ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA … Ömer Faruk Tekin...Öz Son yıllarda yapılan...
Transcript of ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA … Ömer Faruk Tekin...Öz Son yıllarda yapılan...
Öz
Son yıllarda yapılan araştırmalar, insanların kitle turizminden ziyade tabiatla, çevreyle, değişik
kültür ve yaşayışlarla bütünleşmeyi sağlayacak turizm konseptlerine yöneldiklerini göstermektedir.
Alternatif turizm türlerinden yayla turizmi bu bakımdan öne çıkan turizm konseptlerinin başında
gelmektedir. Günümüzde insanlar, artık dinlenmek, tatil yapmak, şehrin ve çalışma hayatının stres ve
yorgunluğundan kurtulmak için yaylaları tercih etmeye başlamışlardır. Hatta ikinci bir konut almak
veya bir devre mülk edinmek için yaylaların giderek daha uygun bulunmaya ve gözde tatil mekânları
olarak kabul edilmeye başlandığı görülmektedir.
Türkiye, doğal yapının bozulmadığı, yöresel kültürlerin önemli oranda yaşanmaya devam ettiği,
sakin ve huzurlu bir hayatın sürdürüldüğü yaylalara sahip bir ülkedir. Sanayileşmenin olmadığı
bölgeler olması nedeniyle, doğal, kırsal ve kültürel yapının bozulmadığı bu yaylalarda, yöresel lezzetlere
de rastlamak mümkündür. Bu durum, ülkemizde yayla turizminin geliştirilebilmesi için gerekli
potansiyelin bulunduğunu göstermektedir. Ancak yayla turizmini geliştirmeye yönelik sistemli ve
planlı çalışmaların bulunmaması ve bu doğal güzelliklerin tanıtımında yaşanan aksaklıklar bu
potansiyelin ortaya çıkmasını geciktirmektedir.
Konya’ya bağlı Bozkır İlçesi’nin doğal güzellikleri ve tarihi değerleri ile bir eko-turizm bölgesi ve
özellikle yayla turizmi bölgesi olma özelliği mevcuttur. Ayrıca ilçe, klasik turizme uyum sağlama
potansiyeli taşımaktadır. İlçede, doğal güzellikleri bozulmamış, çok sayıda yayla bulunmaktadır. İlçe,
geçmişinin kadim tarihlere dayanmasından dolayı cami, kale, köprü, sarnıç ve han gibi tarihî değerleri
barındırmaktadır. Bu çalışmada, Bozkır İlçesinde, yayla turizminin geliştirilebilmesi ve bunun bir
kalkınma ekonomisine dönüştürülebilmesi için gerekli potansiyele sahip olup olmadığı
değerlendirilecektir.
•
Anahtar Kelimeler
Turizm, Alternatif Turizm, Eko-Turizm, Yayla Turizmi, Bozkır İlçesi, Bozkır Yaylaları
•
* Uzman, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu, [email protected]
ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE
BOZKIR İLÇESİNİN POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Ömer Faruk TEKİN *
1094 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
GİRİŞ
İnsanlar, son yıllarda deniz-kum-güneş şeklinde ifade edilen klasik turizmden ziyade
doğayla, çevreyle, farklı kültür ve yaşayışlarla bütünleşmeyi sağlayacak alternatif turizm
konseptlerine yönelmektedir. Bu alternatif turizm konseptlerinden yayla turizmi bu bakımdan öne
çıkan turizm türlerinin başında gelmektedir. İnsanlar, günümüzde artık dinlenmek, tatil yapmak,
kent ve iş hayatının stres ve yorgunluğundan kurtulmak için yaylaları tercih etmeye
başlamışlardır. Bunun yanında ikinci bir konut almak veya bir devre mülk edinmek için yaylaların
giderek daha uygun bulunmaya ve gözde tatil mekânları olarak kabul edilmeye başlandığı
görülmektedir.
Türkiye tabii güzelliklerin bozulmadığı, yerel kültürlerin ve kırsal hayatın halen
yaşandığı bir ülkedir. Türkiye’de sessiz, sakin, huzurlu bir hayatın devam ettiği yaylalar
bulunmaktadır. Sanayileşme olmadığı gibi, hizmet sektörünün de henüz bulunmadığı bu kırsal
bölgelerde yöresel lezzetler de yaşatılmaktadır. Konya’nın Bozkır İlçesi tabiî güzellikleri ve tarihî
değerleri ile bir eko-turizm bölgesi olma özelliği taşımaktadır. Ayrıca Bozkır, klasik turizme
uyum sağlama potansiyeline sahiptir. İlçede, doğal güzellikleri bozulmamış pek çok yayla
bulunmaktadır. İlçe, geçmişinin kadim tarihlere dayanmasından dolayı cami, kale, köprü, sarnıç
ve han gibi tarihî değerleri barındırmaktadır. Bu çalışmada, öncelikle alternatif turizm kavramı
ve türleri hakkında bir kavramsal çerçeve sunulacaktır. Bozkır İlçesinde, eko-turizmin öne çıkan
türü olan yayla turizminin geliştirilebilmesi ve bunun bir kalkınma ekonomisine
dönüştürülebilmesi için gereken düzenlemeler üzerinde durulacak, ilçenin turizm potansiyeli
değerlendirilecektir.
ALTERTANİF TURİZM KAVRAMI VE TÜRLERİ
Son yıllarda turizm hareketliliği içinde bulunan tüketicilerin, tüketim eğilimlerinde
önemli değişimler yaşanmaktadır. Bu değişimin akademisyenlerce ve sektörün profesyonelleri
tarafından dikkatle takip edilmesi ve incelenmesi gereken önemli bir konu olduğu kabul
edilmektedir. Turistlerin taleplerindeki bu değişim, yatırımcıları da yeni turizm ürünlerine
yöneltmekte, turizmde ürün çeşitliliği sağlamaya götürmektedir (Kılıç ve Kurnaz, 2010: 41).
Kitle turizminden farklı bir konsept ve ürün sunumunu ifade eden alternatif turizm
kavramı, gittikçe gelişen bir turizm hareketliliği, en yüksek kârlılığın göz önünde tutulması,
turistik gelişmenin uzun vadeli programlarla sağlanması, değişime karşı direnç, çevre değerlerine
saygı ve çevreyle bütünleşme anlamına gelmektedir. Bu ana konular etrafında, alternatif turizm
kavramı denilince akla gelen, yerine göre farklılıklar göstermektedir. Bu kavram şu temel
hususlara vurgu yapar (https://mtgoktepe.wordpress.com):
1095 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
- Yeniye ve özele duyulan ilgiye bağlı araştırma isteği,
- Küçük gruplarla, diğer insanlarla bir arada olma, sosyal deneyim isteği,
- Doğa yürüyüşlerinde, spor etkinliklerinde canlılara ve hayata dair bir deneyim sağlama
isteği,
- Açık havada yaşama isteği.
Gelişmekte olan ülkelerin turizm gelirlerini arttırmak ve sektördeki pazar paylarını
arttırmalarının yolu, arz ettikleri turizm ürünlerini ve hizmetlerini çeşitlendirmelerinden
geçmektedir. Bu ürünlerin çeşitlendirilmesi alternatif turizm imkânlarının araştırılması ve
geliştirilmesiyle olacaktır. Gelişmekte olan ülkeler, ancak bu şekilde sektördeki rakiplerle
yarışabilmektedir. Alternatif turizm türleri şu ana başlıklar altında toplanabilir (Öztürk ve
Yazıcıoğlu, 2002: 184-185; Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 2012: 13):
Tablo 1: Alternatif Turizm Türleri
Eko-Turizm
Yayla Turizmi
Kongre Turizmi Kırsal Turizm
Golf Turizmi Macera Turizmi
Spor Turizmi Kültür Turizmi
Termal Turizm Gençlik Turizmi
Botanik Turizmi Yat Turizmi
Kış Turizmi Özel İlgi Turizmi
İnanç Turizmi Sağlık Turizmi
Alternatif turizm kavramı, sıklıkla, “yeşil turizm, soft Turizm, eko-turizm” gibi
kavramlarla aynı manalarda kullanılmaktadır. Kitle turizminden farklı anlayışla tasarlanan
alternatif turizmde, grup halinde tüketimden ziyade bireysel turlar ön planda tutulmaktadır.
Konaklama için büyük tesislerin yerine küçük ve orta boy işletmelerin tercih edilmesi söz
konusudur. Bu yaklaşımdan hareketle, turistlerin konaklama ihtiyaçları, yerel ve kültürel
unsurların temel alındığı bir tarzda döşenmiş küçük birimlerde gerçekleşmektedir. Yolculukta
“charter” yerine tarifeli seferler tercih edilmekte veya kara, hava, deniz ulaşım araçlarının
birbirinin yerine kullanılabileceği bir durum söz konusu olmaktadır. Kitle turizmindeki grup
olmanın getirdiği düşük maliyet anlayışının tersine alternatif turizm hizmetinden faydalananlar
daha fazla ödemeyi kabul eden turistlerdir (https://mtgoktepe.wordpress.com).
Alternatif turizm denilince inanç turizmi, kültür turizmi, tarih turizmi, sağlık turizmi,
yayla turizmi, kayak turizmi, mağara turizmi, akarsu turizmi, dağ turizmi ve av turizmi akla gelen
turizm türlerinden bazılarıdır. Anlaşıldığı üzere bu turizm türlerinin hepsi doğal, coğrafî, tarihî ve
1096 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
kültürel değerler üzerine tesis edilmiştir. Dolayısıyla tabiatı etkilemek ve değiştirmek yerine
tabiatla uyumlu olmayı amaçlayan ve tabiata zarar vermeden ondan yararlanmayı sağlayan turizm
faaliyetleridir. Tabiattan, onu koruyarak faydalanmak ise turizmin hammaddesinin korunması
manasına gelmektedir. Turizmin ekonomik etkilerinden uzun yıllar yararlanılmak isteniyorsa,
turizm faaliyetleri ile çevresel uyumun sağlanması gerektiği kabul edilmelidir (Yıldız ve Kalağan,
2008: 44).
ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ
Alternatif turizm türleri içinde eko-turizm son yıllarda öne çıkan turizm faaliyetlerinden
biridir. Eko-turizm faaliyetleri arasında en fazla talep göreni ise “yayla turizmi”dir. Yayla
turizminin, son yıllarda, Türkiye'de en çok gündeme gelen turizm şekli olduğunu söylemek
mümkündür. Yaylalar, tabii güzellikleri yanında yerel, kültürel, sosyal ve etnolojik özellikleri ile
eko-turizme yönelik kullanım ve ekonomik kâr imkânları sunmaktadır. Bu turizm türü, genellikle
Doğu Karadeniz Bölgesi yaylalarında gelişme göstermiştir. Ancak Akdeniz, Ege ve İç Anadolu
Bölgesi’nde de bu turizmin gelişmesine uygun yaylalar mevcuttur. Turizm Bakanlığı tarafından
oluşturulan yayla turizminin geliştirilmesi için yapılan planlamada, Doğu Karadeniz Bölgesi’nde
26 yöre turizm merkezi olarak belirlenmiş ve bu yörelerden 12'si için İller Bankası’nca "çevre
düzeni planları" yapılmasına karar verilmiştir (www.artvin.edu.tr).
Yayla turizmi, tatillerini alışılmadık şekilde, temiz hava, bol oksijen, kaynak suyu içeren
tabii ortamlarda geçirmek isteyenlerin yaylalara giderek yaptıkları gezileri ifade etmektedir.
Türkiye’nin yaşam kültürü çeşitliliği içinde yayla hayatı çok önemli bir yer tutar. Türkiye’nin
yaylaları, bütün dünyanın giderek daha çok birbirine benzemeye başladığı günümüzde, geçmişten
gelen ve günümüz modern yaşamına göre belli bir çekiciliği olan, gizemli yerlerdir. Yaylalar;
taptaze havası, tertemiz ve buz gibi soğuk suları, yazın en sıcak günlerinde bile ferahlık veren
serinliği, büyüleyici güzellikteki manzaraları ile her geçen gün daha cazip yerlere durumuna
gelmektedir. Doğal güzelliklerin bozulmadığı bir çevrede yaşayan pek çok yabanî hayvan ve
bitki, sadece belgesellerde görülen o sanal âlemden kurtarıp gerçek hayatın bir parçası kılar. Bu
özellikleri ile yaylalar, turizm sektöründe giderek daha fazla önem arz etmektedir
(www.goktepe.net).
Turizm sektörünün önde gelen kuruluşları ve akademisyenlerce, önümüzdeki yıllarda
turizm anlayışında önemli değişmeler yaşanacağı, kitle turizmine yönelik taleplerde azalma
görülürken, tabiatla bütünleşen, çevreye duyarlı, değişik kültür ve yaşam biçimlerini tanımaya
imkân sağlayan alternatif turizm ürünlerine yönelik taleplerin artacağı öngörülmektedir.
Bozulmamış tabii güzellikleri, yaşayan yöresel kültürleri, huzuru ve sakinliğiyle Türkiye’nin
yayları da bu alternatif turizm faaliyetleri için uygun turistik değerleri barındırmaktadır.
1097 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
Türkiye’nin gelişmekte olan bir ülke olması, doğal ve kırsal yaşam alanlarında, kültürel değerlerin
ve doğa mirasının büyük bölümünün varlığını hâlâ canlı bir şekilde sürdürüyor olması,
Türkiye’nin pek çok yöresinde yayla turizminin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için büyük bir
potansiyelin varlığını göstermektedir. Bununla beraber, eko-turizm anlayışıyla işletilen
mekânların sayısının az olması, buralarda gerçekleştirilen faaliyetlerin imkânsızlıklar sebebiyle
sınırlı ölçülerde kalması, çirkin yapılaşma, hava, su ve toprak kirliliği, bilgi, personel ve tanıtım
yetersizliği gibi bir sürü sorun bulunmaktadır (Yücel, 2004: 1).
BOZKIR İLÇESİNİN ALTERNATİF TURİZM POTANSİYELİ VE YAYLA
TURİZMİ
Konya’ya 116 km uzaklıkta olan Bozkır ilçesi Konya’nın güneyinde yer alır. Konya’ya
bağlı bir ilçe olmasına rağmen Akdeniz Bölgesi içerisindedir. Denizden yüksekliği 1162 m’dir.
Bozkır’ı doğudan Karaman ili, güneyden Hadim ilçesi ve Antalya ili, kuzeyden Çumra ile Akören
ilçeleri ve batıdan Seydişehir, Ahırlı ve Yalıhüyük ilçeleri çevrelemektedir. Çarşamba çayı
Bozkır’ın ortasından geçerek Çumra ovasına doğru akar. Konya’nın 31 ilçesinden biri olan
Bozkır’ın yüzölçümü 1949 kilometrekaredir (Şafakçı, 2013: 3-4; Taş, 2011: 39).
Fotoğraf 1: Bozkır İlçesi Genel Görünüm
Kaynak: http://bozkirhaberleri.blogspot.com
Bozkır, Çarşamba Çayı’nın geçtiği vadide kurulmuş bir ilçedir. Torosların en yüksek
kısımlarının bu bölgede bulunması sebebiyle ilçenin güney tarafı çok yüksek tepe ve dağlardan
oluşmaktadır. Geniş, yüksek yaylalar ve bağ alanları bu bölgede hâkimdir. İlçenin en önemli
1098 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
akarsuyu olan Çarşamba Çayı ilçe sınırları içinden doğarak, Çumra ilçesi sınırlarına kadar
ulaşmakta ve Apa Barajı’na dökülmektedir. İlçenin diğer akarsularından Göksu'nun bir kolu
Gökdere, Hadim İlçesi hudutları içinden doğmaktadır. Çağlayan Göleti, Sarıot Gölü, Dipsiz Göl
ilçe sınırları içinde bulunan doğal güzelliklerdendir (MEVKA, 2014: 2).
Bozkır’ın Turizm Değerleri ve Yaylaları
Bozkır ilçesi doğal güzellikleri ve tarihî değerleri ile bir eko-turizm bölgesi özelliği
göstermektedir. Ayrıca deniz-kum-güneş üçlüsü şeklinde ifade edilen klasik turizme uyum
sağlama potansiyelini de taşımaktadır (MEVKA, 2014: 16).
Tablo 2: Bozkır’ın Turizm Değerleri
Tarihî ve Kültürel Değerler
Abdal Damı Tepesi Öreni
(Hamzalar)
I. Derece Arkeolojik Sit Alanı
Baş Ören (Hamzalar) I. Derece Arkeolojik Sit Alanı
Çataloluk Yaylası Örenyeri I. Derece Arkeolojik Sit Alanı
İsaura - Zengibar Kalesi
(Ulupınar)
I. Derece Arkeolojik Sit Alanı
Kışla Tepesi Öreni (Hamzalar) I. Derece Arkeolojik Sit Alanı
Örenyeri (Sarıoğlan) III. Derece Arkeolojik Sit
Alanı
Taşlıtepe Örenyeri (Sarıoğlan) III. Derece Arkeolojik Sit
Alanı
Sarıot Yaylası Örenyeri (Dere) I. Derece Arkeolojik Sit Alanı
Dibektaşı Örenyeri (Dere) I. Derece Arkeolojik Sit Alanı
Tosuntaşı Örenyeri (Dere) I. Derece Arkeolojik Sit Alanı
İkidelikli Mevkii Örenyeri
(Merkez)
I. Derece Arkeolojik/Doğal
Sit Alanı
Kale (Hamzalar) I. Derece Arkeolojik Sit Alanı
Sazlı Höyük (Sazlı) I – III. Derece Arkeolojik Sit
Alanı
Harmanpınar Köyü Eski Camii Cami
Hisarlık Beldesi Asarlık Camii Cami
Karaardıç Köyü Camii Cami
Üçpınar Beldesi Kurşunlu Camii Cami
1099 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
Üçpınar Beldesi Ulu Camii Cami
Asarlık Camii (Hisarlık) Cami
Kurşunlu Camii (Üçpınar) Cami
Büyük Camii (Bozkır Merkez) Cami
Cami Çeşmesi (Bozkır) Çeşme
Hamzalar Beldesi Çeşmesi Çeşme
Aşağıoluk Çeşmesi Çeşme
Aktaş Köprüsü Köprü
Eski Taş Köprü Köprü
Çarşamba Köprüsü Köprü
Dere Han Han
Hamzalar Beldesi Sarnıcı Sarnıç
Orhaniye Beldesi Sarnıcı Sarnıç
Doğal Güzellikler
Sarot Yaylası Yayla
Sülek Yaylası Yayla
Tufanderesi Yaylası Yayla
Tosun Taşı Yaylası Yayla
Keklik Oluğu Yaylası Yayla
Akçapınar Yaylası Yayla
Babuşçu Yaylası Yayla
Çat Yaylası Yayla
Hisarlık Yaylası Yayla
Arslantaş Yaylası Yayla
Dikilitaş Yaylası Yayla
Perşembe Yaylası Yayla
Söğüt Yaylası Yayla
Çarşamba Çayı Akarsu
Gökdere Akarsu
Tilki Deresi Akarsu
Bolat Deresi Akarsu
Sarıot Gölü Göl
Dipsiz Göl Göl
1100 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
Kaynak: MEVKA, 2014; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2011’den yararlanılarak
hazırlanmıştır.
Zengibar Kalesi
Antik çağda İsaura Eyaletinin başkenti olan Bozkır İlçesi’nin en kıymetli turizm
varlıklarından birisi tarihî Zengibar Kalesidir Bölgenin tarihi milattan önce 18. yüzyıla
uzanmaktadır. Bir dönem Hitit Krallığı’nın hüküm sürdüğü, takip eden dönemlerde Lidyalıların,
Perslerin, Kimmerlerin, Romalıların ve Bizanslıların egemen olduğu bölge milattan sonra 11.
yüzyıldan itibaren de Türklerin hâkimiyetine geçmiştir (www.bozkır.gov.tr).
Fotoğraf 2: Zengibar Kalesi
Kaynak: www.akisgazetesi.com.tr
Büyük Camii
Çarşamba Çayının hemen kenarında bulunan Büyük Cami yer yer neoklasik özelliklerin
göze çarptığı kareye yakın bir plana sahiptir. Caminin ahşaptan yapılmış mihrabı üzerindeki
kitâbede 1286 (Miladî 1869) yazılı olması sebebiyle caminin bu tarihte yapıldığı kabul
edilmektedir (www.bozkir.gov.tr).
Asarlık Camii
Bozkır'daki Osmanlı devri eserlerinden biri olan cami 1282 (Miladî 1865) yılında
yapılmıştır. Hisarlık (Asarlık) Beldesi’nde bulunan Asarlık Camii ahşap işçiliğinin mükemmelliği
Eğri Göl Göl
Çağlayan Göleti Gölet
Kızılöz Göleti Gölet
1101 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
ve freskoları (duvar süslemeleri) bakımından ayrı bir önem taşımaktadır. Kısa, tek minaresi sarı
pör taştan yapılmış, tek şerefeli ve sekizgen kaide üzerine inşa edilmiştir. Asarlık Camii
"Korunması Gerekli Kültür Varlığı" olarak tescil edilmiş ve Vakıflar Müdürlüğü tarafından
restore edilmiştir (MEVKA, 2014: 18).
Kurşunlu Camii
Üçpınar Beldesi Hocaköy mahallesinde bulunan Kurşunlu Camiinin başlangıçta düz
toprak damlı ve ahşap bir yapı olarak inşa edildiği, daha sonra duvarlarının kalınlaştırılıp, üzerinin
kubbe ile örtüldüğü belirlenmiştir. Önce çinko ile kaplanan kubbelerin daha sonra kurşunla
kaplatılmasından dolayı ismi de Kurşunlu Camii olarak söylenmeye başlanmıştır. Kurşunlu Camii
içindeki süslemeler de dikkat çekicidir. "Korunması Gerekli Kültür Varlığı" olarak tescil edilen
cami, Vakıflar Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir (MEVKA, 2014: 18).
Çarşamba Çayı
65 km uzunluğundaki Çarşamba Çayı’nın asıl kaynağı Sarıot Yaylası’ndan doğar. Bozkır
ilçe merkezinden geçerek şehri iki parçaya ayırır. Kapalı havza akarsularının en
önemlilerindendir. Çayın asıl kaynağı, Seydişehir taraflarından gelen kol ile birleşir (Özkan,
2010: 22).
Fotoğraf 3: Çarşamba Çayı ve Tarihî Köprüsü
Kaynak: http://dunyarehberi.blogspot.de
Çarşamba Köprüsü
İlçenin ortasından geçmekte olan Çarşamba Çayı üzerinde Merkez Büyük Camii önünde
bulunmaktadır. Üç gözlü köprünün boyu 21 metre, genişliği 3.85 metredir. Sadece yayalar
tarafından kullanılan köprü araç trafiğine kapalıdır. Diğer adı “Muahede Köprüsü” olan Çarşamba
1102 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
Köprüsü’nün Selçuklular döneminde inşa edildiği sanılmaktadır. Köprüde aslına uygun olarak
bakım ve tamiratlar gerçekleştirilmiş, mevcut korkulukları sonradan yapılmıştır
(www.bozkir.gov.tr).
Sarıot Yaylası
Toros Dağları’nın 2200 metre yüksekliğinde ve Bozkır ilçesine 35 kilometre uzaklıkta
bulunan yayla, adını buralarda bolca açan sarı çiçeklerden almaktadır. Çarşamba Çayı’nın ilk
kaynağı Sarıot Yaylası’ndan doğmaktadır. Yayla yakınlarında Aygır Şelâlesi, Sarıot Gölü ve
Roma dönemine ait olduğu düşünülen ören yerleri bulunmaktadır. Yine yaylaya çok yakın
bulunan iki mağaranın duvarlarında, tahribat görmüş (Yılmaz, 1985) figürler ve kabartmalar
olduğu bilinmektedir. Yayla ayrıca Sülek Yaylası’na ve Dipsiz Göl’e de yakın mesafede
bulunmaktadır.
Fotoğraf 4: Sarıot Yaylası
Kaynak: www.siristat.com
Sarıot Gölü
Bozkır İlçesi’ne bağlı Dereköy yakınlarındaki Sarıot Yaylası’ndadır. Aygır mevkiinden
doğan Çarşamba Çayı’na 4 adet düdenle bağlantısı vardır. Yaz aylarında kurumaktadır. Alanı
yaklaşık 100 hektardır. Gölde, angut, dağ ördeği, balıkçıl kuşları görülmektedir. Derinliği yer yer
bir-iki metre olan gölün alanı ise 1 kilometrekaredir (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2011: 37).
1103 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
Fotoğraf 5: Sarıot Gölü
Kaynak: www.siristat.com
Sülek Yaylası
Bozkır İlçe merkezine 25 km mesafede bulunan Sülek Yaylası, Ahırlılı göçerler ve
Antalyalı yörüklerle birlikte kullanılmaktadır. Yaylanın yakınlarında Dipsiz Göl olarak bilinen
bir krater gölü bulunmaktadır. Yayla etrafında geniş düzlükler ve su kaynakları mevcuttur.
Fotoğraf 6: Sülek Yaylası ve Dipsiz Göl
Kaynak: www.haberexen.com
1104 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
Dipsiz Göl
Bozkır İlçesi, Sülek Yaylası mevkiinde bulunan, çevresi yaklaşık 500 metre, derinliği 33
metre olan gölün alanı yaklaşık 2 hektardır. Gölün dibinde volkanik bir akıntı vardır. Gölde sazan,
yağ balığı yaşamaktadır. Göl kenarında yaban ördekleri görülmektedir (Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı, 2011: 38).
Tablo 2’de adı geçen tarihî değerlerin ve doğal güzelliklerin hepsinden tek tek bahsetmek
bu çalışmanın kapsamını aşmaktadır. Ancak tabloda ve fotoğraflarda görüldüğü gibi Bozkır’da,
sadece yayla turizmi veya eko-turizmin değil, alternatif turizmin pek çok türünün geliştirilebilme
potansiyeli mevcuttur. Bu veriler ışığında bir değerlendirme yapılacak olursa, turizm
faaliyetlerinin yapılabilmesi ve geliştirilebilmesi için birinci derecede önem arz eden faktör
coğrafî konumdur. Sıcak ve soğuk iklim kuşaklarından çok ılıman iklim kuşaklarının en fazla ilgi
duyulan turistik mekânlar olduğu bilinmektedir. Bu iklim kuşakları bu özelliklerinden ötürü en
eski medeniyetlerin kurulmasına sahne olmuştur. Turizm faaliyetlerinde etkili olan ikinci faktör
fizikî coğrafya koşullarıdır. Deniz, göl, ırmak, gölet, baraj, kaplıca alanları, mağaralar, yaylalar
ve yeryüzündeki çeşitli kabarık ve çukur yüzey şekillerinin bulunduğu alanlar, kanyonlar, vadiler
birer turizm alanıdır. Turizm faaliyetinin oluşmasındaki üçüncü faktör ise tarihî ve kültürel
değerlerin varlığıdır (Güngördü, 2003: 10-13’ten aktaran Özkan, 2010: 64). Bu üç faktöre göre
incelendiği zaman, Bozkır’ın tabii ve beşerî değerler bakımdan zengin bir turistik yapıya ve
potansiyele sahip olduğu görülmektedir. Ama ilçede turizm faaliyetleri henüz gelişme
göstermemiştir. Orta Toroslar’ın eteğinde kurulmuş olan Bozkır İlçesi, tarihi çok eskilere dayanan
bir yerleşim yeridir. Bozkır, tarih sahnesinde yerini aldığı antik dönemlerden günümüze kadar,
bünyesinde değişik toplumları barındırmış, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır (Özkan, 2010:
64).
Toros Dağları’nın yüksek düzlüklerinde pek çok yayla bulunmaktadır. Tablo 2’de adları
görülen, Bozkır’a bağlı yaylaların çoğu 2000-2200 metre yüksekliktedir. Bu yaylalar yöre
hayatının ve yaylacılığın halen yaşandığı, toprakları verimli, büyük düzlüklerdir. Bu yaylalarda
dereler, göller gibi doğal güzellikler yanında, buraların köklü yerleşim yerleri olduklarına dair
antik ve tarihî kalıntılar bulunmaktadır. Bazı yaylaların yakınlarında çok eski mağaraların olduğu,
mağara duvarlarında oyulmuş kabartma resimler, antik dönemlere ait figürler bulunduğu
belirtilmektedir (Yılmaz, 1990). Bu bilgilerden hareketle söylenebilir ki, Bozkır yaylalarının
turizme açılması durumunda konuklar sadece doğal güzellikleri görmeyecek, bunun yanında yöre
hayatını yaşayarak öğrenecek, tarihî kalıntıları da gezebilecektir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yayınladığı Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem
Planı’nda turizmin geliştirilmesine yönelik vurgulanan hususlar (2007), Bozkır İlçesi’nde eko-
1105 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
turizmin özellikle yayla turizminin geliştirilmesi için uyarlandığı zaman, yapılması gerekli şu
noktalar öne çıkmaktadır:
Bozkır mahalle ve yaylalarında yaşayan yerel halkın, turistik ürün, hediyelik eşya yapımı,
servis, kalite ve işletme yönetimi konusunda eğitilmesi gerekmektedir.
Bozkır yöresinin ekolojik ve etnografik özelliklerinin sergileneceği müze evlerin açılması
için çalışma başlatılmalıdır.
Kültür Köyleri Projesi kapsamında Bozkır köy kültürünü korumak, geliştirmek ve
değerlendirmek amacıyla otantik özelliği olan köyler kurulmalıdır.
Bozkır yöresinde pansiyonculuğun geliştirilmesi için maddi ve teknik destekler
sağlanmalıdır. Yöre halkına pansiyonculuk ve doğa turizmine yönelik eğitim
verilmelidir.
Turizm alanlarına girişlerde kabul noktaları oluşturulmalı ve buralarda ziyaretçilere farklı
güzergâhları ve yöresel özellikleri gösteren dinlenme noktalarını, turistik rota ve
güzergâhları gösteren haritalar sunulmalıdır. Yönlendirmeyi ve bilgilendirmeyi
kolaylaştırıcı bilgilendirme ve yön levhaları konulmalı, varsa iyileştirilmeli, içeriği
zenginleştirilmelidir.
Eko-turizm ve yayla turizmi için kullanılacak alanlarda, barınak, çeşme, wc, mesafe ve
yön levhalarının tamamlanması, trekking rotalarının Küresel Yer Belirleme Sistemi
(GPS) ile uydulara tanıtılması gerekmektedir.
Bozkır’ın yöresel kültür ve doğal güzelliklerinin araştırılmasına ve bu verilerin bilimsel
anlamda gösterimine imkân sağlayacak araştırma istasyonları ve doğa- bilim müzeleri
kurulmalıdır.
Bozkır yöresine ait turistik değerleri tanıtan bilgilendirme kitapları ve ayrıntılı bölge
haritaları ve broşürler bastırılmalıdır.
Turizmin geliştirilmesi düşünülen alanlara ulaşımın sağlanacağı yollar düzeltilmeli,
sağlık ve güvenlik sorunları çözülmeli, bu alanlarda ciddi bir altyapı çalışması
yapılmalıdır.
E-tanıtım, e-pazarlama ve e-ticaret gibi yeni gelişmekte olan ve turizmi etkileyen
teknolojilere önem verilmelidir. Hedef kitle belirlenmeli ve bölge odaklı tanıtım ve
pazarlama yapılmalıdır.
Kamu sektörü, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının iyi yönetişim çerçevesinde
uygulayıcı olmaları sağlanmalıdır.
1106 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
Bozkır ve yöresinin tanıtımı ve turizme kazandırılmasında devlet kurumlarının özel
sektöre ve sivil toplum kuruluşlarına destek vermesi, işbirliği içinde hareket edilmesi
hususunda bütçe, fon, teşvik ve kredilerde farklı yaklaşımlar geliştirilmelidir.
Turist rehberlerine eğitim vermekte olan üniversiteler veya meslek kuruluşları ile işbirliği
sağlanmalıdır.
SONUÇ
Bozkır’ın, doğal güzelliklere, tarihî ve kültürel değerlere dayalı olarak yapılan alternatif
turizm türlerinin pek çoğu için belli bir potansiyele sahip olduğunu söylemek mümkündür. Kırsal
turizm, yayla turizmi, açık hava doğa sporları turizmi, mağara turizmi, eko-turizm, av turizmi,
doğa ve kuş gözlemciliği ve gastronomi turizmi gibi alternatif konseptler için koşullar uygun hale
getirilebilir. Ancak burada belirtmek gerekir ki, yöre halkının turizm hakkında bilinçlendirilmesi
ve turizm bakış açısına sahip olmalarının sağlanması bu konuda verim alınmasını
kolaylaştıracaktır. Devlet kurumları, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları tarafından, hangi
turizm türü için çalışma yapılıyor ise halka bu konuda eğitimler verilmeli, turizm dönemi için
hazırlık yapılması sağlanmalıdır. Ancak öncelikle ulaşım, güvenlik, sağlık, altyapı, üstyapı,
konaklama ve beslenme sorunlarının çözülmesi gerekmektedir.
Bu sorunlar çözüme kavuşturulduktan sonra yörenin turizme açılması ve tanıtılması
aşaması önem arz etmektedir. Bu aşamada, reklam, imaj ve vizyon yönetimi ilkelerinden
yararlanılması yerinde olacaktır. Sosyal medya ağları, yerel ve ulusal medya, hemşehri dernekleri
ve hatta yayla şenlikleri bölgede eko-turizmin ve yayla turizminin geliştirilmesi ve tanıtılması için
önemli araçlar olarak görülmeli ve yöreyi tanıtan her imkândan yararlanılmalıdır. Yörenin
sembolü olabilecek doğal güzelliklerin, tarihî eserlerin maketleri yapılmalı, hediyelik eşya,
oyuncak gibi çeşitleri çoğaltılmalıdır. Hedef kitle belirlenerek bölge tanıtımı yapılmalıdır. Bu
bağlamda, turizm dönemlerinde ulusal gazetelere yöreyi tanıtan reklâmlar verilebilir. Türkiye’de
hatta dünyada yapılan turizm, kültür ve gastronomi konulu fuar, konferans, sempozyum gibi
etkinliklerde yörenin turistik değerlerinin, kültür ve yaşam tarzının yanında yöresel lezzetlerinin
ve mutfağının da tanıtılması ilgi arttıran bir faktör olacaktır.
1107 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR
KAYNAKÇA
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2011), “Konya İl Çevre Durum Raporu”, Konya Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğü, ÇED Hizmetleri Şubesi, Konya.
Güngördü, Ersin (2003), Türkiye’nin Turizm Coğrafyası, Nobel Yayınları, Ankara.
Kılıç, Burhan ve Kurnaz, Alper (2010), “Alternatif Turizm ve Ürün Çeşitliliği Oluşturmada Ekolojik
Çiftlikler: Pastoral Vadi Örneği”, İşletme Araştırmaları Dergisi 2/4, ss.39-56.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (2007), Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı 2007-2013, Yayın No:
3085, Ankara.
MEVKA (2014), Bozkır İlçe Raporu, Mevlana Kalkınma Ajansı.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı (2012), “TR52-12-TD02/06 Konya Turizminin Çeşitlendirilmesine Yönelik
Eko Turizm Eylem Planı” Projesi, (TR52-12-TD02 Teknik Destek Programı), T.C. Orman ve Su İşleri
Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü, Konya Şube Müdürlüğü, Konya.
Özkan, Nazmiye (2010), “Bozkır İlçe Merkezi’nin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası”, Selçuk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Öztürk Yüksel ve Yazıcıoğlu, İrfan (2002), “Gelişmekte olan Ülkeler için Alternatif Turizm Faaliyetleri
Üzerine Teorik Bir Çalışma”, Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 2,
ss.183-195.
Şafakcı, Hamit (2013), “Bozkır’da Madencilik (1776-1839)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
Taş, Mustafa (2011), “Bozkır’da Sosyal ve Dinî Hayat”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Yıldız Zafer ve Kalağan Gökhan (2008), “Alternatif Turizm Kavramı ve Çevresel Etkileri”, Yerel Siyaset
Dergisi, Kasım, ss.42-44.
Yılmaz, Mustafa (1990), “Bozkır ve Çevresinin Tarihî Coğrafyası”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Yılmaz, Mustafa (1985), “Bozkır ve Çevresindeki Eski Eser Tahribatı ve Alınacak Önlemler”, Ankara
Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 34 S. 1-2, ss.467-472.
Yücel, Sunay Ünlü (2004), Yayla Turizmi, TÜR-SAB Ar-Ge Departmanı, Mayıs,
http://www.tursab.org.tr/dosya/1017/may04yayla_1017_1683015.pdf, 04.05.2016.
https://mtgoktepe.wordpress.com/2009/09/23/alternatif-turizm-kavrami/, 04.05.2016.
https://www.artvin.edu.tr/files/user_files/files/50d0b915354dfcd09317fa0eccc9a36a.pdf, 04.05.2016.
http://www.goktepe.net/turizm-tarihi-ve-turizm-cesitleri.html#more-4025, 04.05.2016
http://www.bozkir.gov.tr/default_B0.aspx?content=209, 04.05.2016
http://www.haberexen.com/dipsiz-gol-dogal-guzelligiyle-ilgi-cekiyor-55039h.htm, 04.05.2016.
http://www.siristat.com/2015/06/toroslarda-yaylalar-senlendi.html, 04.05.2016
http://www.siristat.com/2015/04/sarot-golu-ile-aygrdibi-kaynagnn.html, 04.05.2016.
http://www.akisgazetesi.com.tr/ic-anadolunun-efesi-zengibar-kalesi-turizme-kazandiriliyor-
444065h.htm, 04.05.2016.
http://dunyarehberi.blogspot.de/2013_03_01_archive.html, 04.05.2016.
http://bozkirhaberleri.blogspot.com/2010/07/ilcemizde-5108-ogrenci-karne-sevinci.html, 04.05.2016.
1108 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
ULUSLARARASI SEMPOZYUM: GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE BOZKIR