ANAYASA MAHKEMESi · (idare) Hukuk Mti~avirliginde avukat kadrosunda 9ah~maktad1r. 11. Ba~vurucu...

TURKiYE CUMHURiYETi

ANAYASA MAHKEMESi

GENELKURUL

KARAR

MUSTAFA HAMARAT BA~VURUSU

(Ba~vuru Numaras1: 2015/19496)

KararTarihi: 17/1/2019

R.G. Tarih ve Say1: 15/2/2019 -30687

Ba~vuru Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/19496 : 17/1/2019

GENELKURUL

KARAR

Ba~kan : Zuhtii ARSLAN

Ba~kanvekili : Burhan -0-STUN

Ba~kanvekili Engin YILDIRIM

Uyeler Serdar OZGULD-0-R

Serruh KALELi

Recep KOMURC-0

Hicabi DURSUN

Celal Mumtaz AKINCI

Muammer TOP AL

M. EminKUZ

Hasan Tahsin GOKCAN

Kadir OZKA YA

R1dvan GULE<;::

RecaiAKYEL

YusufSevki HAKYEMEZ

Raportor : Recep KAPLAN

YunusHEPER

Ba~vurucu Mustafa HAMARA T

Vekili Av. Huseyin <;::ELiK

I. BASVURUNUN KONUSU

1. Ba~vuru, kamu gorevlisi olan ki~inin milletvekili olmak i<;in istifas1 sonrasmda meslege donu~ talebinin reddi nedeniyle se<;ilme hakkmm ihlal edildigi iddiasma ili~kindir.

II. BASVURU SURECi

2. Ba~vuru 16/12/2015 tarihinde yap1lm1~tlr.

3. Ba~vuru, ba~vuru formu ve eklerinin idari yonden yap1lan on incelemesinden sonra Komisyona sunulmu~tur.

4. Komisyonca ba~vurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bolum tarafmdan yap1lmasma karar verilmi~tir.

2


: 2015/19496 : 17/1 /2019

5. Boltim Ba~kam tarafmdan ba~vurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yap1lmasma karar verilmi~tir.

6. Ba~vuru belgelerinin bir omeg1 bilgi 19m Adalet Bakanhgma (Bakanhk) gonderilmi~tir. Bakanhk goru~tinti bildirmi~tir.

7. Ba~vurucu, Bakanhgm gorti~tine kar~1 stiresinde beyanda bulunmu~tur.

8. ikinci Boltim tarafmdan 4/4/2018 tarihinde yapilan toplant1da, niteligi itibanyla Genel Kurul tarafmdan karara baglanmas1 gerekli gortildtigtinden ba~vurunun Anayasa Mahkemesi i9ttiztigti'ntin 28. maddesinin (3) numarah fikras1 uyannca Genel Kurula sevkine karar verilmi~tir.

III. OLAY VE OLGULAR

9. Ba~vuru formu ve eklerinde ifade edildigi ~ekliyle ilgili olaylar ozetle ~oyledir:

10. 1965 dogumlu olan ba~vurucu, olay tarihinde Konya Btiytik~ehir Belediyesi (idare) Hukuk Mti~avirliginde avukat kadrosunda 9ah~maktad1r.

11. Ba~vurucu 10/6/1983 tarihli ve 2839 say1h Milletvekili Se9imi Kanunu'nun ilgili htiktimleri 9er9evesinde milletvekili se9imlerinde aday olmak i9in idareye mtiracaat ederek gorevinden aynlma isteginde bulunmu~tur. idare tarafmdan ba~vurucunun istegi kabul edilmi~ ve ba~vurucu 7/3/2011 tarihi itibanyla gorevinden aynlm1~tu.

12. Ba~vurucu, aday olmak i9in degi~ik siyasi partiler ile gorti~meleri sonucunda herhangi bir parti ile adayhk hususunda mutabakat saglanamamas1 tizerine aday adayhgmdan vazge9tigini belirtmektedir.

13. Ba~vurucu 2011 y1h Haziran aymda yap1lan milletvekilligi se9im sonu9lannm Ytiksek Se9im Kurulu (YSK) tarafmdan kesin olarak apklanmasmdan sonra goreve donti~ i9in 29/6/2011 tarihli dilek9e ile talepte bulunmu~tur.

14. idare 7/7/2013 tarihli yaz1s1 ile herhangi bir siyasi partiden aday, aday aday1 ya da bag1ms1z aday olunduguna dair belgenin getirilmesi halinde atama yap1lacagm1 belirterek ba~vurucunun talebini reddetmi~tir. Ba~vurucu, bu i~leme kar~1 Konya 1.idare Mahkemesinde iptal davas1 a9m1~tlr. idare Mahkemesince yap1lan yarg1lama sonucunda 28/3/2012 tarihinde davanm reddine karar verilmi~tir. Kararm gerek9esinde 26/4/1961 tarihli ve 298 say1h Se9imlerin Temel Htiktimleri ve Se9men Ktittikleri Hakkmda Kanun'un ek 7. maddesine atifta bulunularak ba~vurucunun ancak bag1ms1z aday ya da herhangi bir siyasi partiden aday aday1 veya aday olmas1 halinde memuriyete geri donebilecegi belirtilmi~tir. Mahkeme; ba~vurucunun bag1ms1z aday olmad1g1 gibi herhangi bir siyasi partiden aday adayhgmm da bulunmad1g1m, bu nedenle tesis edilen i~lemde hukuka aykm bir durum olmad1g1m ifade etmi~tir.

15. Temyiz ba~vurusu tizerine karar, Dam~tay Onikinci Dairesince 11/11/2014 tarihinde onanm1~tu. Karar dtizeltme ba~vurusu da aym Daire tarafmdan 21/10/2015 tarihinde reddedilmi~ ve nihai karar ba~vurucuya 9/12/2015 tarihinde teblig edilmi~tir.

3

Ba$VUfll Numaras1 Karar Tarihi

: 2015/19496 : 17/1 /2019

16. Ba$vurucu 16/12/2015 tarihinde bireysel ba$vuruda bulunmu$tur.

IV. iLGiLi HUKUK

A. Ulusal Hukuk

1. Kanun

17. 2839 say1h Kanun'un ''Adaylzk" kenar ba$hkh 12. maddesinin birinci fikras1 $6yledir:

"Bir siyasi partiye mensup olsun veya olmaszn ser;ilme yeterligine sahip her TilrA vatanda$l bu Kanun hukumlerine gore milletvekilligine adaylzgznz koyabilir. "

18. 2839 say1h Kanun'un ''Adaylzk i<;in gorevden r;ekilmesi gerekenler" kenar ba$hkh 18. maddesinin ilgili k1sm1 $6yledir:

" ... kamu kurumu ve kurulu$larznzn memur statusundeki gorevlileri ... gene! ve ara ser;imlerin ba$langzczndan bir ay once ser;imin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararznzn ilanzndan ba$layarak yedi gun ir;inde gorevlerinden ayrzlma isteginde bulunmadzkr;a adaylzklarznz koyamazlar ve aday gosterilemezler. "

19. 2839 say1h Kanun'un "Gorevden ayrzlmaya ili§kin hukumler" kenar ba$hkh 19. maddesinin ikinci ve u9uncu fikralannm ilgili k1s1mlan $6yledir:

"Dilekr;enin bakanlzga veya kuruma geldigi tarihten itibaren, en ger; on gun ir;inde ayrzlma isteginin kabul edildigi dilekr;e sahibine ... teblig olunur .

... ayrzlma hakkznz kazanmz$ olanlarzn, ayrzlma istekleri reddedilemez."

20. 2839 say1h Kanun'un "Bagzmszz adaylarzn muracaatz" kenar ba$hkh 21. maddesinin birinci fikras1 $6yledir:

"Bagzmszz milletvekili adaylzgz ir;in yapzlacak ba$vuru, adayzn milletvekili ser;ilmek istedigi r;evrenin il ser;im kurulu ba$kanlzgzna, bu Kanunun adaylzk ir;in aradzgz $art ve nitelikleri fa$zdzgznz belirten bir yazz ile yapzlzr ... "

21. 22/4/1983 tarihli ve 2820 say1h Siyasi Partiler Kanunu'nun ''parti adaylarznzn tespiti" kenar ba$hkh 37. maddesinin birinci fikrasmm ilgili kism1 $6yledir:

"Siyasi partiler, milletvekilligi gene! veya ara ser;imlerinde, adaylzk ir;in muracaat eden ve adaylzgz uygun bulunanlar araszndan, adaylarzn tespitini; ... ile yapabilirler.

22. 298 say1h Kanun'un ek 7. maddesi $6yledir:

"Yuksek mahkeme uyeleri, hakimler, savczlar ve bu meslekten sayzlanlar ile Subay ve Astsubaylar harir; olmak uzere; milletvekili ve mahalli idareler gene! ve ara ser;imlerinde aday ve aday adayz olan Devlet memurlarz ve diger kamu gorevlileri, adaylzgz veya ser;imi

4


: 2015/19496 : 17/1/2019

kaybetmeleri halinde, Yiiksek Se<;im Kurulunca se<;im sonu<;larznzn ilanznz takip eden bir ay i<;inde miiracaat etmeleri kaydzyla eski gorevlerine veya kazanzlmzJ hak aylzk derecelerindeki baJka bir goreve donebilirler. "

2. Dam~tay Kararlan

23. Dam~tay Onikinci Dairesinin 3/5/2000 tarihli ve E.1999/3468, K.2000/2045 say1h karan ~oyledir:

" ... 2839 sayzlz Yasanzn 18. ve 298 sayilz Yasanzn Ek. 7. maddesinin birlikte degerlendirilmesinden, Ek. 7.madde hiikmii uyarznca istifa eden kamu gorevlisinin ayrzldzgz gorevine veya kazanzlmzJ hak aylzk derecesindeki baJka bir goreve atanabilmesi i<;in aday adayi veya aday statiisiinde bulunup sec;ilememesi gerektiginden milletvekili sec;imlerine katilacagmdan bahisle ... BaJkanlzgmdan ayrzlan davacmm daha sonra herhangi bif partiden aday veya aday adayi olamadigi i<;in eski gorevine dondiiriilmesi yolunda yaptzgi baJvurunun reddine iliJkin iJlemde hukuka aykzrzlzk goriilmemiJtir ... "

24. Dam~tay Onikinci Dairesinin 7/7/2006 tarihli ve E.2004/836, K.2006/2890 say1h karan ~oyledir:

" ... 298 sayzlz ... Kanuna ... eklenen Ek madde 7 ... se<;imlere katzlmak koJuluyla aday olamayanlar ile aday olup da sec;imi kaybedenlerin gorevlerine dondiiriilmelerine hak saglayan bir diizenleme olup, sec;imlere katildiklarznz belgeleyemeyenlerin bu haktan yararlandzrzlmalarma olanak bulunmamaktadir.

Bu durumda, (..) Milletvekili Gene/ se<;imlerine katzlacagz gerek<;esiyle istifa eden davacznzn herhangi bir partiden milletvekili aday adayz oldugunu ve adaylzgi kazanamadiginz gosterir bir beige sunamadigi goriildiigiinden, sozkonusu madde hiikmiinden yararlandzrzlmaszna olanak bulunmamaktadir ... "

25. Dam~tay Sekizinci Dairesinin 19/4/2016 tarihli ve E.2015/8472, K.2016/3946 say1h karan ~oyledir:

" .. . Dosyanzn incelenmesinden, ... ogretim iiyesi olarak gorev yapmakta iken ... mahalli idareler se<;imine katzlmak i<;in gorevinden istifa eden davacznzn, goreve donme istemiyle .. yaptigi baJvurusunun ... reddine iliJkin ... kararznzn iptali istemiyle goriilmekte olan davanm a<;zldzgz anlaJzlmaktadzr.

Olayda, davacznzn .. . mahalli idareler se<;imine katzlma saikiyle gorevinden istifa ettigi a<;zktzr.

Bu durumda, adaylzgmzn diiJiince aJamasmda kaldigi dosya i<;eriginden anlaJilan davacznzn, yukarzda bahsi ge<;en 298 sayzlz Kanun'a gore milletvekili ve mahalli idareler gene/ ve ara se<;imlerinde aday ve aday adayz olanlarzn eski gorevlerine veya baJka bir goreve donme isteminde Yiiksek Se<;im Kurulu 'na yonelik baJvuru belgesi getirmesine yonelik yiikiimliiliik i<;eren herhangi bir hiikmiin bulunmamasi karJismda, baJvurusunun ... reddedilmesinde hukuka uyarlzk bulunmamaktadir ... "

B. Uluslararas1 Hukuk

26. Avrupa insan Haklan Sozle~mesi'ne (Sozle~me) ek 1 Nolu Protokol'tin 3. maddesi ~oyledir:

5


: 2015/19496 : 17/1/2019

"Yiiksek Sozle$meci Taraflar, yasama orgamnzn se9ilmesinde halkzn kanaatlerinin ozgiirce a9zklanmasznz saglayacak $artlar i9inde, makul araltklarla, gizli oyla serbest $e9imler yapmayz taahhiit ederler. "

27. Avrupa insan Haklan Mahkemesi (AiHM) serbest ser;im hakkzm Avrupa kamu diizeninin temel unsuru olan demokrasinin en onemli ilkelerinden biri olarak kabul etmektedir. AiHM, Sozle~me'ye ek 1 No.lu Protokol'-Un 3. maddesinin korudugu haklann hukukun -Usttinltig-Une dayanan etkili ve anlamh bir demokrasinin temellerinin kurulmas1 ve s-Urd-Urtilmesi i9in hayati oneme sahip oldugunu belirtmi~tir. AiHM, Sozle~me ve demokrasi arasmdaki ili~kinin a91k9a ortaya kondugu Sozle~me'nin onsoz-Unde insan haklannm ve temel ozg-Url-Uklerin hayata ge9irilmesi ve s-Urd-Urtilebilmesinin bir yandan etkili bir siyasal demokrasi, diger yandan insan haklanna ortak bir yakla~1m ve uyum ile saglanabileceginin a91k9a ifade edildigine dikkat 9ekmi~tir. AiHM bu baglamda demokrasinin Sozle~me'nin ongord-Ug-U tek ve Sozle~me 'ye uygun tamamlay1c1 bir siyasal sis tern oldugunu ifade etmi~tir (Turkiye Birle§ik Kamunist Partisi ve digerleri/Turkiye [BD], B. No: 19392/92, 30/1/1998, § 45; Mathieu-Mahin ve Clerfayt/Belr;ika [GK], B. No: 9267/81, 2/3/1987, § 47; Zdanaka/Letanya [BD], B. No: 58278/00, 16/3/2006, §§ 98, 103; Yumak ve Sadak/Turkiye [BD], B. No: 10226/03, 8/7/2008, § 105).

28. AiHM'e gore 9ogulcu demokrasilerin geli~tirilmesi ve s-Urd-Urtilebilmesi i9in se9me, se9ilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkmm mevcudiyeti ve bu hakkm 9agda~ demokrasilerde saglanan g-Uvenceler ile se9imlerde hayata ge9irilmesi elzemdir. Bu nedenle se9me, se9ilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkmm sadece teorik olarak ve gortin-U~te bir varhga sahip olmas1 yeterli olmay1p etkili bir ~ekilde uygulanmas1 da gereklidir (Turkiye Birle§ik Kamunist Partisi ve digerleri/Turkiye, § 33).

29. AiHM, ek 1 No.lu Protokol'-Un 3. maddesi kapsammdaki se9me ve se9ilme haklanmn ne denli onemli olursa olsun mutlak hak olmad1gm1 ve ek 1 No.lu Protokol'-Un 3. maddesi bu haklarla ilgili kesin ifadeler kullanmad1g1 ve bu haklan tammlamad1g1 i9in bu haklara yonelik sm1rlama ongortilmesinin mtimk-Un oldugunu belirtmektedir. Sozle~me'ye taraf olan devletler, 3. maddenin ilke olarak engel koymad1g1 durumlarda kendi i9 hukuklarmdaki d-Uzenlemeleriyle se9me ve se9ilme hakkmm sm1rlanm belirleme konusunda geni~ bir takdir yetkisine sahip olmakla birlikte ek 1 No.lu Protokol'de ongortilen gereklilikleri son olarak degerlendirme yetkisi AiHM'e aittir (Mathieu-Mahin ve Clerfayt/Belr;ika, § 52; Gitanas ve digerleri/Yunanistan, B. No: 18747/91, 19376/92; 19379/92, 1/7/1997, § 39, Ahmed ve digerleri/Birle§ik Krallzk, B. No: 22954/93, 2/9/1998, § 75). AiHM'e gore se9me ve se9ilme haklanna yonelik s1mrlamalann hakkm oztin-U zedeleyecek ve etkisini ortadan kald1racak 019-Ude olmamas1, me~ru bir ama9 ta~1mas1 ve ongortilen ama9la orantih olmas1 gerekir (Gitanas ve digerleri/Yunanistan, § 39, Labitadtalya [BD], B. No: 26772/95, 6/4/2000, § 201).

30. AiHM, taraf devletlerin kendi anayasal d-Uzenleri 9er9evesinde se9ilme hakk1yla bagda~mayan ko~ullan belirleme konusunda kayda deger bir serbestlik alanlannm bulunduguna dikkat 9ekmi~tir. Bu kriterler her devlete ozel tarihi ve politik faktorlere gore degi~ir. Bu konuda A vrupa Konseyi -Uyesi bir9ok devletin anayasalannda ve se9ime ili~kin d-Uzenlemelerinde ongortilen durumlann fazlahg1, bu alandaki olas1 tercihlerin 9e~itliligini gostermektedir (Bri'5e/Letanya (k.k.), B. No: 47135/99, 29/6/2000, § 1; Gitanas ve digerleri/Yunanistan, § 39).

6


: 2015/19496 : 17/1 /2019

31. AiHM'e gore kamu gorevlilerinin ya da kamu kesiminde belli gorevleri tistlenmi$ ki$ilerin se9imlerde aday olmadan once istifa etmelerinin zorunlu tutulmas1 kamu gorevlilerinin bag1ms1zhg1 $eklindeki me$ru ama9 9er9evesinde orantis1z bir tedbir olarak gortilemez (Gitonas vedigerleri/Yunanistan, §§ 29, 44; Ahmed ve digerleri/Birle$ik Krallzk, §§ 73, 75).

V. iNCELEME VE GEREK<;E

32. Mahkemenin 17/1 /2019 tarihinde yapm1$ oldugu toplantida ba$VUru incelenip geregi dii$iintildti:

A. Ba~vurucunun iddialan ve Bakanhk Gorii~ii

33. Ba$vurucu; milletvekili aday1 olmak i9in gorevinden aynlmas1 sonras1 aday aday1 ya da aday olmad1g1 i9in gorevine tekrar kabul edilmemesi nedeniyle se9ilme hakkmm ve 9ah$ma hakkmm, aday adayhg1 ya da adayhk konusunda diger kamu gorevlilerinden belge istenmemesine ragmen kendisinden belge talep edilmesi nedeniyle de e$itlik ilkesinin ihlal edildigini iddia etmektedir.

34. Bakanhk gorii$iinde;

i. Ba$vurucunun herhangi bir siyasi partiden aday aday1 veya bag1ms1z aday olmasmm engellendigine ili$kin bir $ikayeti olmad1gmdan ba$vurunun se9ilme hakk1 baglammda kabul edilemez bulunmas1 gerektigi,

ii. Ba$vurucunun $ikayetinin kamu gorevine atanma isteminin reddi olarak nitelendirilmesi durumunda konu bakimmdan yetkisizlik nedeniyle kabul edilemezlik karan verilmesi gerektigi,

iii. Ba$vurucunun kamu goreviyle ili$kisinin daimi suretle kesilmesinin ozel hayata sayg1 hakkma mlidahale olarak degerlendirilmesi halinde mtidahalenin kanuniliginin incelenmesi gerektigi, bu durumda ilgili kanun htikmti lafzen okundugunda sadece aday ve aday aday1 stattistine girenlerin meslege geri donme hakkmdan faydalanabileceginin anla$1ld1g1, Dam$taym yerle$ik i9tihatlannm da bu yonde oldugu,

iv. Ancak Dam$tay 8. Dairesinin 2016 y1lmda mahalli idare se9imlerine katilmak i9in gorevinden ayrilm1$ bir davac1 hakkmda farkh yonde bir karar verdigi (bkz. § 25)

ifade edilmi$tir.

35. Ba$vurucu, Bakanhk goru$une kar$I beyanmda bireysel ba$VUfll formundaki iddialanm yinelemi$ ve ilave olarak;

i. Se9imlerde aday olmak maksad1yla istifa ettiginin a91k oldugunu ancak yaptlg1 gorii$meler neticesinde siyasi partiler ile gorii$lerinin uyu$mad1gm1, bu 9er9evede herhangi bir yaptmm olmaks1zm gorevine tekrar ba$latilmas1 gerektigini,

7


: 2015/19496 : 17/1/2019

ii. Gorevine ba~lamak i9in belge getirilmesi ~artmm se9imlere kat1lma saikiyle istifa eden ki~ilerin bir siyasi parti ile anla~mas1 yahut bag1ms1z aday olmas1 zorunlulugu doguracagm1 ve dolay1s1yla siyasi partilerin gorii~lerine mecburen katilma yahut bag1ms1z aday olmak i9in ongorillen ticreti ytiklenme zorunlulugu anlamma gelecegini,

iii. Aynca gorevine donmesinin engellenmesinin hem 9ah~ma hakk1 hem de ozel hayata sayg1 hakk1 a91smdan engel te~kil ettigini

belirtmi~tir.

B. Degerlendirme

36. Anayasa Mahkemesi, olaylann ba~vurucu tarafmdan yapilan hukuki nitelendirmesi ile bagh olmay1p olay ve olgulann hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Ba~vurucu, aynmc1hk yasagmm ihlal edildigine ili~kin iddiasm1 -Anayasa Mahkemesinin incelemesini mtimktin kilacak ol9tide- soyutluktan 91karamad1gmdan ba~vurucunun ~ikayetlerinin bir btittin olarak se9ilme hakk1 9er9evesinde incelenmesi uygun goriilmti~ttir.

37. Anayasa'nm "Sq;me, ser;ilme ve siyasf faaliyette bulunma haklan" kenar ba~hkh 67. maddesinin birinci f1kras1 ~oyledir:

"VatandaJlar, kanunda gosterilen Jartlara uygun olarak, se<;me, se<;ilme ve bagzmszz olarak veya bir siyasi parti i<;inde siyasi faaliyette bulunma ve halkoylamaszna katzlma hakkzna sahiptir. "

1. Kabul Edilebilirlik Yonilnden

38. A91k9a dayanaktan yoksun olmad1g1 ve kabul edilemezligine karar verilmesini gerektirecek ba~ka bir neden de bulunmad1g1 anla~ilan se9ilme hakkmm ihlal edildigine ili~kin iddianm kabul edilebilir olduguna karar verilmesi gerekir.

2. Esas Yonilnden

a. Miidahalenin Varhg1

39. Ba~vurucunun milletvekili aday1 olmak i9in istifa ettikten sonra goreve tekrar kabul edilmemesinin se9ilme hakkma yonelik bir mtidahale olu~turdugu sonucuna ula~1lm1~tlf.

b. Miidahalenin ihlal Olu~turup Olu~turmad1g1

40. Bu mtidahale Anayasa'nm 13. maddesinde belirtilen ko~ullara uygun olmad1g1 mtiddet9e Anayasa'nm 67. maddesinin ihlalini te~kil edecektir. Anayasa'nm 13 . maddesinin ilgili k1sm1 ~oyledir:

"Temel hak ve hiirriyetler, ... yalnzzca Anayasanzn ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere baglz olarak ve ancak kanunla szmrlanabilir. Bu sznzrlamalar, ... demokratik toplum diizeninin ... gereklerine ve ol<;iiliiliik ilkesine aykm olamaz."

8


: 2015/19496 : 17/1/2019

41. Buna gore, mtidahalenin Anayasa'nm 13. maddesinde ongortilen ve somut ba~vuruya uygun dti~en, kanunlar tarafmdan ongortilme, Anayasa'nm ilgili maddesinde belirtilen nedenlere dayanma ve demokratik toplum dtizeninin gereklerine uygunluk ko~ullanm saglay1p saglamad1gmm belirlenmesi gerekir.

i. Kanunilik

42. 298 say1h Kanun'un ek 7. maddesinin kanunla szmrlama ol<;tittinti kar~1lad1g1 sonucuna vanlm1~tu.

ii. Me~ru Amac;

43. Anayasa'nm 67. maddesinde se9ilme hakkmm sm1rlandmlmasma ili~kin bir dtizenleme yer almamaktad1r. Bununla birlikte se9ilme hakkmm mutlak ve smus1z bir hak oldugu dti~tintilemez. Nitekim amlan maddenin dordtincti fikrasmda yer verilen "Bu haklarm kullamlmasz kanunla diizenlenir. " ifadesi ile kanun koyucuya bir takdir alam tanmm1~t1r. Se9ilme hakkma ili~kin olarak kanun koyucuya tanman bu takdir yetkisinin oztinde bir szmrlama yetkisi de i9erdigi anla~ilmaktadu. Ote yandan Anayasa'da diger baz1 haklardan farkh olarak se9ilme hakkmm smulanmas1 hususunda kanun koyucuyu baglayan belli bir me~ru ama9lar listesi bulunmamaktad1r. Dolay1s1yla kanun koyucunun se9ilme hakkmm smulanmas1 hususundaki takdir arahgmm geni~ oldugu ifade edilebilir. Ancak kanun koyucunun bu takdir yetkisinin nihai olarak Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi oldugu a91ktir.

44. Ba~vuru konusu olayda uygulanan 298 say1h Kanun'un ek 7. maddesi incelendiginde ba~vurucunun meslege tekrar kabul edilmemesi suretiyle se9ilme hakkma yap1lan mtidahalenin kamu hizmetlerinin stirekliligini saglamaya yonelik onlemlerin bir par9as1 oldugu anla~ilmaktad1r. Dolay1s1yla kamu hizmetlerinin stirekliliginin saglanmas1 amac1yla se9ilme hakkma yapilan mtidahalenin me~ru ama9 ta~1d1g1 kanaatine vanlmaktad1r.

iii. Demokratik Toplum Diizeninin Gereklerine Uygunluk

(1) Genel ilkeler

(a) Demokratik Toplumda Sec;me, Sec;ilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakkmm Onemi

45. Anayasa'nm 67. maddesinde; se9me, se9ilme ve bag1ms1z olarak veya bir siyasi parti i9inde siyasi faaliyette bulunma hakk1 gtivence altma almm1~tlr. Se9imler ve siyasi haklar Anayasa'nm 2. maddesinde ifadesini bulan demokratik devletin vazge9ilmez unsurlandu (AYM, E.2002/38, K.2002/89, 8/10/2002; Sebahat Tuncel, § 65). Siyasi haklar, se9imlerde oy kullanma, aday olma ve se9ilme haklannm yanmda siyasi faaliyette bulunma hakkm1 da kapsar. Anayasa'nm 67. maddesinin birinci ve ikinci f1krasmda yer alan haklar demokrasiyi hayata ge9irme hedefi ile dogrudan baglantihdu (Mustafa Ali Balbay, B. No: 2012/1272, 4/12/2013, § 110).

(b) Miidahalenin Demokratik Toplum Diizeninin Gereklerine Uygun Olmas1

46. Teruel hak ve ozgtirltiklere yonelik bir mtidahalenin demokratik toplum dtizeninin gereklerine uygun kabul edilebilmesi i9in zorunlu bir toplumsal ihtiyac1 kar~ilamas1 ve orantlh bir mtidahale olmas1 gerekir. A91ktu ki bu ba~hk altmdaki

9


: 2015/19496 : 17/1/2019

degerlendirme, smirlamanm amac1 ile bu amac1 ger9ekle~tirmek uzere ba~vurulan ara9 arasmdaki ili~ki uzerinde temellenen ol9ululuk ilkesinden bag1ms1z yap1lamaz. <;unku Anayasa'nm 13. maddesinde demokratik toplum diizeninin gereklerine aykm olmama ve ol<;iiliiliik ilkesine aylarz olmama bi9iminde iki ayn kritere yer verilmi~ olmakla birlikte bu iki kriter bir butunun par9alan olup aralannda s1k1 bir ili~ki vardir (ifade ozgurlugu baglammda bkz. Bekir Co:;kun [GK], B. No: 2014/12151, 4/6/2015, §§ 53-55; Mehmet Ali Aydin [GK], B. No: 2013/9343, 4/6/2015, §§ 70-72; AYM, E.2018/69, K.2018/47, 31/5/2018, § 15; AYM, E.2017/130, K.2017/165, 29/11/2017, § 18).

47. Se9ilme hakk1 uzerindeki smirlamanm demokratik bir toplumda zorlay1c1 bir toplumsal ihtiyacm kar~1lanmas1 amacma yonelik ve istisnai nitelikte olmas1 gerekir. Mudahaleyi olu~turan tedbirin zorunlu bir toplumsal ihtiyac1 kar~1lad1gmm kabul edilebilmesi i9in amaca ula~maya elveri~li olmas1, ba~vurulabilecek en son 9are ve almabilecek en hafif onlem olarak kendisini gostermesi gerekmektedir. Amaca ula~maya yard1mc1 olmayan veya ula~1lmak istenen amaca nazaran bariz bir bi9imde agir olan bir mudahalenin zorunlu bir toplumsal ihtiyac1 kar~1lad1g1 soylenemeyecektir (ifade ozgurlugu baglammda baz1 farkhhklarla birlikte bkz. Bekir Co:;kun, § 51; Mehmet Ali Aydin, § 68; Tansel 9ola:;an, § 51 ).

48. Bir hakka mudahaleyi hakh k1lan me~ru amacm varhg1, kamu otoritelerine bu hakk1 tamamen ortadan kald1rma veya anlams1z kilacak ol9ude sm1rlama yetkisi vermemektedir. Hak ve ozgurluklerin sm1rlandmlmas1 istisnai bir yetki oldugundan bu yetki, ancak durumun gerektirdigi ol9ude kullamlabilir. Bireylerin hak ve ozgurluklerinin somut ko~ullann gerektirdiginden daha fazla sm1rlandmlmas1 mudahaleyi Anayasa'ya aykm kilabilir.

49. Orantihhk ise smirlamayla ula~1lmak istenen ama9 ile ba~vurulan smirlama tedbiri arasmda a~m bir dengesizlik bulunmamasma i~aret etmektedir. Diger bir ifadeyle orantihhk, bireyin hakk1 ile kamunun menfaatleri veya mudahalenin amac1 ba~kalannm haklanm korumak ise diger bireylerin hak ve menfaatleri arasmda adil bir dengenin kurulmasma i~aret etmektedir. Dengeleme sonucu mudahalede bulunulan hakkm sahibine terazinin diger kefesinde bulunan kamu menfaati veya diger bireylerin menfaatine nazaran a91k9a orant1s1z bir kulfet yuklendiginin tespiti halinde orant1hhk ilkesi yonunden bir sorunun varhgmdan soz edilebilir. Kamu gucunu kullanan organlann se9ilme hakkma mudahale ederken bu hakkm kullamlmasmdan kaynaklanan yarardan daha agir basan korunmas1 gereken bir menfaatin ve ki~iye yuklenen kulfeti dengeleyici mekanizmalann varhg1m somut olgulara dayanarak gostermeleri gerekir (ifade ozgurlugu baglammda baz1 farkhhklarla birlikte bkz. Bekir Co:;kun, § 57; Tansel 9ola:;an, §§ 46, 49, 50; Hakan Yigit, §§ 59, 68).

50. Buna gore se9ilme hakkma yapilan bir mudahale, zorunlu bir toplumsal ihtiyac1 kar~1lam1yorsa ya da zorunlu bir toplumsal ihtiyac1 kar~1lamakla birlikte orantih degilse demokratik toplum duzeninin gereklerine uygun bir mudahale olarak degerlendirilemez.

(c) Se~imlerde Aday Olmak i~in Gorevlerinden <;ekilen Kamu Gorevlilerinin Gorevlerine Donii~ii

51. Anayasa'nm 76. maddesinin ikinci f1krasmda "Hakimler ve savczlar, yiiksek yargz organlarz mensuplarz, yiiksekogretim kurumlarzndaki ogretim elemanlarz, Yiiksekogretim Kurulu iiyeleri, kamu kurum ve kurulu:jlarznin memur statiisiindeki gorevlileri ile yaptzklarz hizmet bakzmindan i:;<;i niteligi ta:;zmayan diger kamu gorevlileri ve Silahlz

10


: 2015/19496 : 17/1 /2019

Kuvvetler mensuplarz, gorevlerinden r;ekilmedikr;e, aday olamazlar ve milletvekili ser;ilemezler" hiikmiine yer verilmi~tir. Bu fikrada say1lan ki~ilerin aday olmas1 gorevlerinden 9ekilmeleri ~artma tabi tutulmu~tur.

52. bte yandan Anayasa'da, se9imlerde aday olmak i9in gorevlerinden 9ekilen kamu gorevlilerinin gorevlerine geri donti~lerine ili~kin sm1rlay1c1 bir htikme yer verilmemi~tir. Bununla birlikte Anayasa'da sm1rlay1c1 bir htikmtin yer almamas1, Anayasa'da ongorulen me~ru ama9lan ger9ekle~tirmek maksad1yla bu alanda s1mrlay1c1 htikumler getirilemeyecegi anlamma gelmez. Kanun koyucu Anayasa'nm 13. maddesindeki ol9titleri gozetmek kayd1yla se9imlerde aday olabilmek i9in gorevden 9ekilenlerin aday olamamalan, se9ilememeleri veya se9ilmeleri halinde de milletvekilliklerinin sona ermesi tizerine gorevden 9ekilmeden once ifa ettikleri kamu gorevine geri donmelerini engelleyici kanuni dtizenlemeler yapma konusunda takdir yetkisine sahiptir. Ancak kanun koyucunun bu takdiri Anayasa Mahkemesinin denetimine tabidir.

53. Nitekim kanun koyucu 298 say1h Kanun'un ek 7. maddesindeki dtizenleme 9er9evesinde milletvekili se9imlerinde aday ve aday aday1 olan devlet memurlan ve diger kamu gorevlilerinin adayhg1 veya se9imi kaybetmeleri halinde YSK tarafmdan se9im sonu9lannm ilamm takip eden bir ay i9inde mtiracaat etmeleri kayd1yla eski gorevlerine veya kazamlm1~ hak ayhk derecelerindeki ba~ka bir goreve donebileceklerini kabul etmi~tir. Ote yandan kanun koyucu goreve geri donti~ i9in se9imlerde aday ya da aday olunmas1 ~artm1 ongormti~ttir. Dam~taym -mevcut bireysel ba~vurunun yap1ld1g1 tarihteki- i9tihad1 da kanuni htiktimler uyannca goreve donti~ i9in aday veya aday aday1 olmanm, buna dair belge sunmanm gerekli oldugu yontindedir (bkz. §§ 14, 23, 24).

(2) ilkelerin Olaya Uygulanmas1

54. Ba~vuru konusu olayda, se9imlerde aday olmak i9in gorevden 9ekildigi halde bag1ms1z aday olmayan veya herhangi bir siyasi partiden aday adayhg1 ba~vurusunda da bulunmayan ba~vurucu goreve dondtirulmemi~tir. Ba~vurucu gorevine yeniden donebilmesi i9in kendisinden aday ya da aday aday1 olduguna dair belge istenmesinden ~ikayet etmi~tir. Ote yandan Dam~tay da -mahalli idareler se9imine katilmak i9in gorevinden aynlan ancak aday aday1 ya da aday olmamas1 itibanyla- durumu ba~vurucuya benzer olan bir ki~inin goreve donme talebinin reddi tizerine gorulen bir davaya ili~kin yakm tarihli bir karannda 298 say1h Kanun'da milletvekili ve mahalli idareler se9imlerinde aday ve aday aday1 olanlann eski gorevlerine veya ba~ka bir goreve donme isteminde belge getirilmesine yonelik ytiktimltiltik i9eren herhangi bir htikmtin bulunmad1gma karar vermi~tir (bkz. § 25).

55. 298 say1h Kanun'un se9imlerde aday ya da aday aday1 olmak i9in gorevlerinden aynlan kamu gorevlilerinin goreve donti~lerini dtizenleyen kurallannm yorumlanmas1 yetkisi idare mahkemelerine ve Dam~taya aittir. Dolay1s1yla ba~vurucunun aday veya aday aday1 olduguna ili~kin belge ibraz etmemesi nedeniyle goreve donme talebinin reddedilmesinin se9ilme hakkma mtidahale olu~turdugu yontindeki ~ikayeti Anayasa Mahkemesinin ilgi alam d1~mdad1r. incelenen ba~vuruda, ba~vurucunun goreve donmenin usule ili~kin ko~ullanm yerine getirip getirmedigi meselesi degerlendirilmeyecektir. Anayasa Mahkemesinin gorevi, se9ilme hakkma yonelik kanunla ongorulen ve me~ru ama9 ta~1yan mtidahalenin ba~vurucunun tilkenin siyasal hayatma katihmm1 engelleyici, soz konusu hakkm oztinti zedeleyecek ve etkisini ortadan kald1racak ol9tide olup olmad1gm1 degerlendirmektir (Mehmet Haberal, B. No: 2012/849, 4/12/2013, § 113).

11


: 2015/19496 : 17/1/2019

56. Se9ilme hakkma yonelik olan ba~vuru konusu miidahale kamu hizmetlerinin siirekliligini saglama amacma ula~1lmas1 maksad1yla yap1lm1~t1r. Anayasa Mahkemesi kamu hizmetlerinin siirekliliginin saglanmas1 i9in ne tiir tedbirlerin almmas1 gerektigi konusunda ilgili kamu makamlarmm kendisinden daha iyi bir konumda ve bu nedenle de geni~ takdir payma sahip olduklan gorii~iindedir. Ne var ki bu takdir yetkisi sm1rs1z degildir. Tercih edilen aracm miidahaleyi ula~ilmak istenen amaca nazaran bariz bir bi9imde ag1rla~t1rmas1 durumunda Anayasa Mahkemesinin miidahalenin zorunlu bir toplumsal ihtiyac1 kar~ilamad1g1 sonucuna ula~mas1 miimkiindiir.

57. Anayasa'mn 128. maddesinde; devletin kamu iktisadi te~ebbiisleri ve diger kamu tiizel ki~ilerinin genel idare esaslarma gore yiiriitmekle yiikiimlii olduklan kamu hizmetlerinin gerektirdigi asli ve siirekli gorevlerin memurlar ve diger kamu gorevlileri eliyle goriilecegi belirtilmi~tir. Kamu hizmeti ise geni~ tamm1yla devlet ya da diger kamu tiizel ki~ileri tarafmdan ya da bunlann denetim ve gozetimleri altmda ortak gereksinimleri kar~ilamak, kamu yaranm saglamak i9in topluma sunulmu~ siirekli ve diizenli etkinliklerdir (AYM, E.2013/88, K.2014/101, 4/6/2014). Bu kapsamda devlet kamu hizmetlerinin siirekliligini saglamak i9in kamu hizmetlerini yiiriiten gorevlilerin hakh bir mazerete dayanmayacak ~ekilde gorevlerine ara vermelerini engellemeye yonelik tedbirler ongorebilir.

58. 298 say1h Kanun'un ek 7. maddesinde, milletvekili ve mahalli idareler se9imlerinde se9ilme hakk:1m kullanmak amac1yla gorevlerinden 9ekilen devlet memurlanmn gorevlerine donebilmeleri i9in se9imlerde aday ve aday aday1 olmalan ko~ulunun aranmas1yla kamu hizmetlerinde gorevli ki~ilerin se9imleri gerek9e gostererek gorevden 9ekilme imkamm kotiiye kullanmalanmn onlenmesinin ve bu suretle kamu hizmetlerinin siirekliliginin saglanmasmm ama9land1g1 goriilmektedir.

59. Aynca unutulmamahd1r ki ne ba~vurucunun se9imde aday olmak i9in istifa etmesine ne de aday veya aday aday1 olmasma herhangi bir engel 91kanld1g1 ileri siiriilmii~tiir. Ba~ka bir deyi~le ba~vurucunun adayhk siirecine veya se9im 9ah~malanna herhangi bir miidahalede bulunulmam1~t1r.

60. Ote yandan ba~vurucu bir kamu gorevlisidir ve normal vatanda~lardan farkh olarak birtaklm yiikiimliiliiklere ve yasaklara tabidir. Ki~inin kamu gorevlisi olmas1, kendisine saglad1g1 birtaklm ayncahklar ve avantajlann yanmda baz1 kiilfet ve sorumluluklara katlanmay1, diger ki~ilerin tabi olmad1g1 s1mrlamalara tabi olmay1 da gerektirmektedir. Ki~i, kamu gorevine kendi istegi ile girmekle bu statiiniin gerektirdigi ayncahklardan yararlanmay1 ve kiilfetlere katlanmay1 kabul etmi~ sayilmakta olup kamu hizmetinin kendine has ozellikleri, bu avantaj ve s1mrlamalan zorunlu kilmaktad1r ahsan Asutay, B. No: 2012/606, 20/2/2014, § 38).

61. Bu kapsamda ba~vurucunun iistlenmi~ oldugu kamu hizmetini kesintisiz olarak gorme odevi vard1r. Bu odev ise kamu hizmetlerinin siirekliligi ilkesinin dogal bir sonucudur. Bir kamu gorevlisi kanunun ongordiigii haller ve miicbir sebep d1~mda i~ini b1rakamaz. Diger bir ifadeyle kamu gorevlisinin i~inin ba~mda bulunma odevi vard1r. Dolay1s1yla kamu gorevlisinin kanunlann izin verdigi ve ongordiigii ko~ullar d1~mda i~i b1rakmas1, bu odeve aykmhk te~kil eder.

12


: 2015/19496 : 17/1 /2019

62. Bu kapsamda bir kamu gorevlisinin tistlendigi kamu hizmetini kesintisiz olarak gorme ve i~inin ba~mda bulunma ytiktimlultiklerini saglamak adma anayasal gtivencelere dayah dtizenlemeler yap1labilir. Mevcut ba~vuruda kanun koyucu; ba~vurucunun bir yandan se9ilme hakkm1 etkin bir ~ekilde kullanabilmesi, diger yandan da soz konusu ytiktimltiltikleri saglamak adma 298 say1h Kanun'un ilgili htiktimlerini kabul etmi~tir. Bir kamu gorevlisi olan ba~vurucunun se9ilme hakkm1 kullanabilmesi i9in 298 say1h Kanun'la saglanan imkam kullamrken -bahsi ge9en ytiktimltiltikleri nedeniyle- amlan Kanun'un ongordtigti ko~ullara titizlikle riayet etmesi gerektigi a91ktu.

63. Bununla baglantih olarak ba~vurucunun -298 Say1h Kanun'un ek 7. maddesindeki dtizenlemede yer alan a91k htiktimler ve konuya ili~kin Dam~tay i9tihatlan (bkz. §§ 23, 24) 9er9evesinde- gorevden 9ekilme sonrasmda aday veya aday aday1 olmamas1 durumunda meslege geri donemeyecegini bilebilecek durumda oldugu da gozontinde bulundurulmahdu.

64. Yukandaki degerlendirmeler 1~1gmda bu konuda kamu otoritelerinin sahip oldugu takdir pay1 da gozetildiginde ba~vuru konusu olayda kamu hizmetlerinin stirekliliginin saglanmas1 amac1 bakimmdan ba~vurucunun se9ilme hakkma yapilan mtidahalenin onun siyasal hayata katihmm1 engelleyici veya se9ilme hakkmm kullamlmasm1 onemli ol9tide zorla~tlrarak etkisini ortadan kald1racak mahiyette olmad1g1 kanaatine vanlm1~tu. Ba~vurucunun se9ilme hakkma yapilan mtidahalenin zorunlu bir toplumsal ihtiyaca kar~1hk gelmedigi soylenemez.

65. Somut olayda ba~vurucuya ytiklenen ktilfeti dengeleyici mekanizmalann bulundugu da gortilmektedir. Ba~vurucunun milletvekili aday1 olmak i9in istifa etmesini mtiteakip gorevine tekrar kabul edilmemesinin asil olarak ba~vurucunun aday veya aday aday1 olmamas1, ba~ka bir deyi~le goreve donmenin ko~ullanm yerine getirmemesi nedeniyle oldugu hatuda tutulmahd1r. Soz konusu sonucun ag1rla~masmda ba~vurucunun paymm btiytik oldugu degerlendirilmi~tir. Sonu9 olarak yukanda yapilan a91klamalar da gozontine almd1gmda mevcut ba~vuruda ba~vurucunun se9ilme hakkma yonelik mtidahalenin se9ilme hakkm1 a~m derecede smulamad1g1 ve kamu hizmetlerinin stirekligini saglamaya yonelik me~ru ama9 kar~1smda orant1s1z olmad1g1 kanaatine vanlm1~tu.

66. A91klanan gerek9elerle ba~vurucunun goreve tekrar kabul edilmemesi suretiyle yap1lan mtidahalenin demokratik toplum dtizeninin gereklerine uygun oldugu ve Anayasa'nm 67. maddesinde gtivence altma alman se9ilme hakkmm ihlal edilmedigi sonucuna ula~1lm1~tlr.

VI. HOKUM

A91klanan gerek9elerle;

A. Se9ilme hakkmm ihlal edildigine ili~kin iddianm KABUL EDiLEBiLiR OLDUGUNA OYBiRLiGiYLE,

B. Anayasa'nm 67. maddesinde gtivence altma alman se9ilme hakkmm iHLAL EDiLMEDiGiNE Serruh KALELi'nin kar~1oyu ve OY<;::OKLUGUYLA,

C. Yarg1lama giderlerinin ba~vurucu tizerinde BIRAKILMASINA,

13


: 2015/19496 : 17/1 /2019

D. Karann bir omeginin Adalet Bakanhgma GONDERiLMESiNE 17/1/2019 tarihinde karar verildi.

Ba~kan Ziihtii ARSLAN

Dye Serdar OZGDLDDR

Dye Hicabi DURSUN

Dye M. EminKUZ

Dye R1dvan GDLE<;

Ba~kanvekili Burhan DSTUN

Dye Serruh KALELi

Dye Celal Miimtaz AKINCI

Dye Hasan Tahsin GOKCAN

Dye RecaiAKYEL

Ba~kanvekili Engin YILDIRIM

Dye Recep KOMDRCD

Dye Muammer TOP AL

Dye Kadir OZKA YA

Dye Yusuf Sevki HAKYEMEZ

14


: 2015/19496 : 17/1/2019

KARSIOY

Konu, milletvekili se9iminde aday aday1 olabilmek i9in gorevinden aynlan ba~vurucunun, bir siyasi parti ile mutabakat olu~turamamas1 uzerine memuriyetine donu~ talebinin, idarece reddi ile olu~an mudahalenin Anayasa'nm 67. maddesinde yer alan, se9ilme hakk1 9er9evesinde degerlendirilmesidir.

Mahkememiz Genel Kurulu yaptlg1 genel degerlendirmede;

-istifa sonras1 goreve kabul edilmemenin se9ilme hakkma yonelik bir mudahale oldugu,

-Anayasa'nm 67. maddesinde sm1rlama nedeni yok ise de 298 say1h kanunun ek 7. maddesinin bu ol9utu kar~ilad1g1,

-Bu hakka yap1lan mudahalenin me~ru amacmm kamu hizmetlerinin surekliliginin saglanmas1 oldugu,

-Se9imlerde, se9ilme hakkmm geriye donme hakk1 var du~uncesi ile gorevden aynlma ~eklindeki imkamn kotuye kullamlmasmm onune ge9me yoluyla kamu hizmetinin surekliliginin saglanmasmm ama9 oldugunun kabul edildigi,

-Kamu gorevlisinin sm1rlamaya, gorevin ozelliklerinden gelen sebeplerle tabii olmay1 kabul etmek zorunda oldugu,

-Bu nedenle kanunun ongordugu sebep d1~mda gorevi kesintisiz surdurecegi ve i~ini b1rakamayacag1,

-Kamu gorevine geri donme ko~ullannm belirlenmesinde kanun koyucunun geni~ takdir yetkisi oldugu ancak bunu da Anayasa Mahkemesinin denetleyecegi,

-Kanun koyucunun goreve donmenin kabulu i9in, aday ya da aday aday1 olma ~artmm ve buna dair belgeye sahip olmak gerektigine ili~kin tespitleri ile ;

Kamu gorevinin sureklilik istedigini, memurluk gorevinden se9ilme hakkm1 kullanmak i9in aynld1ysa ve geri donmek istediginde kar$1la$tlg1 bu mudahale, yasal ol9utleri kar~ilad1gmdan, memur i9in kotu niyetle gorevden aynlmad1gmm idareye ispatl i9in aranan adayhk ba~vuru belgelerini temin etmenin kanuni bir zorunluluk oldugunu yorumlam1~tlr.

Bu kanaat ile yap1lan hukme esas kararda yer alan, ilkelerin olaya uygulanmas1 bolumunde ise:

Goreve donu~u duzenleyen kurallann yorum yetkisi idare Mahkemelerine ve Dam$tay'a ait iken ba~vurucunun goreve donmesinin ger9ekle~mesi i9in kendisinden aday veya aday aday1 olduguna ili$kin belge ibraz etmemesi ile olu$an donme talebinin reddine ili~kin mudahalenin Anayasa Mahkemesinin ilgi alam d1~mda oldugunu, mahkemenin, gorevinin sadece se9ilme hakkma yap1lan mudahalenin siyasal hayata katihm1 engelleyici,

15


: 2015/19496 : 17/1/2019

hakkm oztinti zedeleyici ve etkisini ortadan kaldmc1 ol<;;tide olup olmad1g1 ile smirh olacagm1 soylemi$ ise de bu ilkelerin Anayasal tammlan ve yorumlan yerine; Ba$vurucunun bu hakkm1 kullamrken kanunda ongortilen ytiktimltiltiklere riayet etmedigini, konu ile ilgili yarg1 kararlanm bilebilecek durumda oldugunu, kamu hizmetinin stirekliligini saglamak esas almd1gmda mtidahalenin (goreve kabul edilmeme) se<;;ilme hakkma yap1lm1$ a$m bir sm1rlama olmad1g1, ama<;; kamu hizmeti stirekliligi oldugunda mtidahale orantis1z da sayilmaz demek suretiyle kanunun lafzma uygun bir a<;;1klama ile eksik bir Anayasal degerlendirme yapilll$tlf.

Aslen se<;;ilme hakkmm; hakkm ozti, siyasal hayata katihm ve mtidahalenin etkisi yontinden smirh bir inceleme yap1lacag1 soylenmesine ragmen, karar gerek<;;esinden de anla$1lacag1 tizere, se<;;ilme hakk:1 kavram1, oztinden sapmaya ugram1$ hakka mtidahalenin varhg1 kanuni $artlara uygunluk (aday ve aday aday1 olduguna ili$kin belge) kriteri ile degerlendirilmi$, kanunun lafzi ifadesinde yer bulan bu kelimeler kamu hizmetinin niteliklerinden olan stireklilik kavram1 i<;;inde yedirilmi$ ve se<;;ilme hakk:1 adeta KAMU HiZMETi oncelenerek sebep sonu<;; ili$kisi gibi yakla$1mla ona bagh k1lmarak sonuca gidildigi gortilmektedir.

Amlan yakla$1mla Mahkememizce inceleme alamm1z d1$mda kahr denilen goreve donii$ii dtizenleyen yasa kurah i<;;erigi ile yapilan bu denetim sonucuna katilmmam1$tlf.

Etkili ve degerlerinin ya$ayabilecegi bir demokrasinin kurulumu ve stirdtirtilebilirligi i<;;in Temel haklann korundugu ve hayata ge<;;irildigi bir dtizenin gerekliliginden ku$kU yoktur.

<;::ogulcu ve katihmc1 demokrasiler se<;;me, se<;;ilme ve siyasi faaliyette bulunmaya saglanan gtivenceler ile geli$ir ve stirdtirtilebilirler ve bu yolla teorisinden ziyade pratigi anlam ifade edecek bir hakkm elde edilmesi kolayla$acak, gti<;;lenecek, ontindeki engeller kaldmlm1$ olacaktir.

Olay1m1zda ba$vurucu milletvekili aday1 olmak i<;;in bu maksatla verdigi dilek<;;esi ile gorevinden aynlm1$, siyasi partiler ile yaptig1 g6rii$meler sonucunda bir mutabakat saglayamad1g1 i<;;in aday olamam1$ ve se<;;im sonu<;;larmm a<;;1klanmasm1 mtitakiben de yasal stiresi i<;;inde 298 say1h yasanm ek 7. maddesi geregi goreve atama yap1lmas1 talebinde bulunduysa da aday olduguna dair bir belgenin ibraz edilmemesi nedeniyle talebi reddedilmi$, yarg1 stireci de aleyhine sonu<;;lanm1$tlr.

298 say1h yasanm ek 7. maddesi lafzen okundugunda aday ve aday aday1 stattistine girenlerin bu haktan faydalanacag1 anla$1lmakta ise de, onceki y1llarda ilgili Dam$tay 12. Dairesi, maddenin belge ibrazm1 zorunlu k1ld1g1 anlay1$I ile goreve atanmay1 red eden mahkeme kararlanm hukuga uygun bulurken, Dam$tay 8. Dairesi 2016 y1lmdan itibaren 298 say1h yasaya gore aday ve aday aday1 olanlann bunu belgeleyecek bir ba$vurunun olduguna dair belge getirmesi yontinde bir ytiktimltiltigti i<;;eren bir kanun htikmti bulunmamas1 kar$1smda, goreve iadeyi reddeden kararda sebep ve maksat ogesi yontinden hukuka uyarhhk bulmad1gm1 yorumlad1g1 gibi,

Se<;;ilme hakkma Anayasada yer alm1$ bir hak oldugunu, 2839 say1h Yasanm 18. maddesi izniyle gorevden aynlma eyleminin, ki$inin gorevden istifa ya da <;;ekilmesi degil goreve geriye donii$lii ge<;;ici stireli bir aynlma oldugunu ifade etmi$tir.

16


: 2015/19496 : 17/1/2019

Mahkememiz gerek<;;esinde yer bulan kamu hizmetinin stirekliligini saglamak i<;;in ve bu anlamda gorevden bir kas1tla kotti niyetli aynlmalan korumamak i<;;in kanun maddesinde yer alan baglay1c1 ~artlann yard1m1 ile yap1lan Anayasal denetime katilmad1g1m1z1 tekraren soylemekle birlikte buradaki kotti niyet kavrammm kime ve neye gore oldugu da aynca izaha muhta<;;tlr.

Bir kamu gorevlisinin milletvekilli aday1 olabilmesi, kendisine Anayasanm 67 /1. maddesi ile tanmm1~ temel bir haktir. Bu hakka yasa ile getirilen mtidahale se<;;im stirecine gore goreve geri donti~ ile ilgilidir.

Ba~vurucu maksadm1 ifade ederek verdigi aynhk dilek<;;esi akabinde, halihazirda varhgma inand1g1 kamu gorevine geri donebilme hakkmm varhgma da inanarak ve gtivenerek bir siyasi olu~umda yer ahp, demokratik hakkm1 kamu yaranna kullanmak istemekte, dogal olarak da bu hakkm1 kullanmada bireysel yaranm, menfaat varhgm1 geli~tirme hakkm1 da kulland1g1 a<;;1ktir.

Kullamlan se<;;ilme hakkmdaki birey <;;1kan ve toplumsal yarar ile kar~1smda duran mtidahalenin inandmc1 kamusal bir sm1rlay1c1 nedeninin varhg1 halinde, hakkm korunmas1 ve geli~mesi adma bu dengelemenin adil ve ol<;;tilti yap1lmas1 zorunludur.

Birey, inand1g1 gtivendigi meslegine geri donme kayg1s1 ta~1madan se<;;ilme hakkmm gerekleri i<;;in tizerine dti~en gorevi yerine getirirken menfaat/ktilfet dengesini gozetecegi de a<;;1ktir. Se<;;ilme hakkm1 kullamp gorevinden aynld1 ise istedigi yada amacma uzak bir siyasi platformda yer almamak adma bu arzusundan vazge<;;mesinin ontinde de hi<;;bir engel olmamahdir.

Her ttir siyasi partiye ba~vurunun bedel ile yapild1g1, bedelsiz olsa bile istemedigi bir yer konum yontinden siyasi bir baglantism1 belgelemesini beklemek hakkm kullamm oztinti a<;;1k<;;a zedeleyecek ve hatta kullamlmaz hale bile getirebilecektir.

Gorevden aynlmanm kotti niyete dayah olma olas1hgmm onlenmesinin denetim yolu, aday ve aday adayhg1 mtiracaat belgesi oldugu takdirde, kamu gorevlisi se<;;ilme i<;;in gorevinden aynld1gmda kadrosuna bir ba~kasmm atanm1~ olmasmm izah1 yap1lamaz. Ve kamu gorevinde stirekliligin ~art ko~ulmas1 ve karardaki gibi yorumu, mutlakhk ve baglay1c1hk degerini yitirmekte ve dayamks1z bir gerek<;;e haline gelmektedir.

Ki~i geri donme talebinde kadrosu bo~ ise oraya yoksa bir ba~ka goreve atanacagm1 bilmektedir.

Aym kadroya atanmasmm mutlak bir sonu<;; olmad1g1 ahvalde de mahkememizin kamu hizmetinin stirekliliginin saglanmasm1 temin etmek ~eklinde ifadesini bulan gerek<;;esi me~ru ve gerek<;;ede ki as1l neden olma ozelligini kaybetmektedir.

Ba~vurucunun goreve iade edilmemesi suretiyle yap1lan mtidahale (k1s1tlama) aynca ongortilebilirde degildir. Aym gorev yerinde kimilerinden bir belge istenmeden goreve ba~latmalannm bildirildigi bu yerde, birilerinden adayhk ba~vuru belgesi beklemek veya yarg1 stirecinin son makammda, Daireler arasmda kanunda yer alan aym hukuk kuralma getirilen farkh yorumlar ve neticesinde, hakkm kullammm1 ortadan kaldiran sonu<;;lan kar~1smda kis1tlamamn ongortilebilir oldugu da soylenemez.

17


: 2015/19496 : 17/1/2019

Mudahale zorunlu toplumsal bir ihtiya9tan kaynakh degildir. <;::unku mudahale i9eng1 itibari ile Mahkememizce ol9ululuk denetiminde aranan en hafif bir onlem degil, bireyi i~inden, mesleginden, kazammmdan eden en agir bir onlemdir. Amaca ula~mak i9in mudahalenin olumlu bir ara9 olmas1 isteniyorsa 6ng6rulebilirliginde tart1~ma olmamah, uygulamada e~it, adil ve ol9ulu uygulamalar bulunmahdir.

Mudahale kapsam1 itibari ile orantls1z ve 6l9usuzdur. Kural Anayasa'nm 67. maddesine aykmdir.

-Oye Serruh KALELi

18

ANAYASA MAHKEMESi · (idare) Hukuk Mti~avirliginde avukat kadrosunda 9ah~maktad1r. 11. Ba~vurucu...

Documents

Transcript of ANAYASA MAHKEMESi · (idare) Hukuk Mti~avirliginde avukat kadrosunda 9ah~maktad1r. 11. Ba~vurucu...