Ñaïi Taïng Kinh_ Taäp 27_ No.1796

ÑAÏI TYØ LOÂ GIAÙ NA THAØNH PHAÄT KINH SÔÙ

_QUYEÅN THÖÙ NHAÁT_ Haùn vaên: Sa Moân NHAÁT HAÏNH A Xaø Leâ ghi cheùpPhuïc hoài Phaïn Chuù vaø Vieät dòch: HUYEÀN THANH

VAØO MOÂN CHAÂN NGOÂN_ TRUÏ TAÂM

_PHAÅM THÖÙ NHAÁT_ _ Ñaïi Tyø Loâ Giaù Na Thaønh Phaät Thaàn Bieán Gia Trì.Aâm Phaïn Tyø Loâ Giaù Na (Vairocana) laø teân goïi rieâng cuûa maët trôøi töùc coù

nghóa laø Tröø Aùm Bieán Minh (tröø aùm toái chieáu saùng khaép). Xong Maët trôøi cuûa Theá Gian aét coù phöông phaàn, neáu chieáu beân ngoaøi thì chaúng theå soi ñeán beân trong, saùng ôû beân naøy thì chaúng saùng ñöôïc beân kia. Laïi chæ toûa saùng ban ngaøy maø chaúng theå laøm ngoïn ñuoác soi saùng trong ñeâm.

Aùnh saùng thuoäc maët trôøi Trí Tueä (Jnõaøna-divaøkara) cuûa Nhö Lai aét chaúng nhö theá, traøn khaép taát caû nôi choán laøm aùnh saùng soi chieáu roäng lôùn (Ñaïi Chieáu Minh) khoâng coù söï rieâng bieät cuûa beân trong beân ngoaøi, phöông sôû, ngaøy ñeâm

Laïi nöõa, Maët Trôøi ñi qua coõi Dieâm Phuø Ñeà (Jambudvìja) thì taát caû coû caây, röøng ruù tuøy theo tính phaän ñeàu ñöôïc taêng tröôûng, moïi vieäc cuûa Theá Gian (Loka, hay Laukika) nhaân vaøo ñoù maø thaønh.

Aùnh saùng cuûa maët trôøi Nhö Lai chieáu khaép Phaùp Giôùi (Dharma-dhaøtu) laïi hay bình ñaúng khai phaùt moïi loaïi caên laønh (Ku’sala-muøla) cuûa voâ löôïng chuùng sinh cho ñeán söï nghieäp thuø thaéng thuoäc Theá Gian (Loka, hay Laukika) vaø Xuaát Theá Gian (Lokottara) , khoâng coù moät thöù gì maø chaúng do ñieàu aáy ñeå ñöôïc thaønh töïu.

Laïi nhö vaàng toái taêm che khaép thì vaàng maët trôøi aån maát, cuõng chaúng phaûi bò hoaïi dieät. Khi gioù maïnh thoåi maây tan thì aùnh saùng maët trôøi laïi hieån chieáu, cuõng chaúng phaûi môùi ñöôïc sinh ra.

Maët trôøi cuûa Taâm Phaät (Buddha-citta) cuõng laïi nhö theá. Tuy bò nhieàu lôùp maây Voâ Minh (Avidya), Phieàn Naõo (Kle’sa), Hyù Luaän (Prapanõca) che chöôùng nhöng khoâng coù choã giaûm bôùt, roát raùo Thaät Töôùng cuûa caùc Phaùp (Dharma) laø söï saùng troøn (Vieân Minh) cuûa Tam Muoäi (Samaødhi) khoâng coù bôø meù maø vaãn khoâng coù choã taêng theâm.

Duøng moïi loaïi Nhaân Duyeân (Hetu-pratyaya) cuûa nhoùm nhö theá neân chaúng theå ñem maët trôøi cuûa Theá Gian laøm ví duï ñöôïc. Coù ñieàu chæ laáy chuùt phaàn töông töï roài gia theâm chöõ Ñaïi (Mahaø: To lôùn) neân goïi laø Ma Ha Tyø Loâ Giaù Na (Mahaø-vairocana).

_ Thaønh Phaät. Duøng ñaày ñuû Phaïn Aâm thì goïi laø Thaønh Tam Boà Ñeà (Abhisamïbodhi) coù nghóa laø Chính Giaùc Chính Tri, töùc laø Trí Nhö Thaät bieát quaù

1

khöù, hieän taïi, vò lai, soá chuùng sinh, soá chaúng phaûi laø chuùng sinh, Höõu Thöôøng (Nitya, hay Nityataø), Voâ Thöôøng (Anitya, hay Anityataø)…. Taát caû caùc Phaùp ñeàu hieåu bieát roõ raøng neân goïi laø Giaùc (Budhi) maø Phaät töùc laø baäc Giaùc Ngoä (Buddha) cho neân noùi goïn laïi laø Thaønh Phaät

_ Thaàn Bieán Gia Trì (Vikurvitaødhisïtïana). Xöa dòch laø Thaàn Löïc Sôû Trì (Nôi giöõ gìn Thaàn Löïc), hoaëc noùi laø Phaät Sôû Hoä Nieäm (nôi hoä nieäm cuûa Phaät). Xong töï chöùng Tam Boà Ñeà naøy vöôït qua taát caû ñaát Taâm (Citta-bhuømi: Taâm Ñòa) hieän hieåu bieát caùc Phaùp, ban ñaàu voán chaúng sinh, choã ñoù laø cöùu caùnh cuûa ngoân ngöõ, Taâm haønh cuõng vaéng laëng. Neáu lìa söùc Uy Thaàn cuûa Nhö Lai, töùc tuy laø Thaäp Ñòa Boà Taùt (Da’sa-bhuømi-bodhisatva) coøn chaúng bieát caûnh giôùi (Visïaya) aáy huoáng chi laø ngöôøi trong sinh töû khaùc.

Baáy giôø Ñöùc Theá Toân vì lôøi Nguyeän Ñaïi Bi (Mahaø-kaørunïa) xöa kia neân taùc nieäm naøy: “Neáu Ta chæ truï ôû Caûnh Giôùi nhö vaäy, töùc caùc Höõu Tình chaúng theå duøng ñieàu ñoù ñeå nöông nhôû ñöôïc lôïi ích. Chính vì theá cho neân truï ôû Tam Muoäi Töï Taïi Thaàn Löïc Gia Trì vì khaép taát caû chuùng sinh hieän baøy moïi loaïi Thaân (Kaøya) maø caùc neûo thích nhìn, noùi moïi loaïi Tính Duïc thích hôïp vôùi Phaùp ñaõ nghe, tuyø theo moïi loaïi Taâm Haønh maø môû Moân Quaùn Chieáu ”

Xong, söï ÖÙng Hoaù naøy chaúng phaûi töø thaân (Kaøya), hoaëc lôøi noùi (Vaøk: Ngöõ), hoaëc YÙ (Manas) cuûa Tyø Loâ Giaù Na (Vairocana) sinh ra. ÔÛ taát caû thôøi, xöù… khôûi dieät bôø meù ñeàu chaúng theå ñöôïc. Ví nhö Huyeãn Sö duøng söùc cuûa Chuù Thuaät gia trì vaøo coû thuoác thì hay hieän ra moïi vieäc chöa töøng coù, ñoái töôïng öa thích cuûa naêm Tình (tình thöùc hay sinh ra töø naêm Caên laø: maét, tai muõi, löôõi, thaân) öùng cho moïi Taâm. Neáu buoâng boû gia trì thì sau ñoù aån maát

Söï vaät bieán thieân (Huyeãn-Maøyaø) cuûa Nhö Lai Kim Cöông (Tathaøgata-vajra) cuõng laïi nhö vaäy, khi Duyeân (Pratyaya) lui lieàn dieät, luùc coù cô hoäi daáy leân lieàn sinh, ngay taïi vieäc maø chaân thaät, khoâng coù taän heát, cho neân noùi laø Thaàn Löïc Gia Trì Kinh.

Neáu caên cöù vaøo baûn Phaïn thôøi Töïa Ñeà ñaày ñuû phaûi noùi laø Ñaïi Quaûng Baùc Kinh Nhaân Ñaø La Vöông (Mahaø- vaipulya suøtra-indra-raøja)

_ Nhaân Ñaø La Vöông (Indra-raøja) laø Ñeá Thích. Noùi Kinh naøy laø Taïng bí yeáu cuûa taát caû Nhö Lai, ñoái vôùi moïi Giaùo (‘Saøstra) cuûa Ñaïi Thöøa (Mahaø-yaøna) coù uy ñöùc ñaët bieät toân quyù, gioáng nhö Thieân Muïc (ngaøn con maét, moät teân goïi rieâng cuûa Ñeá Thích) laø Chuû cuûa haøng Thích Thieân. Nay, sôï töïa ñeà cuûa Kinh quaù roäng cho neân chaúng löu giöõ ñaày ñuû.

_ Phaåm Vaøo Moân Chaân Ngoân, truï TaâmBaûn Phaïn coù hai töïa ñeà:1_ Phaåm Tu Haïnh Chaân Ngoân2_ Phaåm Vaøo Moân Chaân Ngoân, truï TaâmThieát töôûng noùi nghóa cuûa vaøo truï ñaõ goàm caâu noùi tu Haïnh cho neân lìa vaên

phieàn phöùc, chæ choïn laáy moät.

2

Chaân Ngoân, tieáng Phaïn laø Maïn Ñaùt La (Mantra) töùc laø Chaân Ngöõ, Nhö Ngöõ, aâm chaúng hö voïng chaúng sai khaùc. Long Thoï Thích Luaän noùi laø Maät Hieäu. Xöa dòch laø Chuù töùc chaúng phaûi söï phieân dòch chính ñuùng vaäy

Phaåm naøy luaän bao quaùt Ñaïi YÙ cuûa Kinh, noùi laø Töï Taâm cuûa chuùng sinh töùc laø Nhaát Thieát Trí Trí (Sarva-jnõa-jnõaøna), bieát roõ nhö thaät goïi laø Nhaát Thieát Trí (Sarva-jnõa). Theá neân ñieàu naøy daïy cho caùc Boà Taùt (Bodhisatva) duøng Chaân Ngöõ laøm cöûa, Töï Taâm phaùt Boà Ñeà (Bodhi) töùc Taâm coù ñuû vaïn Haïnh, thaáy Chính Ñaúng Giaùc cuûa Taâm, chöùng Ñaïi Nieát Baøn (Mahaø-nirvaønïa) cuûa Taâm, phaùt khôûi Phöông Tieän (Upaøya) cuûa Taâm, nghieâm tònh coõi Phaät (Buddha-ksïetra) cuûa Taâm. Töø Nhaân (Hetu) ñeán Quaû (Phala) ñeàu duøng Voâ Sôû Truï (khoâng coù choã truï) maø truï Taâm aáy, cho neân noùi laø Phaåm Vaøo Moân Chaân Ngoân truï Taâm vaäy.

_ Vaøo Moân Chaân Ngoân löôïc coù ba vieäc. Moät laø Moân Thaân Maät, hai laø Moân Ngöõ Maät, ba laø Moân Taâm Maät…Vieäc ñoù seõ roäng noùi beân döôùi. Haønh Giaû duøng ba phöông tieän naøy töï tònh ba Nghieäp töùc laø nôi Gia Trì thuoäc ba Maät cuûa Nhö Lai, cho ñeán hay ôû ñôøi naøy ñöôïc ñaày ñuû Ñòa Ba La Maät, chaúng phaûi traûi qua nhieàu kieáp soá tu ñuû caùc Haïnh ñoái trò, cho neân Ñaïi Phaåm ghi raèng: “Hoaëc coù Boà Taùt luùc môùi phaùt Taâm thôøi lieàn leân ñòa vò cuûa Boà Taùt, ñöôïc Baát Thoaùi Chuyeån (Avaivartika). Hoaëc coù luùc môùi phaùt Taâm thôøi ñöôïc Voâ Thöôïng Boà Ñeà (Agra-bodhi), lieàn chuyeån baùnh xe Phaùp (Dharma-cakra: Phaùp Luaân)”.

Long Thoï (Naøgaørjuna) nhaân vaøo ñaáy noùi: “Nhö ngöôøi ñi xa, côõi deâ maø ñi thì laâu laém môùi ñeán, côõi ngöïa lieàn sai khieán nhanh choùng. Neáu ngöôøi nöông vaøo Thaàn Thoâng thôøi trong khoaûng phaùt yù lieàn ñeán choã muoán ñeán”.

Chaúng ñöôïc noùi laø trong khoaûng phaùt yù laøm sao ñeán ñöôïc ? Vì Töôùng cuûa Thaàn Thoâng nhö theá chaúng neân sinh nghi ngôø, töùc laø yù chæ saâu xa cuûa Kinh naøy vaäy

_ Kinh noùi raèng: “Nhö vaäy toâi nghe. Moät thôøi Ñöùc Baïc Giaø Phaïm

(Bhagavamï:Theá Toân) truï taïi Cung Phaùp Giôùi (Vajra-dharma-dhaøtu-pura: Kim Cöông Phaùp Giôùi cung) cuûa Nhö Lai Gia Trì (Tathaøgataødhisïtïana)”

Năm ngh a ban ĩ đ u cuûa ầ Kinh (Suøtra) nhö trong Trí Ñoä Luaän ñaõ roäng noùi roõ, xong baûn Phaïn cuûa Kinh naøy bò thieáu cho neân khoâng coù phaàn Thoâng Töï

A Xaø Leâ (Aøcaørye: Quyõ Phaïm Sö) noùi raèng: “Ñaïi baûn cuûa Tyø Loâ Giaù Na coù möôøi vaïn baøi Keä, do beà boän neân khoù gìn giöõ ñöôïc. Truyeàn Phaùp Thaùnh Giaû löïa choïn toâng yeáu aáy. Phaøm coù hôn ba ngaøn baøi tuïng, tuy vaên nghóa cuûa Chaân Ngoân Haønh Phaùp ñöôïc löôïc goïn chu ñaùo, xong chaúng phaûi laø baûn chính cuûa Kinh Ñaïi Nhaät, cho neân chaúng ñeà Thoâng Töï. Nay duøng theo tieàn leä aét ñoái vôùi nghóa, khoâng coù söï toån haïi vaäy”.

_ Baïc Giaø Phaïm (Bhagavamï, hay Bhagavaøn)Luaän Sö ñaõ giaûi coù ñuû saùu nghóa. Nay trong Toâng naøy thì Baïc Giaø (Bhaga) laø

nghóa Naêng Phaù nhö ngöôøi caàm giöõ vuõ khí saéc beùn toài phuïc ñöôïc nhieàu nôi choán. Ñieàu aáy voán chöa coù teân goïi naøy, do ngöôøi ñôøi nghò quaùn söï tích aáy cho neân hieäu laø Naêng Phaù.

3

Theá Toân cuõng theá, duøng söï saùng toû cuûa Ñaïi Trí (Mahaø-jnõaøna) phaù Voâ Minh (Avidya), phieàn naõo (Kle’sa) cuûa taát caû Thöùc Taâm. Nhoùm naøy voán töï mình khoâng coù sinh, cuõng khoâng coù töôùng maïo. Xong khi maët trôøi Tueä hieän ra thôøi söï toái taêm töï tröø. Chính vì theá cho neân coù nghóa laø Phaù

Thích Luaän cuõng noùi raèng: “Baø Giaø (Bhaga) goïi laø Phaù, Baø (Vamï) goïi laø Naêng. Hay phaù Daâm, Noä, Si cho neân goïi laø Baø Giaø Baø (Bhagavamï). Haøng Nhò Thöøa tuy phaù ba Ñoäc cuõng chaúng moãi moãi thaáu toû heát, nhö vaät chöùa ñaày Höông thì hôi coøn soùt coù côù löu laïi. Laïi nhö löûa cuûa coû, caây, cuûi…duøng söùc ít oûi cho neân tro than chaúng heát. Nhö Lai nhö löûa cuûa Kieáp Thieâu, taát caû ñeàu heát, khoâng coù khoùi, khoâng coù than cho neân goïi laø Baø Giaø Baø (Bhagavamï)”.

Laïi nöõa, Ñeá Thích Thanh Luaän noùi: “Ngöôøi nöõ laø Baø Giaø, laø muoán caàu Nhaân Duyeân. Naêng töùc laø nghóa cuûa phieàn naõo, laïi laø nghóa cuûa nôi höôùng theo söï sinh (sôû tuøng sinh)”

Kim Cöông Ñænh Toâng lieàn phieân dòch nghóa naøy laø ngöôøi nöõ, töùc laø Baùt Nhaõ Phaät Maãu, ngöôøi thaáy bieát khoâng ngaên ngaïi… thaûy ñeàu theo ñoù sinh ra. Keû aáy coù chí caàu Nhaân Duyeân ñöôïc cho töông öùng, phieàn naõo hyù luaän thaûy ñeàu ngöng haún. Töùc chaúng phaûi nhö söùc noùng ham muoán cuûa Theá Gian, tuy hôi ngöng nghæ maø thaät taêng theâm vaäy.

Do Maät Giaùo chaúng theå tuyeân noùi thaúng cho neân phaàn lôùn coù Aån Ngöõ nhö vaäy. Hoïc Giaû khi tieáp xuùc neân tuyø theo loaïi maø suy nghó.

Laïi Baïc Giaø Phaïm (Bhagavamï, hay Bhagavaøn) töùc laø ñeo theo söï coù aâm thanh (ñaùi höõu thanh) nhö ngöôøi coù tieàn cuûa thì goïi laø ngöôøi naém giöõ tieàn cuûa. Do coù vaøng cho neân goïi laø ngöôøi caàm giöõ vaøng. Vì Nhö Lai coù ñaày ñuû Ñöùc (Gunïa) thuø thaéng cho neân goïi laø baäc naém giöõ moïi Ñöùc .

Thích Luaän cuõng noùi raèng: “Baø Giaø (Bhaga) noùi laø Ñöùc (Gunïa), Baø (Vamï) noùi laø Coù (Bhava), ñaáy goïi laø Höõu Ñöùc.

Baø Giaø (Bhaga) goïi laø danh tieáng (danh thanh), Baø (Vamï) noùi laø Coù (Bhava), ñaáy goïi laø coù danh tieáng (höõu danh thanh). Taát caû Theá Gian khoâng coù Ñöùc, danh tieáng nhö Ñöùc Phaät…töùc laø nghóa aáy vaäy”

Trong Kinh phaàn lôùn dòch laø Theá Toân töùc laø lôøi xöng chung ñeå khen ngôïi Ñöùc. Ngöõ Phaùp cuûa phöông Taây (Aán Ñoä) khi noùi ñeán baäc Toân Giaû thì chaúng daùm duøng thaúng teân goïi cuûa vò aáy maø tröôùc tieân laø khen ngôïi Coâng Ñöùc cuûa vò aáy, nhö noùi laø: Ñaïi Trí Xaù Lôïi Phaát, Thaàn Thoâng Muïc Kieàn Lieân, Ñaàu Ñaø Ñaïi Ca Dieáp, Trì Luaät Öu Baø Ly…Cho neân trong Kinh naøy, theo tieàn leä noùi laø Baïc Giaø Phaïm Tyø Loâ Giaù Na. Nay thuaän theo vaên theá cuûa phöông naøy, hoaëc duøng Theá Toân ôû heát phaàn beân döôùi vaäy.

_ Kinh noùi raèng: “Ñöùc Baïc Giaø Phaïm (Bhagavamï:Theá Toân) truï taïi Nhö Lai Gia Trì (Tathaøgataødhisïtïana)”

Baïc Giaø Phaïm (Bhagavamï) töùc laø Baûn Ñòa Phaùp Thaân cuûa Tyø Loâ Giaù Na (Vairocana). Tieáp noùi raèng Nhö Lai (Tathaøgata) laø Thaân Gia Trì (Adhisïtïhana-kaøya) cuûa Phaät, nôi ñaõ truï (sôû truï xöù) aáy goïi laø Thaân Thoï Duïng (Sambhoga-kaøya)

4

cuûa Phaät. Töùc duøng Thaân naøy laøm Truù Xöù gia trì cuûa Phaät, Taâm Vöông cuûa Nhö Lai, choã truï cuûa chö Phaät maø truï troùng ñoù. Choã aáy theo khaép taát caû nôi choán sinh ra söùc gia trì, töùc cuøng vôùi Phaùp Thaân (Dharma-kaya) khoâng coù Töôùng (Voâ Töôùng: Animitta), khoâng coù hai, khoâng coù khaùc, maø duøng Thaàn Löïc töï taïi khieán cho taát caû chuùng sinh nhìn thaáy hình saéc (Ruøpa) cuûa Thaân Maät (Kaøya-guhya), nghe ñöôïc aâm thanh (‘Sabda) cuûa Ngöõ Maät (Vaøg-guhya), hieåu ñöôïc Phaùp (Dharma) cuûa YÙ Maät (Manas-guhya)… tuyø theo Caên Tính aáy chia ra moïi loaïi chaúng gioáng nhau (baát ñoàng), töùc choã ñaõ Truï (sôû truï) naøy coù teân goïi laø Gia Trì Xöù vaäy.

Tieáp laïi chuù thích khen ngôïi Truù Xöù cuûa söï Gia Trì (Gia Trì Truï Xöù) cho neân noùi laø Cung Kim Cöông Phaùp Giôùi (Vajra-dharma-dhaøtu-pura) roäng lôùn

Ñaïi (to lôùn: Mahaø) noùi laø khoâng coù bôø meù Quaûng (roäng: Vaipulya) noùi laø chaúng theå ñeám ñöôïc soá löôïng. Kim Cöông (Vajra) ví duï cho Trí (Jnõaøna) cuûa Thaät Töôùng vöôït qua taát caû

ñöôøng loái cuûa ngoân ngöõ, Taâm Haønh… chuyeân chuû theo khoâng coù choã nöông caäy (voâ sôû y), chaúng baøy caùc Phaùp, khoâng coù chaëng ñaàu khoaûng giöõa luùc sau, chaúng taän chaúng hoaïi, lìa caùc toäi loãi, chaúng theå thay ñoåi, chaúng theå phaù huyû…cho neân goïi laø Kim Cöông (Vajra).

Nhö baùu Kim Cöông cuûa Theá Gian coù ba vieäc toái thaéng 1_ Chaúng theå hoaïi2_ Quyù hôn heát trong caùc vaät baùu3_ Vaät hôn heát trong caùc vaät duïng chieán ñaáuÑieàu naøy cuøng vôùi ví duï trong ba loaïi Kim Cöông Tam Muoäi cuûa Thích Luaän

coù yù gioáng nhau.Phaùp Giôùi (Dharma-dhaøtu) laø Theå cuûa Kim Cöông Trí roäng lôùn. Theå cuûa Trí

naøy ñaõ taïo laøm Thaân Thaät Töôùng Trí cuûa Nhö Lai. Do gia trì cho neân töùc laø nôi ñöôïc trang nghieâm bôûi Coâng Ñöùc chaân thaät, caûnh cuûa Dieäu Truï (Sutisïtïa), choã ôû cuûa Taâm Vöông…cho neân noùi laø Cung (Pura) vaäy. Cung naøy laø nôi maø Coå Phaät (Phaät cuûa thôøi xa xöa) thaønh Boà Ñeà, aáy laø Cung cuûa Ma Heâ Thuû La Thieân (Mahe’svara-deva).

Thích Luaän noùi raèng: “Choã cö truù cuûa naêm loaïi Na Haøm (Anaøgaømi) ôû Ñeä Töù Thieàn (Caturtha-dhyaøna) goïi laø Tònh Cö Thieân (‘Suddha-vaøsa-deva), vöôït hôn coõi naøy coù nôi cö truù cuûa Thaäp Ñòa Boà Taùt cuõng coù teân goïi laø Tònh Cö (‘Suddha-vaøsa), Hieäu laø Ñaïi Töï Taïi Thieân Vöông (Mahe’svara-devaraøja) vaäy”.

Nay Toâng naøy laøm roõ nghóa duøng Töï Taïi gia trì nôi maø Thaàn Taâm ñaõ yeân ñònh,

cho neân goïi laø Töï Taïi Thieân Vöông Cung, töùc laø tuyø theo nôi coù söï öùng nghieäm cuûa Nhö Lai, khoâng coù nôi naøo chaúng phaûi laø Cung naøy, chöù chaúng phaûi bieåu thò rieâng cho moät choã naøo cuûa Tam Giôùi (Trayo-dhaøtavahï).

_ Taát caû baäc Trì Kim Cöông (Vajra-dhaøra) thaûy ñeàu taäp hoäi.Tieáp ñeán noùi roõ Dieäu Quyeán Thuoäc (Suparivaøra). Ñöùc Nhö Lai ôû ngay trong

Cung naøy laøm nôi ñoäc nhaát coù quyeán thuoäc (Parivaøra) sao ? Cho neân noùi trong choã

5

naøy laïi coù voâ bieân quyeán thuoäc thöôøng ñaõ taäp hoäi, aáy laø haøng Chaáp Kim Cöông vaäy. Tieáng Phaïn ghi laø Phaït Chieát La Ñaø La (Vajra-dhaøra). Phaït Chieát La (Vajra) naøy töùc laø chaøy Kim Cöông, Ñaø La (Dhaøra) laø nghóa caàm naém cho neân xöa dòch laø Chaáp Kim Cöông. Nay noùi laø Trì Kim Cöông goàm ñöôïc caû hai söï chuù thích saâu caïn, ñoái vôùi nghóa laø hôn heát, cho neân tuyø theo vaên lieàn trôï nhau laøm Töø aáy.

Thuaän theo ñôøi, xem xeùt kyõ choã ñaõ bieåu thò cuûa ñöôøng loái thoâng thöôøng, töùc noùi raèng: “Sinh Thaân Phaät thöôøng coù naêm traêm vò Chaáp Kim Cöông Thaàn (Vajra-dhaøra-devataø) theo haàu hai beân ñeå thò veä”

Xong, theo Maät YÙ cuûa Toâng naøy thì Phaït Chieát La laø Trí Aán (Jnõaøna-mudra) cuûa Nhö Lai Kim Cöông (Tathaøgata-vajra). Trí Aán nhö vaäy coù soá nhieàu voâ löôïng, ngöôøi hay caàm giöõ Trí Aán naøy cuõng laïi nhieàu voâ bieân. Sôû dó nhö theá vì nôi maø Taâm Vöông ñaõ truï aét coù Taâm Soá nhieàu nhö caùt buïi, duøng laøm quyeán thuoäc.

Nay, Taâm Vöông Tyø Loâ Giaù Na thaønh Töï Nhieân Giaùc, luùc ñoù taát caû Taâm Soá khoâng coù gì chaúng lieàn nhaäp vaøo trong Kim Cöông Giôùi (Vajra-dhaøtu) thaønh Trí Aán sai khaùc thuoäc Coâng Ñöùc noäi chöùng cuûa Nhö Lai. Trí Aán nhö vaäy chæ coù Phaät vôùi Phaät môùi coù theå caàm giöõ ñöôïc.

Ruùt goïn nghóa cuûa Boà Ñeà (Bodhi) töùc coù voâ löôïng voâ bieân Kim Cöông Aán (Vajra-mudra).

Ruùt goïn nghóa cuûa Phaät Ñaø (Buddha) töùc coù voâ löôïng voâ bieân vò Trì Kim Cöông.

Do moïi Ñöùc naøy thaûy ñeàu cuøng moät Töôùng, moät Vò ñeán choã thaät teá, cho neân goïi laø Taäp Hoäi. Neáu coù chuùt phaàn chöa ngang baèng, moät Phaùp chöa ñaày ñuû, töùc chaúng ñöôïc goïi laø taát caû taäp hoäi vaäy.

Nhö theá duøng nôi maø Thaàn Löïc töï taïi ñaõ gia trì cho neân lieàn töø Taâm Vöông Tyø Loâ Giaù Na hieän ra thaân gia trì toân quyù ñaëc bieät, khi ñoù voâ löôïng Phaùp Moân quyeán thuoäc moãi moãi ñeàu hieän thaân Chaáp Kim Cöông (Vajra-dhaøra-kaøya) hieån phaùt theá to lôùn uy maõnh cuûa Nhö Lai, ví nhö Ñeá Thích (Indra) tay caàm Kim Cöông phaù quaân Tu La (Asura-sena). Nay caùc Chaáp Kim Cöông naøy cuõng laïi nhö vaäy, ñeàu töø moät Moân, caàm chieán cuï (vaät duïng chieán ñaáu) cuûa Ñaïi Khoâng hay hoaïi phieàn naõo khoâng coù töôùng cuûa taát caû chuùng sinh, cho neân duøng Töôùng ñeå so saùnh vaäy.

_Tín Giaûi Du Hyù Thaàn Bieán cuûa Nhö Lai sinh ra Baûo Vöông (Ratna-raøja)

laøm thaønh laàu gaùc lôùn, cao khoâng thaáy bôø giöõa. Caùc Ñaïi Dieäu Baûo Vöông naøy aâm thaàm duøng moïi thöù trang söùc cho thaân Boà Taùt laøm Toøa Sö Töû (Simïhaøsana)

Ñaïi Chuùng ñaõ tuï taäp, caàn coù choã noùi Phaùp, cho neân tieáp theo noùi roõ nôi laàu gaùc ñaõ truï vôùi toaø Sö Töû.

Tín Giaûi (Adhimukti). Baét ñaàu töø luùc chaân chính phaùt Taâm cho ñeán thaønh Phaät, ôû trong khoaûng giöõa ñoù coù teân goïi thoâng duïng laø Tín Giaûi Ñòa (Adhimukti-bhuømi)

6

Tieáng Phaïn ghi laø Vi Caät Lyù Neâ Ña (Vikrïinita) coù nghóa laø duõng döôïc, nghóa du hyù, nghóa Thaàn Bieán …aáy laø töø khi môùi phaùt Taâm trôû ñi ñaõ saâu xa gieo troàng caên laønh (Ku’sala-muøla), khôûi moïi loaïi Nguyeän Haïnh trang nghieâm coõi Phaät, thaønh töïu chuùng sinh, luoân thuø thaéng tieán chaúng heà ngôi nghæ. Ñaáy töùc laø nghóa sieâu thaêng ñaèng döôïc (nhaûy voït leân cao). Nhö ngöôøi laéc ñoäng, ñaùnh troáng, nhaûy muùa…hay duøng ba Nghieäp kheùo leùo laøm cho vui khaép moïi Taâm, cho neân söï nhaûy voït (ñaèng döôïc) naøy töùc goïi laø Du Hyù (chôi ñuøa), Du Hyù nhö vaäy töùc laø Thaàn Thoâng töï taïi cuûa Boà Taùt.

Noùi raèng: “Khi Ñöùc Tyø Loâ Giaù Na coøn haønh Boà Taùt Ñaïo (Bodhisatva-maørga) thôøi duøng Tam Muoäi Nhaát Theå Toác Taät Löïc (Söùc mau choùng cuûa moät Theå) cuùng döôøng voâ löôïng Thieän Tri Thöùc, haønh khaép voâ löôïng caùc Ñoä Moân (Paøramita-mukhe), Phaùp lôïi mình lôïi ngöôøi …ñeàu ñaày ñuû, hay ñöôïc choã ñaõ taäp thaønh thuoäc baùu Trí cuûa Nhö Lai (Tathaøgata-jnõaøna-ratna) nhö vaäy, bí maät trang nghieâm laàu quaùn Phaùp Giôùi, ñoái vôùi taát caû choã ñaõ sinh cuûa Thaät Baùo laø toái vi ñeä nhaát, gioáng nhö Chaân Ñaø Ma Ni (Cintaø-manïi) laø vua cuûa caùc vaät baùu. Cho neân noùi laø Du Hyù Thaàn Bieán sinh ra Baûo Vöông (Ratna-raøja) cuûa laàu gaùc lôùn vaäy”.

_ “Laàu gaùc aáy cao voâ cuøng, neân bieát roäng cuõng khoâng coù bôø meù, do ven bôø chaúng theå ñöôïc cho neân cuõng laïi khoâng coù khoaûng giöõa”.

Ñaây laø khaép taát caû nôi choán, choã maø Thaân ñaõ cö truù. Neân bieát laàu quaùn nhö vaäy cuõng traøn khaép taát caû nôi choán vaäy.

Tieáp noùi roõ Töôùng trang nghieâm cuûa laàu quaùn. Gioáng nhö coù ngöôøi duøng moïi loaïi Kim Cöông ñuû maøu nghieâm söùc Kim Cöông, xong Tính cuûa Theå aáy khoâng coù sai khaùc. Nay cuõng nhö vaäy, quay laïi duøng Baûo Vöông thuoäc moïi loaïi coâng Ñöùc cuûa Nhö Lai toâ ñieåm trang hoaøng Laâu Caùc Baûo Vöông. Taïi sao theá ? Vì khoâng coù Phaùp naøo ra khoûi Tính (Prakrïti) cuûa baùu nhö vaäy

Xong, Töôùng Tòch Dieät baäc nhaát naøy do Thaàn Löïc gia trì cuûa Nhö Lai khieán cho keû ñaùng ñöôïc ñoä tuyø theo bieåu töôïng cuûa caùc Phaùp Moân. Neáu coù theå thaáy, nghe, chaïm, bieát…lieàn duøng ñieàu naøy laøm cöûa ñeå vaøo Phaùp Giôùi, nhö Thieän Taøi Ñoàng Töû (Sudhana-‘sresïtïhi-daøraka) vaøo nhaân duyeân thuoäc cung ñieän cuûa Di Laëc (Maitreya).

Trong ñaây neân roäng noùi roõ thaân Boà Taùt laøm toaø Sö Töû. Beân treân noùi cung Kim Cöông Phaùp Giôùi töùc laø thaân Nhö Lai. Tieáp theo noùi

Ñaïi Laâu Caùc Baûo Vöông cuõng töùc laø thaân Nhö Lai. Nay noùi toaø Sö Töû, neân bieát cuõng nhö theá. Sôû dó noùi thaân Boà Taùt, aáy laø khi coøn haønh Boà Taùt Ñaïo thôøi theo thöù töï tu haønh Ñòa Ba La Maät (Bhuømi-paøramitaø) cho ñeán Ñeä Thaäp Nhaát Ñòa (Eka-da’sa-bhuømi)…neân bieát Ñòa sau lieàn duøng Ñòa tröôùc laøm neàn. Cho neân noùi Nhö Lai duøng thaân Boà Taùt laøm toaø Sö Töû.

Thích Luaän noùi raèng: “Ví nhö Sö Töû ôû trong chuùng thuù, ñi moät mình khoâng coù sôï haõi. Ñöùc Phaät cuõng nhö vaäy, ôû trong 96 loaïi Ngoaïi Ñaïo, taát caû giaùng phuïc khoâng coù sôï haõi, cho neân goïi laø Nhaân Trung Sö Töû (Sö Töû trong loaøi ngöôøi). Choã maø Ngaøi ñaõ ngoài, hoaëc giöôøng, hoaëc ñaát ñeàu goïi laø toaø Sö Töû ”

7

Nay Toâng naøy noùi roõ nghóa. Noùi Sö Töû (Simïha) töùc laø Taâm Boà Ñeà (Bodhi-citta) maïnh meõ vöõng chaéc, töø khi môùi phaùt YÙ trôû ñi, ñöôïc theá lôùn tinh tieán, khoâng coù yeáu heøn sôï haõi…gioáng nhö Sö Töû tuyø theo choã ñaõ naém baét ñeàu ñöôïc khoâng coù boû soùt. Töùc laø nghóa töï taïi ñoä ngöôøi khoâng coù loãi laàm veà söï troáng roãng (khoâng quaù). Neáu giaûi thích sô löôïc thì noùi laø caùc Boà Taùt coù Taâm saâu xa kính Phaùp cho ñeán ñem thaân ñoäi vaùc toaø Sö Töû cuûa Phaät, cho neân noùi laø thaân Boà Taùt laøm toaø Sö Töû vaäy.

_ Teân Kim Cöông cuûa caùc vò aáy laø : Hö Khoâng Voâ Caáu Chaáp Kim Cöông (Vimalaøkaø’sa-vajradhaøra, hay Gaganaømala-vajradhaøra) cho ñeán Kim Cöông Thuû Bí Maät Chuû (Vajrapaønïi guhyanaøtha). Caùc vò Thöôïng Thuû (Pramukha) nhö vaäy daãn chuùng Trì Kim Cöông nhieàu nhö soá haït buïi nhoû cuûa möôøi coõi Phaät (Buddha-ksïetra) ñeán döï, cuøng vôùi caùc vò Ñaïi Boà Taùt thuoäc nhoùm: Phoå Hieàn Boà Taùt (Samanta-bhadra), Töø Thò Boà Taùt (Maitreya), Dieäu Caùt Töôøng Boà Taùt (Manõju’srì), Tröø Nhaát Thieát Caùi Chöôùng Boà Taùt (Sarva nìvaranïa visïkambhin)… tröôùc sau vaây quanh maø dieãn noùi Phaùp.

Tieáp theo noùi roõ Chuùng ñoàng nghe vaäyHoûi raèng: “Ñöùc Phaät ñaõ noùi Kinh, taïi sao tröôùc tieân noùi roõ nôi cö truù vôùi Quyeán

Thuoäc vaäy ?”Ñaùp raèng: “Ví nhö Quoác Vöông neáu coù Chính Leänh, aét tröôùc tieân ra khoûi nôi cö

nguï, laâm Trieàu ban Phaùp Cheá quyeát ñònh Thöôûng Phaït thôøi Quan Söû Boä ghi cheùp raèng: Vaøo luùc (…) vò vua taïi xöù (teân laø….) cuøng vôùi haøng Ñaïi Thaàn (teân laø….) hoäi hoïp baøn luaän, coù Giaùo Meänh nhö vaäy, muoán khieán cho ngöôøi trong nöôùc tin phuïc, thöïc haønh theo, chaúng ñöôïc nghi ngôø”

Ñaáng Phaùp Vöông (Dharma-raøja) cuõng theá, luùc saép noùi Ñaïi Phaùp (Mahaø-dharma) aét ôû trong chuùng Boà Taùt Ñaïi Quyeán Thuoäc khieán laøm chöùng minh. Do Nhaân Duyeân ñoù maø ngöôøi nghe sinh nieàm tin, do Taâm tin cho neân hay vaøo trong Phaùp nhö vaäy,tu haønh ñöôïc chöùng, boäi phuïc sinh nieàm tin. Cho neân tröôùc tieân xeáp baøy thöù töï cuûa Chuùng vaäy

_ Hö Khoâng Voâ Caáu Chaáp Kim Cöông (Vimalaøkaø’sa-vajradhaøra, hay Gaganaømala-vajradhaøra) töùc laø Theå cuûa Taâm Boà Ñeà, lìa taát caû Chaáp, traùnh hyù luaän… nhö hö khoâng trong saïch khoâng coù söï ngaên che, khoâng coù dô, khoâng coù nhieãm cuõng khoâng coù phaân bieät. Nhö Taâm cuûa ñieàu naøy töùc laø Kim Cöông Trí Aán (Vajra-jnõaøna-mudra), hay trì Aán naøy thì goïi laø Hö Khoâng Voâ Caáu Chaáp Kim Cöông vaäy.

_ Laïi nöõa Hö Khoâng Du Boä Chaáp Kim Cöông (AØkaø’sa vicaranïa-vajradhaøra, hay Gagana-vikrama-vajradhaøra).

Du Boä (Vicaranïa, hay Vikrama) laø nghóa chaúng truï, nghóa thaéng tieán, nghóa thaàn bieán. Duøng Taâm Tònh Boà Ñeà ôû taát caû Phaùp ñeàu khoâng coù choã truï, maø thöôøng tieán tu vaïn Haïnh, khôûi Ñaïi Thaàn Thoâng…cho neân noùi laø Hö Khoâng Du Boä

8

Laïi nöõa Hö Khoâng Voâ Caáu Chaáp Kim Cöông töùc laø Chuûng Töû (Bìja) bình ñaúng cuûa A Töï Moân (狣) tu Haïnh khoâng coù truï (voâ truï ), ví nhö phöông tieän gieo troàng thöùc aên thì reã, maàm daàn daàn sinh ra…cho neân tieáp theo noùi roõ phaùt haønh Kim Cöông Aán (Vajra-mudra) vaäy

_ Thöù ba Hö Khoâng Sinh Chaáp Kim Cöông (AØkaø’sa samïbhava-vajradhaøra, hay Gagana-samïbhava-vajradhaøra) nhö maàm gioáng ñaõ sinh; boán Ñaïi thôøi tieát laøm Duyeân; hö khoâng chaúng ngaên ngaïi, nieäm nieäm caøng theâm lôùn. Taâm Boà Ñeà cuõng laïi nhö vaäy, duøng khoâng coù choã ñöôïc laøm phöông tieän (Upaøya), vaïn Haïnh laøm Duyeân (Pratyaya), ñöôïc chaân thaät sinh, aáy laø Ñaïi Khoâng Sinh cho neân goïi laø Hö Khoâng Sinh

_ Thöù tö: Bò Taïp Saéc Y Chaáp Kim Cöông (Citra vasa dhrïk-vajradhaøra). Nhö maàm gioáng taêng tröôûng thì coïng, laù, hoa, quaû daàn daàn tieáp theo nhau taêng theâm nhieàu. Caây vua Taâm Boà Ñeà môû baøy vaïn Ñöùc cuõng laïi nhö vaäy. Cho neân noùi ñaày ñuû moïi loaïi hình saéc (Ruøpa). Tieáp laïi duøng moïi loaïi hình saéc cuûa Phaùp Giôùi nhuoäm Taâm Boà Ñeà khoâng dô naøy, thaønh Ñaïi Bi Maïn Ñaø La (Mahaø-kaørunïa-manïdïala), cho neân goïi laø Bò Taïp Saéc Y.

_ Thöù naêm: Thieän Haønh Boä Chaáp Kim Cöông (Vicitra caranïa-vajradhaøra, hay Vicitra-caørin-vajradhaøra). Chöõ Thieän naøy coù tieáng Phaïn laø Tyø Chaát Ña La (Vicitra) coù nghóa ñoan nghieâm, nghóa chuûng töû (haït gioáng) ví nhö ñaõ ñöôïc quaû traùi, laïi quay trôû laïi laøm haït gioáng vaäy.

Thieän Haønh Boä (Vicitra caranïa, hay Vicitra-caørin) töùc laø uy nghi cuûa chö Phaät, noùi laø kheùo bieát luùc thích hôïp coù theå hoaù ñoä, chaúng theå hoaù ñoä…moïi loaïi thoâng suoát, beá taéc. Duøng phöông tieän cuûa thaân, khaåu, yù öùng hôïp vôùi neàn taûng cuûa moïi ngöôøi (quaàn cô), uyeån chuyeån hôïp caùch vôùi khuoân pheùp (quy cuû)…ñeàu thaønh vieäc Phaät, cho neân duøng laøm teân goïi vaäy.

_ Thöù saùu: Truï Nhaát Thieát Phaùp Bình Ñaúng Chaáp Kim Cöông (Sarva dharma samata sthita-vajradhaøra, hay Sarva-dharma-samataøvihaørin-vajradhaøra) laø truï ôû Tính bình ñaúng cuûa taát caû Phaät, laø taát caû caùc Phaùp cuûa nhoùm Nhaân Quaû, ta ngöôøi, Höõu Vi, Voâ Vi. Vaøo trong Trí Nhö Thaät naøy, roát raùo bình ñaúng, ñoàng moät Thaät Teá. Hay caàm giöõ Trí Aán naøy cho neân duøng laøm teân goïi vaäy.

Xong, naêm caâu beân treân cuõng ñeàu laø Coâng Ñöùc chaân thaät cuûa Nhö Lai, khoâng coù saâu caïn sai khaùc. Vì muoán phaân bieät khieán cho deã hieåu cho neân taïo thaønh thöù töï ñeå noùi vaäy.

_ Thöù baûy: Ai Maãn Voâ Löôïng Chuùng Sinh Giôùi Chaáp Kim Cöông (Apramana sattvadhatvonukampana-vajradhaøra, hay Ananta-sattva-dhaøtuparitraønïa-vajradhaøra). Söï thöông xoùt (ai maãn) naøy cuõng goïi laø cöùu ñoä. Noùi laø ñaõ truï ôû Phaùp Tính bình ñaúng, töï nhieân ñoái vôùi chuùng sinh phaùt Taâm Bi Maãn cuûa ñoàng Theå. Vì caùc coõi chuùng sinh voâ löôïng neân Ñaïi Bi (Mahaø-karunïa) nhö vaäy cuõng khoâng coù haïn löôïng. Ñaây laø moät Coâng Ñöùc cuûa Nhö Lai cho neân ngöôøi hay trì giöõ, nhaân vaøo ñaáy duøng laøm teân goïi.

_ Thöù taùm: Na La Dieân Löïc Chaáp Kim Cöông (Naøraøyanïa bala-vajradhaøra, hay Naøraøyanïa-balin-vajradhaøra). Ñaõ phaùt Taâm thöông xoùt (ai maãn), neáu coù ñuû theá

9

lôùn, lieàn hay cöùu giuùp, cho neân tieáp theo noùi roõ vaäy. Trong Kinh coù so saùnh söùc cuûa 60 con voi (Gaja) chaúng baèng söùc cuûa moât con Höông Töôïng (Gandha-hastin), cho ñeán sau cuøng thì söùc cuûa Na La Dieân (Naøraøyanïa) laø hôn heát. Moãi moät loã chaân loâng treân Sinh Thaân cuûa Ñöùc Phaät ñeàu ngang baèng vôùi söùc cuûa Na La Dieân, cho neân duøng ví duï cho söùc Na La Dieân (Naøraøyanïa-bala) cuûa Phaùp Giôùi Thaân (Dharma-dhaøtu-kaøya).

_ Thöù chín: Ñaïi Na La Dieân Löïc Chaáp Kim Cöông (Mahaø naøraøyanïa bala-vajradhaøra, hay Mahaø-naøraøyanïa-balin-vajradhaøra) laø trì giöõ söùc Thaàn Thoâng bí maät vaäy. Nhö Nhaát Xieån Ñeà (Icchantika hay Ecchantika) aét laø beänh taät cuûa caùi cheát. Thaät Teá cuûa Nhò Thöøa laøm chöùng cho ngöôøi ñaõ cheát. Chö Phaät Y Vöông thaáy roõ Tính cuûa Nhö Lai cho neân lieàn hay quyeát ñònh roáng tieáng roáng cuûa Sö Töû (Simïha-naøda), ñoái vôùi Nhaân Duyeân cöùu chöõa, Taâm chaúng yeáu heøn sôï haõi, caùc vò Boà Taùt coøn chaúng theå nhö theá, cho neân laïi noùi roõ söùc cuûa Ma Ha Na La Dieân chaúng chung cuøng vôùi taát caû.

_ Thöù möôøi: Dieäu Chaáp Kim Cöông (Su-vajradhaøra). Dieäu (Su) goïi laø thay ñoåi khoâng coù gì saùnh baèng, nghóa thay ñoåi khoâng coù gì vöôït hôn ñöôïc. Gioáng nhö Ñeà Hoà (Manïdïa, hay Sarpir-manïdïa) dung chöùa söï toát ñeïp ñaõ cuøng cöïc, chaúng theå taêng theâm nöõa, thöôøng chaúng thay ñoåi, khoâng coù keõ hôû, khoâng coù taïp nhaïp. Nhö Lai cuõng theá, taát caû Coâng Ñöùc thaûy ñeàu khoâng coù gì saùnh ñöôïc, khoâng coù gì hôn ñöôïc. Caùc choã coù (chö höõu) ñaõ laøm, cuõng chæ vì Nhaân Duyeân cuûa moät vieäc naøy, cho neân goïi laø Dieäu Chaáp Kim Cöông.

_ Thöù möôøi moät: Thaéng Taán Chaáp Kim Cöông (Paramavega-vajradhaøra). Thaéng (Parama) laø Ñaïi Khoâng. Ñaïi Khoâng töùc laø khaép taát caû nôi choán, cho neân hay khôûi Thaàn Thoâng mau choùng vaäy. Ngöôøi truï ôû Thöøa naøy, luùc môùi phaùt Taâm thôøi lieàn thaønh Chính Giaùc, chaúng ñoäng sinh töû maø ñeán Nieát Baøn (Nirvanïa), cho neân goïi laø Thaéng Taán.

_ Thöù möôøi hai: Voâ Caáu Chaáp Kim Cöông (Vimala-vajradhaøra) töùc laø Taâm Boà Ñeà lìa taát caû chöôùng vaäy. Ví nhö vaøng roøng coù Theå Tính thuaàn trong saïch, neáu moïi loaïi luyeän ñuùc moïi baùu, maøi oùng aùnh thì laïi caøng taêng theâm aùnh saùng, lieàn bieát Chaát ban ñaàu coøn chaúng bò veát dô nhoû nhieäm naøo truï chung. Hay trì giöõ Kim Cöông Aán roát raùo trong saïch naøy, nhaân vaøo ñaáy duøng laøm teân goïi.

_Thöù möôøi ba: Nhaän Taán Chaáp Kim Cöông . Chöõ Nhaän naøy theo Phaïn Vaên coù nghóa laø caùu giaän trong caùu giaän, saéc beùn trong saéc beùn…phieân dòch gioáng nhö muõi nhoïn saéc beùn cuûa caây ñao. Trì giöõ Kim Cöông Lôïi Trí (Vajra-tìksïnïa-jnõaøna) naøy thì taát caû choã khoù chaët ñöùt ñeàu chaët ñöùt ñöôïc, choã khoù dieät ñeàu dieät ñöôïc, cho neân duøng laøm teân goïi.

_ Thöù möôøi boán: Nhö Lai Giaùp Chaáp Kim Cöông (Tathaøgata kavaca-vajradhaøra, hay Tathaøgata-varman-vajradhaøra). Nhö Lai Giaùp (Tathaøgata kavaca, hay Tathaøgata-varman) nghóa laø Ñaïi Töø (Mahaø-maitre). Do ñieàu naøy phoøng bò nghieâm ngaët Thaân cho neân nhieáp giuùp chuùng sinh, thi haønh vieäc Phaät, chaúng bò taát caû phieàn naõo gaây toån thöông maø khoâng theå giaùng phuïc ñöôïc ñieàu gaây trôû hoaïi, cho neân duøng laøm teân goïi.

10

_ Thöù möôøi laêm: Nhö Lai Cuù Sinh Chaáp Kim Cöông (Tathaøgata paødobhava-vajradhaøra). Cuù (Paøda: caâu, choã döøng laïi cuûa baøi vaên) goïi laø truï xöù töùc Ñaïi Khoâng Sinh vaäy. Coâng Ñöùc töï chöùng cuûa chö Phaät, töø Tính cuûa Nhö Lai sinh ra. Thaân gia trì naøy töø Coâng Ñöùc töï chöùng cuûa Nhö Lai sinh ra, do chaúng lìa A Töï Moân (狣) cho neân goïi laø Nhö Lai Cuù Sinh

_ Thöù möôøi saùu: Truï Voâ Hyù Luaän Chaáp Kim Cöông (Nihïprapanca pratisïtïha-vajradhaøra, hay Aprapanõcavihaørin-vajradhaøra) aáy laø truï ôû Tueä Ñaïi Khoâng vaäy. Töùc laø quaùn Thaät Töôùng cuûa Duyeân Khôûi (Pratìtya-samutpaøda) khoâng coù sinh, khoâng coù dieät, chaúng ñoaïn chaúng thöôøng, cuõng chaúng phaûi ñi laïi, moät khaùc (chaúng phaûi moät, chaúng phaûi khaùc). Choã ñoù ngöng döùt caùc hyù luaän, Phaùp nhö Nieát Baøn. Trì giöõ Trí Aán nhö vaäy, cho neân ñöôïc duøng laøm teân goïi vaäy.

_ Thöù möôøi baûy: Nhö Lai Thaäp Löïc Sinh Chaáp Kim Cöông (Tathaøgata da’sabalodbhava-vajradhaøra, hay Tathaøgata-da’sabala-samïbhava-vajradhaøra) laø Trí phöông tieän cuûa Phaät. Nhö vaäy Dieäu Quyeàn theo choã naøo sinh ra ? Aáy laø theo söùc thuoäc möôøi Trí cuûa Nhö Lai maø sinh ra. Trì giöõ Aán nhö vaäy, cho neân ñöôïc duøng laøm teân goïi vaäy.

_ Thöù möôøi taùm: Voâ Caáu Nhaõn Chaáp Kim Cöông (Vimalanetra-vajradhaøra) töùc laø naêm loaïi maét cuûa Nhö Lai. Do söï trong saïch roát raùo cuûa Taâm Boà Ñeà cho neân duøng taát caû moïi loaïi quaùn (xem xeùt) taát caû Phaùp. Moãi moãi thaáu toûthaáy, nghe, hieåu, bieát khoâng coù choã trôû ngaïi . Hay trì giöõ Kim Cöông Aán nhö vaäy, cho neân duøng laøm teân goïi.

_ Thöù möôøi chín: Kim Cöông Thuû Bí Maät Chuû (Vajrapaønïi-guhya-naøtha).Tieáng Phaïn ghi laø Baù Ni (Paønïi) töùc laø baøn tay (thuû) loøng baøn tay (chöôûng).

Loøng baøn tay trì giöõ Kim Cöông cuøng vôùi baøn tay naém giöõ coù nghóa töông ñoàng, cho neân trong Kinh trôï nhau ñöa ra hai teân goïi vaäy.

Phöông Taây (Aán Ñoä) noùi Daï Xoa (Yaksïa) laø bí maät (guhya), do thaân khaåu yù cuûa vò aáy mau choùng aån kín, khoù theå bieát roõ, cho neân xöa phieân dòch, hoaëc noùi laø Maät Tích (Ghuya-paøda)

Neáu sô löôïc noùi roõ nghóa thì Bí Maät Chuû (Guhya-naøtha) töùc laø Daï Xoa Vöông (Yaksïa-raja) caàm chaøy Kim Cöông thöôøng theo hoä veä Ñöùc Phaät, cho neân noùi laø Kim Cöông Thuû (Vajra-paønïi). Xong, nghóa saâu xa trong ñoù noùi Daï Xoa töùc laø Thaân Ngöõ YÙ Maät cuûa Nhö Lai, chæ coù Phaät vôùi Phaät môùi coù theå bieát ñöôïc, cho ñeán nhoùm Di Laëc Boà Taùt (Maitreya) do ñoái vôùi Thaàn Thoâng Bí Maät nhö vaäy thì söùc chaúng theo kòp, raát bí maät trong bí maät, aáy laø chuû cuûa Taâm Maät (Citta-guhya) cho neân noùi laø Bí Maät Chuû. Hay trì giöõ Aán naøy cho neân noùi laø Chaáp Kim Cöông (Vajra-dhaøra) vaäy.

_”Caùc vò Thöôïng Thuû (Pramukha) nhö vaäy daãn chuùng Trì Kim Cöông

nhieàu nhö soá haït buïi nhoû cuûa möôøi coõi Phaät (Buddha-ksïetra) ñeán döï ”Neáu löu giöõ ñaày ñuû baûn Phaïn thì ôû teân goïi xeáp baøy beân döôùi, moãi moãi ñeàu coù

nhieàu ñieàu phaûi neâu ra öùng vôùi nhoùm Hö Khoâng Voâ Caáu, nhoùm Hö Khoâng Du Boä…cho ñeán nhoùm Bí Maät Chuû. Sôû dó nhö theá vì Thöôïng Thuû Chaáp Kim Cöông

11

cuûa nhoùm naøy, moãi moät vò ñeàu coù voâ löôïng quyeán thuoäc Boä Loaïi maø Ñaïi Baûn ñang löu giöõ ñaày ñuû ñieàu aáy. Xong toång quaùt Cöông Yeáu aáy töùc caønh, ngoïn tuyø theo ñaáy. Nôi duïng cuûa Toâng Thoâng naøy chaúng ñaày ñuû, bò thieáu soùt.

Ñaõ noùi raèng soá nhieàu nhö haït buïi nhoû cuûa möôøi coõi Phaät. Trí Aán sai khaùc cuûa Nhö Lai coù soá nhieàu voâ löôïng, chaúng phaûi laø choã hay bieát cuûa toaùn soá, ví duï. Vaû laïi duøng söùc thuoäc möôøi loaïi Trí cuûa Nhö Lai ñeàu laø ñoái vôùi haïi buïi nhoû cuûa coõi Phaät, duøng bieåu thò cho soá ñeám cuûa Chuùng Hoäi, bieån Theá Giôùi, Tính Theá Giôùi vôùi moät coõi Phaät maø nghóa nhö trong Thích Luaän ñaõ roäng noùi roõ.

Coù ñieàu Ñöùc Noäi Chöùng cuûa Tyø Loâ Giaù Na duøng gia trì cho neân töø moãi moät Trí Aán ñeàu hieän ra thaân Chaáp Kim Cöông (Vajra-dhaøra-kaøya) vôùi hình saéc, Tính loaïi ñeàu coù bieåu töôïng; ñeàu tuyø theo Baûn Duyeân, Tính Duïc… daãn nhieáp chuùng sinh. Neáu caùc Haønh Nhaân aân caàn tu taäp seõ hay khieán cho ba Nghieäp ñoàng vôùi Baûn Toân, töø moät Moân naøy ñöôïc vaøo Phaùp Giôùi, töùc vaøo vaøo khaép taát caû Phaùp Giôùi Moân vaäy.

Tieáp theo lieät keâ chuùng Boà Taùt ñaõ coù boán vò Thaùnh Giaû (AØrya) laøm baäc Thöôïng Thuû (Pramukha).

Luùc tröôùc noùi roõ moät höôùng cuûa caùc vò Chaáp Kim Cöông laø Trí Aán cuûa Nhö Lai. Nay nghóa cuûa Boà Taùt naøy goàm caû Ñònh Tueä laïi goàm caû Töø Bi cho neân nhaän rieâng teân goïi vaäy, cuõng laø Coâng Ñöùc Noäi Chöùng cuûa Tyø Loâ Giaù Na. Nhö Chaáp Kim Cöông coù soá Chuùng nhieàu nhö soá haït buïi nhoû cuûa möôøi coõi Phaät, neân bieát Phaùp Moân cuûa caùc Boà Taùt cuøng ñoái nhau, cuõng coù soá Chuùng nhieàu nhö haït buïi nhoû cuûa möôøi coõi Phaät, duøng gia trì cho neân ñeàu ñöôïc töø moät Moân cuûa Phaùp Giôùi hieän laøm moät thaân Thieän Tri Thöùc (Kalyaønïa-mitra-kaøya) vaäy

Laïi Baùt Nhaõ Thích Luaän noùi: “Khi Sinh Thaân Phaät thaønh Ñaïo thôøi nhoùm A Nan (AØnanda), Maät Tích Löïc Só (Guhyapaøda-vajra) ñöôïc goïi laø Noäi Quyeán Thuoäc. Caùc Thaùnh Nhaân cuûa nhoùm Xaù Lôïi Phaát (‘Saøriputra), Muïc Kieàn Lieân (Maudgalyaøyana) vôùi nhoùm Di Laëc (Maitreya), Vaên Thuø (Mamïju’srì), caùc A Tyø Baït Trí (Avaivartika), Nhaát Sinh Boå Xöù Boà Taùt (Ekajaøti-pratibaddha) ñöôïc goïi laø Ñaïi Quyeán Thuoäc.”

Nay noùi Thaân Gia Trì cuûa Phaät cuõng laïi nhö vaäy. Caùc vò Chaáp Kim Cöông ñeàu trì giöõ Maät Aán cuûa Nhö Lai, goïi laø Noäi Quyeán Thuoäc. Caùc Boà Taùt: Ñaïi Bi, phöông tieän, Phoå Moân nhieáp thoï voâ löôïng chuùng sinh, phuï taù Phaùp Vöông (Dharma-raøja), laøm vieäc cuûa Nhö Lai..goïi laø Ñaïi Quyeán Thuoäc. Cho neân Ñaïi Phaåm noùi raèng: “Muoán laøm Noäi Quyeán Thuoäc cuûa chö Phaät, muoán ñöôïc laøm Ñaïi Quyeán Thuoäc thì neân hoïc Baùt Nhaõ Ba La Maät (Prajnõa-paøramitaø) vaäy”

_ Phoå Hieàn Boà Taùt (Samanta-bhadra). Phoå (Samanta) nghóa laø khaép taát caû nôi choán, Hieàn (Bhadra) nghóa laø raát tinh dieäu ñeïp toát (toái dieäu thieän). Aáy laø nôi maø Taâm Boà Ñeà ñaõ khôûi Nguyeän Haïnh vôùi thaân khaåu yù thaûy ñeàu bình ñaúng, khaép taát caû nôi choán thuaàn moät tinh dieäu ñeïp toát (Dieäu Thieän), ñaày ñuû moïi Ñöùc, cho neân duøng laøm teân goïi.

_ Töø Thò Boà Taùt (Maitreya) laø boán Taâm voâ löôïng (Catvaøry-apramaønïani goàm coù Töø, Bi, Hyû, Xaû) cuûa Phaät. Nay duøng Töø (Matri) toân xöng laøm ñaàu. Töø (Matri:hieàn laønh yeâu thöông heát möïc) naøy töø trong Chuûng Tính cuûa Nhö Lai sinh

12

ra, hay khieán cho taát caû Theá Gian chaúng caét ñöùt nhaø Phaät, cho neân noùi laø Töø Thò (Maitreya)

Beân treân noùi Phoå Hieàn laø Ñöùc cuûa Töï Chöùng. Baûn Nguyeän ñaõ maõn, muoán hoaù ñoä chuùng sinh khieán cho ñöôïc Ñaïo (Maørga) naøy, cho neân tieáp theo noùi cho roõ.

_ Dieäu Caùt Töôøng Boà Taùt (Mamïju’srì). Dieäu (Mamïju, hay Manõju) laø Tueä voâ thöôïng cuûa Phaät, gioáng nhö Ñeà Hoà (Manïdïa, hay Sarpir-manïdïa) thuaàn trong saïch baäc nhaát. Thaát Lôïi (‘Srì) dòch laø caùt töôøng, töùc nghóa laø ñaày ñuû moïi Ñöùc. Hoaëc noùi laø Dieäu Ñöùc, cuõng noùi laø Dieäu Aâm (Mamïju-ghosïa, hay Manõju-ghosïa) vaäy. Noùi laø duøng söùc Ñaïi Töø Bi cho neân dieãn Dieäu Phaùp Aâm khieán cho taát caû nghe, cho neân tieáp theo Di Laëc thôøi noùi cho roõ

_ Tröø Nhaát Thieát Caùi Chöôùng Boà Taùt (Sarva nìvaranïa visïkambhin). Noùi Chöôùng (AØvaranïa) laø moïi loaïi Taâm dô baån cuûa chuùng sinh hay ngaên che con maét trong saïch cuûa Nhö Lai, chaúng theå môû saùng. Neáu duøng Phaùp khoâng coù phaân bieät dieät caùc hyù luaän, nhö maây muø bò tieâu tröø thì maët trôøi hieån chieáu, cho neân noùi laø Tröø Caùi Chöôùng. Caùc ñieàu coù (chö höõu) maø Nhö Lai ñaõ laøm thaûy ñeàu vì Nhaân Duyeân cuûa moät vieäc naøy, cho neân tieáp theo Dieäu Aâm thì noùi cho roõ.

Laïi nöõa, Haønh Nhaân tuy hoïc Baùt Nhaõ Ba La Maät, neáu khoâng coù Thieàn Ñònh (Dhyaøna) thì gioáng nhö ngöôøi muø, tuy gaëp aùnh saùng maët trôøi, nhöng khoâng coù choã naøo coù theå laøm ñöôïc. Cho neân tieáp theo Dieäu Tueä cuûa Vaên Thuø thì noùi roõ Tam Muoäi Tröø Caùi Chöôùng vaäy.

Boán vò Boà Taùt naøy töùc laø boán Ñöùc cuûa Thaân Phaät (Buddha-kaøya). Neáu coù choã naøo bò leäch, thieáu töùc chaúng theå thaønh Voâ Thöôïng Boà Ñeà (Agra-bodhi). Chính vì theá cho neân xeáp baøy laøm baäc Thöôïng Thuû duøng gom heát moïi Ñöùc nhieàu nhö caùt buïi

_Caùc Ñaïi Boà Taùt . Noùi ñuû theo Phaïn Vaên thì neân noùi laø Ma Ha Boà Ñeà Taùt

Ñoaû (Mahaø-bodhisatva).Thích Luaän noùi raèng: “Boà Ñeà (Bodhi) goïi laø Ñaïo cuûa chö Phaät, Taùt Ñoaû

(Satva) goïi laø chuùng sinh, hoaëc goïi laø Duõng Taâm (Taâm maïnh meõ). Ngöôøi ñoù doác heát ham muoán ñöôïc Coâng Ñöùc cuûa chö Phaät. Taâm cuûa ngöôøi aáy chaúng theå chaët ñöùt, chaúng theå phaù naùt, nhö nuùi Kim Cöông…. ñaáy goïi laø Taùt Ñoaû (Satva).

Laïi nöõa, ngöôøi naøy, Taâm hay vì vieäc lôùn, chaúng luøi chaúng chuyeån. Do Taâm raát maïnh meõ cho neân phaàn lôùn trong chuùng sinh, khôûi Ñaïi Töø Bi thaønh laäp Ñaïi Thöøa (Mahaø-yaøna), hay haønh Ñaïo lôùn, ñöôïc nôi raát lôùn, cho neân ñeàu hay noùi Phaùp phaù caùc phieàn naõo (Kle’sa) thuoäc nhoùm Taâm Ñaïi Taø Kieán, Ñaïi Aùi, Ñaïi Ngaõ cuûa taát caû chuùng sinh, cho neân goïi laø Ma Ha Taùt Ñoaû (Mahaø-satva)”

A Xaø Leâ (AØcaørya: Quyõ Phaïm Sö) noùi raèng: “Caên cöù ñaày ñuû nghóa chính thì neân noùi laø Boà Ñeà Taùt Ñaù (Bodhisatva). Taùc Ñaù (Satva) naøy coù nghóa laø nhaãn vui tu haønh, giöõ gìn beàn chaéc, chaúng buoâng boû vaäy”.

Nhö theá aâm tieáng, noùi roõ coù Phaùp nhö vaäy. Neáu luaän vaên töï thì nghóa aáy tuy chính nhöng aâm vaän hoaëc chaúng löu truyeàn thuaän tieän, ñaønh choïn laáy söï saép xeáp

13

thuaän tieän. Cho neân Luaän Sö ôû ñôøi noùi laø Taùt Ñoaû (Satva), ngöôøi truyeàn taäp tuyø thuaän theo Töø aáy.

Theo Du Giaø Toâng thì Taùt Ñoaû (Satva) löôïc coù ba loaïi1_ Ngu Ñoàng Taùt Ñoaû (Bala-satva): laø Phaøm Phu trong saùu ñöôøng, chaúng bieát

Nhaân Quaû cuûa Thaät Ñeá, Taâm haønh Taø Ñaïo, tu taäp Nhaân khoå, baùm dính ba coõi, chaáp chaët chaúng boû…cho neân duøng laøm teân goïi.

2_ Höõu Thöùc Taùt Ñoaû: Töùc laø Nhò Thöøa vaäy. Vöøa môùi hieåu bieát tai vaï loãi laàm cuûa sinh töû thôøi töï mình caàu lìa khoûi, ñöôïc ñeán Nieát Baøn, oâm dính Hoaù Thaønh (RÏddhi-nagara:Thaønh aáp cuûa söï bieán hoaù), daáy leân töôûng dieät ñoä, ñoái vôùi Coâng Ñöùc cuûa Nhö Lai chöa sinh Taâm nguyeän vui, cho neân duøng laøm teân goïi.

3_ Boà Ñeà Taùt Ñoaû (Bodhisatva): töùc Voâ Thöôïng Boà Ñeà (Agra-bodhi) vöôït qua taát caû söï suy ñoaùn, hyù luaän, moïi loaïi loãi laàm. Nghóa laø moät höôùng thuaàn Thieän traéng saïch, vi dieäu chaúng theå ví duï ñöôïc. Töùc laø Baûn Tính cuûa chuùng sinh, Taâm chaúng theå nghó baøn. Hay nhaãn vieäc Thaønh Ñaïo nhö vaäy, nguyeän vui tu haønh beàn chaéc chaúng ñoäng, cho neân goïi laø Boà Ñeà Taùt Ñaù (Bodhisatva). Ñoái vôùi coâng nghieäp quaù lôùn trong ngöôøi nhö vaäy, coù theå hay chuyeån trao cho taát caû chuùng sinh, cho neân goïi laø Ma Ha Taùt Ñoaû (Mahaø-satva)

_ “Ñaïi Chuùng cuûa nhoùm naøy, tröôùc sau vaây quanh Ñöùc Ñaïi Nhaät Theá Toân, duøng voâ löôïng Thaân Khaåu YÙ cuùng döôøng, cung kính ñeå nghe Phaùp “.

Tieáp theo noùi roõ luùc hoäi hoïp toát laønh cuûa nhieàu haïng ngöôøi ñaõ ñoàng nghe Phaùp. Töùc Kinh ñaõ noùi laø: “AÁy laø ngaøy cuûa Nhö Lai vöôït ba Thôøi (quaù khöù, hieän taïi, vò lai) gia trì, cho neân goïi laø Phaùp Moân ba caâu bình ñaúng cuûa Thaân Ngöõ YÙ”

Xong, Kinh naøy löu boá taïi Dieâm Phuø Ñeà löôïc coù möôøi vaïn baøi Keä. Neáu Ñaïi Chuùng nhieàu nhö soá buïi nhoû cuûa möôøi coõi Phaät, moãi moãi vò ñeàu roäng dieãn Phaùp Moân sai khaùc cuûa Thaân Khaåu YÙ, töùc khoâng coù haïn löôïng thì thôøi phaàn noùi Phaùp naøy laïi seõ theá naøo ? Cho neân ngöôøi keát taäp noùi laø: “Baáy giôø truï vaøo ngaøy cuûa Phaät maø dieãn noùi Phaùp vaäy”

Nhö thôøi phaàn cuûa Theá Gian töùc coù quaù khöù, vò lai, hieän taïi, löôïng Kieáp daøi ngaén, moïi loaïi chaúng ñoàng. Vaû laïi öôùc chöøng maët trôøi ñi khaép boán Thieân Haï, moät voøng ngaøy ñeâm ñeàu coù phaàn ñaàu, phaàn giöõa, phaàn sau cho ñeán ba möôi Thôøi….thì saùt na chaúng truï, thay ñoåi ñöa ñaåy nhau. Duøng con maét trong saïch xem xeùt thì töôùng cuûa ba bôø meù, roõ raøng khoâng theå ñöôïc, khoâng coù keát thuùc, khoâng coù khôûi ñaàu, khoâng coù ñi, khoâng coù ñeán. Töùc maët trôøi cuûa Thaät Töôùng naøy, saùng troøn thöôøng truï, trong suoát nhö hö khoâng, khoâng coù thôøi phaàn, daøi ngaén khaùc nhau

Xong, duøng Thaàn Löïc cuûa Phaät khieán cho Haønh Giaû Du Giaø (Yogì) ôû voâ löôïng kieáp, noùi laø nhö khoaûng moät böõa aên, hoaëc dieãn khoaûng moät böõa aên duøng laøm voâ löôïng kieáp. Töï taïi keùo daøi, ruùt ngaén ñeàu thích hôïp vôùi moïi caên cô, khoâng coù töôùng chaéc chaén naøo coù theå ñöôïc, cho neân noùi laø ngaøy cuûa Nhö Lai vaäy.

Nhö trong Thôøi naøy thì Ñöùc Phaät noùi Phaùp naøo ? Töùc laø Phaùp Moân ba caâu bình ñaúng cuûa Thaân Ngöõ YÙ. Noùi moïi loaïi ba Nghieäp cuûa Nhö Lai ñeàu ñeán caûnh raát maøu nhieäm cuûa Thaät Teá baäc nhaát. Thaân (Kaøya) ngang baèng vôùi lôøi noùi (Vaøg: ngöõ), lôøi

14

noùi ngang baèng vôùi Taâm (Citta) gioáng nhö khaép taát caû nôi choán cuûa bieån lôùn cuøng coù moät vò maën, cho neân noùi laø bình ñaúng (Sama) vaäy.

_ Cuù (caâu), tieáng Phaïn noùi laø Baùt Ñaøm (Paødamï), phieân dòch chính ñuùng laø baøn chaân (tuùc)

Thanh Luaän noùi: “Ñoù laø nghóa tieán haønh (ñi tôùi), nghóa truï xöù (choã ñöùng laïi). Nhö ngöôøi böôùc tôùi, nhaác baøn chaân leân, haï baøn chaân xuoáng thì choã maø daáu veát aáy ñaõ truï, ñöôïc noùi laø Baùt Ñaøm (Paødamï)”.

Noùi Töø: Cuù (caâu), coù nghóa laø döøng laïi cuõng nhö theá. Cho neân ñoàng moät teân goïi vaäy.

Nay theo Toâng naøy, noùi laø: “Tu daáu veát cuûa Ñaïo nhö vaäy, theo thöù töï tieán tu, ñöôïc truï taïi ba choã bình ñaúng, cho neân goïi laø Cuù (caâu), töùc duøng söï gia trì bí maät cuûa thaân khaåu yù bình ñaúng laøm cöûa ñeå vaøo. Nghóa laø duøng Maät Aán cuûa Thaân bình ñaúng, Chaân Ngoân cuûa Ngöõ bình ñaúng, Dieäu Quaùn cuûa Taâm bình ñaúng…laøm phöông tieän, cho neân ñöôïc nhìn thaáy Thaân Gia Trì Thoï Duïng”

Nhö vaäy Thaân Gia Trì Thoï Duïng töùc laø khaép taát caû Thaân cuûa Tyø Loâ Giaù Na. Khaép taát caû Thaân töùc laø Thaân Bình Ñaúng Trí (Sama-jnõaøna-kaøya) cuûa Haønh Giaû. Chính vì theá cho neân ngöôøi truï ôû Thöøa (Naøya) naøy duøng chaúng haønh maø haønh, duøng chaúng ñeán maø ñeán, neân goïi laø caâu bình ñaúng (Sama-paødamï: Bình Ñaúng Cuù). Taát caû chuùng sinh ñeàu vaøo trong aáy maø thaät ra khoâng coù ai vaøo, khoâng coù choã ñaõ vaøo, cho neân goïi laø bình ñaúng. Phaùp Moân bình ñaúng töùc laø Ñaïi YÙ cuûa Kinh naøy vaäy.

_ Thôøi Phoå Hieàn Boà Taùt laø Thöôïng Thuû cuûa Boà Taùt aáy, Bí Maät Chuû laø

Thöôïng Thuû cuûa caùc Chaáp Kim Cöông. Do Tyø Loâ Giaù Na gia trì cho neân phaán taán thò hieän Taïng Voâ Löôïng Trang Nghieâm cuûa Thaân…. cho ñeán tröø boû haït gioáng Nghieäp Thoï (Tuoåi thoï cuûa Nghieäp) cuûa Höõu Tình, laïi coù maàm gioáng môùi (maàm gioáng giaûi thoaùt sinh töû luaân hoài ) sinh khôûi.

Aáy laø, seõ noùi Phaùp Moân Bình Ñaúng naøy cho neân tröôùc tieân duøng Töï Taïi Gia Trì caûm ñoäng Ñaïi Chuùng, aét hieän söï trang nghieâm bí maät cuûa Caûnh Giôùi Phoå Moân (Samanta-mukha-visïaya), vieäc chöa töøng coù chaúng theå nghó baøn….Nhaân vaøo nghi vaán aáy maø dieãn noùi, töùc ngöôøi nghe taêng gaáp ñoâi söï tin vui, vaøo saâu nghóa cuûa lôøi noùi….nhö Nhaân Duyeân thuoäc Phaàn Töïa vôùi Phaåm Tuøng Ñòa Duõng Xuaát cuûa Phaùp Hoa (Saddharma-punïdïarika) thì trong ñaây seõ roäng noùi.

Laïi nöõa, caùc Nhaân Giaû (Jina:baäc chieán thaéng) laø Thöôïng Thuû (Pramuka) cuûa nhoùm Phoå Hieàn Bí Maät Chuû…töùc laø Trí Thaân sai khaùc cuûa Tyø Loâ Giaù Na, ñoái vôùi caûnh giôùi nhö vaäy, töø laâu ñaõ thoâng ñaït. Xong caùc Moân Giaûi Thoaùt naøy ñaõ hieän ra caùc Thieän Tri Thöùc ñeàu daãn voâ löôïng Chuùng Ñöông Cô (Chuùng chaúng rôøi khoûi choã ngoài, nghe lieàn ñöôïc Ñaïo) ñoàng vaøo Phaùp Giôùi Maïn Ñaø La (Dharma-dhaøtu-manïdïala) laøm vieäc nhieâu ích. Ñaây laø môùi baét ñaàu vaøo Phaùp thöïc haønh caùc Boà Taùt, cho neân Nhö Lai gia trì, phaán taán hieän baøy söùc Ñaïi Thaàn Thoâng vaäy

Nhö vua Sö Töû saép muoán gaàm roáng, aét tröôùc tieân phaán taán (vöôn choàm nhaûy döïng leân coù khí theá) thaân aáy, hieän baøy taøi naêng söùc maïnh, sau ñoù môùi phaùt ra tieáng. Ñöùc Nhö Lai cuõng theá, saép muoán quyeát ñònh roáng tieáng roáng cuûa Sö Töû, tuyeân noùi

15

Moân Nhaát Thieát Trí cho neân tröôùc tieân phaán taán hieän baøy Taïng Voâ Taän Trang Nghieâm.

Noùi Trang Nghieâm laø töø moät Thaân bình ñaúng hieän ra khaép taát caû uy nghi, uy nghi nhö vaäy khoâng coù gì chaúng phaûi laø Maät Aán. Töø moät lôøi noùi bình ñaúng hieän ra khaép taát caû aâm thanh, aâm thanh nhö vaäy khoâng coù gì chaúng phaûi laø Chaân Ngoân. Töø moät Taâm bình ñaúng hieän ra khaép taát caû Baûn Toân, Baûn Toân nhö vaäy khoâng coù ai chaúng phaûi laø Tam Muoäi (Samaødhi). Xong töôùng sai khaùc cuûa moãi moät Tam Muoäi naøy ñeàu khoâng coù bôø meù, chaúng theå ño löôøng cho neân goïi laø Voâ Taän Trang Nghieâm vaäy.

Kinh Nhö Lai Bí Maät Tueä noùi raèng: “Tröø Caùi Chöôùng Boà Taùt (Sarva nìvaranïa visïkambhin) ôû trong Phaùp Hoäi, muoán bieát Thaân Löôïng (Kaøya-pramaønïa: suy tính tìm xem ñoä daøi ngaén cuûa Thaân Theå) cuûa Ñöùc Phaät cho neân nhôø Ñaïi Muïc Kieàn Lieân (Mahaø-maudgalyaøyana)tìm kieám. Muïc Lieân leân ñeán Phaïm Cung (Barhma-pura:cung ñieän cuûa Phaïm Thieân), do nhìn thaáy Ñöùc Nhö Lai nhö ñoái tröôùc maét, töø uy nghi cuûa thaân Phaät cho ñeán aâm thanh noùi Phaùp ñeàu cuøng vôùi (Ñöùc Phaät) ôû choã cuûa mình khoâng coù sai khaùc…. cho ñeán duøng heát Thaàn Löïc ñi ñeán coõi Phaät ôû phöông khaùc, cuõng chaúng khaùc gì vôùi cung ñieän cuûa Phaïm Thieân (Phaïm Cung)

Baáy giôø Tröø Caùi Chöôùng Boà Taùt cuøng vôùi Muïc Lieân chaúng theå ño löôøng ñöôïc cho neân töï mình ñi ñeán quaùn saùt, vöôït qua möôøi phöông ñeàu nhö haèng haø sa Theá Giôùi, ñeàu nhìn thaáy Ñöùc Nhö Lai chaúng rôøi khoûi choã ngoài maø dieãn noùi Phaùp…cho ñeáp giaùp voøng möôøi phöông, duøng heát theá löïc cuûa Thaàn Thoâng aáy cuõng laïi nhö vaäy. Sau ñoù quay trôû veà, môùi nhìn thaáy Tröø Nghi Thieân Nöõ caùch Phaät chaúng xa, nhaäp vaøo Tam Muoäi. Lieàn taùc nieäm naøy:”Ta nghe vò Thieân Nöõ naøy thoâng ñaït voâ löôïng Moân Tam Muoäi. Ta neân quaùn xem nay truï taïi Ñònh naøo?”

Laïi duøng heát Taâm Löïc xem xeùt cuõng chaúng theå ño löôøng ñöôïc nôi maø Taâm cuûa vò Thieân Nöõ aáy ñaõ haønh. Tuï taäp voâ löôïng caùi troáng Trôøi, moãi moät caùi ñeàu lôùn nhö Tu Di Sôn Vöông, duøng Thaàn Löïc ñoàng thôøi phaùt ra aâm tieáng, muoán khieán cho (Thieân Nöõ aáy) ra khoûi Ñònh, maø chaúng theå ñöôïc

Cho ñeán Ñöùc Phaät noùi: “Khi Ta chöa phaùt Taâm Boà Ñeà thôøi Thieân Nöõ ñoù ñaõ hay truï taïi Tam Muoäi naøy”

Töùc laø nghóa khoâng coù bôø meù vaäyNhö vaäy Tyø Loâ Giaù Na ôû khaép taát caû Theá Giôùi thuoäc möôøi phöông, moãi moãi

ñeàu hieän Thaân Gia Trì cuûa Phaät, moãi moät thaân ñoù ñeàu coù Boà Taùt, Kim Cöông, Ñaïi Chuùng nhieàu nhö soá buïi nhoû cuûa möôøi coõi Phaät. Caùc Caên Töôùng toát cuûa caùc Ñaïi Chuùng naøy cuõng laïi nhieàu voâ bieân nhö daàu meø traøn khaép Phaùp Giôùi, ôû beân trong khoâng coù choã hôû troáng roãng naøo.

Laïi nhö Quoác Vöông coù kho taøng lôùn. Neáu caàn baûo cho ngöôøi bieát, lieàn töï taïi môû phaùt roài ñaët baøy ban boá, cho neân noùi laø Taïng Trang Nghieâm (Vyuøha-garbha) vaäy.

Laïi nöõa, nhö caùc Ñaïi Chuùng naøy chæ duøng söùc uy thaàn cuûa Phaät cho neân ñöôïc nhìn thaáy Caûnh Giôùi chaúng theå nghó baøn nhö vaäy. Neáu Ñöùc Nhö Lai buoâng boû söï gia trì lieàn chaúng hieän ra tröôùc maët, chaúng phaûi laø choã maø Töï Taâm haïn löôïng aáy coù theå

16

theo kòp. Nhö Haønh Giaû: beân trong tu Baùt Chu Tam Muoäi (Pratyutpanna-Samaødhi: Thöôøng Haønh Tam Muoäi), beân ngoaøi nöông vaøo Thaàn Löïc hoä trì thôøi coù theå duøng thaân do cha meï sinh ra, nhìn thaáy möôøi phöông Phaät….nhö ban ñeâm quang ñaõng khoâng coù maây thì ngöûa leân nhìn thaáy moïi ngoâi sao, laéng nghe Phaùp Aâm (Dharma-ghosïa) moãi moãi roõ raøng khoâng coù ngaên ngaïi.

Xong, Caûnh Giôùi naøy do Taâm cuûa Haønh Giaû trong saïch sinh ra ö ? Do Phaät gia hoä cho neân sinh ra ö ? Neáu do Noäi Taâm töùc laø töø Tính cuûa mình (Töï Tính) sinh ra, neáu do söùc cuûa Phaät töùc laø theo Tính cuûa ngöôøi khaùc (Tha Tính) sinh ra …thaûy ñeàu chaúng khaùc gì vôùi Luaän Nghóa cuûa Ngoaïi Ñaïo. Do Ta, Ngöôøi (Töï Tha) khoâng coù cho neân hoaø hôïp cuõng khoâng coù. Laïi nöõa chaúng phaûi khoâng coù Nhaân Duyeân maø ñöôïc thaønh töïu. Taïi sao theá ? Vì Nhaân beân trong, Duyeân beân ngoaøi tuyø theo coù choã bò thieáu, töùc chaúng hieän ra tröôùc maët. Neân bieát Töôùng trang nghieâm nhö vaäy, khi hieån thôøi khoâng coù choã theo ñeán, khi aån thôøi khoâng coù choã ñeå ñi, roát raùo bình ñaúng, chaúng ra ngoaøi choã Nhö (Tathaø). Cho neân Kinh noùi raèng: “Chaúng phaûi töø Thaân hoaëc Ngöõ hoaëc YÙ cuûa Tyø Loâ Giaù Na Phaät ñeå sinh ra. Tuy moïi bôø meù khôûi dieät cuûa taát caû Xöù chaúng theå ñaéc nhöng taát caû Thaân Nghieäp, taát caû Ngöõ Nghieäp, taát caû YÙ Nghieäp, Taát caû Xöù, taát caû Thôøi cuûa Ñöùc Tyø Loâ Giaù Na nôi Giôùi Höõu Tình ñeàu dieãn noùi noùi Phaùp: Caâu (paødamï) cuûa Ñaïo Chaân Ngoân (Mantra-patha, hay Mantra-maørga).

Ñieàu naøy uyeån chuyeån giaûi thích Taïng trang nghieâm cuûa Phaät bôûi vì ñieàu khoâng coù cuøng taän, khoâng coù bôø meù ñaõ chaúng khaùc gì vôùi Thaân thöôøng truï chaúng dieät ôû khaép taát caû nôi choán cuûa Nhö Lai vaäy. Tuy thöôøng khoâng coù khôûi dieät nhöng hay duøng taát caû ba Nghieäp ôû khaép taát caû Thôøi Xöù trong ba ñôøi, noùi Ñaïo raát thaät giaùo hoaù Quaàn Sinh, pheùp taéc kheùo leùo khieán cho Taâm cuûa hoï ñi ñeán Phaät Ñaïo

_ Kinh ghi raèng: “Laïi hieän ra Töôùng Maïo cuûa nhoùm Boà Taùt: Chaáp Kim Cöông (Vahra-dhaøra), Phoå Hieàn (Samanta-bhadra), Lieân Hoa Thuû (Padmapaønïi) roäng khaép möôøi phöông tuyeân noùi Phaùp Caâu thanh tònh cuûa Ñaïo Chaân Ngoân töø luùc môùi phaùt Taâm cho ñeán Thaäp Ñòa theo thöù töï sinh ñaày ñuû ngay trong ñôøi naøy laø : Duyeân Nghieäp sinh ra lôùn daàn, tröø boû haït gioáng Nghieäp Thoï (Tuoåi thoï cuûa Nghieäp) cuûa loaøi Höõu Tình, laïi coù maàm gioáng môùi (maàm gioáng giaûi thoaùt sinh töû luaân hoài ) sinh khôûi”.

Laïi môû roäng Töôùng luùc tröôùc. Noùi chaúng phaûi chæ hieän baøy thaân Phaät traøn ñaày taát caû Theá Giôùi ôû möôøi phöông maø choã ñaõ hieän ra thaân cuûa nhoùm Kim Cöông, Boà Taùt cuõng laïi traøn khaép taát caû nôi choán vaäy. Vaû laïi nhö soá haït buïi nhoû cuûa möôøi coõi Phaät, caùc nhoùm Chaáp Kim Cöông, Boà Taùt coù Aán cuûa Thaân Khaåu Taâm sai khaùc chaúng ñoàng. Nhö vaäy Töôïng Loaïi, Quyeán Thuoäc cuûa moãi moät Baûn Toân ñeàu nhö Tyø Loâ Giaù Na traøn ñaày taát caû Theá Giôùi ôû möôøi phöông nhö löôùi Nhaân Ñaø La (Indra-jaøla: Löôùi cuûa Ñeá Thích) xen keõ chaúng gaây trôû ngaïi cho nhau.

Nay löôïc goïn, ñöa ra ba vò Thaùnh Giaû (AØrya) duøng ñeå toân xöng ñaàu tieân vaäy. _ Chaáp Kim Cöông (Vajra-dhaøra) ñoái vôùi Kim Cöông Trí Tueä Moân, laø

phöông tieän Giaùng Phuïc (Abhicaøraka)

17

_ Phoå Hieàn (Samanta-bhadra) ñoái vôùi Nhö Nhö Phaùp Thaân Moân, laø phöông tieän Tòch Tai (‘Saøntika)

_ Quaùn Aâm (Avalokite’svara) ñoái vôùi Lieân Hoa Tam Muoäi Moân, laø phöông tieän Taêng Ích (Pusïtïika)

Ñöa ra ba ñieåm naøy töùc voâ löôïng dieäu duïng chaúng theå nghó baøn ñeàu duøng nhieáp ngay trong aáy, cho neân ñaëc bieät noùi ra.

Ñaõ noùi nhoùm (ñaúng) cho ñeán chö Thieân, taùm Boä, Thaàn Tieân Nguõ Thoâng…laø duøng beân ngoaøi hieän ra nôi bieåu thò cuûa Maïn Ñaø La (Manïdïala), theo tieàn leä coù theå bieát vaäy. Moïi loaïi Nhaân Duyeân (Hetu-pratyaya), voâ soá phöông tieän (Upaøya), Phoå Moân (Samanta-mukhe) öùng hieän cuûa nhoùm nhö vaäy…giaùo hoaù Quaàn Sinh, tuy saâu caïn chaúng ñoàng, xaáu aùc toát ñeïp coù khaùc nhau. Xong, xeùt tìm söï thaät aáy thôøi khoâng coù gì chaúng phaûi laø gia trì bí maät…ñeàu hay môû baøy söï thaáy bieát trong saïch cuûa Nhö Lai. Neáu lìa Thaät Töôùng Aán aáy thì ñieàu khaùc ñeàu laø choã sinh cuûa Aùi Kieán (chaáp tröôùc vaøo ngöôøi maø khôûi yeâu thích) cuøng vôùi Thieân Ma, Ngoaïi Ñaïo laøm beø baïn gian laän, haù ñöôïc goïi laø nghóa cuûa caâu trong saïch (thanh tònh cuù) sao ?

Tieáp laïi coù lôøi giaûi thích noùi laø caâu trong saïch töùc laø Ñoán Giaùc Thaønh Phaät Thaàn Thoâng Thöøa vaäy. Neáu Boà Taùt cuûa Thöøa (Naøya) khaùc, chí caàu Voâ Thöôïng Boà Ñeà (Agra-bodhi), moãi moãi gieo gioáng, sieâng naêng chòu khoå, chaúng tieác thaân maïng…traûi qua voâ soá a taêng kyø kieáp (Asamïkhya-kalpa), hoaëc coù thaønh Phaät, hoaëc chaúng thaønh Phaät.

Nay Boà Taùt cuûa Moân Chaân Ngoân naøy, neáu chaúng bò thieáu Phaùp, lieàn phöông tieän tu haønh cho ñeán ôû trong ñôøi naøy seõ kòp thaáy Caûnh Giôùi voâ taän trang nghieâm gia trì, chaúng phaûi chæ hieän ra tröôùc maét maø thoâi. Neáu muoán sieâu thaêng leân Phaät Ñòa (Buddha-bhuømi) lieàn ñoàng vôùi Ñaïi Nhaät Nhö Lai, cuõng coù theå ñeán ñöôïc vaäy.

Laïi nöõa, Haønh Giaû luùc môùi phaùt Taâm thôøi ñöôïc vaøo A Töï Moân (唒) töùc laø töø Tính Kim Cöông (Vajrataø) cuûa Nhö Lai sinh ra maàm gioáng. Neân bieát maàm gioáng naøy moät ñôøi moãi moãi xoay vaàn taêng tieán theâm, khoâng coù nghóa thoaùi lui…cho ñeán thaønh Boà Ñeà, khoâng coù haønh naøo (voâ haønh) coù theå taêng theâm, sau ñoù döøng nghæ. Cho neân noùi laø thöù töï ñôøi naøy ñaày ñuû.

Trong ñaây, thöù töï (Anukrama: thuaän theo thöù lôùp), tieáng Phaïn coù nghóa chaúng truï, nghóa tinh tieán, nghóa haønh khaép (bieán haønh). Töùc laø do môùi phaùt Taâm muoán vaøo ñòa vò cuûa Boà Taùt, cho neân ñoái vôùi Phaùp Yeáu cuûa Chaân Ngoân naøy, phöông tieän tu haønh ñöôïc ñeán Sô Ñòa (Pramuditaø-bhuømi: Hoan Hyû Ñòa), baáy giôø duøng khoâng coù choã truï (Apratisïtïhita: voâ sôû truï) tieán Taâm chaúng nghæ. Vì ñaày ñuû Ñeä Nhò Ñòa (Vimalaø-bhuømi: Ly Caáu Ñòa) cho neân laïi y theo Phaùp Yeáu cuûa Chaân Ngoân phöông tieän tu haønh ñöôïc ñeán Ñeä Tam Ñòa (Prabhaø-karì-bhumi: Phaùt Quang Ñòa), baáy giôø duøng khoâng coù choã truï (Apratisïtïhita: voâ sôû truï) tieán Taâm chaúng nghæ. Vì ñaày ñuû Ñeä Töù Ñòa (Arcis-matì-bhuømi: Dieäm Tueä Ñòa) cho neân laïi y theo Phaùp Yeáu cuûa Chaân Ngoân phöông tieän tu haønh ñöôïc ñeán Ñeä Nguõ Ñòa (Sudurjayaø-bhuømi). Nhö vaäy thöù töï cho ñeán ñaày ñuû möôøi Ñòa (Da’sa-bhuømi), chæ duøng moät Haïnh (nhaát haïnh), moät ñöôøng loái (Nhaát Ñaïo) maø thaønh Chính Giaùc. Neáu khaùc vôùi Moân Phöông Tieän

18

(Upaøya-mukhe) môû yù hieån maät cuõng ñeàu chaúng lìa Thöøa quyù baùu (Baûo Thöøa:Ratna-naøya) nhö vaäy.

Duyeân Nghieäp sinh nghóa laø Höõu Tình vì nhaân duyeân Si Aùi ñaõ gaây taïo moïi loaïi nghieäp hö voïng chaúng trong saïch thuoäc Thaân Khaåu YÙ, côõi treân Nghieäp nhö vaäy sinh vaøo Thaân trong saùu neûo, taêng tröôûng luaân hoài chòu ñuû caùc noãi khoå.

Nay tu Moân Bình Ñaúng Tam Nghieäp Thanh Tònh Tueä thì haït gioáng Nghieäp Thoï cuûa taát caû Uaån (Skandha), A Laïi Gia (AØlaya: Taøng Thöùc) thaûy ñeàu bò thieâu ñoát dieät tröø, ñöôïc ñeán Taâm Ñaïi Boà Ñeà khoâng dô nhö hö khoâng (hö khoâng voâ caáu ñaïi Boà Ñeà Taâm). Taát caû haït gioáng bình ñaúng cuûa Nhö Lai töø trong Bi Taïng (Kaørunïa-garbha) sinh ra maàm gioáng Phaùp Tính (Dharmataø) cho ñeán coïng, laù, hoa, quaû traøn ñaày khaép caùc Phaùp Giôùi, thaønh caây vua Boà Ñeà môû baøy vaïn Ñöùc (Vaïn Ñöùc Khai Phu Boà Ñeà Thoï Vöông)

Xong, duøng boán nghóa chaúng sinh maø xem xeùt thì ñeàu khoâng coù choã phaùt khôûi (?khoâng coù nôi höôùng ñeán), cuõng khoâng coù choã noåi leân, töùc laø Ñaïi Khoâng Sinh vaäy. Cho neân noùi Tröø boû haït gioáng Nghieäp Thoï cuûa Höõu Tình laïi coù maàm gioáng môùi sinh khôûi

Laïi nöõa, Ñöùc Nhö Lai ñaõ hieän ra Caùc Thieän Tri Thöùc vôùi Phaùp Moân nhieàu nhö soá buïi nhoû cuûa möôøi coõi Phaät khieán theo thöù töï xem xeùt, laéng nghe. Töùc voâ löôïng voâ bieân a taêng kyù kieáp chaúng theå voøng khaép. Do ngaøy cuûa Phaät gia trì cho neân ôû khoaûng thôøi gian ngoài trong Hoäi thaûy ñeàu hieän ra tröôùc maët, töùc laø saép noùi Kinh naøy neân hieän baøy töôùng ñieàm toát laønh cuûa Thaàn Thoâng chaúng theå nghó baøn vaäy.

Nhö Vaên Thuø Sö Lôïi (Mamïju’srì) nhìn thaáy Baïch Haøo (UØrnïa: sôïi loâng maøy maøu traéng uoán xoay theo beân phaûi ôû tam tinh) ñaõ soi saùng moïi loaïi Nhaân Duyeân cuûa caùc Boà Taùt trong moät vaïn taùm ngaøn coõi nöôùc, ñeàu laø haønh Boà Taùt Ñaïo (Bodhisatva-maørga) lieàn bieát chö Phaät saép muoán môû Quyeàn hieån Thaät, noùi Kinh Phaùp Hoa (Punïdïarika-suøtra).

Neân bieát nhoùm Kim Cöông Thuû (Vajra-paønïi) cuõng laïi nhö vaäy, nhìn thaáy khaép Theá Giôùi ñöôïc gia trì, chæ noùi Phaùp Moân Bình Ñaúng (Sama-dharma-mukhe) lieàn bieát Ñöùc Nhö Lai saép dieãn noùi Giaùo Töï Taâm thaønh Phaät cuûa taát caû Thöøa (Naøya). Cho neân söï thöa hoûi cuûa vaên beân döôùi ñeàu nöông vaøo ñieàu naøy maø sinh ra vaäy.

_ Baáy giôø, Chaáp Kim Cöông Bí Maät Chuû ngoài trong Chuùng Hoäi aáy baïch

vôùi Ñöùc Phaät raèng:“Theá Toân! Ñaáng Nhö Lai ÖÙng Cuùng Chính Bieán Tri (Tathaøgataørhate samyaksamïbuddha) ñaéc ñöôïc Nhaát Thieát Trí Trí (Sarvajnõa-jnõaøna) cho ñeán Trí Tueä nhö vaäy , laáy gì laøm NHAÂN (Hetu) ? Laáy gì laøm CAÊN (Muøla: goác reã)? Laáy gì laøm CÖÙU CAÙNH (Uttara)? “

Trí töï chöùng cuûa Nhö Lai, giaû söû duøng Thaàn Löïc gia trì cuõng chaúng theå baûo cho ngöôøi bieát ñöôïc. Luùc tröôùc noùi laø Phaán taán hieän baøy Taïng Voâ Taän Trang Nghieâm ñeàu laø daáu tích duøng beân ngoaøi vaäy. Baäc Trí nhìn thaáy ngoïn ngaønh aáy lieàn hieåu roõ goác reã cuûa Toâng aáy. Nhö xem xeùt daáu tích cuûa con voi vöôït hôn haún baày ñaøn, choã con voi aáy ñaõ nhaûy daüm laïi saâu roäng gaáp boäi, tuy chaúng nhìn thaáy hình cuûa con voi aáy nhöng ngay luùc ñoù vaãn bieát con voi naøy coù thaân raát lôùn.

19

Nay caùc Ñaïi Chuùng cuõng laïi nhö theá. Do xem xeùt Thaân Khaåu YÙ voâ taän cuûa Nhö Lai, coù theå moät luùc öùng khaép chuùng sinh trong Phaùp Giôùi, kheùo hôïp vôùi Caên (Indriya), thích hôïp uyeån chuyeån thaønh vieäc Phaät, lieàn bieát Trí Löïc cuûa Nhö Lai aét ôû moät nieäm soi khaép goác, ngoïn, nhaân duyeân, cöùu caùnh cuûa Quaàn Cô (vaïn vaät) khoâng coù trôû ngaïi.

Ñoái chieáu vôùi vieäc taïm thôøi cuûa ñôøi coøn nhö vaäy. Theá thì caûnh giôùi thaät cuûa Kheá aáy laïi phaûi theá naøo ? Neáu Phaùp chaúng nhö theá, töùc coù daáu veát nhoû nhieäm coù theå tìm, Ta ñaõ nhìn thaáy heát, nhöng chaúng bieát Phaùp ñoù theo ñaâu maø ñöôïc ?!...Cho neân Chaáp Kim Cöông Thuû nhaân theo Taâm nghi ngôø cuûa Chuùng Hoäi maø hoûi Ñöùc Phaät raèng:“Ñaáng Nhö Lai ÖÙng Cuùng Chính Bieán Tri (Tathaøgataørhate samyaksamïbuddha) ñaéc ñöôïc Nhaát Thieát Trí Trí (Sarvajnõa-jnõaøna) nhö theá naøo ?”

Baûn Phaïn noùi raèng Ñaùt Tha Yeát Ña (Tathaøgata). Ñaùt Tha (Tathaø) nghóa laø Nhö, Yeát Ña (Gata) nghóa laø ñi ñeán (lai), nghóa laø bieát hieåu, nghóa laø noùi, nghóa laø rôøi ñi (khöù), nhö chö Phaät nöông theo Ñaïo Nhö Thaät ñi ñeán thaønh Chính Giaùc, nay Ñöùc Phaät cuõng ñi ñeán nhö vaäy, cho neân goïi laø Nhö Lai.

Taát caû chö Phaät nhö Thaät Töôùng cuûa Phaùp maø bieát hieåu. Bieát xong cuõng nhö Thaät Töôùng cuûa caùc Phaùp vì chuùng sinh maø noùi, nay Ñöùc Phaät cuõng nhö theá, cho neân goïi laø bieát nhö thaät, cuõng goïi laø noùi nhö thaät. Taát caû chö Phaät ñöôïc Tính an vui nhö vaäy, thaúng ñeán beân trong Nieát Baøn (Nirvanïa), nay Ñöùc Phaät cuõng rôøi ñi nhö vaäy, cho neân goïi laø Nhö Khöù

Thích Luaän chöùa ñuû boán nghóa, xong phaàn lôùn ngöôøi xöa dòch laø Nhö Lai.Höõu Boä Giôùi Baûn noùi laø Nhö Khöù. A Xaø Leâ löu giöõ YÙ Nhö Khöù, Nhö Thuyeát.. Nay thuaän theo xöa maø neâu ra vaäy.

_ Baûn Phaïn noùi A La Ha (Arahat). A La (Ara) laø phieàn naõo. Ha (Hat) nghóa laø haïi, nghóa laø tröø.

Thích Luaän noùi laø Saùt Taëc (gieát giaëc). Ñöùc Phaät duøng aùo giaùp Nhaãn Tieán, côõi con ngöïa Trì Giôùi, caàm caây cung Ñònh muõi teân Tueä…beân ngoaøi thì phaù quaân cuûa Ma Vöông (Maøraø-raøja), beân trong thì dieät giaëc Phieàn Naõo cho neân duøng laøm teân goïi.

Laïi A goïi laø chaúng phaûi (baát), La Ha goïi laø sinh ra (sinh). Töùc laø Haït gioáng cuûa Taâm Phaät ôû trong ruoäng cuûa ñôøi sau chaúng sinh bôûi vì thoaùt khoûi voû tröùng Voâ Minh.

Laïi nöõa A La Ha (Arahat) nghóa laø xöùng ñaùng nhaän cuùng döôøng. Do coù Coâng Ñöùc nhö vaäy neân xöùng ñaùng nhaän söï cuùng döôøng toái thöôïng cuûa Trôøi Ngöôøi, cho neân duøng laøm teân goïi vaäy.

_ Baûn Phaïn noùi Tam Mieäu Tam Phaät Ñaø (Samyaksamïbuddha). Tam Mieäu (Samyak) goïi laø chính, Tam (Samï) goïi laø khaép caû (bieán), Phaät Ñaø (Buddha) goïi laø bieát (tri). Cho neân noùi laø Chính Bieán Tri vaäy.

Thích Luaän noùi raèng: “Neáu coù ngöôøi noùi Taïi vì sao chæ coù Ñöùc Phaät noùi nhö thaät, ñeán nhö thaät, ñi nhö thaät, xöùng ñaùng nhaän söï cuùng döôøng toái thöôïng vaäy ? Do Ñöùc Phaät ñöôïc Chính Bieán Trí Tueä cho neân Chính goïi laø Töôùng chaúng

20

ñoäng chaúng hoaïi cuûa caùc Phaùp, Bieán goïi laø Chaúng vì moät Phaùp hai Phaùp cho neân duøng ñeàu bieát taát caû Phaùp khoâng dö soùt. Ñaáy goïi laø Tam Mieåu Tam Phaät Ñaø”

Xong trong Toâng naøy thì Phaät Ñaø (Buddha) goïi laø hieåu bieát (giaùc) laø nghóa môû baøy (khai phu), töùc laø do Trí Tueä töï nhieân hieåu bieát khaép taát caû Phaùp, nhö hoa sen nôû roä xum xueâ khoâng coù moät ñieåm dô baån, cuõng hay môû baøy taát caû chuùng sinh, cho neân goïi laø Phaät vaäy.

_ Tieáng Phaïn noùi Taùt Baø Nhaõ Na [? Taùt Baø Nhaõ Na Nhaõ Na (Sarvajnõa-jnõaøna)] luùc laø Nhaát Thieát Trí Trí

Thích Luaän noùi raèng: “Taùt Baø Nhaõ Ña (Sarva-jnõaø) töùc Nhaát Thieát Trí. Nhaát Thieát (Sarva) töùc laø voâ löôïng Phaùp Moân cuûa nhoùm Danh saéc (Naøma-Ruøpa) ñeàu nhieáp taát caû Phaùp. Nhö vaäy voâ löôïng nhoùm moät, hai, ba, boán, naêm, saùu…cho ñeán a taêng kyø Phaùp Moân nhieáp taát caû Phaùp. Trong taát caû Phaùp ñoù thì töôùng moät, töôùng khaùc laï, töôùng roø ræ, töôùng chaúng phaûi roø ræ, töôùng taïo laøm, töôùng chaúng taïo laøm…Moãi moãi Töôùng, moãi moãi söùc, moãi moãi nhaân duyeân, moãi moãi quaû baùo, moãi moãi Tính, moãi moãi caùi ñöôïc, moãi moãi caùi maát cuûa taát caû Phaùp…do taát caû söùc cuûa Trí Tueä cho neân hieåu bieát cuøng khaép taát caû ñôøi, taát caû maàm gioáng….ñaáy goïi laø Taùt Baø Nhaõ. Nay noùi laø Nhaát Thieát Trí Trí töùc laø Trí trong Trí vaäy”

Chaúng phaûi chæ duøng taát caû loaïi (chuûng) bieán khaép taát caû Phaùp, cuõng bieát cöùu caùnh thaät teá cuûa Phaùp ñoù laø Töôùng thöôøng chaúng hoaïi, chaúng theâm chaúng bôùt gioáng nhö Kim Cöông. Caûnh Töï Chöùng nhö vaäy muoán noùi thì khoâng coù lôøi, xem xeùt thì khoâng coù thaáy, chaúng ñoàng vôùi quaû Am Ma Laëc (AØmra) trong baøn tay, coù theå chuyeån trao cho ngöôøi khaùc vaäy.

Neáu coù theå duøng ngoân ngöõ trao truyeàn cho ngöôøi thì Thích Ca Boà Taùt nöông vaøo luùc Ñöùc Ñònh Quang (Dìpamïkara: Nhieân Ñaêng Nhö Lai) quyeát ñònh trao truyeàn töùc lieàn thaønh Phaät. Taïi sao phaûi tu ñuû phöông tieän, ñoùn ñôïi ñeán khi khoâng coù Thaày, töï mình giaùc ngoä môùi goïi laø Phaät ö ?

Laïi nhö con maét nhìn ngöôøi ñôøi bò dao gaäy gaây thöông tích. Tuy tin raèng keû aáy chòu khoå khoâng coù theå nghi ngôø, nhöng moïi loaïi khieán noùi, cuoái cuøng chaúng theå chöùng bieát ñöôïc. Neáu töï thaân mình tieáp nhaän lieàn ñöôïc hieåu roõ raøng vaäy.

YÙ cuûa caâu hoûi noùi laø: “Vì sao khieán chuùng Ta ñôïi ñöôïc Tueä cuûa Töï Giaùc nhö

vaäy? Taïi sao ñöôïc Tueä naøy xong laïi hay vì voâ löôïng chuùng sinh roäng dieãn, chia baøy tuyø theo moïi loaïi loái neûo, moïi loaïi Tính Duïc, moïi loaïi Ñaïo Phöông Tieän, tuyeân noùi Nhaát Thieát Trí Trí. Aáy laø an laäp voâ löôïng Thöøa (Yaøna), hieän baøy voâ löôïng Thaân (Kaøya), moãi moãi ñeàu ñoàng vôùi ngoân aâm cuûa Thaân aáy, truï uy nghi cuûa Thaân aáy maø Ñaïo Nhaát Thieát Trí naøy nhö ñoàng moät Vò, aáy laø Vò Giaûi Thoaùt cuûa Nhö Lai ? Phöông Tieän maøu nhieäm naøy laøm theá naøo maø ñöôïc vaäy ?”

Trong ñaây, moïi loaïi loái neûo. Tieáng Phaïn noùi laø Na Dieãn (Naya), cuõng goïi laø Haønh (Samïskaøra), cuõng goïi laø Ñaïo (Patha, hay Maørga), ñoàng vôùi nghóa beân döôùi noùi laø nhoùm cuûa Ñaïo Ñaïi Thöøa (Mahaø-yaøna-naya) vaäy.

Tyø Baø Sa (Vibhaøsïaø) noùi coù naêm Ñaïo, ngöôøi cuûa Ma Ha Dieãn (Mahaø-yaøna: Ñaïi Thöøa) phaàn lôùn noùi saùu Ñaïo. Nhö vaäy roäng dieãn cho ñeán trong Theá Giôùi naøy ñaõ

21

coù 36 caâu chi (Kotïi: moät traêm trieäu) loái neûo cuûa Chuùng Sinh, huoáng chi laø taát caû Theá Giôùi ôû möôøi phöông vaäy.

_ Tính Duïc (Prakrïti-chanda). Duïc (Chanda, hay Rajas) goïi laø nieàm tin (‘Sraddhaø), vui söôùng, yeâu thích, caûm giaùc thích thuù cuûa thaân taâm (Sukha: laïc) ...nhö Toân Ñaø La Nan Ñaø (Sundara-nanda) yeâu thích naêm duïc (Panõca-kaømaøhï), Ñeà Baø Ñaït Ña (Devadatta) yeâu thích danh tieáng...cho ñeán caùc ngöôøi ñaéc Ñaïo cuõng ñeàu coù choã yeâu thích, nhö Ñaïi Ca Dieáp (Mahaø-Kaø’syapa) yeâu thích Ñaàu Ñaø (Dhuøta), Xaù Lôïi Phaát (‘Saøriputra) yeâu thích Trí Tueä (Prajnõaø), Ly Baø Ña (Revata) yeâu thích ngoài Thieàn, Öu Baø Ly (Upaøli) yeâu thích trì giöõ Tyø Ni (Vinaya: Luaät), A Nan (AØnanda) yeâu thích Ña Vaên (Bahu-‘sruta)....neân roäng noùi ra

Tính (Prakrïti) goïi laø Töôùng gom goùp caát chöùa. Töø Tính sinh ra ham muoán (Duïc: rajas). Tuyø theo Tính taïo laøm Haïnh (Caryaø). Hoaëc coù luùc tuyø theo ham muoán laøm Tính, gom chöùa ham muoán thaønh Tính.

Tính (Prakrïti) goïi laø Taâm nhieãm vì vieäc. Duïc (Chanda, hay Rajas) goïi laø tuyø theo Duyeân khôûi. Vieäc ñoù, trong Thích Luaän minh hoaï ñuû.

_ Moïi loaïi Ñaïo Phöông Tieän (Upaøya-naya) Long Thoï (Naøgaørjuna) noùi raèng: “Baûn Theå cuûa Baùt Nhaõ (Prajnõaø) cuøng vôùi

Phöông Tieän (Upaøya) laø moät, nhöng choã duøng coù khaùc. Ví nhö ngöôøi Thaày laøm vaøng (Kim sö)duøng phöông tieän kheùo cho neân ñem vaøng laøm moïi loaïi vaät khaùc nhau, tuy ñeàu laø vaøng nhöng ñeàu khaùc teân goïi”

Nay Ñöùc Tyø Loâ Giaù Na (Vairocana) cuõng laïi nhö vaäy, hay duøng Trí Theå vaøng roøng cuûa khaép taát caû nôi choán, taïo ra moïi loaïi Thöøa (Yaøna)

Laïi nöõa, yù hoûi trong ñaây töùc laø phaùt khôûi ñaïi Bi Thai Taïng Maïn Ñaø La vaäy. ÔÕ ñaát taâm bình ñaúng cuûa Taùt Baø Nhaõ (Nhaát Thieát Trí) veõ laøm chö Phaät, Boà Taùt cho ñeán Nhò Thöøa, taùm Boä… boán lôùp Ñaøn troøn (vieân ñaøn) cuûa Phaùp Giôùi. Aán Thaân, ngöõ, Taâm cuûa moãi moät Baûn Toân naøy laø moät loaïi Thöøa sai khaùc vaäy. Vaû nhö coù ngöôøi caàu Ñaïo Nguõ Thoâng Trí lieàn töø Ñaïi Bi Thai Taïng hieän hình Vi Ñaø Phaïm Chí, vì keû ñoù noùi Phaùp Chaân Ngoân Haïnh cuûa nhoùm Coà Ñaøm Tieân (Gautama-rïsïì), Haønh Giaû sieâng naêng chaúng laâu seõ thaønh Tieân Nhaân naøy, caøng chuyeån phöông tieän lieàn thaønh thaân Tyø Loâ Giaù Na vaäy.

Nhö vaäy hoaëc hieän thaân Phaät noùi moïi loaïi Thöøa (Yaøna) cho ñeán hieän thaân Phi Nhaân noùi moïi loaïi Thöøa tuyø theo hình, tieáng cuûa moãi loaïi ñeàu laø Chaân Ngoân, Maät Aán. Hoaëc laâu hoaëc gaàn khoâng coù gì chaúng phaûi laø Nhaân Duyeân cuûa Ñoäc Coå (Tieáng cuûa Phaät Tính thöôøng truï, hay gieát haïi naêm Nghòch möôøi Aùc cuûa chuùng sinh khieán vaøo Phaät Ñaïo). Cho neân Kinh noùi raèng: “Ñeàu ñoàng moät Vò, aáy laø Vò Giaûi Thoaùt cuûa Nhö Lai” vaäy

Sôû dó nhö theá vì Thaät Töôùng saéc taâm cuûa chuùng sinh töø Baûn Teá (Bôø meù cöùu caùnh cuûa Baûn Theå) ñeán nay, thöôøng laø thaân Bình Ñaúng Trí cuûa Tyø Loâ Giaù Na, chaúng phaûi laø luùc ñöôïc Boà Ñeà thôøi cöôõng eùp caùc Phaùp cuûa Khoâng (‘Suønya) thuaän tieän thaønh Phaùp Giôùi vaäy.

Ñöùc Phaät töø ñaát Taâm bình ñaúng khai phaùt Voâ Taän Trang Nghieâm Taïng Ñaïi Maïn Ñaø La xong, quay trôû laïi duøng khai phaùt Voâ Taän Trang Nghieâm Taïng Ñaïi

22

Maïn Ñaø La thuoäc ñaát taâm bình ñaúng cuûa chuùng sinh, dieäu caûm dieäu öùng ñeàu chaúng ra khoûi Moân chöõ A. Neân bieát phöông tieän ñöôïc sinh ra töø Nhaân Duyeân caûm öùng cuõng laïi chaúng ra khoûi Moân chöõ a. Ví nhö trong bieån lôùn, soùng to soùng nhoû xoâ ñaäp nhau baät tung leân laøm Naêng Sôû, nhöng cuõng ñeàu ñoàng moät Vò, aáy laø vò maën vaäy.

_Laïi nöõa Chaáp Kim Cöông nöông theo Thaàn Löïc cuûa Ñöùc Phaät, vì muoán phaùt khôûi phöông tieän bí maät cuûa Ñaïi Bi Thai Taïng, cho neân laïi noùi naêm loaïi thí duï. AÁy laø: hö khoâng, ñaát, nöôùc, löûa, gioù vaäy.

Caâu ñaàu tieân noùi raèng: “Ví nhö Hö Khoâng Giôùi (AØkaø’sa-dhaøtu) lìa taát caû phaân bieät, khoâng coù phaân bieät, khoâng coù khoâng phaân bieät. Nhö vaäy Nhaát Thieát Trí Trí lìa taát caû phaân bieät, khoâng coù phaân bieät, khoâng coù khoâng phaân bieät”

Nhö nghóa cuûa Tyø Baø Sa (Vibhaøsïaø: saùch chuù thích) thì Hö Khoâng khoâng coù loãi laàm, khoâng coù Ñöùc. Nay Trí Thaân cuûa Nhö Lai lìa taát caû loãi laàm, thaønh töïu vaïn Ñöùc thì laøm sao ñem ra ví duï ñöôïc ? Chaúng qua chæ laáy chuùt ít phaàn töông töï so saùnh vôùi Ñaïi Khoâng vaäy.

Trong ñaây, Töôùng so saùnh coù ba nghóa: moät laø Hö Khoâng roát raùo trong saïch, hai laø khoâng coù bôø meù, ba laø khoâng coù phaân bieät. Cho neân Taâm Tính cuûa Nhaát Thieát Trí cuõng nhö vaäy. Duøng caùi Khoâng deã hieåu cuûa Theá Gian ví duï cho caùi Khoâng khoù hieåu vaäy

Ban ñaàu noùi laø Lìa taát caû phaân bieät, tieáng Phaïn laø Kieáp Baû (Kalpa). Tieáp noùi laø khoâng coù phaân bieät, tieáng Phaïn laø Kieáp Baû Daï Ñeá (Kalpayati). Sôû dó noùi laïi laàn nöõa laø beân treân söï phaân bieät laïi sinh ra nghóa phaân bieät. Ví nhö Taàm (tìm kieám) Töù (doø xeùt), luùc löôïc xem xeùt thôøi goïi laø Taàm, quaùn saùt kyõ löôõng goïi laø Töù. Laïi nhö luùc Nhaõn Thöùc sinh ra thôøi coù phaân bieät thoâ suaát, tieáp ñeán YÙ Thöùc sinh ra thì laø phaân bieät tinh teá

Cöïu Dòch coù noùi raèng: “Ñem Kieáp Baû laøm Voïng Chaáp, ví duï cho yù noùi raèng:

Gioáng nhö Hö Khoâng do khoâng coù voïng chaáp, phaân bieät cho neân khoâng coù phaân bieät, cuõng khoâng coù khoâng phaân bieät vaäy”

Laïi nhö Hö Khoâng lìa moïi loaïi hieån hình saéc töôùng, khoâng coù choã taïo taùc maø hay dung chöùa vaïn töôïng. Taát caû coû, caây nhaân vaøo ñoù sinh tröôûng, söï nghieäp cuûa Höõu Tình y theo ñoù ñöôïc thaønh. Hö Khoâng cuûa Phaät Trí cuõng laïi nhö vaäy, tuy lìa taát caû töôùng, thöôøng khoâng coù phaân bieät, khôûi laøm…maø voâ löôïng Ñoä Moân, moïi loaïi Dieäu Nghieäp ñeàu ñöôïc thaønh töïu. Cho neân duøng laøm ví duï vaäy.

_ Caâu thöù hai noùi raèng: “Ví nhö Ñaïi Ñòa (Prïthivi-dhaøtu) laø choã nöông töïa cuûa taát caû chuùng sinh. Nhaát Thieát Trí Trí nhö vaäy laø choã nöông töïa cuûa Trôøi, Ngöôøi, A Tu La”

Nhö traêm gioáng luùa ñaäu, moïi loaïi thuoác, coû, caây, röøng raäm cuûa Theá Gian…tuyø theo Tính Phaàn cuûa moãi thöù aáy coù voâ löôïng sai khaùc, ñeàu töø Ñaïi Ñòa maø sinh ra maàm, reã cho ñeán coïng, laù, hoa, quaû theo thöù töï thaønh töïu. (Ñaïi Ñòa) vì taát caû chuùng sinh laøm choã ôû roài nuoâi döôõng… cuõng chaúng taùc nieäm naøy: “Nay Ta gaùnh vaùc taát caû Theá Gian, chaúng nghó ñeán AÂn Ñöùc, laøm vieäc khoâng coù meät moûi, taêng theâm cuõng chaúng vui, giaûm bôùt cuõng chaúng lo, saâu roäng khoù löôøng, chaúng theå nghieâng ñoäng”.

23

Ñaát Nhaát Thieát Trí cuõng laïi nhö vaäy, laø nôi maø taát caû haït gioáng cuûa Ñaïi Bi Maïn Ñaø La ñaõ sinh ra, töùc laø choã maø voâ löôïng söï nghieäp cuûa caùc Thöøa nöông döïa, cö truù. Ñoái vôùi Sinh Töû, Nieát Baøn thì Taâm aáy bình ñaúng, taùm gioù (coù ích, hao toån, cheâ bai, khen ngôïi, xöùng ñaùng, quôû traùch, ñau khoå, vui söôùng) cuûa Theá Gian chaúng theå lay ñoäng. Ñem chuùt phaàn cuûa nhoùm nhö vaäy cho neân duøng laøm ví duï vaäy.

_ Caâu thöù ba noùi raèng: “Ví nhö Hoaû Giôùi (Tejo-dhaøtu) thieâu ñoát taát caû cuûi khoâng coù chaùn ñuû. Nhö vaäy Nhaát Thieát Trí Trí thieâu ñoát taát caû cuûi Voâ Trí khoâng coù chaùn ñuû”

Ví nhö loaïi löûa (hoaû chuûng), giaû söû gom chaát cuûi traøn ñaày Theá Giôùi ñeàu nhö Tu Di Sôn Vöông roài theo thöù töï thieâu ñoát, khoâng coù heøn yeáu…cuõng chaúng taùc nieäm naøy: “Ta ñang thieâu ñoát soá cuûi nhö theá, chaúng thieâu ñoát soá cuûi nhö theá, saùng röïc chaúng ngöng, tieán leân khoâng coù chaùn, caàn thieát laø choã ñöôïc thieâu ñoát ñaõ heát xong, sau ñoù tuyø tan maát.

Löûa Trí cuûa Nhö Lai cuõng laïi nhö vaäy. Thieâu ñoát taát caû cuûi phieàn naõo, hyù luaän cho ñeán khi Duyeân ñoái ñaõi ñeàu heát, töùc aùnh saùng Tueä (Tueä Quang) naøy cuõng khoâng coù choã nöông töïa.

Laïi nhö löûa cuûa Theá Gian laø loaïi maø keû sang, ngöôøi heøn ñeàu duøng. Hay ôû trong ñeâm taêm toái, laøm aùnh saùng chieáu soi khieán cho keû bò meâ hoaëc, teù ngaõ ñeàu ñöôïc thaáy loái ñi chính. Laïi ñeàu hay thaønh töïu taát caû caùc vaät.

Nhö vaäy, löûa Nhaát Thieát Trí ñeàu bình ñaúng hieän höõu nôi baäc Thaùnh (AØrya), Dò Sinh (Prïthag-jana: Xöa dòch laø Phaøm Phu). ÔÛ trong ñeâm daøi töø voâ thuyû, khieán cho caùc Haønh Nhaân nhìn thaáy con ñöôøng Nhö Thaät, theo thöù töï thaønh töïu taát caû Phaät Phaùp cho neân duøng laøm ví duï.

_ Caâu thöù tö noùi raèng: “Ví nhö Phong Giôùi (Vaøyu-dhaøtu) tröø taát caû buïi baëm. Nhö vaäy Nhaát Thieát Trí Trí tröø boû taát caû buïi baëm phieàn naõo”

Nhö khi gioù lôùn noåi leân thôøi khoùi, maây, buïi baëm, söông muø…taát caû bò tieâu tröø, Ñaïi Khoâng môû roäng bao la, ba Thaàn (maët trôøi, maët traêng, ngoâi sao) hieän saùng toû, höng thònh söùc noùng boác leân, khieán cho chuùng sinh ñang böïc boäi ñeàu ñöôïc trong maùt. Hay khieán cho coû, caây, röøng raäm… taêng tröôûng töôi toát, cuõng hay toài hoaïi taát caû vaät loaïi (vaïn vaät). Laïi nhö Tính cuûa gioù ñi khaép nôi, khoâng coù choã nöông töïa, töïï taïi xoay chuyeån khoâng bò chöôùng ngaïi

Gioù Tueä cuûa Nhö Lai cuõng laïi nhö theá, tröø saïch taát caû buïi ñaát phieàn naõo lô löûng ngaên che, khieán chöùng Phaùp Tính (Dharmataø) trong maùt cuûa Nieát Baøn. Laïi hay khieán cho taát caû Thieän Phaùp (Ku’sala-dharma) thuoäc Theá Gian (Loka, hay Laukika), Xuaát Theá Gian (Lokottara) taêng tröôûng, toài hoaïi caây ñaïi thuï Voâ Minh, nhoå böùt goác reã cuûa noù… maø söùc khoâng coù chöôùng ngaïi naøy ñeàu khoâng coù choã nöông töïa, cho neân duøng laøm ví duï vaäy.

_ Caâu thöù naêm noùi raèng: “Ví nhö Thuûy Giôùi (Ab-dhaøtu) laø nôi nöông töïa cho taát caû chuùng sinh hoan laïc. Nhö vaäy, Nhaát Thieát Trí Trí cuõng laøm lôïi laïc cho chö Thieân vaø ngöôøi ñôøi”.

Nhö Ñöùc cuûa Thuyû Ñaïi töø treân cao chaûy xuoáng, nhieàu nôi ñöôïc nhieâu ích, hay thaám öôùt coû caây roài sinh ra hoa quaû. Laïi nöõa, Baûn Tính cuûa nöôùc voán trong saïch tinh

24

khieát, khoâng coù dô khoâng coù ñuïc, ñeàu hay laøm cho chuùng sinh ñoùi khaùt ñöôïc ñaày ñuû, taåy röûa caùc caën dô, tröø saïch nhieät naõo, laéng saâu vaøo choã khoù vaøo chaúng theå ño löôøng. ÔÛ choã cuûa haàm, hoá ñeàu coù Tính bình ñaúng.

Nöôùc Trí cuûa Nhö Lai cuõng laïi nhö vaäy, töø Chaân Phaùp Giôùi tuoân chaûy ñeán Theá Gian, thaám öôùt caùc Ñaúng Trì (Samaødhi) sinh Phaùp Trôï Ñaïo thaønh quaû traùi lôùn, lôïi ích quaàn sinh. Do Theå khoâng coù phieàn naõo cho neân trong saïch tinh khieát, do hay lìa caùc Hoaëc (Taâm hö voïng) cho neân khoâng coù dô baån, do moät töôùng khoâng coù khaùc cho neân khoâng coù vaån ñuïc. Chö Höõu ñöôïc nöôùc Trí ñoù cho neân döùt heát lo nghó nguyeän caàu, lieàn ñöôïc Ñònh trong maùt (Thanh Löông Ñònh: Tam Muoäi hay ñoaïn tröø yeâu gheùt) taåy tröø traàn lao, laëng yeân trong saùng khoù nghó baøn, chöùng Tính Bình Ñaúng (Samataø), cho neân duøng laøm ví duï vaäy.

Laïi nöõa, Kim Cöông Thuû noùi naêm ví duï naøy, töùc laø phaùt khôûi nghóa cuûa naêm chöõ ôû vaên beân döôùi vaäy.

A Töï Moân (唒_A) laø ñaát (Prïthivi)Phoäc Töï Moân (砉_VA) laø nöôùc (Ab)La Töï Moân (捖_RA) laø löûa (Tejo, hay Agni)Ha Töï Moân (祌_HA) laø gioù (Vaøyu)Khö Töï Moân (几_KHA) laø hö khoâng (AØkaø’sa)Laïi nhö haït gioáng cuûa Theá Gian thì ñaát, nöôùc, löûa, gioù laøm Duyeân choHö

Khoâng chaúng ngaïi, sau ñoù ñöôïc sinh, neáu thieáu moät Duyeân thì cuoái cuøng chaúng theå taêng tröôûng.

Haït gioáng Nhö Lai cuûa Nhaát Thieát Trí Tính cuõng laïi nhö vaäy. Töùc duøng naêm nghóa cuûa Nhaát Thieát Trí Moân töï laøm moïi Duyeân hay ñeán Dieäu Quaû thöôøng truï cuûa Boà Ñeà (Bodhi), aáy laø Nhaân Duyeân chaúng sinh chaúng dieät chaúng theå nghó baøn vaäy.

Kim Cöông Thuû nhìn thaáy töôùng Phaùp Giôùi Gia Trì ñoäc nhaát cuûa Nhö Lai, neân taâm ñaõ suy nghó kyõ, aét bieát seõ noùi Phaùp Moân nhö vaäy, cho neân tröôùc tieân ví duï cho Coâng Ñöùc aáy, phaùt khôûi Ñaïi Hoäi sinh neàn taûng hieåu bieát, sau ñoù hoûi Phaät : “Trí Tueä nhö vaäy, laáy gì laøm Nhaân (Hetu)? Laáy gì laøm goác reã (Muøla: caên)? Laáy gì laøm Cöùu Caùnh (Uttara)?” vaäy

Töø ñaây veà sau, Trí Aán cuûa Nhö Lai xaùc ñònh Taâm aáy, roäng phaân bieät noùi. Ví duï nhö Di Laëc Boà Taùt (Maiterya-bodhisatva) nhìn thaáy ñieàm laønh do Thaàn Thoâng cuûa Ñöùc Phaät, töùc thôøi Taâm aám öùc caàu thoâng ñaït, coù söï nghi ngôø laø “noùi Phaùp maø Ñaïo Tröôøng ñaõ ñöôïc” hay laø “trao cho Boà Ñeà Kyù” ?. Vaên Thuø (Mamïju’srì) phaùt huy Danh Theå chæ cho bieát laø “noùi Dieäu Phaùp Lieân Hoa, sau ñoù Ñöùc Nhö Lai hôïp duøng Thaät Töôùng nöông theo caên cô dieãn noùi, khieán hoïc troø ñoäng chaáp ñöôïc lìa löôùi nghi ngôø ”. Ví nhö muøa xuaân thì khí döông baét ñaàu sinh ra khieán cho maàm gioáng nöùt voû. Khi saám, gioù coå ñoäng thôøi möa thaám öôùt töôùi khaép, ñöôïc lìa voû boïc, töï nhieân nhö theá sinh ra.

Neáu ngöôøi khoâng coù caên cô, töùc tuy ñöôïc gaëp Teá Hoäi cuõng chaúng theå phaùt khôûi ích lôïi saâu xa vaäy.

25

_ Ñöùc Tyø Loâ Giaù Na Phaät baûo Trì Kim Cöông Bí Maät Chuû raèng :” Laønh thay ! Laønh thay Chaáp Kim Cöông ! Laønh thay Kim Cöông Thuû ! OÂng ñaõ hoûi Ta veà Nghóa nhö vaäy. OÂng haõy laéng nghe, haõy kheùo taùc yù ! Nay Ta seõ noùi ….cho ñeán Caùc Phaùp khoâng coù Töôùng laø töôùng cuûa Hö Khoâng “.

Do Chaáp Kim Cöông Bí Maät Chuû döï ñoaùn ñöôïc yù thaâm saâu cuûa Nhö Lai gia trì, laïi hay phaùt khôûi thôøi Chuùng phaán taán sinh Nhaân Duyeân hieåu bieát, nöông nhôø ño löôøng Taâm cuûa Thaùnh, chaúng maát cô hoäi, cho neân laäp laïi raèng “Laønh thay ! Laønh thay !”

Ta xem xeùt taát caû Trôøi, Ngöôøi, Sa Moân, Baø La Moân cho ñeán caùc Boà Taùt coù Haïnh caïn côït…khoâng theå ôû tröôùc maët Ñöùc Theá Toân phaùt ra caâu hoûi nhö vaäy. Taïi sao theá ?” Do trong nghóa cuûa ba caâu naøy ñeàu nhieáp taát caû vieäc thaâm saâu, Thaàn Löïc bí maät cuûa Phaät Phaùp, cho neân laïi khen raèng: “Laønh thay Kim Cöông Thuû ! OÂng hay hoûi Ta veà nghóa nhö vaäy”

Do ngoân aâm Laønh thay cuûa Ñöùc Nhö Lai ñaõ gia trì cho neân, khi aáy voâ löôïng Coâng Ñöùc cuûa Kim Cöông Thuû taêng theâm gaáp boäi, laïi hieåu roõ nôi Phaùp ñaõ thoï nhaän, cuoái cuøng khoâng coù ræ maát.

Tieáp theo lieàn noùi lôøi raên daïy:”OÂng neân nghe cho kyõ ! Haõy kheùo taùc yù ! Nay Ta seõ noùi”. Cuõng vì Ñeä Töû vò lai, noùi roõ lôøi caên daën naøy laø khi nghe neân duøng Taâm saâu xa thoï nhaän nghi thöùc cuûa Phaùp

Cho neân Thích Luaän noùi raèng: “Neáu ngöôøi coù Taâm kheùo tin thaúng thôøi ngöôøi ñoù coù theå nghe Phaùp. Neáu khoâng coù Töôùng ñoù töùc chaúng theå hieåu”

Nhö noùi Keä raèng:Ngöôøi nghe, thaúng thaân nhö khaùt uoángMoät loøng vaøo nghóa lôøi noùiHôùn hôû nghe Phaùp, taâm buoàn vui (Bi Hyû)Ngöôøi nhö vaäy, neân vì hoï noùiTheo Kinh Voâ Taän YÙ thì duøng Taâm coù ba möôi hai caâu, Coâng Ñöùc ñaõ ñöôïc

roäng noùi

_ Kinh noùi raèng:“Ñöùc Phaät baûo Kim Cöông Thuû: “Haõy laáy Taâm Boà Ñeà (Bodhi-citta) laøm Nhaân (Hetu), Bi (Kaørunïa) laøm goác reã (Muøla: caên), Phöông Tieän (Upaøya) laøm Cöùu Caùnh (Uttara)”

Gioáng nhö haït gioáng cuûa Theá Gian, nöông vaøo moïi Duyeân cuûa boán Ñaïi (Ñaát, nöôùc, gioù, löûa) cho neân ñöôïc sinh reã, nhö vaäy theo thöù töï cho ñeán quaû traùi thaønh töïu, môùi goïi laø Cöùu Caùnh. Xong, duøng Trung Trí xem xeùt ñieàu ñoù thì roát raùo chaúng sinh chaúng dieät. Chính vì theá cho neân thaønh nghóa cuûa Nhaân Quaû. Neáu Phaùp chaúng nhö theá thì coù töôùng sinh dieät, ñoaïn thöôøng töùc rôi vaøo Hyù Luaän thaûy ñeàu coù theå phaù, neân nghóa cuûa Nhaân Quaû chaúng thaønh vaäy.

Nay Haønh Giaû quaùn Thaät Töôùng cuûa Taâm cuõng laïi nhö vaäy, vöôït qua taát caû Hyù Luaän nhö hö khoâng trong saïch. ÔÛ beân trong chöùng Haïnh ñaõ laøm, ñöôïc söùc tin thaâm saâu, Taâm Taùt Baø Nhaõ (Sarva-jnõaø-citta:Nhaát Thieát Trí Taâm) beàn chaéc chaúng

26

ñoäng, lìa nghieäp Thoï Sinh, thaønh töïu Chaân Tính, sinh vaïn Haïnh. Coâng Ñöùc töø ñaây taêng tröôûng, cho neân noùi raèng: “Taâm Boà Ñeà (Bodhi-citta) laøm Nhaân (Hetu)” vaäy.

Taâm Boà Ñeà naøy laø Nhaân (Hetu) cuûa hai caâu sau. Neáu troâng vaøo nôi ñaõ gieo troàng caên laønh (Ku’sala-muøla) trong sinh töû, töùc goïi laø Quaû (Phala), do nhìn thaáy Töôùng luùc tröôùc cuûa Phaät Phaùp cho neân ví nhö coù ngöôøi nghe Thieän Tri Thöùc (Kalyaønïa-mitra) noùi: “Nay trong nhaø cuûa oâng, töï coù kho baùu khoâng taän, neân töï mình sieâng naêng tìm phöông tieän ñeå khai phaùt noù thì coù theå khieán chu caáp cho moät nöôùc thöôøng khoâng coù thieáu thoán” Ngöôøi aáy nghe xong lieàn sinh nieàm tin chaân thaät, roài laøm theo lôøi noùi aáy, cho ñeán ra coâng chaúng ngöøng, daàn daàn nhìn thaáy töôùng luùc tröôùc. Baáy giôø, ñoái vôùi Coâng Ñöùc cuûa kho baùu neân lìa Taâm nghi ngôø, coù theå hay phaùt khôûi Gia Haïnh (Prayoga: Phöông tieän, töùc gia coâng duøng haønh) thuø thaéng, cho neân Taâm Boà Ñeà (Bodhi-citta) töùc laø nghóa cuûa Taâm tin töôûng trong traéng tinh khieát (Baïch tònh tín taâm) vaäy.

Thích Luaän cuõng noùi raèng: “Bieån lôùn cuûa Phaät Phaùp, neáu tin thì hay vaøo ñöôïc (naêng nhaäp). Nhö khi Phaïm Thieân Vöông thænh chuyeån Phaùp Luaân thôøi Ñöùc Phaät noùi Keä laø:

Nay Ta môû cöûa Cam Loä VòNeáu coù ngöôøi tin, ñöôïc vui veû”Trong Keä naøy chaúng noùi Thí (Daøna), Giôùi (‘Sìla), Ña Vaên (Bahu-‘sruta),

Nhaãn (Ksïaønti), Tieán (Vìrya), Thieàn (Dhyaøna), Tueä (Prajnõa). Ngöôøi hay ñöôïc vui veû laø noùi rieâng veà ngöôøi coù nieàm tin (‘Sraddhaø). YÙ cuûa Phaät nhö vaày: “Phaùp thaâm saâu baäc nhaát cuûa Ta, vi dieäu voâ löôïng voâ soá chaúng theå nghó baøn, chaúng ñoäng, chaúng nöông caäy, chaúng dính maéc, laø Phaùp khoâng coù choã ñöôïc. Neáu chaúng phaûi laø ngöôøi coù Nhaát Thieát Trí töùc chaúng theå hieåu, cho neân duøng söùc Tin laøm khôûi ñaàu, chöù chaúng phaûi laø do nhoùm Tueä maø coù theå baét ñaàu vaøo Phaät Phaùp. Vì khieán cho Taâm trong saïch nhö vaäy ñöôïc taêng tröôûng beàn chaéc”

_ Trong Kinh tieáp theo noùi: “Ñaïi Bi (Mahaø-kaørunïa) laøm goác reã (Muøla: caên)”Caên (Muøla) laø nghóa hay naém giöõ, gioáng nhö reã caây naém giöõ coïng, laù, hoa, quaû

khieán cho chaúng bò nghieâng ñoå vaäy. Tieáng Phaïn noùi Bi laø Ca Loâ Noa (Kaørunïa). Ca (Kaø) nghóa laø moät loaïi coû thôm,

Loâ Noa (Runïa) nghóa laø caét cho saïch heátTöø (Maitra) nhö gieo troàng roäng raõi maàm toát ñeïp. Bi (Kaørunïa) nhö coû thôm tröø

coû dô. Cho neân trong ñaây noùi: Bi töùc ñaõ keøm noùi roõ Ñaïi Töø (Mahaø-maitra) vaäyVaû laïi, nhö luùc Haønh Giaû tu cuùng döôøng (Puøja) thôøi neáu daâng moät boâng hoa,

hoaëc höông xoa boâi…töùc duøng Taâm Tònh Boà Ñeà trong khaép taát caû nôi choán, noåi leân maây cuùng döôøng (Puøja-megha) laøm khaép vieäc Phaät, phaùt khôûi Bi Nguyeän, hoài höôùng Quaàn Sinh, nhoå böùt taát caû khoå, ban cho voâ löôïng nieàm vui. Do caên laønh cuûa chính mình cuøng vôùi söùc cuûa Nhö Lai Gia Trì, söùc cuûa Phaùp Giôùi, cho neân noùi laø Dieäu Nghieäp ñeàu ñöôïc thaønh töïu, khaép caû Nhaát Thieát Trí Ñòa (Sarva-jnõaø-bhuømi) cho ñeán Giôùi höõu tình (Satva-dhaøtu) khoâng dö soùt thaûy ñeàu sinh goác reã (Muøla: caên) vaäy.

27

Tuyø theo Haønh Giaû duøng Taâm khoâng nghi ngôø ñaõ tu vaïn Haïnh, töùc do Ñaïi Bi Ñòa Giôùi ñaõ caàm giöõ, cho neân ñöôïc Ñaïi Bi Hoaû Giôùi nuoâi naáng aám aùp, ñöôïc Ñaïi Bi Thuyû Giôùi thaám öôùt, ñöôïc Ñaïi Bi Phong Giôùi khai phaùt, ñöôïc Ñaïi Bi Hö Khoâng chaúng che ngaên. Baáy giôø voâ löôïng Ñoä Moân nhaäm vaän khai phaùt gioáng nhö maàm, reã, coïng, caønh, laù theo thöù töï trang nghieâm, töùc laø ñoái vôùi taát caû Taâm Phaùp coù ñaày ñuû nghóa cuûa Nhaân Duyeân vaäy

_ “Phöông Tieän (Upaøya) laøm Cöùu Caùnh (Uttara)”Aáy laø Vaïn Haïnh vieân maõn ñeán cuøng cöïc, khoâng coù theå taêng theâm ñöôïc nöõa,

öùng vaät thì öùng bieán linh hoaït, roát raùo heát vieäc coù theå laøm. Laø Dieäu Quaû Ñeà Hoà (Manïdïa, hay Sarpir-manïdïa), coäi nguoàn cuûa ba Maät (Tri-guhya) vaäy.

Laïi Taâm Tònh Boà Ñeà gioáng nhö vaøng roøng, baûn tính tinh khieát saùng toû, lìa caùc loãi laàm. Ñaïi Bi nhö hoïc taäp ngheà kheùo (coâng xaûo), duøng caùc vaät thuoác, moïi loaïi luyeän trò cho ñeán soi suoát, meàm maïi, co duoãi töï taïi. Phöông Tieän nhö thaønh töïu ngheà kheùo, coù choã taïo laøm ñeàu thaønh söï öùng bieán linh hoaït trong quy cheá, vöôït qua moïi kyõ thuaät, cho neân ñaõ ñöôïc söï kheùo leùo cuûa vieäc aáy thì khoù coù theå trao truyeàn cho ngöôøi khaùc ñöôïc.

Nhö Ma Ha Baùt Nhaõ ñaõ noùi roõ: “Saùu Ñoä, möôøi taùm Khoâng, Tam Muoäi, Ñaïo Phaåm, Toång Trì Moân...ñeàu nhaäp vaøo trong caâu Ñaïi Bi (Mahaø-kaørunïa-paøda) töùc choã thaønh cuûa vaïn Haïnh aáy laø Quaû cuûa Nhaát Thieát Trí Trí”

Noùi teân goïi laø Phöông Tieän, do beân trong ñaày ñuû phöông tieän cho neân Nghieäp cuûa phöông tieän töùc laø lôïi cho ngöôøi khaùc (lôïi tha). Ñaáy duøng tieáng Phaïn OÅ Ba Na (Utpaøda) cuõng goïi laø Phaùt Khôûi, nhö töø haït gioáng sinh quaû, quaû quay trôû laïi thaønh haït gioáng, cho neân duøng laøm teân goïi vaäy

_ Kinh noùi raèng: “Naøy Bí Maät Chuû ! Theá naøo laø Boà Ñeà (Bodhi) ? Aáy laø nhö thaät bieát Taâm cuûa mình”

Töùc laø môû baøy nôi caát vaät baùu Coâng Ñöùc (coâng ñöùc baûo sôû) cuûa Nhö Lai vaäy. Nhö ngöôøi tuy nghe kho baùu, phaùt yù sieâng naêng tìm caàu, neáu chaúng bieát nôi

choán thì khoâng do ñaâu ñeå tieán ñeán, cho neân laïi chæ daãn nhö beân treân ñaõ noùi roõ laø “Phaùp vi dieäu thaâm saâu baäc nhaát cho ñeán chaúng phaûi laø ngöôøi coù Nhaát Thieát Trí töùc chaúng theå hieåu ñöôïc”

Phaùp naøy töø choã naøo ñeå ñöôïc ? Töùc laø töï taâm cuûa Haønh Giaû vaäy. Neáu hay nhö thaät quaùn saùt moãi moãi thaáu toû, chöùng bieát, ñaáy goïi laø thaønh Boà Ñeà. Ñieàu aáy thaät söï chaúng do choã khaùc maø ngoä, chaúng theo ngöôøi khaùc maø ñöôïc.

Hoûi raèng: “Neáu Töùc Taâm laø Ñaïo thì taïi sao chuùng sinh luaân hoài sinh töû, chaúng ñöôïc thaønh Phaät ?”

Ñaùp raèng: “Do chaúng bieát nhö thaät cho neân aáy laø keû Phaøm phu ngu ñoàng (Bala) neáu nghe chuùt ít cuûa Phaùp ñoù maø coù theå tin töôûng, xeùt roõ söï vaät (Thöùc tính). Haøng Nhò Thöøa tuy töï mình quaùn saùt nhöng chöa thaät bieát. Neáu bieát nhö thaät töùc laø khi môùi phaùt taâm lieàn thaønh Chính Giaùc. Ví nhö ngöôøi con ngheøo cuøng cuûa nhaø Tröôûng Giaû, luùc töï bieát cha thôøi haù laïi laøm khaùch, laøm ngöôøi heøn keùm

28

chaêng?!...Baáy giôø Haønh Giaû chaân chính bieát Thaät Töôùng cuûa Taâm cho neân nhìn thaáy taát caû Phaùp thaûy ñeàu vi dieäu thaâm saâu, voâ löôïng voâ soá chaúng theå nghó baøn, chaúng ñoäng, chaúng nöông caäy, chaúng dính maéc, ñeàu khoâng coù choã ñöôïc, roát raùo nhö töôùng cuûa Boà Ñeà”

Cho neân Kinh laïi noùi raèng: “Bí Maät Chuû ! A Naäu Ña La Tam Mieäu Tam Boà

Ñeà (Anuttaraø samyaksamïbuddhi: Voâ Thöôïng Chính Ñaúng Chính Giaùc) ñoù, cho ñeán Phaùp aáy, duø chæ moät chuùt ít , cuõng khoâng coù theå ñaéc ñöôïc”.

Nghóa cuûa Voâ Thöôïng Chính Bieán Tri (Anuttaraø samyaksamïbuddhi: Voâ Thöôïng Chính Ñaúng Chính Giaùc) luùc tröôùc ñaõ noùi, trong ñaây chæ noùi chuùt phaàn.

Tieáng Phaïn noùi A Naäu (Anu) töùc laø baûy caùi cöïc nhoû hôïp thaønh, theo Duyeân sinh ra caùi nhoû nhaát cuûa hình saéc. Vì raát nhoû beù cho neân duøng laøm ví duï noùi Phaùp aáy töùc laø lìa Taâm Boà Ñeà khoâng coù töôùng naøy thì beân ngoaøi caøng khoâng coù moät Phaùp vaäy

_ Trong Kinh tieáp theo noùi Nhaân Duyeân laø: “Taïi sao theá ? Vì töôùng cuûa Hö Khoâng laø Boà Ñeà, khoâng coù keû bieát giaûi cuõng khoâng coù khai môû hieåu roõ. Taïi vì sao ? Vì Boà Ñeà voán khoâng coù Töôùng”

Ví nhö hö khoâng traøn khaép taát caû nôi choán. Do roát raùo trong saïch cho neân lìa taát caû töôùng, khoâng coù ñoäng, khoâng coù phaân bieät, chaúng theå bieán ñoåi, chaúng theå phaù hoaïi. Do chuùt phaàn töôùng töông töï cuûa nhoùm nhö vaäy, cho neân ví duï cho Taâm Boà Ñeà khoâng coù töôùng.

Xong, trong ñaáy laïi coù voâ löôïng voâ bieân söï thaät bí maät thaâm saâu, chaúng phaûi laø nôi maø hö khoâng cuûa Theá Gian coù theå ví duï cuøng khaép ñöôïc. Hy voïng caùc Hoïc Giaû ñöôïc yù queân lôøi vaäy.

Laïi nhö Hö Khoâng xa lìa Hyù Luaän, phaân bieät cho neân khoâng coù töôùng bieát hieåu, khoâng coù töôùng khai môû hieåu roõ.

Chö Phaät töï chöùng Tam Boà Ñeà (Samïbodhi: Chính Giaùc) neân bieát cuõng theá. Chæ laø Taâm töï chöùng Taâm, Taâm töï hieåu bieát Taâm. Trong ñaáy khoâng coù Phaùp bieát hieåu, chaúng phaûi laø baét ñaàu khai môû hieåu roõ, cuõng khoâng coù ngöôøi khai môû hieåu roõ. Neáu phaân bieät chuùt phaàn Naêng Sôû gioáng nhö haït buïi nhoû, töùc giöõ laáy töôùng cuûa Phaùp, chaúng phaûi Phaùp. Chaúng lìa Ta, ngöôøi, chuùng sinh, thoï meänh…haù ñöôïc goïi laø Kim Cöông Tueä (Vajra-prajnõa) sao ?

_ Laïi nöõa trong Kinh töï chuyeån giaûi thích raèng: “Taïi vì sao ? Vì Boà Ñeà voán

khoâng coù Töôùng”Nhö Thích Luaän noùi raèng: “Trí Tueä cuûa Ñöùc Phaät trong saïch cho neân vöôït hôn

caùc Quaùn. Chaúng Quaùn: töôùng Thöôøng (Nitya), töôùng khoâng coù thöôøng (Anitya), töôùng coù bôø meù (Nanta), töôùng khoâng coù bôø meù (Ananta), töôùng coù ñi, töôùng khoâng coù ñi, töôùng coù (Bhaøva), töôùng Khoâng coù (Abhaøva), töôùng coù roø ræ (Höõu Laäu: AØsrava), töôùng khoâng coù roø ræ (Voâ Laäu: Saøsrava), töôùng Höõu Vi (Samïskrïta), töôùng Voâ Vi (Asamïskrïta), töôùng sinh dieät, töôùng chaúng sinh dieät, töôùng troáng

29

roãng (Khoâng: ‘Suønya), töôùng chaúng troáng roãng (Baát Khoâng: Amogha)…thöôøng trong saïch voâ löôïng nhö hö khoâng. Chính vì theá cho neân Phaät Trí khoâng coù ngaên ngaïi.

Neáu quaùn sinh dieät thì chaúng ñöôïc quaùn chaúng sinh dieät, quaùn chaúng sinh dieät thì chaúng ñöôïc quaùn sinh dieät. Neáu Sinh Dieät laø thaät thì chaúng Sinh Dieät laø chaúng thaät, neáu chaúng Sinh Dieät laø thaät thì Sinh Dieät laø chaúng thaät. Caùc Quaùn cuûa nhoùm nhö vaäy ñeàu nhö theá.

Duøng Taâm Tònh Boà Ñeà nhö vaäy vöôït qua caùc Quaùn, lìa moïi töôùng cho neân ñoái vôùi taát caû Phaùp ñöôïc khoâng coù chöôùng ngaïi. Ví nhö töôùng cuûa hö khoâng cuõng khoâng coù töôùng cho neân vaïn vaät thaûy ñeàu nöông döïa vaøo Khoâng (troáng roãng), maø Khoâng (troáng roãng) thì khoâng coù choã nöông töïa. Nhö vaäy vaïn Phaùp ñeàu y theo Taâm trong saïch, Taâm trong saïch thích hôïp vôùi khoâng coù choã nöông töïa, töùc caùc Phaùp naøy cuõng laïi nhö theá, töôùng cuûa Boà Ñeà aáy laø töôùng cuûa hö khoâng trong saïch, cho neân Kinh laïi noùi raèng: “Naøy Bí Maät Chuû ! Caùc Phaùp khoâng coù Töôùng laø töôùng cuûa Hö Khoâng “.

Baáy giôø Kim Cöông Thuû laïi baïch Phaät raèng : “Theá Toân ! Ai tìm caàu Nhaát Thieát Trí ? Ai duøng Boà Ñeà ñeå thaønh Baäc Chính Giaùc ? Ai phaùt khôûi ñöôïc Nhaát Thieát Trí Trí aáy?”

Ñöùc Phaät baûo : “Bí Maät Chuû ! Töï Taâm tìm caàu Boà Ñeà vôùi Nhaát Thieát Trí . Vì sao theá ? Vì Baûn Tính (Svabhaøva) voán thanh tónh (Pari’suddha)…. cho ñeán Voâ Löôïng Coâng Ñöùc thaûy ñeàu thaønh töïu”

Khi Chaáp Kim Cöông nghe nghóa do Ñöùc Phaät ñaõ noùi “Söï saùng suoát cuûa Taùt Baø Nhaõ (Nhaát Thieát Trí) chæ laø Taâm cuûa mình cho ñeán khoâng coù chuùt Phaùp naøo ra ngoaøi Taâm naøy” lieàn vì chuùng sinh ñôøi vò lai chaët ñöùt nghi hoaëc cho neân hoûi Ñöùc Phaät raèng: “Taâm Boà Ñeà goïi laø moät höôùng chí caàu Nhaát Thieát Trí Trí. Neáu Nhaát Thieát Trí Trí töùc laø Taâm Boà Ñeà thì trong ñaáy, caùi gì laø naêng caàu ? Ñaâu laø sôû caàu ? Caùi gì laø coù theå hieåu bieát (giaùc) ? Ai laø ngöôøi Hieåu Bieát (giaùc giaû) ? Laïi nöõa, lìa Taâm thì beân ngoaøi ñeàu khoâng coù moät Phaùp thì caùi gì hay phaùt khôûi Taâm naøy khieán ñeán Dieäu Quaû ? Neáu Phaùp khoâng coù Nhaân Duyeân maø ñöôïc thaønh thì taát caû chuùng sinh cuõng öùng theo, chaúng phaûi möôïn phöông tieän, aét töï nhieân thaønh Phaät”.

Cho neân Ñöùc Phaät ñaùp raèng: “Bí Maät Chuû ! Töï Taâm tìm caàu Boà Ñeà vôùi Nhaát Thieát Trí, Taïo sao theá ? Vì Baûn Tính (Svabhaøva) voán thanh tònh (Pari’suddha)”

Tuy Thaät Töôùng cuûa Töï Taâm chuùng sinh töùc laø Boà Ñeà, duø coù Phaät hay khoâng coù Phaät vaãn thöôøng töï nghieâm tònh. Xong, do chaúng Nhö Thaät töï bieát cho neân töùc laø Voâ Minh (Avidya). Do Voâ Minh ñieân ñaûo nhaän laáy Töôùng cho neân sinh ra caùc phieàn naõo (Kle’sa) cuûa nhoùm Aùi (Trïsïïnaø, Tosïayati, Priya ). Nhaân phieàn naõo noåi daäy cho neân daáy leân moïi loaïi Nghieäp (Karma), ñi vaøo moïi loaïi loái neûo (Ñaïo: Patha, hay Maørga), mang moïi loaïi thaân, nhaän moïi loaïi vui khoå…cho neân nhö con taèm nhaû tô, khoâng coù nguyeân nhaân naøo, chæ töï töø mình nhaû tô ra roài töï raøng buoäc, chòu khoå thieâu ñoát chöng naáu. Ví nhö nöôùc trong saïch cuûa nhaân gian, tuyø theo taâm cuûa Trôøi,

30

Quyû…hoaëc duøng laøm vaät baùu, hoaëc duøng laøm löûa, töï taâm nhìn thaáy khoå vui. Do ñoù neân bieát lìa Taâm thì beân ngoaøi khoâng coù Phaùp vaäy.

Neáu ngöôøi haønh Du Giaø, chính quaùn Thaät Töôùng cuûa ba Phaùp töùc laø nhìn thaáy Thaät Töôùng cuûa Taâm. Thaät Töôùng cuûa Taâm töùc laø Boà Ñeà khoâng coù töôùng, cuõng goïi laø Nhaát Thieát Trí Trí. Tuy laïi lìa caùc Nhaân Duyeân, cuõng chaúng phaûi khoâng coù Nhaân Duyeân maø ñöôïc thaønh töïu vaäy

Laïi nöõa, Ñöùc Theá Toân muoán khieán cho chuùng sinh Nhö thaät bieát taâm cuûa chính mình (töï Taâm) cho neân duøng phöông tieän phaân bieät dieãn noùi. Sôû dó nhö theá, neáu chæ noùi Taâm cuûa chính mình chaúng sinh chaúng dieät. Do khoâng coù nguyeân nhaân naøo, neân nghóa lieàn khoù hieåu roõ. Vì theá tröôùc tieân baøy nôi choán dính maéc aáy.

Kinh noùi raèng: “Taâm chaúng ôû beân trong, chaúng ôû beân ngoaøi vôùi khoaûng trung gian cuûa hai beân. Taâm chaúng theå ñaéc”. Nhö Ma Ha Baùt Nhaõ duøng voâ löôïng Moân ñi vaøo Thaät Töôùng cuûa caùc Phaùp. Nay muoán neâu leân Toâng Yeáu aáy, chæ quaùn 12 Xöù (6 Caên, 6 Traàn) beân trong beân ngoaøi, lieàn nhieáp taát caû Phaùp vaäy.

Taâm cuûa Haønh Giaû töø voâ thuyû ñeán nay, phaàn lôùn ñoái vôùi Phaùp beân trong (noäi Phaùp) nhaän laáy, dính maéc vôùi Töôùng cuûa Taâm, cho neân tröôùc tieân ñoái vôùi saùu Xöù beân trong (6 Caên: maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù) duøng phöông tieän bình ñaúng ngay ñoù lìa töôùng, moãi moãi xem xeùt kyõ löôõng Taâm chaúng theå ñaéc, khoâng coù sinh, khoâng coù töôùng, khoâng coù nôi choán…Roài taùc nieäm naøy: “Taâm naøy hoaëc ôû beân ngoaøi chaêng ?”

Laïi ñoái vôùi saùu Xöù beân ngoaøi (6 Traàn: hình saéc, aâm thanh, muøi ngöûi, vò neám, caûm giaùc tieáp chaïm, Phaùp caûnh) Nhö Thaät xem xeùt: “Taâm cuõng khoâng coù töôùng sinh ra, khoâng coù nôi choán”. Do sôï sai laàm beøn Hôïp xem xeùt “ôû khoaûng giöõa cuûa hai beân cuõng chaúng theå ñaéc”. Lieàn hieåu ñöôïc (ngoä) Thaät Tính cuûa Taâm naøy, voán töï khoâng coù sinh, khoâng coù dieät, roát raùo thöôøng trong saïch. Xeù raùch maây Hyù Luaän, ví nhö söùc cuûa vieân ngoïc laøm cho nöôùc trong vaét, nöôùc trong vaét cho neân vieân ngoïc hieän ra thì quyeát ñònh chaúng töø nôi khaùc ñi ñeán vaäy.

_ Kinh noùi raèng: “Naøy Bí Maät Chuû ! Nhö Lai ÖÙng Chính Ñaúng Giaùc chaúng phaûi maøu xanh, chaúng phaûi maøu vaøng, chaúng phaûi maøu ñoû, chaúng phaûi maøu traéng, chaúng phaûi maøu hoàng, chaúng phaûi maøu tím, chaúng phaûi maøu thuûy tinh, chaúng daøi chaúng ngaén, chaúng troøn chaúng vuoâng, chaúng saùng chaúng toái, chaúng phaûi nam, chaúng phaûi nöõ, chaúng phaûi khoâng nam nöõ”.

Luùc tröôùc ñaõ quy öôùc taát caû Phaùp nhaèm noùi roõ Thaät Töôùng cuûa Taâm. Nay laïi quy öôùc Chaân Ngaõ nhaèm noùi roõ Thaät Töôùng cuûa Taâm. Toâng naøy phaân bieät nghóa, töùc ñem Taâm laøm Nhö Lai ÖÙng Chính Ñaúng Giaùc, aáy laø Ñaïi Ngaõ (Parmaøtman, hay Mahaøtman: Caùi Ngaõ cao thöôïng cuûa caûnh giôùi töï do töï taïi) cuûa Noäi Taâm vaäy.

Nhö coù moät loaïi Ngoaïi Ñaïo, do chaúng hieåu taâm cuûa chính mình (töï taâm) neân noùi laø: “Ta xem xeùt Chaân Ngaõ, maøu saéc cuûa noù chính laø maøu xanh, laø choã maø ngöôøi khaùc chaúng theå nhìn thaáy”. Hoaëc noùi: “Chính laø maøu vaøng, chính laø maøu ñoû”. Hoaëc noùi:”Laø maøu traéng tinh”. Hoaëc noùi: “Laø maøu cuûa con chim eùn, nay nghóa laø maøu hoàng tía vaäy”. Hoaëc noùi: “Ta thaáy Chaân Ngaõ, töôùng cuûa noù raát daøi, raát ngaén…cho

31

ñeán nhö töôùng cuûa ngöôøi ñaøn oâng (Nam Töû)…Chæ coù ñieàu naøy laø thaät, coøn laïi ñeàu laø noùi doái”

Nhöng, moïi töôùng cuûa nhoùm ñoù ñeàu theo Duyeân sinh, khoâng coù Töï Tính thì laøm sao ñöôïc goïi laø caùi Ngaõ chaân thaät. Ñoái vôùi moïi loaïi Chaáp nhö vaäy, neân Ñöùc Phaät noùi:”Nhö Lai ÖÙng Chính Ñaúng Giaùc chaúng phaûi laø nhoùm maøu xanh” . Taïi sao theá ? Vì töôùng maøu xanh ñaáy roát raùo chaúng sinh, neân töùc laø chaúng phaûi maøu xanh. Vì Thaät Töôùng cuûa maøu xanh chaúng hoaïi, neân cuõng chaúng phaûi laø chaúng phaûi maøu xanh. Neân bieát Nhö Lai ÖÙng Chính Ñaúng Giaùc khoâng coù moät töôùng quyeát ñònh naøo coù theå noùi, cuõng chaúng lìa caùc töôùng nhö vaäy

Nhö coù vò A Xaø Leâ (AØcaørye:Quyõ Phaïm Sö) cuûa Ngoaïi Ñaïo, vaøo ban ñeâm cuûa kyø Haéc Nguyeät (Krïsïnïa-paksïa: 15 ngaøy sau cuûa thaùng) daãn caùc Ñeä Töû ñeán tröôùc moät con voi lôùn, roài baûo raèng: “Ta ôû ngaøy nay, baûo cho ngöôi bieát Chaân Ngaõ” Thôøi moïi ngöôøi aáy, hoaëc duøng con maét nhìn, hoaëc duøng thaân tieáp chaïm. Ngöôøi nhìn thaáy thaân hình, lieàn noùi raèng: “Nay Ta ñaõ bieát Chaân Ngaõ, maøu saéc cuûa noù nhö chieác xuoàng raát traéng, nhöng cao lôùn”. Ngöôøi tieáp chaïm vôùi caùi ngaø lieàn noùi raèng: “Chaân Ngaõ nhö caùi maùc (hay caây giaùo)”. Ngöôøi tieáp chaïm vôùi loã tai lieàn noùi raèng: “Nhö caùi nia (hay caùi saøng)”. Ngöôøi tieáp chaïm vôùi baøn chaân lieàn noùi raèng: “Nhö caây coät”. Ngöôøi tieáp chaïm vôùi caùi ñuoâi voi lieàn noùi raèng: “Nhö sôïi daây to”…ñeàu tuyø theo choã ñaõ gaëp, theo yù rieâng tính toaùn chaúng gioáng nhau. Tuy laïi thay nhau baøn luaän phaûi traùi, ñuùng sai (thò phi), cuoái cuøng chaúng theå nhaän bieát ñöôïc Chaân Theå aáy. Neáu ngöôøi haønh Du Giaø khai phaùt ñöôøng loái saùng toû cuûa Phaùp (Phaùp Minh Ñaïo) thôøi soi thaáy Taâm Vöông Nhö Lai nhö aùnh saùng lôùn trong con maét, nhìn moïi hình saéc, lieàn chaúng sinh vieäc tranh luaän nhö vaäy

_ Tieáp theo noùi raèng: “Bí Maät Chuû ! Taâm chaúng ñoàng tính vôùi coõi Duïc

(Kaømadhaøtu), chaúng ñoàng tính vôùi coõi Saéc (Ruøpadhaøtu), chaúng ñoàng tính vôùi coõi Voâ Saéc (Aruøpadhaøtu). Taâm chaúng ñoàng tính vôùi caùc neûo : Trôøi (Deva), Roàng (Naøga), Daï Xoa (Yaksïa)…. cho ñeán Ngöôøi (Manusïya), Phi Nhaân (Amanusïya)…”

Cuõng laø ñoái vôùi caùc Voïng Chaáp, hieån baøy Töï Taâm khoâng coù bieán ñoåi, cho neân noùi: “Taâm naøy chaúng ñoàng tính vôùi ba coõi” vaäy

Coù caùc Ngoaïi Ñaïo tính toaùn “Tính cuûa Ta töùc ñoàng vôùi coõi Duïc, hoaëc ñoàng vôùi coõi Saéc, coõi Voâ Saéc” cho ñeán noùi laø: “Phi Töôûng Xöù töùc laø Nieát Baøn”. Hoaëc noùi: “Haøng Phaïm Thieân (Brahma), Tyø Nöõu Thieân (Visïnïu) sinh ra taát caû Phaùp”

Nhöng ba coõi naøy ñeàu theo moïi Duyeân sinh, tìm caàu Töï Tính cuûa noù ñeàu chaúng theå ñöôïc, huoáng chi laø khieán cho Tính cuûa Taâm ñoàng vôùi Tính cuûa coõi aáy sao?!...

Tieáp roäng phaân bieät voâ löôïng loái neûo cuûa caùc chuùng sinh, moãi moãi noùi “ñeàu chaúng ñoàng Tính vôùi loái neûo aáy”. Ví nhö trong hö khoâng tuoân möa moät vò thuaàn trong saïch cuûa nöôùc taùm Coâng Ñöùc. Tuyø theo moïi loaïi sai khaùc cuûa vaät khí ñaõ nhaän, hoaëc cay, hoaëc chua, hoaëc oân hoaø, hoaëc vaån ñuïc nhöng Tính cuûa taùm Coâng Ñöùc chaúng ñoàng vôùi vaät khí aáy. Duøng oân hoaø giaûi vaån ñuïc töùc thôøi trong maùt nhö xöa, chöa töøng bieán ñoåi.

32

Laïi nhö Chaân Ñaø Ma Ni (Cintaø-manïi: Nhö yù baûo chaâu) töï noù khoâng coù töôùng quyeát ñònh, gaëp vaät thì ñoàng vôùi maøu saéc cuûa vaät aáy, nhöng Tính cuûa baùu aáy chaúng ñoàng vôùi vaät aáy. Neáu ñoàng Tính thì maøu saéc ñoù tuyø theo Duyeân sinh dieät thôøi Tính cuûa baùu cuõng neân sinh dieät vaäy.

Laïi nöõa, Ñöùc Theá Toân saép muoán môû baøy Ñaïi Bi Sinh Thai Taïng Maïn Ñaø La cho neân tröôùc tieân chính thöùc môû baøy Moân Thaät Töôùng cuûa Taâm. Taïi sao theá ? Nhö Baûn Toân cuûa Haønh Giaû trong Tam Muoäi, noùi coù hieån hình, töôùng cuûa nhoùm nam nöõ vôùi Phoå Moân thò hieän thaân cuûa saùu neûo. Sôï caùc Haønh Nhaân chaúng hieåu roõ Nhaân Duyeân sinh cuûa Taâm, ñoái vôùi Chaân Tính cuûa Baûo Vöông maø sinh hyù luaän, cho neân Ñöùc Phaät noùi:”Nhö Lai chaúng phaûi laø maøu xanh, chaúng phaûi laø maøu vaøng” cho ñeán Taâm naøy chaúng ñoàng Tính vôùi saùu neûo trong ba coõi. Neáu hay quaùn saùt nhö vaäy, töùc chaúng ngaên che Taâm Boà Ñeà vaäy.

_ Laïi Kinh noùi raèng: “Bí Maät Chuû ! Taâm chaúng truï ôû Giôùi cuûa maét, chaúng

truï ôû giôùi cuûa : Tai, Muõi, Löôõi, Thaân, YÙ. Taâm chaúng phaûi thaáy, chaúng phaûi hieån hieän”.

Luùc tröôùc noùi chaúng (phaûi Taâm) ôû taïi ba Xöù, duøng nhieáp taát caû Phaùp. Vì ngöôøi chöa giaùc ngoä, laïi moãi moãi traûi qua Phaùp phaân bieät.

Neáu Taâm chaúng ñoàng Tính vôùi caùc neûo thì truï ôû Giôùi cuûa maét ö ? Cho ñeán truï ôû Giôùi cuûa YÙ ö ?

Neáu Taâm truï ôû Giôùi cuûa maét thì con maét theo moïi Duyeân sinh cho neân Tính Töôùng töï troáng roãng, khoâng coù choã truï. Huoáng chi laø Thaät Töôùng cuûa Taâm truï ngay trong con maét. Nhö Giôùi cuûa maét cho ñeán caùc Phaùp cuûa Uaån, Nhaäp ñeàu neân roäng noùi

Laïi nöõa, luùc tröôùc ñaõ phaù moïi loaïi Ngoaïi Ñaïo. Nay noùi chaúng truï caùc Phaùp ñeå phaù bieân kieán (nhìn thaáy moät beân) cuûa Thanh Vaên

Nhö Ñoäc Töû (Vaøtsì-putrì) trong A Tyø Ñaøm noùi: “Ví nhö boán Ñaïi hoaø hôïp coù Nhaõn Phaùp (Phaùp cuûa con maét), naêm Töôïng nhö vaäy hoaø hôïp coù Nhaân Phaùp (Phaùp cuûa con ngöôøi)”. Nhaân Phaùp ñoù ôû trong Baát Khaû Thuyeát Taïng noùi :”Taát caû laø coù”. Ñaïo Nhaân noùi laø: “Thaàn Nhaân trong taát caû Phaùp Moân, caàu chaúng theå ñöôïc, nhö söøng thoû, loâng ruøa thöôøng khoâng coù nhöng Uaån, Giôùi, Nhaäp thaät coù Töï Tính”

Duøng Phaùp Hyù Luaän nhö vaäy cho neân chaúng nhaän bieát ñöôïc Taâm aáy. Neáu hay quaùn Taâm chaúng truï caùc Phaùp, töùc Taâm khoâng coù Haønh Xöù (ñoái töôïng tu haønh), döùt heát Hyù Luaän vaäy.

_ “Chaúng phaûi thaáy, chaúng phaûi hieån hieän”Nhö coù ngöôøi noùi: “Taát caû chuùng sinh voán coù Tính thaáy bieát cuûa Phaät, chæ vì

Voâ Minh che laáp, khi tröø ñöôïc maét môø thôøi töï mình hay nhìn thaáy Lyù”Hoaëc coù ngöôøi noùi: “Lyù Thöôøng nhö vaäy chaúng phaûi laø coù theå taïo laøm, chæ khi

naøo tröø heát maây muø che laáp thôøi maët trôøi töï hieän” (Beân treân) ñeàu duøng Theá Ñeá maø noùi nhö theá .

33

Neáu Taâm Tònh Boà Ñeà laø Phaùp coù theå thaáy, coù theå hieän töùc laø töôùng coù (Bhaøva). Phaøm coù töôùng ñeàu laø hö voïng thì laøm sao coù theå thaáy Voâ Thöôïng Boà Ñeà (Agra-bodhi) ñöôïc ?!...

_ Laïi trong Kinh töï noùi Nhaân Duyeân: “Taïi sao vaäy ? Vì töôùng cuûa Hö Khoâng vaø Taâm xa lìa caùc voïng chaáp, cuõng khoâng coù phaân bieät”.

Gioáng nhö hö khoâng laø phaùp roát raùo trong saïch, taát caû saéc töôïng khoâng theå gaây nhieãm oâ ñöôïc. Tính cuûa Taâm cuõng theá, taát caû phaân bieät khoâng theå gaây nhieãm oâ ñöôïc. Neáu khoâng coù phaân bieät töùc laø lìa taát caû töôùng vaäy.

_ Kinh noùi raèng: “Vì sao laïi theá ? Vì tính ñoàng vôùi Hö Khoâng töùc ñoàng vôùi Taâm, Tính ñoàng vôùi Taâm töùc ñoàng vôùi Boà Ñeà.

Nhö vaäy, Bí Maät Chuû ! Ba thöù : Taâm, Hö Khoâng Giôùi, Boà Ñeà voán khoâng coù hai. Töø ñieàu naøy maø laáy Bi (Kaørunïa) laøm caên baûn vaø phöông tieän (Upaøya) coù ñaày ñuû Ba La Maät (Paøramitaø)”.

Moïi loaïi Moân Nhaäp Thanh Tònh nhö treân ñeàu vì phaùt minh nghóa Töï Taâm caàu Boà Ñeà. Nay laïi keát luaän noùi: “Hö Khoâng khoâng dô baån töùc laø Taâm, Taâm töùc laø Boà Ñeà, voán ñoàng moät töôùng maø coù ba teân goïi nhö theá” Töùc moät Phaùp Giôùi Taâm tuy Nhaân Duyeân roát raùo chaúng sinh, nhöng chaúng hoaïi Thaät Töôùng cuûa Nhaân Duyeân. Do chaúng sinh cho neân lieàn khoâng coù söï sai khaùc cuûa Naêng Sôû. Do chaúng hoaïi cho neân cuõng ñöôïc “Bi (Kaørunïa) laøm caên baûn vaø phöông tieän (Upaøya) coù ñaày ñuû Ba La Maät (Paøramitaø)” töùc laø nghóa cuûa Trung Ñaïo roát raùo chaúng theå nghó baøn vaäy.

_ Kinh noùi raèng: “Naøy Bí Maät Chuû ! Ta noùi caùc Phaùp Nhö Thò (Evamï) khieán cho caùc chuùng Boà Taùt duøng söï thanh tónh cuûa Taâm Boà Ñeà ñeå nhaän bieát Taâm aáy”.

Ñöùc Phaät ñaõ môû baøy Boà Ñeà trong saïch (Tònh Boà Ñeà), löôïc noùi roõ Toâng to lôùn cuûa ba caâu xong. Töùc toång luaän moät Boä töø ñaàu ñeán cuoái, voâ löôïng phöông tieän ñeàu vì “khieán cho caùc chuùng Boà Taùt duøng söï thanh tónh cuûa Taâm Boà Ñeà ñeå nhaän bieát Taâm aáy”. Nhö Kinh naøy, neân bieát yù cuûa taát caû Tu Ña La (Suøtra: Kheá Kinh) ñeàu ñoàng taïi ñaây.

Nhö Phaùp do Ñöùc Thích Ca Nhö Lai ñaõ noùi, neân bieát taát caû Nhö Lai ba ñôøi ôû möôøi phöông duøng moïi loaïi Nhaân Duyeân, tuyø nghi dieãn noùi Phaùp…khoâng coù gì chaúng phaûi laø Phaùp Moân cuûa ba caâu naøy, roát raùo ñoàng quy veà goác, khoâng coù daáu veát khaùc. Cho neân noùi raèng :”Ta noùi caùc Phaùp Nhö Thò (Evamï) cho ñeán nhaän bieát Taâm aáy” vaäy.

_ Kinh noùi raèng: “Bí Maät Chuû ! Laøm sao ñeå töï bieát Taâm ? Ví nhö chia caét hoaëc hieån saéc, hoaëc hình saéc, hoaëc caûnh giôùi (Visïaya) nhö laø Saéc (Ruøpa), nhö laø : Thoï (Vedanaø), Töôûng (Samïjnõaø), Haønh (Samïskaøra), Thöùc (Vijnõaøna). Nhö laø Ngaõ (AØtman), nhö laø Ngaõ Sôû (Mama-kaøra), nhö laø Naêng Chaáp (Graøhaka), nhö

34

laø Sôû Chaáp (Graøhya), nhö laø thanh tònh (Pari’suddha), nhö laø Giôùi (Dhaøtu), nhö laø Xöù (AØyatana) …. Cho ñeán tìm caàu trong taát caû phaàn chia caét ñeàu chaúng theå ñaéc ñöôïc”.

Luùc tröôùc Ñöùc Theá Toân ñaõ roäng noùi Töôùng Nhö Thaät cuûa Taâm Tònh Boà Ñeà . Do chuùng sinh chöa theå ñaït ñöôïc söï toû ngoä rieâng (huyeàn ngoä) cuûa YÙ ñoù, neân laïi taïo phöông tieän noùi Ñoán Giaùc Thaønh Phaät (Hieåu bieát ngay ñeå thaønh Phaät) vaøo Moân Thaät Töôùng cuûa Taâm cuõng vì xaùc ñònh roõ raøng taát caû Phaät Phaùp ba ñôøi ôû möôøi phöông.

Nhö trong taát caû Kinh hoaëc noùi: “Trong caùc Uaån hoaø hôïp thì Caùi Ta (Ngaõ) chaúng theå ñöôïc”. Hoaëc noùi: “Caùc Phaùp theo Duyeân sinh ñeàu khoâng coù Töï Tính” ñeàu laø daàn theo thöù töï khai môû Moân Thaät Töôùng.

Luùc ñoù noùi Thaät Töôùng cuûa caùc Phaùp töùc laø Thaät Töôùng cuûa Taâm trong Kinh naøy. Thaät Töôùng cuûa Taâm töùc laø Boà Ñeà (Bodhi) trôï nhau khoâng coù Lyù naøo khaùc, chæ vì chuùng sinh Phöôùc moûng neân chaúng theå töï tin laøm Phaät. Do söï töï tin laøm Phaät raát khoù ñöôïc cho neân Ñöùc Theá Toân taïm khieán cho laøm trong saïch caùc vaån ñuïc ngaên che (caáu chöôùng) tieán daàn ñeán hoä giöõ Taâm aáy. Coát yeáu khieán cho Thôøi Nghóa kheá hôïp, sau ñoù vì hoï noùi Aán cuûa Töùc Taâm

Nay Kinh töùc chaúng nhö vaäy. Quy öôùc thaúng caùc Phaùp khieán cho nhaän bieát ñöôïc Taâm aáy, nguyeân nhaân laø phaàn che daáu (taïng) ñieàu coát loõi bí maät (Bí Yeáu) vaäy

_ Caâu ñaàu tieân noùi raèng: “Ví nhö chia caét”Ñaáy laø neâu chung Phaùp Duyeân Sinh. Duøng Phaùp ñoái ñaõi Nhaân Duyeân thaønh

ñeàu coù töôùng sai khaùc, cho neân Haønh Giaû caàn bieát quaùn saùt nhö vaäy.Nay trong chia caét naøy thì caùi gì laø Taâm ? Cho ñeán phaân tích tìm caàu ñeàu

chaúng theå ñöôïc, lieàn bieát Taâm naøy vöôït qua moïi töôùng, lìa caùc Nhaân Duyeân. Ñaõ bieát Tính cuûa Taâm thöôøng nhö vaäy, cho neân baáy giôø taát caû caùc Phaùp töï nhieân chaúng khaùc vôùi Taâm vaäy.

Hieån saéc (Varnïa-ruøpa) laø nhoùm maøu xanh (Nìla), maøu vaøng (Pìta)…. Hình Saéc (Samïsthaøna-ruøpa) laø nhoùm hình vuoâng (Catura’sra), hình troøn (Vrïtta)…. Caûnh Giôùi (Visïaya) laø choã ñoái cuûa saùu Tình, töùc saùu Traàn (Sïadï-aøyatana: Luïc xöù) vaäy. Vì khieán cho ngöôøi deã hieåu cho neân laïi traûi qua Phaùp quaùn saùt.

Nay trong moïi maøu saéc cuûa Hieån Hình thì caùi naøo laø Taâm ? Maøu saéc (Ruøpa) voán chaúng phaûi laø Tình, khoâng coù töôùng hieåu bieát, huoáng chi laø ôû trong ñaáy coù Taâm coù theå ñöôïc. Nhö Hieån Hình, neân bieát taát caû Saéc Traàn (Ruøpa-aøyatana:Saéc xöù) cuõng nhö vaäy. Nhö Saéc Traàn cho ñeán aâm thanh (‘Sabda-aøyatana: Thanh xöù), muøi ngöûi (Gandha-aøyatana: Höông xöù), vò neám (Rasa-aøyatana: Vò xöù), caûm giaùc tieáp chaïm (Sprasïtïavya-aøyatana: Xuùc xöù), Phaùp caûnh (Dharma-aøyatana: Phaùp xöù) cuõng nhö vaäy

Haønh Giaû ôû trong Ngoaïi Traàn (töùc saùu traàn) thì Taâm chaúng theå ñöôïc. Laïi quaùn Noäi Thaân (töùc thaân cuûa mình) thì naêm Uaån (Panõca-skandha) cuõng nhö nhoùm boït noåi, boït nöôùc, ngoïn löûa, caây chuoái, huyeãn hoaù…töï tìm caàu caùi Thaät cuûa Tính (Tính thaät) coøn khoâng coù choã coù huoáng chi laø ôû trong aáy maø ñöôïc coù Taâm. Nhö vaäy töø thoâ sô ñeán tinh teá, boû roäng ñeán löôïc, cho ñeán hieän taïi, moät nieäm nhaän bieát cuõng khoâng

35

coù luùc truï. Laïi nöõa theo moïi Duyeân sinh, cho neân töùc laø Khoâng (Troâùng roãng: ‘Suønya), töùc laø Giaû, töùc laø Trung… xa lìa taát caû Hyù Luaän ñeán ôû bôø meù cuûa voán chaúng sinh. Bôø meù cuûa voán chaúng sinh töùc laø Taâm trong saïch cuûa Töï Tính.

Taâm trong saïch cuûa Töï Tính, töùc laø Moân chöõ A (唒). Duøng Taâm nhaäp vaøo Moân chöõ A cho neân seõ bieát taát caû Phaùp ñeàu nhaäp vaøo Moân chöõ A vaäy.

Ñaõ noùi Quaùn Thaät Töôùng cuûa caùc Phaùp _ Tieáp theo, noùi roõ quaùn ôû Töôùng cuûa Ngaõ, cho neân noùi: “Nhö laø Ngaõ

(AØtman), nhö laø Ngaõ Sôû (Mama-kaøra), nhö laø Naêng Chaáp (Graøhaka), nhö laø Sôû Chaáp (Graøhya), nhö laø thanh tònh (Pari’suddha)”

Nhö treân, ôû trong caùc Uaån, moïi loaïi phöông tieän quaùn Taâm maø chaúng theå ñöôïc, huoáng chi laø Phaùp cuûa nhoùm Ta, Ngöôøi, Thoï Giaû (tính maïng) töø xöa ñeán nay chæ coù Giaû Danh (teân goïi giaû taïm) maø ôû trong aáy coù Taâm coù theå ñöôïc söï trong saïch, töùc laø choã raát ö trong saïch do Ngoaïi Ñaïo tính toaùn duøng laøm Nieát Baøn vaäy. Nhö Phaïm Chí Tröôøng Xoa (?Dìrgha-nakha: Tröôøng Traûo, caäu cuûa Xaù Lôïi Phaát) chaúng nhaän taát caû Phaùp maø chæ nhaän caùi thaáy (Kieán:Drïsïtïi, hay Dar’sana) ñoù.

Nay cuõng nhö vaäy, nhaän laáy dính maéc, quaùn Khoâng (‘Suønya) khôûi Trí Tueä (Prajnõa) maø sinh Töôûng trong saïch, lieàn ôû trong Töôûng nhö vaäy ngay thaúng quaùn Taâm cuûa mình khoâng coù choã sinh, ñöôïc vaøo Taâm Boà Ñeà chaân tònh vaäy

Phaàn beân treân ñaõ roäng xeùt naêm Uaån

_ Tieáp theo laïi noùi “18 Giôùi (Asïtïaøda’sa-dhaøtavahï), 12 Xöù (Dvaøda’sa-

aøyatanani), cho ñeán tìm caàu trong taát caû phaàn chia caét ñeàu chaúng theå ñaéc ñöôïc”.

Nghóa cuûa Uaån, Giôùi, Nhaäp thì trong A Tyø Ñaøm (Abhidharma) ñaõ roäng noùi roõ. Duøng ba Phaùp naøy nhieáp taát caû Phaùp

Laïi noùi raèng: “Cho ñeán tìm caàu trong taát caû phaàn chia caét ñeàu chaúng theå ñaéc ñöôïc”. Töùc laø trong nhoùm Ma Ha Baùt Nhaõ, traûi qua Phaùp ñaõ roäng noùi roõ ñieàu ñaáy vaäy

Nhö ñoái vôùi Uaån, Giôùi, Nhaäp phaân tích caàu Taâm thì Taâm chaúng theå ñöôïc. Neân bieát saùu Ñoä, vaïn Haïnh cho ñeán trong taát caû Moân Toång Trì Tam Muoäi… moïi loaïi caàu Taâm cuõng chaúng theå ñöôïc. Do Taâm chaúng theå ñöôïc cho neân Töôùng Thöôøng Laïc Ngaõ Tònh vôùi Töôùng chaúng phaûi laø Thöôøng Laïc Ngaõ Tònh cuûa Taâm ñoù cuõng laïi nhö theá, chaúng theå ñöôïc vaäy.

Laïi nöõa, nhö ngöôøi Thanh Vaên luùc baét ñaàu quaùn Uaån, Giôùi, Nhaäp thôøi ôû ngay Uaån tìm caàu caùi Ta (Ngaõ), lìa Uaån tìm caàu caùi Ta ñeàu chaúng theå ñöôïc, Töôùng ngay taïi choã cuõng chaúng theå ñöôïc. Baáy giôø ôû trong taùm Tröïc Ñaïo (con ñöôøng ñi thaúng ñeán Phaät Ñòa) xa Traàn (buïi baëm), lìa Caáu (dô baån), sinh con maét Chính Phaùp.

Boà Taùt cuûa Chaân Ngoân Moân cuõng nhö vaäy. Luùc baét ñaàu quaùn Uaån, Giôùi, Nhaäp thôøi ôû ngay Uaån tìm caàu caùi Ta (Ngaõ), lìa Uaån tìm caàu caùi Ta ñeàu chaúng theå ñöôïc, Töôùng ngay taïi choã cuõng chaúng theå ñöôïc. Cho neân töùc thôøi toû ngoä rieâng (huyeàn ngoä)

36

bôø meù voán chaúng sinh cuûa Töï Taâm. Ñoái vôùi söï thaáy bieát cuûa Nhö Lai, trong Ñaïo Ñaïi Boà Ñeà xa Traàn (buïi baëm), lìa Caáu (dô baån), ñöôïc söï trong saïch cuûa con maét Phaùp.

Neáu chaúng laøm phöông tieän nhö vaäy. Tröôùc tieân, theo choã dính maéc maø quaùn saùt, chæ noùi: “Taâm ñoù traøn khaép taát caû nôi choán, roát raùo khoâng coù töôùng. Töùc taát caû chuùng sinh khoâng coù caên cöù vaøo ñaâu maø ngoä nhaäp” Neân bieát Quaùn naøy laø Phaùp Moân raát ö bí yeáu vaäy.

Nhö phöông tieän xa lìa khaùc. Caùc Boà Taùt daàn daàn theo thöù töï tu taäp Giôùi, Ñònh, Tueä. ÔÛ voâ löôïng kieáp duøng moïi loaïi Moân, quaùn Nhaân Phaùp Nhò Khoâng (töùc Nhaân Khoâng vaø Phaùp Khoâng). Do chöa theå xa lìa aûnh töôïng cuûa Taâm, nay Chaân Ngoân Haønh Giaû vaøo luùc môùi phaùt taâm, thôøi quaùn thaúng Thaät Töôùng cuûa Töï Taâm. Do hieåu thaáu voán chaúng sinh, cho neân töùc thôøi Hyù Luaän cuûa Nhaân Phaùp (ngöôøi vaø Phaùp) trong saïch nhö hö khoâng, töï nhieân hieåu bieát, chaúng do ñieàu khaùc maø toû ngoä. Neân bieát Quaùn naøy laïi goïi laø Phaùp Moân Ñoán Ngoä vaäy.

_ Kinh noùi raèng: “Naøy Bí Maät Chuû ! Moân Boà Taùt Tónh Boà Ñeà Taâm naøy coù

teân laø Sô Phaùp Minh Ñaïo (Prathama-dharma lokamukha). Vò Boà Taùt naøo truï ôû ñaây tu hoïc thì chaúng phaûi sieâng naêng cöïc khoå laâu daøi lieàn ñöôïc Tam Muoäi Tröø Caùi Chöôùng (Sarva nìvaranïa visïkambhin samaødhi), vaøo Trí Tueä cuûa Phaät, coù voâ löôïng Moân phöông tieän”

Nay Toâng naøy duøng thaúng Taâm Tònh Boà Ñeà laø cöûa, neáu vaøo cöûa naøy töùc laø baét ñaàu vaøo caûnh giôùi cuûa taát caû Nhö Lai. Ví nhö Ñöùc Di Laëc (Maitreya) môû cöûa cuûa laàu gaùc cho Thieän Taøi Ñoàng Töû (Sudhana-‘sresïtïhi-daøraka) vaøo beân trong, nhìn thaáy ñuû vieäc chaúng theå nghó baøn, khoù duøng lôøi baûo roõ, chæ coù ngöôøi ñi vaøo töï mình bieát nhö theá.

Phaùp Minh (Dharma-AØloka) laø ñaõ hieåu roõ bôø meù cuûa voán chaúng sinh cuûa Taâm. Taâm aáy trong saïch truï sinh aùnh saùng Ñaïi Tueä chieáu khaép voâ löôïng Phaùp Tính, nhìn thaáy ñöôøng loái maø chö Phaät ñaõ haønh, cho neân noùi laø Phaùp Minh Ñaïo (Dharma-aøloka-mukha:con ñöôøng saùng toû cuûa Phaùp) vaäy.

Khi Boà Taùt truï ôû con ñöôøng naøy thôøi heát thaûy phieàn naõo nghieäp khoå theo Nhaân Duyeân voïng töôûng thaûy ñeàu trong saïch tröø dieät.

Ví nhö coù ngöôøi trong choã toái taêm bò vaät baùu saéc beùn gaây thöông tích, laïi noùi laø bò raén ñoäc caén. Do töôûng laø chaát ñoäc cho neân taâm chaáp dính, lieàn thaønh khí ñoäc lan khaép thaân theå. Luùc saép cheát thôøi coù vò Löông Y xem xeùt beänh, hieåu roõ goác ngoïn aáy. Töùc lôøi daãn ñeán choã gaây thöông tích, duøng ngoïn ñeøn saùng chieáu soi. Do nhìn thaáy vaät baùu ñaõ gaây thöông tích coù dính veát maùu, ngöôøi aáy bieát roõ chaúng phaûi laø chaát ñoäc neân khí ñoäc cuõng ñöôïc tröø. Laïi phaân bieät thaáy ñoù laø vaät toát quyù baùu neân sinh vui söôùng

Haønh Nhaân cuõng laïi nhö vaäy. Nhaân Taâm Tònh Boà Ñeà chieáu saùng caùc Phaùp, cho neân duøng chuùt ít coâng söùc lieàn ñöôïc Tam Muoäi Tröø Caùi Chöôùng, nhìn thaáy Thaät Töôùng cuûa taùm vaïn boán ngaøn phieàn naõo, thaønh taùm vaïn boán ngaøn Moân Baûo Tuï (nhoùm baùu)

37

_ Kinh tieáp theo noùi raèng: “Vò Boà Taùt naøo truï ôû ñaây tu hoïc thì chaúng phaûi sieâng naêng cöïc khoå laâu daøi lieàn ñöôïc Tam Muoäi Tröø Caùi Chöôùng (Sarva nìvaranïa visïkambhin samaødhi)”

Neáu ngöôøi ñöôïc ñieàu naøy, lieàn truï ngang baèng vôùi chö Phaät. Chöôùng (Avaranïa): trong ñoù coù naêm loaïi.1_ Phieàn Naõo Chöôùng (Kle’saøvaranïa): laø phieàn naõo caên baûn, cho ñeán taùm vaïn

boán ngaøn söï ngaên che thuoäc Phaåm thöôïng trung haï che laáp Taâm trong saïch (Tònh Taâm), vôùi do ñôøi tröôùc huaân taäp nghieâng leäch cho neân gaây trôû ngaïi cho neàn taûng cuûa Ñaïo, chaúng vaøo Phaät Phaùp ñöôïc

2_ Nghieäp Chöôùng (Karmaøvaranïa): laø caùc toäi naëng ñaõ laøm trong ñôøi quaù khöù vôùi hieän taïi, cho ñeán cheâ bai Kinh Phöông Ñaúng (Vaipulya-suøtra). Tuy ngöôøi ñoù coù ñöôïc Nhaân Duyeân cuûa Ñaïo, xong do nghieäp luùc tröôùc chöa tröø, cho neân bò moïi loaïi naïn löu giöõ laïi, chaúng vaøo Phaät Phaùp ñöôïc

3_ Sinh Chöôùng (Jataøvaranïa): laø ngöôøi ñoù neáu ñöôïc sinh vaøo nôi Thaéng Thöôïng khoâng coù naïn, aét seõ toû ngoä ñaïo. Xong nöông vaøo nghieäp luùc, thay ñoåi thoï nhaän thaân khoâng coù nhaøn roãi. Do Baùo Sinh töùc laø chöôùng neân chaúng vaøo Phaät Phaùp ñöôïc

4_ Phaùp Chöôùng (Dharmaøvaranïa): laø ngöôøi naøy ñaõ ñöôïc sinh vaøo nôi khoâng coù chöôùng ngaïi, laïi coù toû ngoä neàn taûng cuûa Ñaïo. Do ñôøi tröôùc töøng coù ngaên che Duyeân cuûa nhoùm Phaùp, cho chaúng gaëp baïn laønh, chaúng nghe Chính Phaùp.

5_ Sôû Tri Chöôùng (Jnõeyaøvaranïa): laø ngöôøi naøy cho ñeán ñaõ gaëp Thieän Tri Thöùc, ñöôïc nghe Chính Phaùp. Xong coù moïi loaïi Nhaân Duyeân, hai beân chaúng hoaø hôïp, gaây trôû ngaïi cho vieäc tu Baùt Nhaõ Ba La Maät (Prajnõa-paøramitaø) nhö trong Ñaïi Phaåm, Ma Söï Phaåm roäng noùi roõ. Cuõng do ñôøi tröôùc, hoaëc töøng daäy doã sai laàm neàn taûng cuûa Ñaïo, cho neân öa sinh ra Chöôùng naøy vaäy

Haønh Giaû ñaõ ñöôïc Tam Muoäi Tònh Tröø naêm Chöôùng. Baáy giôø ôû trong Taâm cuûa mình, thöôøng thaáy töôùng maøu nhieäm cuûa taát caû chö Phaät, trong suoát nhö nhìn vaøo caùi göông saùng, cho ñeán ôû caùc uy nghi, ñi, ñeán, nguû, thöùc…ñeàu chaúng lìa Nhaân Duyeân cuûa Phaät Hoäi nhö vaäy. Luùc ñoù caùc baäc Thaùnh thöôøng duøng phöông tieän Thaéng Dieäu giaûi thích cho toû ngoä Taâm aáy, duøng aâm Phaïn an uûi truyeàn baûo ñeå quyeát ñoaùn löôùi nghi ngôø. Haønh Giaû tuyø nghe, tuyø vui, toû ngoä xong thì tuyø tröø löôùi ngaên che, chaúng laâu thaønh töïu taát caû Phaät Phaùp. Cho neân noùi raèng: “Neáu ngöôøi ñöôïc Tam Muoäi naøy, lieàn cuøng vôùi chö Phaät Boà Taùt ñoàng Ñaúng Truï” . Neân bieát Haønh Nhaân töùc laø ñòa vò ñoàng vôùi Ñaïi Giaùc vaäy.

Do Taâm töï giaùc aáy lieàn ñöôïc teân Phaät, nhöng chaúng phaûi laø ñòa vò Ñaïi Maâu Ni cuûa Dieäu Giaùc cöùu caùnh. Gioáng nhö traêng trong, tuy Theå khoâng coù taêng giaûm, nhöng cuõng saùng daàn daàn, taêng theâm cho ñeán ngaøy thöù möôøi laêm môùi coù theå lay ñoäng ñöôïc con nöôùc (trieàu) cuûa bieån lôùn vaäy.

Laïi Haønh Giaû do cuøng vôùi Nhö Lai ñoàng Ñaúng Truï, töùc hay duøng söùc phöông tieän khôûi naêm Thaàn Thoâng, chaúng ñoäng Baûn Taâm daïo chôi caùc coõi Phaät, hieän moïi

38

loaïi Thaân Ngöõ yù, daáy leân moïi loaïi maây cuùng döôøng, duøng Ñaïi Nguyeän khoâng taän, roäng tu caùc Ñoä (Ba La Maät: Paøramitaø)

Laïi do YÙ Caên trong saïch, cho neân tieáp theo ñöôïc hieåu voâ löôïng aâm tieáng, ngoân ngöõ, caùc Ñaø La Ni. Hôn nöõa, nhö 36 caâu chi loái neûo trong moät Theá Gian, tuyø theo gioáng loaøi, Tính thöôïng trung haï cuûa loái neûo aáy: nhö lieân quan ñeán phong tuïc ñòa phöông, ngoân töø…moãi moãi söï sai khaùc, ñeàu hieåu roû chæ thuù (toân chæ, ñaïi yù…)cuûa loaøi aáy, töông öùng duøng tuyø theo loaïi aâm tieáng. Nhö moät Theá Giôùi thì taát caû Theá Giôùi cuõng nhö vaäy.

Baûn Phaïn noùi Loã Ña (Ruta) laø tieáng lôùn, La Vó Ña (Ravita) laø tieáng nhoû, Nieát Coà Sam (Dìrghosïa) laø tieáng daøi, laïi keøm theo nhieàu tieáng. Bôûi theá noùi ñaày ñuû ñieàu aáy laø muoán hieån caûnh giôùi Toång Trì, khoâng coù choã naøo chaúng hieåu roõ. Ñoái vôùi vaên töï cuûa phöông naøy, khoù duøng ñeå phieân dòch cho ñaày ñuû ñöôïc.

Ñaõ ñöôïc Ñaø La Ni (Dhaøranïì) cho neân hay bieát taát caû Taâm Haïnh cuûa chuùng sinh. Nghóa laø chuùng sinh nhö vaäy nghieâng nhieàu veà giaän döõ maø Tính tham lam moûng, hoaëc chuùng sinh nhö vaäy nghieâng nhieàu veà tham lam maø Tính giaän döõ moûng. Cho ñeán voâ löôïng sai khaùc cuûa töôùng thoâng taéc (söï thuaän nghòch cuûa caûnh giôùi).

Nhö trong Thích Luaän Ñaïo Chuûng Trí roäng noùi roõ: “Boà Taùt ñoù chaúng phaûi chæ coù YÙ Caên ñöôïc bieát. Cho ñeán nhìn thaáy, nghe, ngöûi, tieáp chaïm ñeàu trôï nhau duøng khoâng coù ngaên ngaïi”

Laïi hay quaùn Nhaân Duyeân aáy ñeå tröø söï ngaên che, duøng moïi loaïi phöông tieän thaønh thuïc chuùng sinh, trang nghieâm coõi Phaät, laøm vieäc cuûa Nhö Lai. Neân bieán Haønh Giaû cuûa Chaân Ngoân Moân cho ñeán moät ñôøi coù theå ñöôïc thaønh coâng vaäy

Laa i nưa, như treân ñaõ noùi caùc Coâng Ñöùc, taát caû chuùng sinh thaûy ñeàu nhö Baûn Tính aáy, cuøng coù nhö nhau. Chæ do Voâ Minh ngaên che neân chaúng töï bieát roõ, chöa theå khôûi phaùt söùc Thaàn Thoâng bí maät nhö vaäy.

Nay caùc Boà Taùt tu haønh Moân Chaân Ngoân naøy ñaõ thaáy ñöôøng loái saùng toû cuûa Phaùp (Phaùp Minh Ñaïo) cho neân ngay trong ñôøi, ñöôïc Tam Muoäi Tröø Caùi Chöôùng. Do Ñöôïc Tam Muoäi naøy cho neân lieàn hay cuøng vôùi chö Phaät Boà Taùt ñoàng truï, phaùt naêm Thaàn Thoâng. Duøng naêm Thaàn Thoâng cho neân ñöôïc Nhaát Thieát Chuùng Sinh Ngöõ Ngoân Ñaø La Ni. Do ñöôïc Ñaø La Ni naøy cho neân hay bieát taát caû Taâm Haïnh cuûa chuùng sinh maø laøm vieäc Phaät. Ñaõ hay roäng laøm vieäc Phaät chaúng chaët ñöùt maàm gioáng cuûa Nhö Lai cho neân lieàn ôû taát caû Thôøi, taát caû nôi choán thöôøng ñöôïc choã hoä trì cuûa chö Phaät möôøi phöông. Gioáng nhö treû thô môùi sinh ra thì ñöôïc loøng yeâu thöông chieàu chuoäng cuûa cha meï, thöôøng chaúng xa lìa. Neân bieát caùc Caâu nhö vaäy thaûy ñeàu theo thöù töï giaûi thích cho nhau (töông thích) vaäy.

Laïi nöõa, Haønh Giaû do beân trong ñaày ñuû Coâng Ñöùc nhö treân, beân ngoaøi ñöôïc chö Phaät hoä trì. Chính vì theá cho neân ôû choán sinh töû maø khoâng coù nhieãm dính, gioáng nhö hoa sen ra khoûi nöôùc chaúng bò buøn ñoïng gaây nhieãm oâ. Thöôøng duøng phöông tieän boán Nhieáp (Catvarì-samïgraha-vastuøni: goàm coù Boá Thí Nhieáp, Aùi Ngöõ Nhieáp, Lôïi Haønh Nhieáp, Ñoàng Söï Nhieáp) nhoå böùt khoå cho chuùng sinh. Cho ñeán voâ löôïng voâ bieân a taêng kyø kieáp thöôøng ôû trong Ñòa Nguïc, thaân taâm tinh tieán maõnh lieät chaúng ngöng, khoâng coù lui maát, chaúng ngaïi cöïc nhoïc meät moûi. Taïi sao theá ? Vì Taâm Tònh

39

Boà Ñeà, Tính cuûa noù laø Phaùp nhö theá (Phaùp nhó) nhö Kim Cöông (Vajra), cho neân Tính raát beàn chaéc nhö vaäy, töùc laø chaúng phaûi theo Thaày maø ñöôïc. Truï Voâ Vi Giôùi (Tam Muoäi Gia Giôùi cuûa Maät Giaùo. Ñaây laø Giôùi cuûa voán chaúng sinh) khoâng dô baån, khoâng vaån ñuïc, chaúng theå phaù hoaïi gaây thöông toån.

Giôùi, tieáng Phaïn noùi laø Thi La (‘Sìla) nghóa laø trong vaét maùt laïnh. Ví nhö Tính cuûa nöôùc thöôøng maùt laïnh, tuy gaëp Nhaân Duyeân cuûa cuûi löûa lieàn hay thieâu heát caùc vaät, nhöng Töï Tính aáy cuoái cuøng chaúng theå nghieâng leäch. Neáu tröø boû cuûi töùc löûa töï nhieân trong maùt. Nhö Baûn Chaân Ngoân Haønh Giaû cuõng nhö vaäy, khi ñöôïc Tam Muoäi Tröø Caùi Chöôùng thôøi Baûn Tính cuûa Taâm töùc laø Thi La (‘Sìla), chaúng phaûi laø Phaùp taïo laøm, chaúng do ñieàu khaùc maø ñöôïc. Cho neân noùi truï Voâ Vi Giôùi vaäy.

Nhö Tònh Giôùi cuûa Thanh Vaên, chuû yeáu do baïch vôùi boán Yeát Ma (Karma), moïi Duyeân ñaày ñuû môùi baét ñaàu ñöôïc sinh. Laïi tu phöông tieän thuû hoä nhö phoøng giöõ gai beùn nhoïn, moät kyø thoï nhaän ñaõ heát thì Giôùi cuõng tuyø theo maø maát ñi.

Giôùi (‘Sìla) naøy töùc chaúng nhö vaäy, ñôøi ñôøi luoân cuøng sinh vôùi nôi ñaõ sinh ra, chaúng möôïn thoï trì, thöôøng khoâng coù phaïm maát.

Laïi do truï Giôùi naøy cho neân Thaät Trí taêng theâm saùng toû, ñöôïc thaáy Duyeân Khôûi (Pratìya-samutpaøda) thaâm saâu cuûa Trung Ñaïo (Madhyamaø-pratipad) chaúng theå nghó baøn, caám cheá chaän ñöùng taùm Ñieân (Phaøm phu vaø Nhò Thöøa ñeàu coù boán söï ñieân ñaûo, neân hôïp laïi thaønh taùm söï ñieân ñaûo), xa lìa Nhò Bieân (hai bieân kieán: chaáp Ñoaïn, chaáp Thöôøng), cho neân Kinh tieáp theo noùi raèng: “Xa lìa Taø Kieán, thoâng ñaït Chính Kieán”

Ngaøi Ca Dieáp (Kaø’syapa) cuõng noùi raèng: “Töø ñaây trôû veà tröôùc, chuùng ta ñeàu ñöôïc goïi laø ngöôøi Taø Kieán vaäy”

Tueä trong ñoù chaúng chính cho neân goïi laø Taø Kieán (Mithyaø-drïsïtïi). Do Phaøm Phu, Nhò Thöøa chaúng theå quyeát ñònh choïn löïa ñeå bieát chính ñuùng Thaät Töôùng cuûa Töï Taâm. Ñoái vôùi Lyù cuûa Ñeá Thaät (caùc Phaùp Chaân Nhö) cho ñeán Khoâng (‘Suønya) thì noùi laø Chaúng Khoâng, Chaúng Khoâng thì noùi laø Khoâng, chaúng nhìn thaáy loái neûo Ñaïi Boà Ñeà maø Coå Phaät (Phaät ñôøi xöa) ñaõ ñi

Nay Boà Taùt naøy ñaõ soi thaáy ñöôøng loái saùng toû cuûa Taâm, cho neân töùc thôøi sinh ra Voâ Ngaïi Trí (Trí khoâng coù ngaên ngaïi). Ñoái vôùi taát caû Phaùp thaûy ñeàu hieän tröôùc maët, thoâng ñaït khoâng coù sai laàm, gioáng nhö ngöôøi coù con maét saùng, ôû trong aùnh saùng cuûa maët trôøi nhìn thaáy moïi loaïi caùc hình saéc. Tuy voâ löôïng Thieân Ma (Deva-maøra) ñeàu hoaù laøm thaân Phaät (Buddha-kaøya), noùi töông töï Ba La Maät, cuoái cuøng chaúng theå lay ñoäng chuùt phaàn Taâm thuoäc löôùi nghi ngôø cuûa ngöôøi aáy. Cho neân Kinh tieáp theo noùi raèng: “Laïi nöõa Bí Maät Chuû ! Do truï ôû ñieàu naøy, vò Tröø Nhaát Thieát Caùi Chöôùng Boà Taùt do söùc Tín Giaûi cho neân chaúng phaûi sieâng naêng tu haønh laâu daøi seõ ñaày ñuû taát caû Phaät Phaùp”.

Duøng Chính Kieán nhö vaäy, gioáng nhö Kim cöông töùc laø söùc Tín Giaûi beàn chaéc toái thöôïng. Y theo ñieàu naøy, tieán tu Xaûo Ñoä (taát caû Haønh Phaùp ñeå vöôït khoûi sinh töû) Nhö Thaät, cho neân ñöôïc Tam Muoäi Phaät Löïc Voâ Sôû Uyù Giaûi Thoaùt vôùi voâ löôïng Phaät Phaùp khaùc thaûy ñeàu thaønh töïu vaäy.

40

Ngaøi Long Thoï (Naøgarjuna) ñaõ laøm nhö ngöôøi luyeän kim, duøng moïi loaïi phöông tieän dung hoaø bieán ñoåi chaát khoaùng thaïch, sau ñoù thaønh vaøng. Nhö ngöôøi coù Thaàn Thoâng hay khieán coù loaïi goã, ñaát lieàn thaønh theå cuûa vaøng roøng. Cho neân noùi raèng: “Chaúng phaûi sieâng naêng tu haønh laâu daøi lieàn ñöôïc ñaày ñuû taát caû Phaät Phaùp”.

Do ñoù, khi Boà Taùt môùi phaùt Taâm thôøi lieàn goïi laø Phaät (Buddha) cho neân Coâng Ñöùc chaân thaät chaúng theå so löôøng. Giaû söû Ñöùc Nhö Lai ôû voâ löôïng a taêng kyø kieáp, phaân bieät dieãn noùi cuõng chaúng theå heát ñöôïc. Cho neân Ñöùc Phaät noùi: “Laáy choã tinh yeáu maø noùi thì keû trai laønh, ngöôøi nöõ thieän naøy ñeàu ñöôïc thaønh töïu voâ löôïng Coâng Ñöùc” vaäy

_ “Baáy giôø Chaáp Kim Cöông Bí Maät Chuû laïi duøng Keä hoûi Phaät :……….cho ñeán chaúng bieát caùc Khoâng (troáng roãng), chaúng phaûi ñieàu aáy coù theå

bieát ñöôïc Nieát Baøn, cho neân töông öùng vôùi söï bieát Khoâng (troáng roãng) roát raùo maø xa lìa Thöôøng, Ñoaïn”

Nhö treân Ñöùc Phaät noùi yù nghóa chuû yeáu cuûa Kinh, Moân Thaät Töôùng cuûa Taâm, löôïc ñeå bieát roõ raøng

Thôøi Kim Cöông Thuû vì khieán cho chuùng sinh ñôøi vò lai ñöôïc ñaày ñuû phöông tieän, laïi khoâng coù söï nghi ngôø naøo khaùc, cho neân duøng Keä hoûi Phaät, thænh Ñöùc Theá Toân roäng dieãn yù nghóa aáy. Trong ñoù löôïc coù chín caâu.

_ “Vì sao Theá Toân noùiTaâm naøy sinh Boà Ñeà (Bodhi) ?Töùc laø Taâm Boà Ñeà sinh vaäy.Nhö Hoa Nghieâm, caùc Kinh roäng khen Coâng Ñöùc phaùt Taâm Boà Ñeà. Nay trong

ñaây, hoûi thaúng Maät Aán cuûa Taâm : “Laøm sao bieát roõ Taâm naøy phaùt sinh haït gioáng Boà Ñeà ? Neáu ñaõ phaùt sinh thì Tính cuûa noù nhö theá naøo ?”

_ Caâu thöù hai noùi raèng:“Laïi duøng Töôùng theá naøo ?Bieát phaùt Taâm Boà Ñeà (Bodhi-citta)?”Töôùng laø Tính thaønh ôû beân trong, aét coù Töôùng roõ reät ôû beân ngoaøi. Nhö trong

Baùt Nhaõ roäng noùi roõ Töôùng maïo cuûa A Tyø Baït Trí (). Nay trong ñaây cuõng hoûi: “Luùc Taâm Boà Ñeà sinh thôøi coù töôùng maïo naøo vaäy ?”

Kinh noùi raèng:“Nguyeän Thöùc Taâm Taâm ThaéngTöï Nhieân Trí Sinh noùi”Laø nhö thaät khen ngôïi Coâng Ñöùc cuûa Phaät, thænh dieãn baøy nghóa cuûa hai caâu

tröôùc. Ban ñaàu noùi raèng Thöùc Taâm laø Trí cuûa Taâm töï giaùc. Tieáp theo laïi noùi Taâm töùc laø Thaät Töôùng cuûa Taâm . YÙù noùi roõ Caûnh, Trí ñeàu maøu nhieäm, khoâng coù hai, khoâng coù rieâng, cho neân noùi laïi moät laàn nöõa.

Töï Nhieân Trí (Svajambhuø-jnõaøna: chæ Nhaát Thieát Chuûng Trí ñöôïc sinh ra töï nhieân maø chö Phaät chaúng möôïn duïng coâng ñeå sinh ra) töùc laø Thöôøng Trí (Trí Tueä khoâng coù sinh dieät bieán ñoåi ) cuûa Nhö Lai, chæ laø Taâm töï chöùng Taâm, chaúng theo

41

ñieàu khaùc maø toû ngoä. Noùi Phaät ñaõ ôû Thöùc Taâm (töùc Taâm Vöông), toái vi baäc nhaát trong con ngöôøi, aét hay bieát Boà Ñeà phaùt sinh naøy vôùi Töôùng nhoû nhieäm cuûa noù. Chæ nguyeän xin noùi ñieàu aáy vaäy.

_ Caâu thöù ba noùi raèng:“Ñaïi Caàn Duõng (Mahaø vìra), bao nhieâuTaâm thöù töï noái sinh”Ñaïi Caàn Duõng (Mahaø vìra) laø teân goïi khaùc cuûa Ñöùc Phaät vaäy. Khen ngôïi Ñöùc

(Gunïa) roài laïi phaùt caâu hoûi: “Coù bao nhieâu thöù Taâm tieáp theo nhau ñeå ñöôïc Taâm ñaáy ? ”.

_ Caâu thöù tö, thöù naêm noùi raèng:“Taâm, caùc Töôùng vaø ThôøiNguyeän Phaät roäng khai dieãn”Hoûi Töôùng sai khaùc cuûa caùc Taâm naøy, vôùi Töôùng noái tieáp tieán hôn nöõa. Phaøm

traûi qua bao nhieâu Thôøi, ñeå ñöôïc Taâm Tònh Boà Ñeà cöùu caùnh vaäy.

_ Caâu thöù saùu noùi raèng: “Nhoùm Coâng Ñöùc cuõng vaäy”Noùi Coâng Ñöùc vi dieäu cuûa Taâm ñoù, cuõng nguyeän xin Ñöùc Theá Toân roäng khai

dieãn, cho neân noùi: “cuõng vaäy”.

_ Caâu thöù baûy noùi raèng: “Söï tu haønh Haïnh aáy”Tieáp theo hoûi neân duøng Haïnh (Caryaø) naøo, tu haønh nhö theá naøo ñeå coù theå ñaït

ñöôïc Taát Ñòa voâ thöôïng. Caâu naøy coù theå chia thaønh hai caâu vaäy. _ Caâu thöù taùm, thöù chín noùi raèng:“Taâm Taâm coù sai khaùcXin Ñaïi Maâu Ni (Mahaø Munïi) noùi”AÁy laø Thöùc Taâm dò thuïc (Vipaøka: Quaû baùo y theo nghieäp nhaân Thieän Aùc maø

ñöôïc) cuûa chuùng sanh, vôùi taâm rieâng khaùc cuûa Haønh Giaû Du Giaø, cuõng nguyeän xin Ñöùc Theá Toân phaân bieät roäng noùi .

Maâu Ni (Munïi) nghóa laø laëng yeân (tòch maëc). YÙ noùi Thaân, Ngöõ, Taâm cuûa Phaät ñeàu roát raùo Tòch Dieät (Vyupa’sama: vöôït thoaùt sinh töû, caûnh ñòa tieán vaøo Voâ Vi tónh laëng), vöôït quaù ñòa ngoân ngöõ. Do ñoái vôùi söï laëng yeân nhoû beù cuûa Nhò Thöøa, chaúng theå duøng laøm ví duï, cho neân noùi laø Ñaïi Maâu Ni (Mahaø-munïi) vaäy

A Xaø Leâ noùi chín caâu nhö vaäy, hoaëc coù theå chia thaønh möôøi caâu. Töø ñaây veà sau, cho ñeán cuoái Kinh, ñeàu laø Ñöùc Nhö Lai ñaùp laïi yù cuûa chín caâu hoûi maø roäng phaân bieät noùi.

Xong, Ñöùc Phaät quan saùt Chuùng Hoäi ñöông thôøi, vì khieán cho ñöôïc yù caàu Toâng, hoaëc hoûi sau ñaùp tröôùc, vaên khoâng chaån möïc nhaát ñònh, hoaëc chuyeån sinh nghi vaán

42

cho heát ngoïn ngaønh, nhö vaên beân döôùi: Vaøo Ñaïi Bi Taïng Maïn Ñaø La … töùc laø traû lôøi cho caâu tu haønh, Quaû cuûa moät traêm chöõ ...töùc laø traû lôøi cho caâu Taâm sai khaùc vôùi Coâng Ñöùc . Ngoaøi ra tuøy theo coù choã söï töông öùng ñeàu duøng nghóa cuûa loaïi Quaùn coù theå bieát vaäy.

Tieáp theo, Ñöùc Nhö Lai traû lôøi cho Kim Cöông Thuû trong Keä:“Laønh thay Phaät Chaân Töû !Taâm lôïi ích roäng lôùnDo töø Chuûng Tính cuûa Nhö Lai sinh ra, töø Thaân Ngöõ Taâm cuûa Phaät sinh ra, cho

neân noùi laø Chaân Töû Nhö luùc tröôùc, Ñöùc Ñaïi Nhaät Theá Toân hieän Caûnh Giôùi gia trì roäng lôùn. Nay Bí

Maät Chuû cuõng muoán vì khaép voâ löôïng chuùng sinh ñaùng ñöôïc cöùu ñoä, mau thaønh Ñaïi Haïnh, xeù raùch löôùi nghi ngôø to lôùn, ñoàng ñöôïc trang nghieâm voâ taän cuûa ba caâu Bình Ñaúng cho neân Ñöùc Phaät khen raèng: “Laønh thay Phaät Töû ! Nay, oâng hay duøng Taâm roäng lôùn vì lôïi ích cho voâ löôïng chuùng sinh, cho neân phaùt ra caâu hoûi nhö vaäy”

_ Tieáp theo noùi raèng:“Caâu Ñaïi Thöøa Thaéng ThöôïngTöôùng noái sinh cuûa TaâmÑaïi Bí Maät cuûa PhaätNgoaïi Ñaïo chaúng theå bieát”Löôïc coù baûy nghóa, cho neân goïi laø Ñaïi Thöøa (Mahaø-yaøna)1_ Do söï to lôùn cuûa Phaùp cho neân noùi laø Taïng bí maät thaâm saâu roäng lôùn cuûa

chö Phaät, Tyø Loâ Giaù Na traøn khaép taát caû nôi choán, coã xe chuyeân chôû baäc Ñaïi Nhaân 2_ Do söï to lôùn cuûa phaùt Taâm cho neân noùi laø moät höôùng chí caàu Ñaïi Tueä bình

ñaúng, khôûi Ñaïi Bi khoâng cuøng taän, theä seõ trao truyeàn khaép cho chuùng sinh trong Phaùp Giôùi

3_ Do söï to lôùn cuûa Tín Giaûi (Adhimukti) cho neân noùi laø luùc môùi nhìn thaáy con ñöôøng saùng toû cuûa Taâm, thôøi ñaày ñuû voâ löôïng Coâng Ñöùc, hay ñeán khaép haèng sa coõi Phaät, duøng Nhaân Duyeân cuûa vieäc lôùn, thaønh töïu chuùng sinh.

4_ Do söï to lôùn cuûa Tính cho neân noùi laø söï trong saïch cuûa Töï Tính, kho baùu Kim Cöông cuûa Taâm…khoâng coù khuyeát giaûm, taát caû chuùng sinh ñoàng coù nhö nhau

5_ Do söï to lôùn cuûa choã nöông töïa (y chæ) cho neân noùi laø coã xe maøu nhieäm (dieäu thöøa), töùc nôi nöông töï to lôùn cuûa chuùng sinh trong Phaùp Giôùi. Gioáng nhö traêm con soâng höôùng veà bieån, coû caây y theo ñaát maø sinh

6_ Do söï to lôùn cuûa thôøi gian cho neân noùi laø söùc soáng (thoï löôïng) laâu daøi vöôùt qua ba Thôøi (quaù khöù, hieän taïi, vò lai), duïng cuûa Thaàn Thoâng Sö Töû Phaán Taán Bí Maät chöa töøng ngöng nghæ.

7_ Do söï to lôùn cuûa Trí cho neân noùi laø caùc Phaùp voâ bieân, ngang baèng hö khoâng. Dieäu Tueä töï nhieân cuûa Taâm cuõng laïi voâ bieân, truy cöùu ñeán cuøng nguoàn ñaùy cuûa Thaät Töôùng, ví nhö caùi voû boïc che truøm töông xöùng.

43

Do baûy Nhaân Duyeân nhö vaäy, cho neân ñoái vôùi caùc Phaùp Moân cuûa Ñaïi thöøa gioáng nhö Ñeà Hoà (Manïdïa) thuaàn muøi vò baäc nhaát, cho neân noùi laø Ñaïi Thöøa toái thaéng vaäy.

Thöøa goïi laø loái neûo tieán ñeán, Cuù (caâu) goïi laø choã ngöng nghæ. Cho neân noùi laø caâu Ñaïi Thöøa vaäy.

_ Töôùng töông tuïc sinh cuûa Taâm. Tuy Taâm naøy roát raùo thöôøng trong saïch, gioáng nhö Hö Khoâng, lìa taát caû Töôùng,

nhöng maø cuõng theo Nhaân Duyeân khôûi, coù Töôùng cuûa Taâm sinh ra, gioáng nhö soùng nhoû soùng gôïn cuûa bieån lôùn, chaúng phaûi laø thöôøng coù, cuõng chaúng phaûi laø thöôøng khoâng coù. Neáu laø thöôøng coù thì chaúng caàn gioù taùp ngöng nghæ, lieàn laëng trong nhö theá roài yeân tónh. Neáu laø thöôøng khoâng coù thì chaúng caàn gioù taùp môùi khôûi voã soùng ñuøng ñuøng noái tieáp nhau. Neân bieát Taâm naøy theo Duyeân Khôûi sinh ra, cho neân töùc laø chaúng sinh maø sinh, sinh maø chaúng sinh, Töôùng cuûa khoâng coù Töôùng, Töôùng thöôøng khoâng coù Töôùng…thaâm saâu vi dieäu, khoù theå bieát thaáu toû. Cho neân noùi raèng:

“Ñaïi Bí Maät cuûa PhaätNgoaïi Ñaïo chaúng theå bieátNay Ta ñeàu môû baøy (khai thò)Haõy nhaát taâm laéng nghe”

_ Tieáp theo Keä noùi raèng: “Vöôït traêm saùu möôi TaâmSinh Coâng Ñöùc roäng lôùnTính aáy thöôøng beàn chaécBieát Boà Ñeà sinh aáy”Laø löôïc ñaùp caâu hoûi ñaàu tieân: “Laøm sao lieàn bieát Taâm Boà Ñeà sinh”

_ Nay Ñöùc Phaät baûo raèng: “Vöôït moät traêm saùu möôi Taâm noái tieáp nhau”, töùc laø

Taâm Tònh Boà Ñeà.Nhö coù ngöôøi hoûi raèng: “Vì sao bieát trong söõa sinh Ñeà Hoà ?”Ñaùp raèng: “Nhö söõa, laïc sinh Thuïc Toâ… laø töôùng bieán ñoåi thoâ tröôïc, aét duøng

hoaø tan kheùo leùo khoâng coù caën dô, neân bieát töùc laø Ñeà Hoà sinh ra vaäy”. (Laáy söõa boø, söõa deâ cheá laøm moùn aên goïi laø Laïc, treân moùn Laïc coù moät lôùp söõa

ñoùng ñoâng laïi goïi laø Toâ, treân phaàn Toâ coù moät chaát nhö daàu goïi laø Ñeà Hoà)Haønh Giaû luùc baét ñaàu khai phaùt kho baùu Kim Cöông thôøi nhìn thaáy Tính cuûa

Taâm ñoù, nhö Hö Khoâng trong saïch vöôït qua caùc soá löôïng. Baáy giôø lìa Nhaân sanh ra Nghieäp, sinh ra caùi maàm cuûa caây Phaät. Khi caùi maàm aáy sanh ra, ñaõ traøn khaép Phaùp Giôùi, huoáng chi laø caønh, laù, hoa, quaû. Cho neân noùi raèng: “Sinh Coâng Ñöùc roäng lôùn”

Do vöôït qua Hyù Luaän cuûa Taâm Haïnh cho neân chaúng coù theå phaù, chaúng coù theå chuyeån, gioáng nhö vaøng Dieâm Phuø Ñaøn, khoâng theå noùi laø noù quaù xaáu. Cho neân noùi

44

raèng: “Tính aáy thöôøng beàn chaéc”. Neáu bieát Taâm cuûa mình coù Aán nhö vaäy, neân bieát laø Boà Ñeà sinh vaäy .

Tieáp theo coù moät nöûa baøi Keä löôïc ñaùp “Töôùng maïo cuûa Taâm Boà Ñeà”. Do Theá Gian thay ñoåi, khoâng coù Phaùp naøo coù theå duøng bieåu thò cho Töôùng cuûa Taâm Tònh Boà ñeà chæ tröø Hö Khoâng to lôùn laø ví duï ñöôïc chuùt phaàn töông töï , cho neân noùi raèng: “Voâ löôïng nhö Hö Khoâng”. Ví nhö Hö Khoâng chaúng bò khoùi, maây, buïi, söông muø…gaây nhieãm oâ. Tính cuûa noù thöôøng truï, lìa caùc Nhaân Duyeân, giaû söû gioù lôùn ôû taùm phöông thoåi taän Theá Giôùi, cuõng chaúng theå khieán cho noù lay ñoäng, töø goác ban ñaàu (baûn sô) ñeán nay, thöôøng töï tòch dieät, khoâng coù töôùng, chaúng thích hôïp vôùi hieän taïi vaäy.

Töôùng cuûa Taâm cuõng theá, töø voâ thuyû ñeán nay, voán töï chaúng sinh. Do voán chaúng sinh cho neân khoâng coù moät phaùp naøo coù theå khieán cho nhieãm oâ, lay ñoäng. Noù thöôøng truï, chaúng thay ñoåi, vónh vieãn vaéng laëng khoâng coù töôùng cho neân noùi raèng:

“Chaúng nhieãm oâ, thöôøng truï Caùc phaùp chaúng theå ñoäng.Xöa nay laëng, khoâng töôùng”Baáy giôø Haønh Nhaân ñöôïc aùnh saùng vaéng laëng naøy soi chieáu, neân voâ löôïng Tri

Kieán töï nhieân khai phaùt, nhö hoa sen môû baøy, cho neân noùi raèng: “Voâ löôïng Trí thaønh töïu”.

Trí thaønh töïu naøy töùc laø Ñöùc Phaät cuûa Taâm Tyø Loâ Giaù Na hieän ra tröôùc maët, cho neân noùi raèng: “Chaùnh Ñaúng Giaùc hieån hieän”. Baûn Phaïn noùi laø:”Tam Mieåu Tam Phaät Ñaø (Samyaksamïbuddha) hieän” vaäy.

Ñöùc Phaät ñaõ löôïc noùi Aán Thaät Töôùng cuûa Taâm nhö vaäy. Neáu Haønh Giaû cuøng vôùi ñieàu naøy töông öùng, thì neân bieát ñaõ ñuû söùc tin beàn chaéc. Xong, söùc tin naày voán töø Cuùng Döôøng Nghi Quyõ Haønh Phaùp cuûa Moân Chaân Ngoân, nhö thuyeát tu haønh ñöôïc ñeán Taâm Tònh Boà Ñeà. Cho neân noùi raèng:

“Tu haønh haïnh cuùng döôøngTöø ñaáy môùi phaùt Taâm” Trong ñaây, Cuùng Döôøng (Puøja) coù hai loaïi:1_ Ngoaïi Cuùng Döôøng2_ Noäi Cuùng Döôøng.Vaên beân döôùi seõ roäng noùi vaäy.

Hoaëc coù Thuyeát noùi: “Chæ quaùn Taùnh cuûa Taâm: khoâng coù töôùng, Voâ Vi…, chaúng neân laøm moïi loaïi vieäc roái raém ñeå haønh Ñaïo Boà Taùt”. Thuyeát naøy chaúng ñuùng vaäy.

Nhö duøng boán loaïi chaúng sinh, xem xeùt Tính cuûa vaøng trong quaëng, tuy cuõng taïi Nhaân taïi Quaû, thöôøng töï khoâng coù taêng theâm, khoâng coù giaûm bôùt. Neáu chaúng duøng phöông tieän laøm cho tieâu tan chaát caën dô, töùc vaøng cuûa chaúng sinh naøy khoâng do ñaâu coù theå ñöôïc.

Haønh Nhaân cuõng laïi nhö vaäy. Neáu chaúng duøng ba loaïi Moân Phöông Tieän Cuùng Döôøng Haïnh bí maät, laøm tieâu tan chaát caën dô cuûa ñaù quaëng cuûa 160 Taâm thì laøm sao ñeå ñöôïc Taâm Tònh Boà Ñeà naøy ?!...

45

Long Thoï A Xaø Leâ Trung Ñaïo Chính Quaùn, ngay luùc duøng theo Duyeân Khôûi cho neân thaønh nghóa khoâng coù sinh (voâ sinh), maø ngöôi noùi “loâng ruøa söøng thoû laø khoâng coù sinh”. Chính vì theá cho neân bò rôi vaøo choã sai laàm.

Laïi nhö ngöôøi ñôøi nhìn thaáy vaøng thaät, reøn ñuùc traêm caùch chaúng theå dôøi ñoåi, laøm Tính maøu nhieäm cuøng cöïc. Nhö ngöôøi Tieân coù naêm Thaàn Thoâng (nguõ thoâng tieân nhaân) duøng caùc döôïc vaät (vaät laøm thuoác) moïi loaïi Luyeän Trò, coù theå bieán hoaù heát caùc loaïi ñaát ñaù thaønh vaät baùu baèng vaøng. Neáu coù ngöôøi aên uoáng chaát aáy vaøo, seõ truï ñöôïc tuoåi thoï laâu daøi, Thaàn Bieán khoâng coù choã so saùnh. Neân bieát trong Tính cuûa vaøng thaät, coù löïc duïng nhö vaäy, chæ vì ngöôøi ñôøi khoâng coù phöông tieän bí maät, cho neân chaúng theå ñöôïc nhö theá.

Taâm Tònh Boà Ñeà cuõng laïi nhö vaäy. Neáu duøng moïi loaïi Luyeän Trò cuûa Ñaïi Bi Vaïn Haïnh ñöôïc thaønh nghieäp Thaàn Bieán Gia Trì chaúng theå nghó baøn. Cho neân chaúng öùng nghieäm thì chöa ñöôïc noùi laø ñöôïc, oâm giöõ caùi Taâm ban ñaàu (sô taâm) laøm Quaû cuøng cöïc vaäy .

_ Kinh noùi raèng: “Naøy Bí Maät Chuû ! Keû Phaøm phu ngu ñoàng (Bala) soáng cheát töø voâ thuûy ñaõ chaáp tröôùc vaøo Ngaõ Danh, Ngaõ Höõu maø phaân bieät voâ löôïng Ngaõ Phaàn.

Bí Maät Chuû ! Neáu keû aáy chaúng quaùn saùt ñöôïc Töï Tính cuûa Ngaõ aét sinh ra Caùi Ta (AØtma) vaø Caùi cuûa Ta (Mama-kaøra: Ngaõ sôû)”

Beân döôùi laø traû lôøi veà nghóa noái tieáp cuûa Taâm.. Muoán noùi roõ nguyeân do sinh khôûi ban ñaàu cuûa Taâm trong saïch (tònh taâm), cho neân tröôùc tieân noùi caùi Taâm traùi ngöôïc vôùi Lyù cuûa Phaøm Phu Ngu Ñoàng.

_”Soáng cheát töø voâ thuyû”Trí Ñoä noùi raèng: “Theá Gian, hoaëc chuùng sinh, hoaëc Phaùp ñeàu khoâng coù choã

baét ñaàu”Trong Kinh, Ñöùc Phaät noùi:”Voâ minh che truøm, yeâu thöông raøng buoäc, soáng

cheát qua laïi, choã baét ñaàu chaúng coù theå ñöôïc, cho ñeán Boà Taùt quaùn saùt khoâng coù choã baét ñaàu (voâ thuyû) cuõng troáng roãng (khoâng), neân chaúng bò rôi vaøo trong caùi thaáy coù choã baét ñaàu” .

_ Ngu Ñoàng (Bala) coù nghóa nhö luùc tröôùc noùi_ Phaøm Phu (Prïthag-jana), dòch ñuùng thì neân noùi laø Dò Sinh, nghóa laø do Voâ

Minh cho neân tuyø theo Nghieäp nhaän chòu quaû baùo, chaúng ñöôïc töï taïi, bò rôi vaøo trong moïi loaïi loái neûo vôùi maøu saéc, Taâm, hình daùng, gioáng loaøi…moãi moãi ñeàu sai khaùc, cho neân goïi laø Dò Sinh.

Ñieàu ñaõ tính toaùn cho laø Ngaõ (caùi Ta) chæ coù ngöõ ngoân maø khoâng coù söï thaät, cho neân noùi raèng chaáp dính Ngaõ Danh (Teân goïi cuûa caùi Ta).

Noùi Ngaõ Höõu, töùc laø Ngaõ Sôû (Mama-kaøra: caùi cuûa Ta)Nhö vaäy chaáp vaøo Caùi Ta (Aøtma: Ngaõ) vaø Caùi cuûa Ta (Mama-kaøra: Ngaõ sôû)

cuõng nhö 16 nhoùm Tri Kieán, tuøy theo vieäc, sai khaùc voâ löôïng, chaúng ñoàng nhau, cho neân goïi laø Phaàn (?Ngaõ Phaàn)

46

_ Tieáp theo giaûi thích nguyeân do ñaõ hö voïng phaân bieät, cho neân noùi raèng: “Bí Maät Chuû ! Neáu keû aáy chaúng quaùn saùt ñöôïc Töï Tính cuûa Ngaõ aét sinh ra Caùi Ta (AØtma) vaø Caùi cuûa Ta (Mama-kaøra: Ngaõ sôû)”

Neáu keû aáy quan saùt caùc Uaån (Skandha) thaûy ñeàu theo moïi Duyeân sanh ra, thì trong ñoù caùi gì laø Ngaõ ? Ngaõ truï ôû choã naøo? Ngaõ töùc laø töôùng cuûa Uaån hay khaùc vôùi Uaån ? Neáu hay xeùt kyõ tìm caàu nhö vaäy, seõ ñöôïc Chính Nhaõn (con maét Trí Tueä nhaän bieát chaân lyù).

Xong, keû aáy chaúng töï mình quan saùt, chæ xoay vaàn noi theo nhau, töø laâu xa ñeán nay toân phuïng hoïc taäp caùi thaáy naøy, roài noùi laø: “Caùi Ta ôû ngay trong thaân, hay coù choã taïo laøm vôùi nuoâi nuoâi lôùn, thaønh töïu caùc Caên”, chæ cho ñieàu naøy laø ñöôøng roái cöùu caùnh, coøn laïi ñeàu laø noùi ñoái (voïng ngöõ), do ñoù cho neân goïi laø Ngu Ñoàng (Bala: treû thô ngu daïi) .

_ Kinh noùi raèng: “Laïi tính toaùn (?chaáp) coù Thôøi (Kaøla)”Nghóa laø tính toaùn (?chaáp) taát caû Trôøi, Ñaát, toát, xaáu ñeàu duøng Thôøi (Kaøla) laøm

Nhaân (Hetu)Nhö Keä aáy noùi :“Thôøi ñeán chuùng sinh thuïc (quen thuoäc, hieåu roõ)Thôøi tôùi lieàn thuùc giuïcThôøi hay giaùc ngoä ngöôøiTheá neân, Thôøi laø Nhaân”.Laïi nhö coù ngöôøi noùi: “Tuy taát caû ngöôøi, vaät chaúng phaûi laø choã do Thôøi taïo ra,

nhöng Thôøi laø Nhaân chaúng thay ñoåi, laø thaät coù bôø meù cuûa Phaùp, cho neân chaúng theå nhìn thaáy, do Quaû cuûa nhoùm hoa, traùi…cho neân bieát coù Thôøi. Taïi sao theá ? Vì nhìn thaáy Quaû thì bieát coù Nhaân. Cho neân Thôøi (Kaøla) laø Phaùp chaúng hoaïi, cho neân laø Thöôøng”.

Cuõng do chaúng quaùn saùt Töï Tính cuûa Thôøi, cho neân môùi sinh ra tính toaùn (?Chaáp) hö voïng nhö vaäy”

_ Kinh noùi raèng: “Nhoùm Ñòa…..bieán hoùa”Aáy laø: Ñòa (ñaát), Thuyû (nöôùc), Hoaû (löûa), Phong (gioù), Hö Khoâng …moãi moãi

ñeàu chaáp laø ñieàu chaân thaät.Hoaëc noùi: ñaát laø Nhaân cuûa vaïn vaät, vì taát caû chuùng sinh vaïn vaät ñeàu döïa vaøo

ñaát maø ñöôïc sinh ra. Do chaúng quaùn Töï Tính cuûa ñaát , chæ theo moïi Duyeân hoøa hôïp maø coù, cho neân

môùi sinh ra caùi Thaáy ñoù duøng laøm cuùng döôøng Ñaát, seõ ñöôïc giaûi thoaùt.Tieáp theo coù tính toaùn (?chaáp) nöôùc hay sinh ra vaïn vaät ; löûa, gioù cuõng theá.

Hoaëc tính toaùn (?chaáp) laø vaïn vaät töø hö khoâng maø sinh ra, nghóa laø Khoâng laø Nhaân cuûa chaân giaûi thoaùt (söï giaûi thoaùt chaân thaät)… neân phaûi cuùng döôøng, thöøa söï……ñeàu neân roäng noùi.

47

_ Kinh noùi raèng: ”Du Giaø Ngaõ (Yoga-aøtma)”Nghóa laø ngöôøi hoïc Ñònh. Tính toaùn (?chaáp) ñieàu naøy laø Lyù cuûa Noäi Taâm

töông öùng, duøng laøm Chaân Ngaõ thöôøng truï chaúng ñoäng, Chaân Tính laëng trong. Chæ coù ñieàu naøy laø ñöôøng loái cöùu caùnh, lìa nôi Nhaân Quaû.

Do chaúng quaùn saùt Töï Tính cuûa Taâm, cho neân sinh ra caùi Thaáy nhö vaäy duøng laøm Chaân Ngaõ. Chæ truï vaøo caùi Lyù naøy töùc goïi laø Giaûi Thoaùt vaäy.

_ Kinh noùi raèng: “Kieán laäp Tònh (‘Suddha: trong saïch) chaúng kieán laäp Voâ Tònh (Khoâng trong saïch)”.

Trong ñoù coù hai loaïi tính toaùn (?chaáp)._ Caâu tröôùc tieân noùi raèng: coù kieán laäp taát caû caùc phaùp. Y theo ñieàu naøy tu haønh

thì goïi laø trong saïch (tònh)._ Caâu tieáp theo noùi laø: Söï kieán laäp naøy chaúng phaûi laø Phaùp cöùu caùnh. Neáu

khoâng kieán laäp, aáy laø Voâ Vi, môùi goïi laø Chaân Ngaõ, cuõng lìa caùi Tònh ñaõ tu cuûa caâu tröôùc, cho neân noùi raèng khoâng coù trong saïch (voâ tònh) vaäy.

Do chaúng quaùn saùt Töï Tính Ngaõ, neân coù sinh ra caùi Thaáy nhö vaäy. Roäng noùi

nhö beân treân.

_ Kinh noùi raèng: “Ngaõ nhö laø Töï Taïi Thieân (Ì’svara), Ngaõ nhö laø Löu Xuaát vôùi Thôøi (Kaøla)”

Nghóa laø moät loaïi Ngoaïi Ñaïo tính toaùn (?chaáp) laø: “Töï Taïi Thieân laø thöôøng, ñaáng Töï Taïi ñoù hay sanh ra vaïn vaät”

Nhö trong 12 Moân hoûi vaën raèng: “Neáu chuùng sinh laø con cuûa Töï Taïi Thieân thì chæ neân laáy caùi vui söôùng ngaên che caùi khoå, chaúng neân cuøng vôùi caùi Khoå, cuõng neân chæ cuùng döôøng Töï Taïi lieàn dieät Khoå ñöôïc vui söôùng”. Nhöng söï thaät thì chaúng nhö theá chæ laø töï mình taïo ra Nhaân Duyeân söôùng khoå, roài töï mình nhaän laáy quaû baùo, chöù chaúng phaûi laø Töï Taïi Thieân taïo ra .

Laïi neáu Töï Taïi taïo ra chuùng sinh, thì ai laïi taïo ra Töï Taïi naøy? Neáu Töï Taïi töï taïo ra mình, töùc chaúng phaûi nhö theá, nhö vaät chaúng theå töï taïo ra mình. Neáu laïi coù ngöôøi taïo ra, töùc chaúng ñöôïc goïi laø Töï Taïi”

Nhö Luaän aáy roäng noùi vaäy .

_ Tính toaùn (?chaáp) laø: löu xuaát cuõng ñoàng vôùi kieán laäp. Kieán laäp nhö töø Taâm xuaát ra taát caû Phaùp. Trong ñaây Löu xuaát nhö töø thuû

coâng xuaát ra taát caû Phaùp, ví nhö ngöôøi thôï ñaép naën Sö Töû, roäng raõi chaïm troå khoâng coù giaùn ñoaïn, sinh ra moïi loaïi hình töôùng sai khaùc

Tieáp theo noùi laø Thôøi, cuøng vôùi Thôøi luùc tröôùc do Toâng Ngoaïi Ñaïo ñaõ tính toaùn (?chaáp) coù chuùt sai khaùc, ñeàu laø Chuûng Loaïi cuûa Töï Taïi Thieân vaäy.

ÑAÏI TYØ LOÂ GIAÙ NA THAØNH PHAÄT KINH SÔÙ

48

_QUYEÅN THÖÙ NHAÁT (Heát)_

49