Alg Undes 1

1

PF101 - Àëãîðèòìûí ¿íäýñ

1.1 Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ df: Òîîã ä¿ðñýëæ áè÷èõ áîëîí òîîí äýýð ¿éëäýë õèéõ

ä¿ðì¿¿äèéí ñèñòåìèéã òîîëëûí ñèñòåì ãýíý.

0, 1, 2, ... , 9 àðàâòûí ;

0 áà 1 õî¸ðòûí; 0, 1, 2, ... , 7 íàéìòûí; 0, 1, 2, ... , 9, À, Â, Ñ, D, Å, F

àðâàíçóðãààòûí

Þ.Íàìñðàé, 2007-2008 îíû õè÷ýýëèéí æèë, ÓÁÄÑ

2

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (2)

10-òûí òîîëëûí ñèòåìä 9+1 = 10 2-òîä 1+1 = 10

8-òàä 7+1 = 10 16-òàä F+1 = 10

õî¸ðòûí òîîíû òºãñãºëä Â (binary) àðâàíçóðãààòûí òîîíû ýõýíä H (hexa)

íàéìòûí òîîíû ýõýíä Î (octal) öèôð àðàâòûí òîîã ÿëãàõ

òýìäýãã¿é

3


1001001B, 111B, 100000B 01001001, 07777, 0111, 0100000 1998, 111, 7777

H1998, H111, H7777, H111, H1ABC, H9FH0A (HA)

4


Õî¸ðòûí òîîëëûí ñèñòåìä àðèôìåòèêèéí íýìýõ, õàñàõ ¿éëäýë õèéõ ä¿ðýì:

x y x-y

0 0 0

1 0 1

1 1 0

10 1 1

x y x+y

0 0 0

0 1 1

1 0 1

1 1 10

5


+10

+101

+111

-10

-101

-100

1 1 1 1 1 1

11 110 1000

1 100 11

+1111 1111

+1100 1111

-1 0000

0000

1 1 1

1 0000 0000

1101 0000 1111 1111

6

10ò

2ò 8ò 16ò

0 0000

0 0

1 0001

1 1

2 0010

2 2

3 0011

3 3

4 0100

4 4

5 0101

5 5 11 1011 13 B

6 0110

6 6 12 1100 14 C

7 0111

7 7 13 1101 15 D

8 1000

10 8 14 1110 16 E

9 1001

11 9 15 1111 17 F

10 1010

12 A 16 10000

20 10

7

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (7) õî¸ðûí çýðýãòòýé òýíö¿¿ áàéõ

1, 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256, 512, 1024, 2048, 4096 ãýõ ìýò

òîîã 2-òîä øóóä õºðâ¿¿ëýí áè÷èæ áîëäîã:

10ò 2ò

1 = 20

= 1

2 = 21

= 10

4 = 22

= 100

8 = 23

= 100

2n = 100…00 (n òîîíû)

8

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (8) Äýýðõ øèíæèéã àøèãëàí ÿìàð÷ òîîã 10-òààñ 2-ò

ðóó õÿëáàðõàí õºðâ¿¿ëæ áîëíî. 291 òîîã õî¸ðòûí ñèñòåìä õºðâ¿¿ëýå:

291 = 100100011Â

291= 256+32+2+1=

1 0000 0000

10 0000

10

1

1 0010 0011

9

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (9) áàãàíààð íýìýõ ¿åä íýã áàãàíàä áàéâàë çºâõºí

ãàíö 1 áàéõ ó÷ðààñ çàäàðãààíä áàéãàà çýðýãòýä õàðãàëçóóëàí 1, õàðèí áàéõã¿é çýðýãòýä õàðãàëçóóëàí 0 áè÷èõ çàìààð áàãàíààð íýìýõ ¿éëäëèéã áè÷èõã¿éãýýð øóóä ¿ð ä¿íã áè÷èõ áîëîìæòîé áàéäàã:

577= 512+256+128+64+32+16+8+4+2+1 =

1001000001Â.

10

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (10) 1015= 512+256+128+64+32+16+8+4+2+1 =

11 1111 0111Â

1015 = 11 1111 0111Â

1015=

1024 – 9 = 100 0000 0000

-

1001

011 1111 0111

11

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (11) Òîîã 2-òîîñ 10-ò ðóó õºðâ¿¿ëýõýä ýíýõ¿¿ àðãûã

óðâóóãààð õýðýãëýæ áàñ áîëíî: 10011110110Â =

2+4+16+32+64+128+1024=1270

111111Â = 1+2+4+8+16+32 = 63

2òûí ñèñòåìä 10ò

111ŢŢŢ1B = 100 ŢŢŢ0B – 1 =

2n - 1

n òîîíû 1 n òîîíû 0

12


11 1111Â = 26-1 = 64 -1 = 63

1111 1111Â = 28-1 = 256 -1 = 255

1111 1111 1111 1111Â = 216 -1 = 65 536 -1 = 65 535

13

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (13) 2ò áà 16òûí ñèñòåìèéí ñóóðèóä 16 = 24

øèíæòýé ó÷èð òýäãýýðèéí õîîðîíä òîîã øóóä õºðâ¿¿ëæ áîëäîã:

2òûí òîîíû öèôð¿¿äèéã áàðóóí òàëààñ íü ýõëýí äºðºâ äºðâººð íü á¿ëýãëý

á¿ëýã á¿ðèéã 16òûí õàðãàëçàõ öèôðýýð ñîëüæ áè÷

100’ 1111 ’0110Â = H4F6

11 ’1111 ’0111B = H3F7

14

10ò 2ò 8ò 16ò

0000 0

0001 1

0010 2

0011 3

0100 4

0101 5 1011 B

0110 6 1100 C

0111 7 1101 D

1000 8 1110 E

1001 9 1111 F

15

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (15) 16òààñ 2ò ðóó øèëæ¿¿ëýõ:

16òûí öèôð á¿ðèéã 2òûí õàðãàëçàõ äºðâºí îðîíòîé òîîãîîð ñîëüæ áè÷

H1ABC = 1 1010 1011 1100B

H321F = 11 0010 0001 1111B

16

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (16) 2ò, 8òûí ñèñòåì¿¿äèéí õîîðîíä òîîã ìºí øóóä

õºðâ¿¿ëíý: 2òûí òîîíû öèôð¿¿äèéã áàðóóí òàëààñ íü ãóðàâ

ãóðâààð íü á¿ëýãëýæ á¿ëýã á¿ðèéã 8òûí õàðãàëçàõ öèôðýýð ñîëüæ áè÷íý

8òûí öèôð á¿ðèéã 2òûí õàðãàëçàõ ãóðâàí îðîíòîé òîîãîîð ñîëüæ áè÷íý

10’011’110’110B = 02366

1’111’110’111B = 01767

03257 = 11’010’101’111B

17

10ò 2ò 8ò 16ò

000 0

001 1

010 2

011 3

100 4

101 5

110 6

111 7

18

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (18) Òîîã ÿíç á¿ðèéí ñèñòåìä áè÷èæ áîëíî:

1995 = 11111001011B = 03713 = H7CB,

1978 = 11110111010B = 03672= H7BA

19

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (19) Õî¸ðòûí òîîëëûí ñèòåìä òîîã ä¿ðñëýõýä 0 áà 1

ãýñýí çºâõºí õî¸ð öèôð õýðýãëýíý ýíý ñèñòåìä òîîã ä¿ðñëýõýä õî¸ð ÿëãààòàé òºëºâò

áàéæ ÷àäàõ á¿õ ¿çýãäýë, þìûã àøèãëàæ áîëíî Õî¸ðòûí ñèñòåìä ¿éëäýë õèéõ ä¿ðýì ìàø õÿëáàð

áàéäàã Îð÷èí ¿åèéí êîìïüþòåðò òîîã õî¸ðòûí ñèòåìä

ä¿ðñýëæ õàäãàëàõ áà ¿éëäýë õèéæ áîëîâñðóóëäàã þì

Á¿õ òºðëèéí ìýäýýëëèéã (ãðàôèê, áè÷èã, äóó)

ìºí õî¸ðòûí òîî õýëáýðòýé ä¿ðñýëæ õàäãàëàí áîëîâñðóóëäàã

20

Êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ (20) Îð÷èí ¿åèéí ìèêðî-êîìïüþòåðò ASCII (American

Standart Codes for Information Interchange-Ìýäýýëýë ñîëèëöîõîä çîðèóëñàí Àìåðèêèéí ñòàíäàðò êîä) êîäûí ñèñòåìèéã ºðãºí õýðýãëýäýã

Äýëõèéí á¿õ õýëíèé áè÷èã ¿ñýã, á¿õ øèíæëýõ

óõààíä õýðýãëýäýã òýìäýã çýðãèéã íýãòãýæ îðóóëñàí Unicode (êîäûí íýãäñýí ñèñòåì) ñèñòåìèéã õýðýãëýæ áàéíà

21

10ò

32 48 64 80 96 112

16ò

20 30 40 50 60 70

0 0 SP 0 @ P ` p

1 1 ! 1 A Q a q

2 2 “ 2 B R b r

3 3 # 3 C S c s

4 4 $ 4 D T d t 10 A * : J Z j z

5 5 % 5 E U e u 11 B + ; K [ k {

6 6 & 6 F V f v 12 C , < L \ l |

7 7 ‘ 7 G W g w 13 D - = M ] m }

8 8 ( 8 H X h x 14 E . > N ^ n

9 9 ) 9 I Y i y 15 F / ? O _ o

22


ßìàð íýã òýìäýãòèéí êîäûã (àðàâò,àðâàíçóðãààòûí ñèñòåìä) îëîõûí òóëä óã òýìäýãò áàéãàà áàãàíû òîëãîé äýýð áàéãàà òîîí (êîä) äýýð ìºðèéí ýõýíä áàéãàà òîîã íýìæ ãàðãàíà:

‘À’ ¿ñãèéí êîä 16òàä H40+1 = H41, 10-òàä 64+1=65

áàéíà

Æèæèã ¿ñãèéí êîä íü òîì ¿ñãèéí êîäíîîñ Í20 áóþó 32 -îîð èõ áàéíà.

‘a’ ¿ñýã Í61 áóþó 97 ãýñýí êîäòîé áàéíà

23


Ìýäýýëýëèéã õýìæèõ íýãæ: Óòãà íü õî¸ðòûí íýã öèôðýýð èëýðõèéëýãäýõ

ìýäýýëëèéã 1 áèò (binary digit) ìýäýýëýë ãýíý 8 áèòèéí óðòòàé, º. õ., óòãà íü õî¸ðòûí íàéìàí

îðîíòîé òîîãîîð èëýðõèéëýãäýõ ìýäýýëëèéã íýã áàéò (byte-áàãö) ãýíý: 8 áèò =1 áàéò

1024 áàéò =1Ê áàéò (Kèëî áàéò) 1024 Êáàéò =1Ì áàéò (Meãa áàéò) 1024 Máàéò =1Gáàéò (Ãåãà áàéò) ãýñýí

íýãæèéã õýðýãëýäýã

24

1.2 Êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îé (1)

df: Kîìïüþòåð íü ìýäýýëýë ñàíàõ, ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ, êîìïüþòåðò ìýäýýëëèéã îðóóëàõ áà ãàðãàõàä çîðèóëàãäñàí õýñã¿¿äýýñ á¿òñýí áàéäàã áà ýíý õýñã¿¿äèéã êîìïüþòåðèéí áàéãóóëàìæ ãýíý (units, devices, óñòðîéñòâà).

df: Êîìïüþòåðýýð áîëîâñðóóëàõ á¿õ òºðëèéí ìýäýýëëèéã ñàíàæ õàäãàëàõ çîðèóëàëòòàé áàéãóóëàìæèéã êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îé (memory, ïàìÿòü) ãýíý.

äóãààð á¿õèé õàéðöàã -- ¿¿ð ¿¿ðèéí äóãààð -- õàÿã

¿¿ðò áàéãàà ìýäýýëýëä õàíäàõàä õàÿãèéã àøèãëàäàã. ïðîãðàì÷èëàëä õàÿãèéã ¿ã ¿ñãýýð òýìäýãëýæ

ò¿¿íèéãýý õàÿãèéí îðîíä õýðýãëýíý. ¿¿ðò áàéãàà ìýäýýëëèéã ¿¿ðèéí óòãà ãýíý.

25

Êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îé (2)

(ìýäýýëëèéã áèò, áàéò ãýñýí íýãæýýð õýìæäýã) èéì ìýäýýëëèéã ñàíàæ õàäãàëàõ ñàíàõ îéí õýñãèéã ìºí õàðãàëçàí áèò, áàéò ãýæ íýðëýíý.

¿¿ð á¿ð íü õî¸ðòûí òîäîðõîé n îðîíòîé òîîã áè÷èæ

õàäãàëàõàä çîðèóëàãäñàí, º. õ. n òîîíû áèòýýñ òîãòñîí áàéíà

¿¿ðèéí óðò n= 16, 32 áàéõ ìèêðî-êîìïüþòåð, n= 48,

64 áàéõ äóíä, òîì êîìïüþòåð

26


n=16 áàéõ òîõèîëäîë:

¿¿ðèéí óòãà:

1. 1111 1010 0111 0110B = 65536 – (1024+256+128+8+1)= 65536 – 1417 = 64119

2.1111 1010B=H0FA, 0111 0110B = H76

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

1 1 1 1 1 0 1 0 0 1 1 1 0 1 1 0àõìàä îðíû áàéò áàãà îðíû áàéò

27


Êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îé íü ¿¿ðò ìýäýýëýë ‘áè÷èõ’, ¿¿ðèéí óòãûã ‘óíøèõ’ õî¸ð ¿éëäëèéã áèåë¿¿ëäýã.

Áè÷èõ ¿éëäëèéí ¿åä ¿¿ðèéí õàÿã ¿¿ðò áè÷èõ øèíý ìýäýýëýë “áè÷” êîìàíä (òóøààë) áè÷èõ ¿éëäýë áèåëýãäýõýä ¿¿ðèéí õóó÷èí

óòãà óñòàæ çºâõºí øèíý ìýäýýëýë õàäãàëàãäàæ ¿ëääýã

Óíøèõ ¿éëäëèéí ¿åä ¿¿ðèéí õàÿã õàíãàëòòàé óíøèõàä óã ¿¿ðèéí óòãà ººð÷ëºãäºõã¿é

¿ëääýã

28

1.3 Êîìïüþòåðèéí ïðîöåññîð (1)

df: Òîäîðõîé áîäëîãûí øèéä áóþó ¿ð ä¿íã ãàðãàæ àâàõûí òóëä áîäëîãûí íºõöºëä ºãºãäñºí àíõíû ºãºãäºë ìýäýýëýë áîëîí áîäîëòûí ÿâöàä ãàðàõ çàâñðûí ¿ð ä¿í ìýäýýëýë äýýð õèéõ ¿éëäë¿¿äèéã çààñàí êîìïüþòåðèéí êîìàíäûí äàðààëàëûã áîäëîãûí ïðîãðàì ãýíý.

def: Kîìàíäûí äàðààëàë-ïðîãðàìûã áèåë¿¿ëäýã êîìïüþòåðèéí ¿íäñýí áàéãóóëàìæèéã ïðîöåññîð (process processor) ãýíý.

29

Êîìïüþòåðèéí ïðîöåññîð (2)

Ïðîöåññîð íü êîìïüþòåðýýð õèéãäýõ òîîöîîëîõ ïðîöåññûã óäèðäàæ áèåë¿¿ëäýã áàéãóóëàìæ þì

Êîìïüþòåðèéí áóñàä (ñàíàõ îé, îðóóëàõ-ãàðãàõ ã.ì.) áàéãóóëàìæèéã óäèðäàõ

Ìýäýýëýë áîëîâñðóóëàõ, º.õ. ìýäýýëýë äýýð àðèôìåòèê, ëîãèêèéí ¿éëäýë õèéõ ¿íäñýí ¿¿ðýãòýé. ìýäýýëëèéã (ãàäààä áàéãóóëàìæààñ) óíøèæ

êîìïüþòåðò îðóóëàõ ìýäýýëëèéã êîìïüþòåðòýýñ (ãàäààä

áàéãóóëàìæ óðóó) ãàðãàõ; íýìýõ, õàñàõ, ¿ðæèõ, õóâààõ ã. ì. –

àðèôìåòèê ¿éëäýë õî¸ð óòãûã æèøèõ ã. ì. – ëîãèêèéí ¿éëäýë

30


Êîìàíä íü ÿìàð ¿éëäýë õèéõèéã çààñàí ¿éëäëèéí êîä; óã ¿éëäýë õèéãäýõ ìýäýýëëèéí õàÿãèéã àãóóëñàí áàéíà ¯éëäýëä îðîõ ìýäýýëëèéã îïåðàíä ãýæ íýðëýíý

Êîìàíä íü ¿éëäëèéí êîä; óã ¿éëäýëä îðîõ îïåðàíäûí õàÿãèéã àãóóëñàí áàéíà

<A1> ¿_êîä <A2> A2

Êîìàíä: ¿_êîä A1 A2

îïåðàíäûí õàÿã

31


Ïðîöåññîð íü ñàíàõ îéä áàéãàà ïðîãðàìûã 1 ñåêóíäýä õýäýí çóóí ìÿíãààñ õýäýí ñàÿ ¿éëäýë õèéõ õóðäòàé àâòîìàòààð øóóä áèåë¿¿ëäýã.

Ïðîöåññîð õóðäàí àæèëëàõààñ ãàäíà íàéäâàðòàé àæèëëàõ ÷àíàðààðàà õ¿íòýé ç¿éðëýõèéí àðãàã¿é èë¿¿ áàéíà.

Êîìïüþòåðèéí òåõíèêèéí õºãæëèéí ýõíèé ¿åä ïðîãðàìûã êîìàíäààð (ìàøèíû õýëýýð) áè÷èæ ò¿¿íèéã ñàíàõ îéä à÷ààëëàõ, àæèëëóóëæ ýõë¿¿ëýõ ïðîöåññèéã õ¿í óäèðäàæ õèéäýã áàéñàí

Îð÷èí ¿åä ïðîãðàìûã ïðîãðàì áè÷èõýä çîðèóëàí çîõèîñîí õýëýýð (ïðîãðàì÷ëàëûí õýëýýð) áè÷èæ ò¿¿íèéã ìàøèíû õýëð¿¿ õºðâ¿¿ëýõ, áèåë¿¿ëýõ àæëûã (õ¿íèé óäèðäëàãààð) Ïðîãðàì õàíãàìæèéí Ñèñòåì õèéäýã áîëñîí.

32

1.4 Îðóóëàõ – ãàðãàõ áàéãóóëàìæ

ïðîãðàìààð áîëîâñðóóëàõ àíõíû ºãºãäºë ìýäýýëëèéã êîìïüþòåðò îðóóëæ óëìààð ñàíàõ îéä áè÷èõ áîëîìæèéã õàíãàñàí îðóóëàõ áàéãóóëàìæ ãàð (keyboard), ñêàíåð (scaner), ìèêðîôîí, âèäåî

êàìåð, äèæèòàë êàìåð ïðîãðàìûí ¿ð ä¿í ìýäýýëëèéã õ¿íä îéëãîìæòîé

õýëáýðýýð ä¿ðñýëæ ãàðãàõàä çîðèóëàãäñàí ãàðãàõ áàéãóóëàìæ äèñïëåé (display), ïðèíòåð, ÿðèã÷ (speaker),

ïëîòåð

îðóóëàõ-ãàðãàõ áàéãóóëàìæ (input / output devices)

33

1.5 Õàäãàëàõ áàéãóóëàìæ (1)

Ïðîöåññîð, ñàíàõ îé - êîìïüþòåðèéí ¿íäñýí áàé-ãóóëàìæ áºãºº ýíý õî¸ðûí àæèëëàõ õóðäààð êîìïüþòåðèéí õóðä òîäîðõîéëîãääîã

àæëûí ïðîãðàì, ò¿¿ãýýð áîëîâñðóóëàõ

ìýäýýëëèéã ñàíàæ áàéõ ñàíàõ îéã êîìïüþòåðèéí äîòîîä ñàíàõ îé, øóóðõàé ñàíàõ îé ãýäýã

øóóðõàé ñàíàõ îéä áàéãàà ìýäýýëýë íü øèíý ìýäýýëýë áè÷èõ ¿åä óñòàæ ººð÷ëºãääºã, êîìïüþòåðèéã óíòðààæ àñààõàä ñàíàõ îéí òºëºâ ººð÷ëºãäºæ òýíä áàéãàà ìýäýýëýë óñòàäàã

34

Õàäãàëàõ áàéãóóëàìæ (2)

èõ õýìæýýíèé ìýäýýëëèéã áàãòààæ óäààí õóãàöààòàé õàäãàëàõàä çîðèóëàãäñàí ñàíàõ îé êîìïüþòåðò çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé áîëäîã

df: èõ õýìæýýíèé ìýäýýëëèéã ñîðîíçîí äèñê, ëåíò

ã.ì. ãàäàðãóó äýýð áè÷èæ õàäãàëàõàä çîðèóëàãäñàí ñàíàõ îéã ãàäààä ñàíàõ îé ãýíý

õàòóó, óÿí, êîìïàêò (CD), ôëàø (flash disk) äèñê

df: ãàäààä ñàíàõ îéä áè÷èõ, óíøèõ àæëûã õèéäýã òºõººðºìæèéã ãàäààä õàäãàëàõ áàéãóóëàìæ ãýíý.

35

Õàäãàëàõ áàéãóóëàìæ (3)

Ãàäààä ñàíàõ îéä õàäãàëàãäñàí ìýäýýëëëèéã áîëîâñðóóëàõûí òóëä: õýðýãòýé ìýäýýëëèéã õàéæ îëîõ îëñîí ìýäýýëëèéã ñàíàõ îéä óíøèæ à÷ààëàõ

õýðýãòýé

ìýäýýëëèéã áè÷èæ ñàíàõûí òóëä äèñêýí äýýð ÷ºëººòýé àøèãëàãäààã¿é

áàéãàà ñóë çàéã îëîõ ñàíàõ îéãîîñ áè÷èõ ¿éëäëèéã õèéäýã

õàðüöàíã¿é õóðä áàãàòàé áàãòààìæ èõòýé ãàäààä ñàíàõ îéã

õýðýãëýñíýýð êîìïüþòåðèéí áîëîìæèéã ìàø èõýýð ºðãºòãºäºã áàéíà

36

1.6 Ñóâàã

êîìïüþòåðèéí ¿íäñýí áàéãóóëàìæóóä íü õîîðîíäîî ñóâàã ãýæ íýðëýãääýã õîëáîîñ øóãàìààð õîëáîãäîæ íýã ñèñòåìèéã ¿¿ñãýíý

ñóâàã íü áàéãóóëàìæóóäûí õîîðîíä õàÿã, óäèðäàõ êîìàíä, ºãºãäºë ìýäýýëýë äàìæóóëàõ ¿íäñýí ¿¿ðýãòýé

Alg Undes 1

Education

Transcript of Alg Undes 1