AMERSFOORT EN OMSTREKEN - NGV...•presentatie van Geneanet (geschiedenis, organisatie, cijfers) en...

Nederlandse Genealogische Vereniging

AMERSFOORTEN

OMSTREKEN

Jaargang 24 september 2015 nummer 3

AfdelingsfunctionarissenBestuurVoorzitter: dhr. drs. ing. J.W. van Maren, Vlieterweg 108, 3925 GD Scherpenzeel

tel. 033 – 2778813 e-mail: [email protected] dhr. A.C. van Herk, Herfsttuin 24, 3772 VJ Barnevelden Public Relations: tel. 06-53408994 e-mail: [email protected]: dhr. drs. Th.H. van Veen, Poortersdreef 1, 3824 DL Amersfoort

tel. 033 – 4726015 e-mail: [email protected]: dhr. ir. P. van Zuylen, Couwenhoven 9064, 3703 GE Zeist

tel. 030 – 6962658 e-mail: [email protected]: dhr. H. Hooijer, Garietstraat 267, 3813 BM Amersfoort

tel. 033 – 4632621 e-mail: [email protected]: dhr. drs. ing. J.W. van Maren, voornoemdPlaatsvervanger: dhr. H. Hooijer, voornoemdLezingen en ActiviteitenCoordinator: dhr. ir. P. van Zuylen, voornoemdPeriodiekHoofdredacteur: dhr. A.C. van Herk, voornoemdRedactieadres: [email protected]: dhr. prof. dr. J.S. Kaastra, Slotlaan 337, 3701 GJ Zeist

tel. 030 – 6962934Redacteuren: dhr. M. van de Krol, Marterhoeve 20, 3831 TA Leusden

tel. 033 – 4945110dhr. drs. Th.H. van Veen, voornoemdvacature

Verzending: mw. H.S.H. Koning-van DalenPR-ondersteuning mw. F.E.F. Schuitemaker-Frankefort, Zaagmolenhof 13, 3833 KT Leusden

tel. 033 – 4947948 e-mail: [email protected] dhr. A.C. van Herk e-mail: [email protected]

Website http://amersfoorteo.ngv.nlTwitter www.twitter.com/NGV AFTFacebook NGV Amersfoort

Omslag: Het Burgerweeshuis in Amersfoort. Afbeelding uit ’Kabinet der NederlandscheOudheden’ (1725). Zie ook pag. 51.

AMERSFOORT EN OMSTREKENUitgave van de Nederlandse Genealogische Vereniging

Afdeling Amersfoort en omstrekenopgericht 18 december 1971

Verschijningsgebied de gemeenten Amersfoort, Baarn, Barneveld, Bunschoten, Ede, Eem-nes, Ermelo, Harderwijk, Leusden, Nijkerk, Putten, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel,Soest, Utrechtse Heuvelrug, Veenendaal, Wageningen, Woudenberg en Zeist. Oplage 600.

Jaargang 24 september 2015 nummer 3

Ten geleideIn de vakantieperiode hoopt ieder te genieten van mooi weer, leuke uitjes of andere activi-teiten. Vaak staat genealogisch onderzoek even in de pauzestand. Anderen kiezen er juistvoor om hun vakantie te combineren met een bezoek aan een archief. De redactie heeftook niet stil gezeten, we hebben weer een aantal mooie artikelen samengesteld en de NGV-activiteiten voor de komende periode worden kort toegelicht. Onze oproep om een bijdrageaan te leveren heeft gehoor gekregen. Mevrouw Ina Budde-Korver stelde een artikel sa-men over een treinongeval in 1879 en de impact voor het gezin. John van Eekelen schreefeen interessant artikel over de verdeling van een erfenis. DNA of genetische genealogie isactueel en complex. We starten met een reeks over dit onderwerp. Deze keer geven we ba-sisinformatie over genetica en hoe verschillende organismen in elkaar zitten. Zie het maarals de biologie over organismen als basis om later meer te begrijpen van DNA.

Uw bijdrage in het delen van bronnen of verhalen voor het afdelingsblad stellen we ookop prijs. Wij wensen u veel leesplezier en succes met uw genealogische activiteiten.Arie van Herk, hoofdredacteur

ColofonAMERSFOORT EN OMSTREKEN verschijnt in januari, april en september. De redactieis niet verantwoordelijk voor de inhoud van de ondertekende stukken. Bij overname vangegevens uit deze uitgave wordt men verzocht de bron te vermelden.

Kopij voor het volgende nummer gaarne voor 1 december 2015 inleverenVoor nadere instructies zie http://amersfoorteo.ngv.nl onder menu Afd. blad.

AMERSFOORT EN OMSTREKEN wordt gratis aan de leden van de afdeling toegezonden.Anderen kunnen zich abonneren door betaling van e 7,– per jaar te storten op rekeningNL85 INGB 0002 6663 78 ten name van Penningmeester NGV afdeling Amersfoort enomstreken onder vermelding van ’abonnement periodiek’.

Opmaak: LATEX – Druk: Trepico bv, Hooglanderveen

jaargang 24 AMERSFOORT EN OMSTREKEN 37

Lezingen & Activiteiten

Genealogische activiteiten in de regioEen overzicht van de bijeenkomsten voor de komende periode. Alle bijeenkomsten vanonze NGV-afdeling en van de HCC! werkgroep Amersfoort vinden – tenzij anders vermeld– plaats in

het Kerkelijk Centrum De Brug,Schuilenburgerweg 2, 3816 TB in Amersfoort

Onze middagbijeenkomsten beginnen om 14.00 uur en de avondbijeenkomsten beginnensteeds om 20.00 uur. De zaal is ’s middags open vanaf 13.00 uur en ’s avonds vanaf 19.00uur zodat u in de gelegenheid bent om met de leden van het bestuur of de andere aanwezigenvan gedachten te wisselen onder het genot van een kopje koffie of thee. De consumpties zijnvoor eigen rekening. In de hal kunt u zelf de consumpties bestellen. De PR-medewerkersvan onze afdeling verzorgen een informatietafel. Al onze bijeenkomsten zijn voor iedereen,leden van de NGV en belangstellenden, vrij toegankelijk.

De activiteiten van de Oudheidkundige Vereniging Flehite (OVF) en de HCC!genealogiein onze regio zijn afzonderlijk vermeld. Omdat sommige activiteiten van de OVF en deHCC! pas in een laat stadium nader ingevuld kunnen worden, verdient het ook aanbevelingom daarvoor regelmatig hun websites te raadplegen:• http://www.historisch-amersfoort.nl• http://amersfoort.hcc-utrecht.nl• http://www.hcc-veenendaal.nl/cmsDe activiteiten van HCC!genealogie zijn voor NGV-leden gratis toegankelijk. De OVF kanaan niet-leden een toegangsprijs vragen. Wij adviseren u in die gevallen altijd duidelijk tekennen te geven dat u komt als lid van de NGV!

Datum Donderdag 10 september 2015 NGV en Archief EemlandTijd van 14.00 tot 16.00 uurPlaats Studiezaal Archief EemlandOnderwerp Spreekuur: Stamboomonderzoek en familiegeschiedenis

Datum Zaterdag 19 september 2015 NGVTijd van 14.00 tot 16.00 uurPlaats Kerkelijk Centrum De BrugOnderwerp Computergenealogie

Er zijn vertegenwoordigers van o.a. de genealogische programma’s Aldfaer, GensDa-taPro en PRO-GEN aanwezig die u deskundig kunnen bijstaan en adviseren. Verder zijner diverse ervaren genealogen van de afdeling aanwezig die een bijdrage leveren en u hel-pen met een maximaal haalbare oplossing van uw vragen. De bijeenkomst is bedoeld om ukennis te laten maken met verschillende genealogische programma’s en om samen verderte komen door elkaar te helpen bij het oplossen van grote en kleine computerproblemen.Het is een inloopmiddag, dus u hoeft niet speciaal om 14.00 uur aanwezig te zijn. De zaalis open vanaf 13.30 uur.38 AMERSFOORT EN OMSTREKEN jaargang 24

Datum Donderdag 8 oktober 2015 NGV en Archief EemlandTijd van 14.00 tot 16.00 uurPlaats Studiezaal Archief EemlandOnderwerp Spreekuur: Stamboomonderzoek en familiegeschiedenis

Datum Donderdag 15 oktober 2015 De Brug – NGVTijd van 20.00 tot 22.00 uurPlaats Kerkelijk Centrum De BrugOnderwerp Genealogische opzoekingen in het archief van de Koninklijke MarineInleider mevrouw Saskia Klooster (NIMH)

De spreekster zal in haar lezing iets gaan vertellen over de beschikbare bronnen voor ge-nealogisch onderzoek bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie van het Ministerievan Defensie. Daarna zal zij in het kort een aantal handreikingen doen voor onderzoek naarvoorvaderen die bij de diverse krijgsmachtdelen hebben gediend: landmacht, luchtmacht,marine en marechaussee. Vervolgens zal het verhaal worden toegespitst op onderzoek naarfamilieleden die bij de marine of de verschillende admiraliteiten werkzaam zijn geweest.Daarbij zal de spreekster trachten aan te geven waar in Nederland welke beschikbare infor-matie aanwezig is en hoe men hiermee uit de voeten kan. Mocht er vervolgens nog tijd overen natuurlijk animo voor zijn, dan kan zij ook nog het een en ander vertellen over personelebronnen aangaande de inzet van de Nederlandse koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog.

Datum Dinsdag 3 november 2015 De Brug – NGVTijd van 20.00 tot 22.00 uurPlaats Kerkelijk Centrum De BrugOnderwerp GeneanetInleider mevrouw Odette Franssen

Vooraf aan de lezing vindt eerst een korte ledenvergadering plaats. De agenda voordeze afdelingsledenvergadering en het verslag van de vorige zijn te zijner tijd te vinden opinternet http://amersfoorteo.ngv.nl. De agenda en de bijlagen liggen voor aanvang van devergadering eveneens ter inzage en er zijn ook meerdere exemplaren beschikbaar.

In de lezing komen aan de orde:• presentatie van Geneanet (geschiedenis, organisatie, cijfers) en verschil tussen gratis en

Premium-account• presentatie van de voornaamste diensten: Zoeken – Stambomen – Familiefoto’s – Do-

cumenten en akten – Prentbriefkaarten – foto’s van graven en monumenten – indexen –nieuwsbrieven en meldingen

• persoonlijk maken van de online stamboom (grafische opties – privacy instellingen –snelkoppelingen – cartografie etc.)

• de Geneanet app• de bibliotheek• partnerschappen (indexen, transcripties, scans, kranten) gratis dan wel betaald• vraag en antwoordjaargang 24 AMERSFOORT EN OMSTREKEN 39

Datum Donderdag 12 november 2015 NGV en Archief EemlandTijd van 14.00 tot 16.00 uurPlaats Studiezaal Archief EemlandOnderwerp Spreekuur: Stamboomonderzoek en familiegeschiedenis

Datum Donderdag 10 december 2015 NGV en Archief EemlandTijd van 14.00 tot 16.00 uurPlaats Studiezaal Archief EemlandOnderwerp Spreekuur: Stamboomonderzoek en familiegeschiedenis

Datum Dinsdag 15 december 2015 De Brug – NGVTijd van 20.00 tot 22.00 uurPlaats Kerkelijk Centrum De BrugOnderwerp Datering van oude foto’sInleider de heer Peter Eyckerman

U heeft vast nog ergens oude familiefoto’s liggen, maar als de betrokkenen niet meerleven, is het vaak moeilijk te achterhalen wie er op de foto’s is afgebeeld en wanneer ofwaar de foto’s zijn gemaakt. Een datering van een foto geeft een antwoord op het Wanneer?maar kan in combinatie met andere gegevens ook tot een antwoord op de vragen Waarom?,Waar? en Wie? leiden.

Tijdens de voordracht leert u aan de hand van veel voorbeelden wat de belangrijksteelementen zijn die u kunt gebruiken om een foto zo nauwkeurig mogelijk te dateren. U leertdat details belangrijk zijn om het verhaal achter de foto te achterhalen en om de afgebeeldepersonen te identificeren.

Peter Eyckerman is beroepsgenealoog en werkte voordien voornamelijk als software-ontwikkelaar. Hij heeft van zijn hobby zijn beroep gemaakt en specialiseerde zich in hetdateren en identificeren van oude foto’s. Op zijn blog Spoorzoeker (http://spoorzoeker.petereyckerman.be) schrijft hij regelmatig over online bronnen om stambomen en fami-liegeschiedenissen te stofferen, u kunt hem ook volgen op Twitter (@peyck).

Datum Donderdag 14 januari 2016 NGV en Archief EemlandTijd van 14.00 tot 16.00 uurPlaats Studiezaal Archief EemlandOnderwerp Spreekuur: Stamboomonderzoek en familiegeschiedenis

Agenda van de bijeenkomsten van:HCC!genealogie, werkgroep Amersfoort – Elke derde maandag van de maand in het Ker-kelijk Centrum De Brug, Schuilenburgerweg 2, 3816 TB in Amersfoort. Openingstijden:van 19.30 tot 22.30 uur.HCC!genealogie, werkgroep Veenendaal – Elke vierde maandag van de maand in deChristelijke Scholengemeenschap, Sportlaan 11-13, 3905 AD in Veenendaal. Aanvang:20.00 uur.Hier kunt u terecht voor al uw computervragen, ook niet-genealogische. Voor meer in-formatie verwijzen wij u naar de HCC-websites http://amersfoort.hcc-utrecht.nl en http://40 AMERSFOORT EN OMSTREKEN jaargang 24

www.hcc-veenendaal.nl/cms.HCC!genealogiedag te Amersfoort op zaterdag 7 november 2015 van 10:00 tot 16:00uur.

Voor de 10e keer organiseert HCC!genealogie een genealogiedag in samenwerking meteen archief. Deze keer in de nieuwe vestiging van het Archief Eemland. Het archief maaktvan deze gelegenheid gebruik door zich te presenteren met zijn bijzondere archiefstukkenop deze Open Dag.

Op de 3e verdieping van het Eemhuis wordt een genealogische markt gecreeerd waar desoftwaremakers van de bekendste genealogische programma’s aanwezig zullen zijn. Verderis er een Helpdesk aanwezig die bemand zal worden door medewerkers van het archief enregionale verenigingen. Ook worden er door het archief lezingen en rondleidingen gegeven.

Ledenbestand

Nieuwe leden:Mw. M.E. Brak AmersfoortDhr. F.M. Bosma AmersfoortDhr. E.E. Ahlrichs Loosdrecht

Verhuisd van andere afdeling:Dhr. dr. M.S.F. Kemp AmersfoortGeroyeerd:Dhr. J.B.A. Luckner AmersfoortMw. C. Thesingh Amersfoort

Van uw voorzitterdoor Willem van Maren

In april was ik namens onze afdelingaanwezig op de Algemene Vergadering vande NGV. De concepten voor nieuwe statutenen een nieuw huishoudelijk reglement wer-den besproken. De aangepaste versies zullenin het najaar worden gepresenteerd en – naarik hoop – worden aangenomen.

Uitvoerig werd gesproken over de dif-ferentiatie van het lidmaatschap. De ledenzal gevraagd worden te kiezen voor een lid-maatschap met een gedrukte of een digi-tale versie van Gens Nostra. Lidmaatschapmet een digitale versie zou dan goedkoperzijn. Er was weinig belangstelling voor digi-tale verzending van de afdelingsbladen. Eenaangepast voorstel over de differentiatie zaleveneens in november worden behandeld.

Een lid van het hoofdbestuur werd her-

kozen en drie nieuwe leden werden be-noemd, onder wie ons afdelingsbestuurslidHeimen Hooijer. De heer Hooijer zal defunctie van tweede penningmeester bekle-den. Het is een goede zaak dat het hoofd-bestuur nu weer op sterkte is gebracht. Eenpaar lastige kwesties moeten nog wordenuitgezocht, maar ik vertrouw erop dat hetnieuwe bestuur daar een oplossing voor zalvinden.

Als u uw zomervakantie gebruikt voorgenealogisch onderzoek dan wens ik u veelsucces. Als u met partner en wellicht ookkinderen op vakantie gaat (ongetwijfeld veelplezieriger) dan wens ik u een goede tijd. Inhet najaar hoop ik u weer te ontmoeten oponze afdelingsbijeenkomsten.


Erochique, erotiek in de vroegere eeuwenLezing door mevrouw Rosalien Fiedeldij Dop op donderdag 26 maart 2015. Marcel van deKrol doet verslag.

De lezing ging over normen en waar-den vanaf het Romeinse rijk tot aan het Vic-toriaanse tijdperk. Erotiek door de eeuwenheen, een reis door de tijd.

De lezing ging vergezeld van een diapre-sentatie van schilderijen en elk verhaal gingover het getoonde schilderij. Daardoor is hetmoeilijk hier een duidelijk verslag van teschrijven, want op de plaatjes van de schil-derijen rust auteursrecht en ik kan hier dusniet de plaatjes laten zien die bij de verhalenhoren. Hierbij dus een verslag van de diversetijdsperiodes.

Eerst de vraag: Wat is erotiek? Kort ge-zegd, alles over het liefdesleven behalve dedaad. De kerk en de staat hebben hierin eengrote rol gespeeld.

De lezing begon met de Romeinse tijd.In die tijd was er op erotisch gebied heelveel mogelijk en er bestonden nauwelijkstaboes. Op een gegeven moment werd demacht van de vrouw te groot. De staat ende kerk gingen bepalen wanneer en hoe vaaksex mocht, bijvoorbeeld 1 a 2 keer per week.Het huwelijk werd heilig verklaard.

Daarna kwam de riddertijd. In de rid-dertijd werd de vrouw bemind, vereerd enop een voetstuk geplaatst. Dit gaf ook weleens problemen. Een heer neemt een ridderin dienst en zijn vrouw vindt de ridder leu-ker. Uit die tijd stamt ook de kuisheidsgor-del ofschoon nooit is bewezen dat die be-staan heeft. Ook waren er in die tijd trouba-dours.

Tussen ca. 1500 en 1600 was de heksen-tijd. Eind 1600 werd de laatste heks terecht-gesteld.De Renaissance-tijd

Er kwam een sociaal plan en het Calvi-nisme kwam op. De vrouw zit nog steeds

thuis. Dames lieten zich schilderen. Bin-nen de kerkmuren ging men anders denken.Scheiden mocht soms wel en soms niet. Bur-gers mochten niet scheiden.

Uit die tijd kwam het knottendoosje. On-derin was er een gedichtje en in een tabaks-doos lag onderin een stout plaatje.

Anna Boleyn werd hofdame van Hen-drik VIII’s eerste echtgenote Catharina vanAragon. Maar al sinds 1525 scheen Hendrikamoureuze betrekkingen met Anna te heb-ben onderhouden, die in 1527 algemeen be-kend werden. Zij nam geen genoegen metalleen maar de positie van maıtresse. Nadatde met paus Clemens VII gevoerde onder-handelingen over de scheiding van HendrikVIII en Catharina waren mislukt (zij konhem geen mannelijke nakomelingen schen-ken), verstootte Hendrik zijn eerste vrouwin 1531 en trouwde in het geheim met AnnaBoleyn. Na de uiteindelijke nietigverklaringvan het eerste huwelijk met Catharina vanAragon door Thomas Cranmer, de aartsbis-schop van Canterbury, werd Anna Boleyn injuni 1533 gekroond.

De tijd van de verlichtingDe tijd van de verlichting begint en de

romantiek loopt gelijk met de verlichting.Wetenschap gaat alleen maar over de daaden romantici kunnen leven met alleen maarde romantiek. In deze tijd keek men naar watnormaal was en wat niet. In de middeleeu-wen keek men alleen maar naar wanneer enhoe vaak.

Casanova: vrouwen hoe geweldig, mannennietsnut

Giacomo Girolamo Casanova (Venetie,2 april 1725 – Dux (Bohemen), 4 juni 1798)was een beroemde 18e-eeuwse avonturier

42 AMERSFOORT EN OMSTREKEN jaargang 24

uit Venetie, wiens naam synoniem werdvoor vrouwenversierder en die zijn blij-vende reputatie vooral dankt aan zijn zeeruitgebreide memoires.

Casanova. Afbeelding in Historisch Staatsmuseum,Moskou. Bron: wikipedia.

Peter de Derde trouwt Catharina de GroteHet huwelijk met de geestelijk trage Pe-

ter werd een ramp. In het eerste jaar van haarhuwelijk, in 1746, voelde Catharina zicheenzaam en ongelukkig aan het grote Russi-sche hof. Onder het bewind van tsarina Eli-zabeth genoot zij weinig vrijheid. De intelli-gente Catharina zocht haar troost in boeken.Maar binnen haar huwelijk wilde de jongevrouw meer. Zo kwam zij in aanraking metde mannen aan het hof. Door het nemen vanminnaars merkte ze dat zij daardoor steedsmeer invloed kreeg binnen het intrigerendeRussische hof. Ze versterkte hiermee haarpositie binnen het aristocratische bolwerk.Juriaan Andriessen, tekenaar te Amster-dam

De Amsterdamse tekenaar Andriessenhad een atelier aan huis waar naaktmodel-len werden betaald om getekend te worden

door studenten van de tekenacademie vanAmsterdam. Aan de academie was het ver-boden naakten te tekenen. Hij nam hiermeeveel risico.Juliette

Markies de Sade was de eerste die eenboek schreef met erotische SM-verhalen,namelijk Juliette. Hij schreef dit in de ge-vangenis waar hij zat vanwege zijn erotischeuitspattingen, in het echt en op papier.Madame de Pompadour

Madame de Pompadour, geschilderd als Diana, degodin van de jacht. Schilderij door Jean-Marc Nattier.

Paleis van Versailles. Bron: wikipedia.

Uit schilderijen blijkt dat ze werd gezienals een mooie vrouw, en daarnaast was zepopulair in de gegoede Parijse kringen. In1745 werd zij de maıtresse van de Fransekoning Lodewijk XV, nadat een groep hove-lingen en financiers (de bankiers Paris, kar-dinaal de Tencin en maarschalk de Riche-lieu) haar onder de aandacht van de koninghadden gemanoeuvreerd, om via een nieuwemaıtresse invloed op de koning te verwer-ven. De vorige koninklijke maıtresses, in


het bijzonder Marie-Anne de Mailly-Nesle,hadden macht over politiek en benoemingenuitgeoefend.

In februari van dat jaar werd ze uit-genodigd voor een gemaskerd bal ter erevan de trouwerij van de zoon van de ko-ning. In maart was ze al een veel gezienegast en ’s konings maıtresse. De koning gafhaar woonruimte in Versailles. Hij kochtook Pompadour voor haar, de eerste van zeswoningen. In juli kende hij haar de rang vanmarkiezin van Pompadour toe, en scheiddehaar voor de wet van haar man. Op 14 sep-

tember werd ze officieel aan het hof voorge-steld.

Victoriaanse tijdperk

Verstandig trouwen maar wel uit liefde.Geen wetten en regels zoals de kerk, maarvoorbeelden van waarden en normen.

Bij Koningin Victoria stopte deze reis.We hebben geluisterd en gekeken naar eeninteressant stukje geschiedenis op het ge-bied van erotiek, met prachtige afbeeldin-gen. En, zoals tevoren aangekondigd, hetbleef natuurlijk wel chique!

Beknopt verslag Afdelingsledenvergadering (ALV) van 16april jl.

Arie van Herk doet verslag.

Deze afdelingsledenvergadering werdbezocht door 22 leden (incl. bestuur). Erzijn 5 afmeldingen. De voorjaarsvergade-ring staat, naast het vaststellen van het ver-slag van de vorige vergadering, in het te-ken van de vaststelling van het jaarverslagvan de secretaris en het financieel jaarver-slag van de penningmeester. Beide docu-menten worden zonder wijzigingen goed-gekeurd. Ook vermeldt de kascontrolecom-missie bestaande uit de heren Bert van deBurgt en Piet Hovestad dat de uitgaven over2014 doelmatig en rechtmatig, in overeen-stemming met de begroting zijn gedaan. Zijstellen de vergadering voor het bestuur tedechargeren voor het gevoerde financielebeleid en de financiele administratie goed tekeuren. Met applaus wordt dit voorstel over-genomen en wordt aan het bestuur dechargeverleend.

De heer Thijs van Veen is periodiek af-tredend. Er zijn geen tegenkandidaten aan-gemeld en hij wordt herbenoemd als pen-ningmeester. Voor de al enige tijd open-staande vacature hebben zich geen kandida-ten gemeld. De voorzitter stelt voor om deheer Heimen Hooijer, die al enige tijd ad-

viseur is van het bestuur, te benoemen. Devergadering stemt hiermee in. Tot slot vraagtde voorzitter aandacht voor een in 2016 ko-mende vacature in het bestuur, de heer Petervan Zuylen stelt zich dan niet herkiesbaar.

In de redactie van ons afdelingsblad isnog steeds een vacature. Belangstellendenkunnen zich aanmelden bij de secretaris.

De vergadering gaat akkoord met de her-benoeming van de heer Willem van Marenals afdelingsafgevaardigde en de heer Hei-men Hooijer als zijn plaatsvervanger.

De voorzitter geeft een toelichting op destukken van de Algemene Vergadering (AV)van 25 april a.s.

Ook hier staan het jaarverslag van desecretaris van de NGV en de jaarrekeningvan de penningmeester van de NGV opde agenda. De kascontrolecommissie heeftvastgesteld dat de cijfers van de penning-meester en die in de jaarrekening van deNGV niet overeenkomen. Cijfers van de ver-eniging dienen volgend te zijn aan cijfersvan de afdeling.

Het hoofdbestuur heeft nieuwe statutenen een huishoudelijk regelement opgestelddie overeenkomen met de vernieuwingen


binnen de vereniging. Beide voorstellen zul-len in de AV worden besproken en de ver-wachting is dat hier nog een aantal bijstel-lingen komen.

Het hoofdbestuur heeft ook een voor-stel aangeboden voor een differentiatie invormen van lidmaatschap. Uitgangspunt isdat er een basispakket komt waarbij le-den toegang hebben tot digitale bronnen,toegang tot het verenigingscentrum en deNGV-nieuwsbrief ontvangen. Daarnaast kanmen kiezen of men het afdelingsblad enGens Nostra in gedrukte vorm wil ontvan-gen of in PDF-formaat via e-mail. De le-den geven aan dat zij de koppeling afnamevan beide bladen niet wenselijk vinden. Le-den willen veelal de keuze maken om hetafdelingsblad gedrukt te ontvangen en GensNostra per e-mail. Dit standpunt zal in deAV worden verwoord.

De voorzitter stelt voor de positievewending die binnen de NGV is ingezet tecontinueren en verder te gaan met vernieu-

wende activiteiten. De voorzitter vraagt enkrijgt instemming van de aanwezigen om devoorstellen, met inbreng van bovenstaandeopmerkingen, in die lijn te steunen.

In de rondvraag verzoekt dhr. Van Zuy-len om onderwerpen aan te geven voor toe-komstige thema-avonden; dhr. Van Marenbedankt de leden die specifieke activiteiteninvullen, b.v. bij het spreekuur familiege-schiedenis, of dhr. Roggekamp voor het fa-ciliteren van thema-avonden met computeren beamer; dhr. Hovestad biedt de aanwe-zigen een gratis video aan over De Greb-beberg en biedt voor e 16 een boek aanin de vorm van een stripverhaal over deSlag om de Grebbeberg. Zie ook www.75jaarslagomdegrebbeberg.nl.

Na een korte pauze wordt de avond ver-volgd met een lezing van de heren GeorgesElissen en Vincent Robijn over Vertrouwden vernieuwd: Archief Eemland in het Eem-huis.

Vertrouwd en vernieuwd: Archief Eemland in het Eem-huis

Lezing door de heren Vincent Robijn en Georges Elissen op donderdag 16 april 2015. Mar-cel van de Krol doet verslag.

Het archief Eemland was eerst geves-tigd in de binnenstad naast het gemeente-huis in het stadsinformatiecentrum De Ob-servant en is omstreeks mei 2014 verhuisdnaar een nieuw gebouw op het Eemplein,het Eemhuis, en is daar gevestigd op dederde etage. Het Eemhuis bevat tevens debibliotheek Eemland, kunsthal KaDE (kunstaan de Eem) en Scholen in de Kunst.

Eerst kwam uitleg over wat is en watdoet het archief Eemland met daarop devraag, wat verwacht u van het archief.

Het archief bevat zeveneneenhalve kilo-meter depotruimte en daarvan is vier kilo-meter gevuld.

Daar alles steeds meer digitaal gaat zal

er eens een tijd komen dat er nagenoeg geenpapier meer wordt aangeleverd.

De archiefwet van 1995 bepaalt dat hetarchief het beheer, het behoud en de toe-gankelijkheid van overgebrachte overheids-archieven moet verzorgen. Na twintig jaarmoet een overheidsarchief naar een archief-bewaarplaats worden gebracht.

De collectie

Zoals vermeld bevat de collectie vierkilometer archief waaronder 75.000 foto’s,kaarten, kranten, bewegend beeld en eenhistorische bibliotheek. 45.000 foto’s zijn algedigitaliseerd.

De overheidsarchieven zijn van de ge-jaargang 24 AMERSFOORT EN OMSTREKEN 45

meenten Amersfoort, Baarn, Bunschoten,Eemnes, Leusden, Renswoude, Soest enWoudenberg. Verder zijn er diverse particu-liere archieven.

De oudste kaart in bezit van het ar-chief is van 1562 en betreft het LandgoedRandenbroek.

Dienstverlening in het EemhuisDe mogelijkheid tot werken op afspraak.

Gebruik van de studeerkamer van origine-len. Er komen ongeveer 2500 bezoekers ener zijn 2500 bezoekersactiviteiten per jaar.

Digitale dienstverleningDe website krijgt gemiddeld 200.000

bezoekers per jaar en er komen ongeveer1.000.000 bezoekers via andere platformszoals WieWasWie en zoekakten.nl.

Binnenkort onlineMen wil de mogelijkheid scheppen om

van huis uit stukken op te vragen of te re-serveren zodat deze klaar liggen als je hetarchief bezoekt. Verder zijn er plannen ombinnenkort bouwtekeningen, archiefstukkenover monumentenzorg en het bevolkingsre-gister online te publiceren.

Er zijn diverse vrijwilligersprojecten,zoals:• Oral history• Resolutieboeken

• Bouwtekeningen• Foto’s en video• Notarieel archief• Dorpsgerechten Hoogland en Wouden-

berg.Het archief heeft ongeveer 40 a 50 vrij-

willigers en 13 a 15 medewerkers.Men is altijd op zoek naar nieuwe vrij-

willigers.Activiteiten

Cursussen en workshops, historisch cafeen filmvertoningen. Amersfoort op de kaart,het project Het bewaren waard, zet uwschoenendoos online en het project velehanden. Iedereen kan archieven online toe-gankelijk maken.

Dit zijn nieuwe manieren om een breedpubliek te interesseren.Toekomstplannen

Scannen on demand en een virtuele stu-diezaal.Digitale uitdagingen

Digitale archieven zijn kwetsbaar. Hoekan een bestand over 100 jaar gelezen wor-den als software en hardware veranderen?Tenslotte

Blijf op de hoogte door middel van demaandelijkse nieuwsbrief en volg ons opTwitter en Facebook.

Met de hond en de hondenkar terug in de historie. Nos-talgie met een verdwenen transportmiddel

Lezing door de heer Bert Willemen op donderdag 7 mei 2015. Marcel van de Krol doetverslag.

Op donderdagavond 7 mei 2015 hieldBert Willemen een lezing over hondenkar-ren. Misschien fronst u de wenkbrauwen endenkt u, wat heeft een hondenkar met ge-nealogie te maken? Wel, genealogie is nietalleen het verzamelen van primaire bron-nen zoals datums en plaatsnamen maar ookhet verzamelen van secundaire gegevens om

meer te weten te komen hoe onze voorou-ders vroeger woonden, werkten en leefden.Misschien heeft u in uw kinderjaren nog weleens een hondenkar gezien, anders uw ou-ders of grootouders wel.

Bert Willemen heeft zelf nooit een hon-denkar gehad en heeft ook geen hond. Tij-dens genealogisch onderzoek kwam hij er


achter dat zijn overgrootvader een hond, ge-naamd Bruto, had en deze kwam uit hetNederlandse leger waar hij had gediend alsmitrailleurshond. Deze trok een kar waaropeen mitrailleur was gemonteerd.

Hondenkarren kwamen vanaf ongeveer1850 tot in de jaren 20 van de 20e eeuwvoor in Nederland, Belgie en enkele anderelanden. De trekkracht van de hond bleek demens goed van dienst te kunnen zijn. Inge-spannen voor, onder of achter de kar liet demens de hond voor hem werken.

Hondenkar in Amersfoort

Hondenkarren waren vooral populair bijonder meer bakkers, groenteboeren, krui-deniers, looiers, marskramers, melkventers,petroleumventers, schoenhandelaren, sla-gers en visventers. Vanaf de jaren 30 ver-dwijnen de hondenkarren meer en meer uithet straatbeeld en waren andere vervoers-middelen ervoor in de plaats gekomen.

De hondenkar kwam officieel in 1912 indienst van tante pos maar bekend is dat ookal in 1850 post en pakketjes met de honden-kar werden vervoerd. De hondenkar werdeind 19e eeuw, begin 20e eeuw ook in hetleger gebruikt voor verschillende doelein-den zoals koerier, bevoorrader en verkenner.Tijdens de jaren 1914–1918 vervulden ruim1200 trekhonden hun militaire dienst.

Een aantal kunstenaars heeft zich doorde hondenkar laten inspireren. Diverse wer-ken zijn hierover op schilderijen vastgelegd.Ook werden hondenkarren in de reclame ge-bruikt. Plaatjes met een hondenkar kun jeop de meest uiteenlopende plaatsen tegen-komen.

In 1910 kwam de trekhondenwet in wer-king en moest men een vergunning hebben.In de praktijk kwam het regelmatig voor datmen het niet zo nauw nam met de wetsvoor-schriften. Het toezicht op de naleving wasde taak van de politieagenten, gemeente-veldwachters, rijksveldwachters en inspec-teurs met opsporingsbevoegdheid. Uitein-delijk werd in 1961 bereikt dat de trekhondwettelijk werd verboden. Op de laatste dagvan dat jaar werden 32 trekhonden voor-goed uitgespannen. In 1962 trad de wet opde dierenbescherming in werking. Tussen1962 en 2013 zijn nog enkele wetswijzigin-gen geweest. Maar op 1 januari 2014 trad deWet Dierenwelzijn in werking, zie verderhttp://wetten.overheid.nl/BWBR0030250/geldigheidsdatum 04-07-2015.

De mini-hondenkarrententoonstelling

De hondenkar kan nog bij speciale ge-legenheden of evenementen worden bewon-derd en ook zijn er musea die nog prach-tige exemplaren van hondenkarren bezitten.In Belgie heeft men een Vlaamse Trekhon-den Vereniging met hond en kar opgericht.In Nederland was er een soortgelijke vereni-ging, namelijk het Berner Wagli-team.

De heer Bert Willemen is onderzoe-ker van hondenkarren en tijdens zijnlezing had hij ook een mooie mini-hondenkartentoonstelling, vol met allerleiattributen van en over dit verdwenen trans-portmiddel. Al met al was het een zeer boei-ende lezing. Voor meer informatie zie despeciale website www.hondmethondenkar.nl.


Stel je voorIk ben Douwe Noordhof (1939). Mijn

belangstelling voor geschiedenis en aard-rijkskunde heeft me gebracht tot de keuzevoor de studie van de sociale aardrijkskundeaan de universiteit van Groningen. In de ja-ren zestig leidde dat vaak tot een baan inhet onderwijs, zo ook bij mij. Tijdens mijnstudie en latere baan in Amersfoort heb ikHenk Bousema leren kennen. Deze enthou-siaste beoefenaar van de genealogie haaldeme na mijn pensionering over om wat seri-euzer werk te maken van de speurtocht naarmijn voorgeslacht. En dus lid te worden vande NGV-afdeling Amersfoort en omstreken.

Daarom werd ik al zo’n 15 jaar geledenlid. Ik mocht zelfs een tijd meedraaien in deredactie van het afdelingsblad, waaraan ikgoede herinneringen bewaar.

Een aantal jaren geleden moest ik doorpersoonlijke omstandigheden stoppen metallerlei activiteiten. Ook zegde ik mijnNGV-lidmaatschap op. Dit jaar zag ik mo-gelijkheden om de draad weer op te pakken.Ik ben dus niet echt een nieuw lid! Ik on-derzoek voornamelijk de namen Noordhof,Westerhof, Smelik en ’t Hart. De eerste tweevooral in Groningen, de laatste in Noord- enZuid-Holland.

Eerst gebruikte ik voor het vastleggenvan de gevonden data PRO-GEN. Maar bijhet aanschaffen van een nieuwe computerheb ik niet goed opgelet. Al mijn opge-slagen genealogiegegevens bleken achterafverloren gegaan. Gelukkig kon ik aan dehand van geprint en uitgeschreven materi-aal de meeste data invoeren in het toen doormij gekozen programma Aldfaer. Dit pro-gramma vind ik prima te hanteren, en voormij heel geschikt.

Problemen bij het onderzoek ondervindik door het Doopsgezind zijn van mijnvoorouders (Noordhof) voor 1800. Hun ge-gevens zijn niet opgenomen in de DTB-

registers van de Ned-Herv. Kerk. Ook de ei-gen registers van de plaatselijke Vermanin-gen van de Doopsgezinden in de provincieGroningen zijn veelal verloren gegaan. Zokom ik in de mannelijke lijn niet verder te-rug dan ca. 1729.

Een heel ander gegeven dat mij partenspeelt is dat al mijn voorouders tot de boe-renarbeidersklasse behoorden. Behalve debekende DTB-gegevens van de gemeentenna 1811 zijn er nauwelijks interessante ge-gevens opgeslagen in bijv. notariele akten.Wel zijn er zo nu en dan mensen die in aan-raking met justitie zijn gekomen. Bijvoor-beeld door openbare dronkenschap waar-voor 1 dag gevangenisstraf wordt opgelegd.Leuk is dan te kunnen constateren dat hetgaat om dronken zijn op de dag dat er eenkind is geboren.

Een wrang geval van veroordeling be-treft een meisje dat op 13-jarige leeftijd hethuis uit moet om bij een boer te gaan wer-ken. Zij heeft daarvoor geen toonbare kle-ren. Zij koopt die op naam van haar moeder.Die kan niet betalen, dus heeft het meisje ge-stolen! Eerst wordt zij tot jaren gevangenis-straf veroordeeld door de rechtbank in Gro-ningen. Dat wordt de officier van Justitiezelfs te gortig. In hoger beroep bij het hofin Leeuwarden volgt de veroordeling tot op-name in het Tuchthuis voor meisjes in Mont-foort. Tot haar 18e jaar! In het officiele do-cument is haar verblijf daar ook goed te vol-gen.

De laatste jaren ben ik vooral bezig ge-weest met de genealogie van de kant vanmijn vrouw (Smelik). Daar gaat het vooralom onderwijzers die soms ook kwamen tothet schrijven van lesboeken. De liefde voormuziek is ook kenmerkend. Koordirectie enbestuurslid zijn van een landelijke zangers-bond. De bekende Schoolstrijd tekent zichin die lijn ook af. Het bewust kiezen voor


Christelijk onderwijs en daarvan publiek re-kenschap afleggen heeft bij een aantal totlandelijke bekendheid geleid.

Een vriend van mijn dochter, met gene-alogische vaardigheden, heeft voor de aar-digheid voor haar mijn gegevens met wataanvullingen in een schitterende kwartier-staat ingebracht. Met negen generaties! Eenderde daarvan is nog open. . .. Misschien

kan ik dat een doel noemen voor de ko-mende tijd.

Mijn voornaamste belangstelling betrefttoch de leefomstandigheden van onze voor-ouders. Daarbij helpt het dat ik sociaalge-ograaf ben. Maar ook de informatie die opallerlei manieren door het lidmaatschap vanonze vereniging beschikbaar komt is waar-devol.

Vermorzeld onder de treindoor Ina Budde-Korver

In een eerder door mij geschreven stukjemet de titel Verrassing (Amersfoort en om-streken 3, september 2011) vertelde ik overmijn overgrootmoeder Wilhelmina Iepen-burg niet veel meer dan dat zij mijn over-grootvader Dirk Korver bij hun huwelijk“opscheepte” met vier kleine kinderen. Ove-rigens bleken dat er vijf te zijn, want deachtjarige Engelbertus, die na het overlijdenvan zijn vader bij zijn opa in Maartensdijkhad gewoond, kwam in december 1880 ooknaar Utrecht. Maar wat was hieraan vooraf-gegaan?

Wilhelmina werd in 1848 geboren inMaartensdijk, als dochter van een timmer-man. Zij was de oudste van een gezin metnegen kinderen. Zij werkte een paar jaar alsdienstbode, tot haar huwelijk met Jan vanEssen in 1869. Het echtpaar woonde achter-eenvolgens in De Bilt, Maartensdijk en Hil-versum, en er werden zes kinderen geboren,waarvan er een maar een maand oud werd.

Jan van Essen overleed op 21-8-1879 op35-jarige leeftijd. Behalve de gebruikelijkegegevens werd op zijn overlijdensakte ookde doodsoorzaak vermeld: vermorzeld on-der de trein.

Zou hierover destijds iets in de krantzijn geschreven? Zoeken op www.Delpher.nl met datum had geen resultaat. Maar toenik het woord “trein” intypte vond ik een ar-tikel in het Algemeen Handelsblad, en een

volgende poging met het woord “overreden”leverde zelfs een uitgebreid verslag van hetongeluk op in De Gooi- en Eemlander.Artikel uit Algemeen Handelsblad 23-8-1879

De laatste trein van den Oosterspoorwegvan Amsterdam naar Utrecht overreed gis-teren, tusschen Hilversum en Maartensdijk,den wegwerker van de Oosterspoorweg-maatschappij van Es. Beide beenen zijn denongelukkige afgereden. Toen zijne vrouwhem op den weg vond was hij een lijk. Deman had voor dien trein den dienst voorzijne vrouw, die wachteres is, waargeno-men.

Goederenlokomotief uit het einde van de 19e eeuw.Afbeelding: Brockhaus Konversations Lexikon, 14e

ed., 1898.

Artikel uit De Gooi- en Eemlander 23-8-1879

Hilversum, 23 Augustus 1879. Wij zijnweder in de treurige noodzakelijkheid, eenernstig spoorweg-ongeluk te melden. Doorden laatsten goederentrein van Hilversum


op Utrecht, die omstreeks kwart over tienure ’s avonds van hier vertrekt, werd name-lijk op den avond van den 21 Augustus jl.een werkman overreden en gedood.

Deze man nam vrijwillig, na zijnen zwa-ren dagarbeid, de taak over zijner vrouw,wachteres aan wachthuis no. 33, nabij denzoogenaamden Zwartenberg, en zulks om-dat zijne vrouw reeds eenige dagen lichte-lijk ongesteld was, aan zware kiespijn leeden eene kleine van nog pas vier maandente verzorgen had. Hoe duur kwam den manzijne zorg en liefde voor vrouw en kind testaan!

Waarschijnlijk door den slaap over-mand, was hij even te laat om met de lan-taarn te seinen; de locomotief strafte hemmaar al te zwaar: hij nam hem wel 17 a 18meters mede en verbrijzelde hem.

Daar hij nog levend gevonden werd, riepmen onmiddelijk de hulp in van den genees-heer, met den dienst belast, Dr. Mol, die zichten spoedigste ter plaatse des onheils begaf,vergezeld van den geneesheer Vlaanderen,ten einde zoo veel mogelijk hulp te kunnenbieden. Beide heeren konden echter slechtsden dood constateren. Daarop werd in dennacht het lijk onder geleide van Dr. Mol,per goederenwagen naar het emplacementalhier getransporteerd.

Gisteren middag had tusschen 4 en 5 urede nauwkeurige schouw van het lijk plaatsdoor Dr. Mol, en werd op diens last hetlijk daarna onmiddelijk in het lijkenhuis ge-plaatst op de algemeene begraafplaats, omlater, te 8 ure, begraven te worden.

Voor de weduwe met haar 5 kinderen isdeze vreeselijke dood van haar echtgenooteen harde slag.

In april 1880 vertrok Wilhelmina metvier kinderen in de leeftijd van 1 tot 10 jaarnaar Utrecht, waar ze gingen wonen in de

Beukstraat. Waar en hoe zou ze Dirk Kor-ver hebben leren kennen? Hij woonde nietver bij haar vandaan, op de Blauwkapelse-weg, waar ook de gasfabriek stond. Tweemaanden later trouwden zij, en verhuisdeDirk naar de Beukstraat. Zijn zoon Jakobbleef aanvankelijk op de Blauwkapelsewegwonen, maar maakte van augustus 1881 totnovember 1885 ook deel uit van zijn vadersgezin. Jakob was sigarenmaker, later arbei-der bij de gasfabriek, dus hij zal zijn vaderfinancieel niet tot last zijn geweest.

In korte tijd werd er nog een paar keerverhuisd, maar uiteindelijk belandde het ge-zin in de Gildstraat, waar Dirk in 1898 over-leed. Zijn kinderen waren toen resp. 15, 14,12, 9 en 8 jaar.

En weer was Wilhelmina weduwe. Sindseen paar jaar was ze winkelierster van be-roep, en zou dat blijven tot haar dood. Waarzou ze gewerkt hebben, en wat verkocht ze?En kon ze daarmee de kost verdienen? Deoudste kinderen werkten al als krantenbe-zorger, fabrieksarbeider en dienstmeid, dusdie konden een steentje bijdragen. Maar eenvetpot zal het niet geweest zijn.

In 1907 verhuisde ze nog een keer, sa-men met haar nog ongetrouwde zonen Dirk,die als lampenist bij de Staatsspoorwegen (!)werkte, en Isaac, die timmerman was, net alszijn grootvader. Op 3-10-1920 is zij op ditadres, Klaverstraat 5, overleden.

Helaas heb ik geen foto van WilhelminaIepenburg. Grote kans dat er ook nooit eenfoto van haar is gemaakt. Maar wat ik welheb is de handtekening die zij onder haar hu-welijksakte zette. Want, in tegenstelling totDirk Korver, kon zij wel schrijven.

Handtekening Wilhelmina Iepenburg


Een goede dag om een erfenis te verdelendoor John van Eekelen

Meestal verloopt na het overlijden vaneen erflater enige tijd voor de erfenis wordtverdeeld en soms zijn dat jaren. Tussen debegrafenis van Cornelia van Dompselaar in1783 en de verdeling van het laatste stukjevan haar erfenis in 1866 verlopen echter 83jaren. In deze uitzonderlijk lange periodeis ontzettend veel gebeurd en zijn er velepersonen betrokken bij deze zaak, bijvoor-beeld zeven Amersfoortse notarissen. Ei-genlijk stof voor een romanschrijver om eenmeeslepende familiesage te vertellen, maarhet talent daarvoor heb ik helaas niet. Ik zalproberen op een heldere manier een feitelijkverhaal te vertellen, zonder een overvloedaan details, bedragen, individuele lotgeval-len en juridische acties.

Van weesmeisje tot suikertanteCornelia werd op 28-2-1696 in Amers-

foort gedoopt en was het jongste kind inhet gezin van Cornelis Jansz van Dompse-laar en Stijntje Peters van Hal. De familieVan Dompselaar mogen we wel een aan-zienlijk geslacht noemen dat zich vanaf devijftiende eeuw vanuit Barneveld over hetmidden van Nederland verspreidt. U kentvast wel het meest bekende lid van de clan:Jan van Schaffelaar.

Op 2-3-1710 wordt zij ingeschreven bijhet Burgerweeshuis in Amersfoort als Cor-nelia Cornelis, dochter van Cornelis vanDompselaar, oud 131/2 jaar, gepresenteerdbij Maria Sauve, als meuje, en Maria Meijn-ders. Andere kinderen uit het gezin wordenniet genoemd, het klinkt als bijna alleen opde wereld.

Het duurt een hele tijd voor we Cornelia,inmiddels 37 jaar, weer in de akten aantref-fen: op 1-5-1733 gaat zij als jongedochtervan Amersfoort in ondertrouw met VolkenSaab, jonkman uit Amersfoort. De bruide-

gom, die zelf zijn voornaam liefst schreef alsVolcquen, was 49 jaar oud bij zijn trouwenen werkte al sinds 1716 als notaris. In 1736koopt het echtpaar huis, hof en hofstedestaande in de Muurhuizen of Breestraat. Uithet huwelijk worden geen kinderen geborenen als Volcquen 19-5-1746 sterft is Corneliade eerste keer weduwe.

Zij hertrouwt op 26-11-1747 met de we-duwnaar Cornelis Pannekoek, die op datmoment nog twee jonge kinderen thuis had.Cornelis werd kort daarna, op 16-2-1748 ge-kozen in de Raad van de Stad en bleef daarde rest van zijn leven deel van uitmaken. Nazijn dood op 4-1-1774 is Cornelia de tweedekeer weduwe, zonder kinderen, maar meteen hele hoop verwanten.

Op 25-7-1780 maakte zij bij notaris Ger-rit Vogelesang haar testament op. Als grandedame begint zij met legaten voor liefdadigeinstellingen en als eerste, ja inderdaad, hetBurgerweeshuis met onder meer een bedragbestemd tot eene recreatie voor de wees-kinderen. Ook het stadskinderhuis (voor dekinderen van niet-burgers) en het BloklandsGasthuis worden bedacht. Vele bedragenworden gelegateerd aan neven en nichten,achterneven en -nichten van haarzelf en vanhaar tweede man. Haar dienstmeid ElisabethVelderman wordt zeer ruimhartig bedeeld.

De zoons van haar zuster Jacomijn, Janen Marcus van Gelder, krijgen levenslangeen jaarlijkse uitkering op voorwaarde datzij hun kinderen een behoorlijke opvoedinggeven. En de executeurs van haar testamentmogen beoordelen of ze daarin soms nalatigblijven.

Wat er na al deze legaten rest is ook voordeze neven Jan en Marcus van Gelder en ookdit onder strikte voorwaarden:

Op den last van welke Legaten dejaargang 24 AMERSFOORT EN OMSTREKEN 51

Schema erfgenamen van Cornelia van Dompselaar

Vrouwe Comparante tot haar eenige en Al-geheele Erfgenaamen te benoemen en aante stellen voor de helfte de kinderen vanhaaren Neef Marcus van Gelder voornoemt,of bij vooroverlijden derzelver wettige afko-melingen bij representatie, ende voor de we-derhelfte de kinderen van haaren Neef Janvan Gelder voornoemt, ofte bij vooroverleij-den derselver wettige afkomelingen bij re-presentatie; met dien verstande nogthans dathet geene de Gemelde beide staken van deVrouwe Comparante zullen komen te erven,zal blijven onder de beheringe en admini-stratie van haar hier na te noemen Executeurof Executeurs den tijd van vijf en twintig ag-ter een volgende Jaaren nae het overleijdenvan de Comparante, zonder dat der Com-parante Erfgenaemen gedurerende dien tijdeenige renten of revenuen daer van genietenzullen, als begerende de Comparante dat deoverschietende revenuen, mede tot Capitaal

zullen worden aangelegd.We mogen onze fantasie de vrije loop

laten wat Cornelia bewogen heeft tot dezebeperkingen, want zelf laat ze dat niet op-tekenen. Beide neven waren opgegroeid inhet Burgerweeshuis, maar of dat een rolspeelde?

Cornelia van Dompselaar laatst we-duwe van Cornelis Pannekoek wordt op 27-1-1783 begraven in de Sint Joriskerk teAmersfoort. De termijn van vijfentwintig ja-ren neemt een aanvang.

Een kruiwagen vol kikkers

Marcus van Gelder is al in 1756 vertrok-ken met zijn bruid Geertruid van den Uijt-hoorn naar Utrecht en later naar Vianen. Inhet jaar 1808 als de restrictie van het tes-tament afloopt, zijn beiden overleden, maarer leven nog kinderen. Deze kinderen zul-len hun rechte deel gekregen hebben, maar


daarvan is geen akte gevonden.Bij de nakomelingen van de andere ge-

rechtigde, Jan van Gelder, is er complicatieop complicatie, zodat de uiteindelijke ver-deling pas plaatsvindt in 1866. In 1808 wasJan overleden, maar zijn weduwe GrietjeElbertsen leefde nog en had vanwege hettestament recht op een uitkering voor le-vensonderhoud. Van hun kinderen hebbentwee dochters de volwassen leeftijd bereikt,zijn getrouwd en hebben elk vele kinderen.De jongste Gouda, geboren in 1777, trouwtRoelof Arentsen en zij krijgen maar liefsvijftien kinderen. Zij zal in 1814 met deWeesmeesters de erfenis van haar ouders de-len. De Weesmeesters zijn op dat moment devoogden van haar neven, de zoons van haaroudste zus Aleijda.

De andere dochter van Jan van Gel-der en Grietje Elbertsen is Aleijda, gebo-ren in 1770 en getrouwd met Alexander Fra-ser. Die is geboren in 1764 in Willemstadals zoon van Tomas Fraser, soldaat onderhet regiment Schotten, en Anna MargareetMuiller. Aleijda en Alexander laten tussen1789 en 1801 in Amersfoort acht kinde-ren dopen, waarvan zeven zoons hun kin-dertijd overleefden. Dit gezin zal in de restvan het verhaal de hoofdrol spelen. In hetjaar 1802 sterven de ouders kort na elkaar,eerst Aleijda in september en in decem-ber ook Alexander. De oudste vier jongens,Geerlach Frederik, Daniel, Jan Frederik enAlexander worden een maand na de doodvan hun vader ingeschreven in het Burger-weeshuis en de jongste drie, Roelof, Corne-lis Jacobus Elbertus en Aalt Simon volgenals ze zes jaar oud worden. Ook hun erfeniskomt onder beheer van de Weesmeesters.

Heel even in het jaar 1806 zijn de zevenbroers weer allemaal onder hetzelfde dak,maar dan trekt het avontuur. Geerlach Fre-derik vertrekt buiten kennis van de heren re-genten van het Weeshuis en neemt dienstin het leger. De volgende broers gaan wel

met kennis van de regenten onder de wape-nen: Daniel in 1808 bij de Groene Jagers,Jan Frederik en Alexander gaan in 1809 on-der het Corps Velites. Alexander keert in1811 weer terug, maar neemt in decem-ber 1813 weer dienst onder de Konstapelsvan de Prins. Het jaar daarop nemen Roe-lof en Cornelis Jacobus Elbertus als tamboerdienst onder de landmilitie van de Prins enzoo zij zich wel gedragen hebben zij nogpretentie op hare uitzet. Alleen de jongste,Aalt Simon, blijft gewoon in het tehuis, dathij in mei 1823 met volle uitzet verlaat.

De terugtocht uit Rusland. Bron: http://www.museelouisxvii.com/Berlin.img/ retrRussie.jpg

Even een intermezzo om de lezer te her-inneren aan wat er in die tijd allemaal ge-beurt. Van 1806 tot 1810 is er een koninkrijkHolland onder Lodewijk Napoleon en datwordt in 1810 geannexeerd door het FranseKeizerrijk. De Hollandse regimenten wor-den ingelijfd in het Franse leger en het bo-vengenoemde Corps Velites (lichte troepen)bijvoorbeeld is verder Pupilles de la GardeImperiale. Het is de tijd van bloedige ge-beurtenissen als de tocht naar Rusland, deovertocht van de Berezina, de veldslagen bijLeipzig en Waterloo. Van Koningsbergen totSalamanca sterven soldaten van het Franseleger in hospitalen aan verwondingen, ont-beringen en ziekte.

Intussen is de termijn van 25 jaar dusverstreken in januari 1808, maar pas in 1814houdt de Rechtbank in Amersfoort zich met


de kwestie bezig, als het beheer van de er-fenis door de Weesmeesters afgelopen is.Alleen Roelof en Cornelis Jacobus Elbertuszijn teruggekeerd uit de oorlog en de rech-ter verklaart de andere vier afwezig, zodatde erfenis niet gedeeld kan worden. Niet al-leen de erven maar ook degenen die eenvordering hebben op deze boedel, zoals hetBurgerweeshuis vanwege de alimentatie vande kinderen, moeten geduld oefenen. Nota-ris Schijvliet wordt benoemd door de recht-bank tot administrateur van de nalatenschapen vertegenwoordiger van de afwezigen.

Alexander Fraser junior, voormalig on-derofficier van het Nederlandse leger, keertterug naar Amersfoort en trouwt daarin 1819. Maar broer Roelof is in 1816met de koloniale troepen vertrokken naarNederlands-Indie. De andere twee broersblijven wonen in Amersfoort en trouwendaar. In augustus 1827 verklaart de Recht-bank dat er nog maar drie erfgenamen af-wezig c.q. onvindbaar zijn, maar dat veran-dert de situatie niet. Want de wet vereist datiedere gerechtigde bij een erfdeling aanwe-zig dan wel wettelijk vertegenwoordigd isen dat is broer Roelof niet.

Grietje Elbertsen overlijdt in februari1828 en dus stopt haar uitkering uit de er-fenis en is die erfenis deelbaar geworden.Mede naar aanleiding daarvan gaan Alexan-der en Aalt Simon in verweer tegen de uit-spraak van 1827 en stellen dat de mede-belanghebbende . . . broeder Roelof Fraser,zich bevindende in Militaire dienst van zijnMajesteit in de Oost Indien zonder eenen ge-magtigden achter te laten. en Dat zulks deoorzaak . . . de scheiding en verdeling . . .niet kunnen worden geeffectueerd, en de re-kwestranten hunnes ondanks, van het genotvan . . . verstoken blijven. De Rechtbank zietin 1829 dat probleem ook en benoemt nota-ris Schijvliet als curator en belangenbeharti-ger van Roelof, zodat deze nu alle vier nietaanwezige broers vertegenwoordigt. Maar

pas in 1830 komt het eindelijk tot een schei-ding van de erfenis van Alexander Fraser enAleijda van Gelder bij notaris Vliekx. Dedrie in Amersfoort wonende broers zijn daarniet lijfelijk bij aanwezig, maar worden ver-tegenwoordigd door een wethouder van degemeente. Eindelijk krijgen de schuldeisershun geld, en de broers Alexander, CornelisJacobus Elbertus en Aalt Simon. Het deelvan de andere vier broers blijft onder beheervan notaris Schijvliet.

Daarna valt het stil rond de erfenis en hetbeheer van de boedel lijkt wel eeuwigdurendgeworden. Maar de betrokken personen zijnniet onsterfelijk en overlijden in de loop derjaren.

Het derde Gesticht in Veenhuizen. Bron:http://www.nxtlandscapes.nl/?page id=2017

Als eerste overlijdt in 1841 RoelofFraser in Bina (waarschijnlijk Bima) inNederlands-Indie en de broers erven zijndeel. Na de dood van notaris Schijvliet in1847 benoemt de arrondissementsrechtbankde procureur Van der Poll als administrateur.In Veenhuizen (Norg) sterft in datzelfde jaarde kolonist Alexander Fraser en laat de rech-ten na aan zijn weduwe Martha van Ouwer-kerk en kinderen. Martha is teruggekeerdnaar Amersfoort en overlijdt daar in 1854,zodat de aanspraken helemaal overgaan opde kinderen. Aalt Simon Fraser is de vol-gende in 1859 en bij testament heeft hijzijn vrouw Elisabeth Vroedmans benoemd


tot erfgenaam. De laatste broer Cornelis Ja-cobus Elbertus sluit de ogen in 1864 en denalatenschap gaat voor de helft naar de we-duwe Margaretha van Achterberg en voor deandere helft naar hun kinderen. Maar allesblijft zoals het was.Een goede dag om de erfenis te verdelen

In het genoemde jaar 1864 is ElizabethVroedmans, weduwe van Aalt Simon, over-leden en die heeft al haar bezittingen en aan-spraken bij testament vermaakt aan de Dia-conie der Hervormde Gemeente van Amers-foort. Volgens de wet mag de erfenis pasaanvaard worden na goedkeuring bij Ko-ninklijk Besluit. En dan gaat het College vanDiakenen er werk van maken om tot defini-tieve verdeling te komen.

En de eerste stap is een juridische: bijvonnis van de Rechtbank op 6-7-1866 wordtbepaald dat de administrateur zijn ontslagkrijgt en de erfenis door de gerechtigdenverdeeld kan worden. Bijna zestig jaar nahun vertrek wordt vastgesteld dat de vermis-ten wel niet meer zullen terugkeren.

En de volgende stap is om alle erven bijelkaar te krijgen, zodat er ook de facto ge-

deeld kan worden. Een weduwe in Amers-foort met haar dochter in Amersfoort, eenbakker in Utrecht, de vrouw van een kamer-behanger in Amsterdam, een korporaal in’s-Hertogenbosch, ze komen of machtigeniemand hun belangen te behartigen. Maardan is er altijd weer die ene kikker die uitde kruiwagen ontsnapt is. In dit geval ishet Alijda, een dochter van Alexander Fra-ser, die volgens de bevolkingsregistratie inVeenhuizen woont, maar daar niet te vindenis. Nadat ontdekt wordt dat ze in Amersfoortverblijft, is een deurwaarder ingeschakeld.Bij exploot van 11-9-1866 wordt Alijda Fra-ser voorheen het Gesticht te Veenhuizen enthans tijdelijk in Amersfoort aangezegd datop de 24e van die maand de boedelscheidingzal geschieden. En het is verbazingwekkenddat zij dan ook inderdaad aanwezig is endat de erfenis van Cornelia van Dompselaarecht definitief verdeeld wordt.

Wat Alijda met haar deel gedaan heeft,is niet bekend. Hoewel zij op dat momentingeschreven is bij de bevolkingsregistratievan Amersfoort, sterft zij op 28-4-1877 inUtrecht, 49 jaar oud.

Genetisch onderzoek deel 1door Arie van Herk

Genetisch onderzoek naast genealogie isin opkomst en ik ervaar het zelf als een las-tige materie waarin diverse mogelijkhedenworden aangeboden. Voor mij zijn het veelbomen in een bos waar ik de weg niet meerzie. Wel heeft het mijn interesse en dan gaik op zoek op internet en heb wat boekenover de materie gelezen. Wellicht heeft u de-zelfde ervaring en dat bracht mij op het ideeom e.e.a. aan het papier toe te vertrouwen.In deel 1 geef ik achtergrondinformatie overgenetica en cellen en keer dan terug naar hetDNA dat de basis vormt voor genetische ge-nealogie. In dit deel basisinformatie over ge-netica en hoe verschillende organismen in

elkaar zitten. Zie het maar als de biologieover organismen als basis om later meer tebegrijpen van DNA.

Wat is genetica?

Genetica onderzoekt hoe erfelijke ei-genschappen van de ene generatie op deandere worden overgedragen. Erfelijkheidbeınvloedt alles wat op aarde leeft. De genenvan een organisme bestaan uit DNA. Dezebouwstenen van erfelijkheid bepalen hoe datorganisme eruit ziet, hoe het zich gedraagten hoe het zich vermeerdert.

Genetica wordt in vier hoofdrichtingeningedeeld:


Klassieke genetica. Deze beschrijft hoede eigenschappen van de generaties wordenovergedragen. Het is van de oude school, deoorspronkelijke vorm van genetica gerichtop individuele organismen en hun families.Ze richt zich vooral op het bestuderen vande fysieke eigenschappen die staan voor degenen die het uiterlijk bepalen. De klassiekegenetica wordt ook wel Mendeliaanse gene-tica genoemd of erfelijkheidsleer.

Moleculaire genetica. Deze beschrijft dechemische en natuurkundige eigenschappenvan DNA, RNA en eiwitten. Het geeft in-zicht in de samenstelling en rol van diversecomponenten en processen. In DNA zittenboodschappen verborgen hoe de verschil-lende lichaamscellen werken. RNA trans-porteert boodschappen van het DNA uit dekern naar het cytoplasma, waar dan hetjuiste eiwit wordt gemaakt. Het is een be-schrijving van een productieproces voor deaanmaak van eiwitten en de processen diedoor deze eiwitten worden uitgevoerd. Ei-witten zijn nl. bouwstenen van (nieuwe) cel-len en het gereedschap van de cel.

Populatiegenetica. Is gebaseerd op de er-felijkheidsleer van Mendel en kijkt naar degenetische samenstelling van groepen men-sen (of van andere organismen). Het om-vat een zoektocht naar patronen die de ge-netische kenmerken van een bepaalde groepbeschrijven. Hierbij inbegrepen de gevolgenvan migratie, afscheiding van andere popu-laties, partnerkeuze, geografie en gedrag.

Kwantitatieve genetica. Een wiskundigvakgebied dat de statistische verbanden on-derzoekt tussen genen en de eigenschappenwaarvoor ze coderen. Je krijgt inzicht inde subtiele variaties die de eigenschappenvan organismen beınvloeden. Hoeveel eie-ren legt een vogel, hoe groot zijn de eieren,etc. Kwantitatieve genetica wordt veel ge-bruikt in de landbouw bij het kweken vanplanten en het fokken van dieren.

In opkomst is de epigenetica. Deze be-

studeert het aan- en uitzetten van genen enhoe dat proces beınvloed wordt door de om-geving. Hierdoor maakt een spier geen spij-verteringssappen en worden getrainde spie-ren dikker. Dat een kind op zijn vader lijktkomt omdat in de eicel de genen voor het ui-terlijk zijn uitgezet en in de spermacel zijnaangezet. Het verhoogt zo de levenskansenvan de boreling.Begrippen gerelateerd aan genetica

Ik ga nu eerst enkele begrippen gerela-teerd aan genetica toelichten.

Celbiologie. Genetisch onderzoek heeftte maken met het bestuderen van de wer-king van cellen. Het proces waarbij gene-tisch materiaal van de ene op de andere ge-neratie overgaat. Hierin zijn twee vormen.Voordat een cel zich deelt, wordt het DNAopengeritst en wordt elke helft weer aange-vuld. Celbiologie kan van alles zijn; niet al-leen genetisch, maar ook fysiologisch (hoehet werkt), morfologisch (hoe het eruit ziet)etc.

Schematische weergave van crossing-over bijchromosomen, door Thomas Hunt Morgan (1916).

Bron: Wikipedia


Recombinatie, waarbij DNA-strengenworden gemengd en aan elkaar gekoppeldworden.

Nemen we een kijkje in cellen dan zijner twee uitvoeringen: Prokaryoten en Euka-ryoten. In Prokaryoten drijft het DNA los inde cel omdat er geen celkern is. Bij Eukary-oten zit het DNA in de celkern.

Prokaryoten zijn met name bacterien.Deze kennen 4 levenswijzen: of: zij makenhun eigen voedsel, of zij leven van de res-ten van afgestorven organismen en zorgenvoor rotting; of zij leven ten koste van le-vende organismen en zorgen voor ziekte ofzij krijgen voedsel in ruil voor diensten dieeen groot aantal processen zoals de spijsver-tering in ons lichaam verzorgen. Deze vormis nuttig voor ons bestaan. Andere soortenbacterien kunnen ons lichaam ziek maken,zoals bijvoorbeeld cholera.

Eukaryoten zijn cellen waarin het DNAwordt beschermd in een celkern. De varia-tie in deze groep loopt uiteen van eencelligeplanten of dieren tot heel complexe meer-cellige organismen zoals ons lichaam. Bijde meeste meercellige eukaryoten zijn ertwee hoofdvarianten van cellen: lichaams-cellen, ook wel somatische cellen genaamd,en geslachtscellen. Somatische cellen ont-staan door simpele deling en zijn o.a. huid-cellen en spiercellen. Geslachtscellen zijngespecialiseerde cellen die voor de voort-planting dienen. Hiervoor is een specifiekevoorbereiding nodig (meiose) in de vormvan een vermindering van de hoeveelheidgenetisch materiaal in eicellen en zaadcellendie als ze samensmelten weer de oorspron-kelijke hoeveelheid genetisch materiaal krij-gen.

Chromosomen zijn draadachtige stren-gen die uit DNA en eiwit bestaan. Elk or-ganisme heeft een specifiek aantal chromo-somen per cel en dat varieert van twee totveel. Mensen hebben per cel 46 chromoso-men. De ene helft is van de moeder afkom-

stig, de andere helft van de vader.Geslachtschromosomen bepalen het ge-

slacht. Bij vrouwen zijn dit twee X-chromosomen en bij mannen bestaan ze uiteen X- en een Y-chromosoom. We noe-men de andere chromosomen autosomaal.We hebben ongeveer 20.000 genen; gemid-deld dus een kleine 1000 per chromosoom:je kunt het dus niet hebben over ‘hun eigeneigenschap en rol’. Die genen liggen niet or-delijk bij elkaar, maar zijn vrij willekeurigverdeeld over de chromosomen. Wel speeltelk gen zijn eigen rol in het geheel en zorgtzo voor een bepaalde eigenschap (bv. voorhet verteren van zetmeel).

Autosomale chromosomen bij de menszijn aanwezig in een aantal van 22 paren elkmet hun eigen eigenschap en rol.

Replicatie, waarbij een DNA-keten intweeen splitst en de helften worden aange-vuld. Hierdoor wordt de hoeveelheid DNAverdubbeld. Daarna deelt de cel zich (mi-tose) en groeien beide dochtercellen uit totde oorspronkelijke grootte.

Schematische voorstelling van crossing-over tijdens demeiose. Het resultaat zijn vier haploıde geslachtscellen

met nieuwe combinaties van genetisch materiaal.Bron: Wikipedia

DNA is de drager van ons erfelijk materi-aal

Ons erfelijk materiaal bestaat uit DNA,is georganiseerd in chromosomen en bevindtzich in de kern van de cel. Het DNA bevat decode waarin al onze erfelijke eigenschappenzijn vastgelegd en bestaat uit twee strengen


in de vorm van een dubbele helix, een soorttrap die gedraaid is om zijn lengteas. Detreden worden gevormd door vier verschil-lende basen, telkens zijn er twee basen metelkaar verbonden die samen een trede vande trap vormen (zie figuur). Het DNA bevatvier verschillende basen: adenine (A), thy-mine (T), cytosine (C) en guanine (G). Dezebasen worden kortheidshalve meestal aan-geduid met de vier letters waaruit het DNAis opgebouwd.

Bij de replicatie bewegen de twee strengen van hetDNA uit elkaar om te worden gekopieerd. Bron:

Wikipedia

De totale lengte van ons DNA bedraagtcirca drie miljard basenparen en is georga-

niseerd in 46 verschillende chromosomen,waaronder twee geslachtschromosomen (Xen Y). Slechts een klein deel van het DNA(minder dan 5%) wordt vertaald in eiwit-ten en deze zogenoemde coderende stukkenworden aangeduid als genen. De mens heefttussen de 20.000 en 25.000 genen waar-van de meerderheid (meer dan 80%) co-deert voor meerdere, naar de huidige schat-ting ongeveer 100.000, eiwitten. De plaatsvan een gen op een chromosoom heet eenlocus. Veranderingen in de basenpaarvolg-orde van het DNA heten (punt-)mutaties. Erzijn ook genoommutaties en chromosoom-mutaties. Mutaties en puntmutaties wordendoor elkaar gebruikt.

Meer gedetailleerde informatie over destructuur en organisatie (chromosomen engenen) en samenstelling (DNA) van ons er-felijk materiaal is te vinden via andere infor-matiebronnen, zoals www.allesoverdna.nl.

In een vervolg op deze basisinformatiezal ik verder gaan met informatie over DNA.

Zoeken naar kadastrale gegevensdoor Arie van Herk

Bij het genealogische onderzoek naarmijn voorgeslacht Van Herk ben ik tot be-gin 1400 gekomen. Mijn stamoudbetover-grootvader Pouwel uit Oudekerke woondein het dorp Ouderkerk aan den IJssel buiten-dijks tegenoven de kerk in Weer 110. Pou-wel bezit in polder Cromme diverse stuk-ken land en een steenfabriek. Latere gene-raties woonden op boerderijen. Dit vraagtom nader onderzoek naar gegevens in de ar-chieven van notarissen en het kadaster. Dewebsite www.watwaswaar.nl is hiervoor eenmogelijke bron. Na de selectie waar krijg jebij wat informatie over welke gegevens be-schikbaar zijn. Dit zijn onder andere kadas-terkaarten, minuutplans, verzamelplans, etc.Verder kun je via wanneer een tijdperiodeinstellen. Mijn herinnering ging gelijk terug

naar de lezing van de heer Zacharias Klaassevan het Kadaster op 19 februari 2013. Omdoelgericht te zoeken in deze materie is hetbelangrijk dat je inzicht hebt welke informa-tie in de verschillende registraties is vastge-legd.

Al snel kwam ik op de site www.kadaster.nl informatie tegen over het boekAan de slag in de kadastrale archieven, eenhandleiding voor de particuliere onderzoe-ker. Het bevat 7 hoofdstukken met veel voor-beelden over de verschillende gegevens dieje tegen kan komen. Het boek kost e 18(incl. verzendkosten) en is te bestellen viade website van het Kadaster.

Wat kom je tegen in de hoofdstukken:1. Aan de slag Vertelt wat je nodig hebt

om een onderzoek te starten. Belangrijk58 AMERSFOORT EN OMSTREKEN jaargang 24

zijn locatiegegevens, het tijdvak waarinje zoekt.

2. Kadastrale legger Uitleg over de wer-king en gebruikte termen van de ka-dastrale legger. Dit is een registerwaarin per gemeente, per eigenaar deeigendommen zijn beschreven. De eer-ste kadastrale leggers zijn samenge-steld uit gegevens die verzameld zijn inde Oorspronkelijke Aanwijzende Tafels(OAT’s). De OAT’s vormen samen metde minuutplans het uitgangspunt voor dekadastrale administratie zoals die op 1oktober 1832 van start ging.

3. Zoeken op naam Schetst de mogelijkhe-den en valkuilen als je op naam wilt zoe-ken. Varianten zijn de ‘naamlijst nr. 85’,‘naamwijzer Hypotheken nr. 5 en 6’, ‘al-gemeen register Hypotheken nr.2’

4. Akten Over akten van eigendomsover-dracht en hun toegankelijkheid. Vanaf1838 werd de overschrijving van aktenvan eigendomsovergang in de openbare

registers verplicht gesteld. Je komt dantegen: dagregisters, het algemeen regis-ter en het hulpregister.

5. Minuuttoestand Beschrijvingen van deeerste kadastrale archiefstukken van Ne-derland in 1832. Naast het kadastraleminuutplan zijn er de OorspronkelijkeAanwijzende Tafel (OAT) die samen eenhelder beeld geven van de situatie in1832.

6. Historisch perspectief Nadere toelich-ting op de kadastrale historie.

7. Bronnen & varia Je vindt hier wetens-waardigheden en een uitgebreid tref-woordenregister om het opzoeken vaninformatie te vergemakkelijken. Hiervind je informatie over de zoekmoge-lijkheden in ‘Wat was waar’.Het geheel bekijkend is dit 223 pagina’s

tellende boek een prachtige leidraad bij ka-dastraal onderzoek wat door de vele voor-beelden voor mij eenvoudiger is geworden.Van harte aanbevolen.

Cursus archiefonderzoek gemeentearchief Barnevelddoor Marcel van de Krol

Eind vorig jaar bestond de behoefte omvanuit het gemeentearchief Barneveld eencursus te organiseren waarin de mogelijkhe-den voor het doen van archiefonderzoek uit-gebreid aan de orde zouden komen.

De cursus zou moeten bestaan uit zesbijeenkomsten in de avonduren, waarin veelonderwerpen aan de orde zouden komen diealle te maken hebben met de beschikbaar-heid van allerlei historische bronnen zoalsarchieven, documentatiemateriaal en litera-tuur.

De cursus moest ook en vooral eenpraktisch karakter krijgen om deelnemersvertrouwd te maken met het doen vanonderzoek in bijvoorbeeld het notarieelar-chief, het kadaster, kaartmateriaal, burger-lijke stand, documentatieverzamelingen, de

beeldbank van het gemeentearchief en kran-ten.

Ook het werken met websites zoals Ar-chival, WieWasWie en Delpher stond op hetprogramma.

Na oproepen in het blad van de Vereni-ging Oud Barneveld en het katern BarneveldUitgelicht en volgens mij ook in het blad vande Veluwse Geslachten meldden zich in eer-ste instantie 20 personen aan en uiteindelijkstartte de cursus met 14 personen waaronderondergetekende.

De deelnemers kozen heel uiteenlo-pende onderwerpen: Historisch en stam-boomonderzoek in de Hoekse Waard, de ge-schiedenis van de huizen aan de Koterweg,de boerderijen De Grote Krol en de KleineKrol of Elleboog in Garderbroek, de dood


van twee militairen tijdens de tweede we-reldoorlog bij Het Heihuus aan de Zeven-bergjesweg in Voorthuizen, de postwagen-route van Naarden naar Hamburg, het le-ven van Evert Bouw, de diverse woonplaat-sen van het echtpaar Van den Brink-Bosuit Kootwijkerbroek, de loop van de KleineBarneveldse Beek door de eeuwen heen, deverzetstrijder Klaas van den Bor, de geschie-denis van de vereniging Plaatselijk Belangin Voorthuizen, de boerderij Veller, de Lun-terse boerderij De Grote Veen en het gebiedtussen de Kleine Barneveldse Beek en deBloemendaallaan.

Tijdens de cursusavonden was er een

avond met een rondleiding in de studiezaalwaar ook een bibliotheek gevestigd is, eenandere avond kregen wij een rondleiding inhet depot waar ook veel zeer oude kaar-ten liggen en boeken van het kadaster. Tij-dens de laatste avond was er een lezing vande communicatieadviseur over hoe schrijf ikeen goed artikel.

De cursus heeft niet voor iedereen even-veel of het gewenste resultaat opgeleverdmaar uit de reacties blijkt dat iedereen en-thousiast en tevreden is en na afloop van decursus blijkt dan ook dat de opzet geslaagdis.

Boekbesprekingendoor Willem van Maren

B. de KeijzerDe oudste lijst van leenmannen van debisschop van Utrecht, 1379Hilversum 2015, 126 pagina’s, e 19

In 1378 werd Floris van Wevelinck-hoven benoemd tot bisschop van Utrecht.Als bisschop was hij ook leenheer van deStichtse leengoederen. Zodra een nieuweleenheer aantrad moesten de leenmannenbinnen een jaar en een dag hun leenrela-tie vernieuwen. Als een leengoed overgingnaar een andere leenman moest een heer-waad betaald worden. Bij de komst vaneen nieuwe leenheer hoefde dit niet en mennoemde dit verheffing met de ledige hand.Bij het aantreden van bisschop Floris is ereen lijst opgesteld van alle leenmannen diehun eed kwamen vernieuwen. Dit is de eer-ste complete lijst die bewaard is gebleven.De leenprotocollen met de gewone belenin-gen zijn pas vanaf 1394 bewaard gebleven.Voor de middeleeuwen zijn deze al in 1956gepubliceerd door Johanna A. Maris in Re-pertorium op de Stichtse leenprotocollen uithet landsheerlijke tijdvak (alleen voor het

Nedersticht).Voor genealogen is het boekje van De

Keijzer een belangrijke aanvulling op heteerdere werk van mw. Maris. Als genealoogmoet u wel veertiende-eeuwse voorouderskennen die in Utrecht, Overijssel en Drentheonroerend goed bezaten. Ook zijn er enkelebeleningen in Gelderland en Brabant. Hetinteressante van de lijst zijn de uitgebreidebeschrijvingen die dikwijls extra informa-tie opleveren. Een voorbeeld: Item RutgherPaeschdach hout die hofsteden buten denRoden Torne tot Amersfoerde, gheleghenan die Langhestraet, mit den Smedeshoeve,die gheleghen is op Amersforder enge endemit eenre hofsteden, gheleghen binnen derstatmuren van Amersfoerde, ende vor hemhulde als een mombaer Gode van Leenlaresiin vader, want hi niet voljarich en was.

Het boek heeft een uitvoerige inleidingen een register. Een aanrader voor elke ge-nealoog die in zijn kwartierstaat veertiende-eeuwse voorouders heeft. Wie profijt heeftgehad van het boek van mw. Maris zal hetboek van De Keijzer niet willen missen.


Inhoudsopgave

Ten geleide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Colofon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Lezingen & Activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38Ledenbestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Van uw voorzitter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41Erochique, erotiek in de vroegere eeuwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Beknopt verslag Afdelingsledenvergadering (ALV) van 16 april jl. . . . . . . . . 44Vertrouwd en vernieuwd: Archief Eemland in het Eemhuis . . . . . . . . . . . . 45Met de hond en de hondenkar terug in de historie. Nostalgie met een verdwenen

transportmiddel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Stel je voor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48Vermorzeld onder de trein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Een goede dag om een erfenis te verdelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Genetisch onderzoek deel 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Zoeken naar kadastrale gegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Cursus archiefonderzoek gemeentearchief Barneveld . . . . . . . . . . . . . . . 59Boekbesprekingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

NGV afd. Amersfoort en omstreken PostNLHerfsttuin 24 Port betaald3772 VJ Barneveld

AMERSFOORT EN OMSTREKEN - NGV...•presentatie van Geneanet (geschiedenis, organisatie, cijfers) en...

Documents

Transcript of AMERSFOORT EN OMSTREKEN - NGV...•presentatie van Geneanet (geschiedenis, organisatie, cijfers) en...