Alergeny reakcji IgE-zależnych Białka, węglowodany, związki niskocząsteczkowe
description
Transcript of Alergeny reakcji IgE-zależnych Białka, węglowodany, związki niskocząsteczkowe
Michał Kurek Zakład Alergologii KlinicznejPomorskiej Akademii Medycznej
Alergeny reakcji IgE-zależnych
Białka, węglowodany, związki niskocząsteczkowe
Alergeny to antygeny wywołujące nadwrażliwość
Białka
Węglowodany
Związki niskocząsteczkowe
Determinanty reagujące krzyżowo
Alergeny reagujące z sIgE / s IgG
Alergeny i hapteny
Rośliny, grzyby zwierzęta, owady,
Pokarmy, leki
Czynniki zawodowe
Źródła alergenów
aa
Limfoctyt T APC• komórki DC• makrofagi• inne
MHC-II
TCRCD – 40
CD – 40L
B-7
CD 28
Antygen
Atopia a alergiczne reakcje IgE-zależne
Osobnicza / rodzinna predyspozycja do Osobnicza / rodzinna predyspozycja do produkcji przeciwciał klasy IgE w odpowiedzi produkcji przeciwciał klasy IgE w odpowiedzi na niskie dawki na niskie dawki alergenów, zwykle białek, oraz rozwoju alergenów, zwykle białek, oraz rozwoju typowych typowych objawów takich jak: astma, nieżyt nosa i objawów takich jak: astma, nieżyt nosa i spojówek spojówek lub wyprysk/zapalenie skórylub wyprysk/zapalenie skóry
Osobnicza / rodzinna predyspozycja do Osobnicza / rodzinna predyspozycja do produkcji przeciwciał klasy IgE w odpowiedzi produkcji przeciwciał klasy IgE w odpowiedzi na niskie dawki na niskie dawki alergenów, zwykle białek, oraz rozwoju alergenów, zwykle białek, oraz rozwoju typowych typowych objawów takich jak: astma, nieżyt nosa i objawów takich jak: astma, nieżyt nosa i spojówek spojówek lub wyprysk/zapalenie skórylub wyprysk/zapalenie skóryAlergie IgE-zależne bez predyspozycji atopowej• alergia na jad owadów błonkoskrzydłych• niektóre alergie zawodowe
Alergie IgE-zależne bez predyspozycji atopowej• alergia na jad owadów błonkoskrzydłych• niektóre alergie zawodowe
Źródło alergenów Czas ekspozycji
Pyłki drzew Luty – maj
Pyłki traw i chwastów
Maj – sierpień
Zarodniki grzybów pleśniowych
Lipiec - wrzesień
Roztocza Całorocznie
Zwierzęta domowe Całorocznie
Alergie IgE-zależne z predyspozycją atopowąAlergie IgE-zależne z predyspozycją atopową
Niektóre uczulenia / alergie zawodowe
Allergen sources. In „Essential allergy” eds. N Mygind et al. Blackwell Science 1996: 79
Alergie IgE-zależne bez predyspozycji atopowejAlergie IgE-zależne bez predyspozycji atopowej
Czynniki uczulające
Częstość
Zwierzęta laboratoryjne > 20%
Sole platynyPrzetwórstwo
rybne10-20%
Kwaśne bezwodnikiPył mączny
5 – 10%
Izocyjaniany, guma,
Niektóre gatunki drewna
3 – 5%
Alergie na jady owadów błonkoskrzydłych
Nazwa Nazwa rodzinyrodzinyNazwa Nazwa rodzinyrodziny
Nazwa Nazwa gatunkugatunku
Nazwa Nazwa gatunkugatunku
Kolejność Kolejność indentyfikacjiindentyfikacji
alergenualergenu
Kolejność Kolejność indentyfikacjiindentyfikacji
alergenualergenu
Dermatophagoides
Dermatophagoides
pteronyssinuspteronyssinus Nr alergenu: 1, 2 ...
Nr alergenu: 1, 2 ...
Der p 1
NAZEWNICTWO ALERGENÓW
Betula Betula verrucosa
verrucosa
Nr alergenu: 1, 2
Nr alergenu: 1, 2
Bet v 1Bet v 1
Bet v 2Bet v 2
glikoproteina
profilina
węglowodanyCCD
inne ?
Allergen source Systematic / original names
MW [kd]
Sequence
Phleum pratense Phl p 1Phl p 5; Ag 25
2732
CC
Felis domesticus Fel d 1 38 C
Apis mellifera Api m 1; phospholipase A2
Api m 2; hyaluronidaseApi m 4; mellitin
16443
CCC
Aspergillus fumigatus
Asp f 1 (Asp f 2 i 3 ?) 18 C
Gadus callaris Gad c 1: alergen M 12 C
Penaeeus aztecus Pen a 1: tropomyosin 36 P
Hevea brasiliensis Hev b 1; elongation factor
58 PJ Allergy Clin Immunol 1995; 96: 5 - 14
Revised Allergen Nomenclature: WHO 1994
ALERGENY TERMOSTABILNE
sekwencja aminokwasów
ALERGENY TERMOSTABILNE
sekwencja aminokwasów
ALERGENY TERMOLABILNEstruktura przestrzenna
białka
ALERGENY TERMOLABILNEstruktura przestrzenna
białka
Struktura epitopów a właściwości alergenów
Alergeny termolabilne i termostabilne
Rośliny zapylane przez owady / kwiatostan
Rośliny wiatropylne
Duże ilości pyłku o średnicy 15-50 m
Niewielkie ilości ciężkiego pyłku
Sporadyczne alergie np. chryzantema
Pyłek roślin: najczęstsza przyczyna alergii
Trafia do górnych oddechowych
Mniejsze cząstki alergenów uwalnianetrafiają do dolnych dróg oddechowych
Drzewa – w Polsce często brzoza
Olcha – Alnus glutinosa
Brzoza – Betula verrucosa
Reaktywność krzyżowaLeszczyna / olcha / brzoza
Pyłki innych drzew uczulają rzadkoPyłki drzew iglastych nie uczulają
Objawy alergii wyzwala obecność około 80 ziaren pyłku w 1 m 3 / 24 h
Leszczyna - Corylus avellana
Reaktywność krzyżowaBrzoza - ROSACAE
Babka – Plantago lanceolata
Pokrzywa – Urtica dioica
Bylica – Artemisia vulgaris
Chwasty – w Polsce często bylica
RumianekAmbrozjaEstragonSłonecznikMniszek lekarskiChryzantemaZłocień właściwy
PaprykaChiliPomidorZiemniaki
MarchewAnyżekKoperKminekPietruszka
Komosa Szczaw Ambrozja
Reaktywność krzyżowa
BYLICA
COMPOSITAE SOLANACAEAPIACAE
SELER
Api g 1
Pyłek brzozy, surowy seler / jabłkoi niekiedy surowe owoce
Brzoza. Reakcje krzyżowe z pokarmami
Mal d 1 Pyr c 1
Rodzina: ROSACAE
Bet v 1
Glikoproteina 17 kD
TERMOLABILNY alergen bulwy
selera
Api g 4
Profilina 15 kDTERMOSTABILNY
alergenłodygi selera
Profilina
Bet v 2
Pyłek brzozy i bylicy z selerem gotowanym i przyprawami
Brzoza i bylica. Reakcje krzyżowe z pokarmami
Pyłek traw
Wiechlina łąkowa – Poa pratensis
Rajgras angielski – Lilium perenne
Objawy alergii wyzwala obecność około 50 ziaren pyłku w 1 m 3 / 24 h
Tymotka – Phleum pratense
Reaktywność krzyżowa: większość traw
Kupkówka pospolita – Dactylis glomerataPyłki traw, babki i wierzby: fuksyna zasadowa
Suche i gorące dni
Wysokie stężenia rano i po południu
Zabudowa miejska sprzyja ekspozycji
Zarodniki grzybów niedoskonałych - pleśnie
W Polsce liczba zarodników Cladosporium i Alternaria jest
najwyższa pod koniec lata
Alternaria alternata
Asperillus fumigatus
Nawałnice kurzuwirujące liście, las kompost,
szklarnie trawa, słoma, siano, ziarno, mąka
ścinanie trawnikówWilgotne piwnice
łazienki, ramy okienne, tekstylia
nawilżacze, tapety młyny,
magazyny stodoły, żywność
Warunki optymalne to temp > 10 0 Ci wysoka wilgotność. W warunkach niesprzyjających powstają zarodniki
Rodzaj Występowanie
Środowisko Alergologia
Alternaria Południe Europy / Polski
Gnijące roślinySaprofity roślin
Oculorhinitis, Asthma
Cladosporium
Rejon Bałtyku i morza
Północnego
Gnijące rośliny, tekstylia, ściany
OculorhinitisAsthma
Aspergillus Grzyb domowy
Pokarmy, rośliny
domowe, tekstylia
Gospod. Rolne
Oculorhinitis, Asthma,
Penicillium Grzyb domowy
Pokarmy, ściany piwnic, Gospod. Rolne
Oculorhinitis Asthma
Fusarium Kraje o ciepłym klimacie
Pomieszczenia klimatyzowaneGospod. rolne
Oculorhinitis ?Asthma ?
Alveolitis allergica
Alveolitis allergica
Alveolitis allergica
Alveolitis allergica
Zarodniki grzybów niedoskonałych - pleśnie
Zarodniki pleśni:alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
Grzyby pleśniowe Źródło alergenu
Nazwa zwyczajowa
Alternaria i inne Gnijące drewno Płuco pracownika przemysłu drzewnego
Microspora faeniPenicillium
brevicompactumGnijące siano Płuco farmera
Penicilium brevicompactum
Pomidory Płuco hodowcy pomidorów
Aspergillus clavatusAspergillus fumigatus
Słód Płuco pracowników browarów
Płuco koptyjskie i inne alergiczne zapalenia pęcherzyków płucnych
Roztocze: źródło alergenów pomieszczeń zamkniętych
Wysoka wilgotność > 55 %Temperatura od 17 0 C do 32 0 C
Dermatophagoides pteronyssinus
Dermatophagoides farinae
W łóżku spędzamy 1/3 życia
1 noc to 500 ml wody
i 0.5 – 1.0 g naskórka
Dywany, wykładziny,
Meble tapicerskieZabawki pluszowe
Roztocze kurzu domowego
Roztocze kurzu domowego reagują krzyżowo: D.
pteronyssinus , D. farinae, Euroglyphus, D. Microcereas
Roztocze domowe nie reagują krzyżowo z magazynowymi:
Acarus, Glycophagus, Tyrophagus
Uczulenie > 2 g Der p 1/ g kurzu
Objawy > 10 g Der p 1/ g kurzu
Ekspozycja rzędu 0,9 g / g kurzu
uczula dzieci do 3 roku życia *
Der p 1 7
Wahn U et al: Indoor allergen exposure is a risk factor for sensitization
during the first years of life. J Allergy Clin Immunol 1997; 99: 763-769
Zwierzęta: kot domowy Fel d 1
Uczulenie + objawy > 8 g Fel d 1 / g kurzu
Ekspozycja rzędu 0.2 g / g kurzuuczula dzieci do 3 roku życia
Cząstki Fel d 1 unoszą się w powietrzu przylegają do ścian,
wykładzin, ubrań
Custovic A et al.: House dust mite and cat allergen in different indoor environments. Clin Exp Allergy 1996;24:1164
Obicia siedzeńZawartość / g
kurzuOdsetek
Fel d 1 > 8 g/ g 79%
Der p 1 > 2 g/ g
30 %
Ssaki i ptaki: naskórek, ślina, mocz i wydaliny
Pies: Can d 1 - 2 Naskórek, ślina
Koń: Equ c 1 - 5
Krowa: Bos d 2
Naskórek, ślina
Naskórek, mocz
Gryzonie: Mus m1 i Rat n 1 Mocz
Ptaki hodowlane:gołębie, papugi
Roztocza piór
Alveolitis allergica
Wydaliny ptaków
Alergia IgE Alergia IgE
Pokarmy Jajo kurze, mleko krowie, ryby, skorupiaki, orzechy ziemne, soja, pszenica, orzechy90%
Bousquet J et al. Allergy 1998; 53: 23 - 21
Jajo kurze, mleko krowie, ryby, skorupiaki, orzechy ziemne,
soja, pszenica, orzechy, ziarno
sezamowe
Jajo kurze, mleko krowie, ryby, orzechy ziemne, pszenica,
orzechy z
9 pokarmów
ZAZS alergia pokarmowa
89% dzieci 4-letnich
Anafilaksja potwierdzona DBPCFC
6 pokarmów
Burks AW et. al. J Pediatr 1998; 132:132
Jajo kurze Ovomucoid (Gal d 1)Ovalbumin (Gal d 2)Conalbumin (Gal d 3)Lysozyme (Gal d 4)Dawka wyzwalająca objawy <
10 mgBiałko uczula bardziej niż żółtko
Alergeny białka jaja reagują krzyżowo z białkami żółtka, osocza
i mięsa kurzegooraz białkami jaj: kaczek, gęsi i
mewAlergeny jaja kurzego są termostabilne
Bousquet J et al. Allergy 1998; 53: 23 - 21
Mleko krowie
Casein (Bos d 1) - Laktalbumin(Bos d
4) - Lactoglobulin (Bos
d 5)Serum albumin (Bos d
6)Immunoglobulin (Bos
d 7)Dawka wyzwalająca objawy ~ 1 mg
Kazeina > testy skórne (+) - Laktoglobulina > DBPCFC (+) - Laktalbumin sporad. prick /
DBPCFC (+)Różnice osobnicze odpowiedzi na
białkaReakcje krzyżowe z mlekiem kóz i owiec
Alergeny mleka krowiego są termostabilne
Bousquet J et al. Allergy 1998; 53: 23 - 21
Ryby Parvalbumin (Gad c 1) - dorsz
Parvalbumin (Sal s 1) łosoś
Dawka wyzwalająca objawy < 6 mg
Alergeny mięsa ryb różnych gatunków reagują krzyżowo
Uważa się za alergeny termostabilne
Bousquet J et al. Allergy 1998; 53: 23 - 21
Konserwy: tuńczyk, łosoś
są niekiedy tolerowane
Skorupiaki i małże
Tropomyosin
Pen a 1
Dawka wyzwalająca < 1 mg ?
Alergeny mięsa skorupiaków: krewetka, homar, krab, raki)
i małży reagują krzyżowo
Alergen Pen a 1 jest termostabilny
Bousquet J et al. Allergy 1998; 53: 23 - 21
Orzech ziemny
Dawka wyzwalająca 0.1 - 1 mg
Reakcje krzyżowe z innymi roślinami strączkowymi (prick, sIgE) sporadycznie i z reguły
łagodne
Alergeny Ara h 1 – 2 są termostabilne
Bousquet J et al. Allergy 1998; 53: 23 - 21
Roślina strączkowaVicilin (Ara h 1)Conglutinin (Ara h 2)
Opisano dramatyczne reakcje na soję
Orzechy są owocami drzew różnych rodzin
Dawka wyzwalająca niska, nieokreślona
Anafilaksja: orzech laskowy, brazylijski, włoski, pistacjowy,
migdały, nerkowiec
Reakcje krzyżowe: leszczyna / brzoza i międzygatunkowe
Przetwarzanie może zmieniać właściwości
alergenów
Bousquet J et al. Allergy 1998; 53: 23 - 21
Orzech laskowy
Cor a 1
Neoalergeny: prażenie, magazynowanie
Anafilaksja
Soja
Dawka wyzwalająca nieznana
Opisano reakcje krzyżowe
z orzechami ziemnymi
Alergeny soji są termostabilne
Bousquet J et al. Allergy 1998; 53: 23 - 21
Roślina strączkowa Gly m 1 A, Gly m 1 B
Zboża: pszenica, ryż, owies, żyto, jęczmień
Dawka wyzwalająca nieznana
Reakcje krzyżowe z trawami
jak np. Rajgras angielski
Alergeny są termostabilne
Bousquet J et al. Allergy 1998; 53: 23 - 21
Pszenica
alergen główny: inhibitor - amylazy 16 kDa albumina 27 kDA, inne ?
Nasiona
Dawka wyzwalająca b. niska ?„ukryte” alergeny – oleje jadalnePrzypadki anafilaksji sezamzwłaszcza w USA i Izrael ! Reakcje krzyżowe
możliwe: sezam, mak, orzechy
laskowe Brak danych dotyczących
termostabilności
Bousquet J et al. Allergy 1998; 53: 23 - 21
Słonecznik Gorczyca
:
Mak Bawełna
Sezam
Sin 1 a – 2 S albumina
Valenta r et al: The recombinant allergen-based concept of component-resolved diagnostics and immunotherapy (CRD and CRIT). Clin Exp Allergy 1999; 29: 896
Alergeny rekombinowane w diagnostyce i terapiiAlergeny rekombinowane w diagnostyce i terapii
A B
1 2 3 1 2 3
Cel: ocena porównawcza odczynów skóry Aln g 4 i Phl p 7 versusus r Aln g 4 i r Phl p 7
Pacjenci: No 1 i No 2 – osoby uczulone, No 3: osoba nieuczulona
Metoda: test punktowy
Wyniki:
Aln g - OlchaAln g - Olcha
Phl p - TymotkaPhl p - Tymotka