Ailelerle Eğitim

Doç. Dr. Ayşe Esra İşmen Gazioğuismen@istanbul.edu.tr

AEP Formatör Eğitimiİstanbul, 30 Kasım-06 Aralık 2012

İstanbul Üniversitesi Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü

Nasıl ailelerle çalışıyorsunuz? Onlar hakkında neler hissediyorsunuz? Onlar hakkında bildikleriniz nedir?

Önemli Sorular

Ailelerle Eğitim

Aile eğitimleri kısa tarihçe Aile eğitimciliği becerileri Yetişkin eğitimi (andragoji) Ailelerle Çalışma Yaklaşımları Aile eğitimi Sosyal yapılandırmacılık

Yol Haritası

Ailelerle Eğitim

Güç odaklı yaklaşımlar Pratik bilgiler Metafor kullanımı

Yol Haritası

Ailelerle Eğitim

Amerika’da 1800‘lü yılların sonlarında; öğüt vermeyen, anne babaların kişisel çabalarını uyandıran, onlara rehberlik eden, dayanışma duygusu kazandıran

bir kurum…

Dünyada Aile Eğitimleri

Ailelerle Eğitim

Prof. Dr. İhsan Şükrü Aksel’in 1960’lı yıllarda başlattığı

haftalık anne baba sohbet toplantıları… İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü tarafından

1989 yılında başlatılan sistemli ve programlı ana-baba okulu

modeli…

Türkiye’de Aile Eğitimleri

Ailelerle Eğitim

Aile ilişkilerinin dinamikleri Aile hayatı eğitimi Aile sistemlerindeki farklılıklar Ailenin desteklenmesi ve yetişkin eğitimi ile ilgili profesyonel

yöntem ve uygulamalar Toplumla ilişkiler Ölçme ve değerlendirme* Texas Ebeveyn Eğitici Kaynakları Sicil Dairesi’nin ebeveyn eğitimciliği beceri listesinde yer alan genel becerilerdir.

Aile Eğitimciliği Becerileri

Ailelerle Eğitim

Temel varsayımlar: Olgun oldukları için daha ben yönelimlidirler. Zengin hayat tecrübesine sahiptirler. Öğrenmeyi gerçekten isterler ve içsel olarak

güdülenmişlerdir. Amaçlarına yönelik, pratik, ilişkili, uygulanabilir öğrenme

deneyimlerini tercih ederler. İçerik merkezli olmaktan çok problem merkezlidirler.

Andragoji / Yetişkin Eğitimi

Ailelerle Eğitim

Bir Karşılaştırma…Pedagoji Andragoji

Öğrenen kişiye ilişkin kavramlar

*Bağımlı kişilik*Öğretmen iyi bir öğrenmenin nasıl gerçekleşeceği ve ne hakkında nasıl karar verileceği konusunda tüm sorumluluğa sahiptir.*Öğrenciler öğretmenin yönergeleriyle hareket ederler

*Bağımsız kişilik*Öğretmen, öğrencilerin ben yönelimli öğreniciler olabilmeleri için onlara yardım etmelidir*Öğretmen ve öğrenciler öğrenme sürecini iş birliği içinde yönlendirirler

Öğrencilerin sahip oldukları deneyimlerin rolü

*Formal eğitimde küçük miktarda deneyim*Materyal geliştirmede öğretmen deneyime sahip tek kişidir

*Formal ve informal eğitim süreci içinde kazanılmış çok miktarda deneyim*Öğrenciler ve deneyimleri öğretim sürecinde kaynak olarak kullanılır

Öğrenmeye hazırlık *Öğrenciler öğrenemeye hazır oldukları söylendiğinde öğrenmeye hazırdırlar

*İhtiyaç duyduklarında öğrenmeye hazırdırlar

Öğrenme oryantasyonu

*Konu merkezli öğretim *Hayat, görev ya da problem merkezli öğrenme

Öğrenmeye yönelik motivasyon

*Dış kaynaklı motivasyon *İç kaynaklı motivasyon

Ailelerle Eğitim

Özetlemeler yapın. Örnekler verin. Hikâyeler kullanın. Öğrenilen yeni bilginin uygulanabileceği planlamalar

yapın. İşbirliğine dayalı, problem çözmeye yönelik etkinlikler

tasarlayın.

Teorik olmaktan kaçının!

Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:

Problem Merkezli ve Uygulamaya Yönelik

Ailelerle Eğitim

Öğrenmeye hazır oluş yüksek benlik saygısına bağlıdır.

Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:

Benlik Saygısını Arttırıcı

Küçük grup çalışmalarında

başarılma olasılığı yüksek

faaliyetler planlayın. Giderek artan bir başarı grafiği

sağlayacak planlar yapın. Giderek daha yetkin ve etkin olmalarını sağlayın.

Ailelerle Eğitim

Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:

Varolan Bilgilere Yenilerini Ekleyici

Öğrenilecek malzemeyle ilgili olarak bildiklerini dile

getirmelerine fırsat verin. Gündeminizden bahsedin ve eklemek istedikleri bir şey

olup olmadığını sorun. Bu konuyu neden öğrenmek istediklerini sorun. Planınızı olabildiğince seçenekli hâle getirin, gerektiğinde

yeni değişikler yapın. Bir sonraki derste neler öğrenmek istediklerini sorun.

Ailelerle Eğitim

Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:

Öğrenenlere Saygılı İhtiyaçlarını dikkate alın. İyi organize edilmiş,

kaliteli deneyimlerden

geçmelerini sağlayın. Zamanı iyi kullanın. Mesleki jargonunuzu veya yeni kelimeleri anladıklarından

emin olun. Öğretme süreciniz hakkında geri bildirim alın.

Olumsuz algılanabilecek kelimelerden uzak dur!

Ailelerle Eğitim

Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:

Deneyimlerini kendi yararları için

Kullanmalarını sağlayıcı

Ne bildiklerini görmezden gelmeyin, bildikleri sizin için

önemli bir kaynak oluşturur. Bilgi ve deneyimlerini kullanabilecekleri faaliyetler

planlayın.

Ailelerle Eğitim

Yetişkinlerin tercih ettikleri öğrenme ortamları:

Seçim yapabilmelerini ve kendi kendilerini

yönlendirebilmelerini sağlayıcı

Amaçlarınızı grubun ihtiyaçlarını göz önüne alarak

düzenleyin. Konu hakkında ne bildiklerini ve ne bilmek istediklerini

sorun.

Ailelerle Eğitim

Aile Terapisi / Aile Danışmanlığı Aile Okuryazarlığı Ebeveyn Eğitimleri Ebeveynlik Yetkinleştirme Yaklaşımları Evlilik Eğitimleri Sorun Odaklı Eğitim Yaklaşımları Aile Eğitimi

Ailelerle Çalışma Yaklaşımları

Ailelerle Eğitim

Yaşam boyu değişen rollere, ilgilere, gelişim görevlerine uyum, psikolojik sağlığı destekleme ve güçlendirme, aile içi rollerle ilgili beceri ve bilgi geliştirme, ev içi ilişki yapısını güçlendirme, yaşantı kalitesini geliştirme ve zenginleştirme, gerek bireysel gerek ailesel potansiyelleri teşvik edici, çoğunlukla örgün eğitim sisteminin dışında gerçekleştirilen, yetişkin eğitimi niteliğinde, iş birliğine dayalı, önleyici temelli eğitimlerdir.

Aile Eğitimi Nedir?

Ailelerle Eğitim

Gelişimsellik Önleyicilik İhtiyaç Odaklılık Aile Gücüne Odaklanma

Etik İlkeler • Eşitlik• Aile Değerlerine Saygı

Ailelerle Eğitim

Aile Eğitiminin Temel İlkeleri

Gerçek keşfedilen değil yaratılan bir şeydir.

Saint Exupery

Hiç bir şey iyi ya da kötü değildir. Düşüncemiz onu iyi ya da kötü yapar.

Shakespeare

Harita arazinin kendisi değildir.

Bateson

Sosyal Yapılandırmacılık

Ailelerle Eğitim

İnsanın bilgi ve yorumları mutlak ya da evrensel değildir.

Bilgi ve yorumlar belli bağlamlarda ve toplum içerisinde

gelişirler. Neyin gerçek olduğu bilgisi de dâhil olmak üzere, tüm

bilgiler sosyal olarak yapılandırılmıştır.

Sosyal Yapılandırmacılık

Ailelerle Eğitim

Danışanın durumların yarattığı olumsuz etkilerle başarılı

şekilde baş ettiği zamanlar araştırılarak, bunlar üzerinde

durarak belirlenen kaynakların problemleri çözebileceği

varsayılır. Problemin geçmişi, tarihçesi üzerinde odaklanmaktan çok

problemin olmadığı geleceğe, danışanın umut ve

motivasyonuna oryante olunur.

Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi)

Ailelerle Eğitim

Problemin geçmişini detaylı biçimde ele almak gerekli

görülmez. Bunun ardında yatan düşünce; herhangi bir

eylemde bulunmadan geçmişin geleceği değiştirmeyeceği

fikridir.

Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi)

Ailelerle Eğitim

Güçler perspektifi, problem ve patolojilerden ziyade insanların

güçleri ve kaynaklarının danışma sürecinin odağı olması

gerektiğini savunur. Geçmiş sadece istisnai durumları araştırmak için kullanılır. Bu

süreçte danışan ve danışman istisnai durumların nasıl

olduğunu (problemin olmadığı durumları) ve bunların geleceğe

nasıl uygulanabileceğini görüşürler.

Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi)

Ailelerle Eğitim

1930'larda bireylerin problemlerini tanımlamada teorik bir yapı

olarak gelişen "psikoanalitik teori" ve zaman içinde bu teoriye

dayalı olarak gelişen yaklaşımlar terapötik süreçleri derinden

etkilemiştir. Psikoanalitik teori ve türevleri ile yakın ilişkiye geçmek, insan

problemlerini anlamada insanın "güçsüzlüğü, patolojisi,

eksiklikleri" kavramlarını beraberinde getirmiştir.

Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi)

Ailelerle Eğitim

Problem üzerinde odaklaşma, danışanın kişisel ve sosyal

güçlerini kullanmasını kısıtlar. Danışanı kurban hâline

getiren, eşitsiz güç ilişkilerini üreten ve düzenleyen sosyal

yapıyı sağlamlaştırır.

Güç Odaklı Yaklaşımlar (Güçler Perspektifi)

Ailelerle Eğitim

Bireylerin kaynak, yeterlilik ve kapasitelerinin farkında

olunmalı İnsanların ortaya koyduğu olumlu nitelikli kapasite takdir

edilmeli Yeni güçleri canlandırabilmek için danışan ile işbirliği

içinde çalışılmalı

Güçler Perspektifi’nin Sayıltıları

Ailelerle Eğitim

Danışanlar kendi durumlarını, var olan seçeneklerini en iyi

şekilde bilirler ve kendileri için en iyi çözümü

belirleyebilirler Yetersizlikleri düzeltmekten ziyade yeterlilikler üzerinde

odaklaşılmalı

Güçler Perspektifi’nin Sayıltıları

Ailelerle Eğitim

«Ebeveyn eğitimlerinin yapısı, bilginin tek kaynaktan

(uzman), bilgisi olmayan diğer kişiye (ebeveyn) aktarma

amacını taşıdığında arkaik olacaktır.»

Güçler arası dengesizliğe işaret eden bu yaklaşım, ebeveyni

küçümsemekte ve olası işbirliğini zorlaştırmaktadır.

Ailelerle Eğitim

1-1,5 saatten uzun olmayan bir sunum düzenleyin. Ebeveynlerin salahiyetini, yetkinliklerini ve gözlem

güçlerini vurgulayan bir giriş yapın. Yaptığınız sunumun ne işe yarayacağını, nerelerde

kullanılabileceğini belirtin. AEP katılımcıları arasında farklı eğitim düzeyinden kişiler

olduğunu unutmayın. Jargondan arınmış bir dil kullanın.

Pratik Notlar

Ailelerle Eğitim

Yaşamdan örnekler verin, metaforlar kullanın; böylece

ifadelerin anlaşılmasını kolaylaştırabilirsiniz.

Metafor Fr. métaphore ed. Mecaz- 1. Bir ilgi veya benzetme sonucu gerçek anlamından başka anlamda kullanılan söz.2. Bir kelimeyi veya kavramı kabul edilenin dışında başka anlamlara gelecek biçimde kullanma, metafor.(Güncel Türkçe Sözlük, TDK)

Pratik Notlar

Ailelerle Eğitim

ilişkilerin yapılandırılması, duyguların kabulü ve sembolize edilmesi, danışanın farkında olmadığı örtük anlayışların ortaya

çıkarılması, dirençle çalışma ve yeni bakış açılarının sunulması,

şeklindeki beş değişim sürecinde merkezî bir noktada yer

aldığını ileri sürülmektedir.

Ailelerle Eğitim

Psikolojik Danışmada Metaforlar

AEP katılımcılarıyla çalışmaya başlarken, “Hepinizin evinde takım çantası vardır. Bazı evlerde takım

çantasında çok sayıda alet varken bazı evlerde daha az

sayıda alet vardır. Takım çantası anne babalık becerileri

olarak kabul edildiğinde biz bu çalışmada takım

çantalarınıza yeni sayılabilecek birkaç yeni alet

koyabilirsek yaptıklarımız amacına ulaşmış olacaktır”

demek, dirençli ailelerin dirençlerini kırmakta yarar

sağlayabilir.

Ailelerle Eğitim

Örnek Metaforlar

Anne baba olma rolünü tüm diğer rolleri gölgede bırakacak

şekilde yaşayan ve yaşamından yeterince beslenemeyen

ancak bunu yapmadığında da suçluluk duyguları yaşayan AEP

katılımcılarının, “uçakta oksijen maskeleriyle ilgili açıklama

yapılırken neden önce ebeveyne sonra çocuklara takılması

gerektiği” hakkında düşünmelerini sağlamak suçluluk

hissetmeden yaşamdaki önceliklerini sıralamasına yardımcı

olabilir.

Ailelerle Eğitim

Örnek Metaforlar

AEP katılımcılarıyla “ders çalışma” konusu ele alınırken sürekli “ders çalış” diyen ve çocuğun tepkisiyle karşılaşan ebeveyne , Watzlawick ‘in (1993) “Aynısından daha fazla” olarak adlandırdığı yaklaşımın sıkıntılarını göstermek için “en çok ne yemekten hoşlandığı sorulabilir.” Verdiği cevaba göre “günde bir öğün X yemek iyidir. 2 öğün yemek? Peki ya 3 öğün? 1 hafta boyunca her öğün?”Buradan çıkartılması umulan şey bir şey ne kadar iyi ve güzel olursa olsun hep aynı şeyi sunmak can sıkar ve artık istenmez hale gelir. Çeşitlilik esastır. Buradan hareketle, birlikte çocuğun daha fazla gayret sarf etmesi için farklı ne yapılabileceği üzerinde düşünülmeye başlanılabilir.

Ailelerle Eğitim

Örnek Metaforlar

Onları anladığınızı ve onlardan süper ebeveynler

olmalarını beklemediğinizi hissettirin («Eve geldiniz, çok

yorgunsunuz vb.»). Görsel materyal, kaliteli karikatürler kullanın, ancak

aşırıya kaçmayın. Velilerin yaşam deneyimlerinin, konuşmayı

zenginleştirmesini sağlayan zemin hazırlayın.

Pratik Notlar

Ailelerle Eğitim

Problem çözmelerini sağlayacak örnekler sunun. Çatışmaya asla izin vermeyin. Velilerin münferit olayları sunuma getirmelerine ya da

çocuklarına ait problemlere o gün orada topyekun

çözüm bulmaya çalışmalarına izin vermeyin. Basit, kısa “gerçeklerden” uzak durun. Olasılık içeren

cümleler kurun.

Pratik Notlar

Ailelerle Eğitim

Ailelerle Eğitim

Katılımınız için teşekkürler!