ANEXO I ARLOAREN EDO IRAKASGAIAREN URTEKO PROGRAMAZIO DIDAKTIKOA

EGITEKO TXANTILOIA

ANEXO I PLANTILLA PARA LA ELABORACIÓN DE LA PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA

ANUAL DE ÁREA O MATERIA

Urteko/ikasturteko programazio didaktikoa Programación didáctica anual/de curso

ikastetxea: centro:

Zabalgana BHI kodea: código:

010513

etapa: etapa:

Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza zikloa/maila:

ciclo/nivel: 4

arloa/irakasgaia: área / materia:

BIOLOGIA ETA GEOLOGIA

osatutako arloak/irakasgaiak áreas/materias integradas

diziplina barruko oinarrizko konpetentzia elkartuak

competencias disciplinares básicas asociadas

Zientziarako konpetentzia

irakasleak: profesorado:

Elena Álvarez de Arcaya ikasturtea:

curso: 2019/2020

Zeharkako konpetentziak / Competencias transversales:

1. Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean komunikatzeko konpetentzia

2. Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia

3. Elkarbizitzarako konpetentzia

4. Ekimenerako eta ekiteko espiriturako konpetentzia

5. Izaten ikasteko konpetentzia

helburuak objetivos

ebaluazio-irizpideak criterios de evaluación

1) Ekosistemen funtzionamenduari buruzko ezagutza zientifikoa erabiltzea, haietan gertatzen diren interakzioak azalduz, eta ekosistemen oreka eta hura aldatzen duten faktoreak deskribatuz, horren bidez natura balioesteko eta kudeatzeko nahiz hartaz gozatzeko, zientziak eta teknologiak gizartearekin eta ingurumenarekin dituzten interakzioak ikuspegi kritikoz aztertzeko, eta garapen iraunkorraren alde modu aktiboan eta arduratsuan parte hartzeko.

1) Gidoi bat oinarri hartuta, ikerketak, laborategiko praktikak edo landa-azterketak egitea, lan zientifikoaren berezko metodologia eta estrategiak aplikatuz, eta haien garapena balioestea eta emaitzak interpretatzea. 2) Hiztegi zientifikoa zuzen erabiltzea, bere mailarako egokia den testuinguru zehatz batean adierazpenak egitean.

2) Problemak ebaztea eta ikerketa soil batzuk egitea, banaka nahiz lankidetzan zientziaren prozedurekiko koherenteak diren estrategiak aplikatuz, hala nola azalpen-hipotesiak formulatzea, eta datuak lortzea eta haietatik judizioak egitea ahalbidetzen duten emaitzak eta ondorioak ateratzea, iritzi hutsa eta froga zehatzetan oinarritutako ebidentzia bereiziz, norberaren nahiz gizartearen intereseko benetako egoerei testuingurua aintzat hartuta heltzeko eta erabaki arduratsuak hartu ahal izateko. 3) Gai zientifikoei buruzko informazioa lortzea zenbait iturritatik, barnean hartuta informazioaren teknologiak, kontuan hartuta gai zientifikoei buruzko lanak funtsatzeko eta bideratzeko baliagarritasuna, eta gai horiei buruz nork bere jarrerak hartzea, funtsatuta eta ikuspegi kritikoz. 4) Zientziei buruzko informazioa duten mezuak modu aktiboan eta kritikoan interpretatzea, eta mezu zientifikoak sortzea, ahozko nahiz idatzizko hizkuntza zuzen erabiliz, bai eta beste notazio- eta adierazpen-sistema batzuk ere, zehaztasunez komunikatu ahal izateko eta zientziaren esparruan azalpenak eta argudioak eman ahal izateko. 5) Errealitatea azaltzeko eskemak egitea, kontzeptu, printzipio, estrategia, balio eta jarrera zientifikoak baliatuz, naturako fenomeno nagusiak interpretatzeko, eta gure gizarteko garapen eta aplikazio zientifiko eta teknologiko garrantzitsuenak ikuspegi kritikoz aztertzeko. 6) Zientziaren nolakotasuna, saiakera-izaera eta izaera sortzailea baliatzea, dogmatismoak gainditzeko bide eman duten eztabaida nagusiak aintzat hartuz, bai eta historian zehar izandako iraultza zientifikoak ere, gizadiaren kultura-bilakaeran ezagutza zientifikoak izan duen garrantzia ulertzeko eta balioesteko, gizakiaren beharrak asetzeko eta haren bizi-baldintzak hobetzeko bitarteko den aldetik.

3) Bere iritzia eratzea, adierazpenak zehaztasunez egitea, eta problema-egoerei buruzko argudioak ematea, informazio zientifikoa bilatuz, hautatuz eta interpretatuz. 4) Laborategiko oinarrizko materiala hautatzea eta sailkatzea, eta behar bezala erabiltzea. 5) Ideia zientifikoak aurrerapen teknologikoekin eta beste arlo batzuekin lotzea, eta bizi-kalitatearen hobekuntza dakartela ohartzea. 6) Zelula prokariotikoen eta eukariotikoen arteko antzekotasunak eta desberdintasunak zehaztea, haien arteko erlazio ebolutiboak interpretatuz. 7) Zelula-zikloaren ezaugarriak bereiztea, eta mitosian eta meiosian gertatzen diren prozesu nagusiak deskribatzea, haien arteko desberdintasun nagusiak zehaztuz eta haien esanahi biologikoa azalduz. 8) Azido nukleiko motak eta haien osaera alderatzea, eta beren funtzioekin lotzea. 9) Ingeniaritza genetikoaren zenbait teknika ezagutzea eta deskribatzea, jakitea zer aplikazio dituzten, eta haien ekarpenen eraginak balioestea. 10) Mendelen genetikaren printzipio nagusiak azaltzea, genetikari buruzko problema praktikoak ebaztea, zenbait motatako gurutzaketak aztertuz, eta karaktere jakin batzuen transmisioa gure espeziean ikertzea, Mendelen legeak aplikatuz. 11) Eboluzioaren frogak identifikatzea, lamarckismoa, darwinismoa eta neodarwinismoa alderatuz, eta nabarmentzea hark eragindako eztabaida zientifikoak eta sozialak eta erlijio-eztabaidak. 12) Litosferaren higidurarekin lotutako fenomeno eta egitura geologiko batzuk interpretatzea, Lurreko kontinenteen jitoaren teoria eta plaka-tektonikaren teoria oinarri hartuta. 13) Ekosistema bateko osagaien eta ingurumen-faktoreen arteko erlazioak aztertzea, eta ingurumen-faktoreek ekosistemen orekari eta erregulazioari eusteko duten garrantzia balioestea. 14) Ekosistemen eboluzio naturala interpretatzea, haietan gertatzen diren prozesu dinamikoak oinarri hartuta.

15) Gizakiaren jardueraren ondorioz sortutako ingurumen-arazo nagusiak deskribatzea, garapen iraunkorraren ikuspegitik aztertzea, eta banakako eta

taldeko ekintza batzuen egokitasuna aintzat hartzea, ingurumena andeatzea eragozte aldera.

EDUKIEN SEKUENTZIA [denbora-tarteka, unitate didaktikoak, proiektuka, ikaskuntza-nukleoka edo beste moduren batera antolatuta…].

SECUENCIACIÓN DE CONTENIDOS [organización en períodos, unidades didácticas, proyectos, núcleos de aprendizaje…].

1. ebaluazioa 1. GENETIKA ETA EBOLUZIOA

1.1. Zelula: biziaren oinarria 1.2. Genetika: herentzia biologikoa

2. ebaluazioa 2.3 Biziaren jatorria eta eboluzioa 2.4. Ekosistemak: haien osagaiak eta dinamika.

3. ebaluazioa 3.5. Lurraren barrualdea eta haren dinamika 3.6. Lurrazaleko erliebea 3.7. Lurraren historia

METODOLOGIA [edukien antolaketa, jarduera motak, baliabide didaktikoak, ikasleen taldekatzeak, espazioen eta denboren antolaketa, irakasleen eta ikasleen eginkizuna… ikuspegi inklusibo batetik].

METODOLOGÍA [organización de contenidos, tipo de actividades, recursos didácticos, agrupamiento del alumnado, organización de espacios y tiempos, papel del profesorado y el alumnado… desde una perspectiva inclusiva].

Ikasturtea antolatzeko orduan, ondorengo metodologia-lerroetan oinarritu gara:

● Ikasleen aurretiko ezagutzak eta momentuko interesak kontuan izango ditugu eskolak eta azalpenak antolatzeko orduan. Horretarako baliabide desberdinez baliatuko gara, hala nola, irakurketa laburra edota media-baliabideak.

● Edukien araberako talde-lanak egingo ditugu, taldeko lanari garrantzia emanez eta ikasleek lankidetzan ikas dezaten. Taldekide bakoitzaren ekarpenak, iritzi desberdinek bideratutako eztabaidak eta iritzi desberdin horiekiko errespetua jorratuko dira jarduera horietan. Aldi berean, informazioa bilatu, kontrastatu eta hautatu beharko dute ikasleek. Talde-lan horien emaitzak aditzera emateko modu desberdinak landuko ditugu, hala nola, ahozko aurkezpenak, baliabide digitalen bidezko aurkezpenak, etab.

● Ikasketa kooperatiboen egiturak (hala nola, 1-2-4, arkatzak erdira edota irakurketa partekatua) jarriko ditugu martxan saio desberdinetan ikasleen arteko lankidetza eta elkarreragina sustatuz, taldean lan egiteak ekar ditzakeen onurei garrantzia emanez.

● Aldiro, eguneroko bizitzari lotutako arazo-egoerak planteatuko ditugu, ikasleek horiei erantzun edo konponbidea bila diezaieten eta bide horretan ikaskuntza modu berri bat sustatuz. Jarduera hauek bakarkakoak zein taldekakoak izan daitezke, kasuaren arabera.

● Ikerketa-lan desberdinetan ikasleek informazio bilaketa, hautaketa eta aurkezpenarekin lotutako jarduerak burutuko dituzte.

● Google classroom eta Google sites plataformak erabiliko da materialak trukatzeko eta lan eta zalantza desberdinak kudeatzeko.

● Jarduera osagarri bezala Olarizuko Parke Botanikora eta Animalien babeserako zentrura irteerak egingo ditugu, bisita gidatuarekin, ikasgelatik irten eta natura-ingurunearen ikuspegi desberdin bat izateko.

● Ikasturtean zehar, unitatearen arabera, testu deskriptiboen ulermena landuko da, testu horiek irakurri ondoren galdera sorta bat erantzunez eta aldi berean adierazpena ere landuz.

Ezagutza zientifikoen ikuspegi eta testuinguru integratu bat lortzeko asmoz, gainontzeko mintegiekin

koordinatuta lan egiten saiatuko gara. Metodologia hau aurrera eramateko erabiliko diren baliabide eta

jarduerak honakoak izango dira:

1. Sarrera eta motibazio ekintzak. Ikaslearen interesa pizteko

2. Aurretik dituzten kontzeptuak birpasatu eta ikusi ikaslearen aurre ideiak.

3. Irakaslearen gai bakoitzaren aurkezpen eta azalpenak.

4. Banaka eta taldeko lanak.

5. Aurreko lanen azalpena eta zuzenketa.

6. Finkatzeko ekintzak, eguneroko bizitzarekin erlazionatutako arazo-egoerak ebaztea eta ikerketa proiektua xehe bat burutzea metodo zientifikoan murgiltzeko. Hauen artean kontrol azterketa egongo da.

7. Laborategiko praktikak.

8. Artikuluak: unitate bakoitzekoak. Adibidez, Volcanes de Eespaña 2: Cicatrices del pasado, La corteza oceánica, La dorsal centro-oceánica.

9.

10. Atal bakoitzean agertzen diren hasierako eta prozedurako ebaluaketa, errekuperazio ariketak helburuak lortu ez dituzten ikaslentzak.

11. Hauspoa orduak errefortzurako erabiliko dira, ikasleen beharren arabera.

Ekintza osagarriak

● Topaketak- Passion for Knowledge 2019 Nobel saridunak- Top@DIPC Bilbon Urriak 4. Claude Cohen-Tánnoudji (Fisikako Nobel Saria 1997), María Martinón (paleoantropologoa) eta Cristopher Rossel (fisikari zientzialaria)

→ aldaketa Albert FERT (Premio Nobel de Física 2007), la paleoantropóloga María MARTINÓN y el físico experimental Cristopher ROSSEL.

● Krispiñako araztegi bisita gidatua. Vitoria-Gasteizko Udalaren web-orria - Udaleko Hezkuntza Jarduerak - 2019-2020 Ikasturtea - Arakako eta Krispiñako ur araztegiak

● Bihotz-biriketako bizkortzea (BBB) Vitoria-Gasteizko Udalaren web-orria - Udaleko Hezkuntza Jarduerak - 2019-2020 Ikasturtea - Oinarrizko bizi euskarria eta bihotz-biriketako bizkortzea (BBB)

IKT Baliabideak

1. Ikasleen chromebook ordenagailuak eta arbela digitala erabiliko dira.

2. Ikus-entzunezko baliabideak: dokumentalak, filmak, mapa geologiko eta topografikoak...

3. Sarean: Naukas; Proyecto Biosfera; Genetika buruketak;mhe;...

4. Baliabide digitalak.Google aplikazioak orokorrean, Classroom eta drive bereziki.

5. Baliabide grafikoak: argazkiak, aldizkarietako artikuluak, egunkarietako albisteak interneten

6. Hainbat aplikazio: Kahoot, youtube, Drive, Quizizz, E-puzzle, Lucidchart, Hi Score Science, Phet

colorado applet

7. Irakaslearen eta ikasleen ahozko azalpenak eta aurkezpen digitalak.

8. Liburu digitala: Biologia eta Geologia 4.DBH. ANAYA/HARITZA. Unitate didaktikoak lantzeko erabiltzen da.

EBALUAZIO-TRESNAK [ahozko eta idatzizko probak, galdetegiak, banakako eta taldeko lanak, behaketa-eskalak, kontrol-zerrendak, ikasgelako koadernoa, portfolioa, kontratu didaktikoa…]

INSTRUMENTOS DE EVALUACIÓN [pruebas orales y escritas, cuestionarios, trabajos individuales y en grupo, escalas de observación, listas de control, cuaderno de aula, portafolio, contrato didáctico…].

KALIFIKAZIO-IRIZPIDEAK [ebaluazio-tresna bakoitzaren pisua eta balioa]

CRITERIOS DE CALIFICACIÓN [peso y valor de cada instrumento de evaluación].

1. Azterketa idatziak, Azterketa bat egingo da gai bakoitzeko. Ebaluaketa bakoitzean bi edo hiru azterketa egingo dira.

2. Kontrolak. Bapateko kontrolak egingo dira garapen-fasea eta aplikazio eta komunikatzeko fasea ebaluatzeko.

● Azterketak (gai bakoitzeko azterketa eta kontrolen barne) nota orokorraren %70a balioko du. Ebaluazioaren nota kalkulatzeko ezinbestekoa da azterketen media 3 baino gehiago izatea. Akats ortografiko bakoitzak 0,1 puntu jaisten du nota (errepikatzen den akatsak ere bai).

3. Lan espezifikoak, laborategian egindako lan praktikoak (txostenen bidez baloratuko da). Lana epez kanpo bidaltzen bada, ez bidaltzat hartzuko da.

4. Koadernoa. 1.ebaluazioan ikasleen lana azertzeko

nahian koadernoa baloratuko da.

5. Jarrera ebaluatzeko ondokoa izango dugu kontuan: klaseko portaera, interesa agertzea, partaidetza eraginkorra izatea, ordukotasuna eta derrigorrezko lanak entregatzeko epeak betetzea.

6. Jarduera osagarriak: Aurreko lau puntuetan esan dugunaz gain, noizean behin egiten diren beste jarduera osagarriak ere ebaluatuko dira: Ahozkotasuna, webquest-en eta ppten bidezko lanak, errefortzu jarduerak eta lan kooperatiboaren bidezko ariketak,...

Akats ortografikoek nota jaitsiko dute. Txostenetan aurkezpen eta adierazpena ere kontuan hartuko dira

balorazioa egiteko.

● Lan desberdin guztiek nota orokorraren %10a balioko dute. Lan desberdinetan lortutako noten bataz bestekoa egingo da.

● Koadernoa 1. ebaluazioaren nota orokorraren %10a balioko du. Txukuntasuna, eskema guztiak osatuta egotea, ariketak eginak eta zuzenduta egotea…kontutan izango da.

● Jarrera: Ebaluazioko nota orokorraren %10 balioko du

Modu honetan positiboki baloratuko dira: o Beti egiten ditu eta ondo garatzen ditu etxeko lanak / Klaseak ondo jarraitzen ditu eta parte hartzen du / Ariketak modu egokian zuzentzen ditu / o Aurreko guztia betetzeaz gain partaidetza eraginkorra du / Lan osagarriak egiten ditu / Informazio gehigarria bilatzen du /... Hauek negatiboki baloratuko dira: o Ikasleak hiru egunetan ez badu etxeko lanik egiten jarreran gutxi izango du. o Ikasleak interes falta adierazten badu, edota klasearen garapena behin eta berriro oztopatzen badu jarreran oso gutxi izango du. Ekintza osagarriekin irizpide berdina jarraituko da. Ikasleak interes falta adierazten badu, edota klasearen garapena behin eta berriro oztopatzen badu jarreran gutxi izango du. Aurreko ataletan ateratako balorazio partzialetatik aterako da ebaluazioaren nota, hala ere , ikasleak atal bakoitzean herena izan behar du gutxienez kalifikazio finalean gaindituta izan ahal izateko. Horrela ez bada, nota gutxi izango da. Ikasturte amaierako nota 3 ebaluazioetan lortutako noten batez-bestekoa izango da.

EBALUAZIOAREN ONDORIOAK [indartzeko eta zabaltzeko neurriak, antolamendu-egokitzapenak eta egokitzapen metodologikoak, emaitzen analisia, plangintza didaktikoaren berrikuspena, errekuperazio-sistema...].

CONSECUENCIAS DE LA EVALUACIÓN [medidas de refuerzo y ampliación, adaptaciones organizativas y metodológicas, análisis de resultados, revisión de la planificación didáctica, sistema de recuperación…].

GAITASUN KONTZEPTUAK eta PROZEDURAK: Ebaluazio bakoitzak bere berreskurapena izango du. Ebaluazioa gainditzen ez duen ikasleak gainditu gabe dituen azterketak berreskuratu beharko ditu.

Jarrera berreskuratzeko etxerako lanak eta taldearen dinamikan eragin negatiboa izan duen kasuetan, ikasgaiari eta ikastaldeari onura ekarriko dien lana egin beharko dute.

1. eta 2. ebaluazioetako berreskurapena:

⮚ Idatzizko froga objektiboak(%100): Ebaluazio bakoitzaren ondoren, 15 egun pasa baino lehenago,

berreskurapen froga idatzia egiten saiatuko da. Gainditzeke geratu zaizkien unitate didaktikoak errekuperatu

behar dira. Jarrera gaindituta ez badu eta idatzizko froga gainditzen badu, ez da ebaluazioa gainditutzat

emango. Izan ere, berreskurapena gaindituz gero buletinean “5 “ agertuko zaio ikasleari.

3. ebaluazioko berreskurapena:

⮚ 3. ebaluazioa berreskuratzeko aukera bakarra ohiko deialdia izango da, eta hurrengo atalean zehaztuta dator.

Oharrak:

Batez bestekoa egiteko, berreskuratzen den ebaluazioko atal bakoitzaren emaitzak 3koa izan behar du gutxienez.

HOBEKUNTZA PLANA: Zenbait testu ozenki irakurri ondoren (irakasleak batzuetan edo, beste batzuetan, ikasle batek), galdera sorta erantzun beharko dute, ulermena eta adierazpena lantzeko. OHIKO DEIALDIA: Ohiko deialdian, kurtsoan zehar gainditu ez diren ebaluazioen azterketa egin beharko da.

● Idatzizko froga objektiboak (%100): Gainditutako ebaluazioen notak gordeko dira eta azterketan gainditu gabeko ebaluazioko gaiak galdetuko dira.

● Koadernoa edo txostenak aurkeztu behar dira azterketa egunean baino lehenago. Bestela azterketaren nota jaitsiko da puntu bat.

EZ OHIKO DEIALDIA: • Froga idatzia izango da (%100) eta minimoetan oinarrituko da. Ikasturte osoa berreskuratu beharko da. Mailari dagozkion gutxiengo gaitasunak lortu behar dituzte. Gainditzekotan nota “nahikoa” izango da.

OHARRAK / OBSERVACIONES