REPUBLIKA E KOSOVEs - PEnYliJUlKA KOCOBO - REPUBLIC OF KOSOVO

GJYKATA KUSHTETUESEYCTABHI1 CY.l1:

CONSTITUTIONAL COURT

Prishtine, me 03 qershor 2019Nr. ref.: RK 1368/19

AKTVENDIM PER PAPRANUESHMERI

ne

rastet nr. KI177/18, KI182/18 dhe KI191/18

Parashtrues

Rrahman Halili, Gani Bekteshi dhe Xhevat Shala

Vleresim i kushtetutshmerise se 3 (tri) aktvendimeve te GjykatesSupreme te Repuhlikes se Kosoves, te nxjerra ndermjet 10 shtatorit dhe

18 tetorit 2018

GJYKATAKUSHTETUESE E REPUBLlKES SE KOSOvES

e perbere nga:

Arta Rarna-Hajrizi, kryetareBajrarn Ljatifi, zevendeskryetarBekirn Sejdiu, gjyqtarSelvete Gerxhaliu- Krasniqi, gjyqtareGresa Caka-Nirnani, gjyqtareSafet Hoxha, gjyqtarRadornir Laban, gjyqtarRernzije Istrefi-Peci, gjyqtare dheNexhrni Rexhepi, gjyqtar

Parashtruesiikerkeses

1. Kerkesa KI177/18 eshte dorezuar nga Rrahrnan Halili; Kerkesa K1182/18 eshtedorezuar nga Gani Bekteshi; dhe Kerkesa KI191/18 eshte dorezuar nga XhevatShala. Te gjithe te lartcekurit (ne tekstin e rnetejrne: parashtruesit e kerkeses),jane nga Kornuna e Skenderajt.

1

Vendimi i kontestuar

2. Parashtruesit e kerkeses kontestojne kushtetutshmerine e 3 (tri) vendimeve teGjykates Supreme te Republikes se Kosoves (ne tekstin e metejme: GjykataSupreme), si ne vijim: Rrahman Halili - Aktvendimin Rev. nr. 257/2018, te 10shtatorit 2018, Gani Bekteshi - Aktvendimin Rev. nr. 281/2018, te 18 shtatorit2018, dhe Xhevat Shala - Aktvendimin Rev. nr. 306/2018, te 18 tetorit 2018;

Objekti i -;eshtjes

3. Objekt i c;eshtjesse kerkesave eshte vleresimi i kushtetutshmerise se vendimevete kontestuara, me te cilat pretendohet se jane shkelur te drejtat e parashtruesvete kerkeses te garantuara me nenet 21 [Parimet e Pergjithshme], 22 [Zbatimi idrejtperdrejte i Marreveshjeve dhe Instrumenteve Nderkombetare], 53[Interpretimi i Dispozitave per te Drejtat e Njeriut] dhe 54 [Mbrojtja Gjyqesoree te Drejtave] te Kushtetutes se Republikes se Kosoves (ne tekstin e metejme:Kushtetuta), nenin 6 (E drejta per nje proces te rregullt) te Konventes Evropianeper Mbrojtjen e te Drejtave dhe Lirive Themelore te Njeriut (ne tekstin emetejme: KEDNJ) dhe nenin 15te Deklarates Universale per te Drejta te Njeriut(ne tekstin e metejme: DUDNJ).

Baza juridike

4. Kerkesat bazohen ne paragrafin 7, te nenit 113 [Juridiksioni dhe Palet eAutorizuara] te Kushtetutes, ne nenet 22 [Procedimi i kerkeses] dhe 47 [Kerkesaindividuale] te Ligjit per Gjykaten Kushtetuese te Republikes se Kosoves, nr.03/L-121 (ne tekstin e metejme: Ligji) dhe ne rregullin 32 [Parashtrimi ikerkesave dhe pergjigjeve] te Rregullores se punes se Gjykates Kushtetuese teRepublikes se Kosoves,nr. 01/2018 (ne tekstin e metejme: Rregullorja e punes).

Procedura ne Gjykaten Kushtetuese

5. Me 14 nentor 2018, parashtruesi i kerkeses KI177/18 dorezoi kerkesen e tij neGjykaten Kushtetuese te Republikes se Kosoves (ne tekstin e metejme: Gjykata).

6. Me 19 nentor 2018, parashtruesi i kerkeses KI182/18 dorezoi kerkesen e tij neGjykate.

7. Me 14 dhjetor 2018, parashtruesi i kerkeses KI191/18 dorezoi kerkesen e tij neGjykate.

8. Me 12 dhjetor 2018, Kryetarja e Gjykates caktoi gjyqtarin Bekim Sejdiu gjyqtarraportues per rastin Kh 77/18, si dhe Kolegjin shqyrtues te perbere ngagjyqtaret: Selvete Gerxhaliu-Krasniqi (kryesuese), Bajram Ljatifi dhe RadomirLaban (anetare).

9. Me 12 dhjetor 2018, ne pajtim me paragrafin 1, te rregullit 40 (Bashkimi dhendarja e kerkesave) te Rregullores se punes, Kryetarja e Gjykates urdheroibashkimin e kerkeses KI182/18 me kerkesen KII77/18.

2

10. Me 24 dhjetor 2018, ne pajtim me paragrafin 1, te rregullit 40 (Bashkimi dhendarja e kerkesave) te Rregullores se punes, Kryetarja e Gjykates urdheroibashkimin e kerkeses KI191/18me kerkesat KI177/18 dhe KI182/18.

11. Me 22 janar 2019, Gjykata njoftoi parashtruesit per regjistrimin dhe bashkimine kerkesave.

12. Te njejten dite, Gjykata gjithashtu njoftoi Gjykaten Supreme per regjistrimin ekerkesave dhe bashkimin e tyre.

13. Me 14 maj 2019, Kolegjishqyrtues e shqyrtoi raportin e gjyqtarit raportues dhenjezeri i rekomandoi Gjykates papranueshmerine e kerkeses.

Permbledhja e fakteve

14. Ndermjet 17qershorit 2009 dhe 18 shtatorit 2017, parashtruesit e kerkeses nemenyre individuale parashtruan padi ne Gjykaten Themelore ne Mitrovice, Degane Skenderaj (ne tekstin e metejme: Gjykata Themelore) kunder Qeverise seRepublikes se Serbise per kompensimin e demeve materiale dhe jomateriale qeiu shkaktuan atyre gjate luftes, ndermjet viteve 1998 dhe 1999.

15. Pergjate periudhes 20 shtator 2013 - 30 prill 2018, Gjykata Themelore mevendime individuale hodhi poshte padite e parashtruesve te kerkeses dhe udeklaruajokompetente per te vendosur.

16. Parashtruesit e kerkeses paraqiten ankesa individuale ndaj vendimeve teGjykates Themelore, prane Gjykates se Apelit, per shkak te pretendimit pershkelje thelbesore te dispozitave te procedures kontestimore. Parashtruesitkerkuan qe vendimet e Gjykates Themelore te anulohen dhe kerkesat eparashtruesve te kerkeses te shpallen te pranueshme.

17. Ndermjet datave 30 maj 2018 dhe 31 korrikut 2018, Gjykata e Apelit nxorivendime te ndara, duke refuzuar secilen nga ankesat e parashtruesve te kerkesesdhe duke vertetuar vendimet e Gjykates Themelore.

18. Secili nga parashtruesit e kerkeses ne menyre individuale parashtroi kerkese teve<;ante per revizion ne Gjykaten Supreme, duke pretenduar ekzistimin eshkeljeve thelbesore te dispozitave te procedures kontestimore. Ata kerkuan qekerkesat e tyre per revizion te aprovohen, vendimet e Gjykates se Apelit dheGjykates Themelore te anulohen dhe <;eshtja juridike e tyre te kthehet perrishqyrtim ne Gjykaten Themelore. Parashtruesit e kerkeses pretenduan seekzistojne dispozita te tjera te Ligjit per Proceduren Kontestimore, me te cilatrregullohet <;eshtjae kompetences per rastet e tyre. Nder te tjera, sipas tyre, neketo raste do te duhej te zbatoheshin dispozita e neneve 28, 47, 51, 60 dhe 61teLigjit per Proceduren Kontestimore, te cilat kane te bejne me kompetencen egjykatave ne kontestet me element nderkombetar.

19. Ne mes te datave 10 shtator dhe 18 tetor 2018, Gjykata Supreme nxori vendimete ndara [shih paragrafin 3 te ketij Aktvendimi], duke refuzuar kerkesat per

3

revizion te seeilit prej parashtruesve te kerkeses si te pabazuara. Argumentetkryesore te Gjykates Supreme, ne seeilin prej ketyre vendimeve, ishin si ne vijim:

"Duke pasur parasysh [dispozitat e Ligjit per Proeeduren Kontestimore]LPK si dhe faktin se me padi eshte paditur Republika e Serbise - Qeveria R.S. ne Beograd, [...]ne rastin konkretjjala eshte per kontestjuridiko-pasurorne shtetin e huaj, vlejne normat e se drejtes nderkombetare, per te cilinkontest gjykata e vendit nuk eshte kompetente per te vendosur, andaj,Gjykata Supreme e Kosoves vlereson se Gjykata Themelore dhe Gjykata eApelit ne menyre te drejte kane zbatuar dispozitat e nenit 18.3 dhe nenit 39par. 1e 2 te LPK-se, me rastin kur jane shpalle inkompetente per te gjykuarkete c;eshtje juridike dhe kane hedhe poshte padine [e parashtruesve tekerkeses], ngase e kompetences se pergjithshme territoriale eshte gjykatane territorin e se ciles ndodhet selia e Kuvendit te Republikes se Serbise,ashtu qe, [dheJ selia e Kuvendit te Republikes se Serbise si pale e paditurnuk ndodhet ne territorin e Gjykatave te Republikes se Kosoves.[ ...JDispozita e nenit 28 te LPK-se, ne te cilen thirren parashtruesit e kerkeses,e me te cilen caktohet kompetenca e gjykatave tona ne kontestet me elementnderkombetar (te huaj), nuk mund te zbatohet ne rastin konkret, ngase ketunuk kemi te bejme as me persona fizike te huaj e as me persona juridike tehuaj, por me shtet te huaj, me te cilin deri ne momentin aktual shteti iKosoves, ne territorin e se ciles eshte shkaktuar demi, nuk ka te lidhurkurrfare marreveshje nderkombetare [...] per kompeteneen e gjykatavevendore per keto lloje te kontesteve. [...J Nuk qendron as pretendimi irevizionit [te parashtruesve te kerkeses] se ne rastin konkret kemi te bejmeme kompetencen territoriale te zgjedhur sipas nenit 47,51 dhe 61 te LPK-se,ngase sipas vleresimit te Gjykates Supreme, keto dispozita nuk kane te bejneme rastin konkret [...], gjykatat e shkalles me te ulet me te drejte kaneaplikuar dispoziten e nenit 18.3 te LPK-se, duke marre parasysh edhe arsyettjera qe u theksuan me lart".

Pretendimet e parashtruesit te kerkeses

20. Pretendimet e parashtruesve te kerkeses jane identike, prandaj, Gjykata iprezanton ato si pretendime te njejta per te gjithe parashtruesit e ketyrekerkesave te bashkuara.

21. Parashtruesit e kerkeses pretendojne se me vendimet e Gjykates Supreme janeshkelur te drejtat e tyre te garantuara me nenet 21 [Parimet e Pergjithshme], 22[Zbatimi i drejtperdrejte i Marreveshjeve dhe Instrumenteve Nderkombetare],53 [Interpretimi i Dispozitave per te Drejtat e Njeriut] dhe 54 [MbrojtjaGjyqesore e te Drejtave] te Kushtetutes, nenin 6 (E drejta per nje proees terregullt) te KEDNJ-se dhe nenin 15 te DUDNJ-se.

22. Parashtruesit e kerkeses pretendojne se gjykatat e rregullta "kane zbatuargabimisht ligjin e aplikuar referuar juridiksionit territorial te GjykatesThemelore [' ..J, ngase, gjykata territorialisht kompetente per gjykime tec;eshtjeve juridike, kurdohere eshte gjykata ne territorin e se ciles eshte kryerkrimi, demtimi moral perkatesisht material! Ky definicion e qendrim juridik

4

valid perkon edhe me interesin e pales se demtuar, parimin e ekonomise neprocedurat gjyqesore dhe administrative, si dhe ne perputhje me principinnderkombetar -per loci, drejtimi iaktpadive ne baze te vendit ku eshte kryerkrimi".

23. Parashtruesit e kerkeses, duke iu referuar nenit 21, paragrafi 1 te Kushtetutes,pretendojne se gjykatat e rregullta "nuk ikane aplikuar standardet e avancuaranderkombetare per te drejtat e njeriut. Njera nga standardet eshte dhenia emundesise pales se demtuar per inicimin e c;eshtjes se kompensimit te demitmoral dhe material te shkaktuar si rezultat i veprimit direkt nga ana eautoriteteve serbe [...]".

24. Parashtruesit e kerkeses, duke iu referuar nenit 22 te Kushtetutes, pretendojneqe perderisa "te drejtat e njeriut te garantuara me Konventat, Marreveshjetdhe instrumentet nderkombetare kane prioritet ne rast konjlikti ndaj ligjevedhe dispozitave tjera te organeve publike [...J paraqitja e aktpadive pranegjykatave vendore eshte e mbeshtetur edhe ne nenin 6 te KEDNJ-se dhe piken15 te DUDNJ-se [...]".

25. Parashtruesit e kerkeses gjithashtu pohojne se "Obligimi per Aplikimin eKonventave te Gjeneves te vitit 1994 eshte parapare edhe me LigjinNderkombetar Humanitar te Kosoves". Sipas parashtruesve, gjykatat erregullta kane shkelur dispozitat kushtetuese sepse nuk kane aplikuar dispozitate konventave nderkombetare, si kategori te renditjuridik te brendshem.

26. Parashtruesit e kerkeses, duke iu referuar nenit 53 te Kushtetutes, deklarojne se"edhe pse Kosova nuk eshte anetare e Keshillit te Evropes dhe si pasoje nukeshte pale nenshkruese e Konventes, asesi nuk paraqet pengese per zbatimin enormave te Konventes".

27. Parashtruesit e kerkeses, duke iu referuar nenit 54 te Kushtetutes, gjithashtudeklarojne se "u eshte mohuar e drejta per mbrojtje gjyqesore te te drejtave, edrejta per qasje ne drejtesi ne nivel kombetar si dhe garancite institucionaleper mbrojtjen e te drejtave te njeriut".

28. Parashtruesit e kerkeses iu referohen disa shembujve nga praktikanderkombetare ku, sipas tyre, viktimat e Luftes se Dyte Boterore jane lejuar "teparaqesin aktpadi individuale ne gjykatat vendore per kompensim te demit teshkaktuar nga Gjermania". Ne kete drejtim, ata specifikojne se ne rastet eGreqise dhe Italise, individeve u eshte dhene mundesia per te kerkuarkompensim per "demet e shkaktuara nga Gjermania gjate Luftes se DyteBoterore ne pajtim me parimin nderkombetar 'per loci"'.

29. Ne fund, parashtruesit e kerkeses kerkojne nga Gjykata anulimin e vendimevete gjykatave te rregullta si dhe "te kerkoj nga Gjykata Themelore ne Mitrovice -dega Skenderaj per te riproceduar dhe gjykuar konform me ligjin eaplikueshem dhe praktikat e mira gjyqesore c;eshtjenjuridike per kompensimine demit moral e material [...]".

5

Pranueshmeria e kerkeses

30. Gjykata se pari do te shqyrtoje nese kerkesat i kane permbushur kriteret perpranueshmeri, te percaktuara ne Kushtetute dhe te specifikuara me tej me Ligjdhe te parapara me Rregullore te punes.

31. Si shenim fillestar, Gjykata veren se objekti i c;eshtjes se kHyre kerkesave tebashkuara, si dhe pretendimet e ngritura ne keto kerkesa, jane te ngjashme menje mori kerkesash tjera per te cilat Gjykata vec;seka vendosur (Shih vendimet eGjykates Kushtetuese ne rastet: KI73/17, KI78/17 dhe KI8S/17, Aktvendim perpapranueshmeri, i 23 tetorit 2017; rastet KI97/17, KI99/17, K11S/17 dheKI121/17, Aktvendim per papranueshmeri i 10 janarit 2018; dhe rastet nr.KI96/18,KI97/18,KI98/18,KI99/18,KI100/18,KI101/18,KI102/18,KI103/18,KI104/18, KI10S/18, KI106/18, KI107/18, KI116/18, KI117/18, KI119/18 dheKI12S/18, Aktvendim per papranueshmeri, i 19 shkurtit 2019).

32. Per sa i perket pranueshmerise se kerkesave te rasteve konkrete, Gjykatafillimisht i referohet paragrafeve 1 dhe 7 te nenit 113 [Juridiksioni dhe Palet eAutorizuara] te Kushtetutes, te cilet percaktojne:

"1. Gjykata Kushtetuese vendos vetem per rastet e ngritura para gjykatesne menyre Zigjore nga paZa e autorizuar.[ ... J7. Individet jane te autorizuar te ngrene shkeljet nga autoritetet publike tete drejtave dhe Zirive te tyre individuaZe, te garantuara me Kushtetute,mirepo vetem pasi te kene shteruar te gjitha mjetet juridike te percaktuarame Zigj".[...]

33. Ne vazhdim, Gjykata i referohet nenit 48 [Saktesimi i kerkeses], 49 [Matet] teLigjit, te cilet percaktojne:

Neni 48[Saktesimi i kerkeses]

"Parashtruesi i kerkeses ka per detyre qe ne kerkesen e tij te qartesojsaktesisht se cilat te drejta dhe liri pretendon se ijane cenuar dhe cili eshteakti konkret i autoritetit publik te cilin parashtruesi deshiron ta kontestoj".

Neni49[Matet]

"Kerkesa parashtrohet brenda afatit prej kater (4) muajve. Afatifillon teece qe nga dita kur parashtruesit ieshte dorezuar vendimi gjyqesor ...".

34. Me tutje, Gjykata i referohet edhe Rregullores se punes, konkretisht paragrafit(2) te rregullit 39 [Kriteret e pranueshmerise], i cili percakton si ne vijim:

6

"(2) Gjykata mund ta konsideroje kerkesen te papranueshme, nese kerkesaeshte qartazi e pabazuar, sepse parashtruesi nuk deshmon dhe nukmbeshtete ne menyre te mjaftueshme pretendimin e tij".

35. Gjykata konstaton se te tre parashtruesit e kerkeses jane pale te autorizuara tecilet kontestojne nje akt te nje autoriteti publik, pas shterimit te te gjitha mjetevejuridike. Parashtruesit e kerkeses gjithashtu kane sqaruar te drejtat dhe lirite qeata pretendojne se u jane shkelur, nga vendimet konkrete te gjykatave terregullta, ne pajtim me nenin 48 te Ligjit, si dhe kane dorezuar kerkesen nepajtim me afatin e percaktuar ne nenin 49 te Ligjit dhe rregullin 39 (1) (c) teRregullores se punes.

36. Me tutje, lidhur me keto tri kerkesa, Gjykata duhet te shqyrtoje se a plotesohetkriteri i pranueshmerise i percaktuar ne rregullin 39 (2) te Rregullores se punes.Ne kete drejtim, Gjykata rikujton qe parashtruesit e kerkeses pretendojne segjykatat e rregullta iu kane shkelur disa te drejta te mbrojtura me Kushtetute,KEDNJ dhe DUDNJ, duke vene theksin posa<;erisht ne te drejten per gjykim tedrejte dhe te paanshem dhe ne te drejten per mbrojtjen gjyqesore te te drejtave.

37. Ne lidhje me kete, Gjykata veren se parashtruesit e kerkeses pretendojne segjykatat e rregullta e kane interpretuar gabimisht ligjin ne fuqi kur ijane referuarjuridiksionit territorial te Gjykates Themelore. Ata, me tej, pretendojne segjykata ne territorin e se ciles eshte shkaktuar demi eshte gjykate kompetenteper gjykim ne <;eshtjet e tyre.

38. Gjykata konsideron se pretendimet e parashtruesve te kerkeses, ne thelb, kanete bejne me interpretimin nga gjykatat e rregullta te dispozitave perkatese ligjoreqe rregullojne kompetencen e tyre territoriale, gjegjesisht kompetencen per t'umarre me padite e parashtruesve.

39. Gjykata rithekson qendrimin e saj se vertetimi i drejte dhe i plote i gjendjesfaktike, sikunder edhe interpretimet perkatese ligjore, parimisht, hyjne brendajuridiksionit te gjykatave te rregullta. Roli i Gjykates Kushtetuese eshte qe tesiguroje respektimin e standardeve dhe te drejtave te garantuara me Kushtetute,rrjedhimisht, ajo nuk mund te veproje si gjykate e "shkalles se katert" (shih, mestjerash rastet e Gjykates Kushtetuese KI86/11, parashtrues i kerkeses MilaimBerisha, Aktvendim per papranueshmeri, i 5 prillit 2012 paragrafi 33; si dherastet e bashkuara KI73/17, KI78/17 dhe KI8S/17, parashtrues te kerkeses Istre!Rexhepi dhe 28 te tjere, Aktvendim per papranueshmeri, i 27 nentorit 2017,paragrafet 46 dhe 47).

40. Ne rastin konkret, Gjykata veren se Gjykata Supreme ka shqyrtuar pretendimete parashtruesve, perkitazi me interpretimin e bere nga Gjykata e Apelit dheGjykata Themelore te dispozitave perkatese ligjore lidhur me kompetencen pergjykim ne rastet e parashtruesve.

41. Gjykata Supreme, gjate shqyrtimit te pretendimeve te parashtruesve te kerkeses,arsyetoi se Gjykata Themelore dhe Gjykata e Apelit kane zbatuar ne menyre tedrejte dispozitat e Ligjit per Proceduren Kontestimore, kur kane konstatuar senuk kane pasur juridiksion per te gjykuar ne keto raste gjyqesore. Prandaj,

7

Gjykata Supreme hodhi poshte pretendimet e parashtruesve te kerkeses, dukearsyetuar se juridiksioni i pergjithshem territorial eshte ne gjykaten ne territorine se ciles eshte selia e Kuvendit te Republikes se Serbise, e cila nuk eshte neterritorin e gjykatave te Kosoves.

42. Keshtu, ne disa prej vendimeve te saj (shih, per shembull, Aktvendimin ne rastinRev. nr. 306/2018) Gjykata Supreme, nder te tjera, arsyetoi:

"[. ..J ne baze te dispozites se nenit 28.2 te LPK-se, kur eshte jjala perkontestet me element te huaj, gjykata e vendit eshte kompetente vetem nesekjo kompetence nderkombetare rrjedhe shprehimisht nga ndonjemarreveshje nderkombetare ose nga vet ligji [...J Me nenin 39.1 te LPK-se,eshte parapare se "per gjykimin ne kontestet kunder Kosoves [...J ekompetences se pergjithshme territoriale eshte gjykata ne territorin e seciles ndodhet selia e kuvendit te saj. Kurse ne paragrafin 2 eshte paraparese per gjykimin ne konteste kunder personave juridike te tjere ekompetences se pergjithshme territoriale eshte gjykata ne territorin e seciles ndodhet selia e tyre e regjistruar'. Keshtu edhe me dispoziten e nenit54.1 te Ligjit mbi Zgjidhjen e Kolizionit te Ligjit me dispozitat e shteteve tjeraparashihet se ne kontestet juridiko-pasurore kompetenca e gjykates sevendit ekziston ne qofte se ne vendin tone ndodhet pasuria e tepaditurit aposendi qe kerkohet me padi".

43. Gjykata Supreme me tej ka specifikuar se ne rastin e parashtruesve te kerkeses"kemi te bejme me shtet te huaj, me te cilin deri ne momentin aktual shteti iKosoves ne territorin e se ciles eshte shkaktuar demi, nuk ka lidhur kurrfaremarreveshje nderkombetare per kompetencen e gjykatave vendore per ketolloje te kontesteve".

44. Gjykata konsideron se perfundimet e Gjykates Themelore, Gjykates se Apelitdhe te Gjykates Supreme jane arritur pas nje shqyrtimi te te gjitha argumentevedhe interpretimeve te parashtruara nga parashtruesit e kerkeses. Ne ketemenyre, parashtruesve iu eshte dhene mundesia qe ne te gjitha fazat eprocedures te paraqesin argumentet dhe interpretimet ligjore te cilat ikonsiderojne te rendesishme per rastet e tyre.

45. Rrjedhimisht, Gjykata konkludon se procedurat ne gjykata te rregullta, teshikuara ne teresine e tyre, ishin te drejta dhe se nuk mund te argumentohetpretendimi per interpretime arbitrare ligjore nga ana e gjykatave te rregullta.

46. Per sa i perket pretendimeve te parashtruesve te kerkeses lidhur me "te drejtene tyre ne mbrojtje gjyqesore dhe qasje ne drejtesi", Gjykata ve ne pah edhepraktiken e Gjykates Evropiane per te Drejtat e Njeriut (GJEDNJ), ne te cileneshte e detyruar te referohet sipas nenit 53 te Kushtetutes. Ne nderlidhje mekete, Gjykata po ashtu ve ne pah edhe praktiken e saj gjyqesore te ndertuar mbipraktiken gjyqesore te GJEDNJ-se ku eshte potencuar se ekzistojne barrieraprocedurale te cilat i imponon parimi i imunitetit sovran te shteteve - si nje ngapari met themeltare te se drejtes nderkombetare publike - ne raport meprocedurat gjyqesore qe mund te zhvillohen kunder nje shteti ne gjykatat ebrendshme te nje shteti tjeter. (Shih rastet e bashkuara te Gjykates Kushtetuese,

8

KJ96/18,KJ97/18,KJ98/18,KJ99/18,KJ100/18,KJ101/18,KJ102/18,KJ103/18,KJ104/18, KJ105/18, KJ106/18, KJ107/18, KJ116/18, KJ117/18, KJ119/18 dheKJ125/18, Aktvendim per papranueshmeri, i 30 janarit 2019, paragrafet 58 dhe59, shih, mutatis mutandis, edhe rastet e GJEDNJ -se, Jones dhe te tjeret kunderMbreterise se Bashkuar, kerkesat 34356/06 dhe 40528/06, Aktgjykimi i 14janarit 2014 dhe Al-Adsani kunder Mbreterise se Bashkuar, kerkesa 35763/97Aktgjykimi i 21 nentorit 2001).

47. Per me teper, ne rastinAl-Adsani kunder Mbreterise se Bashkuar, GJEDNJ kaargumentuar si ne vijim: "E drejta e qasjes ne gjykate mund t'i nenshtrohetkufizimeve, nese nuk preket thelbi i se drejtes. Kufizime te tille duhet te ndjekinnje qellim legjitim dhe te jene proporcionale. Njohja e imunitetit sovran teshteteve ne procedura civile ndjeke qellimin legjitim te respektimit te se drejtesnderkombetare [...].Per sa i perket proporcionalitetit, per sa eshte e mundur,Konventa duhet te interpretohet ne harmoni me rregullat tjera te se drejtesnderkombetare, duke perfshire edhe ato qe kane te bejne me imunitetin eshteteve. Keshtu, masat e ndermarra nga shteti te cilat pasqyrojne rregullat epergjithshme te se drejtes nderkombetare mbi imunitetin e shteteve, ne parim,nuk mund te shikohen si kufizim joproporcional i te drejtes per qasje negjykatit'. Nje qendrim te tille, per sa i perket tensionit ne mes te parimit teimunitetit sovran te shteteve dhe te drejtes per qasje ne drejtesi (gjykate), e katheksuar edhe Gjykata Nderkombetare e Drejtesise. (Shih, per shembull, rastin:Gjermania kunder Italise; Greqia si pale intervenuese, Aktgjykimi i 3 shkurtit2012).

48. Ne driten e argumenteve te mesiperme, Gjykata e konsideron te rendesishme tetheksoj faktin se vendimet e gjykatave te rregullta te Kosoves, ne rastet eparashtruesve te kerkeses, nuk kane trajtuar te drejten e tyre per te kerkuarkompensimin e demit, por vetem kompetencen territoriale te gjykatave teKosoves per te zhvilluar procedure kunder nje shtetit tjeter.

49. Ndersa, duke iu referuar dhe pretendimeve te parashtruesve rreth aplikimit teKonventes se Gjeneves ne rastet e tyre gjyqesore, Gjykata veren se parashtruesitvetem i jane referuar kesaj Konvente, por nuk kane ofruar argumente temetutjeshme ne lidhje me kete pretendim (Shih vendimet e fundit te GjykatesKushtetuese, per rastet e bashkuara: KJ96/18, KJ97/18, KJ98/18, KJ99/18,KJ100/18, Kl101/18, Kl102/18, Kl103/18, Kl104/18, Kl105/18, Kl106/18,Kl107/18, Kl116/18, Kl117/18, Kl119/18 dhe KJ125/18, cituar me lart, paragrafi61).

50. Gjykata ve theksin edhe nje here te qendrimi i saj i pergjithshem se vetem faktii thjeshte se parashtruesit e kerkeses nuk pajtohen me rezultatin e vendimeve teGjykates Supreme, apo te gjykatave te tjera te rregullta, sikunder edhe vetempermendja e neneve te Kushtetutes apo instrumenteve nderkombetare, nukjanete mjaftueshme per te ndertuar nje pretendim te argumentuar per shkeljekushtetuese. Kur pretendohen shkelje te tilla te Kushtetutes, parashtruesit ekerkeses duhet te sigurojne pretendime te arsyetuara dhe argumente bindese(Shih rastin e Gjykates Kushtetuese, Kl136/14, Aktvendim per papranueshmeri,i 10 shkurtit 2015, Abdullah Bajqinca, paragrafi 33).

9

51. Gjykata gjithashtu perserite se faktet e paraqitura dhe pretendimet eparashtruesve jane pothuajse identike me disa kerkesa te mehershme, per tecilat Gjykata ka vendosur se jane te papranueshme, si qartazi te pabazuara mbibaza kushtetuese (Shih vendimet e Gjykates Kushtetuese ne rastet e bashkuara:K196/18,K197/18,K198/18,K199/18,K1100/18,K1101/18,K1102/18,K1103/18,K1104/18, K1105/18, K1106/18, K1107/18, K1116/18, K1117/18, K1119/18 dheK1125/18, cituar me lart, K173/17, K178/17 dhe K185/17, cituar me lart, K197/17,K199/17, K115/17 dhe K1121/17, cituar me lart, K196/18, K197/18, K198/18,K199/18, K1100/18, K1101/18, K1102/18, K1103/18, K1104/18, K1105/18,K1106/18, K1107/18, K1116/18, K1117/18, K1119/18 dhe K1125/18, cituar melart).

52. Si permbledhje, Gjykata konsideron se kerkesat e parashtruesve nuk deshmojnese procedurat ne gjykatat e rregullta kane shkaktuar shkelje te te drejtave te tyrete garantuara me Kushtetute, perkatesisht nenet 21 [Parimet e Pergjithshme],22 [Zbatimi i drejtperdrejt i Marreveshjeve dhe Instrumenteve Nderkombetare],53 [Interpretimi i Dispozitave per te Drejtat e Njeriut] dhe 54 [MbrojtjaGjyqesore ete Drejtave] te Kushtetutes, neni 6 i KEDNJ-se ose neni 15i DUDNJ-se.

53. Si perfundim, Gjykata arrin ne konstatimin se kerkesat e parashtruesve janeqartazi te pabazuara ne baza kushtetuese dhe duhet te deklarohen tepapranueshme, ne baze te rregullit 39 (2) te Rregullores se punes.

PER KETO ARSYE

Gjykata Kushtetuese, ne mbeshtetje te nenit 113.7 te Kushtetutes, te nenit 20 te Ligjitdhe te rregullave 39 (2) dhe 59 (b) te Rregullores se punes, me 14 maj 2019, njezeri

VENDOS

I. TE DEKLAROJE kerkesen te papranueshme;

II. T'UA KUMTOJE kete vendim paleve;

III. TE PUBLIKOJE kete vendim ne Gazeten Zyrtare, ne pajtim me nenin2004 te Ligjit;

IV. Ky aktvendim hyn ne fuqi menjehere.

Gjyqtariraportues