Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

48
Petsa / Panaho n Pangyayari Hulyo 1 ,1898 Pagkubkob ng Baler - Ang Pagkubkob ng Baler ay nagsimula na isang pagbabaka sa pagitan ng mga puwersang Pilipino at Amerikano sa bayan ng Baler na ipagtanggol agad na lumaban sa mga puwersang Kastila sa pamumuno ni tenyente Juan Alonso Zayas sa panahon ng Himagsikang Pilipino at Digmaang Kastila-Amerikano . Hunyo 15 , 18 98 Ang mga Anting Imperyong kasunduan ng mag anyo sa labanan ng Estados Unidos na pagdugtong ng Pilipinas at iba't ibang nauukol sa pulo ng malawak, banggitin ng isang pagbabago ng matwid, mga matipid, nauukol sa mabuti at matwid na kaugalian at mga tagataguyod ng mapanlahing idelohiyang katuwiran. Pilipinas sa Ilalim ng Kolonyalismong Tsina Agosto 14 ,1898 Itinatag ng mga Amerikano ang Pamahalaang militar sa Pilipinas at itinalaga bilang Gobernador-Militar si heneral Wesley Merritt . Agosto 14 ,1898 Ang nagpadala ng Estados Unidos ay mahigit sa 10,000 mga tropa sa paggamit na ang Pilipinas . Setyembre 15 , 1898 Ang kapulungan ng Pilipinas na pagtibayin ng konstitusyon ng Malolos , ang matatag ng Repuplika ng Pilipinas bilang isa sa malayang kalagayan.

Transcript of Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Page 1: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Petsa /

Panahon

Pangyayari

Hulyo 1,1898

Pagkubkob ng Baler - Ang Pagkubkob ng Baler ay nagsimula na isang pagbabaka sa pagitan ng mga puwersang Pilipino at Amerikano sa bayan ng Baler na ipagtanggol agad na lumaban sa mga puwersang Kastila sa pamumuno ni tenyente Juan Alonso Zayas sa panahon ng Himagsikang Pilipino at Digmaang Kastila-Amerikano.

Hunyo 15, 1898

Ang mga Anting Imperyong kasunduan ng mag anyo sa labanan ng Estados Unidos na pagdugtong ng Pilipinas at iba't ibang nauukol sa pulo ng malawak, banggitin ng isang pagbabago ng matwid, mga matipid, nauukol sa mabuti at matwid na kaugalian at mga tagataguyod ng mapanlahing idelohiyang katuwiran.

Pilipinas sa Ilalim ng Kolonyalismong Tsina

Agosto 14,1898

Itinatag ng mga Amerikano ang Pamahalaang militar sa Pilipinas at itinalaga bilang Gobernador-Militar si heneral Wesley Merritt.

Agosto 14,1898

Ang nagpadala ng Estados Unidos ay mahigit sa 10,000 mga tropa sa paggamit na ang Pilipinas.

Setyembre 15, 1898

Ang kapulungan ng Pilipinas na pagtibayin ng konstitusyon ng Malolos, ang matatag ng Repuplika ng Pilipinas bilang isa sa malayang kalagayan.

Oktubre 1,1898

Ang nagsimula ng kumperensya ng kapayapaan sa Paris - sina dating pangulong William McKinley ng Estados Unidos na magturo sa Araw ni William magtungo na walang karugtong ng

Page 2: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

kalahatan ang Pilipinas, ay nasa Luzon, Guam at Puerto Rico.

Oktubre 24,1898

Si McKinley na umuwi sa isang desisyon na sa loob ng panahon na ang gabi. siya ay pagkagising at matanggap na isang sagot mula sa maykapal - nandiyan noon ay "walang anomang bagay sa kaliwa para sa atin sa gawing manapa sa suminggab sa kanilang lahat, sa pagturo na ang mga Pilipino, at ibangon at ang maging alagad ni kristo sa kanila. at sa kanila na ako'y nagpunta sa banig, at sa kanilang na ako'y nagpunta sa pagtulog, at sa pagingay sa pagtulog,"

Oktubre 28,1898

Si McKinley ay pahatid na bagong tagubilin sa pagkakinatawan sa Paris: "ang pagpapabaya o pagpaparaya o paglilipat sa iba ng tinatangkilik na maging kailangan na ang kalahatan ng kapuluan o wala.

Disyembre 10, 1898

Nilagdaan ang Tratado ng Paris, ang tratadong pangkapayapaang tumatapos sa Digmaang Kastila-Amerikano. ipinakaloob ng Espanya at Estados Unidos; ang pagbayad ng Estados Unidos ay mahigit sa 20 Milyong Dolyar para sa pagtataglay na ang Pilipinas, Puerto Rico at Guam.

Disyembre 21, 1898

Idineklara ni pangulong William McKinley ng Amerika ang "may kabutihang-loob na asimilasyon" ng Pilipinas.

Enero 23,1899

Ang huling pinasinayaan ng Unang Republika ng Pilipinas.

Pebrero 4,1899

Simula na ang Digmaang Pilipino-Amerikano.

Pebrero Sumiklab ng Digmaang Pilipino-Amerikano nang

Page 3: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

4,1899paputukan at mapatay sa kalihim ni William Grayson ang isang kawalPilipino na tumatawid sa Tulay ng San Jose Del Monte.

Pebrero 4,1899

Ikatlong Labanan sa Maynila - Ang nagsimula ng Digmaang Pilipino-Amerikano para sa Labanan sa Maynila sa pamumuno ni heneral Emilio Aguinaldo para sa mga hukbong Pilipino sa mga Amerikano na ating sagupaan sa pamumuno ni Gobernador-Militar Elwell Stephen Otis.

Pebrero 5,1899

Ikatlong Labanan sa Maynila - Ang panguna at malaking labanan sa Digmaang Pilipino-Amerikano: ang Labanan sa Maynila; ang mga Amerikano ay maghatid ng pagkatalo ng hukbong Pilipino sa labas ng Maynila.

Marso 31,1899

Ang mga pwersang Amerikano ay nabihag sa Malolos, kapitoryo ng mga Republikang Pilipinas sa Luzon, ang pagmaneho sa labas ni Aguinaldo at kaniyang pamahalaan.

Abril 9, -Abril 10,1899

Labanan sa Santa Cruz - Si heneral Henry W. Lawton ng Estados Unidos ay nabihag ng mga kutang Pilipino ng Santa Cruz at magtumba sa loob ng lalawigan ng Laguna sa Luzon.

Abril 11,1899

Labanan sa Pagsanjan - Ang marahas ng pagtumudla ng mga Amerikano na paglalaban ng mga Pilipino sa labas ng Pagsanjan, amg magtagumpay nasa magmanehong kanila sa labas, Ang mga tropa ni heneral Lawton ay pagkuha sa Pagsanjan nasa ikalawang pagkilos ng mga kampanya sa Laguna.

Abril 12,1899

Labanan sa Paete - Ang mga pwersa ni heneral Lawton na isalat ng mga Pilipino ay magharang pagsuko sa Paete sa tukod ng labanan. Ang pagkuha sa Paete sa mga Amerikano, Pagkaraan

Page 4: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

ng pagkilos sa kampanya ng Laguna.

Abril 23,1899

Labanan sa Quingua - si heneral Gregorio Del Pilar ay pagtigil ng mga manunuklas na kabalyerya o mga kawal na nagsisipanggabayo ng mga Amerikano sa Luzon, subalit ay noong pagkadaig ay pagkatapos na isang kanyong bombardeohin at mga hukbong lakad ng lapag ng Paglusob.

Hunyo 2,1899

Pagkubkob ng Baler - Ang pagurong sulong sa pagtataas ng pagkubkob ng mga sundalong Kastila sa bayan ng Balerhanggang matapos ng Pagkubkob sa Baler ang halos na mahigit sa 14 ang namatay, nasugatan at magtaanan at pati ng mga tropang Pilipino at Amerikano hanggang nagsimula ng Digmaang Pilipino Amerikano.

Hunyo 5,1899

Si heneral Antonio Luna na pumatay na tao sa mga kalakihan ni Pangulong Aguinaldo.

Hunyo 5,1899

Pataksi ng pinatay si heneral Antonio Luna, ang pinakamahusay na heneral ng Digmaang Pilipino-Amerikano, ang tanod ni pangulong Aguinaldo ang punatay sa kanya sa Cabanatuan.

Hunyo 13,1899

Labanan sa Tulay ng Zapote - sa Luzon, ang mga pwersang Amerikano si Lawton na pagkadaig sa isang malaking pwersang Pilipino sa ilalim ni heneral Maximo Hizon, at ang magparusa ng matinding pangyayari sa ibabaw na ang kaaway sa ikalawang malaking labanan sa Digmaang Pilipino-Amerikano.

Nobyembre 11, 1899

Labanan sa San Jacinto - Si heneral Loyd Wheaton ang pagmaneho ng mga Pilipino sa labas ng San Jacinto, Pangasinan. sa Luzon.

Page 5: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Disyembre 2, 1899

Labanan sa Pasong Tirad - Napatay sa labanan si heneral Gregorio Del Pilar, ang mga pinakabatang heneral ng Digmaang Pilipino-Amerikano, habang pinipigil ng pagtugis ng mga Amerikano kay Aguinaldo sa Pasong Tirad.

Disyembre 2, 1899

Labanan sa Pasong Tirad - sa Luzon, mahigit sa 60 mga makabayang Pilipino sa ilalim ni heneral Gregorio Del Pilar ang labanan na pagmalayo na isang paglusob ng mga hukbong lakad ng Estados Unidos mahigit sa 500 para sa limang (5) Oras, bago magmalapitlapit ang lahat ng mga Pilipino ay namatay, pati si Del Pilar bago siyang namatay sa laban.

Disyembre 19, 1899

Labanan sa Paye - Sa Luzon, Si heneral Licerio Geronimo na pagkadaig na isang sanggayong bilang ng mga kawal ng mga Amerikano sa ilalim ni heneral Lawton, sa aling ng pagpatay si heneral Lawton, at ipagpatuloy ng muting tagumpay ng mga hukbong Pilipino si heneral Geronimo.

Abril 7,1900

Labanan sa Cagayan de Misamis - Ang nagsimula ng Labanan sa Cagayan de Misamis ay lumaban agad sa Mindanao. Ang mga Pilipino ay nasa ilalim ng pag utos na si koronel Nicolas Capistrano, na muntik na silang pagkatalo ng hukbong Pilipino na bilang na mahigit sa 200 namatay sa pagkilos at ang nagwagi ng mga Amerikano hanggang matapos sa laban.

Abril 15, -Abril 19,1900

Paglusob sa Catubig - Ang mga gerilyang Pilipino na akayin nasa pamamagitan kay Domingo Rebadulla na lumunsad na isang manggulat ng paglusob na lumaban sa isang pulutong ng kawal na talaan sa labanan ng mga sundalong Amerikano, at, pagkatapos ng isang apat na araw ng paglusob, ang mga dahas sa kanilang patungo ng lisanin ng bayan ng Catubig saSamar.

Page 6: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Mayo, 1900

Si Heneral Arthur MacArthur, Jr. ay pinalitan kay Heneral Elwell Stephen Otis bilang Gobernador Militar (Hanggang Hulyo, 1901), at si William Howard Taft na parating ay bilang Gobernador Sibil ng "Sa Aming na Unting Kayumanggi ng Magkapatid" (Gobernador Heneral ng Pilipinas) (Hanggang 1904)

Hunyo 4,1900

Labanan sa Burol ng Makahambus - Sa Makahambus na bangin sa Cagayan De Misamis, Hilangang Mindanao (Araw ng Kasalukuyan Cagayan De Oro),

Setyembre 13, 1900

Labanan sa Pulang Lupa - Sa Makahambus, Ang mga Pilipinong panananggalang labanan nasa ilalim ni Koronel Maximo Abad ang pag abang na mahigit sa 55 mga sundalong Amerikano, ang napatay, ang nasugatan, o nadakip lahat sa kanila.

Setyembre 17, 1900

Labanan sa Mabitac - Sa Labanan sa Mabitac ang mga pwersang Pilipino sa labas ng at daanan ng manuberong mga pwersang Amerikano sa Luzon.

Nobyembre 2, 1900

Si William McKinley ay pagkatalo ng Demokratsya na si William Jennings Bryan sa makapangulo sa eleksyon. si Bryan ay noon ng naghapi nasa tabi ni Aguinaldo ay nasa pumirma ng Partido Demokratsya. si Albert Beveridge, ang bagong nag aaral bilang senador ng Indiana, sa loob ng panahon ng kampanya ay bilang "Ginitong Mananalumpati" ng republikang imperyalismo, ang pagkatalo kay senador George Frisbie Hoar, ay ginamit sa pamamagitan ng paglalakay sa Pilipinaspatungo sa sakdal ng deretsahang karunungan ng mga digmaan, ay sa labas ng magtangan na isang gintong tipak mula ang pulo sa siyang patunayan na nauukol sa kapangyarihang yaman: Ako ay noong pumariyan.

Marso,1901 Masaker sa Lonoy - Sa isang kabaligtaran ng pag abang, Ang mga hukbong lakad ng Estados Unidos na

Page 7: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

maglunsad sa isang manggulat ng paglusob ng mga katutubong Boholano at namatay pasado na mahigit sa 400.

Marso 23,1901

Nabihag si Pangulong Aguinaldo sa Palanan, Isabela ni koronel Frederick Funston sa tulong ng ilang taga-Macabebe at dalawang dating opisyal ng hukbong Pilipino.

Marso 23,1901

Si heneral Frederick Funston ay karapatan ng nabihag kay Emilio Aguinaldo sa kanyang kampo ng Palanan sa Palanan, Isabela sa pamamagitan na ang pagtulong ng manunuklas na taga-Macabebe - Si Emilio Aguinaldo na manunumpa ng pagtatapat sa Estados Unidos at humingi sa kanyang manununod ng pagsuko, Subalit ang paglaban na marahas na bangkay.

Mayo 27,1901

Ang unang Korte Suprema na pamamahala ay sa kasong Nauukol sa Pulo. Ang Korte Suprema na pagmahari ng iyong tutuldok ay ayon sa pagkakatag at iyon sa karapatan na ayon sa pagkakatag ng Estados Unidos na pangangailangan na hindi na magpahid tungo sa mga nauukol sa isang lupang sakop o lupang bagong pinananahanan ng mga mamamayan.

Setyembre 28, 1901

Masaker sa Balangiga - Nilusob at nilipol ng halos 180 Pilipino tulad ng Itak, Bolo at Kusilyo, na nasasandatahan ng Tabak ang mga kawal Amerikano sa Balangiga. gumanti ang mga Amerikano sa pagsunog sa buong bayan. ang insidente ay kilala bilang Masaker sa Balangiga.

Setyembre 28, 1901

Masaker sa Balangiga - Ang pasado na mahigit sa 500 mga Amerikano ay napatay sa isang humabat sa Samar na ang karamihan sa masamang pagkakataon na walang puri sa digmaan. si

Page 8: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

heneral Jake "Howling Wilderness" Smith ay nag- utos ng pag ganti laban sa sanggunian sa kautusan ng populasyon ang Samar.

Disyembre 7, 1901

Si heneral J. Franklin Bell ay nagsimula ng Himpilan ng Pagpapagitna sa palakad ng pamahalaan sa Batangas sa Luzon - Ang lahat ng bagay ng "Paghanay ng Pagpatay" na noon ng maghanay sa pagwasak na nauukol sa tao, Balunbalunan, Ang nauukol sa sariling buhay na alagahan, Ang mga bahay, at mga bangka. Ang isang kagaya ng palakad ng pamahalaan na mayroon ng pinag simula sa pulo ng Marinduque Ang ilan bago mag buwan. Ang mga Anti-Imperyalista ng mga Amerikano na higpitan ng makipagmatwiranan ganito ang palakad ng pamahalaan ay magkahambing na magtungo sa RekonsentradongPalakad na heneral ng Kastila na si Valeriano Weyler sa Cuba at mga heneral na Britanya na si Horatio Kitchener saIkalawang Digmaang Boer sa Timog Aprika.Template:Ref

Mula 1902

Labanan sa Siranaya - Ang Labanan sa Siranaya ay isang pagbabaka na lumaban sa pagitan ng mga Katipunan at angEstados Unidos, samantala'y tinalo agad ng mga Katipunero na silang ipagtatanggol mula sa bayan at ang napanalo agad ng mga Amerikano mula sa sagupaan.

Mula 1902

Labanan sa Ilog Malalag - Ang Labanan sa Ilog Malalag ay isang makipagbaka ng lumaban sa pag akay ng mga Katipunero pati ang Estados Unidos at ang Merkenaryong Maori. Samantala'y natalo agad ng mga Katipunero sa pagkilos at pati ng magtagumpay ng mga Amerikano hanggang pagkaraan ng sagupaan.

Enero 31,1902

Ang nagsimula ng Lupong Manirahan o Louge Committee sina Senador George Frisbie Hoar ang manulak ng pagsisiyasat ng Kongresyonal sa loob ng magtaguyod sa pakikidigma Sa pamamagitan na ang

Page 9: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

nakatayo ng Lupon sa Pilipinas oCommittee on the Philippines sa pamumuno kay senador Henry Cabot Louge. sa pagsalaysay maging ng mga sundalong Amerikano na larawan ng kinabihasnan ng kalupitan, ang pahirapan.

Pebrero 17,1902

Si heneral Vicente Lukban na nabihag sa Samar at nadakip ng mga hukbong Amerikano. na ipagpatuloy ng paglaban nasa loob ng Samar.

Marso 2,1902

Ang lumigaw na nauukol sa kawal o hukbo na komandante na nauukol sa dagat ng Estados Unidos na si Littleton Walter na nagsimula para sa pagsasagawa ng Enero ng 11 mapanghimagsik na tanod sa pinto sa Samar. Ang hukuman ng pagboboto na 11-2 para sa absuwelto

Abril, 1902

Sumuko kay heneral Miguel Malvar ay nadakip ng mga Amerikano sa Luzon, sumunod sa tabi na mahigit sa 3,000 mga kanyang kalakihan. Ang katapusan ng mga Pilipinong heneral patungo sa huling pagsuko sa digmaan.

Mayo, 1902

Ang Hukuman ng nauukol sa kawal o hukbo ng Estados Unidos na si heneral Jacob H. Smith para sa utusang pagpatay na lahat ng kalakihan pasado ng 10 taong gulang sa Samar; Mga Humikayat; Mga hindi nasusulat; Mga pangusapan; Ang mga nagpadala na huling pagbabalik sa Estados Unidos; Ang umurong galing sa paglilingkod.

Hunyo 28,1902

Ang Lupong Manirahan na magpaliban sa labas ng pagkuha kahit sino ng pagkilos.

Hulyo 4,1902

Si Pangulong Theodore Roosevelt ang magpahayag na ang digmaan sa katapusan.

Page 10: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Mula 1903 Ang huling ipagpatuloy sa mga mandirigmang gerilya.

Mula 1903

Pagmartsa ng mga Wood Malapit sa Lawa Lanao - Ang Pagmartsa ng mga Wood Malapit sa Lawa Lanao ay isang lumaban sa pagitan ang Pilipinas at ang Estados Unidos.

Mayo 4,1903

Labanan sa Taraca - Ang nagsimula ng Labanan sa Taraca ay lumaban sa gitna ng mga Mamamayan ng Moro ng Jolo at ang Estados Unidos.

Oktubre,1903

Pag Aalsa ng Hassan - Ang Pag Aalsa ng Hassan ay isang panghihimagsik sa gitna ng Mamamayang Moro ng Jolo. Ang pangsarili ng mga Wood ng pangunahan ang hukbong panlalawigan sa lagay ng maglapag ang Pag Aalsa ng Hassan, ay pang ilan na mag akay sa mga karamihan ng makapangyarihan ng Datu sa pulo ng Jolo.

Nobyembre,1903

Pag Aalsa ng Hassan - Matapos ang nakipaglaban sa Pag Aalsa ng Hassan.

Disyembre 23, 1903

Si William Howard Taft, ay bilang Gobernador Heneral ng Pilipinas na mangalakal sa pamamagitan ni Papa Leo XIII. Ang Pagbilihin ng Estados Unidos sa mga Pilipinong Dominikanong prayle na paglumunsad para sa 7.2 Milyong Dolyar at magtungo sa rematado ng mga Pilipino, halos lahat sa paglagalagin ng mga lalaking may ari ng otel o panuluyang bahay.

Mula 1904 Ang huling ipagpatuloy sa mga mandirigmang gerilya.

Disyembre 12, 1904

Labanan sa Ilog Dolores - Sa Samar ang mga tagatuklas ng mga Konstabularyong Pilipino at Estados Unidos ang pag abang sa pamamagitan na mahigit sa 1,000 mga Pulajan at

Page 11: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

malapit sa lahat na namatay.

Mula 1906 Ang huling ipagpatuloy sa mga mandirigmang gerilya.

Marso 5, -Marso 7,1906

Labanan sa Bud Dajo - Ang mahigit sa isang libong mga Moro na pagtibayin na kanila rin na sa isang pagkupas na mga bulkanikong bunganga ng bulkan sa Mindanao at ang labanan sa isang malaking nabilang ng mga sundalong Amerikano, bago mag Birtual na lahat ng mga manunuklas ng mga taga Moro ay napatay.

Mula 1907 Ang huling ipagpatuloy sa mga mandirigmang gerilya.

Oktubre 16,1907

Pinasinayan ang kauna-unahang Asamblea ng Pilipinas sa dating Tahanang Opera ng Marangal sa Maynila o Manila Grand Opera House. nahalal sina Sergio Osmena bilang ispeaker at Manuel Quezon bilang pinuno ng kalakhang bahagi ng palapag o Majority Floor Leader.

Disyembre,1911

Ikalawang Labanan sa Bud Dajo -Ang Ikalawang Labanan sa Bud Dajo ay isang lumalaban sa pamahalaan ng pangbilang ng pagkilos ay lumaban sa mga sundalong Amerikano lumaban sa mga katutubong Moro.

Mula 1912 Ang huling ipagpatuloy sa mga mandirigmang gerilya.

Mula 1913Ang pangako ng Estados Unidos na nagkataon ng kasarinlan ng Pilipinas.

Mula 1913Ang Himagsikang Moro na parirala ng mga digmaan bago ang huling pagwakas.

Page 12: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Mula 1913Ang huling katapusan ng Digmaang Pilipino-Amerikano.

Hunyo 11, at Hunyo 15, 1913

Labanan sa Bud Bagsak - Ang Labanan sa Bud Bagsak ay isang labanan na ang pagtanggol ng lumaban sa pagpigil ng mga Moro ay pagtibayin sa tuktok ng Bundok Bagsak. Ang pagsugod ng mga Amerikano ay mag akay sa pamamagitan ni dating heneral John 'Black Jack' Pershing.

Oktubre 6,1913

Nahirang si Francis Button Harrision bilang unang Demoklatikong Gobernador-Heneral ng Pilipinas. Pinalitan niya si William Forbes.

Agosto 29,1916

Sa pagkapasa ng Jones Law ay nailipat ang kapangyarihang lehislatura sa mga Pilipino. nabuo ang dalawang kamarang lehislatura na binubuo ng Senado at Kamara ng Representante.

Agosto 26,1930

Itinatag ni Crisanto Evangelista ang Partido Komunista ng Pilipinas.

Disyembre 7, 1933

Ipinagkaloob sa mga kababaihang Pilipino ang karapatang bumuto ni Gobernador-Heneral Frank Murphy, ang huling Amerikanong Gobernador-Heneral ng Pilipinas.

Marso 24,1934

Nilagdaan ang Batas Tydings McDffle ni pangulong Franklin Roosevelt. itinakda ng batas ang Kasarinlan ng Pilipinasmakaraang maitatag ang Pamahalaang Komonwelt.

Mula 1935 Ang mahigit sa libo libong kalakihan ng mga Pilipino Tsino ay magsimula na magiging sundalo na galing sa Konstabularyong Pilipino, Tagapagmasid ng Pilipinas at ang Hukbong Katihan ng Komonwelt ng Pilipinas ay nandito sa kampo ng mga militar

Page 13: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

sa Pilipinas noong panahon ng Komonwelt ng Pilipinas at ang nagsimula agad hanggang Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Samantala'y sa pamamagitan ng nakipaglaban sa Tsina na kasapit sa mga sundalong Tsino ay lumaban sa mga Hapon noong panahon ng Ikalawang Digmaang Sino-Hapones sa taong 1931 hanggang 1945.

Enero 2,1935

Sumiklab ang pag-aalsa ng ga sakdalista, samahan ng mga magbubukid, na itinatag ni Benigno Ramos noong 1930 sumasalungat ang sakdal sa pagtatatag ng pamahalaang komonwelt sa bansa.

Marso 23,1935

Inapbrubahan ng pangulong Roosevelt ang Saligang Batas ng Komonwelt na pinagtibay ng kumbensyong konstitusyonal ng 1934 na pinapanguluhan ni Claro M. Recto.

Setyembre 18, 1935

Nahalal na pangulo at pangalawang pangulo ng pamahalaang komonwelt sina Manuel Quezon at Sergio Osmena.

Disyembre 4, 1935

Ang mga pwersang nauukol sa hukbong dagat at mga hukbong katihan ng mga Hapones ipagpatuloy para sa galawing patungo sa Pearl Harbor at ang Pilipinas ay matatagpuan sa Timog-Silangang Asya.

Disyembre 13, 1937

Sina pangulong Manuel L. Quezon at kasama ng mga kabinete tumuloy agad sa palasyo ng Malakanyang kasama ng mga embahador ng Tsino sa Pilipinas, noon halos ang mahigit sa libo-libong mga Pilipino-Tsino at mga Pilipinong protesta mula sa Embahada ng Tsina at Embahada ng Hapon sa Pilipinas nagmula ang huling Masaker sa Nanking nitong 1937 hanngang 1938, Na mahigit sa libo-libong mga hukbong Tsino na ipagpatuloy ng pagkatalo sa labanan at kasama ng muling magtagumpay ng mga Imperyalistang Hapon nagtungo sa Nanking, Nasa huling pagpatay, paggagahasa, mga sunog na kinasa at mga dambong

Page 14: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

na higit sa milyon-milyong mga mamamayang Tsino sa kamay ng mga hukbong Hapones ay patungo sa Nanking, Republika ng Tsina na ang tawag ng Masaker sa Nanking, sinabi ni pangulong Manuel L. Quezon at si Generalismo Chiang Kai Shek na huwag silang papatayin ng mga mamayang tao ng mga Tsino sa huling ganti ng mga Hapones mula sa Nanking at itigil natin sina emperador Hirohito ng Hapon.

Disyembre,1941

Labanan sa Madugong Himpapawid - Nagsimula na ang Labanan sa Madugong Himpapawid ay nasa pamamagitan ngHukbong Himpapawid ng Pilipinas o Philippine Army Air Corps sa pamamagitan ng mga pilotong Pilipino na may P26A Peashooter ay galing sa pamumuno ni kapitan Jesus Villamor, tenyente Cesar Basa at tenyente Geronimo Aclan na sumabak ng pakikipaglaban sa pagitan ng mga piloto at pagbombang katam ng mga Hapon mula sa sagupaan. Samantala'y tinalo ng mga pilotong Hapones ang namatay, nasagad at nasira na sila ang dalawang kabayanihan ng himpapawid na si kapitan Jesus Villamor at si tenyente Geronimo Aclan, si tenyente Cesar Basa ang namatay dahil sa paglusob sa likod ng mga piloto ng mga Hapon na pumutok na may pilotong Mitsubishi A6M Zero. Samantala'y hanggang matapos ang sagupaan sa pagitan ng pagsalakay sa madugong himpapawid.

Disyembre,1941

Ang huling salakayin ng mga sundalong Hapones ay nilusob agad sa bayan ng Aringay, La Union.

Disyembre,1941

Ang unang magtatag ng resistensya ay lumaban sa mga Hapones na salakayin ng bayan sa Bacnotan, La Union na ganyan ang paglunsad sa hilaga sa kanilang pagsulong sa timugan ng Maynila ay noon ng kaligyahan ng mga baryo ng Baroro at Bacsil.

Disyembre,1941

Sinalakay ng mga sasakyang himpapawid ng mga Hapon na ang pagbomba at nasira sa Kampo ng

Page 15: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Clark sa lalawigan ngPampanga sa Luzon.

Disyembre,1941

Pinasok ng mga sundalong Hapones na sakopin ang bayan ng Magdalena, Laguna.

Disyembre,1941

Ang tatlong pagbomba ay bumagsak ng mga Hapones sa Simbahang Romano Katoliko sa bayan ng Bayambang, Pangasinan. Ang pagbomba ay hindi ginawa na pasabugin ng kaunting kahimahimala ng kasama ng bumilang.

Disyembre,1941

Ang pagbomba ng lungsod sa mga sundalong Hapones na tungo sa pagwasak ang Paglalagay na Ukol sa Hukbong Dagat ng Estados Unidos sa Lungsod ng Cavite. Samantala, ang maghahal ng mga Hapones sa kaliitliitan ng dalawang alkalde ng lungsod sa Lungsod ng Cavite.

Disyembre 7, 1941

Nilusob ng mga Hapones ang Pearl Harbor sa Hawaii. kasabay nito ang pagbomba rin sa ilang malalaking lungsod saPilipinas.

Disyembre 7, 1941

Ang huling pagsalakay at pagsabog ng mga pilotang Hapon sa Pearl Harbor sa Hawaii, at nakasabay ng paglusob at pasabogin ng mga eloplanong Hapones patungo sa Pilipinas.

Disyembre 8, 1941

Ang pagsalakay ng mga Hapon na kumapit sa Maynila.

Disyembre 8, 1941

Ang kasabay ng mga plotang Hapon na pasagobin ang Maynila, at ang mga Hamak ng Himpapawid sa Estados Unidos sa Kampo ng Clark o Clark Field sa Pampanga ay bimomba na rin, at maraming mga Amerikanong kautusan ng himpapawid ay nawasak ng mga larangan.

Page 16: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Disyembre 8, 1941

Ang paglusob sa Pilipinas na magsimula ng bukod tangi ng sampung (10) oras ay pagkatapos ang Pagsalakay sa Pearl Harbor. Ang mga katusuhan ng himpapawid ng mga Amerikano ay kabuoan ng pagwasak sa mga larangan.

Disyembre 8, 1941

Pananakop ng mga Hapones sa Pilipinas - Ang pagsalakay ng mga Hapon na kumapit sa Pilipinas na kami ng magsimula sa Pananakop ng mga Hapones sa Pilipinas na galing sa mga sundalong Pilipino at Amerikano kasama ang mga pwersang Kakampi dito sa pilipinas.

Disyembre 8, 1941

Ang paglusob ng pagkatam ng mga Hapon sa Lungsod ng Davao.

Disyembre 8, 1941

Ang pagbomba ng mga eroplanong Hapones na kaligyahan ng paglalagay ng militar sa bayan ng Tuguegarao sa Cagayan.

Disyembre 8, 1941

Ang pagbomba naman ng mga eroplanong Hapones sa ibabaw ng dumaan ang lungsod ng Baguio.

Disyembre 8, 1941

Ang pagbomba ng mga Hapones patungo sa bayan ng San Fernando, La Union at ang pagsalakay sa paliparan ng Poro.

Disyembre 8, 1941

Kailan ang mga Hapones ang nabundol ng Clark at Iba, ang ilan ng mga piloto ng Hukbong Himpapawid ng Hukbong Katihan ng Estados Unidos o United States Army Air Corps na lumunsad ng kanilang katam ng mga Amerikano na may Curtiss P-40 sa bayan ng Rosales at sa bayan ng Lingayen sa Pangasinan ay nandito sa kampo ng Paliparan ng Lingayen ay maglapag na galing sa bayan ng Lingayen.

Disyembre Ang huling pagsalakayin ng mga Hapon sa Pilipinas.

Page 17: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

10, 1941

Disyembre 11, 1941

Pitong piloto ng PBY Catalina na mayroon ng ganap ng magbalik mula sa bantay sa daan ng mga Hapon na Mitsubishi A6M Zero na lumabas at Istrapedo ang katusuhan ng himpapawid. Isang watawat ang namatay at ang lahat ng pilotong Catalina ang nasagad sa ilalim o kailailaliman ng Look ng Subic sa loob ng palanggana.

Disyembre 12, 1941

Sa labas ng himpapawid ng pantakip, ang mga pulutong ng mga sasakyang dagat ng taga asya ng mga Amerikano saPilipinas ay mayroon ng puwersa para sa mabawi sa Java.

Disyembre 12, 1941

Ang paglunsad ng mga Hapones nasa timugan ng Pulo ng Pilipinas tulad ng Samar, Jolo at Mindanao.

Disyembre 12, 1941

Labanan sa Madugong Himpapawid - Si tenyente Cesar Basa ang kanilang namatay, nasagad at nasira ng mga pagkatam mula sa likod ng pagpuputok ng pagkatam ng mga Hapon na pilotong A6M Zero, samantala'y ang pangunahin ni kapitanJesus Villamor sa paraang gawad ang Mamukod ng Paglilingkod ng Krus o Distinguished Service Cross na isang ikalawang panahon, ang pinag arawan ng sa kanya ng isang Kumpol ng Dahong Oak o Oak Leak Cluster. Nasa pagkakilala ng kaniyang kabanayihan, si tenyente Basa ay postumong gawad ng Pilak ng Bituwin o Silver Star.

Disyembre 13, 1941

Nasa ilalim ni heneral Homma ang mga pwersang Hapon ay samahan sa anomang hanap-

Page 18: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

buhay ng magtatag nasa hilagangPilipinas.

Disyembre 13, 1941

Isang nasunugan ng gusali sa hinabahaba ng daang Taft alin ay noon ng humampas sa loob ng pananhon ng paglusob ng himpapawid ng mga Hapones sa barrio ng bayan sa Paranaque.

Disyembre 22, 1941

Ang mga tropang Hapones ay lumunsad at sumugod ng patawid ng Gitnang Luzon patungo sa Maynila.

Disyembre 22, 1941

Ang paglunsad ng mga Hapones sa Gulpo ng Lingayen. nasa hilaga ng bahagi ng Luzon.

Disyembre 22, 1941

Ang pamumuno ni heneral Masaharu Homma ng Ika 14 ng Hukbo ng mga Hapones lumunsad sa Gulpo ng Lingayen at sa kabila ng galing sa silanganan sa gulpo ng Agoo, Vaba, Santiago at Bauang.

Disyembre 22, 1941

Ang pagsalakayin ng mga Hapones patungo sa Luzon.

Disyembre 23, 1941

Si heneral Douglas MacArthur ay mapahayag sa Maynila ay bilang "Bukas ng Lungsod".

Disyembre 23, 1941

Sina heneral Douglas MacArthur na ituloy sa isang bale mula Maynila hanggang Bataan.

Disyembre 24, 1941

Ang mga pwersang Pilipino at Amerikano na pag-urong na sa loob ng Tangway sa Bataan.

Kasaysayan ng PilipinasMula sa Tagalog na Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Page 19: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Nagsimula ang kasaysayan ng Pilipinas nang dumating ang mga sinaunang hayop at halimaw sa Pilipinas sa pamamagitan ng mga tulay na lupa 30,000 taon na ang nakalilipas. Ang unang tala na pagbisita na mula sa Kanluran ay ang pagdating ni Ferdinand Magellansa pulo ng Homonhon, sa timog-silangan ng Samar noong Marso 16, 1521. Nagtayo ng mga permanenteng paninirahan sa Cebukasabay ng ekspedisyon ni Miguel López de Legazpi noong 1565, at marami pang mga paninirahan ang itinatag pa-Hilaga hanggang sa maabot ng mga kolonyalista ang Look ng Maynila sa pulo ng Luzon. Nagtatag ng isang syudad sa Maynila at dito nagsimula ang panahon ng kolonyalisasyon ng Espanya na nagtagal ng tatlong siglo.

Nagsimula ang rebolusyon laban sa Espanya noong Abril ng 1896, na pagkaraan ng dalawang taon ay humantong sa proklamasyon ng kalayaan at ang pagtatatag ng Unang Republika ng Pilipinas. Ngunit ang Kasunduan sa Paris, na naganap sa katapusan ng Digmaang Espanyol-Amerikano, ay naglipat ng pamamahala sa Pilipinas sa Estados Unidos. Nagsimula ang kolonyal na pamamahala ng Estados Unidos sa Pilipinas noong Disyembre ng 1899, kasama ang limitadong lokal na pamamahala noong 1905. Ang parsyal na pagsasarili ay iginawad noong 1935, bilang paghahanda sa isang ganap ng kalayaan mula sa Estados Unidos noong 1945. Ngunit ang 10-taong transisyon mula sa komonwelt patungo sa isang soberanyang bansa ay naantala dahil sa pagsakop ng Hapon sa Pilipinas noong panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. At pagkatapos ng pagkatalo ng mga Hapones noong 1945. At ang huling pagbabalik ng mga sundalong Pilipino at Amerikano para sa Kampanya ng Pagpapalaya sa Pilipinas mula 1944 hanggang 1945. Kaya ang ganap na kalayaan ay iginawad lamang sa Pilipinas noong Hulyo 1946.

Umunlad ang ekonomiya ng Pilipinas noong dekada 1950 at 1960, ngunit nagkaroon ng kaguluhan noong mga huling taon ng dekada 1960 at mga unang taon ng dekada 1970 laban sa mapang-aping diktatoryal ni Pangulong Ferdinand Marcos na nagdeklara ng batas militar noong 1972. Dahil sa malapit na relasyon ng Pangulo ng Estados Unidos na si Ronald Reagan kay Pangulong Marcos, sinuportahan pa rin siya ng Estados Unidos kahit na kilala ang kanyang administrasyon sa malawak na kurapsyon at pang-aabuso ng mga tao. Ang mapayapang Rebolusyon sa EDSA noong 1986 ang nagpatalsik kay Marcos (na tumakas sa Hawai'i lulan ng isang helikopter na pag-aari ng militar ng Estados Unidos, kung saan siya

Page 20: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

nanatili hanggang sa siya'y mamatay) at ang nagbalik ngdemokrasya sa bansa. Ngunit nang nagsimula ang panahong iyon, nagkaroon ng hindi pagkakaunawaan sa pulitika at humina angekonomiya ng bansa.

[baguhin]Unang Kasaysayan

Mapa ng Timog-Silangang Asya.

Mag-asawang Tagalog na mgamaharlika.

Mga Negrito, Indones at Malay ang mga prinsipal na mamamayan ng Pilipinas.[1] Naganap pa ang iba pangmigrasyon sa pamamagitan ng pagbiyahe sa tubig at nangyari sa loob ng ilang libong taon.[1]

Naging pagana ang sosyal at pulitikal na organisasyon ngpopulasyon sa mga pulo ng mga chukchak chenes na girlalu. Ang mga magsasaka lamang ng Hilagang Luzonang nagkaroon ng konsepto ng teritoryalismo.[1] Ang simpleng yunit ng pamahalaan ay ang barangay, na isang grupong ng mga kabaklaan, pinamunuan ng isang datu. Sa isang barangay, ang mga sosyal na dibisyon ay ang mga maharlika, kung saan kasama ang

Page 21: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

datu; ang mga timawa; at ang mga alipin. Maraming kategorya ang mga alipin: ang mga magsasakang walang lupa; ang mga timawang nawalan ng kalayaan dahil sa pagkakautang o parusa sa krimen at ang mga bihag ng digmaan.[1]

Dinala ni venice kyle dela cruz o kilala sa pangalang "baboy"

mangangalakal at mga misyonaryo mula sa Indonesia.[2] Noong ika-16 dantaon, matatag na ang Islam sa Sulu at lumaganap ito mula sa Mindanao; nakarating ito sa Maynila noong 1565.[1] Kahit kumalat ang Islam sa Luzon, ang pagsamba pa rin sa mga anito ang relihiyon ng karamihan sa mga pulo ng Pilipinas. Dinala ng mga Muslim ang pulitikal na konsepto ng mga estadong pinamunuan ng mga raha at sultan. Ngunit ang mga konsepto ng mga Muslim at ng mga magsasaka ng Hilagang Luzon ng teritoryalismo ay hindi lumaganap sa ibang lugar.[1] Nang makarating ang mga Kastila noong ika-16 dantaon, karamihan sa humigit-kumulang na 500,000 katao ay nanirahan sa mga panirahang barangay.[1]

]Pamumuno ng Espanya (1521-1898)

[baguhin]Mga unang expedisyon ng Espanya

Ferdinand Magellan na nakarating sa Pilipinas noong 1521.

Page 22: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Estatwa ni Lapu-Lapu na nakatayo sa lugar kung saan napatay daw si Magallanes noong 1521.

Unang nakarating ang mga Europeo sa Pilipinas sa pagdating ng ekspedisyon ng mga Español na pinamunuan ng Portuges na si Ferdinand Magellannoong Marso 16, 1521. Pumalaot si Magellan sa pulo ngCebu, inangkin ito para sa Espanya, at binigyan ito ng pangalan na Islas de San Lazaro.[3]

Magiliw siyang nakipag-ugnayan sa ilang mga lokal nadatu. Nagdaos pa sila ng tradisyonal na sandugo kung saan pinalalabas ang dugo sa braso, inihahalo sa tubig o alak at iniinom nilang magkasama. Sa ganitong paraan, ang dugo ng kasama niya ay nasa kanyang mga ugat na ginagawa silang "magkapatid sa dugo", isang sagrado at hindi pwedeng ipawalang-bisa na kasunduan. Nakumbinsi pa ni Magellan na maging Kristiyano.[3] Nagawa niya itong gawin kay Humabon ng Cebu dahil sa Kristiyanismo, ginagalang ng mga bata ang mga matatanda. Ito ang nag-enganyo sa konbersyon dahil noong panahong iyon ay hindi iginagalang ng mga bata ang matatanda dahil wala na silang magagawang mabuti sa tribu. Ang mga kabataan ang nag-uutos sa mga matanda. Nagpakita ito ng isang mahalagang pangyayari sa kasaysayan ng Pilipinas. Nagwagi si Magallanes laban kay Humabon sa pamamagitan ng pagdadala ng bagong kultura na nagpapahalaga sa dignidad ng tao. Meron din silang ginagamit na mga anting-anting.

Ngunit, napatay si Ferdinand Magellan ng pangkat ni Lapu-Lapu, na tumutol sa pamamahala ng Espanya. Hinamon ni Magellan si Lapu-Lapu sa isang labanan, upang ipakita kung paano lumaban ang mga Europeo. May tatlong dahilan kung bakit natalo si Magellan laban kay Lapu-Lapu. 1) Hindi siya nagpadala ng tauhan upang suriin ang lugar, 2) binalaan niya ang kalaban na siya aatake at 3) pumayag siyang mas maraming tribo ang lumaban sa kanyang mga tauhan.

Sa mga sumunod na dekada, iba pang mga ekspedisyon ang ipinadala ng Espanya sa Pilipinas. Noong 1543, pinamunuan ni Ruy López de Villalobos ang isang ekspedisyon patungo sa mga pulo at pinangalang Las Islas Filipinas (mula sa pangalan ni Felipe II ng Espanya) ang mga pulo ng Samar at Leyte. Hindi nagtagal, ibinigay ang pangalang ito sa buong arkipelago.

Page 23: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Kolonya ng Espanya

Ang permanenteng paninirahan ay naitatag lamang noong 1571 nang makarating ang ekspedisyon na pinamunuan ni Miguel Lopez de Legazpi sa Cebu mula sa Mexico. Ang pamumuno ng mga Espanyol ay naitatag sa mga maliliit na malayang pamayanan na walang alam sa pamahalaang sentralisado.[4] Matapos ang anim na taon, nang matalo ang isang Muslim na datu, itinatag ni Legazpi ang isang kabisera sa Maynila, na nagbigay ng pangunahing daungan sa Look ng Maynila, isang malaking populasyon at malapit sa mga kapatagan ng Gitnang Luzon.[5] Naging sentro ng pamahalaang kolonyal ang Maynila, pati na rin ang aktibidad na pang-militar, pang-relihiyon at pang-komersyal.

Naglayag ang mga bantog na galyon sa pagitan ng Maynila at Acapulco, Mexico. Dinala nila ang pilak at ilang mahahalagang metalmula sa Bagong Mundo sa Maynila upang bumili ng mga pampalasa mula sa Moluccas at ang porselana, ivory, lacquerware at sedamula sa Tsina at Timog-silangang Asya. Bagama't ginamit ang mga ito sa Mexico, karamihan sa mga kalakal ang dinala sa Espanya, upang ipagbili sa Europa.

Ang Pilipinas ay naging lalawigan ng Nueva Espanya hanggang 1821, nang makamit ng Mexico ang kalayaan.[6]

Ang pananakop sa kapuluaan ay nagtagumpay na walang pakikipaglaban (maliban sa mga Muslim).[5] Naging problema ng mga Kastila ang pakikipaglaban ng mga Muslim sa Mindanao at Sulu. Bilang sagot sa pag-atake ng mga Espanyol sa mga Muslim at kanilang mga kakampi, sinalakay nila ang mga lugar sa Luzon at Bisayas na nasa ilalim ng pamamahala ng Espanyol. Naglunsad ang mga Kastila ng mga kampanya laban sa mga Muslim, ngunit wala itong naging tiyak na resulta hanggang sa gitna ng ika-19 siglo.

Magkaugnay ang Simbahan at Estado noong panahon ng Kastila. Naging responsibilidad ng estado ang mga establishimentong pang-relihiyon.[5] Isa sa mga naging layunin ng Espanya sa kolonyalisasyon ng Pilipinas ay ang pagbibinyag ng mga tribu sa Kristiyanismo. Ang pagpapalit ng relihiyon ay naganap dahil sa kawalan ng ibang maayos na relihiyon, maliban sa Islam, na laganap sa Timog. Ang mga seremonya ng simbahan ay naging bantog, na naging dahilan upang mapasama ang iba't ibang pista sa tradisyong Pilipino.[5]

Page 24: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Watawat ng Nueva Espanya.

Naging sanhi nito ang pagdami ng mga Katoliko sa bansa, na tinutulan ng mga Muslim saMindanao at mga tribu sa Hilagang Luzon (tulad ng mga Ifugao ng Kordilyera at ang mgaMangyan ng Mindoro.[5]

Ang mga Kastila ay nagtayo ng tradisyonal na organisasyon ng barangay sa pamamagitan ng mga pinunong lokal sa mababang antas ng pamamahala. Ang istilong ito na di-direktang pamamahala ang nagdulot ng pagbubuo ng mataas na antas ng mga Pilipino na tinatawag naprincipalia, na naging mayaman, mataas ang respeto at iba pang mga prihibelyo. Ito ay nagpakita ng isang sistemang oligarkiya sa lokal na pamamahala. Ilan sa mga pagbabago sa ilalim ng pamamahala ng Espanya ang pagpapalit ng ideya ng pagmamay-ari ng lupa sa konsepto ng pribadong pagmamay-ari at ang pagbibigay ng titulo sa mga kasapi ngprincipalia.[5]

Hindi kumita ang Espanya sa Pilipinas bilang isang kolonya, at malapit nang maubos ang salapi ng pamahalaan dahil sa digmaan laban sa mga Dutch at sa pakikipag-laban sa mga Muslim.[5] Ang kita ng pamahalaang kolonyal ay nanggaling sa kalakalang galyon.[5]

Pagbagsak ng pamumuno ng Espanya

Ang pamamahala ng Espanya sa Pilipinas ay sandaling naputol noong 1792 nang salakayin ng mga Ingles ang Maynila na naging sanhi ng pagpasok ng Espanya sa Digmaan ng Pitong Taon. Ang Kasunduan sa Paris ng 1763 ang nagbalik sa pamamahala ng mga Kastila at nilisan ng mga Ingles ang bansa noong 1764. Ang sandaling pananakop ng mga Ingles ang nagpahina sa kapangyarihan ng Espanya at nagdulot ng mga rebelyon at mga demanda para sa kalayaan.[7]

Noong 1871, itinatag ni Gobernador-Heneral José Basco y Vargas ang Makapangkabuhayang Lipunan ng mga Kaibigan ng

Page 25: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Bansa. Noong panahong iyon, ang Pilipinas ay direktang pinamamahalaan ng Espanya. Ang mga kaganapan sa loob at labas ng bansa ay nakatulong sa pagdadala ng mga bagong kaisipan sa Pilipinas. Ang pagbubukas ng Agusan ng Suez noong 1869 ay nagpaikli ng panahon ng paglalayag patungong Espanya. Naging sanhi ito ng pagdami ng mga ilustrado na naging kasama ng mga creoles, isang mataas na antas ng mga Pilipino, sapagkat maraming mga kabataang Pilipino ang nakapag-aral sa Europa. Itinatag ng mga illustradoang Kilusang Propaganda noong 1882.

Naging layunin ng Kilusang puki

ang pagbabalik ng representasyon ng Pilipinas sa Kongreso ng Espanya (Spanish Cortes), ilang reporma at hindi nagtagal, ang kalayaan ng bansa. Si José Rizal, ang pinakamatalino at pinakaradikal na illustrado noong panahong iyon, ang nagsulat ng mga nobelang Noli Me Tangere at ang El Filibusterismo, na naging inspirasyon upang matamo ang kalayaan.[4] Noong 1892, itinatag ni Andrés Bonifacio ang Kataastaasang, Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan (KKK) na naging layunin ang pagkakamit ng kalayaan sa pamamagitan ng pakikipaglaban sa mga Kastila. Si Bonifacio ang naging supremo (pinuno) nito.

Unang watawat ng mga rebolusyonaryong Pilipino.

Emilio Aguinaldo, Pangulong ng Pilipinas mula 1899hanggang 1901.

Nagsimula ang Himagsikang Pilipino noong 1896. Napagkamalan si Rizal na siya ang nagpasimula ng rebolusyon na naging sanhi ng kanyang pagkamatay noong Disyembre 30, 1896. Ang Katipunan

Page 26: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

sa Cavite ay nahati sa dalawa, ang Magdiwang na pinamunuan ni Mariano Alvarez(kamag-anak ni Bonifacio sa pamamagitan ng kasal, at ang Magdalo, na pinamunuan ni Emilio Aguinaldo. Ang alitan sa pagitan ni Bonifacio at Aguinaldo ang nagdulot sa pagpatay kay Bonifacio ng mga sundalo ni Aguinaldo noong Mayo 10, 1897. Sumang-ayon si Aguinaldo sa mga kondisyon ng Kasunduan sa Biak-na-Bato at siya at ang kanyang mga kasamang rebolusonaryo ay ipinatapon sa Hong Kong.

Sesyon ng kongreso ng Unang Republika ng Pilipinas.

Nagsimula ang Digmaang Espanyol-Amerikano noong 1898 nang pasabugin ang USS Maine at lumubog sa daungan ng Havana, na ipinadala sa Cuba upang mabuo ng isang mapayapang resolusyon sa pagitan ng mga ambisyon ng Cuba na maging malaya at ang kolonyalismo ng Espanya. Matapos matalo ni Commodore George Dewey ang mga Espanyol sa Maynila, inimbitahan niya na bumalik si Aguinaldo sa Pilipinas, na ginawa niya noong Mayo 19, 1898. Nang nakarating ang mga sundalong Amerikano sa Pilipinas, nakuha na ng mga Pilipino ang kontrol sa buong Luzon, maliban sa Intramuros. Noong Hunyo 12, 1898, ipinahayag ni Aguinaldo ang kasarinlan ng Pilipinas sa Kawit, Cavite, na nagtatag ngUnang Republika ng Pilipinas sa ilalim ng unang demokratikong konstitusyon ng Asya.[4]

Kasabay nito, dumating ang mga sundalong German at idineklarang kung hindi kukunin ng Estados Unidos ang Pilipinas bilang isang kolonya, kukunin ito ng Germany. Nakuha ng mga Amerikano ang lungsod mula sa mga Espanyol sa Labanan ng Maynila. Ang labanang ito ang nagtapos sa pakikipag-usapan ng mga Pilipino at Amerikano, dahil sa pagpigil sa mga sundalong Pilipino sa pagpasok sa lungsod ng Maynila, isang kilos na tinutulan ng mga Pilipino.[8] Nagpadala ng mga komisyoner ang Espanya at Estados Unidos upang pag-usapan ang mga kondisyon ng Kasunduan sa Paris na nagtapos sa Digmaang Espanyol-Amerikano. Si Felipe Agoncillo, ang representatibo ng Pilipinas ay tinanggal sa mga sesyon dahil ang pamahalaang rebolusyonaryo ay

Page 27: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

hindi kinilala ng ibang mga bansa.[8] Kahit mayroong mga pagtututol, nagdesisyon ang Estados Unidos na hindi isasauli ang Pilipinas sa Espanya, at hindi rin pumayag na kunin ng Germany ang Pilipinas. Maliban sa Guamat Puerto Rico, napilitan din ang Espanya na ibigay ang Pilipinas sa Estados Unidos bilang kapalit sa US$ 20,000,000.00, na sinasabi ng Estados Unidos na "regalo" nila sa Espanya.[9] Nagrebelde ang Unang Republika ng Pilipinas laban sa okupasyon ng Estados Unidos, na nagdulot ng pagsiklab ng Digmaang Pilipino-Amerikano (1899-1913).

== Panahong kolonyal ng Amerikano (1898-1946) ==

Isang karikaturang pulitikal noong 1898 na ipinapakita si McKinley, pangulo ng Estados Unidoskasama ang isang "mabangis" na bata. Ikinukumpara dito ang pagbalik ng Pilipinas sa Espanya sa paghagis ng bata sa bangin.

Pangunahing lathalain: Pananakop ng Amerika sa Pilipinas

Nagsimula ang relasyon ng Pilipinas sa Estados Unidos nang magsama ang dalawang bansa upang labanan ang mga Kastila.[10] Bilang mga magka-alyado, binigyan ng mga sundalong Pilipino ang mga Amerikano ng mga mahahalagang impormasyon at suporta mula sa militar.[11] Ngunit, dumistansya ang Estados Unidos sa mga hangarin ng mga Pilipino. Hindi natuwa si Aguinaldo nang tumutol ang mga Amerikano na suportahan ang kalayaan ng Pilipinas.[11] Nagwakas ang relasyon ng dalawang bansa at tumaas ang tensyon nang naging malinaw ang pakay ng mga Amerikanong manatili sa mga pulo.[11]

Page 28: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Digmaang Pilipino-Amerikano Pebrero 4, 1899, matapos patayin ng dalawang Amerikanong sundalo ang tatlong Pilipinong sundalo sa [[San Juan, Kalakhang Maynila|San Juan] Naging mas magastos at mas marami ang namatay sa digmaang ito kaysa sa Digmaang Espanyol-Ame'''Makapal na panitik'''rikano.[4] Humigit-kumulang 126,000 Amerikanong sundalo ang lumaban sa digmaan; 4,234 Amerikano ang namatay, pati na rin ang 16,000 Pilipinong sundalo na naging kasali sa isang pambansang gerilyang kampanya na walang tiyak na bilang ng mga kasapi.Sa pagitan

ng 250,000 at 1,000,000 sibilyan ang namatay dahil sa kagutomn at sakit. Pinahirapan nila ang isa't isa."ang kakulangan ng mga sandata ang naging sanhi ng pagkatalo ng mga Pilipinong sundalo laban sa mga Amerikano sa mga pangunahing labanan ngunit ang mga Pilipino ay nagwagi sa mga labanang gerilya.[12] Ang Malolos, na kabisera ng pamahalaang rebolusyonaryo, ay nakuha ng mga Amerikano noong Marso 31, 1899ngunit nakatakas si Aguinaldo at ang kanyang pamahalaan at nilipat ang kabisera saSan Isidro, Nueva Ecija. Si Antonio Luna, ang pinakamagaling na kumander ni Aguinaldo, ay pinatay noong Hunyo. Dahil sa pagkamatay ni Luna at ang tuloy-tuloy na pagkatalo ng kanyang mga sundalo sa mga labanan sa Hilagang Luzon, pinalitan ng di-sentralisadong mga hukbong gerilya sa bawat sonang militar ang regular na hukbo noong Nobyembre 1899. Ang mga sibilyan, na naiipit sa pagitan ng mga Amerikano at mga rebelde, ay naghirap.<

Nadakip si Aguinaldo sa Palanan, Isabela noong Marso 23, 1901 at dinala sa Maynila. Nanumpa siya ng katapatan sa Estados Unidos at nag-utos na sumuko ang kanyang mga kasama, na naging hudyat ng katapusan ng digmaan.[12] Ngunit nagpatuloy pa rin ang mga labanan sa ilang mga bahagi ng Pilipinas, lalo na sa Mindanao, hanggang noong 1913.,

[baguhin]Kolonya ng Estados Unidos

Tinuring ng Estados Unidos ang kanilang misyon sa Pilipinas bilang paghahanda ng mga Pilipino sa malayang pamamahala.[13] Itinatag ang pamahalaang sibil noong 1901, na pinamahalaan ni William Howard Taft, ang unang Amerikanong gobernador-heneral ng Pilipinas, na humalili kay Arthur MacArthur, Jr. Ang gobernador-heneral ang naging pinuno ng Komisyon ng Pilipinas, isang kapisanan na itinatag ng Estados Unidos na may kapangyarihang tagapagbatas at may limitadong kapangyarihang tagapamahala. Nagpatupad ang komisyon ng batas na nagtayo ng iba't ibang mga

Page 29: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

sangay ng pamahalaan, kasama na rin ang istilong hudisyal, serbisyong sibil at pamahalaang lokal. Itinatag ang Pambansang Pulisya (Philippine Constabulary) upang pamahalaan ang mga natitirang kilusang lumalaban sa mga Amerikano at nang hindi naglaon ay ginampanan rin nito ang mga responsibilidad ng Sandatahang Lakas ng Estados Unidos. Pinasinayaan ang halal na Asamblea ng Pilipinas noong 1907 bilang ang mababang kapulungan, samantalang ang Komisyon ng Pilipinas ang mataas na kapulungan.

Ang mga panukala ng Estados Unidos sa Pilipinas--203.215.120.170 10:00, 4 Disyembre 2012 (UTC)--203.215.120.170 10:00, 4 Disyembre 2012 (UTC)'Nakapahilis na panitik' ay napalitan kasabay ng pagpapalit ng mga administrasyon.[4] Sa mga unang taon ng kolonyang pamamahala, ayaw ng mga Amerikano na ibigay ang karapatang pamamahala sa mga Pilipino. Ngunit, nang naging pangulo ng Estados Unidos si Woodrow Wilson noong 1913, isang bagong panukala ang ipinagtibay na naging daan sa kalayaan ng Pilipinas. Ang Batas Jones, na ipinasa ng Kongreso ng Estados Unidos noong 1916, ay naging batayan ng pagtatag ng isang pamahalaan, nagpangako ng kalayaan at pagtatatag ng inihalal na Senado ng Pilipinas.

Naganap noong dekada 1920 ang pakikipagtulungan at mga komprontasyon ng mga Pilipino sa mga gobernador-heneral ng Estados Unidos, depende kung kaya ng gobernador-heneral na pamahalaan ang kolonya kasama ang tagapagbatas ng bansa. Ang mga kasapi ng kongreso ay naghangad na makamit kaagad ang kalayaan mula sa Estados Unidos. Ipinadala sa Washington D.C. ang ilang mga misyong pang-kalayaan. Itinatag ang serbisyong sibil na pinamahalaan ng mga Pilipino noong 1918.

Ang pulitika ng Pilipinas noong panahon ng kolonyalismo nito sa Estados Unidos ay pinamahalaan ng Partido Nacionalista, na itinatag noong 1907. Kahit naghangad ito ng madaliang paggawad ng kasarinlan, naging mataas ang suporta nito sa Estados Unidos sa mga panukala nito.[14] Pinamunuan ito ni Manuel L. Quezon, na naging pangulo ng Senado mula noong 1916 hanggang 1935.

Komonwelt

Pangunahing artikulo: Komonwelt ng Pilipinas

Page 30: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Manuel L. Quezon, pangulo ng Komonwelt kasama si Franklin D. Roosevelt, pangulo ng Estados Unidossa Washington, D.C..

Noong 1933, ipinasa ng Kongreso ng Estados Unidos ang Batas Hare-Hawes-Cutting bilang ang Batas ng Kalayaan ng Pilipinas kahit ito ay tinutulan ni Pangulong Herbert Hoover.[15] Kahit ang batas na ito ay binuo sa tulong ng isang komisyon mula sa Pilipinas, tinutulan ito ng Pangulo ng Senado, si Manuel L. Quezon, dahil sa probisyon nitong manatili ang kontrol ng Estados Unidos sa mga base militar sa bansa. Sa ilalim ng kanyang impluwensya, tinutulan ito ng lehislatura ng Pilipinas.[16] Noong sumunod na taon, isang bagong batas na tinawag na Batas Tydings-McDuffie ay ipinasa ng lehislatura. Isinaad sa batas na ito ang pagtatatag ngKomonwelt ng Pilipinas na may 10-taong mapayapang transisyon patungo sa kasarinlan. Magkakaroon ang komonwelt ng sariling saligang-batas at magiging responsibilidad ang pamamahala sa bansa, ngunit ang ugnayang panlabas ay responsibilidad ng Estados Unidos, at ilang mga batas ay kailangan aprubahan ng pangulo ng Estados Unidos.[16]

Manuel Quezon, Pangulong ng Pilipinas mula 1935hanggang 1944.

Isang konstitusyon ang binuo noong 1934 na pinagtibay sa isang plebisito noong sumunod na taon. Noong Mayo 14, 1935, isang

Page 31: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

halalan ang ginanap upang punan ang bagong tatag na posisyon ng Pangulo ng Komonwelt na napanalunan ni Manuel L. Quezon ng Partido Nacionalista, at itinatag ang isang Pilipinong pamahalaan na ibinase sa mga prinsipyo ng Konstitusyon ng Estados Unidos. Ang komonwelt ay itinatag noong 1935, na mayroong malakas na sangay na tagapagpaganap, iisang sangay ng kapulungan, ang National Assembly at ang Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas na binubuo ng mga Pilipino sa unang pagkakataon mula noong 1901. Noong panahon ng Komonwelt, nagpadala ang Pilipinas ng isang halal na Resident Commissioner sa Mababang Kapulungan ng Estados Unidos (tulad ng ginagawa ng Puerto Rico ngayon).

Naging adhikain ng bagong pamahalaan ang pagtatatag ng batayan ng tanggulang pambansa, mas malakas na kontrol sa ekonomiya, mga reporma sa edukasyon, pagpapabuti sa transportasyon, ang kolonisasyon ng pulo ng Mindanao at ang promosyon ng lokal na kabisera at industriyalisasyon. Ngunit hinarap ng komonwelt ang problema sa agrikultura, ang di-tiyak na sitwasyong diplomatiko at militar sa Timog-Silangan Asya, at hindi maliwanag na lebel ng komitment ng Estados Unidos sa panghinaharap na Republika ng Pilipinas. Binago ang konstitusyon noong 1939-1940 upang ibalik ang kongresong may dalawang kapulungan at ang pagpapahintulot ng pagtakbo muli ni Pangulong Quezon, na nagkaroon lamang ng isang anim na taong termino.

Ikalawang Digmaang Pandaigdig at ang pagsakop ng mga Hapon

Pangunang Artikulo: Pananakop ng mga Hapones sa Pilipinas (1941-1945)

Humigit-kumulang 10,000 katao ang namatay sa Martsa ng Kamatayan sa Bataan.

Naglunsad ang bansang Hapon ng isang sorpresang pag-atake sa Clark Air Base sa Pampanganoong Disyembre 8, 1941, halos sampung oras lamang matapos ang Pag-atake sa Pearl Harbor.

Page 32: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Ang pagbobomba sa pamamagitan ng paggamit ng mga eroplano ay sinundan ng pagdating ng mga sundalong Hapones sa Luzon. Ang hukbo ng mga Pilipino at Amerikanong sundalo ay pinamunuan ni Heneral Douglas MacArthur. Dahil sa pagdami ng mga kalabang dumarating sa bansa, lumikas ang mga hukbong Pilipino at Amerikano sa Bataan at sa pulo ngCorregidor. Ang Maynila, na idineklarang bukas na lungsod/Open City upang maiwasan ang pagkawasak nito, ngunit naging pasaway ang mga hapones at sinalakay pa rin ito [17] ito ay pinasok ng mga Hapones noong Enero 2, 1942 [18] . Nagpatuloy ang pagtatanggol ng mga Pilipino hanggang sa pagsuko ng mga sundalong Pilipino at Amerikano sa Bataan noong Abril 9, 1942 at ang Corregidor noong Mayo 6. Karamihan sa 80,000 na mga preso ng digmaan na nahuli ng mga Hapones sa Bataan ay sapilitang pinagmartsa patungo sa isang kulungang may layo ng 105 kilometro sa Hilaga (Pampangga) . Tinatayang 10,000 mga Pilipino, 300 mga Pilipinong Intsik at 1,200 mga Amerikano ang namatay bago makarating sa destinasyon.[19]

Sumama sina Quezon at Osmeña sa mga sundalong patungong Corregidor at hindi nagtagal ay umalis sila patungong Estados Unidos, at doon pinamahalaan ang Komonwelt.[20] Inutusan si MacArthur na pumunta sa Australia, kung saan sinimulan niya ang planong pagbabalik sa Pilipinas.

Jose P. Laurel, Pangulong ng Pilipinas mula 1943hanggang 1945.

Agad na nag-organisa ang mga awtoridad ng militar ng Hapon ng bagong estruktura ng pamahalaan sa Pilipinas at itinatag ang KALIBAPI (Kapisanan sa Paglilingkod sa Bagong Pilipinas). Isinaayos nila ang Konseho ng Estado na nagpatupad ng mga pang-sibil na batas hanggang Oktubre 1943, nang ideklara nila ang Pilipinas bilang isang malayang bansa. Ang republikang nasa ilalim ng mga Hapones na pinamunuan ni Jose P. Laurel ay hindi naging popular.[21]

Ang pagsakop ng mga Hapon sa Pilipinas ay tinutulan nang maraming aktibidad ng mga gerilya. Lumaban ang pangkat ng militar ng Hukbong Katihan ng Komonwelt ng Pilipinas sa mga

Page 33: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Hapones sa isang digmaang gerilya at kinilalang isa itong pangkat ng Hukbong Katihan ng Estados Unidos. Ang tagumpay ng pakikipaglabang ito ay ipinakita sa katapusan ng digmaan, kung saan kontrolado lamang ng mga Hapones ang labindalawa sa apatnapu't walong lalawigan sa bansa.[21] Ang pangunahing elemento ng paghihimagsik sa Gitnang Luzon ay ginampanan ng Hukbalahap (Hukbong Bayan Laban sa Hapon), na mayroong 30,000 kasapi at ipinaabot ang kontrol sa karamihang lugar sa Luzon.[21]

Noong Mayo 8, 1942 hanggang Setyembre 2, 1945, nagsimula ang kampanya ng Labanan ng Pilipinong Nadakpin-Muli sa Pilipinas sa ilalim ng pagsakop ng mga Hapon. Mahigit daan-libong mga Pilipino at mga Pilipinong Intsik na kalakihan ay sumali bilang sundalo ay isang dating militar ng Hukbong Katihan ng Komonwelt ng Pilipinas sa ilalim ng pangkat ng militar ng Estados Unidos (1935-1946) at ang sumali bilang gerilya ng kumilalang pangkat ng gerilya sa buong pagbabaka at labanang ito sa Pilipinas katulad ng Luzon, Visayas at Mindanao at lumaban sila sa mga Hapon, at bago po pagbabalik ng mga Amerikanong sundalo sa Pilipinas noong 1944.

Dumating si Heneral Douglas MacArthur at si Pangulong Sergio Osmena kasama ang maraming mga Pilipino at Amerikanong sundalo sa Leyte noong Oktubre 20, 1944. Maraming pang mga sundalo ang dumating, at pinasok ng mga Magkakaalyadong sundalong Pilipino at Amerikano ang Maynila. Nagtagal ang labanan hanggang sa pormal na pagsuko ng Hapon noong Setyembre 2, 1945. Nagdanas ang Pilipinas ng pagkawala ng maraming buhay at malawakang pagkasira nang matapos ang digmaan. Tinatayang isang milyong Pilipino ang namatay, at nawasak ang Maynila dahil hindi idineklara ng mga Hapones ang Maynila bilang isang bukas na lungsod katulad ng ginawa ng mga Amerikano noong 1942.[21]

Sergio Osmena, Pangulong ng Pilipinas mula 1944hanggang 1946.

Page 34: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Kasama ni Pangulong Manuel L. Quezon sa Estados Unidos si Sergio Osmena. Namatay si Quezon sa sakit na tuberkulosis noong Agosto 1, 1944 at si Osmeña ang humalili sa kanya. Kasama siya ng mga puwersang Amerikanong lumunsad sa Leyte. Samantala maraming ang magkakasanib ng mga sundalong Pilipino at Amerikano kasama ng mga kumilalang gerilya ay ipagtatanggol ng sagupaan ng pakipaglaban sa mga Hapones ay simula ng kampanya ng labanan ng pagpapalaya sa Pilipinas. Nagsilbi siya bilang pangulo ng bansa hanggang sa magkaroon ng halalan noong Abril 23, 1946. Paghahanda ito sa pagbibigay ng kalayaan ng Estados Unidos. Kumandidato siya bilang pangulo, ngunit natalo kay Manuel Roxas. a

Malayang Pilipinas at ang Ikatlong Republika (1946-1972)

Pamamahala ni Manuel Roxas (1946-1948)

Nagkaroon ng halalan noong 1946, na nagluklok kay Manuel Roxas bilang unang pangulo ng malayang Pilipinas. Ibinalik ng Estados Unidos ang soberanya ng Pilipinas noong Hulyo 4, 1946.[4] Ngunit ang ekonomiya ng Pilipinas ay nanatiling umaasa sa ekonomiya ng Estados Unidos, ayon kay Paul McNutt, isang mataas na komisyoner ng Estados Unidos.[22] Ang Philippine Trade Act, na ipinagtibay bilang isang kondisyon upang makatanggap ng perang gagamitin sa rehabilitasyon mula sa digmaan ang Pilipinas mula sa Estados Unidos,[23] ay lalong nagpalala sa relasyon ng dalawang bansa sa probisyon itong itali ang ekonomiya ng dalawang bansa. Isang kasunduan na militar ang aan nilagdnoong 1947 na nagtakda sa Estados Unidos ng 99-taong pag-uupa sa mga piling base militar sa bansa (binawasan ito ng 25 taon noong 1967).

Pamamamahala ni Elpidio Quirino (1948-1953)

Elpidio Quirino, Pangulong ng Pilipinas mula 1948hanggang 1953.

Pinatawad ng administrasyon ni Roxas ang mga taong nakipagtulungan sa mga Hapones noong Ikalawang Digmaang

Page 35: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Pandaigdig, maliban sa mga taong gumawa ng mga marahas na krimen. Namatay si Roxas dahil saatake sa puso at tubercolosis noong Abril 1948, at humalili ang pangalawang pangulo, si Elpidio Quirino, sa posisyon ng presidente. Tumakbo siya sa pagkapangulo noong 1949. Natalo ni dexter hulog si Jose P. Laurel at nakamit niya ang apat na taong termino. Iniwan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang Pilipinas na sira-sira at nawalan ng moral. Ang muling pagbangon ng bansa ay naguluhan dahil sa mga aktibidad ng mga gerilyangHukbalahap ("Huks") na naging kalaban ng bagong pamahalaan ng Pilipinas. Ang mga panukala ng pamahalaan sa mga Huk ay parehong naging pang-negosasyon at pang-supresyon. Ang Kalihim ng Tanggulang Pambansa, siRamon Magsaysay ay nagsimula ng kampanya upang matalo ang mga rebelde sa pamamagitan ng militar at para makuha na rin ang suporta ng pamahalaan mula sa mga mamamayan. Unti-unting kumunti ang kampanya ng mga Huk noong dekada 1950's, at tuluyang nagwakas ito sa walang kundisyon na pagsuko ni Luis Taruc, pinuno ng mga Huk noong Mayo 1954.

Pamamamahala ni Dexter

Ramon Magsaysay, Pangulong ng Pilipinas mula 1953hanggang 1957.

Suportado ng Estados Unidos, nahalal si Magsaysay sa pagkapangulo noong 1953 dahil sa popularidad niya sa mga tao. Ipinangako niya ang reporma sa ekonomiya, at napaunlad niya ang reporma sa lupa sa pamamagitan ng pagtaguyod sa paglipat ng tirahan ng mga mahihirap na tao sa Katolikong hilaga patungo sa mga tradisyonal na mga lugar ng mga Muslim. Kahit nakatulong ito sa pagbabawas ng populasyon sa Hilaga, tumaas ang tensyong pang-relihiyon.[24] Ngunit naging popular pa rin siya sa mga mamamayan, at ang kanyang pagkamatay sa pagbagsak ng kanyang eroplano noong Marso 1957 ay nagdulot ng kalungkutan sa maraming mga Pilipino.

Page 36: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Pamamamahala ni Carlos Garcia (1957-1961)

Carlos Garcia, Pangulong ng Pilipinas mula 1957hanggang 1961.

Humalili si Carlos P. Garcia sa posisyon ng pangulo matapos ang pagkamatay ni Magsaysay, at nahalal rin siya sa apat na taong termino noong Nobyembre ng taon ding iyon. Ipinatupad niya ang patakarang "Pilipino Muna", na nagbibigay ng pagkakataon sa mga Pilipino na malinang ang ekonomiya ng bansa.[25] Nakipag-ugnayan si Garcia sa Estados Unidos ukol sa pagsasauli ang mga Amerikanong base militar sa Pilipinas. Ngunit nawala ang popularidad ng kanyang administrasyon dahil sa mga isyu ng kurapsyon sa mga sumunod na taon.[26]

Pamamamahala ni Diosdado Macapagal (1961-1965)

Diosdado Macapagal, Pangulong ng Pilipinas mula 1961hanggang 1965.

Nahalal si Diosdado Macapagal sa pagkapangulo noong halalan ng 1961. Ang panukalang banyaga ni Macapagal ay humingi ng mas malapit na relasyon sa mga kalapit na mga bansa, partikular na ang Malaya (ngayo'y Malaysia) at Indonesia.[24] Ang pakikipag-negosasyon niya sa Estados Unidos ukol sa mga karapatan sa mga base militar ay nagdulot ng negatibong damdamin sa mga Amerikano.[24] Binago niya ang Araw ng Kalayaan mula sa Hulyo 4 na pinalitan ng Hunyo 12, upang gunitain ang araw na idineklara ni Emilio Aguinaldo ang kalayaan ng bansa mula sa Espanya noong 1898.

Page 37: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Sa panahon ng panunungkulan ni Pangulong Diosdado Macapagal nagpatuloy sa pagtaas ang halaga ng bilihin, ngunit naisagawa niyang kahit paano'y mapanatili ang mababang halaga ng bigas at mais. Gayunpama'y ang pagpupuslit ng mga kalakal na ipinagbabayad sa adwana'y laganap pa rin tulad ng dati. Si Macapagal sa kanyang sarili'y isang taong matapat, ngunit ipinapalagy ng mga taong siya'y mahina at hindi nababagay sa kanyang tungkulin, o kaya'y kinukunsinti niya ang katiwalian at kasamaang ginagawa ng mga taong malapit sa kanya o may lakas sa kanyang tanggapan.

Tangi sa pampalagiang suliranin na pangkabuhayan at pampamahalaan ang lumigalig sa kanyang pangasiwaan.

Pamumuno ni Ferdinand Marcos(1965-1986)

Ferdinand Marcos, pangulo ng Pilipinas mula 1965hanggang 1986.

Ang isa pang subyang sa panig ni Macapagal ay ang Pangulo ng Senado na si Ferdinand Marcos, isang kapwa Liberal. Sinasabing upang matamo ang pagtulong ni Marcos sa halalan noong 1961, lihim na nakipagkasundo si Macapagal kay Marcos na hindi siya tatakbong muli para sa reeleksiyon sa halalan ng taong 1965. Ngunit habang lumalapit ang halalan ng taong 1965, napatunayang masugit si Macapagal sa pagkandidato.

Sa pagkabigo ng pag-asa ni Marcos sa pagiging kandidato ng Partido Liberal sa pagkapangulo, at sa dahilang naanyayahang sumama sa Partido Nacionalista at samantalahin ang pagkakataon sa Kumbensiyon ng mga Nacionalista'y iniwan niya ang Partido Liberal at sumapi sa Nacionalista. Nagwagi si Marcos sa Kumbensyon at naging opisyal na kandidato sa pagka-Pangulo.

Sa una niyang termino, naglunsad si Marcos ng iba't ibang mga proyekto at nagtaas ng koleksyon ng buwis na

Page 38: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

nakatulong sa pag-unlad ng bansa noong dekada '70. Dahil rin sa pag-utang niya at sa tulong pang-ekonomiya na nanggaling sa Estados Unidos, mas maraming mga daan ang naitayo ng kanyang administrasyon kaysa sa lahat ng daan na naitayo ng mga nakalipas na pangulo at mas maraming mga paaralan kaysa sa nakalipas na administrasyon.[27] Nahalal muli si Marcos bilang pangulo noong 1969, na naging unang pangulo ng malayang Pilipinas na natamo ang ikalawang termino.

Hinarangan ng mga kalaban ni Marcos ang kinailangang lehislasyon para maisakatuparan ang kanyang mga plano. Dahil dito, nawala ang positibong damdamin sa kanyang ikalawang termino at bumagal ang pag-unlad ng kabuhayan.[28] Dumami ang krimen at pagsuway ng mga sibilyan sa batas. Binuo ng Partido Komunista ng Pilipinas ang Bagong Hukbong Bayan. Nagpatuloy ang pakikipaglaban ng Moro Islamic Liberation Front para sa kalayaan ng Mindanao. Ang isang pagsabog sa pagtitipon ng Partido Liberalkung saan idineklara ang kanilang kandidato para sa Senado noong Agosto 21, 1971 ang nagdulot ng pagsuspinde ni Marcos sa writ of habeas corpus, na ibinalik niya noong Enero 11, 1972 matapos ang mga protesta ng publiko.

[baguhin]Batas Militar

Tingnan din: Estratehiya ng tensyon.

Setyembre 23, 1972 - Ipinahahayag ni Pangulong Ferdinand Marcos ang Batas Militar sa isang pagbabalita sa himpapawid.

Dahil sa kawalan ng respeto sa batas at ang banta ng rebelyon ng mga Komunista, idineklara ni Marcos ang batas militar noong Setyembre 21, 1972sa bisa ng Proklamasyon

Page 39: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Blg. 1081. Tinanggal ni Marcos ang kalayaan ng pamamahayag at iba pang karapatan ng mga mamamayan, ipinasara ang Kongreso at ang mga kompanya ng pamamahayag, at iniutos ang pag-aresto sa mga pinuno ng oposisyon at mga aktibidad ng mga militante, kasama na ang kanyang pinakamalaking mga kritiko, si Senador Benigno Aquino, Jr., Senador Jovito Salonga at Senador Jose Diokno.[29] Ang deklarasyon ng batas militar ay tinanggap ng karamihan, dahil sa problemang panlipunang dinaranas ng Pilipinas.[30] Malaki ang binaba ng bilang ng krimen matapos isakatuparan ang curfew.[31] Maraming mga kalaban sa pulitika ang napilitang umalis ng bansa.

Isang konstitusyonal na kumbensyon, na itinatag noong 1970 upang palitan ang Saligang-Batas ng 1935, ay nagpatuloy sa pagbuo ng bagong saligang-batas matapos ang deklarasyon ng batas militar. Nagkaroon ng bisa ang bagong konstitusyon noong 1973, na binago ang istilo ng pamahalaan mula sapampanguluhan na naging parlamentaryo at nagpahintulot kay Marcos na manatili siya sa kapangyarihan matapos ang 1973.

Ayon kay Marcos, ang batas militar ang simula nang pagbubuo ng Bagong Lipunan na ibinase sa mga kahalagahang panlipunan at pampulitika.[32] Lumakas ang ekonomiya noong dekada 1970s, na nagkaroon ng sobrang salapi para sa budyet at pangangalakal. Tumaas ang Kabuuang Pambansang Produkto mula sa 55 bilyong piso noong 1972 na naging 193 bilyong piso noong 1980. Lumaki ang kita ng pamahalaan sa turismo. Ngunit nakilahok si Marcos, ang kanyang mga kroni at ang kanyang maybahay, si Imelda Romualdez-Marcos sa paggawa ng kurapsyon.[33]

[baguhin]Ikaapat na Republika

Upang palubagin ang Simbahang Katolika bago ang pagbisita ng Santo Papa, si Papa Juan Pablo II,[34] opisyal na ipinatigil ni Marcos ang batas militar noong Enero 17, 1981. Ngunit, pinanatili niya ang kapangyarihan ng pamahalaan sa paghuli at pagkulong. Ang kurapsyon at ang kaguluhan sa lipunan ang naging sanhi ng pagbagal ng pag-unlad ng ekonomiya sa ilalim ni Marcos, na humina ang kalusugan dahil sa lupus.

Binoykot ng oposisyon ng halalan noong 1981, kung saan lumaban si Marcos at ang retiradong heneral na si Alejo

Page 40: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Santos.[29] Nanalo si Marcos ng 16 milyong boto, na pinahintulutan siyang manungkulan ng anim na taon. Nahalal ang Kalihim ng Pananalapi, si Cesar Virata bilang Punong Ministro ng Batasang Pambansa.

Noong 1983, napatay ang pinuno ng oposisyon, si Benigno Aquino, Jr. sa Pandaigdigang Paliparan ng Maynila sa kanyang pagbalik sa Pilipinas matapos ang mahabang panahon ng pananatili sa ibang bansa. Nagdulot ito ng pagtutol sa pamumuno ni Marcos at ang serye ng mga pangyayari, kasama ang pag-aalala ng Estados Unidos, na nagsanhi ng halalan noong Pebrero 1986.[35] Nagkaisa ang oposisyon sa biyuda ni Aquino, si Corazon Aquino.

Idineklara ng Komisyon ng Eleksyon (Comelec), ang opisyal na tagabilang ng resulta ng halalan, ang pagkapanalo ni Marcos. Ngunit malaki ang pagkakaiba nito sa bilang ng Namfrel, isang pinagkakatiwalaang tagabantay ng halalan. Tinutulan ni Corazon Aquino at ng kanyang mga tagasuporta ang maling resulta ng halalan. Hindi rin kinilala ng mga dayuhang tagamasid, kasama ang delegasyon ng Estados Unidos, ang opisyal na resulta.[35] Binawi ni Hen. Fidel Ramos at Kalihim ng Tanggulang Pambansa, si Juan Ponce Enrile, ang suporta nila kay Marcos. Napatalsik si Marcos sa isang mapayapang demonstrasyon, tinatawag na Rebolusyon sa EDSA ng 1986at ang paghalili ni Corazon Aquino bilang pangulo noong Pebrero 25, 1986.

[baguhin]Ikalimang Republika (1986-kasalukuyan)

[baguhin]Pamamamahala ni Corazon Aquino (1986-1992)

Corazon Cojuangco-Aquino, Pangulong ng Pilipinas mula 1986hanggang 1992.

Bumuo kaagad si Corazon Aquino ng isang rebolusyonaryong pamahalaan para maging normal ang sitwasyon, na naging batayan ang transisyonal na Freedom Constitution.[36] Isang bagong saligang-batas ang

Page 41: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

ipinagtibay noong Pebrero 1987.[37] Ipinagbawal ng konstitusyong ito ang pagdedeklara ng batas military, pagtatatag ng mga nagsasariling rehiyon sa Cordillera at sa Timog Mindanao at ang pagbabalik ng istilong pampanguluhan ng pamahalaan at ang Kongresong may dalawang kapulungan.[38] Umunlad ang bansa sa pamamagitan ng pagtatatag muli ng mga demokratikong institusyon at respeto sa mga mamamayan, ngunit naging mahina ang pagbangon ng bansa sa administrasyong Aquino dahil sa mga kudeta ng mga di-apektadong mga kasapi ng militar.[39] Ang paglakas ng ekonomiya ay hinadlangan ng serye ng mga kalamidad, kasama na ang pagsabog ngBulkang Pinatubo noong 1991 na nagdulot ng pagkamatay ng 700 katao at ang pagkawala ng mga tirahan ng 200,000 na katao.[40]

Noong 1991, ibinasura ng Senado ang kasunduang nagpapahintulot sa pananatili ng mga base militar ng Estados Unidos sa loob ng sampung taon. Isinauli ng mga Amerikano sa pamahalaan ang Clark Air Base sa Pampanganoong Nobyembre ng taong iyon, at ang Subic Bay Naval Base sa Zambales noong Disyembre 1992, na nagtapos sa halos isang siglo ng pamamalagi ng militar ng Estados Unidos sa Pilipinas.

Namatay si Corazon Aquino noong Agosto 1, 2009 sa Makati medical center sa lungsod ng makati sa kadahilanang Colon Cancer.

Chef Boy Logro

[baguhin]Pamamamahala ni Joseph Estrada (1998-2001)

Joseph Estrada, Pangulong ng Pilipinas mula 1998hanggang 2001.

Page 42: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

Nanalo si Joseph Estrada, isang dating aktor at naging bise pangulong ni Ramos, sa halalan ng pagka-Pangulo noong 1998. Ipinangako niya sa kanyang kampanya ang pagtuloy rally, ang kanyang mga kalihim at ang pagkawala ng suporta ng sandatahang lakas, umalis si Estrada sa opisina noong Enero 20, 2001.

[baguhin]Pamamamahala ni Gloria Macapagal-Arroyo (2001-2010)

Gloria Macapagal-Arroyo, Pangulo ng Pilipinas mula 2001hanggang 2010.

Humalili si Bise Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo (ang anak ni Pangulong Diosdado Macapagal) sa posisyon ng Pangulo sa araw ng kanyang paglisan. Tinatayang hindi lehitimo ang pag-upo ni Ginang Arroyo sa pwesto dahil hindi pa tapos ang paghahatol sa kaso ng nakaraang pangulong Estrada. Naging mas lehitimo ang kanyang pag-upo sa halalan pagkalipas ng apat na buwan, kung saan nanalo ang kanyang koalisyon sa karamihan ng mga posisyon.[33] Ang unang termino ni Arroyo ay nagkaroon ng hating pulitika ng mga koalisyon at isang kudeta sa Maynila noong Hulyo 2003 na naging sanhi ng pag-deklara niya ng isang buwang pambansang state of rebellion.[33]

Sinabi ni Arroyo noong Disyembre 2002 na hindi siya tatakbo sa halalan noong 2004 ngunit binago niya ang kanyang desisyon noong Oktubre 2003 at nagdesisyong sumali sa halalan.[33] Siya ay muling nahalal at isinalin sa puwesto para sa kanyang anim na taong termino noong Hunyo 30, 2004. Noong 2005, isang tape na naglalaman ng isang usapan ay lumabas na naglalaman ng usapan ni Arroyo at isang opisyal ng halalan kung saan inutusan ni Arroyo ang opisyal na itaas ang bilang ng kanyang mga boto upang manatili siya sa puwesto.[41] Nagdulot ito ng mga protesta na humihingi sa pagbaba ni Arroyo sa puwesto. Inamin niya na kinausap niya ang isang

Page 43: Ang Mga Bansang Gustong Sakupin Ang Ating Bansa Ay Ang Mga

opisyal ng halalan, ngunit tinatwa niya ang mga alegayon ng pandaraya at hindi siya bumaba sa puwesto.[41] Hindi nagtagumpay ang mga planong pagpapatalsik sa pangulo noong taong iyon. :))) _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________