AKRABA EVLLKLERNN OLUMSUZ SONULARI VE NLENMES

AKRABA EVLLKLERNN OLUMSUZ SONULARI VE NLENMES

Prof. Dr. Sebahat ATAR

1

Tanm Eler arasnda kan bann bulunmas 1. derece akraba evlilii (Kuzen evlilii)2. derece akraba evlilii (Torun evlilii)Sklk (Hacettepe nv Nfus Etdleri Enstits)1968 %301983%201998%272012%22

2

Dnyada akraba evliliklerinin durumu

3

Libya%48Msr%20-40rdn%30-65Kuveyt%20-65Filistin%20-65Suudi Arabistan %45-65Sudan%45-65Yemen%45Tunus%20-40Birleik Arap Emir %40-55Suriye%30-40

Baz Mslman lkelerde akraba evlilik oranlar

4

Dnyada akraba evliliklerine bakMslman, Yahudi ve Protestanlarda serbest Katolik ve Ortodokslarda yasakngiltere ve Avustralyada serbestABDde ou eyalette kt su veya yasakinde, in Cumhuriyeti Evlilik Kanunu ile yasaklanm (1981). Yahudilerde amca yeen evlilii de serbest

5

Trkiyede akraba evliliklerinin skl

Sklk: %22-25Sklkta azalma yok

6

Akraba evliliinin sk grld durumlarKrsalda yaamaehir: %24, krsal: %40.7 (Alper ve ark, 2004)Dk eitim dzeyiEitimsiz: %40nv: %10 (Alper ve ark, 2004)Corafik yerleim (Japonya adalar)Dk sosyoekonomik dzeyAilede akraba evliliinin varl Gen yata yaplan evlilikler

8

Akraba evliliinin nedenleri-IGelenek ve grenekler (rf ve adetler)Urfa yresinden gelenek Maln blnmemesi,Soyluluk dncesi,Kan davas ve airetilik,Evlilikte istikrar (sosyal garanti)Gelinin daha saygl olaca dncesi,

9

Akraba evliliinin nedenleri-IIEkonomik yardmlama,Birarada, ayn yerde byme (sosyo-psikolojik etkenler)Gelinin daha drst ve-namuslu olaca inancCorafi artlar ve ulam gl,vey ocuklarn bakm,Balk parasn azaltma amac

10

Akraba evliliinin nedenleri Sevgi: %67.8Aile dnda uygun e adaynn bulunamamasKrsalda yaamaKltrel izolasyon vbAile basks: %30.2Aileden birisinin aileye daha iyi uyum salayaca dncesiDaha iyi tanma ve gven duymazellikle arazi olmak zere ekonomik deerlerin korunma isteiEkonomik: %0.5

11

Akraba evlilii yapan kadnlarEitim dzeyi dkte alma oran dkAile planlamas yntemlerini daha az kullanyorlarDaha ok doum yapyorlarDaha erken yata evleniyorlar.

Akraba evliliklerinde sosyokltrel etki daha nemli En az 8 yl eitimi olan kzlarda oran: %4Erkeklerde eitimin etkisi dk

13

Akraba evliliini destekleyen deilerEldeki blblden bendeki karga iyidir. Elin yourdundan benim ayranm iyidir. Elin iyisinden kyn kpei iyidir. Huyunu bildiinin bir huyu var; bilmediinin bin huyu var. Elin iyisinden kendi ktn yedir.

14

Akraba evliliini destekleyen trklerBahelerde kelebek Dallar benek benekAmcaolu dururken Elolu neme gerek.

Emmim kzn vermezse Turu koysun fincana Muallim trks

SLAM DNNDE AKRABA EVLLAnalarnz, kzlarnz, kz kardeleriniz, halalarnz, teyzeleriniz, karde kzlar, kz karde kzlar, sizi emziren analarnz, st baclarnz, elerinizin analar, kendileri ile birletiiniz elerinizden olup, evlerinizde bulunan vey kzlarnz size haram klnd. Nisa Suresi, Ayet 22-23Pek yaknnz olan bir kadnla evlenmeyin; nk ocuk zayf, elimsiz olur" hadis-i erifi "Zayfladnz, neslinizin glenmesi iin akraba olmayan yabanc kadnlarla evlenin" Hz merCinsel duygu zayf olacandan evlenilecek kz yakn akraba olmamalmam- Gazli

16

Akraba evliliklerinin reme sal asndan olumsuz sonularekinik (resesif) gei gsteren genetik hastalk sklnda artDousal sakatlk sklnda art, (2-2.5 misli)Ksrlkl doumDk, tekrarlayan dklerBebek lmlerinde art

17

ekinik geili hastalklarn akraba evlilii yapanlarda sk grlmesi

FenilketonriTalasemiKistik fibrozisSpinal mskler atrofiJvenil mskler distrofiRetinosblastoma

(binden fazla hastalk var)

18

Genetik hastalklar 20 binden fazla hastalk Kimde ortaya kaca bilinmezTam olarak tedavileri yokBazlarnn doum ncesi tans var ancak g ve masraflGenellikle tedavileri masrafl ve mr boyu Akraba evlii, nadir grlen ekinik geili genetik hastalklar skln ok arttrr. Genetik hastalklar, dousal anomaliler vb bebek lm skln arttrr.

19

Genetik hastalklarn nlenmesiAkraba evlilikleri nlenmelileri ya gebelikleri nlenmeli Genetik danmaPreimplantasyon genetik tan lmcl kas erime hastal (spinal mskler atrofi)

Dousal sakatlk sklndan art Toplumda dousal sakatlk: %2-%4Akraba evliliklerinde 2-2.5 misli yksekAkraba evliliklerinde : %4-%8Bebekte hastalk ge kabilir.

21

Sakat doum yapanlarn %40nn ana-babas akrabaEngelli bireylerin %17sinde de anne veya akrabas engelli. Engelli bireylerin %16snda baba veya akrabas engelliEngelli bireylerin evli kardelerinin %37sinde akraba evlilii var ve ocuklarnn %6s engelli(Tunbilek ve ark)

22

Dousal sakatlklarn nlenmesi Ama salkl gebelik ve salkl ocuk olmaldr. Ailede sakat doum, l doum, tekrarlayan dk, zeka gerilii vb var ise akraba evliliinden zellikle kanlmal Ayrntl ultrason nemli

Birmingham almas

Akraba evliliingiliz: %0.4Pakistanl: %69 (1. derece: %57)Dousal ve genetik hastngiliz: %4.3Pakistanl: %8.0 (iki misli)ekinik genetik hast ngiliz: %0.3Pakistanl: %3 (10 misli)

24

Akraba evliliklerinin dier salkla ilgili olumsuz sonularEpilepsi SarlkDiyabetKrlkBronial astmAlzheimerZeka gerilii ParkinsonMetabolik hastalklarrenme glHuntington hastalKonjenital hipotiroidi

Ksrlkl doumDkTekrarlayan dkBebek lmleri

25

Akraba evlilikleri sosyal ilikileri glendirir, aile ii srtmeler ve boanmalar azalr. srail Salk Bakan Joel Zlotogora

Akraba evlilii yapanlarda evlilik uyumu akraba olmayan iftlerden daha dk, aile ii atma daha fazla Flolu 2001

26

Akraba evliliklerinin nlenmesi Kz ocuklarna en az 8 yllk eitim verilmeli. Toplum akraba evliliklerinin olumsuz sonular konusunda bilinlendirilmeli Toplumumuzda akraba evlilik oranlar, tercih edilme nedenleri, sosyal, kltrel ve salk ile ilgili sonularna ynelik aratrmalar yaplmal Balk paras, kan davas vb ile mcadele edilmeliSosyal gvenlik kurumlar glendirilmeli

Sonu Akraba evlilii soyda var olan hastaln grlme skln arttrr.Salk zerine olumsuz etkileri nedeniyle nerilmezAkraba evlilii yapm olanlar gebelikten nce genetik danma almalAkrabada tekrarlayan dk, l doum, ksrlk, sakat doum yap, genetik hastalk vb var ise akraba evlilii yaplmamalBalk paras, kan davas vb ile mcadele edilmeli

28

Akraba evllilii yapm mehurlar

Sleyman Nazmiye DemirelSakp Trkan Sabanc Kemal Selvi Kldarolu -Tevfik Fikret Nazime Hanm

29

30