ANALIZA E NEVOJAVE PËR TRAJNIME TË NMVM˜VE NË KOSOVË · analiza e nevojave pËr trajnime tË...

ANALIZA E NEVOJAVE PËR TRAJNIME TË NMVM-VE NË KOSOVË

MINISTRIA E TREGTISË DHE INDUSTRISË

REPUBLIKA E KOSOVËS

KOSOVA

JUGATI PËR

Faqe e zbrazët me qëllim

Faqe | 3 …

FINANCUAR NGA

Agjencia për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në

Kosovë

Agencija za Investicije i Podršku Preduzeča na Kosovu

Kosovo Investment and Enterprise Support Agency

Rr. Muharrem Fejza p.n.

10000 Prishtinë, Republika e Kosovës

Tel: +383 (0)38 200 36 541

e-mail: [email protected]

kiesa.rks-gov.net

IMPLEMENTUAR NGA

D&D Business Support Center

Sheshi. "Edit Durham", H1, Nr.11,

10000 Prishtinë, Republika e Kosovës

Tel: +377(0)44-693-564,

E-mail: [email protected]

www.dd-bsc.com

Pikëvështrimet dhe opinionet e shprehura në këtë dokument i përkasin autorit dhe nuk përfaqësojnë

qëndrimin zyrtar të Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë së Republikës së Kosovës apo të Agjencisë

për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në Kosovë.

PRISHTINË, TETOR 2017

https://kiesa.rks-gov.net/

tel:0037744570021

mailto:[email protected]

http://www.dd-bsc.com/

Faqe | 4 …

PËRMBAJTJA

LISTA E TABELAVE ........................................................................................................................................ 5

LISTA E FIGURAVE ......................................................................................................................................... 7

LISTA E SHKURTESAVE ................................................................................................................................ 8

1. PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE ............................................................................................................... 9

2. METODOLOGJIA E HULUMTIMIT ...................................................................................................... 11

3. ANALIZA E TË DHËNAVE TË GJENERUARA NGA ANKETA ........................................................ 13

3.1. PJESA I - Informatat e përgjithshme mbi NVM-të ................................................................... 13

3.1.1. Periudha e themelimit të ndërmarrjeve ...................................................................................... 13

3.1.2. Struktura e moshës dhe gjinisë të punësuarve në NVM-të e anketuara ..................................... 14

3.1.3. Struktura e të punësuarve sipas kualifikimit arsimor në NVM-të e anketuara .......................... 16

3.1.4. Certifikimi i ndërmarrjeve të anketuara me standarde kombëtare apo ndërkombëtare ............. 17

3.2. PJESA II – Trajnimet e vijuara nga ndërmarrjet ....................................................................... 18

3.2.1. Menaxhimi i burimeve njerëzore në ndërmarrjet e anketuara ................................................... 18

3.2.2. Trajnimi i ndërmarrjeve në të kaluarën ..................................................................................... 19

3.2.3. Llojet e trajnimeve të vijuara në të kaluarën, në ndërmarrjeve të anketuara ............................. 20

3.2.4. Ndikimi i trajnimeve në performancën e të punësuarve ............................................................ 21

3.2.5. Forma e organizimit të trajnimeve (fizike/online) ..................................................................... 22

3.2.6. Ndikimi i trajnimeve online në performancën e të punësuarve në NVM-të e anketuara ........... 23

3.2.7. Mënyra e organizimit të trajnimeve ........................................................................................... 24

3.2.8. Burimi kryesor i financimit të trajnimeve në të kaluarën .......................................................... 24

3.2.9. Vlerësimi i përfitimeve nga trajnimet në raport me kostot e trajnimeve ................................... 26

3.2.10. Arsyet e mos-vijimit të trajnimeve në të kaluarën ..................................................................... 27

3.2.11. Pengesat dhe vështirësitë në procesin e punës dhe sfidat e NVM-ve nga mungesa e

pjesëmarrjes në trajnime ................................................................................................................................ 28

3.3. PJESA III - Nevoja e NMV-ve për trajnime në të ardhmen ...................................................... 29

3.3.1. Nevojat e ndërmarrjeve për trajnime menaxheriale ................................................................... 29

3.3.1.1. Nevojat për trajnime menaxheriale ........................................................................................... 29

3.3.1.2. Nevojat për trajnimet e burimeve njerëzore .............................................................................. 31

3.3.1.3. Nevojat për trajnime në prokurim publik dhe tenderim ............................................................ 32

3.3.1.4. Nevojat për trajnime në menaxhim financiar ............................................................................ 34

3.3.1.5. Nevojat e trajnimeve për vlerësimin e tregut ............................................................................. 36

3.3.1.6. Nevojat për trajnimet në fushën e marketingut .......................................................................... 37

3.3.2. Nevojat e ndërmarrjeve për trajnime operative/ administrative ................................................ 38 3.3.2.1. Nevojat për trajnime operative/ administrative ........................................................................ 39

3.3.2.2. Nevojat për trajnime në përgatitjen dhe menaxhimin e projekteve ........................................... 40

3.3.2.3. Nevojat për trajnime në menaxhim të financave dhe kontabiliteti ............................................ 42

3.3.2.4. Nevojat për trajnime mbi shërbimin ndaj klientëve................................................................... 43

3.3.2.5. Nevojat për trajnime mbi teknologjinë e komunikimit, shfrytëzim efecient të energjisë dhe

certifikim të produkteve ................................................................................................................................. 44

3.3.3. Nevojat e ndërmarrjeve për trajnime teknike dhe/ ose profesionale .......................................... 45

3.3.4. Gatishmëria e ndërmarrjeve të anketuara për trajnime online ................................................... 48

4. PËRMBLEDHJE ....................................................................................................................................... 50

5. SHTOJCA 1 – PYETËSORI ..................................................................................................................... 52

Faqe | 5 …

LISTA E TABELAVE

TABELA 1 - Krahasimi i kërkesave të NVM-ve për trajnime .......................................................................... 11

TABELA 2 - Periudha e themelimit të ndërmarrjeve ........................................................................................ 13

TABELA 3 - Struktura e të punësuarve meshkuj në NVM-të e anketuara ....................................................... 14

TABELA 4 - Struktura e të punësuarave femra në NVM-të e anketuara .......................................................... 15

TABELA 5 - Struktura e të punësuarve sipas kualifikimit arsimor .................................................................. 16

TABELA 6 - Certifikimit i NVM-ve të anketuara me standarde kombëtare/ ndërkombëtare .......................... 17

TABELA 7 - Menaxhimi i burimeve njerëzore në 800 NVM-të e anketuara. ................................................. 18

TABELA 8 - Pjesëmarrja e NVM-ve në trajnime në të kaluarën ...................................................................... 19

TABELA 9 - Llojet e trajnimeve të mbajtura deri tani nga punëtorët e NVM-ve ........................................... 20

TABELA 10 - Ndikimi i trajnimeve në performancën e të punësuarve ............................................................ 21

TABELA 11 - Forma e organizimit të trajnimeve............................................................................................. 22

TABELA 12 - Ndikimi i trajnimeve online në performancën e të punësuarve. ................................................ 23

TABELA 13 - Organizimi i trajnimeve ............................................................................................................. 24

TABELA 14 - Burimi kryesor i financimit të trajnimeve ................................................................................. 25

TABELA 15 - Vlerësimi i përfitimeve në raport me kostot për trajnime nga të anketuarit .............................. 26

TABELA 16 - Arsyet e mos-vijimit të trajnimeve ............................................................................................ 27

TABELA 17 - Pengesat/ vështirësitë në procesin e punës dhe sfidat që NVM-të i hasin nga mungesa e

trajnimeve .......................................................................................................................................................... 28

TABELA 18 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime menaxheriale ........................................................ 29

TABELA 19 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime menaxheriale ..................................................... 30

TABELA 20 – Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime menaxheriale .................................................. 30

TABELA 21 - Nevojat e mikro- ndërmarrjeve për trajnimet mbi burimet njerëzore ........................................ 31

TABELA 22 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnimet mbi burimet njerëzore ...................................... 31

TABELA 23 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnimet mbi burimet njerëzore ................................... 31

TABELA 24 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime në prokurim publik dhe tenderim ........................ 32

TABELA 25 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime në prokurim publik dhe tenderim ...................... 33

TABELA 26 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime në prokurim publik dhe tenderim ................... 33

TABELA 27 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime në menaxhim financiar ........................................ 34

TABELA 28 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime në menaxhim financiar ...................................... 35

TABELA 29 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime në menaxhim financiar ................................... 35

TABELA 30 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime mbi vlerësimin e tregut ........................................ 36

TABELA 31 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime mbi vlerësimin e tregut ..................................... 36

TABELA 32 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime mbi vlerësimin e tregut ................................... 37

TABELA 33 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnimet në fushën e marketingut ...................................... 37

TABELA 34 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnimet në fushën e marketingut ................................... 38

TABELA 35 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnimet në fushën e marketingut ................................ 38

TABELA 36 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime operative/ administrative .................................... 39

TABELA 37 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime operative/ administrative .................................. 39

TABELA 38 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime operative/ administrative ............................... 39

TABELA 39 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime në përgatitjen dhe menaxhimin e projekteve ....... 40

TABELA 40 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime në përgatitjen dhe menaxhim e projekteve ....... 41

TABELA 41 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime në përgatitjen dhe menaxhim e projekteve ..... 41

Faqe | 6 …

TABELA 42 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime në menaxhim të financave dhe kontabilitetit ...... 42

TABELA 43 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime në menaxhim të financave dhe kontabilitetit .... 42

TABELA 44 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime në menaxhim të financave dhe kontabilitetit .. 43

TABELA 45 - Nevoja e mikro-ndërmarrjeve për trajnime mbi shërbimin ndaj klientëve ................................ 43

TABELA 46 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime mbi shërbimin ndaj klientëve ............................ 43

TABELA 47 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime mbi shërbimin ndaj klientëve ......................... 44

TABELA 48 – Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime mbi teknologjinë e komunikimit , shfrytëzim

efecient të energjisë dhe certifikim të produkteve ............................................................................................. 44

TABELA 49 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime mbi teknologjinë e komunikimit, shfrytëzim


TABELA 50 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime mbi teknologjinë e komunikimit, shfrytëzim


TABELA 51 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime teknike dhe/ ose profesionale ............................... 46

TABELA 52 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime teknike dhe/ ose profesionale ............................ 46

TABELA 53 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime teknike dhe/ ose profesionale ......................... 47

TABELA 54 - Gatishmëria e ndërmarrjeve të anketuara për trajnime online ................................................... 48

TABELA 55 - Trajnimet e rekomanduara ......................................................................................................... 51

Faqe | 7 …

LISTA E FIGURAVE

FIGURA 1 - Periudha e themelimit të ndërmarrjeve ......................................................................................... 14

FIGURA 2 - Të punësuarit në NVM sipas moshës dhe gjinisë ......................................................................... 15

FIGURA 3 - Struktura e të punësuarve sipas kualifikimit arsimor ................................................................... 16

FIGURA 4 - Certifikimit i NVM-ve me standarde kombëtare/ ndërkombëtare ................................................ 17

FIGURA 5 - Menaxhimi i burimeve njerëzore në NVM .................................................................................. 18

FIGURA 6 - Pjesëmarrja e punëtorëve në trajnime të mëhershme ................................................................... 19

FIGURA 7 - Llojet e trajnimeve të mbajtura deri tani nga punëtorët e NVM-ve ............................................. 20

FIGURA 8 - Ndikimi i trajnimeve në performancën e punëtorëve ................................................................... 21

FIGURA 9 - Forma e organizimit të trajnimeve ............................................................................................... 22

FIGURA 10 - Ndikimi i trajnimeve online në performancën e të punësuarve .................................................. 23

FIGURA 11 - Organizimi i trajnimeve .............................................................................................................. 24

FIGURA 12 - Burimi kryesor i financimit të trajnimeve .................................................................................. 25

FIGURA 13 - Vlerësimi i përfitimeve në raport me kostot për trajnime nga respodentët ................................ 26

FIGURA 14 - Arsyet e mos-vijimit së trajnimeve............................................................................................. 27

FIGURA 15 - Vështirësitë në procesin e punës dhe sfidat që NVM-të i hasin nga mungesa e trajnimeve ...... 28

FIGURA 16 – Nevojat e NVM-ve për trajnime menaxheriale .......................................................................... 31

FIGURA 17 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në fushën e burimeve njerëzore ............................................. 32

FIGURA 18 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në prokurim publik dhe tenderim .......................................... 34

FIGURA 19 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në menaxhim të financave ..................................................... 36

FIGURA 20 – Nevojat e NVM-ve për trajnime mbi vlerësimin e tregut .......................................................... 37

FIGURA 21 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në fushën e marketingut ......................................................... 38

FIGURA 22 – Nevojat e NVM-ve për trajnime operative/administrative ........................................................ 40

FIGURA 23 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në përgatitjen dhe menaxhimin e projekteve ......................... 42

FIGURA 24 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në menaxhim të financave dhe kontabilitetit ......................... 43

FIGURA 25 – Nevojat e NVM-ve për trajnime mbi shërbimin ndaj klientëve ................................................ 44

FIGURA 26 – Nevojat e NVM-ve për trajnime mbi teknologjinë e komunikimit, shfrytëzim efecient të

energjisë dhe certifikim të produkteve .............................................................................................................. 45

FIGURA 27 – Nevojat e NVM-ve për trajnime profesionale dhe/ose administrative ...................................... 48

FIGURA 28 - Gatishmëria e ndërmarrjeve të anketuara për trajnime online .................................................... 49

Faqe | 8 …

LISTA E SHKURTESAVE

ANT Analiza e Nevojave për Trajnime

CE Konformiteti Evropian

HACCAP Analiza e Rreziqeve dhe Kontrollit të Pikave Kritike

ISO Organizata Ndërkombëtare për Standardizime

KE Komisioni Evropian

KIESA Agjencia për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në Kosovë

MTI Ministria e Tregtisë dhe Industrisë

NVM Ndërmarrje të Vogla dhe të Mesme

NP Ndërmarrje Prodhuese

NSH Ndërmarrje Shërbyese

NT Ndërmarrjet Tregtare

SEECEL Qendra e Evropës Juglindore e të Mësuarit për Ndërmarrësi

SPSS Paketa Statistikore për Shkenca Sociale

Faqe | 9 …

1. PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE

Burimet njerëzore, padyshim që janë një ndër faktorët kryesorë në qëndrueshmërinë dhe zhvillimin e

sektorit privat, gjegjësisht ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme. Bazuar në shumë hulumtime të

realizuara deri më tani, në këtë hulumtim, si dhe në çdo opinion të nxjerrë nga komuniteti i biznesit,

rezulton se NVM-të në Republikën e Kosovës ballafaqohen me vështirësi serioze, në rekrutimin e

fuqisë punëtore në harmoni me nevojat e tyre. Kjo vjen si rrjedhojë e nivelit të ulët të edukimit formal

dhe joformal karshi nevojave të tregut të punës, të ofruara nga institucionet arsimore në të gjitha

nivelet, si ato të sektorit publik po ashtu edhe atij privat. Duke qenë të ekspozuara në një treg të

hapur, nën konkurrencën rajonale dhe ndërkombëtare, NVM-të kosovare të ballafaquara me këtë sfidë

iu vështirësohet qëndrueshmëria dhe mundësia për rritje të konkurrueshmërisë, si në tregun vendor

ashtu edhe në qasjen në eksport. Nga ana tjetër, zhvillimi i kapaciteteve njerëzore, respektivisht

aftësimi i punëkërkuesve, është parakusht qenësor edhe për tërheqjen e investimeve të huaja direkte.

Qëllimi i këtij hulumtimi të financuar nga Ministria e Tregtisë dhe Industrisë/ KIESA dhe

implementuar nga D&D Business Support Center, është vlerësimi i gjendjes aktuale lidhur me

kapacitetet e burimeve njerëzore në NVM, si dhe identifikimi i nevojave për trajnime, për të

punësuarit në NVM-të në Kosovë. Të gjeturat nga ky hulumtim do t’i shërbejnë KIESA-s dhe

institucioneve të tjera relevante, për ndërtimin e politikave mbështetëse për NVM-të, si dhe në

zhvillimin e programeve dhe projekteve në funksion të lehtësimit të qasjes në trajnime adekuate, në

formë online, në fushat e nevojshme për të punësuarit në NVM-të në Kosovë.

Ky hulumtim, ndër të tjera pasqyron të gjeturat nga anketimi me 800 NVM-ve, për pikat me theks të

veçantë në:

• Rëndësinë e trajnimeve për ndërmarrjet,

• Përfitimet kryesore të ndërmarrjeve nga trajnimet,

• Sfidat që ndërmarrjet hasin në mungesë të trajnimeve,

• Fushat në të cilat ndërmarrjet kanë nevojë për trajnime,

• Gatishmëritë dhe mundësitë e ndërmarrjeve për të shfrytëzuar trajnimet online, si dhe

• Propozimin e formës së trajnimeve online, e cila do të jetë e pranueshme dhe

shfrytëzueshme nga ndërmarrjet.

Në këtë analizë të nevojave për trajnime, është përfshirë një mostër prej 800 NVM-ve nga tërë

territori i Kosovës, respektivisht në shtatë regjionet e Republikës së Kosovës (Prishtinë, Prizren,

Ferizaj, Gjilan, Pejë, Gjakovë dhe Mitrovicë).

Për më tepër, në këtë hulumtim, janë bërë disa krahasime, për çështje specifike dhe relevante në

raport me hulumtime tjera (përafërsisht të ngjashme), të realizuara në të kaluarën nga organizata të

ndryshme. Gjithashtu, janë gjeneruar edhe shumë të dhëna të tjera të rëndësishme edhe për strukturën

e të punësuarve në NVM.

Sa i përket nivelit të arsimimit për të punësuarit në NVM, si një tregues i rëndësishëm i zhvillimit të

NVM-ve, nga ky hulumtim rezulton se në Kosovë dominon numri i të punësuarve me arsimim të

mesëm me 68.1%, përderisa në vitin 2013, sipas hulumtimit të realizuar nga SEECEL, kjo përqindje

ka qenë 73.36%, që ka qenë përqindja më e lartë e punëtorëve me arsimim të mesëm, krahasuar me

Faqe | 10 …

Kroacinë me 70.06%, Shqipërinë me 61.43% dhe Turqinë me 38.49%.1 Po ashtu, është evidentuar

edhe përqindja e të punësuarve meshkuj në ndërmarrje në Kosovë, e cila është dukshëm më e lartë

(71%) se sa ajo e femrave (29%). Nëse e krahasojmë strukturën gjinore të punësuarve, me mesataren

e vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe Turqisë (në bazë të hulumtimit të realizuar nga SEECEL në

vitin 2013, që ishte 35% për mikro ndërmarrjet dhe 49% në ndërmarrjet e mesme), mund të thuhet se

mesatarja e të punësuarave femra në Kosovë, është dukshëm më e ulët në krahasim me atë të

Ballkanit Perëndimor dhe Turqisë.2

Hulumtimi ka identifikuar fushat kryesore, në të cilat ndërmarrjet kanë shprehur nevojë parësore për

intervenim (si “shumë të nevojshme”), e që ka reflektuar me listën e trajnimeve më shumë të

kërkuara, si në vijim:

1. Trajnimet menaxheriale;

2. Trajnimet në menaxhim financiar;

3. Trajnimet mbi vlerësimin e tregut;

4. Trajnimet në marketing;

5. Trajnimet operative/ administrative;

6. Trajnimet në përgatitjen dhe menaxhimimn e projekteve;

7. Trajnimet në menaxhim të financave dhe kontabilitet;

8. Trajnimet mbi shërbimin ndaj klientëve.

Vlen të theksohet se për trajnimet për burimet njerëzore, informacion dhe teknologji, si dhe trajnimet

teknike profesionale, interesimi i shprehur nga NVM-të e anketuara, ka qenë relativisht më i vogël.

Faktor tjetër i rëndësishëm, në zhvillimin dhe adaptimin e ndryshimeve të ambientit të bërit biznes,

është struktura demografike e të punësuarve në NVM. Kështu, nga hulumtimi i zhvilluar rezulton se

numri më i madh i të punësuarve në Kosovë përfshin grup moshën 25 – 49 vjeç, me 77.77% tek

ndërmarrjet mikro, si dhe 76.40% tek ndërmarrjet e mesme, ndërsa krahasuar me të dhënat nga raporti

i SEECEL 2013, kjo përqindje e grup moshës është përafërsisht e njëjtë edhe në vendet e Ballkanit

Perëndimor dhe Turqisë, e që përfshin 73.2% tek ndërmarrjet mikro dhe 64.9% tek ndërmarrjet e

mesme.3

Gjatë hulumtimit është analizuar edhe menaxhimi i burimeve njerëzore, me ç’rast rezultatet tregojnë se

tek ndërmarrjet në Kosovë, burimet njerëzore menaxhohen nga pronari në 95% të rasteve, ndërsa 99%

tek ndërmarrjet mikro, ndërsa në vendet e Ballkanit Perëndimorë dhe Turqisë, rreth 75% të

ndërmarrjeve mikro, burimet njerëzore menaxhohen nga vet pronari i ndërmarrjes.4

Sa i përket mënyrës së organizimit të trajnimeve, sipas hulumtimit të realizuar nga SEECEL në vitin

2013, 49% e ndërmarrjeve në Kosovë, kanë organizuar trajnime të brendshme (me ekspertë brenda

ndërmarrjes) ndërsa raporti i tanishëm tregon se trajnimet e brendshme marrin pjesë me 15.3% në

totalin e përgjithshëm të trajnimeve të realizuara. Nga numri i përgjithshëm i trajnimeve, 61.3% prej

tyre janë organizuar me ekspertë jashtë ndërmarrjes (46.0% trajnime të jashtme me ekspertë vendorë;

15.3% trajnime të jashtme me ekspertë ndërkombëtarë), ndërsa sipas hulumtimit të realizuar nga

SEECEL, në vitin 2013 kjo shifër në Kosovë ishte 26%.5

1 SEECEL: “Training needs analysis for SMEs” – Western Balkans and Turkey’s experience (2013) p.33 2 SEECEL: “Training needs analysis for SMEs” – Western Balkans and Turkey’s experience (2013) p.28 3 SEECEL: “Training needs analysis for SMEs” – Western Balkans and Turkey’s experience (2013) p.32 4 SEECEL: “Training needs analysis for SMEs” – Western Balkans and Turkey’s experience (2015) p.36 5 SEECEL: “Training needs analysis for SMEs” – Western Balkans and Turkey’s experience (2013) p.45

Faqe | 11 …

Krahasimi i kërkesave për trajnime të NVM-ve të anketuara në Kosovë, është bërë me raportin e

realizuar nga SEECEL, për vendet e Ballkanit Perëndimor dhe Turqisë, në vitin 2015. Këtu janë

krahasuar vetëm trajnimet e kërkuara të NVM-ve në hulumtimin e SEECEL, me trajnimet përafërsisht

të njëjta të hulumtimit të tanishëm.

TABELA 1 - Krahasimi i kërkesave të NVM-ve për trajnime

Burimi: SEECEL 2015; Të dhënat nga hulumtimi ANT, 2017.

Shënim: Vlerësimi i nevojave të NVM-ve për trajnimet e mësipërme është realizuar përmes shkallës së vlerësimit të nevojës

për trajnime, të deklaruar nga ndërmarrjet ku:

• 1 - nënkupton që ndërmarrjet “deri diku” kanë nevojë për trajnime; dhe

• 2 - nënkupton që ndërmarrjet kanë “shumë nevojë” për trajnime.

Tabela e mësipërme paraqet krahasimin e nevojave të NVM-ve për trajnimet e theksuara, me ç’rast

mund të vërehet se vlerësimi i nevojave të NVM-ve në vendet e Ballkanit Perëndimor (përfshirë

Kosovën) dhe Turqisë, është më i lartë se sa nevojat e theksuara nga NVM-të e anketuara në këtë

hulumtim, për të gjitha llojet e trajnimeve. Trajnimi më i kërkuar, si në hulumtimin e SEECEL-it, po

ashtu edhe në këtë hulumtim, është trajnimi për marketing dhe shitje, ku 41% e NVM-ve të raportuara

në SEECEL kanë deklaruar që kanë shumë nevojë për këtë trajnim, 40% e kanë vlerësuar deri diku të

nevojshëm, derisa 38% nga NVM-të e anketuara në këtë hulumtim, e kanë vlerësuar si shumë të

nevojshëm, si dhe 10% e tyre deri diku të nevojshëm.6

2. METODOLOGJIA E HULUMTIMIT

Anketimi i NVM-ve është zhvilluar nëpërmjet pyetësorit, i cili është hartuar posaçërisht për këtë

hulumtim. Anketa e realizuar ka mundësuar gjenerimin e të dhënave të rëndësishme statistikore dhe

opinione të ndryshme, që krijojnë mundësi për të bërë vlerësime, analiza të trendëve zhvillimore,

analiza krahasuese midis sektorëve të NVM-ve në periudha të ndryshme kohore për burimet njerëzore

në NVM, përkatësisht identifikimin e nevojave për ngritjen e kapaciteteve të tyre.

6 SEECEL: “Training needs analysis for SMEs” – Western Balkans and Turkey’s experience (2015) p.38

Trajnimet e kërkuara

Raporti nga SEECEL 2015,

për vendet e Ballkanit

Perëndimor dhe Turqisë,

përfshirë Kosovën

Raporti ANT 2017 -

Kosovë

1 2 1 2

Marketing dhe shitje 40% 41% 10% 38%

Menaxhimi kualitativ dhe standardet 39% 41% 5% 9%

Vlerësimi i tregut 41% 39% 4% 12%

Planifikimi strategjik dhe organizimi 37% 39% 13% 20%

Komunikimi dhe gjuhët e huaja 37% 35% 4% 17%

Menaxhimi i burimeve njerëzore 40% 34% 5% 8%

Menaxhimi financiar dhe kontabiliteti 39% 34% 8% 12%

Teknologjia e informacionit dhe komunikimit 49% 32% 2% 5%

Energjia efiçiente 36% 31% 3% 3%

Faqe | 12 …

Pyetësori është dizajnuar ashtu që të sigurojë informacione të përgjithshme dhe specifike rreth analizës

së nevojave për trajnime (ANT) të NVM-ve. Pyetësori përmban gjithsej 36 pyetje, me disa nën-pyetje

për qëllimin e lartpërmendur.

Pyetësori është ndarë në tri (3) pjesë:

• Pjesa I, përmban informata të përgjithshme të NVM-ve, përfshirë të dhënat e ndërmarrjes, vitin e

themelimit, sektorin, veprimtarinë, strukturën e të punësuarve sipas moshës dhe gjinisë, shkallën e

kualifikimit arsimor të punonjësve dhe certifikimin eventual të ndërmarrjes me standarde

kombëtare ose ndërkombëtare.

• Pjesa II, përmban informata për trajnime paraprake të vijuara nga NVM-të, format e trajnimeve të

deritanishme (online apo fizike), efektin e trajnimeve të mbajtura në performancën e punonjësve,

mënyrën e organizimit të trajnimeve (ekspertë brenda ndërmarrjes, ekspertë vendorë apo

ndërkombëtarë), mënyrat e financimit të trajnimeve, arsyet e mos vijimit të trajnimeve dhe

pengesat që kanë hasur në procesin e punës për shkak të mungesës së trajnimeve adekuate.

• Pjesa III, përmban informata rreth nevojave për trajnime në të ardhmen. Në pyetësor janë listuar

74 lloje të trajnimeve të grupuara në 3 kategori kryesore:

o Trajnime menaxheriale,

o Trajnime operative/ administrative dhe

o Trajnime profesionale/ teknike.

Realizimi i hulumtimit është bërë me metodën e intervistave direkte në mes të anketuesve dhe të

anketuarve, përkatësisht me pronarët ose përfaqësuesit e NVM-ve. Pas realizimit të punës në teren,

pyetësorët janë procesuar në aplikacionin SPSS, dhe njëkohësisht është bërë kontrolli i vazhdueshëm i

përputhshmërisë së anketave të realizuara me mostrën e paracaktuar për anketim.

Në hulumtim janë përfshirë 800 ndërmarrje, sipas strukturës së mostrës së paracaktuar, si në vijim:

600 mikro-ndërmarrje, ndërmarrjet që punësojnë deri në 9 punëtorë;

o 300 Prodhuese;

o 90 Shërbyese;

o 210 Tregtare.

150 ndërmarrje të vogla, ndërmarrjet që punësojnë nga 10-49 punëtorë;

o 70 Prodhuese;

o 10 Shërbyese;

o 70 Tregtare.

50 ndërmarrje të mesme, ndërmarrjet që punësojnë 50-249 punëtorë.

o 35 Prodhuese;

o 5 Shërbyese;

o 10 Tregtare.

Hulumtimi është realizuar në gjithë territorin e Kosovës dhe është paraqitur si në vijim:

Faqe | 13 …

o Regjioni i Prishtinës (319 NVM);

o Regjioni i Prizrenit (89 NVM);

o Regjioni i Ferizajt (87 NVM);

o Regjioni i Gjilanit (83 NVM);

o Regjioni i Pejës (84 NVM);

o Regjioni i Gjakovës (62 NVM) dhe

o Regjioni i Mitrovicës (76 NVM).

3. ANALIZA E TË DHËNAVE TË GJENERUARA NGA ANKETA

3.1. PJESA I - Informatat e përgjithshme mbi NVM-të

Pjesa e parë e pyetësorit përmban informata të përgjithshme të NVM-ve, përfshirë të dhënat e

ndërmarrjes, vitin e themelimit, sektorin, veprimtarinë, strukturën e të punësuarve sipas moshës dhe

gjinisë, shkallën e kualifikimit arsimor të punonjësve dhe certifikimin eventual të ndërmarrjes me

standarde kombëtare ose ndërkombëtare. Të dhënat e gjeneruara nga anketa e realizuar, janë paraqitur

në vijim.

3.1.1. Periudha e themelimit të ndërmarrjeve

Duke u bazuar në të dhënat e gjeneruara nga anketa, është bërë klasifikimi i ndërmarrjeve në bazë të

periudhës së tyre të themelimit, përfshirë këtu periudhën para vitit 1989, nga viti 1990 deri në vitin 1999,

periudhën prej vitit 2000 deri në vitin 2010 dhe periudha e fundit prej vitit 2011deri 2017. Në tabelën 2

janë paraqitur të gjeturat e anketës në lidhje me periudhën e themelimit të NVM-ve të anketuara.

TABELA 2 - Periudha e themelimit të ndërmarrjeve

Periudha e

themelimit

Mikro E vogël E mesme Totali i

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

përgjithshëm

Para 1989 21 5 15 41 6.83% 8 0 1 9 6.00% 5 0 1 6 12.00% 56 7.00%

1990-1999 37 5 20 62 10.33% 15 2 13 30 20.00% 7 2 7 16 32.00% 108 13.50%

2000-2010 117 31 92 240 40.00% 32 8 38 78 52.00% 14 2 2 18 36.00% 336 42.00%

2011-2017 125 49 83 257 42.84% 15 0 18 33 22.00% 9 1 0 10 20.00% 300 37.50%

Total 300 90 210 600 100.0% 70 10 70 150 100.0% 35 5 10 50 100.0% 800 100.0%

Burimi: Të dhënat nga hulumtimi ANT, 2017.

Faqe | 14 …

Sipas të dhënave të prezantuara në figurën 1,

vërehet se përqindja më e madhe e

ndërmarrjeve të anketuara janë themeluar në

periudhën në mes viteve 2011-2017 apo 38%

prej tyre, rreth 42% e ndërmarrjeve të

anketuara kanë filluar veprimtarinë e tyre

gjatë periudhës 2000-2010, derisa 13% i

takojnë periudhës së viteve 1990-1999. Pjesa

tjetër e ndërmarrjeve, apo 7% janë themeluar

para viteve të 90-ta. Nga tabela 2, mund të

vërehet se ndërmarrjet e themeluara tash e 6

vite janë kryesisht të madhësisë mikro, pjesa

më e madhe e ndërmarrjeve të themeluara

nga vitet 2000-2010 janë të madhësisë se

vogël dhe ndërmarrjet e mesme janë

kryesisht të themeluara nga viti 1990-1999.

FIGURA 1 - Periudha e themelimit të ndërmarrjeve

3.1.2. Struktura e moshës dhe gjinisë të punësuarve në NVM-të e anketuara

Në tabelën 3 dhe 4, është paraqitur në detaje struktura e moshës dhe gjinisë së të punësuarve në ndërmarrjet

e anketuara. Kjo analizë është bërë në numrin e përgjithshëm të ndërmarrjeve të anketuara, si dhe në

strukturën e ndërmarrjeve sipas madhësisë dhe sektorit. Vlen të theksohet se nga numri i përgjithshëm i të

punësuarve në ndërmarrjet e anketuara, në strukturën gjinore, dominojnë të punësuarit meshkuj me 70.6%,

ndërsa në strukturën e moshës, tek femrat dominon grup mosha 25-29 vjeç me 24.2% dhe tek meshkujt

grup mosha 30-34 vjeç me 20.1%. Detajet tjera analitike mund të shihen në tabelat vijuese (tabelat 3 dhe

4): TABELA 3 - Struktura e të punësuarve meshkuj në NVM-të e anketuara

Grup mosha

Mikro E vogël E mesme

Total

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

18 deri 24 64 14 35 113 8.8% 142 4 73 219 11.2% 248 18 54 320 11.6% 652 10.8%

25 deri 29 166 45 68 279 21.7% 198 14 142 354 18.1% 313 62 80 455 16.4% 1088 18.1%

30 deri 34 144 34 91 269 20.9% 207 28 166 401 20.4% 423 37 80 540 19.5% 1210 20.1%

35 deri 39 113 33 63 209 16.2% 231 17 122 370 18.9% 323 62 108 493 17.8% 1072 17.8%

40 deri 44 87 15 37 139 10.7% 131 14 84 229 11.7% 324 29 48 401 14.5% 769 12.8%

45 deri 49 68 13 37 118 9.2% 97 16 91 204 10.3% 171 47 41 259 9.3% 581 9.7%

50 deri 54 54 10 36 100 7.8% 53 12 57 122 6.2% 129 30 30 189 6.8% 411 6.8%

55 deri 59 24 9 16 49 3.8% 24 0 19 43 2.2% 60 8 10 78 2.8% 170 2.8%

Mbi 60 vjet 5 2 4 11 0.9% 12 0 7 19 1.0% 28 0 8 36 1.3% 66 1.1%

Total 725 175 387 1287 100.0% 1095 105 761 1961 100.0% 2019 293 459 2771 100.0% 6019 100.0%


7%

13%

42%

38%

Para 1989

1990 - 1999

2000- 2010

2011 - 2017

Faqe | 15 …

TABELA 4 - Struktura e të punësuarave femra në NVM-të e anketuara

Grup mosha


Total

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

18 deri 24 41 10 38 89 16.8% 44 12 73 129 20.6% 200 3 28 231 17.2% 449 18.0%

25 deri 29 65 33 46 144 27.3% 81 19 76 176 28.1% 253 7 25 285 21.2% 605 24.2%

30 deri 34 66 13 28 107 20.2% 64 7 70 141 22.4% 220 8 33 261 19.4% 509 20.3%

35 deri 39 32 24 11 67 12.6% 32 6 32 70 11.2% 162 4 31 197 14.7% 334 13.4%

40 deri 44 26 2 13 41 7.7% 21 8 17 46 7.3% 122 0 9 131 9.7% 218 8.7%

45 deri 49 24 7 9 40 7.5% 14 2 18 34 5.4% 113 6 3 122 9.1% 196 7.8%

50 deri 54 17 2 6 25 4.7% 10 0 6 16 2.6% 82 0 5 87 6.5% 128 5.1%

55 deri 59 10 1 4 15 2.8% 14 0 0 14 2.2% 16 0 4 20 1.5% 49 2.0%

Mbi 60 vjet 1 0 1 2 0.4% 1 0 0 1 0.2% 9 0 1 10 0.7% 13 0.5%

Total 282 92 156 530 100.0% 281 54 292 627 100.0% 1177 28 139 1344 100.0% 2501 100.0%


Në figurën 2, është pasqyruar pjesëmarrja e punëtorëve në baza gjinore, të ndara në grup mosha të

ndryshme, ku vërehet një numër dukshëm më i lartë i gjinisë mashkullore me 70.6% nga numri i

përgjithshëm, derisa, numri i femrave të punësuara në NVM, është gjetur të jetë rreth 29.4% nga numri i

përgjithshëm.

FIGURA 2 - Të punësuarit në NVM sipas moshës dhe gjinisë

5.27

7.10

5.97

3.92

2.56

2.30

1.50

0.58

0.15

29.35

7.65

12.77

14.20

12.58

9.03

6.82

4.82

2.00

0.77

70.65

0.00 10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 80.00

18 DERI 24

25 DERI 29

30 DERI 34

35 DERI 39

40 DERI 44

45 DERI 49

50 DERI 54

55 DERI 59

MBI 60 VJET

GJITHSEJ

Meshkuj Femra

Faqe | 16 …

3.1.3. Struktura e të punësuarve sipas kualifikimit arsimor në NVM-të e anketuara

Nga këndvështrimi i shkallës së kualifikimit arsimor, ky hulumtim nxjerr në pah se shkollimi i mesëm

prinë me 68.1%, i pasuar me të punësuarit me arsimim të lartë me 19.9% e të punësuarve në NVM-ve të

anketuara.

Në tabelën 5, është paraqitur shkalla e kualifikimit arsimor në bazë të madhësisë dhe sektorit të

ndërmarrjeve të anketuara.

TABELA 5 - Struktura e të punësuarve sipas kualifikimit arsimor

Shkalla e kualifikimit

arsimor


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Arsim Fillor 56 9 11 76 4.2% 123 15 77 215 8.3% 260 19 43 322 7.8% 613 7.2%

Arsim i Mesëm 712 182 340 1234 67.9% 975 95 666 1736 67.1% 2179 251 403 2833 68.9% 5803 68.1%

Arsim i Lartë 221 62 177 460 25.3% 220 36 270 526 20.3% 559 32 122 713 17.3% 1699 19.9%

Arsim Pasuniversitar 18 14 15 47 2.6% 58 14 40 112 4.3% 197 19 30 246 6.0% 405 4.8%

Total 1007 267 543 1817 100% 1376 160 1053 2589 100% 3195 321 598 4114 100% 8520 100%


Shkalla e arsimimit për të punësuarit në

NVM-të e anketuara, për qëllime të këtij

hulumtimi është ndarë në katër shkallë

kualifikimesh arsimore të pasqyruara në

figurën 3.

Siç u përmend më lartë, të dhënat e këtij

hulumtimi tregojnë për dominimin të

konsiderueshëm të arsimimit të mesëm, me

një pjesëmarrje prej 68.1% të numrit të

përgjithshëm të punësuarve.

FIGURA 3 - Struktura e të punësuarve sipas kualifikimit arsimor

7%

68%

19.9%

5%

Arsim fillor

Arsim i mesëm

Arsim i lartë

Arsim Pasuniversitar

Faqe | 17 …

3.1.4. Certifikimi i ndërmarrjeve të anketuara me standarde kombëtare apo ndërkombëtare

Rezultatet nga ky hulumtim, tregojnë për një përqindje të ulët të aplikimit të standardeve të cilësisë tek

NVM-të e anketuara, respektivisht certifikimit me këto standarde. Shumica absolute e NVM-ve të

anketuara, apo 95% prej tyre kanë deklaruar se nuk janë të certifikuara me asnjë lloj standardi.

Tabela 6, pasqyron të gjeturat lidhur me numrin e ndërmarrjeve të certifikuara me standarde kombëtare apo

ndërkombëtare.

TABELA 6 - Certifikimit i NVM-ve të anketuara me standarde kombëtare/ ndërkombëtare

Certifikimi


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Jo 295 86 209 590 98.00% 58 10 70 138 92.00% 18 4 9 31 62.00% 759 95.00%

Po 5 4 1 10 2.00% 12 0 0 12 8.00% 17 1 1 19 38.00 % 41 5.00%

Total 300 90 210 600 100.0% 70 10 70 150 100.0% 35 5 10 50 100.0% 800 100.0%


Nga numri i përgjithshëm prej 800 NVM-ve,

vetëm 41 prej tyre, apo 5% e ndërmarrjeve,

kanë deklaruar se janë të certifikuara me

standarde, prej tyre 31 ndërmarrje kanë të

integruara sistemin e standardeve ISO,

ndërsa 10 ndërmarrje të tjera kanë standarde

HACCAP, CE apo standarde tjera, derisa

95% nuk janë të pajisura me ndonjë standard,

apo janë në proces e sipër për t’u certifikuar.

FIGURA 4 - Certifikimit i NVM-ve me standarde kombëtare/

ndërkombëtare

95%

5%

Jo Po

Faqe | 18 …

3.2. PJESA II – Trajnimet e vijuara nga ndërmarrjet

Pjesa e dytë e këtij hulumtimi, përmban informata për trajnimet paraprake, të vijuara nga NVM-të e

anketuara, format e trajnimeve të deritanishme (online apo fizike), efektin e trajnimeve të vijuara në

performancën e punonjësve, mënyrën e organizimit të trajnimeve (ekspertë brenda ndërmarrjes, ekspertë

vendorë apo ndërkombëtarë), mënyrat e financimit të trajnimeve, arsyet e mos vijimit të trajnimeve dhe

sfidat që kanë hasur NVM-të për shkak të mungesës së trajnimeve adekuate.

3.2.1. Menaxhimi i burimeve njerëzore në ndërmarrjet e anketuara

Menaxhimi i burimeve njerëzore në ndërrmarrjet e anketuara e paraqitur në tabelën e mëposhtme, shihet se

mikro-ndërmarrjet kanë një strukturë më të thjeshtë organizative dhe burimet njerëzore menaxhohen nga

vet pronari, për dallim nga ndërmarrjet e mesme, të cilat kanë një strukturë relativisht më të avancuar

organizative.

TABELA 7 - Menaxhimi i burimeve njerëzore në 800 NVM-të e anketuara.

Përgjegjës për burime

njerëzore


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Sh

ërbyes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Sh

ërbyes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Sh

ërbyes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pronari 299 90 205 594 99.00% 62 10 60 132 88.00% 22 3 9 34 68.00% 760 95.00%

Drejtori (I ndryshëm

nga pronari) 1 0 4 5 1.00% 6 0 8 14 9.30% 8 1 0 9 18.00 % 28 3.50%

Departamenti për B.

Njerëzore 0 0 1 1 0.00% 2 0 2 4 2.70% 5 1 1 7 14.00% 12 1.50%

Total 300 90 210 600 100.0% 70 10 70 150 100.0% 35 5 10 50 100% 800 100.0%

Burimi: Të dhënat nga hulumtimi ANT, 2017

Nga figura 5, mund të shihet se përgjegjësia

për menaxhimin e burimeve njerëzore në

NVM-të e anketuara dominohet nga

pronarët, me ç’rast në 95% të ndërmarrjeve

të anketuara përgjegjës është vet pronari, në

3% është drejtori dhe vetëm në 2% janë

departamentet e burimeve njerëzore. Nëse e

analizojmë përgjegjësinë e udhëheqjes së

burimeve njerëzore në bazë të madhësisë së

ndërmarrjeve, tek mikro ndërmarrjet

përgjegjësia bie tek: pronari në 99% të

rasteve, tek ndërmarrjet e vogla 88%, ndërsa

tek ndërmarrjet e mesme vërehet një

përqindje më e ulët e përgjegjësisë së

pronarit dhe një përqindje më e larte e

drejtorëve dhe departamenteve te burimeve

njerëzore. Kjo tregon se ndërmarrjet më të

mëdha, kanë struktura organizative më të

avancuara menaxheriale.

FIGURA 5 - Menaxhimi i burimeve njerëzore në NVM

95%

3%2%

Pronari

Drejtori (I ndryshëm nga pron.)

Departamenti për B. Njerëzore

Faqe | 19 …

3.2.2. Trajnimi i ndërmarrjeve në të kaluarën

Në vijim është paraqitur numri i ndërmarrjeve që kanë vijuar trajnime në të kaluarën, ku nga gjithsej 800

NVM të anketuara, rezulton se 248 apo 31% prej tyre, kanë vijuar ndonjë trajnim në të kaluarën.

Nga pika 3.2.2 deri tek pika 3.2.9 janë trajtuar vetëm përgjigjet e 248 ndërmarrjeve, që kanë deklaruar se

kanë vijuar trajnime në të kaluarën.

TABELA 8 - Pjesëmarrja e NVM-ve në trajnime në të kaluarën

Trajnime të

mbajtura

më herët


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Jo 215 55 171 441 73.5% 42 6 46 94 62.7% 9 2 6 17 34% 552 69%

Po 85 35 39 159 26.5% 28 4 24 56 37.3% 26 3 4 33 66% 248 31%

Total 300 90 210 600 100% 70 10 70 150 100% 35 5 10 50 100% 800 100%


Nga anketimi i zhvilluar, rezulton se 69% të

NVM-ve të anketuara nuk kanë vijuar

trajnime në të kaluarën, ndërsa 31% e tyre

kanë vijuar ndonjë lloj trajnimi. Analizuar më

tutje, rezultatet tregojnë se: tek ndërmarrjet

mikro, vetëm 26.5% prej tyre kanë vijuar

trajnime në të kaluarën, tek ndërmarrjet e

vogla 37.3%, ndërsa ndërmarrjet e mesme

kanë përqindje më të lartë të vijimit së

trajnimeve, me rreth 66%.

FIGURA 6 - Pjesëmarrja e punëtorëve në trajnime të mëhershme

69%

31%Jo

Po

Faqe | 20 …

3.2.3. Llojet e trajnimeve të vijuara në të kaluarën, në ndërmarrjeve të anketuara

Varësisht nga veprimtaritë që zhvillojnë ndërmarrjet, kanë variuar edhe trajnimet që ato i kanë vijuar deri

më tani. Në tabelën e mëposhtme (Tabela 9), janë pasqyruar trajnimet më të vijuara nga 248 NVM-të e

anketuara, të cilat kanë deklaruar se të punësuarit e tyre kanë vijuar ndonjë trajnim në të kaluarën.

TABELA 9 - Llojet e trajnimeve të mbajtura deri tani nga punëtorët e NVM-ve

10 Trajnimet më të vijuara nga bizneset Nr. i bizneseve

1 Trajnime profesionale/ Teknike/ Administrative 27

2 Menaxhimi i biznesit 23

3 Rrobaqepësi, dizajn mode 22

4 Marketing 17

5 Kontabilitet 17

6 Trajnime të shitjes 16

7 Trajnime të estetikës 16

8 Ndërmarrësi 14

9 Linja e prodhimit 13

10 Plan biznesi 11 Burimi: Të dhënat nga hulumtimi ANT, 2017

Nga tabela 9, vërehet se trajnimet më të vijuara nga punëtorët e ndërmarrjeve të anketuara, janë trajnimet

profesionale/ teknike/ administrative (27), trajnimet për menaxhim biznesi (23), për rrobaqepësi dhe dizajn

të modës (22), marketing (17), kontabilitetet (17), shitje (16), estetikë (16), ndërmarrësi (14), linja të

prodhimit (13) dhe trajnime për plan biznesi (11). Përveç trajnimeve të listuara në tabelën 9 edhe 72

ndërmarrje të anketuara kanë deklaruar që kanë vijuar edhe trajnime të tjera, varësisht nga aktiviteti i tyre

afarist, si trajnime për ueb dizajn, riparim të stolive, punë dore, farmaci, etj.

FIGURA 7 - Llojet e trajnimeve të mbajtura deri tani nga punëtorët e NVM-ve

27

23

22

17

17

16

16

14

13

11

0 5 10 15 20 25 30

Trajnime profesionale

Menaxhimi I biznesit

Rrobaqepësi, dizajn mode

Marketing

Kontabilitet

Trajnime të shitjes

Trajnime të estetikës

Ndërmarrësi

Linja e prodhimit

Plan biznesi

Faqe | 21 …

3.2.4. Ndikimi i trajnimeve në performancën e të punësuarve

Duke marrë parasysh se qëllimi i trajnimit të punonjësve në ndërmarrje, është ngritja e performancës së

punëtorëve dhe rrjedhimisht rritja e qëndrueshmërisë dhe konkurrushmërisë së ndërmarrjeve, përmes këtij

hulumtimi, është trajtuar edhe efekti i trajnimeve të realizuara më parë, në ngritjen e performancës së

punëtorëve. Të gjeturat nga ky këndvështrim, janë pasqyruar në tabelën 10.

TABELA 10 - Ndikimi i trajnimeve në performancën e të punësuarve

Sa kanë shtuar

trajnimet

përformanën e të

punësuarve?


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Shumë 49 15 21 85 53.46% 14 2 12 28 50.0% 13 1 4 18 54.55% 131 52.82%

Mesatarisht 30 15 18 63 39.62% 10 2 11 23 41.1% 12 2 0 14 42.42% 100 40.32%

Pak 6 3 1 10 6.29% 3 0 1 4 7.1% 1 0 0 1 3.03% 15 6.05%

Aspak 0 1 0 1 0.63% 1 0 0 1 1.8% 0 0 0 0 0.0% 2 0.81%

Total 85 34 40 159 100.0% 28 4 24 56 100% 26 3 4 33 100.0% 248 100.0%


Figura 8, tregon se shumica e ndërmarrjeve,

ose 53% prej tyre, kanë vlerësuar trajnimet e

vijuara si shumë efektive, ndërsa 40% e të

anketuarve kanë dhëne vlerësim mesatarisht

për trajnimet e vijuara. Vetëm 6% kanë thënë

se trajnimet e vijuara kanë qenë pak të

efektshme dhe 1% i kanë vlerësuar si aspak

të efektshme.

FIGURA 8 - Ndikimi i trajnimeve në performancën e punëtorëve

53%40%

6%

1%

Shumë

Mesatarisht

Pak

Aspak

Faqe | 22 …

3.2.5. Forma e organizimit të trajnimeve (fizike/online)

Nga aspekti i mënyrës së organizimit apo realizimit të trajnimeve në të kaluarën (trajnime fizike apo

online), nga ky hulumtim rezulton se në të kaluarën kanë dominuar trajnimet fizike me 92.3%. Rezultatet

më të detajuara mund të shihen në tabelën 11.

TABELA 11 - Forma e organizimit të trajnimeve

Në çfarë forme kanë

qenë trajnimet e

deritanishme?


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Fizike 80 31 34 145 91.20% 27 3 22 52 92.86% 25 3 4 32 97.00% 229 92.30%

Online 1 0 1 2 1.30% 1 0 0 1 1.79% 0 0 0 0 0.00% 3 1.20%

Fizike dhe Online 4 3 5 12 7.50% 0 1 2 3 5.35% 1 0 0 1 3.00% 16 6.50%

Total 85 34 40 159 100.0% 28 4 24 56 100.0% 26 3 4 33 100.0% 248 100.0%


FIGURA 9 - Forma e organizimit të trajnimeve

Trajnimet që 248 ndërmarrjet i kanë vijuar në të kaluarën, janë mbajtur në formë fizike (salla, klasa) ose në

formën online. Rezultatet e këtij hulumtimi tregojnë se: 92% e ndërmarrjeve kanë vijuar trajnimet në

formë fizike, 1% në formë online dhe 7% në forme të kombinuar (fizike dhe online). Vlen të ceket se pjesa

më e madhe, apo 7% e ndërmarrjeve që kanë vijuar trajnime të kombinuara (fizike dhe online), janë

ndërmarrjet mikro.

92%

1%7%

Fizike

Online

Fizike dhe Online

Faqe | 23 …

3.2.6. Ndikimi i trajnimeve online në performancën e të punësuarve në NVM-të e anketuara

Të gjeturat e këtij hulumtimi tregojnë për një përqindje shumë të vogël të ndërmarrjeve, të cilat kanë vijuar

ndonjë trajnim online në të kaluarën, (vetëm 1.20% prej tyre).

Detajet e vlerësimit të NVM-ve të anketuara, lidhur me shkallën e ndikimit të trajnimeve në performancën

e të punësuarve në NVM, janë paraqitur në tabelën 12, ku vlen të theksohet se 58 % prej tyre, i kanë

vlerësuar trajnimet paraprake si shumë të efektshme.

TABELA 12 - Ndikimi i trajnimeve online në performancën e të punësuarve.

Trajnimet online,

sa kanë qenë të

efektshme?


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Shumë 3 1 6 10 71.43% 0 0 1 1 25.00% 0 0 0 0 0.00% 11 57.90%

Mesatarisht 1 2 0 3 21.43% 0 1 2 3 75.00% 1 0 0 1 100.0% 7 36.80%

Pak 1 0 0 1 7.14% 0 0 0 0 0.00% 0 0 0 0 0.00% 1 5.30%

Aspak 0 0 0 0 0.00% 0 0 0 0 0.00% 0 0 0 0 0.00% 0 0.00%

Total 5 3 6 14 100.0% 0 1 3 4 100.0% 1 0 0 1 100.0% 19 100.0%


Lidhur me efektet e trajnimeve online në

performancën e punëtorëve të trajnuar, 58% e

ndërmarrjeve të anketuara, këtë formë të

trajnimeve e kanë vlerësuar si shumë efektive

në ngrijën performancës së punëtorëve të

tyre, 37% e NVM-ve e kanë vlerësuar me

mesatarisht, ndërsa vetëm 5% e kanë

vlerësuar si pak të efektshme, ndërkohë që

nuk ka pasur ndërmarrje që trajnimet online i

kanë vlerësuar si aspak të suksesshme.

FIGURA 10 - Ndikimi i trajnimeve online në performancën e të punësuarve

58%

37%

5%0%

Shumë

Mesatarisht

Pak

Aspak

Faqe | 24 …

3.2.7. Mënyra e organizimit të trajnimeve

Nga këndvështrimi i organizimit të trajnimeve, me ekspertë të brendshëm (brenda ndërmarrjes) dhe/ apo të

jashtëm (ekspertë jashtë ndërmarrjes), rezulton se 46% e ndërmarrjeve të anketuara, të cilat kanë realizuar

trajnime për stafin e ndërmarrjeve të tyre, i kanë realizuar ato me ekspertë jashtë ndërmarrjes (ekspertë

vendorë). Më detajisht, rezultatet krahasuese në këtë aspekt, mund të shihen në tabelën 13.

TABELA 13 - Organizimi i trajnimeve

Si kanë qenë të organizuara

trajnimet?


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Të brendshme - të ofruara

nga stafi i ndërmarrjes 14 3 2 19 12.3% 6 3 1 10 16.1% 7 1 1 9 29.0% 38 15.3%

Të jashtme - të ofruara

jashtë ndërmarrjes nga

ekspertë vendorë

51 21 17 89 57.4% 10 0 9 19 30.6% 5 1 0 6 19.4% 114 46.0%

Të jashtme - të ofruara

jashtë ndërmarrjes nga

ekspertë ndërkombëtarë

8 1 13 22 14.2% 4 2 7 13 21.0% 2 1 0 3 9.7% 38 15.3%

Të kombinuara 11 8 6 25 16.1% 11 1 8 20 32.3% 10 0 3 13 41.9% 58 23.4%

Total 84 33 38 155 100% 31 6 25 62 100% 24 3 4 31 100% 248 100%


FIGURA 11 - Organizimi i trajnimeve

Në bazë të dhënave të nxjerra nga hulumtimi, është vërejtur se 15% e ndërmarrjeve kanë organizuar

trajnime të brendshme (me ekspertë brenda ndërmarrjes). Numër më i madh i trajnimeve janë trajnime të

jashtme, me ekspertë vendorë, me rreth 46%, ndërsa 15% janë trajnime të jashtme, me ekspertë

ndërkombëtarë, si dhe 24% e trajnimeve janë organizuar me kombinim të ekspertëve vendorë dhe

ndërkombëtarë, nga brenda ose jashtë ndërmarrjes.

3.2.8. Burimi kryesor i financimit të trajnimeve në të kaluarën

Nga aspekti i burimeve të financimit të trajnimeve, rezulton se pjesa më e madhe e ndërmarrjeve të

anketuara, apo 57% prej atyre ndërmarrjeve që kanë trajnuar punëtorët e tyre në të kaluarën, financimin e

trajnimeve e kanë realizuar nga burimet vetanake, respektivisht buxheti i ndërmarrjes.

Më detajisht, burimet e financimit të trajnimeve në të kaluarën, janë pasqyruar në tabelën 14.

15%

46%

15%

24% Të brendshme - të ofruara nga stafi I ndërmarrjes

Të jashtme - të ofruara jashtë ndërmarrjes nga ekspertë vendorë

Të jashtme - të ofruara jashtë ndërmarrjes nga ekspertë

ndërkombëtar

Të kombinuara

Faqe | 25 …

TABELA 14 - Burimi kryesor i financimit të trajnimeve

Cili ka qenë burimi

kryesor i financimit

të trajnimeve?


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Vetanake 38 16 24 78 48.40% 17 4 18 39 70.91% 21 1 4 26 81.25% 143 57.70%

Të punësuarit 9 5 4 18 11.20% 3 0 1 4 7.28% 2 0 0 2 6.25% 24 9.70%

Institucionet

publike 17 8 4 29 18.00% 1 0 2 3 5.45% 2 0 0 2 6.25% 34 13.70%

Organizata

ndërkombëtare 21 5 7 33 20.50% 4 0 2 6 10.91% 1 0 0 1 3.12% 40 16.10%

Tjetër 1 2 0 3 1.90% 2 0 1 3 5.45% 0 1 0 1 3.13% 7 2.80%

Total 86 36 39 161 100.0% 27 4 24 55 100.0% 26 2 4 32 100.0% 248 100.0%


Nga figura 12, vërehet se 57.7% e

ndërmarrjeve të anketuara, kanë përdorur

burimet financiare vetanake për organizimin

e trajnimeve të nevojshme, kurse 16.1% e

tyre kanë siguruar fonde nga organizatat

ndërkombëtare, nga institucionet publike

13.7%, nga vet të punësuarit 9.7%, si dhe nga

burime të tjera (zakonisht nga selia qendrore

e përfaqësisë) 2.8%.

Gjithashtu, nëse shikohet struktura e

financimeve në bazë të madhësisë se

ndërmarrjeve, vërehet një strukturë e

ngjashme, ku burimet financiare vetanake

dominojnë si tek ndërmarrjet mikro, ashtu

edhe tek ato të vogla dhe të mesme.

FIGURA 12 - Burimi kryesor i financimit të trajnimeve

57.7%

9.7%

13.7%

16.1%2.8%

Vetanake Të punësuarit

Institucionet publike Organizata ndërkombëtare

Tjetër

Faqe | 26 …

3.2.9. Vlerësimi i përfitimeve nga trajnimet në raport me kostot e trajnimeve

Siç është cekur më lartë, ndërmarrjet të cilat për organizimin e trajnimeve kanë përdorur buxhetin vetanak,

janë gjithsej 143 ndërmarrje apo 57% prej tyre, nga gjithsej 248 ndërmarrje që kanë trajnuar punëtorët në të

kaluarën. Lidhur me shkallën e kënaqsh mërisë së NVM-ve të anketuara me përfitimet nga trajnimet në

raport me koston e organizimit të tyre, është paraqitur në tabelën 15.

TABELA 15 - Vlerësimi i përfitimeve në raport me kostot për trajnime nga të anketuarit

Nëse ka qenë

financim vetanak, sa

ka qenë i

kushtueshme në

raport me përfitimet?


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Shumë 1 2 3 6 7.79% 0 0 0 0 0.00% 2 0 1 3 10.70% 9 6.29%

Mesatarisht 13 7 13 33 42.86% 12 1 14 27 71.06% 10 0 1 11 39.30% 71 49.66%

Pak 15 4 3 22 28.57% 3 1 2 6 15.79% 6 1 1 8 28.60% 36 25.17%

Aspak 3 1 2 6 7.79% 0 1 1 2 5.26% 2 0 1 3 10.70% 11 7.69%

Pa përgjigje 7 2 1 10 12.99% 1 1 1 3 7.89% 3 0 0 3 10.70% 16 11.19%

Total 39 16 22 77 100.0% 16 4 18 38 100.0% 23 1 4 28 100.0% 143 100.0%


Siç shihet nga të dhënat e nxjerra nga anketa

dhe të paraqitura në figurën 13, pjesa më e

madhe e ndërmarrjeve të anketuara, rreth

50%, i vlerësojnë trajnimet e organizuara si

mesatarisht të kushtueshme në raport me

përfitimet e marra nga ato, ndërsa 25% e të

anketuarve i vlerësojnë më pak të

kushtueshme, 8% aspak të kushtueshme, 6%

shumë të kushtueshme dhe 11% nuk kanë

dhënë përgjigje.

Shikuar nga madhësia e ndërmarrjeve vërehet

një strukturë e përafërt e përgjigjeve tek të tri

llojet e ndërmarrjeve, si te ndërmarrjet mikro,

te vogla dhe të mesme, ku dominon përgjigja

e vlerësimit mesatarisht e kushtueshme, e që

pasohet nga përgjigja pak të kushtueshme.

FIGURA 13 - Vlerësimi i përfitimeve në raport me kostot për trajnime nga

të anketuarit

6%

50%25%

8%11%

Shumë

Mesatarisht

Pak

Aspak

Pa përgjigje

Faqe | 27 …

3.2.10. Arsyet e mos-vijimit të trajnimeve në të kaluarën

Nga mostra e hulumtimit prej 800 ndërmarrjeve, 552 ndërmarrje apo 69% e ndërmarrjeve të anketuara, janë

deklaruar se nuk kanë vijuar ndonjë trajnim në të kaluarën. Gjatë hulumtimit janë analizuar arsyet e mos

vijimit së trajnimeve dhe në bazë të vlerësimeve që ndërmarrjet kanë dhënë në këtë pyetje, rezulton se 42%

prej tyre, nuk i kanë vlerësuar të nevojshme trajnimet, pasuar me përgjigjet e tjera të pasqyruara në tabelën

16.

TABELA 16 - Arsyet e mos-vijimit të trajnimeve

Arsyet e mos vijimit së

trajnimeve më herët


Totali i

përgjithshëm

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Kostoja e lartë 15 8 8 31 7.00% 4 1 3 8 8.50% 1 0 1 2 11.80% 41 7.40%

Nuk janë vlerësuar të

nevojshme trajnimet 93 16 75 184 41.70% 17 5 20 42 44.70% 6 1 3 10 58.80% 236 42.80%

Nuk kemi pasur

njohuri rreth

mundësive të

trajnimeve

69 18 62 149 33.80% 14 0 14 28 29.80% 2 1 1 4 23.50% 181 32.80%

Nuk na janë përshtatur

mundësitë e ofruara

për trajnime

27 6 14 47 10.70% 7 0 4 11 11.70% 0 0 1 1 5.90% 59 10.70%

Tjetër 11 6 13 30 6.80% 0 0 5 5 5.30% 0 0 0 0 0.00% 35 6.30%

Total 215 54 172 441 100.0% 42 6 46 94 100.0% 9 2 6 17 100% 552 100.0%


Nga hulumtimi është vërejtur se, arsyeja e mos vijimit së trajnimeve, tek një numër i madh i ndërmarrjeve

apo 43% prej tyre, është se nuk i kanë vlerësuar të nevojshëm trajnimet, 33% kanë deklaruar se nuk kanë

pasur njohuri rreth mundësive të trajnimeve, 11% prej tyre se nuk iu janë përshtatur mundësitë e ofruara

për trajnime, 7% se kostot kanë qenë të larta, ndërsa 6% kanë dhënë përgjigje të tjera.

FIGURA 14 - Arsyet e mos-vijimit së trajnimeve

7%

43%

33%

11% 6%Kostoja e lartë

Nuk janë vlerësuar të nevojshme trajnimet

Nuk kemi pasur njohuri rreth mundësive të trajnimeve

Nuk na janë përshtatur mundësitë e ofruara për trajnime

Tjetër

Faqe | 28 …

3.2.11. Pengesat dhe vështirësitë në procesin e punës dhe sfidat e NVM-ve nga

mungesa e pjesëmarrjes në trajnime

Me qëllim të identifikimit të vështirësive, që ndërmarrjet i hasin nga mungesa e pjesëmarrjes në trajnime,

është bërë analiza vijuese, nga rezulton se shitjet e pamjaftueshme janë sfida kryesore për NVM-të.

Lidhur me këtë çështje, renditja e vlerësimeve të ndërmarrjeve të anketuara është pasqyruar në tabelën 17.

TABELA 17 - Pengesat/ vështirësitë në procesin e punës dhe sfidat që NVM-të i hasin nga mungesa e trajnimeve

Cilat janë pengesat/

vështirësitë


Total

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Tota

l

Menaxhim i dobët i

ndërmarrjes 1 3 4 8 1.82% 0 1 1 2 2.13% 0 0 0 0 0.00% 10 1.81%

Mungesa e kontrollit

adekuat 8 3 7 18 4.09% 6 0 3 9 9.57% 0 0 1 1 5.56% 28 5.07%

Shitjet e pa

mjaftueshme 82 18 76 176 40.00% 11 0 11 22 23.40% 3 1 1 5 27.78% 203 36.78%

Marketingu jo adekuat 30 12 29 71 16.14% 7 1 11 19 20.22% 1 0 0 1 5.55% 91 16.49%

Rendimenti dhe

eficenca në prodhim/

shërbime

16 3 2 21 4.77% 7 2 2 11 11.70% 4 0 0 4 22.22% 36 6.52%

Tjetër 7 2 4 13 2.95% 3 0 2 5 5.32% 0 0 0 0 0.00% 18 3.26%

Pa përgjigje 70 14 49 133 30.23% 8 2 16 26 27.66% 2 1 4 7 38.89% 166 30.07%

Total 214 55 171 440 100.0% 42 6 46 94 100.0% 10 2 6 18 100.0% 552 100.0%


Nga ndërmarrjet e anketuara, 37% e tyre deklarojnë se vështirësitë

që i hasin në punë nga mungesa e pjesëmarrjes në trajnime, janë shitjet e pamjaftueshme, ndërsa 16.5% e

tyre theksojnë mungesën e marketingut adekuat.

Pengesat tjera të përmendura nga NVM-të e anketuara kanë qenë menaxhimi i dobët i ndërmarrjes (2%),

mungesa e kontrollit adekuat (5%), rendimenti dhe efikasiteti në prodhim apo shërbime (3%), dhe të tjera

(3%), ndërsa në anën tjetër, 30% e NVM-ve nuk janë përgjigjur në këtë pyetje.

FIGURA 15 - Pengesat/ vështirësitë në procesin e punës dhe sfidat që NVM-të i hasin nga mungesa e trajnimeve

2%

5%

37%

16%7%

3%

30%

Menaxhim i dobët i ndërmarrjes

Mungesa e kontrollit adekuat

Shitjet e pa mjaftueshme

Marketingu jo adekuat

Rendimenti dhe eficenca në prodhim/ shërbime

Tjetër

Pa përgjigje

Faqe | 29 …

3.3. PJESA III - Nevoja e NMV-ve për trajnime në të ardhmen

Pjesa e tretë, e pyetësorit dhe rrjedhimisht e këtij hulumtimi, përmban informata rreth nevojave të NVM-

ve për trajnime në të ardhmen, ku janë listuar 74 lloje të trajnimeve të propozuara në 3 kategori kryesore:

o Trajnime menaxheriale;

o Trajnime operative/ administrative; dhe

o Trajnime profesionale/ teknike.

Vlerësimi i nevojave të NVM-ve për trajnimet e mësipërme, është realizuar përmes tri (3) shkallëve të

vlerësimit, ku:

o 0 - Nënkupton që ndërmarrjet nuk kanë nevojë për trajnime;

o 1 - Nënkupton që ndërmarrjet deri diku kanë nevojë për trajnime; dhe

o 2 - Nënkupton që ndërmarrjet kanë shumë nevojë për trajnime.

Në vijim të këtij raporti, është analizuar në detaje nevoja e NVM-ve për këto trajnime, si dhe janë

identifikuar nevojat e menjëhershme dhe nevojat afatgjate të NVM-ve për trajnime.

3.3.1. Nevojat e ndërmarrjeve për trajnime menaxheriale

Në pjesën e trajnimeve menaxheriale, janë përzgjedhur gjithsej 37 trajnime, të cilat janë cilësuar si më të

rëndësishmet e kësaj fushe, ku të njëjtat janë ndarë në gjashtë (6) grupe kryesore të trajnimeve, duke

përfshirë:

o Trajnimet menaxheriale;

o Burimet njerëzore;

o Prokurim publik dhe tenderim;

o Menaxhim financiar;

o Vlerësim i tregut; dhe

o Marketing.

Në këtë pjesë, është analizuar nevoja e NVM-ve të anketuara për trajnime menaxheriale dhe janë

identifikuar nevojat e menjëhershme dhe ato afatgjate të ndërmarrjeve për këto trajnime.

3.3.1.1. Nevojat për trajnime menaxheriale

Në kategorinë e trajnimeve menaxheriale, janë përfshirë trajnimet si: menaxhimi i përgjithshëm i

ndërmarrjes, planifikimi strategjik dhe organizimi, përpilimi i planit të biznesit, vendimmarrja

menaxheriale, e të ngjashme. Në tabelat 18, 19 dhe 20, janë listuar trajnimet e ketyre fushave, si dhe

nevojat e NVM-ve të anketuara për të vijuar këto trajnime:

TABELA 18 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime menaxheriale

TRAJNIMET MENAXHERIALE

Mikro

Prodhues Shërbyes Tregtar Total

0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Planifikim strategjik dhe organizim 209 43 48 67 7 16 138 29 43 69.00% 13.17% 17.83%

Plan biznesi 166 33 101 51 6 33 115 30 65 55.33% 11.50% 33.17%

Menaxhimi i përgjithshëm i

ndërmarrjes 223 23 54 66 7 17 143 18 49 72.00% 8.00% 20.00%

Vendimmarrja menaxheriale 267 15 18 84 3 3 188 6 16 89.83% 4.00% 6.17%

Menaxhimi kualitativ dhe ndërmarrja 267 10 23 83 3 4 188 7 15 89.67% 3.33% 7.00%

Menaxhimi dhe vlerësimi i riskut 273 12 15 85 1 4 194 9 7 92.00% 3.67% 4.33%

Prezantim dhe përfaqësim biznesi 252 12 36 77 2 11 168 9 33 82.83% 3.83% 13.33%

Ndjekja e rekomandimeve të

auditorëve 291 5 4 86 2 2 203 3 4 96.67% 1.67% 1.67%


Faqe | 30 …

TABELA 19 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime menaxheriale


E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2


Plan biznesi 41 7 22 6 1 3 47 9 14 62.67% 11.33% 26.00%

Menaxhimi i përgjithshëm i ndërmarrjes 44 6 20 7 0 3 44 8 18 63.33% 9.33% 27.33%





Ndjekja e rekomandimeve të auditorëve 66 2 2 9 0 1 67 0 3 94.67% 1.33% 4.00%


TABELA 20 – Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime menaxheriale


E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2


Plan biznesi 20 9 6 4 0 1 7 2 1 62.00% 22.00% 16.00%

Menaxhimi i përgjithshëm i ndërmarrjes 21 6 8 4 0 1 5 1 4 60.00% 14.00% 26.00%





Ndjekja e rekomandimeve të auditorëve 28 4 3 4 0 1 8 1 1 80.00% 10.00% 10.00%


Në figurën 16, është paraqitur grafikisht edhe nevoja e ndërmarrjeve për trajnimet e fushës

menaxheriale, ku siç është cekur më lartë, nevoja më e madhe është treguar për trajnimin mbi hartimin e

planit të biznesit, i cili është vlerësuar si shumë i nevojshëm nga 30.75% e ndërmarrjeve, deri diku i

nevojshëm nga 12.3% e tyre, derisa është cilësuar si i pa nevojshëm nga 57.13%. Një tjetër trajnim i

rëndësishëm në këtë pjesë të trajnimeve, është edhe trajnimi rreth menaxhimit të përgjithshëm të

ndërmarrjes, i cilësuar si shumë i nevojshëm nga 21.75% e NVM-ve, deri diku i nevojshëm nga 8.63% e

ndërmarrjeve dhe jo relevant nga 69.93% e tyre. Planifikimi strategjik dhe organizimi, po ashtu është

cilësuar si trajnim i nevojshëm nga NVM-të e anketuara, ku 19.88% e ndërmarrjeve e kanë cilësuar si

shumë të nevojshëm, derisa 13.25% kanë deklaruar që ky trajnim është deri diku i nevojshëm në

ndërmarrjet e tyre. Një pjesë relativisht e madhe e të anketuarve, apo 66.88%, e kanë vlerësuar këtë

trajnim si jo relevant për veprimtarinë e tyre.

Faqe | 31 …

FIGURA 16 – Nevoja e NVM-ve për trajnime menaxheriale

3.3.1.2. Nevojat për trajnimet e burimeve njerëzore

Në grupin e trajnimeve për burime njerëzore, janë përfshirë trajnimet si menaxhimi i burimeve njerëzore,

delegimi i përgjegjësive, kontrolli dhe matja e performancës, motivimi i punëtorëve dhe menaxhimi i

kohës. Në tabelat 21, 22 dhe 23, janë pasqyruar rezultatet e anketës në lidhje me nevojat e ndërmarrjeve

për trajnime në këtë fushë.

TABELA 21 - Nevojat e mikro- ndërmarrjeve për trajnimet mbi burimet njerëzore

BURIMET NJERËZORE

Mikro


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Menaxhim i burimeve njerëzore 271 15 14 86 2 2 194 7 9 91.83% 4.00% 4.17%

Delegim i përgjegjësive 283 11 6 83 2 5 202 6 2 94.67% 3.17% 2.17%

Kontroll dhe matje e performancës 274 11 15 83 3 4 194 9 7 91.83% 3.83% 4.33%

Motivim 272 13 15 81 3 6 189 11 10 90.33% 4.50% 5.17%

Menaxhim i kohës 264 12 24 81 3 6 188 10 12 88.83% 4.17% 7.00%


TABELA 22 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnimet mbi burimet njerëzore

BURIMET NJERËZORE

E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2




Motivim 53 6 11 6 1 3 56 6 8 76.67% 8.67% 14.67%

Menaxhim i kohës 55 4 11 7 1 2 53 7 10 76.67% 8.00% 15.33%


TABELA 23 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnimet mbi burimet njerëzore

BURIMET NJERËZORE

E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2


66.88%

57.13%

69.63%

86.25%

86.75%

89.63%

79.50%

95.25%

13.25%

12.13%

8.63%

5.88%

4.62%

4.75%

5.25%

2.13%

19.88%

30.75%

21.75%

7.88%

8.63%

5.62%

15.25%

2.63%

Planifikim strategjik dhe organizim

Plan biznesi

Menaxhimi i përgjithshëm i ndërmarrjes

Vendimmarrja menaxheriale

Menaxhimi kualitativ dhe ndërmarrja

Menaxhimi dhe vlerësimi i riskut

Prezantim dhe përfqësim biznesi

Ndjekja e rekomandimeve të auditorëve

0 - I pa nevojshëm 1 - Deri diku i nevojshëm 2 - Shumë i nevojshëm

Faqe | 32 …



Motivim 25 4 6 4 0 1 7 2 1 72.00% 12.00% 16.00%

Menaxhim i kohës 25 4 6 4 0 1 8 1 1 74.00% 10.00% 16.00%


Nga të dhënat e tabelave paraprake (21, 22 dhe 23), janë paraqitur grafikisht edhe nevojat e NVM-ve për

trajnime në fushën e burimeve njerëzore (Figura 17). Trajnimet më të nevojshme, janë gjetur të jenë:

Trajnimi për menaxhimin e kohës, ku 9.13% e NVM të anketuara kanë deklaruar se kanë shumë nevojë

për një trajnim të tillë, 5.25% e tyre e cilësojnë këtë si deri diku të nevojshëm, kurse 85.63% nuk kanë

shprehur fare interesim për trajnimin në fjalë. Menaxhimi i burimeve njerëzore, ka zgjuar interesim për

8.13% të NVM-ve të anketuara, të cilat e kanë vlerësuar si shumë të nevojshëm këtë trajnim, deri diku të

nevojshëm e kanë vlerësuar 5.25% e tyre, derisa 86.63% e NVM-ve të anketuara, këtë trajnimin e kanë

vlerësuar si të pa nevojshëm. Trajnimi për motivim të punëtorëve, është cilësuar si shumë i nevojshëm

nga 7.63% e ndërmarrjeve, 5.75% kanë deklaruar se ky trajnim është deri diku i nevojshëm, derisa

86.63% e NVM-ve të anketuara e kanë vlerësuar si të pa nevojshëm për ndërmarrjen.

FIGURA 17 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në fushën e burimeve njerëzore

3.3.1.3. Nevojat për trajnime në prokurim publik dhe tenderim

Në kategorinë e trajnimeve për prokurim publik dhe tenderim, janë listuar trajnimet si: rregullat dhe

procedurat e prokurimit publik, plani i prokurimit, e-prokurimi, zbatimi i kontratave publike, përgatitja e

dosjes së tenderit dhe të ngjashme. Për më tepër, në tabelat në vijim (tabela 24, 25 dhe 26), janë paraqitur

gjetjet e anketës për nevojat e NVM-ve të anketuara për trajnime në këtë fushë.

TABELA 24 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime në prokurim publik dhe tenderim

PROKURIM PUBLIK DHE

TENDER

Mikro

Prodhuese Shërbyese Tregtare Total

0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Rregullat kombëtare dhe procedurat e

aplikuara në prokurim publik 265 20 15 82 5 3 182 15 13 88.17% 6.67% 5.17%

Plani i prokurimit 264 18 18 83 3 4 181 13 16 88.00% 5.67% 6.33%

Prokurimi elektronik 264 13 23 82 2 6 180 9 21 87.67% 4.00% 8.33%

Zbatimi i kontratave publike 270 12 18 83 3 4 185 6 19 89.67% 3.50% 6.83%

Përgatitja e termave të referencës 276 10 14 82 4 4 189 10 11 91.17% 4.00% 4.83%

Përgatitja e dosjeve të tenderit, lansimi i

tenderëve/ thirrjet për propozim 271 12 17 82 1 7 192 8 10 90.83% 3.50% 5.67%

Komisioni i vlerësimit te tenderit/ Paneli 278 12 10 85 1 4 197 8 5 93.33% 3.50% 3.17%

86.63%

91.63%

87.75%

86.63%

85.63%

5.25%

4.00%

6.00%

5.75%

5.25%

8.13%

4.38%

6.25%

7.63%

9.13%

Menaxhim i burimeve njerëzore

Delegim i përgjegjësive

Kontroll dhe matje e performancës

Motivim

Menaxhim i kohës


Faqe | 33 …

i listës se shkurtër

Procedurat e tenderit të shërbimeve/

furnizimeve/ punimeve/ granteve 273 13 14 83 2 5 194 8 8 91.67% 3.83% 4.50%


TABELA 25 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime në prokurim publik dhe tenderim

PROKURIM PUBLIK DHE

TENDER

E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2









Komisioni i vlerësimit te tenderit/ Paneli

i listës se shkurtër 63 3 4 8 1 1 62 3 5 88.67% 4.67% 6.67%




TABELA 26 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime në prokurim publik dhe tenderim

PROKURIM PUBLIK DHE

TENDER

E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2









Komisioni i vlerësimit te tenderit/ Paneli

i listës se shkurtër 28 2 5 5 0 0 9 0 1 84.00% 4.00% 12.00%




Faqe | 34 …

Figura 18, pasqyron nevojat e NVM-ve të anketuara për trajnime në fushën e prokurimit publik dhe

tenderimit. Trajnimi i cilësuar si më i nevojshmi nga ky grup trajnimesh, është gjetur të jetë trajnimi për

prokurim elektronik, i cili është vlerësuar si shumë i nevojshëm nga 9.88% e NVM-ve të anketuara, si deri

diku të nevojshëm e kanë vlerësuar 5.13% e tyre, ndërsa si jo relevant për veprimtarinë e tyre e kanë

cilësuar 85% e NVM-ve. Një tjetër trajnim me interes për NVM-të e anketuara, është gjetur të jetë edhe

trajnimi për plan të prokurimit, ku 8.13% e ndërmarrjeve e kanë vlerësuar si shumë të nevojshëm, 6.13%

si deri diku të nevojshëm dhe 85.75% si të pa nevojshëm. Zbatimi i kontratave publike ka zgjuar interes

për 7.75% të NVM-ve të anketuara, të cilat e kanë vlerësuar si shumë të nevojshëm, 4.63% të tyre e kanë

cilësuar si deri diku të nevojshëm, ndërsa si jo relevant e kanë vlerësuar 87.63 % e tyre.

FIGURA 18 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në prokurim publik dhe tenderim

3.3.1.4. Nevojat për trajnime në menaxhim financiar

Trajnimet e ofruara tek kjo kategori, kryesisht janë trajnime që kanë të bëjnë me: planifikimin financiar

dhe atë të investimeve, analizën kost - benefit, planifikimin dhe rrjedhën e fondeve, certifikimin, etj. Në

tabelat vijuese (tabela 27, 28 dhe 29), është paraqitur nevoja e NVM-ve të anketuara për të vijuar këto

trajnime.

TABELA 27 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime në menaxhim financiar

MENAXHIM FINANCIAR

Mikro


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Planifikim financiar 285 8 7 86 2 2 198 10 2 94.83% 3.33% 1.83%

Planifikim i investimeve 282 7 11 85 3 2 199 9 2 94.33% 3.17% 2.50%

Analiza kost/ benefit e

produktit/biznesit 285 5 10 86 3 1 200 5 5 95.17% 2.17% 2.67%

Rrjedha e fondeve 293 3 4 88 2 0 202 7 1 97.17% 2.00% 0.83%

Planifikimi i fondeve 287 8 5 88 1 1 205 2 3 96.67% 1.83% 1.50%

Kërkimi i fondeve nga KE (Komisioni

Evropian) 249 4 47 81 4 5 198 5 7 88.00% 2.17% 9.83%

Certifikimi/ Verifikimi i shpenzimeve 294 2 4 90 0 0 208 0 2 98.67% 0.33% 1.00%

Mbyllja e programeve 298 1 1 89 1 0 207 2 1 99.00% 0.67% 0.33%

Rialokimi i fondeve 298 1 1 89 1 0 208 1 1 99.17% 0.50% 0.33%


85.75%

85.75%

85.00%

87.63%

89.25%

88.75%

91.88%

90.00%

7.38%

6.12%

5.12%

4.62%

4.88%

4.25%

3.75%

4.25%

6.88%

8.13%

9.88%

7.75%

5.88%

7.00%

4.38%

5.75%

Rregullat kombëtare dhe procedurat e aplikuara në…

Plani i prokurimit

Prokurimi elektronik

Zbatimi i kontratave publike

Përgatitja e termave të referencës

Përgatitja e dosjeve të tenderit, lansimi i tenderëve/ thirrjet…

Komisioni i vlerësimit te tenderit/ Paneli i listës se shkurtër

Procedurat e tenderit të shërbimeve/ furnizimeve/…


Faqe | 35 …

TABELA 28 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime në menaxhim financiar

MENAXHIM FINANCIAR

E Vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2



Analiza kost/ benefit e produktit/biznesit 64 3 3 9 0 1 62 3 5 90.00% 4.00% 6.00%




Evropian) 49 1 20 9 1 0 60 3 7 78.67% 3.33% 18.00%





TABELA 29 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime në menaxhim financiar

MENAXHIM FINANCIAR

E Mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2



Analiza kost/ benefit e

produktit/biznesit 30 4 1 4 1 0 9 0 1 86.00% 10.00% 4.00%




Evropian) 24 1 10 4 1 0 9 0 1 74.00% 4.00% 22.00%





Trajnimi i cilësuar si më i nevojshmi nga ky grup trajnimesh, është gjetur të jetë trajnimi për kërkim të

fondeve nga Komisioni Evropian (KE), i cili është vlerësuar si shumë i nevojshëm nga 12.13% e NVM-

ve të anketuara, deri diku të nevojshëm e kanë vlerësuar 2.5% e ndërmarrjeve, derisa si jo relevant për

veprimtarinë e tyre e kanë cilësuar 85.38% e NVM-ve. Planifikimi i investimeve ka zgjuar interesim për

3.63% të NVM-ve, të cilat e kanë vlerësuar si shumë të nevojshëm dhe 4.13% të tyre që e kanë cilësuar si

deri diku të nevojshëm, kundrejt 92.25% të NVM-ve që këtë trajnim e kanë cilësuar si jo relevant për

ndërmarrjen. Një tjetër trajnim me interes për NVM-të, del të jetë edhe trajnimi për analizën kost- benefit

të investimit, ku 3.38% e ndërmarrjeve e kanë vlerësuar si shumë të nevojshëm, 3% si deri diku të

nevojshëm dhe 93.63% si të pa nevojshëm.

Faqe | 36 …

FIGURA 19 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në menaxhim të financave

3.3.1.5. Nevojat e trajnimeve për vlerësimin e tregut

Një tjetër grup trajnimesh, që është trajtuar në këtë hulumtim, ka të bëjë me vlerësimin e tregut,

respektivisht vlerësimin e tregut të brendshëm dhe vlerësimin e tregut rajonal, qasjen në import/ eksport

dhe procedurat e import- eksportit. Në tabelat 30, 31 dhe 32, është dhënë në detaje edhe nevoja e

ndërmarrjeve mikro, të vogla dhe të mesme për trajnime në këtë fushë.

TABELA 30 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime mbi vlerësimin e tregut

VLERËSIMI I TREGUT

Mikro


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Qasja në eksport dhe procedurat e

eksportit 248 10 42 89 1 0 202 4 4 89.83% 2.50% 7.67%

Qasja në import dhe procedurat e

importit 259 9 32 85 1 4 176 12 22 86.67% 3.67% 9.67%

Vlerësim i tregut te brendshëm 258 14 28 83 2 5 174 8 28 85.83% 4.00% 10.17%

Vlerësim i tregut rajonal 264 9 27 86 2 2 192 9 9 90.33% 3.33% 6.33%


TABELA 31 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime mbi vlerësimin e tregut

VLERËSIMI I TREGUT

E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2


eksportit 46 2 22 9 0 1 60 4 6 76.67% 4.00% 19.33%


importit 53 2 15 9 1 0 53 4 13 76.67% 4.67% 18.67%




92.50%

92.25%

93.63%

96.00%

95.38%

85.38%

96.63%

98.13%

98.00%

4.75%

4.12%

3.00%

2.75%

2.75%

2.50%

1.00%

1.00%

1.25%

2.75%

3.63%

3.38%

1.25%

1.88%

12.13%

2.38%

0.88%

0.75%

Planifikim financiar

Planifikim i investimeve

Analiza kost/ benefit e produktit/biznesit

Rrjedha e fondeve

Planifikimi i fondeve

Kërkimi i fondeve nga KE…

Certifikimi/ Verifikimi i shpenzimeve

Mbyllja e programeve

Rialokimi i fondeve


Faqe | 37 …

TABELA 32 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime mbi vlerësimin e tregut

VLERËSIMI I TREGUT

E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2


eksportit 16 4 15 5 0 0 6 0 4 54.00% 8.00% 38.00%


importit 20 5 10 5 0 0 7 0 3 64.00% 10.00% 26.00%




Në figurën 20, është paraqitur nevoja e ndërmarrjeve për trajnime në fushën e vlerësimit të tregut, ku

trajnimi për vlerësimin e tregut të brendshëm, është vlerësuar si shumë i nevojshëm nga 13.88% e NVM-

ve, deri diku i nevojshëm nga 4.13%, kurse 82% e ndërmarrjeve të anketuara kanë deklaruar se ky

trajnim është jo relevant për veprimtarinë e tyre. Trajnimi për qasjen në import dhe procedurat e importit,

është vlerësuar si i nevojshëm nga 12.38% e NVM-ve, 4.25% e kanë vlerësuar si deri diku të nevojshëm,

kurse 83.38% e shohin si të pa nevojshëm. Një tjetër trajnim me interes për NVM-të, është edhe trajnimi

për qasjen në eksport dhe procedurat e eksportit, i vlerësuar si shumë i nevojshëm prej 11.75% e

ndërmarrjeve të anketuara, deri diku i nevojshëm për 3.13% prej tyre, dhe jo i nevojshëm për 85.13% të

NVM-ve të anketuara. Nga ana tjetër, 9.25% e ndërmarrjeve të anketuara kanë deklaruar se trajnimi për

vlerësimin e tregut rajonal, është shumë i nevojshëm, një numër prej 3.63% të NVM-ve, e kanë vlerësuar

si deri diku të nevojshëm, kurse pjesa më e madhe e tyre (87.13%), e kanë vlerësuar si jo të nevojshëm

për veprimtarinë e tyre.

FIGURA 20 – Nevoja e NVM-ve për trajnime mbi vlerësimin e tregut

3.3.1.6. Nevojat për trajnimet në fushën e marketingut

Në këtë grup trajnimesh janë përfshirë trajnimet për: planifikim të marketingut, strategjinë e shitjes dhe

mjetet e marketingut. Këto trajnime kanë tërhequr në masë të madhe vëmendjen e NVM-ve, duke bërë

kështu, që të rangohen ndër trajnimet më të nevojshme për NVM-të e anketuara. TABELA 33 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnimet në fushën e marketingut

MARKETING

Mikro


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Planifikimi i marketingut 162 34 104 48 16 26 100 25 85 51.67% 12.50% 35.83%

Strategjia e shitjes 152 32 116 46 12 32 88 23 99 47.67% 11.17% 41.17%

Mjetet e marketingut 179 26 95 58 10 22 117 26 67 59.00% 10.33% 30.67%


85.13%

83.38%

82.00%

87.13%

3.13%

4.25%

4.12%

3.63%

11.75%

12.38%

13.88%

9.25%

Qasja në eksport dhe procedurat e eksportit

Qasja në import dhe procedurat e importit

Vlerësim i tregut te brendshëm

Vlerësim i tregut rajonal


Faqe | 38 …

TABELA 34 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnimet në fushën e marketingut

MARKETING

E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2





TABELA 35 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnimet në fushën e marketingut

MARKETING

E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2





Bazuar në të dhënat e anketës, grafikisht është paraqitur edhe nevoja e ndërmarrjeve për trajnime në

fushën e marketingut. Siç shihet edhe tek figura 21, strategjia e shitjes, është cilësuar si shumë e

nevojshëm nga 43.75% e ndërmarrjeve të anketuara, deri diku e nevojshëm nga 10.38% e tyre, si dhe nga

45.88% e tyre, është vlerësuar si e pa nevojshëm. Po ashtu, edhe planifikimi i marketingut është vlerësuar

lartë nga ndërmarrjet e anketuara, ku 38.63% e NVM-ve e kanë vlerësuar si shumë të nevojshëm, 11.38%

deri diku të nevojshëm, derisa, 50% e tyre e kanë cilësuar si të pa nevojshëm. Trajnimi për mjetet e

marketingut ka zgjuar interes për 33% të NVM-ve, të cilat e kanë vlerësuar si shumë të nevojshëm, 9.5%

të tyre që e kanë cilësuar si deri duku të nevojshëm, derisa 57.5% të NVM-ve e kanë cilësuar si jo

relevant për ndërmarrjen.

FIGURA 21 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në fushën e marketingut

3.3.2. Nevojat e ndërmarrjeve për trajnime operative/ administrative

Në kategorinë e trajnimeve operative/ administrative, janë përzgjedhur 23 trajnime, të cilat janë vlerësuar

si më me rëndësi në këtë fushë, ku të njëjtat janë ndarë në pesë (5) grupe kryesore të trajnimeve, duke

përfshirë këtu:

o Trajnimet operative/ administrative,

o Përgatitja dhe menaxhimi i projekteve,

50.00%

45.88%

57.50%

11.38%

10.38%

9.50%

38.63%

43.75%

33.00%

Planifikimi i marketingut

Strategjia e shitjes

Mjetet e marketingut


Faqe | 39 …

o Menaxhimi i financave dhe kontabiliteti,

o Shërbim ndaj klientëve,

o Të tjera;

Në vijim të këtij raporti është analizuar nevoja e NVM-ve për trajnime operative/ administrative dhe janë

identifikuar nevojat e menjëhershme dhe ato afatgjatë të NVM-ve për këto trajnime.

3.3.2.1. Nevojat për trajnime operative/ administrative

Trajnimet e ofruara tek kjo kategori, janë kryesisht trajnime që kanë të bëjnë me: zhvillimin e produkteve

apo shërbimeve, komunikimin me palë, menaxhimin e kesh-it, menaxhimin e zyrës, e të ngjashme. Në

tabelat 36, 37 dhe 38, janë paraqitur tabelat përkatëse me trajnimet e kërkuara në këtë fushë, si dhe shkalla

e nevojave të NVM-ve për të vijuar këto trajnime. TABELA 36 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime operative/ administrative

TRAJNIME OPERATIVE/

ADMINISTRATIVE

Mikro


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Zhvillimi i produkteve/ shërbimeve 245 11 44 76 4 10 184 5 21 84.17% 3.33% 12.50%

Menaxhimi i zyrës 282 8 10 88 1 1 202 4 4 95.33% 2.17% 2.50%

Koordinimi 284 6 10 88 1 1 204 4 2 96.00% 1.83% 2.17%

Raportimi 286 6 8 88 0 2 205 3 2 96.50% 1.50% 2.00%

Menaxhimi i kesh-it 281 11 8 87 1 2 196 3 11 94.00% 2.50% 3.50%

Komunikimi me palë 255 12 33 82 2 6 182 5 23 86.50% 3.17% 10.33%


TABELA 37 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime operative/ administrative

TRAJNIME OPERATIVE/

ADMINISTRATIVE

E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2



Koordinimi 59 4 7 9 0 1 63 4 3 87.33% 5.33% 7.33%

Raportimi 59 5 6 9 0 1 66 3 1 89.33% 5.33% 5.33%




TABELA 38 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime operative/ administrative

TRAJNIME OPERATIVE/

ADMINISTRATIVE

E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2



Koordinimi 26 4 5 3 0 2 8 1 1 74.00% 10.00% 16.00%

Raportimi 27 4 4 3 0 2 8 1 1 76.00% 10.00% 14.00%




Faqe | 40 …

Në figurën 22, të gjeneruar nga të dhënat e anketës, janë identifikuar nevojat e NVM-ve për trajnime

operative/ administrative. Trajnimi i cilësuar si më i nevojshmi nga ky grup trajnimesh, është gjetur të

jetë trajnimi për zhvillimin e produktit apo shërbimit, i cili është vlerësuar si shumë i nevojshëm nga

14.25% e NVM-ve të anketuara, si deri diku të nevojshëm e kanë vlerësuar 4.25% e ndërmarrjeve, derisa

si jo relevant për veprimtarinë e tyre e kanë cilësuar 81.5% e NVM-ve. Një tjetër trajnim me interes për

NVM-të, është gjetur të jetë edhe trajnimi për komunikim me palë, ku 11.88% e ndërmarrjeve e kanë

vlerësuar si shumë të nevojshëm, 4.13% si deri diku të nevojshëm dhe 84% si të pa nevojshëm.

Menaxhimi i kesh-it, ka zgjuar interes për 5% të NVM-ve të cilat e kanë vlerësuar si shumë të nevojshëm,

4.13% të tyre që e kanë cilësuar si deri diku të nevojshëm, ndërsa 90.88% të NVM-ve këtë trajnim e kanë

cilësuar si jo relevant për ndërmarrjen.

FIGURA 22 – Nevoja e NVM-ve për trajnime operative/administrative

3.3.2.2. Nevojat për trajnime në përgatitjen dhe menaxhimin e projekteve

Tek trajnimet për përgatitjen dhe menaxhimin e projekteve, janë listuar trajnimet si: aplikimi për projekte

apo grante, përgatitja e formës së aplikimit, kontraktimi dhe implementimi i kontratës, e të ngjashëm.

Tabelat 39, 40 dhe 41, përshkruajnë nevojën e shprehur të ndërmarrjeve për trajnime në këtë fushë. TABELA 39 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime në përgatitjen dhe menaxhimin e projekteve

PËRGATITJA DHE MENAXHIMI

I PROJEKTEVE

Mikro


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Komunikimi gjate përgatitjes se

projektit 236 34 30 70 13 7 194 13 3 83.33% 10.00% 6.67%

Përdorimi i asistencës teknike për

përgatitjen e projektit/ grantit 214 41 45 69 9 12 193 12 5 79.33% 10.33% 10.33%

Përgatitja e aplikacioneve (Forma e

Aplikacionit) 189 22 89 67 6 17 186 13 11 73.67% 6.83% 19.50%

Aplikimi për projekte/ grante 174 17 109 58 7 25 175 13 22 67.83% 6.17% 26.00%

Kontraktimi 211 11 78 65 4 21 191 10 9 77.83% 4.17% 18.00%

Implementimi i kontratës 222 16 62 65 4 21 195 9 6 80.33% 4.83% 14.83%

Kuptimi dhe zbatimi i dispozitave

ligjore dhe rregullat relevante

kombëtare/ udhëzimet për zbatimin

(implementimin e projektit)

248 28 24 78 6 6 203 6 1 88.17% 6.67% 5.17%

Organizimi i eventeve, takimeve etj. 254 29 17 81 6 3 203 5 2 89.67% 6.67% 3.67%


81.50%

92.13%

93.00%

93.88%

90.88%

84.00%

4.25%

3.75%

3.00%

2.75%

4.12%

4.12%

14.25%

4.12%

4.00%

3.38%

5.00%

11.88%

Zhvillimi i produkteve/shërbimeve

Menaxhimi i zyrës

Koordinimi

Raportimi

Menaxhimi i kesh-it

Komunikimi me palë


Faqe | 41 …

TABELA 40 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime në përgatitjen dhe menaxhim e projekteve

PËRGATITJA DHE MENAXHIMI I

PROJEKTEVE

E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2


projektit 55 9 6 10 0 0 63 6 1 85.33% 10.00% 4.67%




Aplikacionit) 43 7 20 8 1 1 54 8 8 70.00% 10.67% 19.33%


Nënshkrimi i kontratës 48 7 15 9 0 1 60 5 5 78.00% 8.00% 14.00%






60 4 6 9 1 0 64 4 2 88.67% 6.00% 5.33%



TABELA 41 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime në përgatitjen dhe menaxhim e projekteve

PËRGATITJA DHE MENAXHIMI I

PROJEKTEVE

E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2


projektit 23 9 3 4 0 1 8 1 1 70.00% 20.00% 10.00%




Aplikacionit) 24 5 6 4 0 1 8 0 2 72.00% 10.00% 18.00%


Nënshkrimi i kontratës 24 5 6 4 0 1 9 0 1 74.00% 10.00% 16.00%






23 8 4 4 0 1 8 0 2 70.00% 16.00% 14.00%



Duke u bazuar në rezultatet e anketës, është paraqitur grafikisht edhe nevoja NVM-ve për trajnime rreth

përgatitjes dhe menaxhimit të projekteve. Siç shihet tek figura 23, aplikimi për projekte apo grante është

cilësuar si shumë i nevojshëm nga 25.88% e ndërmarrjeve të anketuara, deri diku i nevojshëm nga 7.13%

e tyre, si dhe është vlerësuar si i pa nevojshëm nga 67% i NMV-e. Gjithashtu, trajnimi për përgatitjen e

aplikacionit është vlerësuar kënaqshëm nga ndërmarrjet e anketuara, ku 19.38% e NVM-ve e kanë

vlerësuar si shumë të nevojshëm, 7.75% deri diku të nevojshëm, derisa, 72.88% e tyre e kanë cilësuar si të

pa nevojshëm. Trajnimi, nënshkrimi i kontratës ka zgjuar interes për 17.13% të NVM-ve, të cilat e kanë

vlerësuar si shumë të nevojshëm, 5.25% të tyre që e kanë cilësuar si deri diku të nevojshëm, derisa

77.63% e ndërmarrjeve e kanë cilësuar si jo relevant.

Faqe | 42 …

FIGURA 23 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në përgatitjen dhe menaxhimin e projekteve

3.3.2.3. Nevojat për trajnime në menaxhim të financave dhe kontabiliteti

Në listën e trajnimeve për financa dhe kontabilitet, janë ofruar trajnimet si kontabiliteti menaxherial,

kontabiliteti financiar dhe trajnimi për taksa dhe tatime. Në tabelat 42, 43 dhe 44 janë pasqyruar rezultatet

e anketës në lidhje me nevojat e ndërmarrjeve për trajnime në fushën e financave dhe kontabilitetit.

TABELA 42 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime në menaxhim të financave dhe kontabilitetit

MENAXHIMI I FINANCAVE DHE

KONTABILITET

Mikro


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Kontabiliteti menaxherial 265 19 16 83 4 3 178 18 14 87.67% 6.83% 5.50%

Kontabiliteti financiar 254 18 28 80 3 7 147 24 39 80.17% 7.50% 12.33%

Taksat dhe tatimet 246 20 34 81 3 6 151 26 33 79.67% 8.17% 12.17%


TABELA 43 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime në menaxhim të financave dhe kontabilitetit


KONTABILITET

E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2





82.88%

79.38%

72.88%

67.00%

77.63%

80.00%

87.13%

88.38%

10.63%

10.50%

7.75%

7.13%

5.25%

5.62%

7.13%

7.00%

6.50%

10.13%

19.38%

25.88%

17.13%

14.38%

5.75%

4.62%

Komunikimi gjate përgatitjes se projektit

Përdorimi i asistencës teknike për përgatitjen e…

Përgatitja e aplikacioneve (Forma e Aplikacionit)

Aplikimi për projekte/ grante

Nënshkrimi i kontratës

Implementimi i kontratës

Kuptimi dhe zbatimi i dispozitave ligjore dhe rregullat…

Organizimi i eventeve, takimeve etj.


Faqe | 43 …

TABELA 44 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime në menaxhim të financave dhe kontabilitetit


KONTABILITET

E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2





Tek nevojat e NVM-ve për trajnime në kontabilitet dhe financa, vërejmë se interesim më i lartë është

treguar për trajnime në kontabilitet financiar, ku 14.5% e ndërmarrjeve janë deklaruar që ky trajnim është

shumë i nevojshëm, 7.13% deri diku i nevojshëm, ndërsa 78.38% e ndërmarrjeve e kanë vlerësuar si jo të

nevojshëm. Trajnimi për taksa dhe tatime, është vlerësuar si shumë i nevojshëm nga 14.13% e NVM-ve,

7.88% e kanë vlerësuar si deri diku të nevojshëm, kurse 78% i shohin këto trajnime si jo-relevante për

veprimtarinë e tyre. Për kontabilitetin menaxherial, 8.75% e ndërmarrjeve të anketuara kanë deklaruar se

është trajnim shumë i nevojshëm, një pjesë prej 7.13% e kanë vlerësuar si deri diku të nevojshëm, kurse

pjesa më e madhe e tyre, apo 84.13%, e kanë vlerësuar si jo të nevojshëm.

FIGURA 24 – Nevojat e NVM-ve për trajnime në menaxhim të financave dhe kontabilitetit.

3.3.2.4. Nevojat për trajnime mbi shërbimin ndaj klientëve

Trajnimet për shërbim ndaj klientëve, kanë rezultuar si trajnime të vlerësuara relativisht lartë, nga NVM-

të e anketuara. TABELA 45 - Nevoja e mikro-ndërmarrjeve për trajnime mbi shërbimin ndaj klientëve

SHËRBIMI NDAJ KLIENTËVE

Mikro


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Komunikimi me klient 215 17 68 63 7 20 128 13 69 67.67% 6.17% 26.17%

Rrjetëzimi 252 3 45 75 6 9 170 12 28 82.83% 3.50% 13.67%

Komunikimi dhe gjuhët e huaja 251 11 38 76 1 13 165 11 34 82.00% 3.83% 14.17%


TABELA 46 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime mbi shërbimin ndaj klientëve


E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2


84.13%

78.38%

78.00%

7.13%

7.13%

7.88%

8.75%

14.50%

14.13%

Kontabiliteti menaxherial

Kontabiliteti financiar

Taksat dhe tatimet


Faqe | 44 …

Rrjetëzimi 44 4 22 8 0 2 50 3 17 68.00% 4.67% 27.33%



TABELA 47 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime mbi shërbimin ndaj klientëve


E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2


Rrjetëzimi 26 4 5 5 0 0 6 1 3 74.00% 10.00% 16.00%



Në figurën 25, është paraqitur grafikisht nevoja dhe gatishmëria e NVM-ve për të vijuar trajnime për

shërbim ndaj klientit, ku 28.63% e ndërmarrjeve kanë deklaruar se kanë shumë nevojë për trajnimin

komunikimi me klientë, 5.75% e tyre e shohin si deri diku të nevojshëm një trajnim të tillë, kurse

65.63%, nuk kanë nevojë për këtë trajnim. Trajnimi për rrjetëzim është parë shumë i nevojshëm nga

16.38% e NVM-ve, deri diku i nevojshëm nga 4.13% e tyre dhe jo i nevojshëm nga 79.5% e NVM-ve.

Trajnimi për komunikim dhe gjuhët e huaja është vlerësuar si shumë i nevojshëm nga 16.63% e NVM-

ve, deri diku i nevojshëm nga 3.88%, derisa 79.5% e vlerësojnë si jo relevant për veprimtarinë e tyre.

FIGURA 25 – Nevojat e NVM-ve për trajnime mbi shërbimin ndaj klientëve

3.3.2.5. Nevojat për trajnime mbi teknologjinë e komunikimit, shfrytëzim

efecient të energjisë dhe certifikim të produkteve

Këtu janë përfshirë nevojat për trajnimet si sistemi kompjuterik i bazuar në transferimin elektronik të të

dhënave, shfrytëzimi elektronik i të dhënave, cilësia, standardet dhe certifikimi i produkteve, trajnime

këto që nuk kanë zgjuar interesim edhe aq të madh tek NVM-të e anketuara. Në tabelat 48, 49 dhe 50

është paraqitur nevoja e NVM-ve për të vijuar këto trajnime.

TABELA 48 – Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime mbi teknologjinë e komunikimit , shfrytëzim efecient të energjisë dhe

certifikim të produkteve

INFORMACIONI DHE

TEKNOLOGJIA E KOMUNIKIMIT

Mikro


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Sistemi kompjuterik i bazuar

[transferimi elektronik i të dhënave] 289 5 6 86 2 2 196 3 11 95.17% 1.67% 3.17%

Shfrytëzimi efiçient i energjisë 284 10 6 86 3 1 206 2 2 96.00% 2.50% 1.50%

Cilësia, standardi dhe certifikimi i

produkteve 271 5 24 84 3 3 201 4 5 92.67% 2.00% 5.33%


65.63%

79.50%

79.50%

5.75%

4.12%

3.88%

28.63%

16.38%

16.63%

Komunikimi me klient

Rrjetëzimi

Komunikimi dhe gjuhët e huaja


Faqe | 45 …

TABELA 49 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime mbi teknologjinë e komunikimit, shfrytëzim efecient të energjisë dhe


INFORMACIONI DHE


E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2



Shfrytëzimi eficient i energjisë 62 3 5 9 0 1 65 2 3 90.67% 3.33% 6.00%


produkteve 55 6 9 10 0 0 62 2 6 84.67% 5.33% 10.00%


TABELA 50 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime mbi teknologjinë e komunikimit, shfrytëzim efecient të energjisë dhe


INFORMACIONI DHE


E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2



Shfrytëzimi eficient i energjisë 29 2 4 5 0 0 9 0 1 86.00% 4.00% 10.00%


produkteve 26 4 5 5 0 0 9 0 1 80.00% 8.00% 12.00%


Nga figurën 26, shihet se interesim më i madh është treguar për trajnimin cilësia, standardi dhe certifikimi

i produkteve, ku 6.63% e NVM-ve, kanë deklaruar që kanë shumë nevojë për këtë fushë trajnimesh, 3% e

kanë vlerësuar si deri diku të nevojshëm, ndërsa 90.38% e kanë vlerësuar si jo të nevojshëm. Sistemi

kompjuterik i bazuar, apo transferimi elektronik i të dhënave, është vlerësuar si modul shumë i nevojshëm

nga 5.25% e NVM-ve, deri diku i nevojshëm nga 2.38% e tyre, kurse 92.38% kanë deklaruar që ky

trajnim është i pa nevojshëm. Shfrytëzimi efecient i energjisë, është trajnim i cili është vlerësuar si shumë

i nevojshëm nga 2.88% e ndërmarrjeve, deri diku i nevojshëm nga 2.75% e tyre dhe jo-relevant nga

94.38% e NVM-ve.

FIGURA 26 – Nevoja e NVM-ve për trajnime mbi teknologjinë e komunikimit, shfrytëzim efecient të energjisë dhe certifikim të

produkteve

3.3.3. Nevojat e ndërmarrjeve për trajnime teknike dhe/ ose profesionale

Në këtë grup trajnimesh, janë përfshirë module specifike dhe teknike që i përkasin industrive,

respektivisht sektorëve apo veprimtarive të veçanta të NVM-ve, qoftë në fushën e prodhimit, shërbimeve

apo tregtisë. Vlen të theksohet se krahasimi i përgjigjeve për nevojat e ndërmarrjeve për këto trajnime me

numrin e përgjithshëm të ndërmarrjeve të anketuara, mund të mos jetë shumë relevant për faktin se

92.38%

94.38%

90.38%

2.38%

2.75%

3.00%

5.25%

2.88%

6.63%

Sistemi kompjuterik i bazuar [transferimi elektronik i të

dhënave]

Shfrytëzimi efiçient i energjisë

Cilësia, standardi dhe certifikimi i produkteve


Faqe | 46 …

nevojat për këto module apo trajnime, mund të mos i përkasin të gjitha veprimtarive të ndërmarrjeve.

Në tabelat 51, 52 dhe 53 janë listuar trajnimet teknike/ profesionale dhe nevoja e ndërmarrjeve për të

përfituar nga këto trajnime.

TABELA 51 - Nevojat e mikro-ndërmarrjeve për trajnime teknike dhe/ ose profesionale

TRAJNIME PROFEIONALE DHE/

OSE ADMINISTRATIVE

Mikro


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2

Teknik ndërtimtari 297 1 2 85 2 3 206 2 2 98.00% 0.83% 1.17%

Teknik elektricist 297 1 2 88 0 2 200 1 9 97.50% 0.33% 2.17%

Riparim i instalimeve elektrike 299 0 1 90 0 0 196 2 12 97.50% 0.33% 2.17%

Teknik i instalimeve të ujit dhe

kanalizimeve 296 0 4 90 0 0 202 1 7 98.00% 0.17% 1.83%

Teknik enterieri 280 3 17 88 1 1 202 1 7 95.00% 0.83% 4.17%

Teknik makinerie 283 3 14 86 0 4 201 1 8 95.00% 0.67% 4.33%

Automekanikë dhe përdorimi

teknologjisë digjitale 288 1 11 84 0 6 199 1 10 95.17% 0.33% 4.50%

Zdrukthëtari 253 2 45 89 0 1 200 3 7 90.33% 0.83% 8.83%

Dizajn Grafik 259 4 37 87 1 2 205 1 4 91.83% 1.00% 7.17%

Rrobaqepësi dhe dizajn mode 244 1 55 88 0 2 199 1 10 88.50% 0.33% 11.17%

IT dhe zhvillues i ueb-it/ aplikacioneve 289 0 11 85 2 3 204 2 4 96.33% 0.67% 3.00%

Agjystator 289 1 10 86 0 4 206 2 2 96.83% 0.50% 2.67%

Estetikë 296 0 4 66 1 23 204 2 4 94.33% 0.50% 5.17%

Kuzhinier dhe gastronomi 269 2 29 76 0 14 207 2 1 92.00% 0.67% 7.33%


TABELA 52 - Nevojat e ndërmarrjeve të vogla për trajnime teknike dhe/ ose profesionale


OSE ADMINISTRATIVE

E vogël


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2





kanalizimeve 68 1 1 10 0 0 67 0 3 96.67% 0.67% 2.67%





Zdrukthëtari 52 2 16 10 0 0 68 0 2 86.67% 1.33% 12.00%

Dizajn Grafik 59 4 7 9 1 0 64 0 6 88.00% 3.33% 8.67%



Agjystator 68 0 2 10 0 0 70 0 0 98.67% 0.00% 1.33%

Estetikë 69 0 1 9 0 1 69 0 1 98.00% 0.00% 2.00%



Faqe | 47 …

TABELA 53 - Nevojat e ndërmarrjeve të mesme për trajnime teknike dhe/ ose profesionale


OSE ADMINISTRATIVE

E mesme


0 1 2 0 1 2 0 1 2 0 1 2





kanalizimeve 34 1 0 5 0 0 10 0 0 98.00% 2.00% 0.00%





Zdrukthëtari 29 1 5 5 0 0 10 0 0 88.00% 2.00% 10.00%

Dizajn Grafik 28 1 6 5 0 0 10 0 0 86.00% 2.00% 12.00%



Agjystator 34 1 0 5 0 0 10 0 0 98.00% 2.00% 0.00%

Estetikë 33 1 1 5 0 0 10 0 0 96.00% 2.00% 2.00%


Burimi: Të dhënat nga hulumtimi (ANT, 2017)

Gjatë analizimit të nevojave të NVM-ve për trajnime profesionale dhe/ose teknike, interesim më i lartë

rezulton të jetë për trajnimet në zdrukthëtari, ku 9.5% e ndërmarrjeve janë deklaruar se ky trajnim është

shumë i nevojshëm, 1% deri diku i nevojshëm, derisa 89.5% e ndërmarrjeve e kanë vlerësuar si jo të

nevojshëm. Trajnimi për rrobaqepësi dhe dizajn mode, është vlerësuar si i nevojshëm nga 9.25% e NVM-

ve, 0.5% e kanë vlerësuar si deri diku të nevojshëm, kurse 90.25% e NMV-ve e shohin si jo-relevant për

veprimtarinë e tyre. Në anën tjetër, 7.75% e ndërmarrjeve të anketuara kanë deklaruar se trajnimet në

dizajn grafik janë shumë të nevojshme, një pjesë prej 1.5% i kanë vlerësuar si deri diku të nevojshme,

kurse pjesa më e madhe e tyre, apo 90.75%, këto trajnime i kanë vlerësuar si jo të nevojshme. Një tjetër

trajnim me interes për NVM-të, është trajnimi për kuzhinë dhe gastronomi, i vlerësuar si i nevojshëm për

6% të ndërmarrjeve të anketuara, deri diku i nevojshëm për 0.75% të tyre, dhe jo i nevojshëm për 93.25%

të NVM-ve të anketuara.

Faqe | 48 …

FIGURA 27 – Nevojat e NVM-ve për trajnime profesionale dhe/ose administrative

3.3.4. Gatishmëria e ndërmarrjeve të anketuara për trajnime online

Një tjetër pikë e rëndësishme e këtij hulumtimi, është edhe gatishmëria dhe mundësitë e ndërmarrjeve për

të shfrytëzuar trajnimet online, që ka rezultuar me një gatishmëri të lartë të ndërmarrjeve të anketuara, apo

62.9% prej tyre janë deklaruar për këtë formë të organizimit të trajnimeve.

TABELA 54 - Gatishmëria e ndërmarrjeve të anketuara për trajnime online

A jeni te gatshëm për

trajnime online?

Mikro E vogël E Mesme

Gatishmëria për

trajnime

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Gji

thse

j

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Gji

thse

j

Pro

dhues

e

Shër

byes

e

Tre

gta

re

Gji

thse

j

Të gatshëm 188 55 128 62% 49 4 42 63% 26 2 9 74% 503 62.9%

Jo të gatshëm 112 35 82 38% 21 6 28 37% 9 3 1 26% 297 37.1%

Gjithsej 300 90 210 100% 70 10 70 100% 35 5 10 100% 800 100.0%

Burimi: Të dhënat nga hulumtimi (ANT, 2017)

96.75%

95.88%

97.13%

97.75%

94.25%

93.50%

94.50%

89.50%

90.75%

90.25%

96.63%

97.25%

95.13%

93.25%

1.00%

0.75%

0.63%

0.38%

1.00%

1.13%

0.63%

1.00%

1.50%

0.50%

0.88%

0.50%

0.50%

0.75%

2.25%

3.38%

2.25%

1.88%

4.75%

5.38%

4.88%

9.50%

7.75%

9.25%

2.50%

2.25%

4.38%

6.00%

Teknik ndërtimtari

Teknik elektricist

Riparim i instalimeve elektrike

Teknik i instalimeve të ujit dhe kanalizimeve

Teknik enterieri

Teknik makinerie

Automekanikë dhe përdorimi teknologjisë digjitale

Zdrukthëtari

Dizajn Grafik

Rrobaqepësi dhe dizajn mode

IT dhe zhvillues i ueb-it/ aplikacioneve

Agjystator

Estetikë

Kuzhinier dhe gastronomi


Faqe | 49 …

Të dhënat e gjeneruara nga anketimi i 800

NVM-ve, rreth gatishmërisë së tyre për të

shfrytëzuar trajnimet online, tregojnë se pjesa

më e madhe kanë shprehur interesim për

trajnime online (62.9%). Më të gatshëm për të

përfituar nga kjo formë e trajnimeve janë

ndërmarrjet e mëdha, derisa nga 37.1% që kanë

deklaruar se nuk preferojnë trajnimet online,

shumica janë ndërmarrje mikro dhe të vogla.

FIGURA 28 - Gatishmëria e ndërmarrjeve të anketuara për trajnime

online

63%

37%Të gatshem

Jo të gatshëm

Faqe | 50 …

4. PËRMBLEDHJE

Të dhënat e nxjerra përmes këtij hulumtimi, na sjellin në një vlerësim mjaft cilësor mbi gjendjen

aktuale, duke e kthyer nevojën e shfaqur për trajnime, në një tregues për mungesat e kapaciteteve të

resurseve njerëzore tek NVM-të.

Rezultatet e analizuara, nga të dhënat e hulumtimit tregojnë fushat kryesore në të cilat ndërmarrjet

kanë shprehur nevojë më prioritare për intervenim, apo të vlerësuara si shumë të nevojshme, e që ka

reflektuar me listën e trajnimeve më shumë të kërkuara, (si pikë krahasuese janë marrë trajnimet

specifike, të kërkuara me mbi 10%), si në vijim:

1. Trajnimet menaxheriale;

1.1. Plan biznesi – 30.75%

1.2.Menaxhim i përgjithshëm i ndërmarrjes – 21.75%

1.3.Planifikim strategjik dhe organizim – 19.88 %

2. Trajnimet në menaxhim financiar;

2.1.Kërkim i fondeve nga KE – 12.13%

3. Trajnimet mbi vlerësimin e tregut;

3.1.Vlerësim i tregut të brendshëm – 13.88 %

3.2.Qasja në import dhe procedurat e importit – 12.38%

3.3.Qasja në eksport dhe procedurat e eksportit – 11.75%

4. Trajnimet në marketing;

4.1.Strategjia e shitjes – 43.75 %

4.2.Plani i marketingut – 38.63%

4.3.Mjetet e marketingut – 33.00%

5. Trajnimet operative/ administrative;

5.1.Zhvillimi i produkteve / shërbimeve – 14.25 %

5.2.Komunikimi me palë – 11.88%

6. Trajnimet në përgatitjen dhe menaxhimimn e projekteve;

6.1.Aplikimi për projekte/ grante – 25.88%

6.2.Përgatitja e aplikacioneve (Forma e aplikacionit) – 19.38%

6.3.Nënshkrimi i kontratës – 17.13%

6.4.Implementimi i kontratës – 14.38%

6.5.Përdorimi i asistencës teknike për përgatitjen e projektit – 10.13%

7. Trajnimet në menaxhim të financave dhe kontabilitet;

7.1.Kontabiliteti financiar – 14.50%

7.2.Taksat dhe tatimet – 14.13%

8. Trajnimet mbi shërbimin ndaj klientëve;

8.1.Komunikimi me klientë – 28.63%

8.2.Komunikimi dhe gjuhët e huaja i – 16.63%

8.3.Rrjetëzim – 16.38%

Vlen të theksohet se për trajnimet mbi burimet njerëzore, informacion dhe teknologji, si dhe

trajnimet teknike profesionale, interesimi i shprehur nga NVM-të e anketuara, ka qenë nën 10%.

Faqe | 51 …

Duke u bazuar në rezultatet e nxjerrura nga ky hulumtim, pasqyrohet së kërkesat më të mëdha të

ndërmarrjeve për trajnime janë renditur në tabelën 55.

TABELA 55 - Trajnimet e rekomanduara

Nr. Trajnimi Përqindja e kërkesës

1 Strategjia e shitjes 43.75%

2 Planifikimi i marketingut 38.63%

3 Mjetet e marketingut 33.00%

4 Plani i biznesit 30.75%

5 Komunikimi me klientë 28.63%

6 Aplikimi për projekte/ grante 25.88%

7 Menaxhimi i përgjithshëm i ndërmarrjes 21.75%

8 Planifikimi strategjik dhe organizimi 19.88%

9 Përgatitja e aplikacioneve (Forma e aplikacionit) 19.38%

10 Kontraktimi 17.13%

11 Komunikimi në gjuhët e huaja 16.63%

12 Rrjetëzimi 16.38%

13 Kontabiliteti financiar 14.50%

14 Implementimi i kontratës 14.38%

15 Zhvillimi i produkteve/ shërbimeve 14.25%

16 Taksat dhe tatimet 14.13%

17 Vlerësimi i tregut të brendshëm 13.88%

18 Qasja në import dhe procedurat e importit 12.38%

19 Kërkim i fondeve nga KE 12.13%

20 Qasja në eksport dhe procedurat e eksportit 11.75%

21 Përdorimi i asistencës teknike për përgatitjen e projektit 10.13% Burimi: Të dhënat nga hulumtimi ANT, 2017

Konkludim i përgjithshëm i hulumtimit konsiderohet se trajnimet e listuara në tabelën e mësipërme

janë të një rëndësie të lartë për NVM-të dhe është e rëndësishme të ofrohen trjanime në këto fusha.

Faqe | 52 …

5. SHTOJCA 1 – PYETËSORI

Republika e Kosovës

Republika Kosova-Republic of Kosovo

Qeveria –Vlada-Government

Ministria e Tregtisë dhe Industrisë- Ministarstvo Trgovine i Industrije- Ministry of Trade and Industry

Agjencia për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në Kosovë (KIESA)

Agencija za Investicije i Podršku Preduzeča na Kosovu (KIESA)

Kosovo Investment and Enterprise Support Agency (KIESA)

Pyetësor për Analiza të Nevojave për Trajnime të NVM-ve

Qëllimi i zhvillimit të këtij pyetësori është vlerësimi i hendekut mes njohurive, shkathtësive dhe qëndrimeve që të punësuarit e

NVM-ve aktualisht posedojnë, njëherit identifikimi i njohurive, shkathtësive dhe qëndrimet që ata kërkojnë për të përmbushur

objektivat e ndërmarrjes në të ardhmen.

Informatat e dhënat në këtë pyetësor do të trajtohen me konfidencialitet dhe vetëm për qëllime të këtij projekti, i cili do

t'i shërbej MTI-së dhe KIESA-s.

PJESA I: INFORMATAT E PËRGJITHSHME

Emri i ndërmarrjes:

Adresa e ndërmarrjes:

Komuna:

Numri i telefonit:

E-mail:

Ueb adresa:

Emri dhe mbiemri i të anketuarit:

Pozita juaj në ndërmarrje:

1. Viti i themelimit të ndërmarrjes

2. Në cilin sektor vepron ndërmarrja juaj ?

Prodhues Shërbyes Tregtar

3. Ju lutem specifikoni veprimtarinë primare te ndërmarrjes tuaj:

(specifiko)

4. Struktura e te punësuarve sipas moshës dhe gjinisë në ndërmarrjen tuaj?

Mosha Meshkuj Femra

Prej 18 deri 24 vjet








Mbi 60 vjet

Gjithsej:

5. Ju lutem specifikoni shkallën e kualifikimit arsimor të punësuarve:

Numri i të punësuarve me arsim fillor

Numri i të punësuarve me arsim të mesëm

Numri i të punësuarve me arsim të lartë

Faqe | 53 …

Numri i të punësuarve me arsim pas universitar

6. A është e certifikuar ndërmarrja juaj me ndonjë standard kombëtar apo ndërkombëtar, nëse po cilin/ cilat

standard/e?

(specifiko)

PJESA II: INFORMATAT PËR TRAJNIMET PARAPRAKE

7. Kush është përgjegjës për Burimet Njerëzore- BNj në ndërmarrjen tuaj?

Pronari Drejtori (nëse është i ndryshëm prej pronarit) Departamenti për BNj

8. A kanë vijuar ndonjë trajnim të punësuarit tuaj deri me tani, lidhur me punën që kryen?

Po Jo (kalo në pyetjen 16)

9. Çfarë lloje trajnimesh kanë vijuar të punësuarit tuaj?

(specifiko)

10. Sa kanë shtuar trajnimet përformancën e të punësuarve tuaj?

Shumë Mesatarisht Pak Aspak

11. Në çfarë forme kanë qenë trajnimet e deritanishme? (Mund të zgjedhet më shumë se një opsion)

Fizike Online

12. Trajnimet online, sa kanë qenë të efektshme?


13. Si kanë qenë të organizuara trajnimet?

Të brendshme – të ofruara nga stafi i ndërmarrjes

Të jashtme – të ofruara jashtë ndërmarrjes nga ekspertë vendorë

Të jashtme – të ofruara jashtë ndërmarrjes nga ekspertë ndërkombëtarë

Të kombinuara – Sipas nevojës

14. Cili ka qenë burimi kryesor i financimit të trajnimeve?

Vetanake Të punësuarit Institucionet publike

Organizata ndërkombëtare Tjetër

(specifiko)

15. Nëse ka qenë financim vetanak, sa ka qenë i kushtueshme në raport me përfitimet?


16. Nëse nuk keni mbajtur trajnime, cilat kanë qenë arsyet?

Kostoja e lartë

Nuk janë vlerësuar të nevojshme trajnimet

Nuk kemi pasur njohuri rreth mundësive të trajnimeve

Faqe | 54 …

Nuk na janë përshtatur mundësitë e ofruara për trajnime

Tjetër

(specifiko)

17. Cilat janë pengesat/ vështirësitë në procesin e punës dhe sfidat që ndërmarrja e juaj has nga mungesa e

pjesëmarrjes në trajnime? (Mund të zgjedhet më shumë se një opsion)

Menaxhim i dobët i ndërmarrjes

Mungesa e kontrollit adekuat

Shitjet e pa mjaftueshme

Marketingu jo adekuat

Rendimenti dhe efiçienca në prodhim/shërbime

Tjetër

(specifiko)

PJESA III: NEVOJAT PËR TRAJNIME NË TË ARDHMEN

Ju lutem përzgjidhni se cilat trajnime të poshtë-listuara dëshironi të merrni pjesë dhe cilat nga ato janë relevante për

funksionet e punës suaj.

Vlerësimi është si në vijim:

0 nënkupton se ju nuk keni nevojë për trajnime

1 nënkupton se ju do të i mirëprisni trajnimet e ofruar

2 nënkupton se ju fuqishëm do të i përkrahni/ndjekni trajnimet e ofruara

Vlerësimi

0 1 2

18. TRAJNIME MENAXHERIALE

18.1 Planifikim strategjik dhe organizim

18.2 Plan biznesi

18.3 Menaxhimi i përgjithshëm i ndërmarrjes

18.4 Vendimmarrja menaxheriale

18.5 Menaxhimi kualitativ dhe standardet

18.6 Menaxhimi dhe vlerësim i riskut

18.7 Prezantim dhe përfaqësim biznesi

18.8 Ndjekja e rekomandimeve te auditorëve

19. Burimet njerëzore

19.1 Menaxhim i burimeve njerëzore

19.2 Delegim i përgjegjësive

19.3 Kontroll dhe matje e performancës

19.4 Motivim

19.5 Menaxhim i kohës

20. Prokurimi publik dhe tenderim

20.1 Rregullat kombëtare dhe procedurat e aplikuara në prokurim publik

20.2 Plani i prokurimit

20.3 Prokurimi elektronik

Faqe | 55 …

20.4 Zbatimi i kontratave publike

20.5 Përgatitja e termave të referencës

20.6 Përgatitja e dosjeve të tenderit, lansimi i tenderëve/ thirrjet për propozim

20.7 Komisioni i vlerësimit te tenderit/ Paneli i listës se shkurtër

20.8 Procedurat e tenderit të shërbimeve/ furnizimeve/punimeve/ granteve

21. Menaxhim financiar

21.1 Planifikim financiar

21.2 Planifikim i investimeve

21.3 Analiza kost/ benefit e produktit/biznesit

21.4 Rrjedha e fondeve

21.5 Planifikimi i fondeve

21.6 Kërkimi i fondeve nga KE (Komisioni Evropian)

21.7 Certifikimi/ Verifikimi i shpenzimeve

21.8 Mbyllja e programeve

21.9 Rialokimi i fondeve

22. Vlerësim i tregut

22.1 Qasja në eksport dhe procedurat e eksportit

22.2 Qasja në import dhe procedurat e importit

22.3 Vlerësim i tregut te brendshëm

22.4 Vlerësim i tregut rajonal

23. Marketing

23.1 Planifikimi i marketingut

23.2 Strategjia e shitjes

23.3 Mjetet e marketingut

24. Tjetër (specifiko)

______________________________________________________________________________

25. TRAJNIME OPERATIVE/ADMINISTRATIVE

25.1 Zhvillimi i produkteve/shërbimeve

25.2 Menaxhimi i zyrës

25.3 Koordinimi

25.4 Raportimi

25.5 Menaxhimi i kesh-it

25.6 Komunikimi me palë

26. Përgatitja dhe menaxhimi i projekteve

26.1 Komunikimi gjate përgatitjes se projektit

26.2 Përdorimi i asistencës teknike për përgatitjen e projektit/ grantit

26.3 Përgatitja e aplikacioneve (Forma e Aplikacionit)

26.4 Aplikimi për projekte/ grante

26.5 Nënshkrimi i kontratës

Faqe | 56 …

26.6 Implementimi i kontratës

26.7 Kuptimi dhe zbatimi i dispozitave ligjore dhe rregullat relevante kombëtare/ udhëzimet

për zbatimin (implementimin e projektit)

26.8 Organizimi i eventeve, takimeve etj.

27. Menaxhimi i financave dhe kontabiliteti

27.1 Kontabiliteti menaxherial

27.2 Kontabiliteti financiar

27.3 Taksat dhe tatimet

28. Shërbimi ndaj klientëve

28.1 Komunikimi me klient

28.2 Rrjetëzimi

28.3 Komunikimi dhe gjuhët e huaja

29. Informacioni dhe teknologjia e komunikimit

29.1 Sistemi kompjuterik i bazuar [transferimi elektronik i të dhënave]

30. Shfrytëzimi efiçient i energjisë

31. Cilësia, standardi dhe certifikimi i produkteve


______________________________________________________________________________

33. TRAJNIME PROFESIONALE DHE/ OSE TEKNIKE

33.1 Teknik ndërtimtari

33.2 Teknik elektricist

33.3 Riparim i instalimeve elektrike

33.4 Teknik i instalimeve të ujit dhe kanalizimeve

33.5 Teknik enterieri

33.6 Teknik makinerie

33.7 Automekanikë dhe përdorimi teknologjisë digjitale

33.8 Zdrukthëtari

33.9 Dizajn Grafik

33.10 Rrobaqepësi dhe dizajn mode

33.11 IT dhe zhvillues i ueb-it/ aplikacioneve

33.12 Agjystator

33.13 Estetikë

33.14 Kuzhinier dhe gastronomi


______________________________________________________________________________

35. A jeni të gatshëm për trajnime online?

Po Jo

36. Nëse keni ndonjë vërejtje apo koment shtesë, ju lutem shkruani në rubrikën e më poshtme?

Faqe | 57 …

Emri i intervistuesit:

Nr. Telefonit/ E-mail:

Data e realizimit:

Nënshkrimi:

Faleminderit për kohën që ndatë për plotësimin e këtij pyetësori!

Faqe e zbrazët me qëllim

KIESA.RKS-GOV.NET

https://kiesa.rks-gov.net/

ANALIZA E NEVOJAVE PËR TRAJNIME TË NMVM˜VE NË KOSOVË · analiza e nevojave pËr trajnime tË...

Documents

Transcript of ANALIZA E NEVOJAVE PËR TRAJNIME TË NMVM˜VE NË KOSOVË · analiza e nevojave pËr trajnime tË...