KALAGAYANG PAMPULITIKA

Benevolent Assimilation – “makataong pananakop” (ipinahayag ni Pang. Willian McKinley noong Dis. 21,1898)Manifest Destiny- karapatang bigay ng Diyos upang “tulungan” ang mga inaaping bansa at magtatag ng demokrasyaWhite Man’s Burden – paniniwalang obligasyon ng putting lahi na palaganapin ang sibilisasyon

A. Pamahalaang Militar (1898 – 1901) pangulo ng EU : William McKinley pinamunuan nina : Wesley Merritt

Elwell OtisArthur MacArthur

layuning mapayapa ang Pilipinas at mareorganisa ang lokal na pamahaalan

B. Unang Komisyon (1899) pinamunuan ni Jacob Schurman layuning siyasatin ang kalagayan ng Pilipinas mga mungkahi: pagtatatag ng pamahalaang sibil

pagkakaroon ng 2 kapulungan ng lehislaturapagbibigay sa mga Pilipino ng sangay na hudisyal (Cayetano Arellano bilang unang Punong Mahistrado ng Korte Suprema)pagtatatag ng sistema ng paaralang pampublikopagbibigay ng lokal na awtonomiyapagtatatag ng serbisyo sibil

C. Susog Spooner pinanukala ni Senador John Spooner batas na naglipat ng kapangyarihang pamunuan ang Pilipinas mula sa Pangulo ng EU patungo

sa Kongreso ng EU nagtatadhana ng pagtatatag ng pamahalaang sibil sa Pilipinas

D. Ikalawang Komisyon (1900) pinamunuan ni William Taft layuning magsilbi bilang pamahalaang sibil at gumanap ng gawaing lehislatibo

E. Pamahalaang Sibil Hulyo 4,1901 William Taft

o unang pinuno o pinuno rin ng Philippine Commission – sangay tagapagbatas na kontrolado ng mga

Amerikano

F. Pilipinisasyon Philippines for the Filipinos “paghahanda para sa pagsasarili”

paglalagay ng Pilipino sa mga posisyon sa pamahalaan unang sangay na inilagay sa kamay ng mga Pilipino – hudikatura sinuportahan ni Francis Burton Harrison (1913-1920) ngunit itinigil ni Leonard Wood dahilan ng pagpapatupad ng programa:

o higit na matipid ang pagtatalaga ng Pilipino kasya mga Amerikano na hindi interesado dahil sa layo ng Pilipinas at init ng klima

o isang pamamaraan upang mapayapa ang mga katutubo

G. Cooper Act / Philippine Bill of 1902 nagtadhana ng:

o pagtatatag ng Asemblea ng Pilipinas (Mababang Kapulungan)o pagbibigay ng karapatang pantao sa mga Pilipinoo pagtatakda ng 2 Pilipinong Kinatawan sa Kongreso ng EU (Resident Commissioner) –

Benito Legarda, Pablo Ocampo – unang mga Residenteng Komisyonado Philippine Commission (Mataas na Kapulungan) ay nanatiling nasa kamay ng mga Amerikano

o mga orihinal na Pilipinong kasapi – Trinidad Pardo de Tavera, Jose Luzurriaga, Benito Legarda, kalaunan’y nadagdag si Rafael Palma

H. Partido Pulitikal Federal – hangad na maging estado ng EU ang Pilipinas

kalauna’y naging Partido ProgresistaTrinidad Pardo de Tavera

Nacionalista – hangad ang paglaya ng Pilipinasnahati sa Collectivista (Quezon)

Unipersonalista (Osmena) kwalipikasyon ng maaaring mahalal

o lalaki na 23 taon pataaso dati ng may posisyong hawak sa munisipyo o marunong sumulat at bumasa ng Ingles o Espanyolo may ari-ariang nagkakahalaga ng $250 o nagbabayad ng taunang buwis na $15

I. Asemblea ng Pilipinas katumbas ng Mababang Kapulungan binubuo nh 80 delegado Sergio Osmeña – Speaker Manuel Quezon – Majority Floor Leader

J. Jones Law / Philippine Autonomy Act of 1916 pinanukala ni Kinatawan William Atkinson Jones naglagay ng Mataas at Mababang Kapulungan sa kamay ng mga Pilipino Philippine Commission ay ginawang Senado ng Pilipinas hatid ang pangakong kalayaan sa sandaling maging matatag ang pamahalaan

K. Misyong Wood-Forbes (1921)

muling nagsiyasat sa kalagayan ng Pilipinas pinamunuan nina Leonard Wood at Cameron Forbes iminungkahi ang pagpapaliban ng pagbibigay ng kalayaan ng Pilipinas dahil sa di matatag na

kalagayang pampulitka at ekonomiya

L. Pamahalaan

Pamahalaang Militar (1898)

Pamahalaang Sibil (1901)

Cooper Act (1902) Jones Law (1916)

Ehekutibo Amerikano Amerikano (Gob. Sibil)

Amerikano (Gob. Hen.) Amerikano (Gob. Hen.)

Lehislatibo Amerikano Philippine Commission(Amerikano)

Philippine Commission

(dominado ng Amerikano)

Asemblea ng Pilipinas

Osmena – SpeakerQuezon – Majority

Floor Leader

SenadoQuezon – Pangulo ng

SenadoMababang

KapulunganOsmena - Ispiker

Hudikatura

PilipinoCayetano Arellano

Pilipino Pilipino Pilipino

L. Mga Batas na Sumikil sa Nasyonalismong Pilipino Batas Sedisyon (1901) – pagbabawal sa pagtangkilik sa adhikaing palayain ang Pilipinas mula

Estados Unidos Batas Brigandage / Batas Bandolerismo (1902) – pagbabawal sa pagsapi sa mga armadong

pangkat Batas Rekonsentrasyon (1903) – pagsosona sa mga bayan upang pigilang ang pagsuporta sa

mga “tulisan” Batas Bandila (1907-1913) – pagbabawal sa paglaladlad ng bandila ng Pilipinas o anumang

simbolo ng bansa

KALAGAYANG PANG-EKONOMIYAA. Mga Batas

Tariff Act of 1901 – ibinaba ang taripa sa mga produktong Amerikano Tariff Act of 1902 – binawasan ng 25% ang taripa sa produktong Pilipino; tinanggal ang taripa

sa produktong Amerikano Payne-Aldrich Act (1909)– maliban sa taripa ay tinanggal na rin ang kota sa mga produktong

Amerikano Underwood-Simmons Act (1913) – ganap na malayang kalakalan sa pagitan ng EU at Pilipinas

bagamat limitado lamang sa 6 na produkto ang maaaring iluwas ng Pilipinas (bigas, mais, tubo, abaka, kopra, tabako)

EPEKTO o pagbaha ng mga produktong Amerikano sa bansa

o pagkahumaling sa maga produktong dayuhano pagkalugi ng mga lokal na negosyo (produktong Pilipino ay agricultural samantalang

yaring produkto ang galing sa EU)o pagkatali ng ekonomiya sa Pilipinas sa EU, paghina ng pakikipagkalakal sa ibang bansa

B. Iba Pang Programang Pangkabuhayan usaping panlupa

o friar lands – pagbili ng pamahalaan ng 166,000 ektaryang lupain ng mga prayle, napunta sa mayayamang indibidwal

o homestead – pagbebenta ng mga lupain sa Mindanao, nakinabang ay malalaking plantasyon ng pinya at saging

o sistemang Torrens – pagpapatitulo sa lupa, nakinabang ay mayayamang nakapagpatitulo ng lupa kahit di tunay na pagmamay-ari

pag-unlad ng industriya ng pagmiminao dahilan ng unti-unting pagkawala ng ancestral land sa mga pangkat-etniko sa Cordillera

pagdagsa ng dayuhang namumuhunan pagkalugi ng maliliit na industriya

o yaring-kamay, paghahabi pag-unlad sa komunikasyon, trasnportasyon at imprastraktura

o higit na sinuportahan ni Gob. Hen. Cameron Forbeso Kennon Road, pagpapaabot ng Manila-Dagupan Line sa LaUnion hanggang Albayo pangunahing layunin ay gamit militar

pananalapi ay batay sa ginto (P2.00 = $1.00)

KALAGAYANG PANLIPUNAN

A. Edukasyon pangunahing instrumento ng kolonisasyon itinuro ang wikang Ingles guro: sundalo, Thomasites (sakay ng USS Thomas) Gabaldon Act: nagtatag ng pampublikong paaralan pagtatag ng Unibersidad ng Pilipinas pensionado: mga Pilipinong pinag-aral sa EU

B. Sining at Panitikan kilalang nagsulat sa Ingles : Zoilo Galang, Carlos P. Romulo unti-unting napalitan ang dula ng pelikula at ang zarzuela ng bodabil balagtasan: Jose Corazon de Jesus/Huseng Batute zarzuela: Severino Reyes (Walang Sugat) – kilala bilang Lola Basyang

Juan Matapang Cruz (Hindi Aco Patay)Aurelio Tolentino (Kahapon, Ngayon at Bukas)Juan Abad (Tanikalang Ginto, Isang Punlo ng Kaaway)

o kalauna’y pinalitan ng pelikula (Hollywood talkies)

pagpapasara ng mga nasyonalistikong pahayagang El Renacimiento / Muling Pagsilang dahil sa editorial na “Aves de Rapina”

pagpipinta: Fernando Amorsolo paglililok: Guillermo Tolentino arkitektura: Juan Nakpil musika: jazz, rock and roll, swing, boogie pagdiriwang: Valentine’s Day, Thanksgiving, Halloween, 4th of July, araw ng mga bayani (Rizal,

Bonifacio) relihiyon

o Protestantismoo Iglesia Filipina Independiente / Agpilayan

itinatag sa payo ni Isabelo delos Reyes Gregorio Aglipay bilang Supreme Bishop

pananamit : polo, sinturon, suspenders, sapatos na may takong, stockings, make-up

C. Agham at Kalusugan pagkontrol ng mga sakit (smallpox, cholera, ketong, malaria) programang pangkalusugan – pagwawasto ng maling paniniwala pagpapaunlad ng sanitasyon, kalinisan pagpapatayo ng mga ospital (PGH) isports : baseball, softball, tennis, football

D. Mga Kilusang Panlipunan Union Obrero Democratica (1902)

o Isabelo delos Reyes, Herminigildo Cruzo unang union itinatag sa Pilipinaso welga ng mga manggagawa

unyon ng mga magsasakao pagbatikos sa sistemang kasama na dahilan ng pagkakabaon sa utang ng mga inquilino

at kasama Partido Sosyalista (1933)

o itinatag ni Pedro Abad Santos Partido Komunista (1938)

o pagsasanib ng samahan ng mga manggagawa at magsasakao ginawang illegal ng pamahalaang Amerikano

Kilusang Sakdal (1930)o itinatag ni Benigno Ramos (1930)o pinuna ang patakarang pambuwis, paglustay ng salapi, katiwalian sa pamahalaan,

huwad na kalayaan iba pang milenaryong pangkat

o pinaghalong paniniwala ng Katolisismo, superstisyon, “pagsamba sa mga bayani”o gumagamit ng mga agimat, anting-anting bilang proteksyono kolorum – mula sa katagang Latin na et saecula saeculorum (world without end)

Sociedad de la Confianza Caballeros de la Sagrada Familia

Kapisanan Makbola Makarinag Felipe Salvador (Apo Ipe) Pedro Calosa

o pulajanes

E. Amerikanisasyon pagkahumaling sa anumang maka-Amerikano (gawi, kilos, pananamit, pananalita, paniniwala) paglimot sa sariling pagkakakilanlan pagkalito sa kamalayang Pilipino materyalismo, konsumerismo

MGA MISYONG PANGKALAYAAN

12 misyon (1919 – 1933) 1924 – Fairfield Bill (Misyong Quezon-Osmena) – magbibigay ng kalayaan matapos ang 20 taon ng

malasariling pamahalaan Frank McIntyre – mga Pilipinong pulitiko, bagamat nangangako ng paghingi ng kalayaan, ang

hinihingi lamang sa EU ay awtonomiya sa panahon ng Misyong OSROX, naging paborable ang pagbibigay ng kalayaan sa Pilipinas

o depresong pang-ekonomiyang nakaapekto sa EUo manggagawang Amerikano – laban sa murang paggawa ng mga Pilipinoo magsasakang Amerikano – laban sa libreng pagpasok ng produktong Pilipino sa EUo pangamba ng paglaganap ng sakit na TB at meningitis sa EUo pangambang masangkot sa digmaan sa Pasipikoo pananaw ng Anti-Imperialist League – kolonyalismo ay taliwas sa Saligang Batas ng EU

matagumpay na naiuwi ang Batas Hare-Hawes-Cutting (1933)o hindi sinang-ayunan ng lehislaturang Pilipino na pinamumunuan ni Quezon

MGA DAHILAN SA PAGTUTOL SA H-H-C1. mga di-patas na panukala

kalakalan (kota at buwis) imigrasyon di-tiyak na kapangyarihan ng Mataas na Komisyoner na Amerikano pagkakaroon ng mga militar at iba pang reserbasyon

2. maaari pang makakuha ng mas mainam na batas matapos mahalal ang Partido Demokrata sa EU

3. personal na interes ng mga pulitiko

PANANAW NG MISYONG OSROX SA H-H-C ito na ang pinakamainam na batas na maaaring makuha mula sa mga mambabatas ng EU maraming mas higit na mahahalagang isyung hinaharap ang mga mambabatas ng EU ang pagpapaliban ng paghingi ng batas matapos ang halalan ay maaring humantong sa higit na

kawalan

KINAHINATNAN NG DEBATE

muling pagkakahati ng Partido Nacionalista (Pro at Anti) opisyal na pagtanggi ng lehislatura ng Pilipinas sa Batas Hare-Hawes-Cutting matapos ang

reorganisasyon ng lehislaturang isinagawa ni Quezon (pinalitan sina Osmeña at Roxas bilang Senate President Protempore at Speaker ng Mababang Kapulungan)

pagpapadala ng panibagong misyon sa EU upang humingi ng bagong batas pangkalayaan

KINAHINATNAN NG MISYONG QUEZON di nagtagumpay na makakuha ng mas paborableng batas pangkalayaan inuwi ang Batas Tydings-McDuffie na walang halos ipinag-iba sa Batas H-H-C inaprubahan ng lehislatura ng Pilipinas naging daan upang manatili si Quezon sa pinakamataas na posisyon sa pulitika ng Pilipinas

BATAS HARE-HAWES-CUTTING

1933

BATASTYDINGS-MCDUFFIE

1934mga Amerikanong nagpanukala ng batas

Rep. Butler HareSen. Harry HawesSen. Bronson Cutting

Rep. John McDuffieSen. Millard Tydings

mga Pilipinong namuno ng misyon

Sergio OsmenaMauel Roxas

Manuel Quezon

mga panukalapanahon ng transisyon 10 taon 10 taon

kapangyarihan ng Pangulo ng EU

pag-apruba sa mga susog sa saligang batas, utang panlabas, pananalapi, ugnayang panlabas

pag-apruba sa mga susog sa saligang batas, utang panlabas, pananalapi, ugnayang panlabas

kinatawan ng EU sa Pilipinas

1 Mataas na Komisyoner na Amerikano

1 Mataas na Komisyoner na Amerikano

kinatawan ng Pilipinas sa EU

1 Residenteng Komisyoner 1 Residenteng Komisyoner

pagtatatag ng kumbensyong konstitusyonal / pagbuo ng saligang batas

kailangang aprubahan ng Pangulo ng EU

kailangang aprubahan ng Pangulo ng EU

usaping militar mga militar at iba pang reserbasyon

mga reserbasyong nabal at kargahan ng krudo

imigrasyon ng mga Pilipino sa EU

50 migrante 50 migrante

kalakalan sa pagitan ng Pilipinas at EU

kalakal ng EU ay libre at walang kota samantalang may kota ang ilang piling kalakal ng Pilipinas

kalakal ng EU ay libre at walang kota samantalang may kota ang ilang piling kalakal ng Pilipinas

buwis na babayaran ng iniluluwas na produkto ng Pilipinas sa EU

libre sa unang 5 taon, mula 5% - 25% sa pagdating ng ika-6 hanggang ika-10 taon ng transisyon

libre sa unang 5 taon, mula 5% - 25% sa pagdating ng ika-6 hanggang ika-10 taon ng transisyon

PAMAHALAANG KOMONWELT

A. Kumbensyong Konstitusyonal (1934) bumuo ng Saligang Batas 1935 sa pamumuno ni Claro M. Recto

B. Saligang Batas 1935 batay sa Saligang Batas ng Malolos, Cooper Act, Jones Law, saligang batas ng ibang bansa inaprubahan ng: Kumbensyong Konstitusyonal sa botong 177-1

Pangulo ng EU (Franklin Delano Roosevelt)mga Pilipino sa pamamagitan ng plebisito

C. Pamahalaang Komonwelthalalan: Setyembre 17, 1935

Partido Pangulo BiseKoalisyon Nacionalista Manuel Quezon Sergio Osmena

Sosyalista-Nasyonal Emilio Aguinaldo Raymundo MellizaRepublikano Gregorio Aglipay NornertoNabong

inagurasyon: Nobyembre 15, 1935mga programang ipinatupad:

National Defense Act (kinuha si Hen. Douglas MacArthur bilang tagapayo)8-Hour Labor ActMinimum Wage LawCourt of Industrial RelationsPublic Defenders ActPambansang Wikanga Filipino batay sa Tagalogugnayang kasama, inquilino at may-ari ng lupa

mga suliranin:seguridad ng bansa

unang batas ay pagtatag ng sandatahang lakas Gen. Douglas MacArthur bilang tagapayoayon sa iskedyul, magiging handa ito ng Marso 1942

pagdepende sa EU sa larangan ng ekonomiyapyudalismokilusang panlipunan

D. Kababaihan muling pagtaas ng katayuan ng kababaihan women’s suffrage - karapatang bumoto at mahalal (1937)

ANG PILIPINAS SA IKALAWANG DIGMAANG PANDAIGDIG

A. Simula ng Digmaan lumaki ang banta nang salakayin ng Japan ang French Indochina puwersang Axis (Alemanya, Italya, Hapon) laban sa puwersang Allied (EU, Britanya, Pransya,

Rusya) Premier ng Hapon – Hideki Tojo pinunong Hapones sa Pilipinas – Hen. Masaharu Homma (kalauna’y pinalitan ni Hen.

Tomoyuki Yamashita) mga layunin

o Greater East-Asia Co-Prosperity Sphere (Asya para sa Asyano)o lumalaking populasyon ng Japano pagkukunan ng hilaw na materyales

War Plan Orangeo plano ng pag-atras ng puwersang USAFFE (pinagsanib na puwersang Amerikano at

Pilipino sa pamumuno ni Hen. MacArthur) sa Bataan at Corregidor upang bantayan ang lagusan patungong Manila Bay

o pag-atras ng Pamahalaang Komonwelt sa Corregidoro nabigo dahil sa naunag pag-atake sa Pearl Harbor at pagpapatupad ng Europe First

Policy

B. Pagsalakay sa Pilipinas pag-atake sa Pearl Harbor (Dis. 7, 1941) pag-atake sa Pilipinas (Dis. 8, 1941) –

o Baguio, Davao, Clark, Cavite, Tuguegarao, Iba, Tarlaco unang lumunsad sa Bataan, Aparri, Vigan (hilaga); Legaspi (timog)

C. Paglikas ng Pamahalaan Quezon at Osmena

o Corregidor → Negros → Mindanao → Australia → EU naiwang opisyal :

o Jorge Vargas – Alkalde ng Maynilao Jose Laurel – Punong Hukom ng Korte Supremao Jose Abad Santos – Kalihim ng Katarungan (pinatay ng mga Hapones sa Mindanao)o Manuel Roxas

pagdeklara ng Maynila bilang Open City (Dis. 26, 1941)

o wala ng depensa upang di salakayin pagbagsak ng Maynila (Enero 2, 1942) pagdeklara ng batas militar sa Maynila (Enero 3, 1942)

o sa ilalim ng Japanese Military Administration MacArthur – lumisan patungong Australia (“I shall return”)

o Marso 1942o pinalitan ni Lt. Hen. Jonathan Wainright

pagsuko ng Bataan na pinamunuan ni Hen. Edward King (Abr. 9, 1942) simula ng Death March (Abr. 10, 1942)

o Mariveles, Bataan → San Fernando, Pampanga → Capas, Tarlaco anim na araw na paglalakado 70,000 USAFFE – 10,000 namatay

pagsuko ng Corregidor na pinamunuan ni Lt. Hen. Jonathan Wainright (Mayo 6, 1942)

D. Reaksyon ng Pilipino gerilya – sundalo at sibilyan

o Hukbalahap (Hukbo ng Bayan Laban sa Hapon)– itinatag ni Luis Taruc, kasapian ay miyembro ng Partido Komunista

o Hunters ROTC, President Quezon’s Own Guerillas (PQOG), Wenceslao Vinzons, Walter Cushing, Marcos Agustin, Eleuterio Adevoso, Miguel Ver, Alejo Santos, Bernard Anderson, Ruperto Kangleon, atbp

kolaborador – pangkalahatang nakilala bilang “Japanophiles”o MAKAPILI (Makabayan: Katipunan ng mga Pilipino)- pinamunuan ni Hen. Artemio

Ricarte, Benigno Ramos, Pio Durano Pampar – Pambansang Pag-asa ng mga Anak ni Rizalo Ganap Party – dating mga Sakdalistao Palaak - bamboo armyo United Nippon

E. Pamahalaan batas militar sa ilalim ng mga Hapones Komisyong Tagapagpaganap

o pinamunuan ni Jorge Vargaso may tagapayong Hapon sa bawat tanggapan

KALIBAPI (Kapisanan ng Paglilingkod sa Bagong Pilipinas)o tanging partido pulitikal na pinayagan

PCPI (Preparatory Commission for Philippine Independence)o naghanda ng burador ng Saligang Batas 1943

Ikalawang Republika / Pamahalaang Papeto Jose P. Laurel - Panguloo sa bisa ng Saligang Batas 1943o deklarasyon ng kalayaan ng Pilipinas (Oktubre 14, 1943)o Pambansang Asembleyao Korte Suprema

F. Ekonomiya

walang halagang salapi (ampaw, gurami, Mickey Mouse money) bulak bilang pangunahing produkto pag-angkat ng bigas buy and sell paglaganap ng black market

G. Lipunan pagtuturo ng Nihonggo, bokasyunal na aralin, bushido pagmamalabis ng Kempeitai (military police), comfort women krimen, sakit, gutom propagandang Hapon

o Asya para sa Asyano, Pilipinas para sa Pilipinoo pagwaksi sa impluwensiyang kanluranino kontroladong media (dyaryo, radio) – Taliba, La Vanguardia, Tribuneo Radio Taiso (ehersisyo at musika)o leaflet, poster, pamphleto Hodo-Bu

H. Pagwawakas ng Digmaan pagbawi ng mga isla sa Pasipiko Leyte Landing (Okt. 20, 1944)

o pansamantalang Komonwelt sa pamumuno ni Osmena Battle of Leyte Gulf (Okt. 23-26, 1944)

o San Bernardino Straito Surigao Straito Cape Engano

Mindanao (Dis. 1944) Lingayen (Enero 1945) Maynila (Pebrero 1945) – Rape of Manila nagtapos ang digmaan sa Europa noong Mayo 6, 1945 pagbomba sa Hiroshima (Agos. 6, 1945) pagbomba sa Nagasaki (Agos. 9, 1945) pagsuko ng Hapon (Agos. 15, 1945)

I. Pagbabalik ng Komonwelt Sergio Osmena bilang Pangulo mga isyu: rehabilitasyon

kolaborasyon pagtatatag ng People’s Court (sa pamumuno ni Lorenzo Tanada) na naglitis

sa mga inakusahan ng kolaborasyon agad pinawalang-sala ni MacArthur si Manuel Roxas sa kanyang

partisipasyon sa Ikalawang Republika

huling halalan ng Komonwelt (1945)

Partido Pangulo BiseNasyonalista Sergio Osmena Eulogio Rodriguez

Liberal Manuel Roxas Elpidio Quirino

J. UST Sampaloc campus – ginawang concentration camp ng mga dayuhan Intramuros campus – tuluyang nasira