Akılcı İlaç Kullanımında Nöropsikiyatri

Dr. Hakan BOZKURTNöroloji Uzmanı

Özel Medikal Park HastanesiGaziantep

Toplum içinde yaklaşık her 5 kişiden birinde tedavi gerektirecek düzeyde ruhsal bozukluk saptanabilir.

Birinci basamak sağlık hizmetine başvuranlar arasında ise her 3 kişiden birinde tedavi gerektirecek düzeyde ruhsal bozukluklara rastlanabilir.

Depresyon… Günlük Etkinlikleri İlgi ve İstekle Yapabilme ve

Yaşamdan Zevk Almanın Yerini... Üzüntü, Keder, Mutsuzluk, İsteksizlik, Karamsarlık, Umutsuzluk,

Suçluluk

gibi duyguların almasıdır.

Depresif Hastalarda En Sık Bulunan Yakınmalar...

• Yorgunluk, • Enerji azlığı, • Bitkinlik, • Hareketlerde

yavaşlama• Gerginlik ve sıkıntı

hissi• Kendini üzgün ve

çökkün hissetme

• Baş ağrısı• Sırt ağrıları• Uykusuzluk• Göğüs ağrısı• Hazımsızlık• Baş dönmesi• Gövdede, kollarda ya

da bacaklarda ağrılar

Kronik hastalığı olanlarda depresyon sıklığı…

Diabetes mellitus % 9-27 Miyokard infarktüsü % 16-19 Koroner arter hastalığı % 18-23 Hipertansiyon % 20-25 Böbrek yetmezliği % 14-31 Romatoid artrit % 12-28 Kanser % 6-25

Dünyanın neresinde yapılırsa yapılsın, bütün araştırmalarda depresyonun kadınlarda erkeklere göre iki kez daha fazla görüldüğü ortaya çıkmıştır.

0

5

10

15

20

25

%

kadın erkek

Toplumda yaşam boyu prevalans

Yaşam temposunun ve rekabetin artması, sosyal bağların zayıflaması insanları yalnızlaştırıyor ve depresyon riskini arttırıyor.

Depresyonda intihar riski yüksektir (% 15), İntihar edenlerin % 40-50’ sinde, tanı

konmamış ya da yetersiz tedavi edilmiş depresif bozukluklar var,

Kadınlarda intihar girişimi erkeklerden fazla iken

Özellikle erkeklerde ve yaşlılarda ölümle sonlanan intihar girişimleri fazladır

Depresyonla İlişkili İlaç ve Maddeler…

Tansiyon ilaçları: ß-bloker, Metildopa, Reserpin

Kalp ilaçları: Dijital, prokainamid Doğum kontrol hapları, Kortikosteroid Kanser Kemoterapisi, Alkol, Ağrı kesiciler (ör;Anti-inflamatuar:

İndometasin, fenilbutazon, pentozokain)

Anksiyete…

kaygı, sıkıntı, bunaltı, endişe, korkuya benzer bir duygu vardır.

Anksiyete yaşayan kişi bu durumu "kötü bir şey olacakmış hissi", “rahatsız edici bir endişe hali" ya da "nedensiz bir korku" şeklinde ifade eder.

Anksiyete sık görüldüğü için her zaman bir hastalık belirtisi olarak düşünülmemeli,

Okulun ilk günü, hoşlandığın biri ile ilk randevu, işe yeni başlama, iş başvurusu, evlenme, ÖSS, SBS vb.

Depresyonda genel olarak norepinefrin, dopamin ve serotonin düzeylerinde düşme olduğu tespit edilmiştir.

Tedavide de bu hormonların seviyelerinde yükseltme amaçlanır.

En sık kullanılan grup SSRI’lar

Norepinefrin, Dopamin ve Serotonin…

Haz Motivasyon Öğrenme Dikkat İşlem belleği Farkındalık Uyku-uyanıklık İştah düzenlenmesi

Türkiye'de antidepresan kullanımı son 9 yılda (2003-2012) %164, son beş yılda ise %50 artmıştır.

Avrupa ülkelerine bakarsak, İngiltere'de antidepresan kullanımında yılda yaklaşık %10 gibi bir artış olduğu belirtilmekte.

2003 yılında 14 milyon kutu antidepresan tüketilirken, bu rakam 2006 yılı verilerine göre 22 milyon, 2007 yılında ise 26 milyon…

Türkiyede antidepresan kulanımının özellikle 17-24 yaş arasında yoğunlaştığı söyleniyor. Bilinçsiz antidepresan kullanımı gençlerde öfke ve şiddet eğilimini körüklüyor.

İlaçların faydalı olup olmamalarından bağımsız olarak, kullanım esnasında baş gösterebilecek bir dizi yan etkileri unutulmamalı.

Yan etkiler…

Yan etkiler…

Yerinde duramama, huzursuzluk, uyku sorunları, ağız kuruluğu, titreme, diş sıkma,

bulantı ve kusma, başağrısı, cinsel sorunlar, kilo artışı, yüksek kan başıncı, baş dönmesi

Yanlış kullanımlar…

Antidepresan kullanırken sigara içmeye devam etmek antidepresanın etkisini düşürüyor.

Kahvenin içindeki kafein bazı ilaçların çözülmesini yavaşlatıp ilacın vücutta birikmesine neden oluyor, bazı ilaçların da vücuttan atılmasını hızlandırıyor.

Yanlış kullanımlar…

Alkol karaciğerde parçalandığı için çoğu ilacın kandaki seviyesini artırarak sersemlik, baş dönmesi, yürüme bozuklukları, uyku hali, terleme ve benzeri yan etkilere neden olabiliyor.

Yanlış kullanımlar…

Antibiyotik, tansiyon düşürücü, diyabet ilaçları da antidepresanlarla benzer enzim sistemini kullanıyor.

Bu nedenle bazı antidepresanlar bu ilaçları çözen enzimlerin faaliyetini engelleyerek diğer ilaçların zehirleyici doza çıkmasına neden olup tedavi sürecini olumsuz etkiliyor.

Yanlış kullanımlar…

Doğum kontrol hapları da antidepresanların kan seviyesini artırarak yan etki doğurabiliyor.

Ağrı kesici kullanımı konusunda da dikkatli olmak gerekir. Fazla kullanım antidepresanların etkinliğini önemli oranda azaltabiliyor.

Yanlış kullanımlar…

Bazı antidepresanlar noradrenalin ve dopamini artırarak tansiyon yükselmesine bazıları ise tansiyon düşmesine neden olabiliyor.

Yani tansiyon sorunu olan kişilerde de ilaç seçimi çok önemli.

Yanlış kullanımlar…

Etkileri ortalama 15 günde ortaya çıktığı için sürekli ve düzenli kullanılmaları gerekir,

Antidepresanlar “kafa yapan”, mutluluk veren ilaçlar değildir. Depresyonu olmayan kişiler antidepresan ilaç aldıklarında, iyi hissetmek yerine, ilaç yan etkileri yaşayacaklardır.

Uzman görüş…Uzman görüş…

1) Hastanın güvenliğini sağlamak, suisid riskini değerlendirmek

2) Acil durum tespiti yapmak

3) Dahili, nörolojik ve farmakolojik sebepleri ayırt etmek

4) Tedavi planı oluşturmak

Her şeyin fazlası zarar…

Yeterince olsun aşk

Ne yalnız kalmalı

Ne esir olmalı

Her şeyin fazlası zarar

Aşk’ın bile…

Ne leylası olmalı mecnun’un

Ne maşuku olmalı aşuğun

Ne divane olmalı

Ne pervane

Her şeyin fazlası zarar

Sevginin bile…

Ne gayretkeş olmalı, ne avare

Ne altını olmalı sükutun, ne gümüşü kelamın

Ne ahiretlik olmalı, ne dünyalı

Her şeyin fazlası zarar

Soluğun bile…

Her şeyin fazlası zarar…

İlacın bile…