Prof. Dr. Mehmet TANYAŞ

Doç. Dr. Yavuz GÜNALAY

Yrd. Doç. Dr. Levent AKSOY

Öğr. Gör. Burak KÜÇÜK

AFET LOJİSTİK YÖNETİMİNDE RİZE İLİNE YÖNELİK YENİ MODEL ÖNERİSİ

SUNUMAFET TÜRLERİ

AFETLERİN ANALİZİ

TÜRKİYE’DEKİ AFETLERİN ANALİZİ

RİZE’DEKİ AFETLERİN ANALİZİ

AFET LOJİSTİĞİ VE TÜRKİYE’DE AFET

LOJİSTİĞİ ÇALIŞMALARI

AFET SONRASI LOJİSTİK YÖNETİMİ

SONUÇ VE ÖNERİLER 

AFET TÜRLERİ

AFETLERİN ANALİZİDünya’da son 25 yılda meydana gelen değişik doğal

afetler yüzünden yaklaşık 3 milyon insan hayatını kaybederken bu afetlerin ekonomik bedeli ise, trilyon dolar mertebesindedir.

Dünya genelindeki doğal afetler analiz edildiğinde, doğal afetlerin çoğunluğunu jeolojik ve klimatik afetlerin oluşturduğu görülür. Dünya’da etkili olan doğal afet türleri; şiddetlerine, oluşum sürelerine ve etkilerine göre sıralanınca en önemlilerinin kuraklık, tropikal siklon, bölgesel sel ve taşkınların olduğu görülür.

Türkiye'de her 9 ayda 1 hasar yapıcı deprem, yılda ortalama 25 önemli su baskını ve 50 heyelan görülmektedir.

TÜRKİYE’DEKİ AFETLERİN ANALİZİ

Afete en fazla maruz kalan iller, afetzede sayısı açısından bakıldığında; Kocaeli, Erzurum, Bingöl, Sakarya, Düzce, Van, Yalova, Muş, Adana ve Diyarbakır.

Olay bazında ele alındığında ise afetten en çok etkilenen iller Erzurum, Trabzon, Bingöl, Rize, Tunceli, Erzincan, Kastamonu, Malatya, Sivas ve Artvin olarak sıralanıyor.

RİZE’DEKİ AFETLERİN ANALİZİ

Heyelan ve Su Baskını açısından 2. Derece

Depreme göre 4. derece afet bölgesidir.

Türkiye Ulusal Afet Arşivi’nden Rize İli Afetleri

Afet TürüAfet

SayısıÖlü

SayısıYaralı Sayısı

Etkilenen Sayısı

Çığ 3 5 5 99

Fırtına 9 0 0 0

Heyelan 52 20 0 2557

Kar 1 0 0 0

Kuraklık 3 0 0 0Orman

Yangınları 6 0 0 0

Sel Su Baskını 2 13 0 476

Sis 11 0 0 0

Yangın 7 1 0 66

Yıldırım 1 0 0 0

Deprem 0 0 0 0

T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Türkiye Ulusal Afet Arşivi’nden alınan bilgilere göre Rize’de yaşanan önemli afetlerden bazıları ise aşağıda gösterilmiştir.

Heyelan:Rize – İyidere 25.11.1988 Etkilenen kişi sayısı 191Rize – Derepazarı 23.09.1977 Etkilenen kişi sayısı 32Rize – Merkez 20.11.1988Rize – İkizdere 05.08.1988Rize – Güneysu 23.07.2002 Etkilenen Kişi sayısı 106, ölü

sayısı 20Rize – Çayeli 26.11.1988 Etkilenen kişi sayısı 20Rize – Merkez 06.10.2010 Rize – Hemşin 31.08.1995Rize – Çamlıhemşin 01.03.1989 Etkilenen kişi sayısı 50Rize – Pazar 05.08.1988 Etkilenen kişi sayısı 45Rize – Ardeşen 05.08.1988

T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Türkiye Ulusal Afet Arşivi’nden alınan bilgilere göre Rize’de yaşanan önemli afetlerden bazıları ise aşağıda gösterilmiştir.

Sel – Su BaskınıRize – Merkez 26.08.2010 13 ÖlüRize – İkizdere 01.03.1989 Etkilenen kişi sayısı

476

Çığ:Rize – İkizdere 12.02.2009 1 ölü 5 yaralı

Fırtına:Rize – Merkez 18.12.2010Rize – Pazar 02.01.2010Rize – Merkez 24.03.2013

AFET YÖNETİMİSu Baskını/Sel ve Heyelan/Toprak Kayması

tipleri, bölgesellikleri ve hasar katsayıları

açısından benzerdirler.

Afetleri Öncesi – Esnasında – Sonrası olarak

incelersek

Temel eylemler:

Tahmin – Haberleşme/Bilgi –

Kurtarma/Lojistik

Simulasyon çalışmasıTopografik modelSu çekim oranları, 3 Boyutlu Akış

grafikleriBölgesel afet riskleri tespit edilir.

TAHMİN

HaberleşmeUyduCep telefonuRadyoCami ve Belediye HoparlörüTelsizEBS

HABER ve BİLGİ TOPLAMA

Afet anından başlıyarak kurtarma ekibi ve yardım malzemesi sevkiyatı.

Bilgi akışını önleyecek tür afetlerde yeni sistem kurulumu

Kamu, özel, STK ve askeri arasında koordinasyon

Sağlık hizmeti götürmekEnkaz kaldırma faaliyetleri

KURTARMA ve LOJİSTİK

AFET SONRASI LOJİSTİK YÖNETİMİ

Türkiye’de mevcutta yürürlükte olan mevzuat (kanun, kararname ve yönetmelikler) bu konuda yetersizdir. Bu yetersizliği ortadan kaldıracak şekilde bir çerçeve dokümanı ve doktrinler hazırlamalıdır. Belirtilen bu doktrinler ışığında ve çizilen çerçeve içerisinde mülki ve mahalli idari bölümler (il-ilçe ve belediye, muhtarlık) koordineli olarak kendi acil durum çalışmalarını gerçekleştirmelidir.

Afetler belirli bir coğrafyada ve belirli bir zaman aralığında oluşmaktadır. Bu sebeple afetlerin yerel olarak yönetilmeleri gerekmektedir. Ancak verimliliği ve etkinliği artırabilmek için planlamanın ve kaynak tahsisinin ülke geneli düşünülerek yapılması gerekir. Bu sebeple aşağıdaki şekilde belirtilen bir afet yönetim yapısı önerilmektedir.

Türkiye Afet Lojistik Bölge Haritası

Rize’nin Lojistik önemi15. Bölge ve çevresindeki 8 ilin 1. ve 2.

derece destek merkeziKurtarma merkezleri Samsun, Erzurum’a

yakın.Rize Port6 Yerel, 2 Ulusal Lojistik firması

Ülke Afet Yönetim Planı

Dış Kurum Planları:• Kızılay•Türk Silahlı Kuvvetleri • Özel Sektör …

Ülke Fonksiyonel Planları:•Arama Kurtarma•Sağlık•Lojistik…

İl Afet Yönetim PlanıDış Kurum Planları:

•Kızılay MAFOM•Garnizon Komutanlığı•Rize Belediyesi•Aksa Çoruh EDAŞ, Aksa Doğalgaz, •Özel Sektör …

İl Fonksiyonel Planları:•Arama Kurtarma•Sağlık•Lojistik…

İlçe Afet Yönetim Planı

Dış Kurum Planları:•Kızılay MAFOM•Garnizon Komutanlığı•Rize Belediyesi•Aksa Çoruh EDAŞ, Aksa Doğalgaz,

İlçe Fonksiyonel Planları:•Arama Kurtarma•Sağlık•Lojistik…

Muhtarlık / Tesis / Bina Afet Yönetim Planı:•Arama Kurtarma

•İlk Yardım•Haberleşme

Afet Yönetim Plan Hiyerarsisi

Yeni model önerimiz dört temel fonksiyonel gruba ayrılmaktadır. Bu fonksiyonel gruplar; istihbarat ve planlama, mali ve idari işler, operasyon ve lojistikten oluşmaktadır.

Önerdiğimiz model içerisinde yer alan afet lojistik planı ise haberleşme, taşımacılık, depolama, altyapı hizmetleri, geçici iskan hizmetleri, enkaz kaldırma hizmetleri, dış kuruluş koordinasyonu, personel sağlık hizmetleri bölümlerinden oluşmaktadır.

Model içerisinde yer alan afet lojistik planına ait alt faaliyet grupları ile ilgili önerilerimiz, teşkilat görevleri, planlaması ve servisler üzerinden olmuştur.

Rize İli AFAD Organizasyon Yapısı Önerisi

SONUÇ VE ÖNERİLERAfet yönetiminin lojistik fonksiyonu en az operasyon kadar

önemli Risk tanımında sadece afet türüne değil:

ŞiddetiGörülme sıklığıZaman ve yere bağlı demografik Bölgesel hassasiyetToplum bilinci

Afet yönetiminin olay bazlı ve dinamik olması gerekmektedir.

Aynı zamanda hiyarerşik yapı bozulmamalı

SONUÇ VE ÖNERİLER

Önerdiğimiz modelle, bu yapının hem mevzuat ile çelişmediği hem de etkin bir kullanım sağladığı gözlenmiştir.

Özellikle Rize iline özgü afet tiplerinin daha sınırlı alanlarda etkili olması lojistik destek sağlamayı kolaylaştırıyor

Rize’nin konumu itibarıyla Lojistik önemi artmaktadır.

Özel sektör kullanımı artarsa ekonomiye katkısı pozitif olacaktır

Prof. Dr. Mehmet TANYAŞ Doç. Dr. Yavuz GÜNALAY

Yrd. Doç. Dr. Levent AKSOY Öğr. Gör. Burak KÜÇÜK

AFET LOJİSTİK YÖNETİMİNDE RİZE İLİNE YÖNELİK YENİ MODEL ÖNERİSİ

TEŞEKKÜRLER…