalasa’ymga babae ang nagdadala ng tapayan ng tubig kayatmadaling makilala ang lalaking may tapayan. Alam niJesus na ipagkakanulo siya ni Judas kaya ayaw niyangituro kaagad ang lugar na kakainan nila ng hapunan.Posibleng doon siya dakpin. Kaya isang propetikongkutob lamang ang kanyang pinanghawakan: ang Amaang nagtakda ng lugar ng huling hapunan. Ang totoo’ybahay iyon ng isang lalaking mayaman na alagad niJesus sa Jerusalem. Malamang na ito rin ang bahay napinagtipunan ng mga apostol pagkamatay ni Jesus atpinagsimulan ng Iglesya.

• 14. Tingnan ang paliwanag sa Marcos 14:12.Lumapit si Jesus sa hapag, o “humilig” o “humi-

gang patagilid” gaya ng sinasabi sa Ebanghelyo ayonsa kaugalian sa mga bangkete ng mga maykaya; humi-higang patagilid sa mga sopang nakapalibot sa hapagang mga kumbidado.

Mahirap matiyak kung sa pagsasalu-salo sa kor-derong pampaskuwa nagsimula ang huling hapunangito ni Jesus at nagwakas sa Eukaristiya, o kung angeukaristiya lamang ang ipinagdiwang ni Jesus at hindipinagsaluhan ang Paskuwa. Alinman dito angnangyari, gustong ituro sa atin ng Ebanghelyo na kungano ang pagsasalu-salo sa korderong pampaskuwapara sa bayang Israel, gayundin naman ang eukaristiyapara sa Iglesya.

Pagkatanggap sa kalis. Sa hapunang pampas-

LUCAS 21 214

22

17 At pagkatanggap sa kalis nagpa-salamat siya at sinabi: “Kunin ninyo ito atpagsaluhan. 18 Sinasabi ko nga sa inyo:hindi na ako iinom mula ngayon ng galingsa ubas hanggang dumating ang kaharianng Diyos.” 19 Kumuha rin siya ng tinapay,nagpasalamat, pinira-piraso ito at ibini-gay sa kanila habang sinasabi: “Ito angaking katawan (na ibinibigay dahil sainyo; gawin ninyo ito bilang pag-alaala saakin.” 20 Pagkatapos ng hapunan, gayondin ang ginawa niya sa kalis habangsinasabi: “Ang kalis na ito ang bagongtipan sa aking dugo na ibinubuhos dahilsa inyo.).

21 Kasama ko naman sa hapag ang ka-may ng nagtataksil sa akin. 22 Puma-panaw ang Anak ng Tao ayon sa itinakdapero sawimpalad ang taong nagkakanulosa kanya.” 23 At nagsimula silang mag-

tanungan kung sino sa kanila ang maka-gagawa nito.

Huling pakikipag-usap kay Jesus(Mc 10:42; Jn 13:1)

• 24 Nagsimula sila noong magtalu-talokung sino sa kanila ang kikilalaning pina-kadakila. 25 Kaya sinabi niya sa kanila:“Sinusupil ng mga naghahari ang kani-lang mga bansa at nagpapatawag na‘Tagatangkilik’ ang mga nakapangyayarisa kanila. 26 At huwag kayong maging ga-nito; maging gaya ng pinakahuli ang pi-nakadakila sa inyo at maging gaya ngnagsisilbi ang pinuno. 27 Sino ba ang masdakila, ang nasa hapag o ang nagsisilbi?Di ba’t ang nasa hapag? At nasa pilingninyo ako gaya ng nagsisilbi.

28 Kayo ang nanatiling kasama ko saaking mga pagsubok 29 kaya itinatakda ko

kuwa, apat na kalis ang sunud-sunod na iniaabot sanamumuno sa pagdiriwang. Pagpapalain niya angmga iyon at ipapasa naman ng mga kasama sa pagdi-riwang.

Hindi na ako iinom mula ngayon ng galing saubas. Inaalaala na para sa mga Judio ipinagpapaunana ng hapunang pampaskuwa ang bangkete sa Kaha-rian ng Diyos. Sa gabing ’yon, nagkakatotoo ito parakay Jesus sa isang espesyal na paraan.

Ito ang aking katawan. Ang konsagradong tinapayba ang sagisag ng katawan ni Kristo o ito mismo angkatawan ni Kristo? Marami nang malalaking kontro-bersya tungkol dito ang namagitan sa mga Katoliko atmga Protestante. Para sa Katoliko, tunay na katawanni Kristo ang tinapay; para naman sa Protestante, walaang pisikal na presensya ng katawan ni Kristo satinapay at pawang sagisag lamang. Kapwa nagsisikapang dalawa na magkaunawaan tungkol dito.

Sinasabi ng Iglesya na parehong larawan at katoto-hanan ang konsagradong tinapay. Hindi isang pisikalo materyal na presensya ang presensya ng katawanpara masabi nating “Narito ngayon sa mesa si Jesus.”Narito nga ang katawan ni Kristo pero sa pamama-gitan ng isang tanda o sakramento ng tinapay at alak.Tinatang-gap natin sa komunyon ang katawan niKristong nabuhay (isa pa itong dahilan para isipin nahindi ito materyal na presensya kundi ibang klase, dinangangahulugang di-kasintotoo, pero naiiba). Isangmahiwagang katotohanan ng pagniniig ang kanyangpresensya para sa nananampalatayang nangungu-munyon. Hindi para gawing mas naririto si Jesus angpangunahing layunin ng eukaristiya kundi parasariwain at patatagin ang komunyon o pagkakabuklodni Jesus at ng mga nakikisalo sa hapag ng Panginoon.

Dugo na ibinuhos dahil sa inyo. Ibinibigay sa atinni Jesus ang kahulugan ng kanyang kamatayan. Siyaang magiging Lingkod ni Yawe na ibinalita ni Isaias(53:12) na siyang aako sa mga kasalanan ng marami.Kaya sinasabi ni Jesus sa mga ebanghelyo nina Mateoat Marcos: “Ang aking dugong ibinuhos para samarami.” Ang mga Kristiyano ang unang bumubuo samaraming ito, kaya nababasa natin dito: ibinubuhosdahil sa inyo gaya ng nasusulat sa 1 Cor 11:24.

Ang bagong tipan. Tingnan ang paliwanag saMarcos 14:12.

Gawin ninyo ito bilang pag-alaala sa akin. Sa mgasalitang ito itinatatag ni Jesus ang eukaristiya kungpaanong ipagdiriwang ito ng Iglesya. Bilang pag-ala-ala sa akin: hindi para gunitain ang isang patay. SaPiyesta ng Paskuwa inaalaala ng mga Judio ang pag-kilos ng Diyos na nagligtas sa kanila mula sa Ehipto;inaalaala naman natin sa eukaristiya ang pagkilos ngDiyos na nagligtas sa atin sa pamamagitan ng sakri-pisyo ng kanyang Anak.

Mga salitang wala sa maraming matatandangmanuskrito ang nasa parentesis ng b. 20-21, atmarahil ay hindi Ebanghelyo ni Lucas.

• 24. Matapos isalaysay ang Huling Hapunan (Mc14:12), inilalahad ni Lucas ang ilang sinalita ni Jesuspagkakain kung saan namaalam si Jesus sa kanyangmga apostol. Sa totoo’y nag-iisa si Jesus, putol na angugnayan niya at ng kanyang mga alagad. Parang walasilang natutuhan sa loob ng maraming buwan, at sakatapusan ng Huling Hapunang ito na walang ibakundi ang unang Eukaristiya, mga makalupangkaabalahan ang tangi nilang sinasabi.

Nag-aagawan ang mga apostol para sa unang

215 LUCAS 22

ang pagkahari ninyo, gaya ng itinakda saakin ng aking Ama. 30 Kakain kayo atiinom sa aking hapag sa aking kaharian,at luluklok kayo sa mga trono at mama-mahala sa labindalawang tribu ng Israel.

31 Simon, Simon, hiningi ni Satanas nasalain kayong tulad ng trigo 32 pero ipi-nagdasal kita nang di bumagsak angiyong pananampalataya. At pagbabalik-loob mo naman, patatatagin mo angiyong mga kapatid.” 33 Sinabi naman niPedro: “Panginoon, handa akongsumama sa iyo sa kulungan man atkamatayan.” 34 Ngunit sinabi sa kanya niJesus: “Sinasabi ko sa iyo, Pedro: bagotumilaok ang tandang ngayon, tatlongbeses mo akong itatatwa.”

35 Tinanong sila ni Jesus: “Nang isugoko kayong walang pitaka, bag o sandal-yas, nagkulang ba kayo ng anuman?” Su-magot sila: “Hindi.” 36 At sinabi ni Jesus:“Ngayon naman, magdala ang may pita-ka, gayon din ang may bag; at kung maywalang tabak, ipagbili niya ang kanyangbalabal para bumili. 37 Sapagkat sinasabiko sa inyo na matutupad sa akin angKasulatang ito: ‘Ibinilang siya sa masa-sama.’ Halos tapos na ang mga sinulattungkol sa akin.”

38 Sinabi nila: “Panginoon, heto ang da-lawang tabak.” Sumagot siya: “Tama na!”

Getsemane(Mc 14:32)

• 39 Lumabas si Jesus at pumunta siyatulad ng dati sa Bundok ng mga Olibo;kasama rin niya ang mga alagad. 40 Pag-dating sa lugar, sinabi niya sa kanila: “Ma-nalangin kayo upang di madala sa tukso.”

41 Lumayo siya sa kanila na mga isangpukol ng bato ang layo, lumuhod at nana-langin: 42 “Ama, kung gusto mo, alisin mosa akin ang kalis na ito. Gayunma’yhuwag ang kalooban ko kundi ang sa iyoang masunod.” 43 At napakita sa kanyaang isang anghel mula sa langit at pi-nalakas siya.

44 Simbigat ng kamatayan ang kanyangnadama kaya nanalangin siya nang mastaimtim pa; ngunit pinawisan siya ng ma-lalaking patak ng dugo na pumatak salupa. 45 Matapos manalangin, tumayo siyaat bumalik sa mga alagad na nakitaniyang natutulog dahil sa lungkot. 46 Sina-bi niya sa kanila: “Bakit kayo natutulog?Bumangon at manalangin upang dimadala sa tukso.”

47 Nagsasalita pa siya nang dumating

puwesto sa Kaharian. Ano kayang paniwala angmeron pa sila tungkol sa Kaharian? Habang nagha-hapunan, si Jesus ang naglingkod na parang utusan sabahay (Jn 13:1).

Hindi nasisiraan ng loob si Jesus sa pagkakitanghindi niya katono ang mga apostol habang papaikli naang kanyang panahon. Ipinaubaya na niya sa Ama angkanyang buhay at gawa. Kung waring mabigo mansiya, alam niyang pagkamatay niya, kasama niyangmabubuhay ang kanyang gawa. Kaya sinisiguro niya sakanyang mga apostol ang kanyang mga pangako.

Luluklok kayo… Napakahirap para sa atin angintindihin ang katapatan ni Jesus sa kanyang mga tao.Lahat ng kanya ay para ibahagi sa mga nagtalaga ngsarili sa kanyang gawa. Ang labindalawang tribu ngIsrael o ang buong bayan ng Diyos. Kaya hinihingi niJesus sa ating lahat na galing sa maraming bansa natanggapin ang pananampalataya ng mga apostol.

Naniniwala si Pedro na magiging mas matatag siyakaysa iba dahil siya ang lider. Subalit ang hinaharap namisyon ni Pedro ang nakikita ni Jesus. Kayat sa kabilang pagkadapa ni Pedro, gusto pa rin siyang bigyan ni

LUCAS 22 216

Jesus ng isang natatanging grasya para mapatatagniya ang iba. Ganito ang pamamaraan ni Jesus:Inililigtas niya ang naliligaw, at sa pagkakita niya kayPedro sa walang-lunas na kahinaan ng tao, ginagamitniya si Pedro para bigyan ang Iglesya ng katatagan nadi mahahangad ng anumang lipunan ng tao. Dahil ngarin sa mga Papa na mga kahalili ni Pedro angpagpapatuloy ng Iglesya sa loob ng mga dantaon.

At sa huli’y gumagamit si Jesus ng mga pagla-larawan para sabihing nalalapit na ang krisis namaraming beses nang ibinalita: hindi ito gaanongnaintindihan ng mga apostol kaya naghanap sila ngmga tabak.

• 39. Lumalabas na ipinagdiwang ni Jesus angPaskuwa sa isang bahay sa timog-kanluran ngmatandang siyudad ng Jerusalem. Bumaba siya sahagdan-hagdang kalye na dating ilog ng Tiropeon,umahon sa baryo ng Ofel na matandang siyudad niDavid para makababa sa Batis ng Kidron, na haloslaging tuyo. Mula roon, umakyat siya siguro sa Bundokng Mga Olibo na tinawag nang ganoon dahil puno ng

ang isang grupo ng mga tao. At ang lala-king nagngangalang Judas na isa saLabindalawa ang nangunguna sa kanila.Lumapit ito kay Jesus para halikan siya.48 Sinabi ni Jesus: “Judas, ano’t isanghalik para ipagkanulo ang Anak ng Tao?”

49 Nang malaman ng mga kasama niJesus ang maaaring mangyari, sinabi nilasa kanya: “Panginoon, gagamitin banamin ang tabak?” 50 At tinaga ng isa sakanila ang katulong ng Punong-pari atnaputol ang kanang tainga nito. 51Ngunitnagsalita si Jesus: “Tama na.” At hiniponiya ang tainga ng katulong at pinagaling.

52 Sinabi ni Jesus sa dumating na mgapunong-pari, mga pinuno ng mga bantaysa Templo at Matatanda: “Isa ba akongtulisan at pumarito kayong may mgatabak at pamalo? 53 Nasa Templo akoaraw-araw sa piling ninyo at hindi ninyoako dinakip; ngunit narito na ang orasninyo at ang kapangyarihan ng kadi-liman.”

Paglilitis kay Jesus, pagtatatwa ni Pedro(Mc 14:53; Mt 26:57)

• 54 Pagkadakip sa kanya, dinala nilasiya at ipinasok sa bahay ng Punong-

pari; sinundan naman siya ni Pedro samalayo.

55 Nagsiga sila sa gitna ng patyo, atnakiupo si Pedro sa gitna nila. 56 Nakitasiya ng isang aliping babae habang na-kaupo siya na naliliwanagan ng apoy,tinitigan siya nito at sinabi: “Kasama rin niJesus ang taong ito.” 57 Pero tumanggi siPedro: “Babae, hindi ko siya kilala.”

58 Pagkalipas ng ilang sandali, maylalaki namang nakakita sa kanya at sinabinito: “Isa ka rin sa kanila.” Ngunit suma-got si Pedro: “Hindi, Pare.” 59 Pagkaraanng mga isang oras pa, may buong tapangnamang nagsabi: “Kasama niya talagasiya; taga-Galilea siya, a.”

60 Ngunit sinabi ni Pedro: “Kaibigan,wala akong alam sa sinasabi mo.”Nagsasalita pa siya nang tumilaok angtandang. 61 At lumingon ang Panginoonat tinitigan si Pedro. Kayat naalaala niyaang salitang sinabi sa kanya ng Pangi-noon: “Bago tumilaok ang tandang,tatlong beses mo akong itatatwa.” 62 Atlumabas si Pedro na buong kapaitangumiiyak.

63 Pinagtatawanan naman at hina-hampas si Jesus ng mga nagbabantay sa

mga punong-olibo ang kanlurang paahong bahaginito. Nagpunta si Jesus sa isang hardin na tinatawag naGetsemane, na ibig sabihi’y “pisaan ng langis”.Malamang na pag-aari ito ng isa sa mga alagad ni Jesusdahil madalas siyang magpunta roon (Jn 18:2).

Wala sa ilang matatandang kopya ng Ebanghelyoang mga berso 43 at 44. Siguro’y inalis ang mga itosapagkat marami ang naeskandalo sa patotoong ito sa“kahinaan” ni Kristo.

Simbigat ng kamatayan ang kanyang nadama.Hinaharap ni Jesus ang isang napakabigat na larawanng kasalanan ng mundo na dumagan sa kanya sanhi ngpresensya ng Amang Banal. Lubha tayong nagka-kamali kung iniisip nating maiintindihan ang nadamani Jesus bago siya namatay, ayon sa sikolohiya ngkaraniwang tao na nangangamba para sa sarilingbuhay. Pero sa kasaysayan ng Iglesya, may mata-tagpuan tayong ilang tao na dahil sa grasya ng Diyosay umabot sa isang paraan ng pagdama, paghihirap atpag-unawa at pagmamahal na lubhang kaiba sa atingkaranasan. Sa pamamagitan nila medyo naiintindihannatin kung ano ang naging paghihirap ni Jesus.

Isang anghel mula sa langit. Kung minsa’ybinabanggit ng Biblia ang isang anghel para sabihing

kumikilos ang Diyos sa isang mahiwagang paraan sapagpapalakas-loob, pagtuturo at pagpaparusa…Ipinaaalala sa atin ng anghel na ito ang dumating parapalakasin ang loob ni Elias (1 H 19:4). Dapat natingmaintindihan na binigyan ng Diyos si Jesus sa mgasandaling iyon ng supernatural na tulong pagkat kungwala ito’y tiyak na mauubusan siya ng lakas bilang tao.

Pinawisan siya ng dugo. Alam ng mga doktor angsintomas na ito at matinding tensiyon at pagdurusa angipinakikita nito. Ang siyentipikong pagsusuri sa tela ngTurin ay nagpapatunay sa detalyeng ito ni Lucas.

Ang oras at paraan ng pag-aresto kay Jesus ayangkop lamang sa mga gumagawa ng masama, naibinubunsod ng Puwersa ng Kadiliman. May mgapagkakataong para bang naglaho na sa lupa ang lahatng pag-asa at katarungan.

BAKIT NILA SIYA PINATAY?

• 54. Tungkol sa dalawang paglilitis kay Jesus naisa’y panrelihiyon at pulitikal naman ang isa pa, ting-nan ang paliwanag sa Marcos 14:53.

Ang paraan ng paglilitis at paghahatol ng kama-tayan kay Jesus ay di gaanong naiiba sa nangyari sa

217 LUCAS 22

sa mga punong-pari at sa mga tao: “Walaakong nakikitang kasalanan sa taong ito.”5 Pero nagpumilit sila at sinabi: “Nanga-ngaral siya sa buong lupain ng mga Judioat ginugulo ang bayan. Galing pa siya saGalilea at ngayo’y narito na siya.”

6 Nang marinig ito ni Pilato, itinanongniya kung taga-Galilea nga ang tao.7 Nang malaman niya na tagaroon siJesus at saklaw ni Herodes, ipinadala niyasiya kay Herodes na nagkataon namangnasa Jerusalem din nang mga araw naiyon.

8 Tuwang-tuwa si Herodes nang makitaniya si Jesus dahil matagal na niya itonggustong makita; marami ang nabalitaanniya tungkol kay Jesus at umaasa siyanggagawa ito ng himala sa harap niya.9 Kaya matagal niyang tinanong si Jesuspero hindi ito sumagot.

10 Naroon naman ang mga punong-pariat mga guro ng Batas, at walang tigil nanagpaparatang sa kanya. 11 Pagkataposay hinamak at ininsulto si Jesus ni Hero-des at ng kanyang mga sundalo. Atipinabalik niya siya kay Pilato mataposbihisan ng damit-hari. 12 At sa araw ringiyon naging magkaibigan sina Herodes atPilato na dating magkaaway.

13 Tinawag ni Pilato ang mga punong-pari, ang Matatanda at ang bayan, 14 atsinabi sa kanila: “Iniharap ninyo sa akinang taong ito na parang isang nanggugulosa bayan. Pagkatanong ko ngayon sa

maraming aktibo at martir na Kristiyano. Hindikailanman krimen sa alinmang bansa ang higit napagpapahalaga sa pakikitungo sa mga dukha at pagtu-turo sa mga taumbayan upang maging malaya sila atresponsable. Subalit sapat nang dahilan ito sa anu-mang panahon para maghatid ng mga pag-uusig.

Nabanggit na natin na nangaral si Jesus sa gitna ngnapakahirap na sitwasyon dahil nasakop ang kanyangbansa ng mga manlulupig na Romano kayat anumangmensahe niya tungkol sa kalayaa’y pinagdududahangsubersibo.

Tiyak na sobra-sobra ang mga dahilan para ma-muhi kay Jesus ang mga tao. Pero itinatala ngEbanghelyo na sa pinakamahalagang bahagi ngkanyang aral nakatuon ang mga akusasyon sa kanya.Hinatulan nila si Jesus sapagkat hangad niyang

magpakadiyos: uupo sa kanan ng Diyos ang KristongAnak ng Diyos sapagkat sa totoo’y galing siya saDiyos.

Ang mga punong pari noo’y galing sa maya-yamaning angkan na nag-aagawan sa puwesto dahilmapakikinabangan nila ang pera ng Templo. Kilala siAnas at ang kanyang mga anak (at ang kanyangmanugang na si Caifas) sa pagpapatahimik sa mgaprotesta sa pamamagitan ng mga batuta ng kanilangmga guwardiyang bumubuo ng isang ilegal na grupongmilitar. Lumalabas sila ritong kahanay ng mga Pinunong mga Judio o Mga Matatanda na mula sa pinaka-mayayamang angkan.

• 23.1 Ayaw hatulan ni Pilato si Jesus, isangdahilan nito ang pagkapoot niya sa mga paring Judio

kanya. 64 Piniringan nila siya at tina-tanong: “Sino ang humampas sa iyo? Hu-laan mo.” 65 At marami silang insultongpinagsasabi sa kanya.

66 Kinaumagahan, nagkatipon ang Ma-tatanda ng bayan, ang mga punong-pariat mga guro ng Batas, at iniharap siya sakanilang kapulungan. 67 Sinabi nila sakanya: “Sabihin mo sa amin kung ikawang Kristo.” Sumagot si Jesus: “Kungsasabihin ko sa inyo, hindi kayo mani-niwala; 68 at kung tatanungin ko kayo,hindi kayo sasagot. 69 Pero mula ngayon,uupo ang Anak ng Tao sa kanan ngKapangyarihan ng Diyos.”

70 Sinabi nilang lahat: “Kung gayon,ikaw ba ang Anak ng Diyos?” Sumagot siJesus: “Sinasabi ninyo; ako nga.”71 Sinabi nila: “Ano pang patotoo ang ha-hanapin natin? Tayo na mismo ang naka-rinig sa sarili niyang bibig.”

Si Jesus sa harap ni Pilato(Mt 27:1; Mk 15:1; Jn 18:28)

• 1 At tumindig silang lahat atdinala si Jesus kay Pilato. 2 Doon

nila siya sinimulang paratangan: “Na-patunayan naming ginugulo ng taong itoang aming bayan; tumututol siya sa pag-bubuwis sa Cesar at sabi niya’y siya angKristong Hari.”

3 Tinanong siya ni Pilato: “Ikaw ba angHari ng mga Judio?” Sumagot si Jesus:“Ikaw ang nagsasabi.” 4 Nagsalita si Pilato

LUCAS 22 218

23

kanya sa harap ninyo, wala akong na-kitang batayan ng inyong mga paratangsa kanya. 15 At ni si Herodes, haya’t ipina-balik niya siya sa akin. Maliwanag nawalang nagagawa ang taong ito parahatulan ng kamatayan. 16 Kaya paka-kawalan ko siya matapos maipahagupit.”

• 18 Pero sabay-sabay na nagsigawanang mga tao: “Patayin ang taong iyan at siBarabbas ang pakawalan!” 19 Ibinilanggoang taong iyon dahil sa pagpatay at saisang pag-aalsang nangyari sa lunsod.

20 Gusto ni Pilatong pakawalan siJesus kaya muli siyang nagsalita sa ka-nila. 21 Pero nagpatuloy sila sa pagsigaw:“Ipako siya sa krus, ipako siya sa krus!”22 Ikatlong beses niyang sinabi sa kanila:“Anong masama ang ginawa niya? Walaakong nakitang dahilan para ipapataysiya. Kaya ipahahagupit ko siya at paka-kawalan.”

23 Pero patuloy silang sumigaw nangmalakas at hininging ipako siya sa krus atlalo pang lumakas ang kanilang sigawan.24 Kaya ipinasya ni Pilato na gawin angkanilang hinihingi. 25 Pinakawalan niyaang taong kanilang hinihingi na nabi-langgo dahil sa paghihimagsik at pag-patay, at ipinaubaya si Jesus sa kanilangkagustuhan.

Ang daan ng krus(Mt 27:32; Mk 15:16)

26 Nang dalhin siya nila, pinilit nila angisang nagngangalang Simon na taga-Cirene na galing sa bukid at ipinapasandito ang krus para dalhing kasunod niJesus.

• 27 Napakaraming tao ang sumusunodsa kanya, kasama ang mga babaengnananaghoy at tumatangis dahil sakanya. 28 Lumingon sa kanila si Jesus atsinabi: “Mga kababaihan ng Jerusalem,huwag ako ang inyong iyakan kundi parasa inyong mga sarili at sa inyong mgaanak kayo umiyak. 29 Sapagkat palapit naang panahon na sasabihin: ‘Mapapaladang mga baog, ang mga babaeng di nag-kaanak at mga dibdib na di nagpasuso.’30 At sasabihin nila sa mga bundok, ‘Bu-magsak kayo sa amin,’ at sa mga burol,‘Tabunan ninyo kami.’ 31 Sapagkat kungganito ang ginagawa sa kahoy na sariwa,ano pa kaya ang gagawin sa tuyo?”

32 Dinala ring kasama ni Jesus angdalawa pang kriminal para bitayin.33 Dumating sila sa lugar na tinatawag naKalbaryo, at doon nila siya ipinako sakrus kasama ng mga kriminal, isa sakanan at isa sa kaliwa. 34 (At sinabi niJesus: “Ama, patawarin mo sila sapagkat

kaya ipinadala niya si Jesus kay Herodes. Sa pagsusuotkay Jesus ng damit-hari, itinuring siya ni Herodes naisang baliw na nagpapanggap na hari.

Sa araw ding iyon naging magkaibigan sina Hero-des at Pilato. Sapagkat sa kabila ng kanilang pag-kakaiba, nakita nilang kabilang sila sa iisang klase ngmga taong may kapangyarihan para paglaruan angbuhay ng isang karaniwang tao.

• 18. Malamang na isang terorista si Barrabasna nanggugulo sa mga Romanong maniniil.Namumuhi sa gayong klase ng tao ang mga punong-paring naghahangad magkaroon ng kapayapaansa mga Romano. Pero sila pa ang humimok sabayan na hingin ang kalayaan ni Barrabas. Atpinakinggan naman sila ng bayan kahit na namumuhiang mga ito sa mga pari. Kaya pumalpak tuloy angplano ni Pilato – gusto sana niyang palayain si Jesus.

• 27. Ano pa kaya ang gagawin sa tuyo? Itinuro niJesus na mabunga ang sakripisyong tinatanggap; peroipinagdadalamhati niya sa mga sandaling iyon angmga walang-saysay na pagdurusa ng isang bayangpinalampas ang pagkakataon at mawawasak dahil sasarili nilang kagagawan.

Para rin sa lahat ng nagpapawalang-saysay sa dugoni Kristo para sa kanilang sarili ang salitang ito.

Si Lucas lamang ang tanging ebanghelistangnagbibigay-pansin sa pakikiramay na ito ng napa-karaming tao, lalo na ng mga babae. Taliwas sapagpipilit ni Mateo sa pananagutan ng bayang Judio,gusto namang bigyang-diin ni Lucas na marami angnapukaw ng hatol kay Jesus. Ipinaaalaala ng mgasalita ni Jesus ang sinabi na niya tungkol sa pagka-wasak ng bayang Israel (Mc 13).

219 LUCAS 23

hindi nila nalalaman ang kanilang gina-gawa.”) At pinaghati-hatian sa sugal angkanyang mga damit.

35 Naroon ang mga tao na nakatingin.Pinagtatawanan naman siya ng mgapinuno: “Nailigtas niya ang iba, iligtas dinniya ngayon ang kanyang sarili kung siyaang Kristo, ang Hinirang.”

36 Pinagtawanan din siya ng mga sun-dalong lumapit para painumin siya ngalak na may halong suka. 37 Sinabi nila:“Kung ikaw ang Hari ng mga Judio, iligtasmo ngayon ang iyong sarili.” 38 Maynakasulat nga sa wikang Griyego, Latin atHebreo sa kanyang ulunan: “Ito ang Haring mga Judio.”

• 39 Ininsulto rin siya ng isa sa mgakriminal na nakapako sa krus: “Di ba’tikaw ang Kristo? Iligtas mo ang iyongsarili pati kami.” 40 Pero pinagsabihan itong isa pang kriminal: “Wala ka bangpitagan sa Diyos, ikaw na gayon dingpagdurusa ang dinaranas? 41 At bagay itosa atin sapagkat tinatanggap lamangnatin ang nararapat sa ating mga ginawa.Ngunit wala naman siyang nagagawangmasama.” 42 At sinabi pa niya: “Jesus,alalahanin mo ako pagdating mo sa iyongkaharian.” 43 Sumagot si Jesus: “Talagangsinasabi ko sa iyo: sa araw ring ito, maka-kasama kita sa Paraiso.”

44 Nang mag-aalas dose na, nagdilimsa buong lupain hanggang alas tres –

45 naglaho ang araw. At napunit naman sagitna ang kurtina ng Templo. 46 Malakasna sumigaw noon si Jesus: “Ama, sa mgakamay mo ipinagkakatiwala ko ang akingespiritu.” At pagkasabi nito, nalagot angkanyang hininga.

47 Nang makita ng kapitan ang nang-yari, ipinahayag niya ang katotohanan;sinabi niya: “Talaga ngang matuwid angtaong ito.” 48 Umuwi naman ang lahat ngnagkakatipon sa panooring ito, na dina-dagukan ang kanilang dibdib pagkakitasa nangyari. 49 Nakatayo sa malayo anglahat niyang kakilala pati ang mgababaeng sumunod sa kanya mula saGalilea, at nasaksihan nila ang lahat ngito.

50 May isang lalaki na nagngangalangJose, kagawad siya ng Sanhedrin; isasiyang taong butihin at matuwid. 51 Hindisiya sumang-ayon sa pasya at gawa ngiba. Hinihintay ng lalaking ito na taga-Arimatea na bayan ng Juda ang kaharianng Diyos. 52 Kaya humarap siya kay Pilatoat hiningi ang katawan ni Jesus. 53 Ibinabaniya ito at binalot sa telang linen, at sakainilagay sa isang libingang inuka sa batona hindi pa napaglilibingan ng sinuman.

54 Araw ng Paghahanda noon at nagsi-simula na ang Araw ng Pahinga. 55 Su-munod kay Jose ang mga babaeng nag-lakad mula sa Galilea na kasama niJesus. Tiningnan nila ang libingan at angpagkakalagay sa kanyang katawan. 56 At

• 39. Inilagay ng mga pinuno ng mga Judio si Jesussa dapat nitong kalagyan, dahil ipinasya nitongpasanin ang ating mga kasalanan. Tiningnan ngdalawang lalaki ang dumating para makibahagi sakanilang kapalaran at mamamatay na kasama nila.

Makakasama kita sa Paraiso. Ano ba ang Paraiso?Kulang tayo sa tamang mga salita para sabihin kungano ang kabilang buhay. Sa panahon ni Jesus,inihambing ng mga Judio ang Lugar ng Mga Patay saisang malawak na lupaing nahahati sa mga rehiyongpinagbubukud-bukod ng di-malalampasang mgaharang. Ang impiyerno ang isa sa mga rehiyong iyon,reserbado ito para sa masasama at walang makala-labas mula roon. Iba naman ang Paraiso kung saanmakakapiling ng mabubuti ang mga unang ninuno ng

banal na bayan na naghihintay sa panahon ngpagkabuhay.

Makakasama kita, ang sabi ni Jesus, na ibig sabihi’ykasama ng Tagapagligtas na sa loob ng isang araw atkalahati’y nasa kapayapaa’t kagalakan ng Diyos bagomabuhay. Binibigyang-kapanatagan tayo ng pa-ngungusap na ito tungkol sa ating kapalaranpagkamatay natin, kahit na hindi natin malalamankung ano ang mangyayari sa atin bago ang MulingPagkabuhay. Hindi tayo makadarama ng pama-manhid o titigil sa pag-iral gaya ng sinasabi ng ilankundi mapapasaatin ang lahat, kapiling si Jesus nadumating para makibahagi sa kamatayan atpamamahinga ng kanyang mga kapatid (tingnan Fil1:23 at Pag 14:13).

LUCAS 23 220

• 24.1 Ang Panginoong Jesus. Panginoonngayon si Jesus. Sa paggamit sa titulong ito na bihirasa ibang bahagi ng Ebanghelyo pero madalas gamitinsa mga unang taon ng Iglesya, ipinakikita sa atin niLucas na ang Jesus na Muling Nabuhay ay pumasok nasa isang uri ng buhay na kaiba sa kanyang mortal nabuhay. Alalahanin natin ang mga sumusunod:

1) Wala isa man sa mga Ebanghelyo ang nagla-larawan sa pagkabuhay ni Jesus: isa itong pangyayarina hindi makikita.

2) Sa dalawang bagay nasasalalay ang pangangaralng mga apostol tungkol kay Jesus na Muling Nabuhay:ang libingang walang laman at ang mga pagpapakita(tingnan ang paliwanag sa Mt 28:1).

3) Bago sinulat ang mga Ebanghelyo, may lista nang mga pagpapakitang ibinibigay ang unang sulat niPablo sa mga taga-Corinto noong taong 57 (1 Cor15:3).

4) Kahit nagkakaisa ang apat na Ebanghelyotungkol sa mahahalagang bagay, nagkakaiba namansila sa pagkakasunod ng mga pagpapakita ni Jesus atsa mga lugar na pinangyarihan ng mga ito. Walangbinabanggit si Lucas tungkol sa mga pagpapakita saGalilea samantalang ipinahihiwatig naman ni Mateo

na sa Galilea nangyari ang lahat ng importante at doondin naganap ang Pag-akyat sa langit. Inilalahad namanni Pablo ang isang pagpapakita kay Pedro pero walasiyang binabanggit na pagpapakita kay Maria Mag-dalena. Medyo nililinaw ng isang malalim na pag-aaralsa mga tekstong ito ang mga di-pagkakatugmang ito:ayaw nilang sabihin ang lahat, at kung minsa’y masgusto nilang baguhin ang mga detalye tungkol sa lugaro panahon ng pangyayari para iakma sa hinihingi ngkanilang libro at para na rin sa pagtuturo.

5) Tungkol naman sa pag-akyat ni Jesus, hindi itoisang “biyahe” ni Jesus sa langit. “Nasa langit” na siyao nakibahagi na sa Luwalhati ng Ama mula pa sa san-dali ng muli niyang Pagkabuhay. Pinakahuli lamang samga pagpapakita ni Jesus ang Pag-akyat sa langit(tingnan ang paliwanag sa Mga Gawa 1:9).

• 13. Pauwi lamang ang dalawang alagad na itopara bumalik sa kanilang trabaho matapos maglahoang kanilang mga pag-asa. Pero nakaugalian nangtawagin silang “mga manlalakbay” ng Emmaus.

Bayang naglalakbay ang bayang Judio, ang bayangIsrael dahil hindi sila kailanman nagkaroon ngpagkakataong magpahinga sa daan. Napakaraming

saka sila umuwi at naghanda ng mgapabango at mira. At nagpahinga sila saAraw ng Pahinga, ayon sa kautusan.Nabuhay ang Panginoon(Mc 16:8; Mt 28:1)

• 1 Sa unang araw ng sanlinggo,maagang-maagang nagpunta sa

libingan ang mga babae, dala ang mgapabangong inihanda nila. 2 Nang makitanilang naigulong na ang bato sa libingan,3 pumasok sila pero hindi nila nakita roonang katawan ng Panginoong Jesus.

4 At habang nalilito sila dahil dito, da-lawang lalaking may nakasisilaw na damitang napakita sa kanila. 5 Sumubsob salupa ang mga babae sa takot ngunitkinausap sila ng mga ito: “Bakit sa pilingng mga patay ninyo hinahanap siyangnabubuhay? 6 Wala siya rito, binuhay siya.Alalahanin ninyo ang sinabi niya sa inyonang nasa Galilea pa siya: 7 ‘Kailangangibigay ang Anak ng Tao sa kamay ng mgamakasalanan, ipako sa krus at mabuhaysa ikatlong araw’.” 8 At naalaala nila angsinabi ni Jesus.

9 Pagbabalik nila mula sa libingan, ibi-nalita nila ito sa Labing-isa at sa lahat.

10 Sila sina Maria Magdalena, Juana atMariang ina ni Jaime. At gayon din angsinabi sa mga apostol ng iba pang mgababaeng kasama nila. 11 Pero hindi silananiwala sa kanila kundi inakala nilangguniguni lamang ang lahat ng ito.12 Gayon pa man, tumindig si Pedro attumakbo sa libingan; yumuko siya at angmga telang linen lamang ang nakita, atumuwing nagtataka sa nangyari.Ang daan pa-Emmaus(Mc 16:12)

• 13 Nang araw ring iyon, dalawa samga alagad ang naglalakad pa-Emmausna isang nayong mga labinlimang kilo-metro mula sa Jerusalem. 14 Pinag-uusa-pan nila ang mga nangyari. 15 Sa kanilangpag-uusap at pagtatalakayan, lumapit siJesus at nakisabay sa paglakad nila16 pero parang may kung anong hadlangsa kanilang mga mata at hindi nila siyanakilala.

17 Tinanong niya sila: “Ano ba angpinag-uusapan ninyo sa daan?” Tumigilsilang mukhang malungkot. 18 Sumagotang isa sa kanila na nagngangalangCleofas: “Bakit, mukhang ikaw lang ang

221 LUCAS 24

24

kaisa-isahan sa Jerusalem na di alam angmga nangyari roon nitong mga ilangaraw?”

19 Itinanong niya: “Ano?” Sumagot sila:“Tungkol kay Jesus na taga-Nazaret. Sapaningin ng Diyos at ng buong baya’y isasiyang propetang makapangyarihan sagawa at salita. 20 Ngunit isinakdal siya ngaming mga punong-pari at mga pinunopara mahatulang mamatay at ipinakosiya sa krus. 21 Umaasa pa naman kamingsiya ang tutubos sa Israel ngunit ikatlongaraw na ngayon mula nang mangyari anglahat ng ito.

22 Sa totoo’y ginulat kami ng ilang ba-baeng kasama namin. Maaga silang pu-munta sa libingan 23 pero hindi nila nakitaang kanyang katawan kaya dumating silaat sinabi sa amin na nakakita pa raw silang aparisyon ng mga anghel na nagsabisa kanila na buhay siya. 24 Nagpunta rin salibingan ang ilan sa amin at natagpuan

nga nila ang sinasabi ng mga babae perohindi nila siya nakita.”

25 Sinabi sa kanila ni Jesus: “Mga hindimakaunawa at mapupurol ang isip paramaniwala sa lahat ng ipinahayag ng mgapropeta. 26 Di ba’t kailangang magdusanang ganito ang Mesiyas bago pumasoksa kanyang Luwalhati?” 27 At sinimulanniyang ipaliwanag sa kanila ang lahat ngsinasabi ng Kasulatan tungkol sa kanya,mula kay Moises hanggang sa lahat ngPropeta.

28 Nang malapit na sila sa nayong pu-puntahan nila, parang magpapatuloy pasiya ng paglakad. 29 Pero pinilit nila siya:“Manatili kang kasama namin dahil dapit-hapon na at lumulubog na ang araw.”Kaya pumasok siya at sumama sa kanila.30 Nang nasa hapag na siyang kasalo nila,kumuha siya ng tinapay, nagpuri atpiniraso ito at ibinigay sa kanila.

31 At noo’y nabuksan ang kanilang mga

yugto meron ang kanilang paglalakbay: ang paglabasmula sa Ehipto, ang pagsakop sa Lupa, ang mgapakikipaglaban sa mga mananakop, ang pagbubuo saisang kulturang base sa relihiyon. Lagi na lamangnilang iniisip na malulutas ang kanilang problema saoras na marating nila ang kanilang minimithi. At lagirin naman nilang dapat na makitang sa mas malayo pasila dinadala ng daan.

Mga manlalakbay din si Cleofas at ang kanyangkasamahan dahil sa pagsunod nila kay Jesus na inakalanilang siyang tutubos sa Israel. Pero sa huli’ykamatayan lamang ni Jesus ang nangyari. At lumitawsi Jesus sa sandaling iyon, at itinuro niya sa kanila nawalang makapapasok sa Kaharian nang hindidumadaan sa kamatayan.

Cleofas (b. 18): ang asawa ni Mariang ina ninaJaime at Jose (tingnan Jn 19:25 at Mc 15:40).

Hindi nila siya nakilala (b. 16). Siguro’y iba angitsura ni Jesus gaya ng sinasabi sa Jn 20:14 at 21:4.Ganito rin ang sinasabi ni Marcos (16:12). Pero gustoring ipaunawa ni Lucas na ang mga mismong mata naayaw kumilala kay Jesus ang makakakita sa kanya pagsapit nila sa pananampalataya (b. 31).

Mula kay Moises… sa lahat ng Propeta (b. 27).Alalahanin nating isang paraan ng pagtukoy sa Bibliaang salitang “si Moises at ang Mga Propeta”.Inaanyayahan sila ni Jesus na lumipat sila mula sapananampalataya o pag-asa ng Israel para sa isangmasayang hinaharap para sa buong bansa tungo sapananampalataya mismo sa kanya sa pagtanggap samisteryo ng pagtatakwil sa kanya at ng kanyangPasyon.

LUCAS 24 222

Ang lahat ng sinasabi ng Kasulatan tungkol sakanya (b. 27). Hindi lamang ang lahat ng tekstongnagpapahayag ng kanyang Pasyon at Pagkabuhaytulad ng Is 50; Is 52:13; Zac 12:11; Slm 22; Slm 69ang natagpuan ni Jesus kundi lahat ng tekstongnagsasaad ng plano ng Diyos tungkol sa kasaysayan ngtao.

Ganito rin ang nangyayari ngayon sa ating mgasumasampalataya sa madalas nating pagrereklamo atpagpapakita ng kawalang-pasensya. Pero hindi tayoiniiwang mag-isa ni Jesus. Hindi siya nabuhay paralamang umupo sa langit, kundi nangunguna siya sasangkatauhang naglalakbay, at hinihila niya tayo tungosa pinakahuling araw na makikipagtagpo siya sa atin.

Pero kasabay rin natin siyang naglalakad, at sapagbagsak ng ating mga pag-asa, iyon naman angsandali na nadidiskubre natin ang kahulugan ng MulingPagkabuhay.

Kaya ginagawa para sa atin ng Iglesya ang ginawa niJesus para sa dalawang alagad. Una’y ibinibigay nito saatin ang interpretasyon ng Mga Kasulatan: hindi angmakapagsaulo ng maraming teksto ang importantepara maunawaan ang Biblia kundi ang madiskubre angmga hiblang nag-uugnay sa iba’t ibang pangyayari atang maunawaan ang plano ng Diyos tungkol sakasaysayan ng tao. Sa unang aral niya tungkol saBiblia, itinuro ni Jesus na kailangang magdusa angKristo.

Ipinagdiriwang din naman ng Iglesya angEukaristiya. Pansinin kung paanong sinasabi ni Lucas:Kumuha siya ng tinapay, nagpasalamat, pinira-piraso,ibinigay. Ang apat na salitang ito ang ginagamit ng

223 LUCAS 24

mata at nakilala nila siya, at nawala siyasa kanilang paningin. 32 Nag-usap sila:“Hindi ba’t nag-aalab ang ating puso nangkinakausap niya tayo sa daan at ipinali-liwanag sa atin ang mga Kasulatan?”

33 Noon di’y tumayo sila at nagbalik saJerusalem. Nakita nila roon na magka-kasama ang Labing-isa at ang iba nilangkasamahan. 34 Sinabi ng mga iyon sakanila: “Totoo ngang binuhay ang Pangi-noon at napakita siya kay Simon.” 35 Atisinalaysay naman nila ang nangyari sadaan at kung paano nila siya nakilala sapagpipiraso ng tinapay.Napakita si Jesus sa mga apostol(Jn 20:19)

• 36 Habang pinag-uusapan nila angmga ito, tumayo siya mismo sa gitna nila(at sinabi sa kanila: “Huwag kayongmatakot, sumainyo ang kapayapaan!”).37 Nagulat nga sila at natakot, at akala’ynakakakita sila ng kung anong espiritu.38 Ngunit sinabi niya sa kanila: “Bakit

kayo naliligalig at pumapasok ang alinla-ngan sa inyong isipan? 39 Tingnan ninyoang aking mga kamay at mga paa, akonga siya. Hipuin ninyo ako at unawainninyo na walang laman at mga buto angisang espiritu, at nakikita ninyo na meronako.” (40 Matapos masabi ito, ipinakitaniya sa kanila ang kanyang mga kamayat paa.)

41 Hindi sila makapaniwala sa labis nagalak at nagtataka pa rin kaya sinabi niyasa kanila: “May makakain ba kayo rito?”42 At binigyan nila siya ng isang pirasonginihaw na isda (at pulot-pukyutan). 43 Ki-nuha niya iyon at kumain sa harap nila.

Mga huling tagubilin• 44 Sinabi niya sa kanila: “Sinabi ko na

sa inyo ang mga ito nang kasama ninyoako: kailangang matupad ang lahat ngnasusulat tungkol sa akin sa Batas niMoises, Mga Propeta at Mga Salmo.”

45 At binuksan niya ang kanilang isipan

mga sumasampalataya para tukuyin ang Eukaristiya.Makalalapit tayo kay Jesus sa pag-uusap natin atpagninilay sa kanyang salita; madarama natin angkanyang presensya sa ating mga pagsasama-samabilang magkakapatid, pero nagpapakilala siya saibang paraan sa pagsasalo natin sa tinapay na kanyangkatawan.

• 36. Mula sa araw ng muli niyang pagkabuhay,isinilang na muli si Jesus sa maluwalhating buhay.“Nasa Luwalhati na siya ng Ama” pero gusto niyangmakapiling ang kanyang mga alagad sa iba’t ibangpagkakataon para kumbinsihin sila na hindi masmababang klase ng buhay ang bago niyang kalagayan,na parang nagmumulto lamang siya, kundi isang “su-per-buhay”.

• 44. Sinasamantala ni Jesus ang mga pagta-tagpong ito para linawin sa kanyang mga apostol angkahulugan ng kanyang maikli at maningning namisyon. Inililigtas niya tayo sa kasalanan, na walang ibakundi ang pagsasaayos na muli sa kasaysayan atpagbubuo ng sambayanan.

Kailangang matupad ang lahat ng nasusulattungkol sa akin. Kailangang magkatotoo ang ibinalitang mga propeta tungkol sa isang tagapagligtas naitatakwil ng kanyang bayan at siyang magpapasan sakasalanan ng kanyang bayan. Anong kasalanan? Ang

mga kasalanan ng lahat siyempre, pero pati angkarahasan ng buong lipunang Judio sa panahon niJesus. Ang kasalanang ito ang dinala niya sa krus.

Ang totoo’y hindi lamang kay Jesus nakalaan angdaang ito ng kamatayan at muling pagkabuhay kundipati na sa kanyang bayan. Sa mismong oras na ito,kailangang tanggapin ng Israel na sakop ng ImperyongRomano ang mamatay sa kanyang mga maka-mundong ambisyon: awtonomiya, pambansang da-ngal, ang kahigtan ng mga Judio sa ibang mga taopagdating sa relihiyon… para muling mabuhay bilangbayan ng Diyos na nakakalat sa mga bansa at magingtagapaghatid ng kaligtasan. Pero hindi pumasok angIsrael sa daang ito kaya umaasa si Jesus nagagampanan ng kanyang Iglesya ang papel na ito:mangaral sa lahat ng bansa sa kanyang pangalan.

Pagsisisi at kapatawaran sa ngalan niya. Hindibasta pagbabagumbuhay ang pagbabalik-loob ngKristiyano. Nangangahulugan ito ng pagbabago sa taosa kaibuturan mismo ng kanyang sarili sa pagka-diskubre niya sa labis-labis na pag-ibig ng Diyos. Ditonagsisimula ang ating pagbabago. Pero hindi lamangito pagwawaksi sa mga kasinungalingan, mgapaglalasing at pagnanakaw. Hindi magkakatotoo angating pagbabalik-loob hanggang hindi natin nalalamanang lahat ng puwersa, sagabal, kaugalian at batas nanagpapaging iresponsable at marahas sa atin, sapagiging kasabwat natin mismo sa ganitong sitwasyon

LUCAS 24 224

para maunawaan nila ang mga Kasulatan.46 Sinabi niya: “Ganito ang nasusulat:kailangang magdusa ang Mesiyas atpagkamatay niya’y buhayin sa ikatlongaraw. 47 Sa ngalan niya ipahahayag salahat ng bansa ang pagsisisi at ang kapa-tawaran ng mga kasalanan – sa Jerusa-lem kayo magsisimula. 48 Kayo angmagiging mga saksi sa mga ito. 49 Ipada-dala ko naman ngayon sa inyo ang ipi-nangako ng aking Ama kaya manatili

kayo sa lunsod hanggang mabihisan kayong lakas mula sa itaas.”

50 At lumabas sila ni Jesus hanggangsa may Betania, at itinaas niya ang kan-yang mga kamay at binasbasan sila.51 At habang binabasbasan niya sila, hu-miwalay siya sa kanila (at dinala salangit. 52 Sinamba naman nila siya.).Nagbalik sila sa Jerusalem na puspos nggalak 53 at lagi sila sa Templo na nagpu-puri sa Diyos.

dahil sa pagkamakasarili at lalo na sa kaduwagan. Kayaang pangangaral sa mga bansa ay nangangahulugandin ng edukasyon ng mga bansa at pati na ng buonglipunang pandaigdigan. Hindi pansampung taonlamang ni pansandaang taon.

Mga saksi kayo sa mga ito. Ang kanyang mgaapostol ang ginagawa ni Jesus na mga opisyal na saksing kanyang Ebanghelyo at sila rin ang magpapasya satunay na pananampalataya.

Manatili kayo sa lunsod. Hindi dapat planuhin ngmga apostol ang pagmimisyon. Habang hinihintay nilaang oras na itinakda ng Ama para ibigay sa kanila anglakas na mula sa itaas, mas mabuting ilaan nila ang

sarili sa pagpapalakas ng kapatiran at pagpapaalab ngdamdamin ng komunidad ng mga disipulo.

Ipadadala ko sa inyo ang ipinangako ng akingAma. Wala nang hihigit pa sa pagpapahayag ni Jesussa kanyang makadiyos na kapangyarihan at sakaisahan ng tatlong persona ng Diyos.

Humiwalay siya. Ito ang pinakahuli sa mga pag-papakita ni Jesus sa grupo ng mga alagad.

At dito nagwawakas ang unang aklat ni Lucas.Mababasa natin ang pangalawa niyang libro, ang Aklatng Mga Gawa ng Mga Apostol, kasunod ng mgaEbanghelyo. At nagsisimula iyon kung saan nagta-tapos ang Ebanghelyong ito.