AKILCIİLAÇ POLİKLİNİĞİ DİYABET TEDAVİSİNDE ...20ilac%20... · Farmakokinetik: ......
-
Upload
hoangkhuong -
Category
Documents
-
view
219 -
download
0
Transcript of AKILCIİLAÇ POLİKLİNİĞİ DİYABET TEDAVİSİNDE ...20ilac%20... · Farmakokinetik: ......
1.GİRİŞ:
Tedavisürecindeilacındoğrudoz,doğruşekilvedoğruzamandakullanılmasıtedavi
başarısınıntemelşartıdır.Ancakhastalarınfizyolojikdeğişkenleri,eşlikedendiğerhastalıklarınvarlığı,
çalışmakoşulları,eğitim,sporvehobietkinliklerigibibirdizigünlükyaşamözelliğivetedaviedilecek
hastalığınağırlığıgibi,ilaçlarınhastayauyarlanmasınıgerektirenetmenlerbulunmaktadır.Bunedenle
hekim,hastasındakullanacağıilacı,ilacındozunuveverilişbiçimini,budeğişkenleridedikkatealarak
belirlemelidir.Böylebiryaklaşım,tedaviningeneldenözeleindirgenmesi,biranlamdahastayagöre
bireyselleştirilmesidemektir.Böylebiryaklaşım içinhastanındoktorutarafındandeğerlendirilmesi,
muayeneedilmesiveondansonratedavininplanlanmasınınzorunluluğudemektir.Ancakyapılan
çalışmalaragöre;hekimlerinreçetedekiilaçlarıhastayaanlatılabilmesiiçinayırabildiklerisüre12ile86
saniyearasındadeğişmektedir(İNRUDİlaçKullanım Standartları,AkılcıİlaçKullanımı,D.S.Ö.Veri
Tabanı,S:8-9).
Hekimlerin hastalara ayırabildiklerisüre kısıtlılığından ve ilaç kullanım alışkanlıklarının
değerlendirilerektedaviuyuncununsağlanmasıkonusundamultidisiplinerekippaydaşı,ilaçuzmanı
olaneczacınınbilgisinebaşvurmakhastayararınaolacaktır.Dünyadahastaneeczacılığındaeczacılar
gerekyatanhastagerekseayaktatedavigörenhastalarailaçdanışmanlığıhizmetivermektedir.
ÖzelliklekronikhastalıklarvePolifarmasi(çokluilaçkullanımı)de ilaçuyuncuolmamasıve
hatalıkullanımdankaynaklısorunlarhastalarınklinikverileriniveyaşam kaliteleriniönemlioranda
etkilemektedir.
2.HASTANEECZACILIĞI
22Mayıs2014tarih,29007sayılıResmiGazete’deyayınlanan‘SağlıkMeslekMensuplarıile
SağlıkHizmetlerindeÇalışanDiğerMeslekMensuplarınınİşveGörevTanımları’Yönetmeliğinegöre
Eczacı;Hastanelerde ve serbesteczanelerde reçetelive reçetesiz ilaç ve müstahzarların
hazırlanmasını,hastayasunulmasını,kayıtedilmesinivehastanınilaçtedavisürecininizlenmesini
sağlar,ortayaçıkanistenmeyenetkilerisorumlutabipilepaylaşır.Akılcıilaçkullanımilkelerineuygun
hareketeder.Hastayı,ilaçları,ilaçların uygulanmasında kullanılan araçlarıve tıbbicihazve
malzemelerinigüvenliveetkinbirşekildekullanabilmesiiçinbilgilendirir.Tıbbiürünleringüvenlişekilde
kullanımlarınınsağlanmasıiçinadversetkilerinsistematikbirşekildeizlenmesi,buhusustabilgi
toplanması,kayıtaltınaalınması,değerlendirilmesi,arşivlenmesi,taraflararasındairtibatkurulmasıve
beşeritıbbiürünlerinyolaçabileceğizararınenaltdüzeyeindirilebilmesiiçingereklitedbirlerinalınması
hususlarında,farmakovijilansçalışmalarınıyürüterekmevzuatınyüklediğigörevleriyerinegetirir.İlaç
etkileşimleri,uyumsuzlukvekontrendikasyonları,yanetkileri,dozveuygunilaçdepolamakonularıile
ilgiliolarakhekimlerevehastalarabilgivedanışmanlıkhizmetiverir.
GünümüzünenönemlisağlıkproblemlerindenbirihalinegelenKronikHastalıklarınartan
prevelansınıvepolifarmasiyigözönündebulundurursak;hastaneeczacısı;Hastanınfarmasötikbakımı
ilaçtedavisorumluluğunuvehekiminişyükünüpaylaşaraktedavininetkinliğinivegüvenilirliğiniarttırır.
Hastanınyaşam kalitesiniiyileştirir.Tedavimaliyetiveolasıkomplikasyonlarınönlenmesinepozitif
katkıylahedeflenensonuçlaraulaşılmasınısağlar.Kanıtadayalısağlıkiletişiminingelişmesinekatkı
sunar.
3.KRONİKHASTALIKLARveEPİDEMİYOLOJİSİ
Kronikhastalıklar;yavaşilerleyen,tamolaraktedaviedilemeyen,komplikeseyirgösteren
ve kişinin yaşam kalitesinietkileyen hastalıklardır. Küreselprevelansları göz önünde
bulundurulduğundahem gelişmişhem degelişmemişülkelerdehızlaartankronikhastalıklar
dünyadagörülenenönemliölümsebeplerindenbiridir.Yapılanbirçokküreselveülkebazlıçalışma,
önleyiciyaklaşımlargeliştirilmezse bu yükün yakın gelecekte katlanarakartacağına işaret
etmektedir.
Dünyadaheryılkalpkriziveinmenedeniileyaklaşık12milyon,HTvediğerkalp
hastalıklarınedeniileise3,9milyonkişiölmektedir.Yaklaşıkbirmilyardanfazlayetişkinaşırıkilolu,
bunların300.000’iiseklinikolarakobezdir.Yaklaşık177milyonkişinindiyabetivardırvebunların
üçteikisigelişmişülkelerdeyaşamaktadır.
KronikhastalıkölümlerininyaklaşıkyarısıKVHS,obezitevediyabetebağlıolupbu
hastalıklar,görülmesıklığıyönündentoplumunbüyükbirkesiminietkilerkenilkgörülmeyaşıda
giderekazalmaktadır(DSÖ BulaşıcıOlmayanHastalıklarKüreselDurum Raporu2010).Etkin
girişimlerle,küreseldüzeydekronikhastalıklarabağlıölümhızıheryıl%2azaltılabilirse,onyılda36
milyonölümünönlenebileceğiöngörülmektedir.
Tablo1.TürkiyeUlusalDüzeydeÖlümeNedenOlanİlk20HastalığınYüzdeDağılımı
Sıra
NoÖlümnedenleri Toplamölümler(%)
1 İskemikKalpHastalığı 21,7
2 SerebrovaskülerHastalıklar 15,0
3 KronikObstrüktifAkciğerHastalığı* 5,8
4 PerinatalNedenler 5,8
5 AltSolunumYoluEnfeksiyonları 4,2
6 HipertansifKalpHastalıkları* 3,0
7 Trakea,BronşveAkciğerKanseri 2,7
8 Diyabet* 2,2
9 TrafikKazaları 2,0
10 İnflamatuvarKalpHastalıkları 1,9
11 KonjenitalAnomaliler 1,6
12 İshalleSeyredenHastalıklar 1,5
13 MideKanseri 1,3
14 NefritveNefrozlar 1,1
15 Lösemiler 1,0
16 RomatizmalKalpHastalıkları 0,9
17 MemeKanseri 0,9
18 PeptikÜlser 0,9
*YıldaToplamÖlümSayısı:430.459
*KronikHastalıklaraBağlıÖlümSayısı:305.467
(THSK2013BBSHverirehberi)
Yaşlılıkkronikhastalıklardaenbüyükriskfaktörlerindenbirisidir.DünyanüfusudaTürkiye
nüfusudagiderekyaşlanmaktadır.Ülkemizde2000yılında%5,7olan65yaşüstünüfus2010yılında
%7.2,2011yılında%7,3olmuştur.2050yılındaburakamın%17,6olmasıbeklenmektedir.Nüfusun
giderekyaşlanmasıyanısırasosyo-ekonomik,kültürelalışkanlıklar,değişenyaşambiçimiilebirlikte
stresvehareketsizliktenkaynaklıolarakbireylerinkronikhastalıklarayakalanmariskiartmıştır.
KronikhastalıklarileilgiliTürkiye’deyapılmışenkapsamlıçalışmaSağlıkBakanlığıtarafından
yapılan ‘UlusalHastalık Yükü-MaliyetEtkililik’çalışmasıdır.Bu çalışmaya göre Türkiye’deki
ölümlerin %71‘ikronikhastalıklarkaynaklıdır.
Kronikhastalıklarabağlıartanmortalitevemorbiditeoranlarınınyanısıratedavimaliyetleride
oldukçaartmaktadır.Bunaekolaraktoplumuntedavisüreciileilgiliyeterlifarkındalıksahibiolmaması,
hastanınvarolansağlıksistemiilesenkronizeolabilecekbireğitimesahipolmaması,toplumunilaç
okur-yazarlığıseviyesininyetersizliğitedavimaliyetleriniönemliölçüdearttırmaktadır.Örneğin;Sosyal
GüvenlikKurumun2012yılıverilerinegöre,5.2milyondiyabethastasıbulunduğu,yıllaritibarıyla
ortalama%17’likbirartışolduğutespitedilmiştir.Kurum tarafındanyapılan2012yılıtoplam sağlık
harcamalarıincelendiğinde%23ilediyabetinsağlıkharcamalarıiçindebüyükbiroranasahipolduğu
görülmektedir(Tablo2).
Tablo2.Türkiye’deYıllaraGöreDiyabetİlişkiliMaliyetler(THSK2013BBSHverirehberi)
2008 2009 2010 2011 2012
ToplamKişi 2.514.842 3.528.078 4.289.500 4.787.030 5.217.709
Erkek 940.573 1.329.685 1.611.435 1.795.871 1.947.991
Kadın 1.574.269 2.198.393 2.678.065 2.991.159 3.269.718
TedaviMaliyetleri(MilyonTL) 2.028,59 3.035,12 3.893,48 4.867,88 5.865,98
Doğrudan 598,31 907,11 1.129,01 1.310,80 1.557,78
Diğer 1.430,29 2.128,01 2.764,47 3.557,09 4.308,20
İlaçMaliyetleri(MilyonTL) 2.502,39 3.915,38 4.143,46 4.293,31 4.126,90
Doğrudan 786,02 1.001,99 1.052,44 1.035,10 1.084,94
Diğer 1.716,37 2.913,39 3.091,02 3.258,21 3.041,97
Kronikhastalardatedaviyeyönelikkarşılaşılanenbüyükgüçlük(%61)hastanınilaçtedavisine
uyumsağlayamamasıdır(THSK2013).
4.DİYABET:
4.1.TANIM:Diabetesmellitus,insülinsekresyonu,insülinetkisiveyabufaktörlerinherikisindede
birdefektolmasısonucuortayaçıkan,hiperglisemiylekarakterize,ilerleyicivekomplikasyonlarayol
açanmetabolikbirsendrondur.
YIL2000 Dünyadatahminidiyabetliinsan140milyon
YIL2025 Dünyadatahminidiyabetliinsan300milyon
HERYIL Diyabetkomplikasyonlarındanölen3milyon
Ölümnedeniolarakaztanınanveazkayıtaltınaalınanbirhastalıktır.Yapılantahminleregöre
dünyadayaklaşık171milyonkişidediyabethastalığıvardır.Busayının2030yılınakadarikikat
artarak 366 milyon olmasıbeklenmektedir.Uzun dönemlikomplikasyonlarıarasında kalp
hastalıkları,inme,böbrekyetmezliği,körlük,bacakenfeksiyonlarıvediğerenfeksiyonlar,kangren,
parmakamputasyonubulunmaktadır.
Tip2diyabetinartmasındanbüyükorandakiloartışı,obezitevefizikselaktiviteazlığısorumludur.Diyabettenkorunmavekontroldefizikselaktiviteninartırılması,yeterlivedengelibeslenmevesağlıklıvücutağırlığınınsağlanmasıanahtarroloynamaktadır.
Son10yıldabazıülkelerdeobeziteprevalansı2-3katartmışolupönümüzdekidönemde
iskemikkalphastalıklarınabağlıölümlerin%71’i,inmeyebağlıolanların%75’ivediyabetebağlı
ölümlerin%70’igelişmekteolanülkelerdegörüleceğitahminedilmektedir. (TürkiyeDiyabet
Hipertansiyon,ObeziteveEndokrinolojikHastalıklarPrevalansÇalışması(TURDEP-IveII),
4.2.DİYABETTİPLERİ:
TİP1:Insülineksikliğiilebirliktebeta-hücreharabiyeti
TİP2:insülinyetersizliğiilebirlikteinsülindirenci
DİĞER SPESİFİKTİPLER:Beta-hücrefonksiyonundagenetikbozukluklar,ekzokrinpankreas
hastalıkları,endokrinopatiler(ilaçveyakimyasalmaddelerebağlı)vediğernadirformlar.
GESTASYONEL:Beta-hücredisfonksiyonuilebirlikteinsülinyetersizliği.
4.3.DİYABETTANIKRİTERLERİ:
Diyabettanısı,klasiksemptomlarvekomplikasyonlarvarisekolaylıklakonabilir.Bununlabirlikte
erkentanıvebazılaboratuaryöntemlerinindoğruşekildekullanılması,sonuçlarıntanıkriterlerine
uygunolarakdeğerlendirilmesiönemlidir.1979’daAmerikanUlusalVeriGrubu(NDDG),1985
yılındaDünyaSağlıkÖrgütü(DSÖ),1998yılındaAmerikanDiyabetBirliği(ADA)veAvrupa
DiyabetPolitikasıBelirlemeGrubu(EDPG)tarafındantanıgöstergelerigözdengeçirilerekyeni
kurallargeliştirmiştir.Semptomlar+ Rastgele plazma glikozu ≥ 200mg/dlDiyabete özgü
semptomların(poliüri,polidipsiveaçıklanamayankilokaybıv.b)varlığınaekolarakgününherhangi
birzamanındaölçülenplazmaglikozdeğerinin≥200mg/dl(11,1mmol/L)olması,Semptomlar+
Açlıkplazmaglikozu≥126mg/dlAçlıkplazmaglikozdeğerinin126mg/dl(7.0mmol/L)veyadaha
yüksekolması(Açlık:enaz8saathiçkalorialınmamışolmasıdemektir.Açlıkplazmaglikozunun
126mg/dlveyadahafazlaolmasıdiyabetinkesinolmayantanısıdır.Kesintanıdiğergöstergelerle
doğrulanmalıdır.)OralGlikozToleransTesti(OGTT)2.saatdeğeri≥200mg/dl75grglikozile
yapılanOGTTsırasında2.saatglikozdeğerinin≥200mg/dl(11.1mmol/L)olmasıkoşulları
aranmaktadır.Tanısırasındabazıözellikleredikkatedilmelidir:Hiperglisemininvemetabolik
dengesizliğinbelirginolmadığıdurumlardatestlertekraredilmelidir.ÜçüncükriterolanOGTT’nin
rutinolarakuygulanmasıtavsiyeedilmemektedir.Açlıkplazmaglikozu(glucose)olaraktanımlanır.
Açlıkkanşekerideğerinde anormallikbelirlendiğindekesintanıiçinOGTTyapılmasıgerekir.
OGTTsırasında2.saatplazmaglikozu140-200mg/dliseBozulmuşGlikozToleransıolarak
yorumlanır.
4.3.1.AçlıkKanGlikozu
Normalde,açlıkkanglikozdeğeri80-110mg/dl’dir.Açlıkkanglikozdeğeriplazmada(venözveya
kapiller)126mg/dlveyadahayüksekisegüvenilirolarakdiyabettanısıkonabilir.Eğerkapillerveya
venöztamkankullanılıyorsabudeğer110mg/dlolarakdeğerlendirilir.Kesintanıkoymakiçinaçlık
kanglikozdeğerienazikikez,farklızamanlardaölçülmelidir.
4.3.2.ToklukKanGlikozu
Yemekyedikten2saatsonrakiplazmaglikozkonsantrasyonunun200mg/dl’denfazlaolması
diyabetin varlığınıgösterir.Tokluk (postprandiyal)kan glikoz değerleritanıkoymak için
kullanıldığında3günboyuncakısıtlanmamış,enaz150gr/günkarbonhidratiçerendiyetalınmakta
ikenyapılmalıvedeğerlendirilmelidir.Fakattanıiçinaçlıkkanglikozuölçümütercihedilir.
4.3.3.İdrardaGlikozÖlçümü
Diyabettanısındaensıkkullanılantestidrardaglikozölçümüdür.Duyarlılığıveözgüllüğüdüşük
olmasınakarşınuygulamakolaylığıaçısındanilktercihedilentestlerdenbiridir.Normalde24saatlik
idrardaglikoz40-70mg’dır.Budeğerleriaşmasıpatolojiksınırlariçinegirer.İdrardaglikoz,
genellikle,redüksiyon(indirgenme)veyaenzimatikyöntemlerkullanılaraksaptanır.Glikozoksidaz
yöntemiile(Testape,Clinistik,Diastik,ChemstripUGgibi)çalışanstripleridrarglikoztayiniiçin
dahaözgüldür.Bustriplerinsalisilatlar,askorbikasit,levodopa,phenazopridinHCLileyanlış
pozitifliklerverdiğibelirtilsededuyarlılığı,% 0.1düzeylerindekidüşükglikozyoğunluğunubile
saptayabilecekkadarhassastır.
4.3.4.OralGlikozToleransTesti(OGTT)
OGTTdiyabetintanısıiçinkullanılanenduyarlıtesttir.Sonuçlarıngüvenilirolmasıiçintest
öncesindeönerilenhazırlığınyapılmışolmasıgerekir.OGTTtestindenöncehastanıntoklukkan
glikozundaolduğugibienazüçgünkarbonhidratkısıtlamasıolmaksızınbeslenmesi(enaz
150gr/gün)gerekmektedir.Test8saataçlıktansonrauygulanır.Açlıkkanşekeriölçümündensonra
300ml.suiçindeeritilmiş75gr.Glikoz3-5dakikadaiçirilir.Tanıiçinglikozalımından2saatsonra
ölçülenkanşekerisonucunundeğerlendirilmesiönerilir.Sonuç200mg/dlisediyabettanısı
kesinleşir.OGTTsırasındabirçokfaktörglikoztoleransınaetkiederekhiperglisemikbireğrinin
ortayaçıkmasınayolaçabilir.Testsırasındakahve,sigaraiçilmesineizinverilmemeliveglikoz
toleransınıbozabilecekilaçlar(oralhipoglisemikler,dilantin,betablokerler,thiazidgrubudiüretikler,
nikotinikasittürevleri)kullanılıyorsaenazbirhaftaöncekesilmişolmalıdır.OGTTenfeksiyon,akut
ağırstresler,travma,büyükcerrahigirişimler,akutkardiyovaskülerveyaserebrovaskülerolaylar
sırasındayapılmaz.OGTTtanıkriterlerininbireyinakutvekronikhastalıklarsırasındakidurumuna
göredeğilsağlıklıbireyleregöresaptanmışolduğuunutulmamalıdır.Açlıkplazmaglikozdeğerleri
enazikikez126mg/dl’ninüzerindeisediyabetintanısıiçinOGTTgerekmez.
4.3.5.GlikozillenmişHemoglobin,Fruktozamin,HbA1c
Eğerplazmaglikozukronikolarakyüksekse,glikozilasyonderecesi(hemoglobinebağlandığında
HbA,plazmaproteinlerinebağlıolduğundafruktozamindeğerleri)glikozdüzeyihakkındabirfikir
verebilir.BelirliaralıklarlaglisemiveglikozüriyiaraştırmakHbA,(glikozillenmişhemoglobin)ve
özellikleHbA1cyadaFruktozamindüzeyleriniaraştırmakhastanındiyabetikolupolmadığı
konusundaipuçlarıverir.Fakattanısaldeğeriyoktur.HbA1cölçümüilediyabettanısıkoymakiçin
çeşitliçalışmalaryapılmışsa da günümüzdekibilgilertanıtestiolarakkullanılamayacağını
göstermektedir.Butestgeriyedönükglikozkontrolünüizlemededeğerlidir.Normaldetotal
hemoglobininsadece%4-6’sındaHbA1coluşur.HbA1cdeğeri%6,5değerininüstüneçıktığı
zamanmakrovasküler,%7,5değerininüzerineçıktığızamandamikrovaskülerkomplikasyonların
başladığıkabuledilmektedir.HbA1cdönüşümlübirdeğerdirveeritrosityıkılıncayakadar(yaklaşık
3ay)yüksekkalır.Oysaglikozunplazmaproteinlerinebağlanmasıileortayaçıkanketoaminler
(fruktozamin)sadece3-4haftayüksekkalmaktadır.
HbA1cileortalamaplazmaglukozseviyesiarasındakiilişki:
4.4.DİYABETTEDAVİSİNİNAMAÇLARI:
1) Hiperglisemiyiönlemek
2) Akutmetobolikkomplikasyonriskleriniazaltmak.
3) Mikrovaskülerkamplikasyonları(retiopati,nefropati,nöropati)önlemekveya
geciktirmek).
HbA1c(%) Ortalamaplazmaglukozu(mg/dl)
6 126
7 154
8* 183
9 212
10 240
11 269
12 298
4) SadecediyabetideğilDiyabeteeşlikedenobezite,HT,dislipidemive
Kardiyovasküler(KV)sorunlarıönlemekvetedavietmek.
5) Hastayaiyibiryaşamkalitesisağlamak.
4.5.DİYABETTEDAVİSİNİNHEDEFLERİ:
1.Glisemikhedefler
2.Biyokimyasalhedefler
AKŞ <110mg/dl
TKŞ(2.saat) <140mg/dl
HbA1c <%6.5
LDL–K <100mg/dl
HDL–K ♀>50,♂>40mg/dl
Total–K <200mg/dl
Trigliserid <150mg/dl
(TEMDDiabetesMellitusveKomplikasyonlarınınTanı,TedaviveİzlemKulavuzu2009)
3.Kardiyovaskülerhedefler
Kanbasıncı <130/80mmHg
Mikroalbuminüri < 30mg/gün
BMI < 25kg/m2
4.Yaşamkalitesiveilaçuyuncunayönelikhedefler
A1C≥%7olması,tedaviyebaşlamayıveyatedavidedeğişiklikyapılmasınıgerektirir.
A1C,hedefdeğereulaşılanadek3aydabirölçülmeli,hedefeulaşıldıktansonraiseenaz6
ADA1 AACE2 IDF3 TEMD4
HbA1c(%) <7 <6.5 <6.5 <6.5
(mg/dl) (mg/dl) (mg/dl) (mg/dl)
AKŞ70–130 <110 <110 70-120
TKŞ<180 <140 <145 <140
Yatmadan
önceki
plazma
glukozu
110–150 _ _ _
aydabirkontroledilmelidir.
BaşlangıçtaaçlıkveöğünöncesiKŞhedefalınmalıdır.ÖğünöncesiaçlıkvekapillerKŞhedefi
70-130mg/dlolmalıdır.
PostprandiyalKŞhedefi<180mg/dlolmalıdır.
Hastanınyaşambeklentisidüşükvehipoglisemiriskivarsaglisemikkontrolhedefleriyeniden
gözdengeçirilmelidir.
Hipertansiyonvehiperlipidemigibidurumlarıntedaviedilmesimikrovaskülerkomplikasyon
riskiniazaltır.
4.6.İNSÜLİN
4.6.1Kimlereinsulintedavisibaşlanır?
Gebelik,laktasyon
Tip1DM
OADrağmenkanşekeriregulasyonusağlanamayanlara
Mikrovemakrovaskulerkomplikasyonlarıolanlara
KcveBYvehastalığıolanlara
Enfeksiyonvarlığında,
Perioperatuvardönemde
Pankreasbezioperasyonlaalınmışolanlara
İdrardaketon(+)olanlara
Kortizonkullanımı
Kilokaybıolandiyabetlilere
Oralilaçlaraallerjiveyareaksiyon
Akutmiyokardinfarktüsü
4.6.2.İnsülinuygulanırkendikkatedilmesigerekenler:
Fizikaktivite-beslenmeduzeni-dozilişkisi
Dahaoncekiinsulindozu
Totaldozhesabı
İhtiyacıngunlukdeğişimi
İnjeksiyonbolgeleri
Hipoglisemivarlığı
GecekiNPHdozutotaldozun%50sindenfazlaolmamalıdır
4.6.3.İnsülinDozununHesaplanması:
NormalKilolu Obez
0.3IU/kg/gün Fizikaktivitesiyoğun 0.4IU/kg/gün
0.4IU/kg/gün Fizikaktivitesiortaderecede 0.5IU/kg/gün
0.4IU/kg/gün Fizikaktivitesihafif 0.6IU/kg/gün
Böbrekyetersizliği -0.2IU/kg/gün
Hipoglisemiriskiniartırandurumlar-0.2IU/kg/gün
Fazlayemekyiyenler +0.1IU/kg/gün*****DİKKAT
Yenibaşlayantip1diyabet(<30yaş) 0.3–0.4IU/kg/gün
4.6.4.İNSÜLİNİNYANETKİLERİ
Hipoglisemi
Kiloartışı
Ödem
İnsülinantikoruoluşumu(Antiinsülinantikor)
İnsülinallerjisi
İnsülinenjeksiyonusonucugelişenlokalreaksiyonlar
Lipoatrofi
Lipohipertrofi
Somogyfenomeni
Dawnfenomeni
Masifhepatomegali
Hiperinsülinemi
4.6.5.İNSÜLİNÇEŞİTLERİ:
Kısaetkili(Reguler)insulinler:Berrakgorunumludur.
-ActrapidHMpenfill
-HumulinRprefill
•Orta(Intermediyer)etkiliinsulinler.Bulanıkgorunumludur.
-InsulatardHMpenfill
-HumulinNprefill
•Uzunetkiliinsulinler:Berrakgorunumludur
-Lantus(insulinglargine)
-Levemir(insulindetemir)
•Premix(hazırkarışım)preparatlar.Bulanıkgorunumludur.
-Mixtard20HM(20%regular+80%NPH)
-HumulinM20/80(20%regular+80%NPH)
-Mixtard30HM(30%regular+70%NPH)
-HumulinM30/70(30%regular+70%NPH)
-HumalogMix25/75(25%lispro+75%NPL)
-Novomix30/70(30%aspart+70%NPH)
-50/50NPL/lispro(HumalogMix50
-50/50NPA/aspart(Novomix50)
4.6.6.İNSÜLİNENJEKSİYONBÖLGELERİ
İnsülin Etkibaşlangıcı Pik Etkisüresi Kanglikozhedefi
Lispro 10–15dk. 1–1.5saat 4–5saat Postprandial
Aspart 10–15dk. 1–2saat 4–6saat Postprandial
Regüler 15–60dk 2-4saat 5-8saat Postprandial
İnhalerinsülin 10-20dk 30dk-3saat 6saat Postprandial
NPH 2.5-3saat 5-7saat 13-16saat Bazal
Lente 2.5-3saat 7-12saat 18saat Bazal
Glargin 2-3saat yok 30saat Bazal
Ultralente 3-4saat 8-10saat 20saat Bazal
Detemir 2-3saat yok 24saat Bazal
4.6.7.İNSÜLİNENJEKSİYONUSIRASINDADİKKATEDİLMESİGEREKENLER:
Enjeksiyonsonrasıgerikaçmayıönlemekiçin:
Yavaşverin
Enjeksiyonsonrası5’ekadarsaydırın
İnsulinintümüverilmedençekilmemeli
Buzdolabındançıkarçıkmazinsulinyapmamalıbirazodaısısındabekletilmeli,soğukinsulin,
enjektöriçindehavaolaninsulinağrıyapar.Temizlemekiçinsürülenalkoluçmadanenjeksiyon
yapmakağrıriskiniarttırır.
İnsülinnasılsaklanır?
Buzdolabıkapağındasaklanmalıdır.+4C’desaklanır
Dondurulmamalıdır.
Direkgüneşışığıveyüksekısıdankorunmalıdır.
Seyahatesnasındabagajdabırakılmamalı,küçüktermoslariçindetaşınmalıdır.
Flakoninsülinlerkullanılmayabaşlandıktansonradabuzdolabındasaklanmalıdır.Flakonlar
açıldıktansonra30-40gündetüketilmelidir
Kullanılmayabaşlanankartuşinsülinlerbitinceyekadarenjeksiyonkalemiiçindesaklanabilir.
Buzdolabınakonmasıgerekmez.
Kalemiçindeodasıcaklığında1ay,buzdolabında3aysaklanabilir
4.7.A10B-ORALANTİDİYABETİK(OAD)MOLEKÜLLERVEMUADİLLERİ:
4.7.1.A10BA-BİGUADİNLER:
A10B02-METFORMİN:DİAFORMİN GLANGE ,GLİFOR,GLUCOPHAGE,
MATOFİN,GLUFORMİN.METVEL.
Besinetkileşimleri:Alkol,tütün,yeşilçay
İlaçetkileşimleri:İyodlukontrastmaddelerinintravasküleruygulanması,metforminbirikimive
laktikasidozriskindeartışaveböbrekyetmezliğinesebepolabilir.Birliktekullanılmaz.İyotlukontrast
maddekullanımındanöncebırakılmalıve48saatsonraböbrekfonk.Kontroledilerektekrar
başlanılmalı.Glukokortikoidler:(Böbreküstübezininkorteksbölgesindensalgılanan,karbohidrat,lipitve
proteinmetabolizmasındafaaliyetgösteren21karbonlusteroithormonlar.),beta-2-agonistlerive
diüretiklerinintrinsikhiperglisemikaktivitelerivardır.Budurum içinhastauyarılmalıdırveözellikle
tedavininbaşlangıcındadahasıkkanglukozölçümleriyapılmalıdır.Eğergerekliyse,diğerilaçiletedavi
sırasındavediğerilacınkesilmesindensonraantidiyabetikilacındozuayarlanmalıdır.
ADE-inhibitörlerikanglukozdüzeylerinidüşürebilir.Metformindozutekrarayarlanmalıdır.
Terapötiketkivefarmakokinetik:
Metforminintip2diyabethastalarındayaygıngörülenbirpatofizyolojikbulguolaninsülin
rezistantansınıazaltmasıdır.Obez tip 2 diyabethastalarında sülfanirürelere göre üstünlüğü
kanıtlanmıştırveilktercihedilenajandır.
Yemeklerle birlikte alınması önerilir. Metformin ile oraluygulamadan sonra doruk
konsantrasyona(Tmaks)2.5saatiçindeulaşır.
Metforminkreatininklirensi(CrCl)<60mL/dkolanhastalardabirikebilirbudurumlaktikasidoz
riskiniartırabilir.Hafif(CrCl=61-90ml/dk),orta;şiddette(CrCl=31-60ml/dl)veyaşiddetli(CrCl=10-
30 ml/dk) böbrek bozukluğu olan hastalarda 850mg tek doz uygulaması sonrasında
Cmaks( formakokinetik açıdan tek dozdan sonra oluşan maksimum doruk konsantrasyon)
konsantrasyonlarısırasıyla1.86mcg/ml,4.12mcg/mlve3.93mcg/mlşeklindedir.Benzerşekilde,
Tmaks(dorukkonsantrasyonaulaşanakadargeçersüre)değerleridesırasıyla3.2saat,3.75saatve
4.01sattir.Yaşlılarda,yaşabağlıolarakböbrekfonksiyonlarındaazalmameydanageldiğiiçin
metforminbirikimisözkonusuolabilir.Metforminhemodiyalizileuzaklaştırılabilir.
Kontrendikasyonlar:MetforminTip1diabetesmellitustedavisiiçinkullanılmamalıdır.Diabetik
ketoasidoztedavisindemetforminetkilideğildirvekullanımıkontrendikedir.Komailebirlikteseyreden
veyakomagörülmeyendiyabetikketoasidozinsüliniletedaviedilmelidir.Laktikasidozmetformin
birikiminebağlıolarakortayaçıkabilecekolanendergörülenfakatciddibirkomplikasyondur.
Yanetkiler:
Laktikasidozbaşlangıcıhemenfarkedilemezvebuaşamadasadecemalez,miyalji,solunum
güçlüğü,somnolansartışıvenon-spesifikabdominalrahatsızlıkgibiözgünolmayansemptomlar
görülür.Asidemidahabelirginhalegeldiğindehipotermi,hipotansiyonvedirençlibradikardimeydana
gelebilir.Hasta ve reçeteleyicinin bu semptomların farkında olmalarıgerekirve hastalara bu
semptomlarmeydanageldiğindehemenhekimebildirmelerigerektiğiaçıklanmalıdır.Durumnetleşene
kadarmetforminkullanımıkesilmelidir.Serumelektrolitleri,ketonlar,kanglukozseviyesiveendikeolan
durumlardakanpHvelaktatseviyelerivehattakanmetforminseviyelerininölçülmesiyararlıolabilir.
Metformintedavisinebaşlanırkengastrointestinalyanetkilersıkmeydanagelir.Bununlabirlikte,
hastaherhangibirmetformindozunukullanmaküzerestabilizeedildiktensonrameydanagelen
gastrointestinalsemptomlarınilaçileilişkiliolmasıolasılığıdüşüktür.Tedavininilerleyenaşamalarında
meydanagelengastrointestinalsemptomlarklinikdurumdakibirdeğişikliğebağlıolarakortayaçıkmış
olabilirvelaktikasidozveyadiğerciddihastalıklarınriskiniartırabilir.Metformintedavisindestabilize
edilmişolanvegastrointestinalsemptomlardanşikayetedenhastalaragastrointestinalsemptomların
etiyolojisininbelirlenmesiiçinlaboratuvarincelemeleriyapılmalıdır.Busemptomlararasındadiyareve
bulantı/kusmabulunabilir,fakatsemptomlarsadecebunlarlasınırlıdeğildir.Ayrıca,gastrointestinal
semptomlarınnedenibelirlenenekadarmetformintedavisininkesilmesigerekebilir.Sonolarak,diyare
vebulantı/kusmamideboşalmasınıvekalorialımınıetkileyerekkanglukozkontrolünüetkileyebilir;
özelliklekanglukozseviyesinindüşükolmariskiartar.Metforminkullanmaktaolanhastalara
gastrointestinalsemptomlardaartışmeydanagelmesidurumundahekimlerinebaşvurmalarıgerektiği
açıklanmalıdırvehastalaragastrointestinalsemptomlardaartışmeydanagelmesidurumundakan
glukozkonsantrasyonlarınıdahasıkölçmelerigerektiğibilinmelidir.
Renalhastalık, renalyetmezlik ve renalzafiyet durumunda metformin kullanımına
başlanmadanöncevedahasonrakidönemdedeenazyıldabirkezböbrekfonksiyonlarının
değerlendirilmesigerekir.Metforminönemliorandaböbreklerdenelimineolurveintrinsikböbrek
hastalığı veyabozukluğununderecesiarttıkçalaktikasidozriskiartar.Üreticiyegöre,böbrekyetmezliği
olanhastalardaveyaböbrekbozukluğuolanhastalarda(serumkreatininseviyesininkadınlarda>=1.4
mg/dLveerkeklerde>=1.5mg/dLolmasıolaraktanımlanmaktadır.Bununlabirlikte,farmakokinetik
araştırmalardaCrCl<60mL/dkolduğundabelirginmetforminbirikimiolduğugösterilmiştir)metformin
kontrendikedir.Bununlabirlikte,AmerikanDiyabetBirliğivediğerlerikreatininklirensidüşükolan
hastalardayakındanizlem uygulanarakmetforminkullanılabileceğiniönermektedir.Metforminile
eşzamanlıolarakkullanılanbazıilaçlardalaktikasidozriskiniartırabilir.
Farmakolojiktedavigerektirenkonjestifkalpyetmezliğiolanhastalardametformindikkatli
kullanılmalıdır.Yinedemetformininkalpyetmezliğiolanhastalardahiçbirölçülebilenzarara/hasara
nedenolmadığıbildirilmiştir;buanalizde,metformininmortalitedeazalmasağladığıbildirilmiştir.Laktik
asidozmeydanagelmeriskiolduğubildirilmiştir.prerenalazotemiyenedenolabilir.Bugibiolaylar
meydanagelmesidurumundametforminkullanımıkesilmelidir.Metforminbüyükorandaböbreklerden
atılırveböbrekfonksiyonlarıazalmışolanhastalardaadversreaksiyon(laktikasidozdahil)meydana
gelmesiriskiyüksektir.Yaşlanmaileböbrekfonksiyonlarıazaldığıiçindozseçilirkenvetitrasyon
yapılırkendikkatliolunmalıdır.Böbrekfonksiyonlarıdüzenliolarakizlenmelidir.Böbrekfonksiyonları
normaldeğilse,>=80yaşındaolanhastalardametforminkullanılmamalıdır.Birikmişolanlaktikasidin
temizlenmesindekaraciğerinönemlirolübulunduğuiçin,karaciğerhastalığı(hepatikhastalık)olan
hastalardalaktikasidozriskiartabileceğiiçinmetforminkullanımındankaçınılmalıdır.Karaciğer
hastalığıglukoneojenezietkiler,budaglisemikkontrolüetkileyebilir.Alkolünmetformininlaktat
metabolizmasıüzerindekietkilerinipotansiyalizeettiğibilinmektedirvemetforminkullanmaktaolan
hastalaretanolintoksikasyonuveyaetanolzehirlenmesi(akutveyakronik)hakkındauyarılmalıdır.
Alkolizmiolanhastalardametforminkullanılmasıönerilmemektedir.
Metforminkullanmaktaolanhastalardaradyografikkontrastmaddeverilmesikontrendikedir;bu
uygulamaakutböbrekyetmezliğinenedenolabilirvelaktikasidozanedenolduğubilinmektedir.İyotlu
radyografikkontrastortamıiçerenprosedürleruygulanacakolanhastalarda,prosedürdenhemenönce
veprosedürdensonraki48saatsüresincegeciçisüreilemetforminkullanımınaaraverilmelidir.
Laktikasidozriskininazaltılmasıiçin;hipoksemi,dehidratasyonveyasepsisileilişkiliherhangi
birrahatsızlıkvarlığındametforminkullanımıhemenkesilmelidir.Sıvıveyiyecekalımınınkısıtlanmadığı
minörprosedürlerdışındahertürlücerrahigirişimdemetformintedavisinearaverilmelidir.Oralalım
tekrarbaşlayanakadarveböbrekfonksiyonlarınınnormalolduğundaneminolunanakadartekrar
metformin kullanımına başlanmamalıdır.Fizyolojik stres süreleriboyunca (ör.,yanık,sistemik
enfeksiyon,travma,ameliyatveyayüksekateş)geçicisüreileoralantidiyabetikajanlarınyerineinsülin
kullanılmasıgerekebilir.
Mideboşalmasınıngecikmesi/uzamasıkanglukozkontrolünüdeğiştirebilir;diyare,gastroparezi,
gastrointestinaltıkanma,ileusveyakusmasıolanhastalardikkatleizlenmelidir.Hastadahipoglisemi
veyahiperglisemigelişimineyatkınlıkoluşturanrahatsızlıklarantidiyabetikajanınetkinliğinideğiştirebilir.
Hipoglisemiyenedenolandurumlararasındazayıffizikkondisyon,ilaçetkileşmelerimalnütrisyon,
kontrolaltına alınmamış adrenalyetmezlik, hipofiz yetmezliğiveya hipotiroidizm bulunur.
Hiperglisemiyenedenolandurumlararasındailaçetkileşmeleri,kadınlardahormonaldeğişiklikler,
yüksekateş,şiddetlipsikolojikstresvekontolaltınaalınmamışhiperkortizolizm vehipertiroidizm
bulunur.Burahatsızlıklarıolanolanhastalardametforminkullanımısüresincekanglukozseviyelerinin
dahasıkizlenmesigerekebilir.
MetforminB12vitaminiabsorpsiyonununoptimaldüzeyinaltındaolmasınanedenolabilir.
Bununnedeni,B12-intrinsikfaktörkompleksiileetkileşimegirmesiolabilir.Buetkileşim nadiren
pernisiyözanemiyenedenolabilir;pernisiyözanemitersinirniteliktedirvemetforminkesildiktensonra
veyasiyanokobalamindesteğiyapılmasısonrasındaiyileşir.Bazıkişilerdepernisiyözanemiyeyatkınlık
olabilir;metforminkullanmaktaolan465hastaileilişkilibirolgu-kontrolaraştırmasında(B12eksikliği
bulunan155,bulunmayan310hasta)metforminindozuvekullanıldığısüreninB12vitamineksikliği
gelişmesiolasılığınıartırabileceğibildirilmiştir.Dozdakiher1gram/gün'lükartışvemetforminin>=3yıl
süreilekullanılmasıB12vitaminieksikliğiolasılığınıartırmıştır.Kronikmetformintedavisiuygulanmakta
olanbütünhastalardahematolojikparametrelerindüzenliolarakölçülmesiönerilmektedir.
İnsülinrezistansıolanpremenopozalanovulatuvarkadınlarda(ör.,polikistikoversendromu
olankadınlar)metformintedavisisonrasındaovulasyontekrarbaşlayabilir;gebekalmakistemeyen
hastalardauygunkontrasepsiyonmetodlarıkullanılmadığıtakdirdegebekalmariskiolabilir.
DiyabetikKetoasidoz(DKA):İnsülineksikliğininyarattığıağırbirmetabolikbozukluktur.Bilinçdeğişik
derecelerde bozulabilir.Bilinç seviyesinin bozulmasıile "diyabetik ketoasidoz koması"terimi
kullanılabilir.Buteriminkullanılmasıherzamanbilinçbozukluğu¬nun"koma"derecesindeolduğunu
göstermez.Derinkomavebeyinsapıbelirtileriçokseyrekolarakgörülür.Komabudereceyevardıy-sa,
önceorganikkomanedenleriortadankaldırılmalıdır.Tip1diya¬betin%20-30'undailkbelirtiolarak
ortayaçıkar.Vakalann%25'likbölümündenedenenfeksiyonlar,%25kadarvakadanedeninsülin
kullanmamakveyadeğişikbedenlerleinsülinkullanmayıkesmekbunlarındışındadiğernedenlerdaha
seyrektir,%10-20'likbiroran¬dadanedenbulunamaz.Kliniktetedaviedilenvakalardamortaliteoranı
%5-20arasındadeğiştiğihaldekliniğeulaşamayanlardaveyaşlılardamortaliteoranıçokdahafazladır.
HastanınDeğerlendirilmesi:Dikkatlibiröyküalınır.Dahaöncedendiyabetiteşhisedilmemişolabilir.
Diyabetikse;insülinveyaoralantıdiyabetik(OAD)ilaçları¬nıazaltmışveyakullanmamışolmasıve
varolanşikayetlerisorgu¬lanır;Fizikmuayenedeyaşambulguları,bilinçdurumu,ciltrengivenefes
kokusudeğerlendirilir.
DiyabetikKetoasidozBelirtiveBulgular:DKA'daortayaçıkanbelirtivebulgular;poliürivepolidipsinin
yolaçtığıozmotikdiürezsonucuortayaçıkar.
Tanı:Ketoasidozbelirtileriilegelenhastadakanşekerininyük¬sekliği(300-800mg/dl;direkolarak
ketonasidozunağırlığıy¬lailgilideğildir),idrardaorta-ağırderecede(++,+++)asetonsaptanmasıile
konur.Bilinçkaybıgelişmemiş(komayagirme¬miş)diyabetlideyakıntakipvetedaviileDKAiyileşirve
has¬taneyeyatmagereksinimiolmaz.DKAkomasıgeliştiğindeisehastanınyoğunbakımdaizlenmesi
gerekir.AyrıcadiyabetikhastadailksaptananlaboratuvarbulgularıarasındaHC03:0-15mEq/l,pH:6.8-
7.3,Nadüşük,normalyadayüksekolabilir.Fosfatnormalveyahafifyükselmiştir.BUN,kreatinin;hafif
ar¬tabilir.Lökositenfeksiyonyokkenbile;lökosityükselebilir.Amilaz,hemoglobin,hematokritgenellikle
artar.SGOT,SGPT,LDHhafifyükselebilir.
DiyabetikKetoasidozTedavisiveBakım:KomayagirmemişDKA'luhastalarınizlenmesinde4saatlik
ara¬lardakanşekeriveidrardaasetontestiyapılır.İnsülinkesilmez.Hastanıngünlükkullandığıinsülin
dozunun%10'uveyavücutağır¬lığının1/10'ukadarkısaetkiliinsülinden(kristalize)IVveyaİMola¬rak
ekinsülinyapılır.Hastanınizlenmesisırasındaasetonürigeçmi¬yor,ilerliyorsa,ekbelirtilerortaya
çıkıyorsamutlakahastanedekal¬masıgerekir.DKAkomasıgelişenhastadatedavivebakımınama¬cı;
sıvıveelektrolitdengesinisağlamakasidozudüzeltmek,dehidra-tasyonuntedavisivekomanedenlerini
tedaviedebilmektir.
Prerenalazotemi:Parankinallezyonolmaksızınböbreklerdekiperfüzyonazlığısonucunda
böbrekfonksiyonlarınınyetmezliğindenilerigelenkanürenitrojeninin
MAXDOZ:Yetişkinler:2550mg/günPOnormalsalımtabletleriiçin.
Yaşlılar:Genellikle,maksimumdozlaratitreedilmez(2550mg/günPOnormalsalımtabletleri
için).
Adolesanlar:2000mg/günPOnormalsalımtabletleriiçin
Çocuklar 10yaş:2000mg/günPO normalsalımtabletleriiçin.
Çocuklar<10yaş:Güvenirlikveetkinliğikanıtlanmamıştır.
KRİTİKLABARATUARDEĞERLERİ:Tahliller:GLİKOZSEVİYESİ,HBA1C (glikozillenmiş
hemoglobin), KKKREATİNKLİRENSİ,(RXdehesaplamamodülüvar), BUN(kanürenitrojeni),
HC03 (KAngazıölçümü), (Hgb) HEMOGLOBİN,(HCT) HEMOTOKRİT ,(WBC)
LÖKOSİT,SGPT,SGOTKaraciğerfonksiyontestleri,LDHLaktatdehidrogenaz
4.7.2.A10BB-SÜLFANİRÜRELER:
A10BB01-GLİBENKLAMİD:DİANORM,GLİBEN
Besinetkileşimi:tütün,yeşilçay,alkol
İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ:NSAİİ,SALİSİLATLAR,SÜLFANAMİDLER,KLORAMFENİKOL,
PROBENASİD,KUMARİN,MAOİNHİBİTÖRLERİ,BETA1ADRENERJİKRESEPTÖRBLOKÖRLERİie
birliktehipoglisemiartabilir.
Tiazidlervediğerdiüretikler,kortikosteroidler,fenotiazinler,tiroidürünleri,östrojenler,oral
kontraseptifler,fenitoin,nikotinik asid,sempatomimetikler,kalsiyum kanalblokerleri,izoniazid
hiperglisemiyenedenolabilirler.Builaçlarlabirliktekullanım sırasındavetedavikesilirkenhastalar
hipoglisemiyönündendikkatlegözlenmelidir..
Glibenklamidilesiprofloksazinarasında,glibenklamidinhipoglisemiketkisininartmasışeklinde
sonuçlananolasıbiretkibildirilmiştir.
Glibenklamidoralmikonazolpreparatlarıilebirliktekullanıldığındaciddihipoglisemigörülebilir.
Terapötiketkivefarmakokinetik:
Glibenklamidsülfonilüregrubundangüçlübirikincikuşakoralantidiyabetiktir.Glibenklamid
pankreasadacıklarındakibetahücrelerindeninsülinsalınımınıartırarakkanglukozunudüşürür.
Glibenklamidoralyoldanalınımınıtakibenhızlaabsorbeolur.Plazmapikkonsantrasyonuna4saatte
ulaşır.
Glibenklamidinkanglukozunudüşürücüetkisi,diyabetikhastalarıtekdoz,kahvaltısırasında
alındığında24saatdevameder.Glibenklamidvücuttanmetabolitarafındansabatlerihalinde%50safra
ve%50idraryoluileitrahedilir.
Kontrendikasyon:TipIdiyabettevekomailebirliktegelişenketoasidozdakontrendikedir.
Uyarılar:
Renalveyahepatikyetmezlikglibenklamidinplazmadüzeyleriniyükseltebilir,
İnsülinlebirliktekullanıldığında20üniteinsülinkullananlardatekdoz2.5mgkullanılabilir.40
üniteinsülinkullananlardaisedoz5mgaçıkarılabilir.Maxdoz20mgdır.
Yanetkiler:
Gastrointestinalreaksiyonlar:Kolestatiksarılıkve hepatitnadiren görülebilir.Karaciğer
fonksiyon bozuklukları(serum transaminazlarında yükselme)ortaya çıkabilir.Bulantı,epigastrik
dolgunluk,midedeyanmaoluşabilir.Buyanetkilerdozabağımlıdırvedozazaltılıncageçer.
Dermatolojikreaksiyonlar:Allerjikderireaksiyonları,örneğin pruritus,eritem,ürtikerve
erüpsiyongibigeçiciyanetkilergörülebilir..Buyanetkilertedavisüresincekendiliğindenkaybolabilir.
Ayrıcaporfirikütanetardavefotosensitivitereaksiyonlarıgelişebilir.
Hematolojikreaksiyonlar:
Lökopeni,agranülositoz,trombositopeni,hemolitikanemi,aplastikanemivepansitopeni.
Metabolikreaksiyonlar:Dilsülfiram benzerireaksiyonlarnadirengörülebilir.Hiponatremiözelliklehiponatremiyapan
diğerilaçlarlaveyaADHsalınımınıartıranilaçlarlabirliktekullanıldığındaortayaçıkabilir.
KRİTİK LABARATUAR DEĞERLERİ:Karaciğer fonksiyon testleri, HBA1C, GLİKOZ
SEVİYELERİ(AÇLIKTOKLUK),KK(KREATİNKLİRENSİ)
A10BB04-GLİBORNURİD:GLUTRİL
Besinetkileşimi:Yeşilçay
İlaçetkileşimi:Hipoglisemiyenedenolanlar:MAOinhibitörleri,sülfonamidler,analjezikve
antiromatizmalilaçlarlipidseviyelerinidüşürenilaçlar(klofibrat)),tüberkülostatikler,
siklofosfamid,alkol,guanetidin,beta-blokerler,probenesid(tersetkiyenedenolabilir),
kumarinikler,perheksilin,kloramfenikol.Hiperglisemiyenedenolanlar:Kortikosteroidler,
diüretikler(asetazolamid,furosemid,metalazon,klortalidon,tiazingrubu),epinerin,tiroid
hormonları(tersbiretkiyenedenolabilir)oralkontraseptifler,nikotinikasit,barbitüratlar,fenitoin
Farmakokinetik:
Glutrilgastrointestinalsistem tarafındanabsorbeedilir,ortalamabiyoyararlılığı%91'dir.50
mg'lıktekdozunoraluygulamasındansonra,2-4saatiçinde2µg/mlpikplazmaseviyelerineerişilir.
Glutril’interapötiketkiliserumkonsantrasyonu1-2µg/mlveyadahaazdır.Glutril'inproteinebağlanma
oranı%90ınüzerindedir.böbrekler(üçteikisi)vesafraaracılığıyladışkıile(üçtebiri)atılır.Glutril'in
ortalamaelimiminasyonyarıömrü8saattir.Etkisüresi24saattir.
Ağırböbrekyetmezliğivakalarındayarılanmaömrü30saatekadarçıkabilir.
Kontrendikasyonlar:Glutrilağırböbrekyetmezliğinde,karaciğeryetmezliğinde,sulfonilüre
türevlerinekarşıhassasiyetolankişilerdevegebeliktekontrendikedir.Ayrıcabelirginasidoz,ciddi
yanıklar,diyabetikkomaveprekoma,insülinebağımlı(TipI)ketozdiyabetler(hafifnon-ketotik
formlardakiprofilaktikuygulalardahil)ketoasidoz,belirginketoz,ciddiameliyatlarvecidditravmalarda
tiroidveyaadrenalfonksiyonlarınağırbozukluklarındakontrendikedir.Dozaveyadiyetlerineuymayan
hastalarda,böbrekyetmezliğinde,yadayaşlılardauzunsürelihipoglisemivakalarıbildirilmiştir.Max.
Terapötikdoz:3tbdir.
KRİTİK LABARATUAR DEĞERLERİ: Karaciğer fonksiyon testleri, HBA1C, GLİKOZ
SEVİYELERİ(AÇLIKTOKLUK),KK(KREATİNKLİRENSİ)
A10BB07-GLİPİZİD:GLUCOTROLXL,MİNİDİAB
Besinetkileşimi:Sarıkantoron,alkol.
İlaçetkileşimleri:NSAİİ,SALİSİLATLAR,ANTİFUNFALLER, BETA BLOKÖRLER,ACE
İNHİBİTÖRLERİ,H2RESEPTÖRANTAGONİSTLERİ,Yüksekdozfenotiyazinler,sempatomimetikler
Kullanımşekli:Kahvaltıilebirliktegündetekdoz.Uygunplazmakonsantrasyonuna5.Günde
ulaşır.
Terapötiketkivefarmakokinetik: GİShastalıkları,anemi,böbrekvekaraciğeryetmezliği
etkinliğini
Hastalarfeçesleatılantbşeklindeoluşumlargörebilirler.Endişelenmemelerigerekir.
A10BB09-GLİKLAZİD:BETANORM,DİAMİCRON,DİATİME,DİAWAY,EFİKAS,GLAZİD,
GLUKRON,GLUMİKRON,HİPOGLİS,MELLİDİYS,ORAMİKRON
Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay,kafein.
İlaç etkileşimleri:Mikonazolile kontrendike,Fenilbutazon,beta-blokörler,flukonazol,
anjiyotensin inhibitörleri (Kaptopril, enalapril), histamin H2-reseptör antagonistleri, MAOIler,
sülfonamidlervedönüştürücüenzimsteroidolmayanantiinflamatuvarilaçlar.
Danazol(önerilmez),
Klorpromazin(nöroleptik),Glukokortikoidler(Sistemikkullanımvelokalkullanım:intra-artiküler,
kutanözverektalpreparatlar,Ritodrin,salbutamol,terbutalin,Antikoagülanlar(Varfarin).(Kullanımında
dikkatedilmesi,önlemalınmasıgerekenmoleküller.)
Kullanımşekli:Aç.MRformlarıgeneldetekveyaikidozolarakkullanılır.
Kontrendikasyonlar:Tip1diyabet,Diyabetikpre-komavekoma,diyabetikketoasidoz,iddetli
böbrekveyaşiddetlikaraciğeryetmezliği(Budurumlardainsülintedavisiönerilir),Mikonazolile
tedavilerde,laktasyonda.
Böbrekvekaraciğeryetmezliği,düzensizvedüşükkalorilibeslenme,endokrinbozuklukları,
bazıilaçlarlabirliktekullanımı,hastanınişbirliğiyapmaması,ateş,enfeksiyon,tedaviyeolanyanıtı
değiştirebilir.
Sülfonilüresınıfınaaitilaçlar,G6PD (Glukoz-6-fosfatdehidrojenas)enzim eksikliğiolan
hastalardahemolitikanemiyenedenolabilir.G6PDeksikliğiolanhastalardadikkatliolunmalıdır.
Tip2diyabetiklerdegliklazid,glukozdüzeylerineyanıtolarakoluşanbirincifazinsülin
sekresyonsalgılanmasınınikincifazınıartırır.Yemekveglukozalımınayanıtolarak,insülinyanıtında
belirginbirartışgörülür.
KRİTİK LABARATUAR DEĞERLERİ: Karaciğer fonksiyon testleri, HBA1C, GLİKOZ
SEVİYELERİ(AÇLIKTOKLUK) KK(KREATİNKLİRENSİ)
A10BB12-GLİMEPRİT:AMARYL,DİAMEPRİT,DİAGLİN,GLİMAX,GLİRİD,MEPİRİKS,
SANPRİD,TİDECA.
Besinetkileşimleri:Alkol,tütün,yeşilçay.
İlaçetkileşimleri:İnsülinvediğeroralantidiyabetikler,ADEinhibitörleri,allopurinol,anabolik
steroidlerveerkekcinsiyethormonları,kloramfenikol,kumarintürevleri,siklofosfamid,dizopiramid,
fenfluramin,feniramidol,fibratlar,fluoksetin,guanetidin,MAOinhibitörleri,mikonazol,paraaminosalisilik
asit,yüksekdozparenteralpentoksifilin,fenilbutazon,azapropazon,oksifenbutazon,probenesid,
kinolonlar,salisilatlar,sülfinpirazon,sülfonamidler,tetrasiklinler,gibiilaçlardır.Dolayısıylabuilaçların
birliktekullanımınabağlıhipoglisemimeydanagelebilir.
Asetazolamid,barbitüratlar,kortikosteroidler,diazoksit,diüretikler,epinefrin(adrenalin)vediğer
sempatomimetikajanlar,glukagon,uzunsürelilaksatifkullanımındansonra,yüksekdozlardanikotinik
asit,östrojenlerveprogestojenler,fenotiazinler,fenitoin,rifampisin,tiroidhormonlarıgibiilaçlardanbiri
alındığındakanşekerinidüşürücüetkininzayıflamasıyla,kanşekeridüzeyleriyükselebilir.
H2reseptörantagonistleri,klonidinverezerpinkanşekerinidüşürücüetkininartmasınayada
azalmasınayolaçabilir.
Beta-blokerlerglikoztoleransınıdüşürür.Budurum diabetesmellitusluhastalardametabolik
kontrolünbozulmasınayolaçabilir.Beta-blokerler,klonidin,guanetidinverezerpingibisempatolitik
ilaçlarınetkisialtında,hipoglisemiyekarşıadrenerjikkarşıdüzenlemebelirtileriazalmışolabiliryada
hiçolmayabilir.
GlimepiridkullananhastalardaKumarintürevlerininetkisiartabiliryadaazalabilir.
Kullanımşekli:İlkanaöğündenhemenönce.Genelliklegündetekdoz.
Glimepiridinprimeretkimekanizmasıpankreasınbetahücrelerindeninsülinsalgılanmasını
uyararakkanglükozkonsantrasyonunudüşürür.
KRİTİK LABARATUAR DEĞERLERİ:Karaciğerfonksiyon testleri,HBA1C,GLİKOZ
SEVİYELERİ(AÇLIKTOKLUK)KK(KREATİNKLİRENSİ)
4.7.3A10BD-KOMBİNEPREPERATLAR:
A10BD05-PİOGLİTAZON-METFORMİN..DROPİAMET,ACORT, GLİFİXPLUS,
PREKO,PİO-MET,
Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay,sarıkantaron.
İlaçetkileşimleri:
DikkatedilmesigerekenkombinasyonlarGlukokortikoidler(sistemikveyalokalyollaverilenler),adrenerjikbeta-2agonistlervediüretikler
intrensekhiperglisemikaktiviteyesahiptir.Hastalarbigilendirilmeliveözellikletedavininbaşlangıcında
kanglukozseviyeleridahasıkkontroledilmelidir.Gerekliolduğutakdirde,diğerilaçiletedavisırasında
vesonlandırılmasındansonraantihiperglisemikürünündozuayarlanmalıdır.
ACEinhibitörlerikanşekeriseviyesinidüşürebilir.Gerekliolduğutakdirde,diğertıbbiürünile
tedavisırasındaantihiperglisemikürünündozuayarlanmalıdır.
Pioglitazonilebirliktegemfibrozilin(Sitokrom P4502C8inhibitörü)eşzamanlıuygulaması,
pioglitazonunEAA'sını3katarttırdığıraporedilmiştir.Dozlailişkiliadversreaksiyonriskininartma
ihtimaliolduğundan,gemfibrozilileeşzamanlıkullanıldığındapioglitazondozununayarlanmasıgerekli
olabilir.
Pioglitazonunrifampisin(SitokromP4502C8indükleyici)ilebirlikteuygulanması,pioglitazonun
EAAsını%54azalttığıraporedilmiştir.Pioglitazonilerifampisinineşzamanlıkullanımındapioglitazon
dozununartırılmasıgerekliolabilir.
Radyolojikçalışmalarda,iyotlukontrastmaddelerinintravasküleryoldanuygulanmasıböbrek
yetmezlineyolaçabilir.
Metforminileetkileşenbütünmoleküller.
Yanetkiler:
Tiazolidindiongrubuilaçlar(rosiglitazon,pioglitazon)konjestifkalpyetmezliğinenedenolabilir.
Erektildisfonksiyonproblemlerigörülebilir.
Uyarılar.
Karaciğeryetmezliğiolanhastalarda,
Akutalkolintoksikasyonu,alkolikolanhastalarda,
Diyabetikketoasidozvediyabetikprekomasıolanhastalarda
Böbrekyetmezliğiveyaböbrekfonksiyonbozukluğuörneğin,serumkreatinindüzeyierkeklerde
>1,5mg/dLekadınlarda>1,4mg/dLolanhastalarda,
Dehidratasyon,şiddetlienfeksiyon,şok,iyotlukontrastmaddelerinintravasküleryolla
uygulanmasıaktasyon gibiböbrek fonksiyonlarınıdeğiştirme olasılığıolan akutdurumlarda.
Kullanılmamalıdır.
İnsülinilebirlikteçoksıkıtakiplekullanılabilir.
Yanetkiler:Laktikasidozpioglitazonvemetforminkombinasyonukullanımıileciddiböbrek
yetmezliğiolandiyabetikhastalardameydanagebilecekmetaboliksendromdur.
Metforminböbrekyoluylaatıldığıiçin,serumkreatininseviyeleridüzenliolarakgözlenmelidir:
Böbrekfonksiyonlarınormalolanhastalardaenazyıldabirkez,Serum kreatininseviyelerinormal
seviyeninüstsınırındaolanlarveyaşlıhastalardayıldaenaz2-4kez.
TümhastalardaDROPİA-METtedavisindenöncekaraciğerenzimlerikontroledilmelivetedavi
sırasındaperiyodikolarakklinikdeğerlendirmeyapılmalıdır.Başlangıçtakikaraciğerenzimseviyeleri
yüksek(ALTnormaldeğerlerinüstlimitinden2.5katfazla)olanveyaherhangibirkaraciğerhastalığı
belirtisiolan hastalarda DROPİA-MET tedavisine başlanmamalıdır.DROPİA-MET ile tedavi
başlandıktansonrakaraciğerenzimlerinindüzenliolarakizlenmesiönerilmektedir.Tedavisırasında
ALTseviyelerinormalüstlimitin3katınınüzerineçıkarsakaraciğerenzimseviyeleriolabildiğinceçabuk
tekrardeğerlendirilmelidir.EğerALTseviyelerinormalüstlimitin3katınınüstünekalmayadevam
edersetedavidurdurulmalıdır.Eğerhastalarınherhangibirindeaçıklanamayanbulantı,kusma,karın
ağrısı,bitkinlik,anoreksive/veyakoyurenkliidrarındadahilolduğuhepatikfonksiyon,yetmezliğini
işaretedenbelirtilergelişirse,karaciğerenzimlerikontroledilmelidir.HastadaDROPİA-METtedavisine
devamedilipedilmeyeceğiileilgilikarar,laboratuarincelemelerisonucuyapılanklinikdeğerlendirmeye
göreverilmelidir.Eğertedavisırasındasarılıkgözlenirsetedavidurdurulmalıdır.
Yapılanklinikçalışmalardadozabağlıkiloartışıgörülmektedir.Pioglitazontedavisisırasında
ortalamahemoglobin(%4relatifazalma)vehematokrit(%4.1relatif azalma)seviyesindeküçük
düşüşlergözlenmiştir.Benzerdeğişikliklermetforminiçindegeçerlidir;pioglitazonilekarşılaştırmalı
kontrollüçalışmalardadüşüşler(%3-4hemoglobinvehematokritiçin%3.6-4.1)gözlenmiştir.
Metformin,dolayısıyla da DROPİA-MET,genelanesteziuygulanacak elektifcerrahi
girişimlerden48saatöncekesilmelive48saatsonratekrarbaşlanmalıdır.İnsülinetkinliğininartması
sonucu,polikistikoversendromuolanhastalardapioglitazontedavisiileovulasyontekrarbaşlayabilir.
Piaglitazontedavisindekemikkırığıriskindeartıştespitedilmiştir.
A10BD07-STAGLİPTİN-METFORMİN:JANUMET,VELMETİA
Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay,kafein,sarıkantaron.
İlaçetkileşmleri:Stagliptinvemetformininilaçetkileşimleribölümünebak.
Kullanımşekli:Yemeklerleilebirliktegündeikikez.Stagliptindozugünde100mgıgeçmemeli.
STAGLİPTİNkısaetkilibiroralantidiyabetiktir.
Uyarılar:JANUMETortaderecedeveyaşiddetliböbrekfonksiyonbozukluğu(kreatininklerensi
<60 ml/dak)olan hastalarda kullanılmamalıdır.JANUMET karaciğerfonksiyon bozukluğu olan
hastalardakullanılmamalıdır.18yaşaltındakiçocuklarda,güvenlilikveetkinlikileilgiliverilerin
olmamasınedeniyleJANUMETkullanımıönerilmemektedir.Metforminvesitagliptinböbrekleryoluyla
atıldığından,JANUMETyaşilerledikçedikkatlikullanılmalıdır.
Diyabetikketoasidoz,diyabetikpre-koma;Ortaderecedeveşiddetliböbrekfonksiyonbozukluğu(kreatininklerensi<60ml/dak)
Dehidratasyon,şiddetlienfeksiyon,şok, iyotlukontrastmaddelerinintravasküleryolla
uygulaması,kalpveyasolunum yetmezliği,yakıntarihtemiyokardinfarktüsü,Karaciğerfonksiyon
bozukluğu;Akutalkolintoksikasyonu,alkolizm;Emzirme.olduğudurumlardakullanılmamalıdır.
Hastalarakutpankreatitinkarakteristiksemptomuhakkındabilgilendirilmelidir:
Serumkreatinindüzeylerikendiyaşgrubunagörenormalinüstsınırındandahayüksekolan
hastalarJANUMETalmamalıdır.
JANUMETtedavisinebaşlanmadanönceveardındanenazındanyıldabirkezböbrek
fonksiyonudeğerlendirilmelidir.
A10BD08-VİLDAGLİPTİN-METFORMİN:GALİPTİNMET,GALVUSMET,
Besinetkileşimleri:Alkol,yeşilçay,tütün,sarıkantaron,kafein
İlaçetkileşimleri:Vildagliptininhipoglisemiketkisidetiyazidler,kortikosteroidler,tiroidürünleri
vesempatomimetiklergibibelirlietkinmaddelerleazaltılabilir.
Metforminetkileşimlerinebakınız.
Kontrendikasyonlar:
Diyabetikketoasidozveyadiyabetikpre-koma,Kreatininklerensinin<60ml/dkolmasışeklinde
tanımlanan böbrek yetmezliğiveya böbrek disfonksiyonu,dehidratasyon,şiddetlienfeksiyon,
şok,damariçineiyotlukontrastmaddeverilmesi,Dokuhipoksisinenedenolabilecekakutveyakronik
hastalık;kardiyakveyarespiratuaryetmezlik,yakınzamandageçirilmişmiyokardinfarktüsü,Karaciğer
yetmezliğ,alkolbağımlılığı,emzirme,durumlarındakullanılmamalıdır.
Kullanımşekli:Gündeikidefayemeklerlebirlikteveyayemektenhemensonraalınabilir.
Yanetkiler:Laktikasidoz,normalböbrekfonksiyonunasahiphastalardaenazyıldabirkez,
erumkreatinindüzeylerinormalinüstsınırındaolanhastalardaveyaşlıhastalardayıldaenazikiila
dörtkezhastalarizlenmelidir.
TedaviöncesiALTveyaASTdüzeyleri>2.5xnormalinüstsınırı(ULN)olankaraciğer
yetmezliğiolanhastalardaVİTAGLİPTİN-METFORMİNkombinasyonukullanılmamalıdır.
Hastanınbaşlangıçdeğerlerininbilinmesiamacıylakaraciğerfonksiyontestleri(KFT)GALVUS
MET iletedaviyebaşlamadanönceyapılmalıdır.GALVUS MET iletedavisırasındakaraciğer
fonksiyonuilkyılüçaydabirvesonrasındaperiyodikolarakizlenmelidir.Transaminazdüzeyleri
yükselenhastalarda,bubulgunundoğrulanmasıiçinikincibirkaraciğerfonksiyondeğerlendirilmesi
yapılmalıdır.ASTveyaALTdüzeylerinde2.5xnormalinüstsınırı(ULN)veyadahayüksekbirartış
devamettiğitaktirdetedavininkesilmesiönerilmektedir.GALVUSMETtedavisininsonlandırılmasıve
karaciğerfonksiyontestleri(KFT)'ninnormalizasyonundansonratedaviyenidenbaşlatılmamalıdır.
Metforminkalpyetmezliğiolanhastalardakontrendikedir,diyabetikhastanınrutinbakımıyla
uyumluolarak,kabarcıkveyaülserasyongibiderihastalıklarınıntakibiönerilmektedir..Pazarlama
sonrasıdeneyimdeakutpankreatitedairspontanyanetkilerraporedilmiştir.Vildagliptinilekontrollere
benzerbiroranda,nadiranjiyoödemvakalarıbildirilmiştir.Vakalarınbüyükçoğunluğuvildagliptinbir
anjiyotensindönüştürücüenzim inhibitörü(ACEinhibitörü)ilekombinasyonolarakuygulandığında
bildirilmiştir.Olaylarınbüyükçoğunluğuhafifşiddetteolmuşvedevam edenvildagliptintedavisi
sırasındaortadankalkmıştır.
A10BD14-REPAGLİNİD-METFORMİN:REPAMEF
Besinetkileşimi:Alkol,sarıkantoron,tütün,yeşilçay.
4.7.4.A10BF–ALFAGLUKOZİDOZİNHİBİTÖRLERİ
A10BF01-AKARBOZ:ACNOR,GLUCOBAY,GLİNOSE,GLUCAR,AODAR,AROKAR
Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay,sukroziçerenyiyecekler( Sofraşekeri.Şekerkamışı
veyaşekerpancarındaneldeedilir.Glikozvefrüktozdanoluşanbirdisakkarittir.Kolondakikarbonhidrat
fermantasyonunedeniyleortayaçıkansukrozvesukroziçerenyiyeceklerakarboz letedavisürecinde
diyareveabdominalrahatsızlıklaranedenolur. )
İLAÇETKİLEŞİMLERİ:Bazıvakalardadigoksinbiyoyaralanımıetkilendiğindendigoksindoz
ayarlamasıyapılmasıgerekebilir.Antiasitler,kolestiramin,intestinalabsorbanlar vesindirim enzim
preparatlarının akarboz ile birlikte kullanımında akarbozun etkisiazalabileceğinden birlikte
kullanılmamalıdır.
Kullanımşekli:Akarbozyemeksırasındailklokmalarilebirlikteçiğnenmeliveyayemeklerden
öncebirmiktarsuileyutulmalıdır.Pozolesi3*1dir.
Kontrendikasyonlar:18 yaşından küçük hastalarda kontrendikedir.inflamatuar kemik
hastalıklarında,kolonikülserasyonda,kısmiintestinaltıkanmadaveyageçmişindebarsakhastalığı
olanlardakontrendikedir.Barsaktagazoluşumununarttığıdurumlarda(örn.Roemheldsendromu,büyük
herniler)kullanılmaz.Hepatikveciddirenalyetersizliklihastalardada(kreatininklerensi<25ml/dakika
/1.73m2)kullanılmamalıdır.Yüksekdozkullanımdakaraciğerenzimlerindeasemptomatikyükselmeler
görülebilir.Enzimlerdekibuyükselmelerintedavininkesilmesiilegeriyedöndüğütespitedilmiştir.
Karaciğerenzimleritedavisisüresinde6-12ayizlenmelidir.
Farmakokinetik:karbonhidratlarınsindirimigecikir,glukozunaçığaçıkışıvekanakarışması
yavaşlar.Akarbozglukozunincebarsaklardanalımınıdengeler..Bunabağlıolarakkanşekerindeki
günlükdeğişikliklerleberaberortalamakanşekeridüzeyiazalır.Glucarpankreasüzerindeuyarıcı
etkiyesahipdeğildir.
Akuthipoglisemiortayaçıkarsahipoglisemininhızladüzeltilmesiiçinakarbozkullanılmalıdır.
Yanetkiler:Gazvebarsakhareketlerindeartış,dahaazorandadiyare(%33)vekarın
ağrısı(%21),nadirendekusmadır.Ciddiolanbuyanetkilerbazenbarsaktıkanmasıvebenzeri
semptomlarilekarıştırılabilir.Bu intestinalyanetkilerönerilendiyeteuyulmadığızamanartabilir.
Diyabetikdiyetuygulanmasınarağmengastrointestinalşikayetlerortayaçıkarsadoktoradanışılıpdoz
geçiciveyakalıcıolarakazaltılmalıdır.Günlük150-300mgdozkullanımındabazenkaraciğerfoksiyon
testlerindegeçiciartışlarolabilir.Nadirenkızarıklık,eritemveürtikergibiaşırıhassasiyetebağlıcilt
reaksiyonları,ödem sarılıkve/veyahepatitileilişkilikaraciğerharabiyetigörülmüştür.Çokseyrek
olaraködem görülmüştür..Sarılıkve/veyahepatitveilişkilikaraciğerhasarıçokseyrekolarak
bildirilmiştir.
4.7.5.A10BG-TİYAZOLİDİNEDİYONLAR:
A10BG02-ROSİGLİTAZON:AVANDİA,ROSVEL,ROSENDA,ROZİTAS
Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay,sarıkantaron
İlaçetkileşimleri:Rosiglitazonungemfibrozil(CYP2C8inhibitörü)ilebirlikteuygulanması,
rosiglitazonunplazmakonsantrasyonunuikikatarttırır.Konsantrasyonabağlıadversreaksiyonriski
artacağındanrosiglitazondozununazaltılmasıgerekliolabilir.
Rosiglitazonunrifampisin(CYP2C8indükleyici)ilebirlikteuygulanması,rosiglitazonunplazma
konsantrasyonunda %66 azalmayla sonuçlanmıştır.Fenitoin,karbamazepin,fenobarbitalde
konsantrasyonuetkiler.
Kullanımşekli:yemeklerlebirlikteveyaaçkarnınaalınabilir.Klinikçalışmalar,günde2kez
uygulanan4mg'lıkrejiminFPGveHbA1c'deenyüksekdüşüşüsağladığınıgöstermiştir.
adversreaksiyonlarınoluşmariskinedeniyleAvandia,uygunklinikdeğerlendirmeleryapıldıktan
sonra8mgaçıkartılmalıdır.Avandiatekdozolaraksabahlarıveyaikiyebölünmüşdozolaraksabahve
akşamlarıuygulanabilir.
KontrendikasyonlarıveYanetkiler:
Kalpyetmezliğivekalpyetmezliğiöyküsüolanhastalarda(NYHASınıfI-IV),Karaciğer
bozukluğuDiyabetikketoasidozvediyabetikpre-komaAkutkoronersendrom,insülinilebirlikte
kullanımıuygundeğildir.Konjestifkalpyetmezliğiolanhastalarda(NYHASınıf1-4)kontrendikedir.
Rosiglitazontedavisininartmışmyokardiskemikolaylarileilişkiliolduğunugöstermektedir.Akut
koronerolayyaşananhastalardarosiglitazontedavisinebaşlanmamalıdır.bütünhastalardaAVANDIA
tedavisindenöncekaraciğerenzimlerikontroledilmeliveperiyodikolarakklinikdeğerlendirme
yapılmalıdır.Başlangıçtakikaraciğerenzimseviyeleriyüksek(ALTnormaldeğerlerinüstlimitinden2,5
katfazla)olanveyaherhangibirkaraciğerhastalığıbelirtisiolanhastalardaAVANDIAtedavisine
başlanmamalıdır.Eğerhastalarınherhangibirindeaçıklanamayanbulantı,kusma,karınağrısı,bitkinlik,
anoreksive/veyakoyurenkliidrarındadahilolduğuhepatikfonksiyonyetmezliğinuişareteden
belirtilergelişirse karaciğerenzimlerikontroledilmelidir.Sarılık görülürse tedavikesilmelidir.
tiyazolidindionlarilegörmekeskinliğindeazalmailebirlikteyenioluşanveyagiderekkötüleşen,
diyabetikmakülerödem bildirilmiştir.Buhastalarınbirçoğundaaynızamandaperiferiködem de
bildirilmiştir.hastalardangelengörmerahatsızlıklarıileilgilişikayetlerolduğunda,makülerödem
ihtimalinekarşıdikaktliolunmalıvehastaoftalmolojikkontroleyönlendirilmelidir.Yapılanklinik
çalışmalardadozabağlıkiloartışıgörülmektedir.Hemoglobinseviyesindekiazalma,rosiglitazontedavi
dozuylailişkilidir.
Uzunsüreliyapılanbirçalışmada,rosiglitazonmonoterapisialankadınhastalardakemikkırığı
(ayak,elvekol)insidansındaartışolduğugözlenmiştir.İnsidansartışıtedavininbirinciyılındansonra
gözlenmiştir.Rosiglitazoniletedaviedilenhastalarıntakibisırasında,özelliklekadınhastalardakırık
riskigözönündebulundurulmalıdır.
TerapötikyanıtınizlenmesiiçinperiyodikaçlıkkanglukozuveHbA1cölçümleriyapılmalıdır.
A10BG03-PİOGLİTAZON:ACTOS,DİALİC,DROPİA,DYNODİON,GLİFİZ,PİAFORCE,
PİOFOR,PİOGTAN,PİONDİA,PİXART.
Besinetkileşimleri:Alkol,tütün,yeşilçay,sarıkantaron.
İlaçetkileşimleri:eşzamanlıolarakgemfibroziluygulandığıtakdirdepioglitazondozunun
azaltılmasıgerekebilir.Glikozseviyesiyakındantakipedilmelidir.Pioglitazonunrifampisin(sitokrom
P4502C8'inbirindükleyicisi)ilebirlikteuygulanmasınınpioglitazonunEAAdeğerinin%54oranında
düşmesinenedenolduğubildirilmiştir.Eşzamanlıolarakrifampisinuygulandığıtakdirdepioglitazon
dozununartırılmasıgerekebilir.
Kontrendikasyonlar:Kalpyetmezliğiveyakalpyetmezliği(sıvıretansiyonunasebepolur)
öyküsü(NYHAsınıfI-IV)olanhastalarda,Karaciğeryetmezliği,Diyabetikketoasidoz,Aktifmesane
kanseriveyamesanekanserihikayesi,Nedeniaraştırılmamışmakroskopikhematüridekontrendike.
İnsülinilebirliktesadecemetformininkontrendikeolduğudurumlardasıkıkontrolaltında
kullanılabilir.pioglitazonuninsülinilekombineolarakkullanılmasıdurumundayadaöncedenkardiyak
yetmezliköyküsüolanlardakalpyetmezliğiortayaçıktığıbildirilmiştir.pioglitazoniletedaviedilen
hastalarınkaraciğerenzimlerininperiyodikolarakizlenmesiönerilmektedir.Başlangıçtayükselmiş
karaciğerenzimdüzeyleri(ALT>normalinüstsınırının2.5katı)yadabaşkabirkaraciğerhastalığı
bulgusuolanhastalardapioglitazontedavisinebaşlanmamalıdır.EğerALTdüzeylerinormalinüst
sınırının3katındakalırsatedavikesilmelidir.Eğerherhangibirhastada,açıklanamayanbulantı,kusma,
karınağrısı,halsizlik,anoreksive/veyakoyuidrargibikaraciğerfonksiyonbozukluğunudüşündüren
semptomlarortaya çıkarsa,karaciğerenzimlerikontroledilmelidir.Eğersarılıkgözlenirse ilaç
tedavisinesonverilmelidir.Kırıkriskivarlığıgözönündebulundurumalıdır.Hemoglobinde(%4bağıl
düşüş)vehematokritte(%4.1bağıldüşüş)küçükbirdüşüşolmuştur.Kiloartışıgözlenmiştir.
Azalmışgörmekeskinliğiilebirlikteyenigelişenyadavarolandiyabetikmakülerödemin
kötüleşmesiolaylarıbildirilmiştir.Hastalarıngörmekeskinliğiileilgilirahatsızlıkbildirmeleriolasılığına
karşıdikkatliolmalıdır.mesanekanseri,pioglitazonkullananhastalarda(19vaka/12506hasta,0.15%),
kontrolgruplarınakıyasla(7vaka/10212hasta/0.07%)dahasıkbildirilmiştir.
Mevcutherhangibirmakroskopikhematüri(kanişeme),pioglitazontedavisinebaşlanmadan
öncetetkikedilmelidir.
pioglitazontedavisipolikistikoversendromuolanhastalardaovülasyonunyenidenbaşlamasına
nedenolabilir.
Pioglitazon,sitokromP4502C8inhibitörlerinin(örneğingemfibrozil)yadaindükleyicilerinin(örn.
rifampisin)eşzamanlıuygulanmasısırasındadikkatlekullanılmalıdır.(RXistenmeyenetkilertablosunu
incele)
4.7.6.A10BH-DPP-4İNHİNİTÖRLERİ:
A10BH01-STAGLİPTİNFOSFAT:JANUVİA,XELEVİA
Besinetkileşimi:Alkol,tütün,yeşilçay
İlaçetkileşimleri:Böbrekhastalığıolan hastalarda güçlü CYP3A4 inhibitörlerinin (örn.,
ketokonazol,itrakonazol,ritonavir,klaritromisin)sitagliptinfarmakokinetiğinideğiştirmeolasılığıvardır.
Kontrendikasyonlarveistenmeyenetkiler.Pankreatitveaşırıduyarlılıkreaksiyonlarınıiçeren
ciddiadversreaksiyonlarbildirilmiştir.Sülfonilüre (%4.7-%13.8)ve insülin (%9.6)ile kombine
kullanımdahipoglisemibildirilmiştir.(RXistenmeyenetkilertablosunuincele.)
STAGİLİPTİNiletedaviedilenhastalardapazarlamasonrasıciddihipersensitivitereaksiyonları
bildirilmiştir.Bureaksiyonlaranaflaksi,anjiyoödemveStevens-Johnsonsendromudahileksfoliyatifderi
reaksiyonlarıdır.ReaksiyonlarınbaşlangıcıJANUVIAiletedaviyebaşlanmasındansonrakiilk3ayda,
bazılarıilkdozdansonragörülmüştür..Eğerbirhipersensitivitereaksiyonundanşüpheleniliyorsa
STAGİLİPTİN kullanımına devam edilmemeli, reaksiyonların diğer potansiyel nedenleri
değerlendirilmelivegerekiyorsaalternatifbirdiyabettedavisinebaşlanmalıdır.
akutpankreatitadversreaksiyonlarıspontanolarakbildirilmiştir.
JANUVIATipIdiyabetlihastalardaveyadiyabetikketoasidozuolanhastalarıntedavisinde
kullanılmamalıdır.
Kullanımşeklivedozu:önerilendozgündebirkez100mg'dır,diğerOAD(metformin)lerle
beraberkullanıldığındaeşzamanlıolarakverilmelidir.
EğerJANUVIA'nınbirdozuatlanırsa,hastahatırlarhatırlamazilacıalmalıdır.Aynıgüniçinde
çiftdozalınmamalıdı
A10BH05-LİNOGLİPTİN:TRAJENDA:
4.7.7.A10BX-DİĞERORALANTİDİYABETİKLER:
A10BX02-RAPEGLİNİD:NOVONORM,REPAFİX,REPELİT,REPLİC,NOVADE,DİAFREE
Besinetkileşimleri:Alkol,tütün,yeşilçay
İlaçetkileşimleri:Aşağıdasıralananmaddelerrepaglinidinhipoglisemiketkisiniartırabilir
ve/veyauzatabilir:Gemfibrozil,klaritromisin,itrakonazol,ketokonazol,trimetoprim,siklosporin,diğer
antidiyabetikbileşikler,monoamin oksidazinhibitörleri(MAOİ),selektifolmayan beta blokörler,
anjiyotensindönüştürücüenzim(ADE)inhibitörleri,salisilatlar,steroidolmayanantiinflamatuvarilaçlar
(NSAİİ),oktreotid,alkolveanaboliksteroidler.Gemfibrozililerepaglinidinberaberkullanılması
kontrendikedir.trimetoprimilerepaglinidinberaberkullanımındankaçınılmalıdır.Eğerbirliktekullanımı
gerekliise,hastanınkliniğiyakındantakipedilmelivekanşekeridikkatlitakipedilmelidir.Rifampisinile
kullanımına dikkatedilmelidir.siklosporinin repaglinid ile beraberkullanımından kaçınılmalıdır.
deferasiroksverepaglinidinbirliktekullanımındankaçınılmalıdır.Betablokörtıbbiürünlerhipoglisemi
semptomlarınımaskeleyebilmektedir.
Oralkontraseptifler,rifampisin,barbitüratlar,karbamazepin,tiyazidler,kortikosteroidler,danazo
tiroidhormonlarıvesempatomimetiklerrapeglinitinhipoglisemiketkisiniazaltabilirler.
Kullanım şekli:Dozlargenellikleyemeğinilk15dakikasıiçindealınmalıdır,ancakbusüre
yemeğinalınışınınhemenöncesinden,yemekten30dakikaöncesinekadardeğişir.
A10BX03-NATEGLİNİD:DİALİX,İNCURİA,TECLİX,NAGLİX,NATALA,İNGLEX,NATEFUL,
NEORİS
Besinetkileşimi:Sarıkantaron,alkol,tütün,yeşilçay
İlaçetkileşimleri:Oralantidiyabetikilaçlarınhipoglisemiketkisi,aralarındaNSAIIgrubunun,
salisilatların,monoamin oksidaz(MAO)inhibitörlerinin ve nonselektifbeta-adrenerjikblokörlerin
etkisiyleartabilir.
Oralantidiyabetikilaçlarınhipoglisemiketkisi,tiyazidlerin,kortikosteroidlerin,tiroidürünlerinin
sempatomimetiklerinetkisiyleazalabilir.
Kontrendikasyonlar:Tip1(insülinebağımlı)diabetesmellitusta,Diyabetikketoasidoz
Kullanılışı:yemeklerdenöncealınmalıdır.Genellikleyemektenhemen(1dakika)öncealınır
amayemektenöncekiyarım saatiçerisindealınmasıdamümkündür.Genelliklekullanılandoz,
yemeklerdenönce120mg'dır.
Kısaetkiliridir.Heröğündenöncekullanılmasıgerekir.
5.AKILCIİLAÇPOLİKLİNİĞİPROJESİ
5.1.ÇALIŞMAYÖNTEMİ
5.1.1ANEMNEZALMA:
Hekimlertarafından Akılcıilaç polikliniğine yönlendirilen hastalara genelilaç kullanım
alışkanlıklarıileilgilisorularsoruldu.
İlaçlarınıhekimveeczacınınsöylediğisüredetedavitamamlananakadarmıkullanıldğı
yoksatedaviyiyarıdakesipkesmediği?
Herhangibirilacaveyabesinealerjisiolupolmadığı?
Bitkiselürünvegıdatakviyesikullanıpkullanmadıkları?
Çoksayıdailacıaynıandakullanıpkullanmadıkları?
Komşu, tanıdık ve/veya yardımcı sağlık personeliönerisiile ilaç kullanıp
kullanmadıkları?
Hastatansiyonhastasıisetansiyontakibiyapıpyapmadığı?
Fizikselaktivite/egzersizyapıpyapamadıkları?
Diyabetteşhisiolanhastalaraayrıcasorulansorular:
Ailedediyabetöyküsüolupolmadığı?
Kaçyıldırdiyabethastasıolduğu?
Ellerdeayaklardakarıncalanmaolupolmadığı
Vücudundaiyileşmeyenve/veyageçiyileşenyaraolupolmadığı?
Gözdoktoru/kardiyolojidoktorukontrollerineyıldabirkezgidipgitmediği?
Dahiliyeve/veyaendokrinkontrollerininekadarsüredebiryaptırdığı?
Diyabetteşhisiilehastaneyeaytıpyatmadığı?
Yattıysakaçgünyattığı?
Dahaönceayakbakımıileilgilibireğitimalıpalmadığı?
Dahaöncediyetisyenegidipgitmediği?
Kanşekeriölçümüeğitimialıpalmadığı?
Açlıkkanşekerinigünlükölçüpölçmediği?
Bugünekadarİlaçkullanımıileilgiliherhangibirbilgilendirmeyapılıpyapılmadığı?
Hastalarınsorularaverdiğicevaplargözönündebulundurularakhastalarındiyabettehastalık
yönetimikonusundaeksiğitespitedildi.Eksikvehatalıbilgilerleilgiliönerilerdebulunuldu.(EK-
Hastaöneriformu)
Hastaların:
1.AKŞ
2.HbA1c
3.LDL
4.HDL
5.Trigliserid
6.KanBasınçları
7.Boy,kilovebelçevresiölçümleri
8.Yaşları
9.Eğitimdurumları
Kayıtaltınaalındı.
5.1.2.AKILCIİLAÇPOLİKLİNİĞİNDEDİYABETTEECZACININHASTAEĞİTİMHEDEFLERİ:
İlaçlarınınplanlanıptedavişemasıoluşturmak:
Kullanılantüm ilaçlarlailgiliolasıetkileşimlerRXmediapharma,medscapeveyadrogs.com
yazılımlarıüzerindendeğerlendirildi.
İlaç-ilaçveilaç-besinetkileşimlerikonusundabilgivermek:
Hekimlerevehastalaragereklidurumlardailaçvebesinetkileşimleriileilgilibilgiverildi.Yüksek
risklietkileşimlerkonusundahekimlerbilgilendirildi.Etkileşimerağmenkullanılmasızorunlu
olanilaçlardahastalarolasıyanetkilerkonusundabilgilendirildi.
Açvetokilaçkullanımıtanımınınhastatarafındananlaşılmasınısağlamak:
Aynıandabirdençokilacınkullanılmamasıgerektiğinianlatmak:
Tedaviplanıdışındailaçkullanımınıengellemek:
İlacınsaklamakoşullarıylailgilibilgivermek:
Diyabetinkomplikasyonlarıhakkındafarkındalıkyaratmak:
Hipo/hiperglisemisemptomlarıkonusundahastayabilgivermek:
Ayakbakımıeğitimivermek:
Beşyıldanfazlasüredirdiyabaethastasıolanlarınyılda1kezgözmuayenesi,kardiyoloji,
nörolojikontrolüyapılmasıgerektiğinianlatmak:
Hipoglisemiriskinekarşıyanındaşekerbulundurmasıgerektiğinianlatmak:
HT,dislipidemiveObesiteninDMilebağlantısıkonusundabilgilendirmek:
HerhastayaAKŞveTAtakipkartlarıvermek:
Hastayakınlarınıneğitilmesi:
5.1.3.PoliklinikHizmetProsedürü
HastayaeczacıkendinitanıtırveAkılcıİlaçPolikliniğiUygulaması’nıniçeriğihakkında
önbilgiverilir.
Hastanınonayıalınır.
MÖRSKYuyumtestiuygulanır.Diğeranketsorularısorulur.
MedulaEczaneSistemi’ndenhastanınson1yıliçerisindekullandığıilaçlarınlistesi
çıkarılır.Bunundışındakullandığıilaçve/veyailaçdışıürünolupolmadığısorulur.
Süreklikullanılan ilaçlar,“İlaçUzlaşıProgramı”nda kullanılan kriterlereşliğinde
değerlendirilereknetleştirilir.
Teşhisvetedaviuyuncugözdengeçirilir.
Gereklidurumlarda“HekimÖneriFormu”ve/veya“HastaÖneriFormu”kullanarakgeri
bildirimlerdebulunulur.
İlaç-ilaç/ilaç-besin/ilaç-hastalıketkileşimleri,hastanınsosyaldurumugözönünde
bulundurularak“İlaçTakipÇizelgesi”oluşturulurveilgiliformaAkılcıİlaçPolikliniği
iletişimbilgilerieklenerekhastayaverilir.
TedaviprotokollerineeklenecekilaçlariçindeAkılcıİlaçPolikliniği’ndenbilgialmaları
gerektiğikonusundahastabilgilendirilir.
Eğitimbroşürleriverilir.
Birsonrakihekim kontrollerindensonratekrarAkılcıİlaçPolikliniği’negelmeleri
konusundahatırlatmadabulunulur.
Klinikverilerkayıtaltınaalınır.
Olasışikâyetveyanetkilerkonusundahastabilgilendirilir.
Kontrollersonucuhastanınsağlıkdurumudeğerlendirilipraporhalinegetirilir.
5.1.4.KULLANILANFORMLAR:
ONAMFORMU:
HASTATAKİPVETANIMAÇİZELGESİ
DOSNO: TCNO: ADSOYAD TELEFON
YAŞ bel
kadın boy teşhis DM HT SOLUNUM
erkek kilo başvuru 1.kontrol 2.kontrol 3.kontrol
AçlıkKanŞekeri(AKŞ)(mg/dL)
GlikozilHemoglobinHbA1c(%)
KanBasıncı(TA)(mm/Hg)
TRG
LDL
HDL
solunumfonksiyontesti(SFT)
KullanılanİlaçKalemSayısı
Diyabet
Hipertansiyon-KVS
KOAH-Astım
Hiperlipidemi-Kollesterol
Diğer
EĞİTİM YOK: İLK: LİSE: ÜNİ:
İLAÇBESİNALERJİSİ VAR YOK
AİLEDEDİYABETÖYKÜSÜ VAR YOK
KAÇYILDIRDİYABETHASTASI >1YIL 1-5yıl: 6-10: >10yıl:Ellerdeayaklardauyuşmakarıncalanma EVET HAYIR KOMŞU/TANIDIKTAVSİYESİİLAÇ? EVET HAYIR
İLAÇLARINAYNIANDAKULLANIMIEVET HAYIR
İLAÇKULLANIMSÜRESİ? BİTENEKADAR: ŞİKAYETG.K.
BİTKİSELÜRÜNKULLANIMI: EVET HAYIR
İYİLEŞMEYENYARA EVET HAYIR
HASTALIKEĞİTİMLERİ AYAK: BESİN: İLAÇ: ŞEKER:
GÖZDRUKONTROL EVET HAYIR KALP-DAMARCERRAHİSİKONTROL EVET HAYIR
DAHİLİYE/ENDOKRİNKONTROLÜ EVET HAYIR
GÜNLÜKŞEKERÖLÇÜMÜ EVET HAYIR YILDAKAÇKEZHASTANEYEYATTI? EVET HAYIR
KAÇGÜNYATTI?
HASTAYAYAPILANÖNERİLER:
İLAÇTAKİPÇİZELGESİ
SAĞLIKBAKANLIĞI-ORDUÜNIVERSİTESİEĞİTİMVEARAŞTIRMAHASTANESİ
AKILCIİLAÇPOLİKLİNİĞİİLAÇTAKİPÇİZELGESİ
DOKÜMANNO YAYINTARİHİ REVİZYONTARİHİ REVİZYONNOSAYFANO
ECZ.RB.01 19.12.2014 -- 0 01.OcaDOSNO: TCNO: ADSOYAD TELEFON TARİH
İLAÇİSİMLERİ
SABAH ÖĞLE AKŞAM AÇIKLAMA
Kahvaltı: Yemek: Yemek:
AÇ TOK AÇ TOK AÇ TOK
AÇ:İLAÇLARINIZINYEMEKLERDENYARIMSAATÖNCEALINACAĞINIİFADEETMEKTEDİR.
İLAÇADI PAZARTE
SİSALI
ÇARŞAMBA
PERŞEMBE
CUMA
CUMARTESİ
PAZAR
*Tedavişemanızyemeksaatlerinizgözönünealınarakhazırlanmıştır.
HASTAÖNERİFORMU
TARİH
1)HEKİMİNİZEVEECZACINIZASÖYLEMEYİUNUTMAYIN:
Başkabirsağlıksorununuzvarsa
Oaniçinalmaktaolduğunuzbaşkabirilacınızvarsa
Herhangibirilacakarşıalerjinizvarsa
Hamileyseniz
Çocukemziriyorsanız
Tuzveyaşekerdenyoksunbirdiyetuyguluyorsanız
Teşhisinizegöreuygunyaşambiçimleriileilgiliuzmanbilgisinebaşvurun.
2)İLAÇLARINIZIKULLANIRKENVESAKLARKENDİKKATETMENİZGEREKENLER:
İlacınızıdoktorunuzunönerdiğidozvezamanlardaalınız.
Ağızyoluylaalacağınızkatıilacınızıbirbardaksuylaalınız.
İlacınızınaçveyatokkarnınamıalınacağınıdoktorveyaeczacınızasorunuz.
Uzunetkisüreliilacınızıyutmadanöncekırmayınızveyaçiğnemeyiniz.
Süspansiyonşeklindekiilacınızıkullanmadanönceiyiceçalkalayınız.
İlacınızıkullanırkenbazıistenmeyenetkilergörülebilir.Buyanetkilerdenbazılarıdiğerlerinegöredahaönemliolupdoktorunuzahabervermenizigerektirebilir.Bunlarınnelerolduğunudoktorveyaeczacınızasorunuz.
Sonkullanımtarihinebakınız.Sonkullanımtarihigeçmişolanilaçlarıimhaediniz.İlaçlarıgelişigüzelbirşekildeçöpeatmayınız.
Kendiorijinalambalajındamuhafazaediniz.
Sıcaktanveışıktankoruyunuz.
Çocuklarınızınulaşamayacağıbiryerdebulundurunuz.
Tabletvekapsülgibirutubettenetkilenebilecekilaçlarınızıbanyovemutfakgibinemliyerlerdesaklamayınız.
Sıvıilaçlarınızındonmamasınaözengösteriniz.
3)DİYABETTEİLAÇKULLANIMIVEHASTALIKYÖNETİMİ:
İlaçlarınızlailgilidoğrubilgiyieczacınızdanalın.
Diyetisyeneyönlendirmek
ayakbakımı
Şekerölçümü,ölçümlerinkayıtaltınaalınmasıveinsülinuygulamasıiçindiyabethemşirenizlegörüşün.
şekerhastalığınınoluşturabileceğihastalıklar
hipoglisemivehiperglisemideyapılmasıgerekenler
egzersizinfaydaları
İlaçveöğünplanlamasınınöneminiunutmayın.
4)HİPERTANSİYONDAİLAÇKULLANIMIVEHASTALIKYÖNETİMİ:
Tansiyonölçümününvekayıttutulmasınınönemi.
Tuzsuzbeslenmealışkanlığınınönemi
Diyetisyeneyönlendirmek
İlaçlarınızlailgilidoğrubilgiyieczacınızdanalın.
Aşırıeforgerektirenegzersizlerinyapılmaması.
Düşükveyüksektansiyondayapılmasıgerekenler
Hipertansiyonunsebepolabileceğihastalıklar
HEKİMÖNERİFORMU:
HASTAAD/SOYADI:
TC: Dosya-Serino:
1-İLAÇETKİLEŞİMLERİ KABUL RET DEĞERLENDİRME
2-İLAÇDEĞİŞİMİ DEĞERLENDİRME
3-DOZ-POZOLOJİDEĞİŞİMİ
DEĞERLENDİRME
4-LABARATUARİSTEM DEĞERLENDİRME
5-ADVERSETKİBİLDİRİMİ DEĞERLENDİRME
6-BELİRTİLMEMEİŞSEMPTOM
DEĞERLENDİRME
7-BELİRTİLMEMİŞKRİTERLER DEĞERLENDİRME
ECZACI HEKİM
5.1.5.AKILCIİLAÇPOLİKLİNİĞİPROJESİNDEARABULGULAR:
Evrendahilinde54hastanınverileriprojeninetkinliğihakkındaönfikiredinmekamaçlıanaliz
edilmiş,bulgularaşağıdasunulmuştur.
1.TanımlayıcıBulgular
-Sosyo-DemografikÖzellikler
Araştırmakapsamındatakipedilenvakaların%76’sıkadın,%24’üerkektir.Vakaların%72’si50
yaşüzerindedir.
EğitimDurumunabakıldığındaliseveüzerieğitimiolanlarınoranısadece%15’tir(Tablo1).
Tablo1.VakalarınSosyo-DemografikÖzelliklerineGöreDağılımı
Değişkenler
S
sayı
(n)
Yüzde
%
Cinsiyet
Kadın 4
2
7
6,0
Erkek 1
2
2
4,0Yaş Grubu
18-30yaş 00
,0
31-40yaş 59
,0
41-50yaş 91
7,0
51-64yaş2
5
4
6,0
65yaşveüzeri1
5
2
8,0EğitimDurumu
Okuryazardeğil1
6
2
9,0
İlköğretim3
0
5
6,0
Liseveüzeri 61
1,0
Yüksekokul-Üniversite 24
,0
Toplam5
4
1
00,0
-HastalıkDurumlarıveTedaviSüreçleriİleİlgiliÖzellikler
Hastalıkdurumlarıvetedavisüreçleriileilgiliözellikleriincelendiğinde;vakaların%78’inin
ailesindediyabetöyküsüvardır.Diyabettanısıkonmasınınüzerindengeçensüreyebaktığımızda;
vakaların%39’u10yıldandahauzunsüreöncesidiyabettanısıalmışken;%54’ündebusüre1-10yıl
arasındadır.Tanıkonalı1yılvedahakısasüregeçenlerinoranıise%7’dir.
Hastaların%20’’si1adetilaçraporunasahipken%80’inin2veyadahafazlailaçraporuvardır.
Hergünsüreklialınanilaçkalemisayısı3vedahaazolanlarınoranı%9;4veüzerindeolanlarınoranı
%80’dır.%11’ininisegünlükaldığıilaçkalemisayısı10’danfazladır.
Diyabetilaçlarıaçısındanbakıldığındaisehastaların%10’igünde1kalemantidiyabetikilaç
alırken%18’igünde2kalem,%39’ugünde3kalem,%22’sigünde4kalem,%6’sıgünde5kalem,%4’ü
günde6kalemantidiyabetikilaçkullanmaktadır(Tablo2).
Tablo2.HastalıkDurumlarıveTedaviSüreçleriİleİlgiliÖzellikler
DeğişkenlerS
ayı(n)
Y
üzde
%
AiledeDiyabetÖyküsü
Yok1
2
2
2,0
Var4
2
7
8,0DiyabetTanısıKonmaSüresi
1yıldanaz 47
,0
1-5yıl1
4
2
6,0
5-10yıl1
5
2
8,0
10yıldanfazla2
1
3
9,0HerGünSürekliAlınanİlaçKalemi
Sayısı
1-3 4 7,0
4-62
6
4
8,0
7-101
8
3
3,0
10’danfazla 61
1,0KullanılanDiyabetİlacıKalemiSayısı
1Kalem 61
1,0
2Kalem1
0
1
8,0
3Kalem2
1
3
9,0
4Kalem1
2
2
2,0
5Kalem 3 ,0
6Kalem 2 ,0ToplamİlaçRaporSayısı
1Adet1
1
2
0,0
2Adet2
5
4
7,0
3Adet1
4
2
6,0
4veÜzeri 47
,0
Toplam 5
4
1
00,0
Hergünsüreklialınantoplamgünlükilaçsayısıortalama6,67±2,584(min.2–max.13)’dir.Hastaların
hergünsüreklikullandığıgünlükilaçsayısıortalaması9,33±3,534(min.3–max.20)olarak
bulunmuştur(Tablo3).
Tablo3.GünlükKullanılanOrtalamaİlaçSayısı
GünlükKullanılanİlaçSayısı Ortalama±Std.Sapma Minimum-maximum
ToplamİlaçKalemi(n:54)6,67±2,584 min.2–max.13
Toplamİlaçsayısı(n:54)9,33±3,534 min.3–max.20
DiyabetİlacıKalemiSayısı(n:54)3,04±1,197 min.1–max.6
-VakalarınİlaçKullanımıileilgiliDüşünceveDavranışÖzellikleri
İlaçkullanımıileilgilidüşüncevedavranışözellikleriincelendiğindevakalarınçoğunluğu
(%91)tavsiyeileilaçkullanmadığınıifadeetmiştir.
İlaçlarınızamanındakullanmayanyadabazenunutanlarınoranı%50’dir.Önerilendoz
aralığındailaçalmanınunutulması/atlamadurumundavakaların%50’sifarkederetmezhemenilacını
alacağınısöylerken;%26’sıbirsonrakiilaçdozsaatinibekledikleriniifadeetmişlerdir.
İlaçkullanmayısevmeyenveşikâyetlerigeçenekadarkullananlarınoranıtoplam%17iken;
vakaların%83’ühekimin/eczacınınönerdiğisürekadarkullanmaktadırlar(Tablo4).
Tablo4.İlaçKullanımınaİlişkinDüşünceveDavranışÖzellikleri
Değişkenler Sayı(n) Yüzde%
TavsiyeİleİlaçKullanımı
Hayır 49 91,0
Evet 4 7,0
Bazen 1 2,0
İlaçlarınZamanındaKullanılması
Evet 27 50,0
Hayır, 12 22,0
Bazenunutma 15 28,0
İlacınUnutulması/AtlanmasıSonrasıDavranış
Hemenkullanma 27 50,0
Sonrakiilaçsaatinibekleme 14 26,0
Geçensüreyegörekararverme 13 24,0
İlaçlarınAynıAndaKullanılması
Evet 37 69,0
Hayır, 11 20,0
Bazen 6 11,0
İlaçlarınKullanımSüresi
Şikâyetgeçenekadar/ 4 7,0
Hekimin/eczacınınönerdiğisürekadar 45 83,0
İlaç kullanmayı sevmiyor. Düzensiz
kullanır5 10,0
İlaç-besinilaç-ilaçetkileşimi,yanetkiler,bitkiselürünkullanımıileilgili
eğitim
Evet 9 17,0
Hayır 45 83,0
Toplam 54 100,0
HastalarınAçlıkKanŞekeri(AKŞ)(mg/dl)veHbA1c(%)düzeyleriincelendiğinde;ilkbaşvuru
ölçümündeAçlıkKanŞekeri(AKŞ)değeriortalama±SD:194,4±64,0mg/dliken1.kontrolölçümünde
AKŞortalama±SD:150,9±57,6mg/dlolaraktespitedilmiştir(Tablo5).
İlkbaşvuruölçümündeHbA1c(%)değeriortalama±SD:8,5±1,6iken1.kontrolölçümünde
HbA1c(%)değeriortalama±SD:7,7±1,4’tür(Tablo5).
2.ÇözümleyiciBulgular
Hastalarınakılcıilaçpolikliniğihizmetialmadanöncesiortalama194,4±64,0mg/dlolanAçlık
KanŞekerideğeriakılcıilaçpolikliniğihizmetialmayabaşladıktansonrayapılanilkkontrolizleminde
150,9±57,6mg/dlinmiştir.ÖlçülenAKŞdeğerleriarasındakifarkistatistikselolarakanlamlıdır
(p<0.05)(Tablo6).
Tablo6.AçlıkKanŞekeri(AKŞ)(mg/dl)DüzeylerininİlkBaşvuruve1.KontrolÖlçümlerine
GöreDağılımı
AçlıkKanŞekeriSayı(n) Ortalama
Standart.
Sapma
Test
İstatistiği
İlkBaşvuru 54194,4
±64,0 *t:4,427
P=0,0001.Kontrol 54150,9
±57,6
*t=PairedSamplesTestp<0.05
Hastalarınakılcıilaçpolikliniğihizmetialmadanöncesiortalama%8,5±1,6olanHbA1cdeğeri
akılcıilaçpolikliniğihizmetialmayabaşladıktansonrasındayapılanilkkontrolizleminde%7,7±1,4‘e
inmiştir.(Tablo7).
Tablo7.HbA1c(%)DüzeyleriDüzeylerininİlkBaşvuruve1.KontrolÖlçümlerineGöreDağılımı
HbA1c Sayı(n) OrtalamaStandart.
Sapma
Test
İstatistiği
İlkBaşvuru 548,5
±1,6*t:4,807p=0,0051.Kontrol 54
7.7±1,4
*t=PairedSamplesTestp<0.05
3.SONUÇ
*HbA1cdeğeriüzerinde %1’likiyileşmesağlanmasıhastalarınKardiyovaskülerhastalıklara
yakalanmariskini%35oranındaazaltır.www.tkd-online.org/dergi/TKDA_36_60_0.pdf
*İngiltere’deyapılanvedönümnoktasıniteliğindekiUKProspektifDiyabetÇalışması(UKPDS)
sonuçlarınagöre,HbA1cdüzeyininher%1oranındadüşürülmesi,tümölümnedenleriarasında%14,
diyabetleilgiliölümoranlarında%21,diyabetleilgilioluşabilecekkomplikasyonoranındaise%21’likbir
azalmaolmaktadır.
*Etkindiyabettedavisi,yaşamkalitesiniiyileştirebilirvesağlıkhizmetimaliyetlerinidüşürebilir.
*Birdenfazlailaçlaetkilitedaviveyaşam tarzıdeğişikliğikomplikasyonlarınvemortalitenin
azalmasıaçısındansürdürülebilirfaydasağlayabilirveyaşamkalitesinianlamlıorandaarttıraraksağlık
maliyetlerininyükünüazaltabilir.
*Diyabetinerkenvedoğruteşhisivetedavisimaliyetlikomplikasyonlarınönlenmesiveya
geciktirilmesiiçinönemlibirstratejidir.
Etkilidiyabettedavisi,sağlıkmesleğimensubuekibiylediyabethastasıarasındabirişbirliği
gerektirir.Buişbirliği,hastayahastalığınıvekendieylemlerininhastalıküzerindekietkilerinitamolarak
anlamasınısağlamaküzereeğitim vermeyi,uygunvezamanındabilgisunmayıvedoktorilehasta
arasındakiiletişimişekillendirerekhastanındiyabetitarafındankontroledilmesineizinvermekyerinebu
rahatsızlığıaktifbirşekildekontrolaltındatutacakdonanımasahipolmasınısağlamayıiçerir.
Hastalarınihtiyaçlarınınvetercihlerininelealınabilmesiadınadiyabetkontrolünehasta
merkezlibiryaklaşımgeliştirilmesininbüyükölçüdeolumlusonuçlarasahipolduğukabuledilmektedir.
**Hastaperspektifinden,hastamerkezlibiryaklaşımın
• hastamemnuniyeti,
• aktifkatılımıvegörevoryantasyonu,
• kaygıdaazalmave
• yaşamkalitesibakımındanartışanedenolduğunadairkanıtlarbulunmaktadır.
• dahafazladoktormemnuniyetiveetkililikteartışvebunabağlıolarakda
• gerçekleştirilentıbbitestvegereksizsevksayısındaazalmadabildirilmiştir.
**Gelecektekisağlıkpolitikasıçerçeveleri,buboyutlarıntümünükanıtadayalıvedüşük
maliyetlibiryaklaşımlaelealmakiçingerekenstratejilerivebualandakiörnekuygulamalarıteşvik
etmelidir.