Akarsu ortamları
description
Transcript of Akarsu ortamları
![Page 1: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/1.jpg)
Akarsu ortamları
Hazırlayan:010216048Onur Tülü
Danışman: Yrd.Doç.Dr Şerafeddin ÇAKIR
![Page 2: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/2.jpg)
• Akarsu, belirli bir yatak içinde sürekli veya en az bir mevsim boyunca akan sudur.
![Page 3: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/3.jpg)
Akarsularla ilgili genel bilgi vermek istersek,
• Akarsuyun doğduğu yere kaynak, döküldüğü yere ağız denir
• Bir akarsuyun sularını topladığı bölgeye akarsu havzası denir.
![Page 4: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/4.jpg)
• Bir akarsuyu komşu akarsu havzasından ayıran sınıra su bölümü çizgisi denir.
• Bir akarsu yatağının en derin noktalarını birleştiren çizgiye talveg(thalweg) çizgisi denir.
![Page 5: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/5.jpg)
Debi akarsu yatağının herhangi bir kesitinden, 1 sn
de geçen su miktarıdır. (m ³/sn)
• Havzaya düşen yağış miktarı,
• Araziyi oluşturan taş ve tabakaların geçirimliliği,
• Sıcaklık, • Akarsu yatağı çevresindeki
bitki örtüsü, • Havzanın genişliği, • Havzadaki dağların kar
buzları, • Yer altı suları ve kaynakları, • Beşeri faktörler, Debiye etki eden faktörlerdir.
![Page 6: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/6.jpg)
Akarsuyun akımında yıl boyunca meydana gelen
değişikliğe akarsu rejimi denir.
• Yağış rejimi, • Sıcaklık şartları, • Havzanın
genişliği, • Akarsu yatak
eğimi,
akarsu rejimine etki eden unsurlardır.
![Page 7: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/7.jpg)
Nehir kanalları genel olarak şu şekilde sınıflandırılır.
• Düz (Straight) nehirler,
• Menderesli (Meander) nehirler,
• Örgülü (Braided) nehirler,
• Çatallı (Anostomosing) nehirler,
![Page 8: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/8.jpg)
Düz (straight) nehirler
• Düz nehirlerde suyun hızının max olduğu nokta nehirlerin orta kısmıdır. Bu nedenle kıvrımlanma görülmez.Daha çok genişleme veya derinleşme görülür.(solda)
![Page 9: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/9.jpg)
Menderesli (meander) nehirler
• Suyun akış hızı ve iç akış yönü nedeniyle oluşan heyelanlar ve kenarlarda çökelme nedeniyle oluşan birikimler nehirin kavislenmesine neden olur.
![Page 10: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/10.jpg)
• Bu kavisler zamanla sayılan etkilerin yardımıyla iyice artarak menderesli nehirleri oluşturur.
![Page 11: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/11.jpg)
• Bu kanalların kavislendiği yerlerdeki kil ve silt birikimi, kanal bağlantılarını kapatarak, U şeklinde parçaların kopmasıyla oxbow denilen gölcükleri oluştururlar.
![Page 12: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/12.jpg)
Menderesli nehirlerin belli başlı elamanları• Sellenme
thalwegi (flood thalweg), genişleyen yarıklar (crevasse splay), enine ince kesit (finning upward sequence), aktif yatay ve dikey genişleme (vertical and lateral accretion), sellenme havzası (flood basin), kaynak (roots), bitki örtüsü (vegetation).
![Page 13: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/13.jpg)
Menderesli nehir kesiti
• Oluk Çapraz tabakalanma
• Ripple
• Çapraz tabakalanma
• Paleogüncel yönelim
• Erozyonal kontak
![Page 14: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/14.jpg)
Örgülü (Braided) Nehirler
• Nehir hızının azaldığı yerlerde çökelen sedimanlar yükselimlere neden olarak nehir içinde örgüsel bir görünüme neden olurlar.
• Örgülü nehirler genelde buzul erime bölgelerinde ,eriyen suların önlerinin çökellerle, çöküntülerle tıkanmasıyla oluşmaktadır.
![Page 15: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/15.jpg)
Örgülü nehir oluşumu
• Şekilde görüldüğü gibi düz nehir önce menderesli,son-ra sedimenlerin rastgele aralara girip, nehiri kanallandırma-sıyla, örgülü yapıyı oluşturmaktadır
![Page 16: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/16.jpg)
Örgülü nehirlerin çökel-kesit tipleri
![Page 17: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/17.jpg)
Örgülü nehir elemanları
![Page 18: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/18.jpg)
Çatallı (Anostomosing) Nehirler
• Nehire kapasitesinin üstünde sediman çökelimi ve erozyon nedeniyle nehir içinde çok sayıda altarnetif kanal açılır. Bu durumda nehirde çatallanma görüntüsü oluşturur.
![Page 19: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/19.jpg)
Drenaj ağları
• Bir bölgeye düşen yağışların o bölgeden uzaklaşmasını sağlayan doğal sistemlere dranaj ağı denmektedir
![Page 20: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/20.jpg)
Dranaj ağları;• Yelpaze biçimli,• Paralel,• Ağaç dizisi
şekilli,• Köşeli drenaj, • Parmaklık şekilli,• Büküntülü,• Halkalı,• Işınsal,• Yer altı, Drenaj ağları
olarak sıralanabilir.
![Page 21: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/21.jpg)
Sonuçlar
• Yükseklerde bütünlüğü bozulan ana kayaçların parçaları kendilerini doğanın kollarına bırakırlar ve yeniden farklı bir yerde bütünleşmek,yeni kayaçlar meydana getirmek için akarsuların akışına kapılırlar.
• Akarsular(Yağmurlarla yükseklere düşmüş ve eğim etkisi ile bu yönde harekete geçmiş su toplulukları)doğanın en dinamik ve güçlü araçlarıdır.Doğa bu sayede, parçacık taşıma, aşındırma, depolama, yığma işlevlerini akarsular aracılığıyla gerçekleştirerek jeolojik ve hidrolojik döngünün devamı gibi canlı hayatının devamı ve tabiki dünya için değişilmez, dinamizmin oluşmasını sağlamaktadır.
![Page 22: Akarsu ortamları](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061608/56814786550346895db4b682/html5/thumbnails/22.jpg)
Teşekkür ederim