Aeneid I.1-20 1 Name: Invocation of the Muse: Why must the ... · Aeneid I.161-180 9 Ecphrasis on a...
Transcript of Aeneid I.1-20 1 Name: Invocation of the Muse: Why must the ... · Aeneid I.161-180 9 Ecphrasis on a...
Aeneid I.1-20 Name: ______________________________ Invocation of the Muse: Why must the pious suffer?
1
1 Arma virumque canō, Troiae quī prīmus ab ōrīs _________________________________________________________
Ītaliam fātō profugus Lāvīnaque vēnit _________________________________________________________
lītora—multum ille et terrīs iactātus et altō _________________________________________________________
vī superum, saevae memorem Iūnōnis ob īram, _________________________________________________________
5 multa quoque et bellō passus, dum conderet urbe_________________________________________________________
īnferretque deōs Latiō—genus unde Latīnum _________________________________________________________
Albānīque patrēs atque altae moenia Rōmae. _________________________________________________________
Mūsa, mihī causās memorā, quō nūmine laesō _________________________________________________________
quidve dolēns rēgīna deum tot volvere cāsūs _________________________________________________________
10 insignem pietāte virum, tot adīre labōrās _________________________________________________________
impulerit. Tantaene animīs caelestibus īrae? _________________________________________________________
Urbs antīqua fuit (Tyriī tenuēre colōnī) _________________________________________________________
Karthāgō, Ītaliam contrā Tiberīnaque longē _________________________________________________________
ōstia, dīves opum studiīsque asperrima bellī; _________________________________________________________
15 quam Iūnō fertur terrīs magis omnibus ūnam _________________________________________________________
posthabitā coluisse Samō: hīc illius arma, _________________________________________________________
hīc currus fuit; hoc rēgnum dea gentibus esse, _________________________________________________________
sī quā fāta sinant, iam tum tenditque fovetque. _________________________________________________________
Prōgeniem sed enim Troiānō ā sanguine dūcī _________________________________________________________
20 audierat Tyriās ōlim quae verteret arcēs; _________________________________________________________
Aeneid I.21-40 Causes of Juno's anger, Juno's soliloquy
2
21 hinc populum lātē rēgem bellōque superbum _________________________________________________________
ventūrum excidiō Libyae: sīc volvere Parcās _________________________________________________________
Id metuēns veterisque memor Sāturnia bellī, _________________________________________________________
prīma quod ad Troiam prō cārīs gesserat Argīs _________________________________________________________
25 (necdum etiam causae īrārum saevīque dolōrēs _________________________________________________________
exciderant animō; manet altā mente repostum _________________________________________________________
iūdicium Paridis sprētaeque iniūria formae _________________________________________________________
et genus invīsum et raptī Ganymēdis honōrēs) _________________________________________________________
hīs accēnsa super iactātōs aequore tōtō _________________________________________________________
30 Trōās, relliquiās Danaum atque immītis Achillī, _________________________________________________________
arcēbat longē Latiō, multōsque per annōs _________________________________________________________
errābant āctī fātīs maria omnia circum. _________________________________________________________
Tantae mōlis erat Rōmānam condere gentem. _________________________________________________________
Vix ē cōnspectū Siculae tellūris in altum _________________________________________________________
35 vēla dabant laetī et spūmās salis aere ruēbant, _________________________________________________________
cum Iūnō aeternum servāns sub pectore vulnus _________________________________________________________
haec sēcum: “Mēne inceptō dēsistere victam _________________________________________________________
nec posse Ītāliā Teucrōrum āvertere rēgem? _________________________________________________________
Quippe vetor fātīs. Pallasne exūrere classem _________________________________________________________
40 Argīvum atque ipsōs potuit summergere pontō _________________________________________________________
Aeneid I.41-60 End of Juno's soliloquy, land of Aeolus
3
41 ūnius ob noxam et furiās Aiācis Oīleī? _________________________________________________________
Ipsa Iovis rapidum iaculāta ē nûbibus ignem _________________________________________________________
disiēcitque ratēs ēvertitque aequora ventīs, _________________________________________________________
illum exspīrantem trānsfīxō pectore flammās _________________________________________________________
45 turbine corripuit scopulōque īnfīxit acūtō; _________________________________________________________
ast ego, quae dīvum incēdō rēgīna Iovisque _________________________________________________________
et soror et coniūnx, ūnā cum gente tot annōs _________________________________________________________
bella gerō. Et quisquam nūmen Iūnōnis adōrat _________________________________________________________
praetereā aut supplex ārīs impōnent honōrem?” _________________________________________________________
50 Tālia flammātō sēcum dea corde volūtāns _________________________________________________________
nimbōrum in patriam, loca fēta furentibus Austrīs,________________________________________________________
Aeoliam venit. Hīc vastō rēx Aeolus antrō _________________________________________________________
luctantēs ventōs tempestātēsque sonōrās _________________________________________________________
imperiō premit ac vinclīs et carcere frēnat. _________________________________________________________
55 Illī indignantēs magnō cum murmure montis _________________________________________________________
circum claustra fremunt; celsā sedet Aeolus arce _________________________________________________________
scēptra tenēns mollitque animōs et temperat īrās; _________________________________________________________
nī faciat, maria ac terrās caelumque profundum _________________________________________________________
quippe ferant rapidī sēcum verrantque per aurās. _________________________________________________________
60 Sed pater omnipotēns spēluncīs abdidit ātrīs _________________________________________________________
Aeneid I.61-80 Juno and Aeolus as patron and client
4
61 Hoc metuēns mōlemque et montēs īnsuper altōs _________________________________________________________
imposuit rēgemque dedit quī foedere certō _________________________________________________________
et premere et laxās scīret dare iussus habēnās. _________________________________________________________
Ad quem tum Jūnō supplex hīs vōcibus ūsa est: _________________________________________________________
65 “Aeole, namque tibī dīvum pater atque hominum rēx___________________________________________________
et mulcēre dedit flūctūs et tollere ventō, _________________________________________________________
gēns inimīca mihī Tyrrhēnum nāvigat aequor _________________________________________________________
Īlium in Ītaliam portāns victōsque Penātēs: _________________________________________________________
incute vim ventīs summersāsque obrue puppēs, _________________________________________________________
70 aut age dīversōs et disiice corpora pontō. _________________________________________________________
Sunt mihi bis septem praestantī corpore nymphae,________________________________________________________
quārum quae formā pulcherrima, Dēiopēa, _________________________________________________________
cōnūbiō iungam stabilī propriamque dicābō, _________________________________________________________
omnēs ut tēcum meritīs prō tālibus annōs _________________________________________________________
75 exigat et pulchrā faciat tē prōle parentem.” _________________________________________________________
Aeolus haec contrā: “Tuus Ō rēgīna, quid optēs________________________________________________________
explōrāre labor; mihi iussa capessere fās est. _________________________________________________________
Tū mihi quodcumque hoc rēgnī, tū scēptra Iovemque______________________________________________________
conciliās, tū dās epulīs accumbere dīvum _________________________________________________________
80 nimbōrumque facis tempestātumque potentem.” _________________________________________________________
Aeneid I.81-100 Winds rush over the sea, Aeneas prays for death
5
81 Haec ubi dicta, cavum conversā cuspide montem_______________________________________________________
impulit in latus: ac ventī velut agmine factō, _________________________________________________________
quā data porta, ruunt et terrās turbine perflant. _________________________________________________________
Incubuēre marī tōtumque ā sēdibus īmīs _________________________________________________________
85 ūnā Eurusque Notusque ruunt crēberque procellīs_________________________________________________________
Āfricus et vastōs volvunt ad lītora flūctūs: _________________________________________________________
īnsequitur clāmorque virum strīdorque rudentum._________________________________________________________
Ēripiunt subitō nūbēs caelumque diemque _________________________________________________________
Teucōrum ex oculīs; pontō nox incubat ātra. _________________________________________________________
90 Īntonuēre polī et crēbrīs micat ignibus aethēr _________________________________________________________
praesentemque virīs intentant omnia mortem. _________________________________________________________
Extemplō Aenēae solvuntur frīgore membra; _________________________________________________________
Ingemit et duplicēs tendēns ad sīdera palmās _________________________________________________________
tālia vōce refert: “Ō terque quarterque beātī, _________________________________________________________
95 quīs ante ōra patrum Troiae sub moenibus altīs _________________________________________________________
contigit oppetere! Ō Danaum fortissime gentis _________________________________________________________
Tȳdīdē! mēne Īliacīs occumbere campīs _________________________________________________________
nōn potuisse tuāque animam hanc effundere dextrā_______________________________________________________
saevus ubi Aeacidae tēlō iacet Hector, ubi ingēns_________________________________________________________
100 Sarpēdon, ubi tot Simoīs correpta sub undīs _________________________________________________
Aeneid I.101-120 Winds overwhelm the Trojan ships
6
101 scūta virum galeāsque et fortia corpora volvit!” _________________________________________________________
Tālia iactantī strīdēns Aquilōne procella _________________________________________________________
vēlum adversa ferit, flūctūsque ad sīdera tollit. _________________________________________________________
Franguntur rēmī, tum prōra āvertit et undīs _________________________________________________________
105 dat latus, īnsequitur cumulō praeruptus aquae mōns_______________________________________________________
Hī summō in flūctū pendent; hīs unda dehīscēns _________________________________________________________
terram inter flūctūs aperit, furit aestus harēnis. _________________________________________________________
Trēs Notus abreptās in saxa latentia torquet _________________________________________________________
(saxa vocant Italī mediīs quae in flūctibus Ārās, _________________________________________________________
110 dorsum immāne marī summō), trēs Eurus ab altō _________________________________________________________
in brevia et syrtēs urget, miserābile vīsū, _________________________________________________________
inlīditque vadīs atque aggere cingit harēnae. _________________________________________________________
Ūnam, quae Lyciōs fīdumque vehēbat Orontēn, _________________________________________________________
ipsius ante oculōs ingēns ā vertice pontus _________________________________________________________
115 in puppim ferit: excutitur prōnusque magister _________________________________________________________
volvitur in caput; ast illam ter flūctus ibīdem _________________________________________________________
torquet agēns circum et rapidus vorat aequore vertex.______________________________________________________
Appārent rārī nantēs in gurgite vastō, _________________________________________________________
arma virum tabulaeque et Trōia gaza per undās. _________________________________________________________
120 Iam validam Īlioneī nāvem, iam fortis Achātae, _________________________________________________________
Aeneid I.121-140 Poseidon's speech to the winds
7
121 et quā vectus Abās, et quā grandaevus Alētēs, _________________________________________________________
vīcit hiems; laxīs laterum compāgibus omnēs _________________________________________________________
accipiunt inimīcum imbrem rīmīsque fatīscunt. _________________________________________________________
Intereā magnō miscērī murmure pontum _________________________________________________________
125 ēmissamque hiemem sēnsit Neptūnus et īmīs _________________________________________________________
stāgna refūsa vadīs, graviter commōtus; et altō _________________________________________________________
prōspiciēns summā placidum caput extulit undā. _________________________________________________________
Disiectam Aenēae tōtō videt aequore classem, _________________________________________________________
flūctibus oppressōs Trōas caelīque ruīnā. _________________________________________________________
130 Nec latuēre dolī frātrem Iūnōnis et īrae. _________________________________________________________
Eurum ad sē Zephyrumque vocat, dehinc tālia fātur:______________________________________________________
“Tantane vōs generis tenuit fīdūcia vestrī? _________________________________________________________
Iam caelum terramque meō sine nūmine, ventī, _________________________________________________________
miscēre et tantās audētis tollere mōlēs? _________________________________________________________
135 Quōs ego—! sed mōtōs praestat compōnere flūctūs._______________________________________________________
Post mihi nōn similī poenā commissa luētis. _________________________________________________________
Mātūrāte fugam rēgīque haec dīcite vestrō: _________________________________________________________
nōn illī imperium pelagī saevumque tridentem, _________________________________________________________
sed mihi sorte datum. Tenet ille immānia saxa, _________________________________________________________
140 vestrās, Eure, domōs; illā sē iactet in aulā _________________________________________________________
Aeneid I.141-160 Poseidon calms the sea, Aeneas heads to shore
8
141 Aeolus et clausō ventōrum carcere rēgnet.” _________________________________________________________
Sīc ait et dictō citius tumida aequora plācat _________________________________________________________
collēctāsque fugat nūbēs sōlemque redūcit. _________________________________________________________
Cȳmothoē simul et Trītōn adnixus acūtō _________________________________________________________
145 dētrūdunt nāvēs scopulō; levat ipse tridentī _________________________________________________________
et vastās aperit syrtēs et temperat aequor _________________________________________________________
atque rotīs summās levibus perlābitur undās. _________________________________________________________
Ac velutī magnō in populō cum saepe coörta est _________________________________________________________
sēditiō saevitque animīs ignōbile vulgus; _________________________________________________________
150 iamque facēs et saxa volant, furor arma ministrat;_________________________________________________________
tum, pietāte gravem ac meritīs sī forte virum quem________________________________________________________
cōnspexēre, silent arrēctīsque auribus astant; _________________________________________________________
ille regit dictīs animōs et pectora mulcet: _________________________________________________________
sīc cūnctus pelagī cecidit fragor, aequora postquam_______________________________________________________
155 prōspiciēns genitor caelōque invectus apertō _________________________________________________________
flectit equōs currūque volāns dat lōra secundō. _________________________________________________________
Dēfessī Aeneadae quae proxima lītora cursū _________________________________________________________
contendunt petere, et Libyae vertuntur ad ōrās. _________________________________________________________
Est in sēcessū longō locus: īnsula portum _________________________________________________________
160 efficit obiectū laterum, quibus omnis ab altō _________________________________________________________
Aeneid I.161-180 Ecphrasis on a calm bay, Trojans seize the shore
9
161 frangitur inque sinūs scindit sēsē unda reductōs. _________________________________________________________
Hinc atque hinc vastae rūpēs geminīque minantur_________________________________________________________
in caelum scopulī, quōrum sub vertice lātē _________________________________________________________
aequora tūta silent; tum silvīs scaena coruscīs _________________________________________________________
165 dēsuper, horrentīque ātrum nemus imminet umbrā;________________________________________________________
fronte sub adversā scopulīs pendentibus antrum, _________________________________________________________
intus aquae dulcēs vīvōque sedīlia saxō _________________________________________________________
nymphārum domus. Hīc fessās nōn vincula nāvēs _________________________________________________________
ūlla tenent, uncō nōn alligat ancora morsū. _________________________________________________________
170 hūc septem Aenēās collēctīs nāvibus omnī _________________________________________________________
ex numerō subit; ac magnō tellūris amōre _________________________________________________________
ēgressī optātā potiuntur Trōes harēnā _________________________________________________________
et sale tābentēs artūs in lītore pōnunt. _________________________________________________________
Ac prīmum silicī scintillam excūdit Achātēs _________________________________________________________
175 suscēpitque ignem foliīs atque ārida circum _________________________________________________________
nūtrīmenta dedit rapuitque in fōmite flammam. _________________________________________________________
Tum Cererem corruptam undīs Cereāliaque arma________________________________________________________
expediunt fessī rērum, frūgēsque receptās _________________________________________________________
et torrēre parant flammīs et frangere saxō. _________________________________________________________
180 Aenēās scopulum intereā cōnscendit, et omnem________________________________________________________
Aeneid I.181-200 Aeneas hunts deer, Trojans prepare dinner
10
181 prōspectum lātē pelagō petit, Anthea sī quem _________________________________________________________
iactātum ventō videat Phrygiāsque birēmēs _________________________________________________________
aut Capyn aut celsīs in puppibus arma Caīcī. _________________________________________________________
Nāvem in cōnspectū nūllam, trēs lītore cervōs _________________________________________________________
185 prōspicit errantēs; hōs tōta armenta sequuntur _________________________________________________________
ā tergō et longum per vallīs pascitur agmen. _________________________________________________________
Cōnstitit hīc arcumque manū celerēsque sagittās _________________________________________________________
corripuit, fīdus quae tēla gerēbat Achātēs, _________________________________________________________
ductōrēsque ipsōs prīmum capita alta ferentēs _________________________________________________________
190 cornibus arboreīs sternit, tum vulgus et omnem _________________________________________________________
miscet agēns tēlīs nemora inter frondea turbam; _________________________________________________________
nec prius absistit quam septem ingentia victor _________________________________________________________
corpora fundat humī et numerum cum nāvibus aequet.____________________________________________________
Hinc portum petit et sociōs partītur in omnēs. _________________________________________________________
195 Vīna bonus quae deinde cadīs onerārat Acestēs _________________________________________________________
lītore Trīnacriō dederatque abeuntibus hērōs _________________________________________________________
dīvidit, et dictīs maerentia pectora mulcet: _________________________________________________________
“Ō sociī (neque enim ignārī sumus ante malōrum_______________________________________________________
Ō passī graviōra, dabit deus hīs quoque fīnem. _________________________________________________________
200 Vōs et Scyllaeam rabiem penitusque sonantēs _________________________________________________________
Aeneid I.201-209, 418-420 Aeneas encourages his men, Achates and Aeneas see Carthage
11
201 accestis scopulōs, vōs et Cyclōpia saxa _________________________________________________________
expertī: revocāte animōs maestumque timōrem _________________________________________________________
mittite; forsan et haec ōlim meminisse iuvābit. _________________________________________________________
Per variōs cāsūs, per tot discrīmina rērum _________________________________________________________
205 tendimus in Latium, sēdēs ubi fāta quiētās _________________________________________________________
ostendunt; illīc fās rēgna resurgere Troiae. _________________________________________________________
Dūrāte, et vōsmet rēbus servāte secundīs.” _________________________________________________________
Tālia vōce refert cūrīsque ingentibus aeger _________________________________________________________
209 spem vultū simulat, premit altum corde dolōrem. _________________________________________________________
Skip to 418
418 Corripuēre viam intereā, quā sēmita mōnstrat. _________________________________________________________
Iamque ascendēbant collem, quī plūrimus urbī _________________________________________________________
420 imminet adversāsque aspectat dēsuper arcēs. _________________________________________________________
Aeneid I.421-440 Carthage and the Bee Simile
12
421 Mīrātur mōlem Aenēās, māgālia quondam, _________________________________________________________
mīrātur portās strepitumque et strāta viārum. _________________________________________________________
Īnstant ardentēs Tyriī: pars dūcere mūrōs _________________________________________________________
mōlīrīque arcem et manibus subvolvere saxa, _________________________________________________________
425 pars optāre locum tēctō et conclūdere sulcō; _________________________________________________________
iūra magistrātūsque legunt sānctumque senātum. _________________________________________________________
Hīc portūs aliī effodiunt; hīc alta theātrīs _________________________________________________________
fundāmenta locant aliī, immānēsque columnās _________________________________________________________
rūpibus excīdunt, scaenīs decora alta futūrīs. _________________________________________________________
430 Quālis apēs aestāte novā per flōrea rūra _________________________________________________________
exercet sub sōle labor, cum gentis adultōs _________________________________________________________
ēdūcunt fētūs, aut cum līquentia mella _________________________________________________________
stīpant et dulcī distendunt nectare cellās, _________________________________________________________
aut onera accipiunt venientum, aut agmine factō _________________________________________________________
435 ignāvum fūcōs pecus ā praesēpibus arcent; _________________________________________________________
fervet opus redolentque thymō fragrantia mella. _________________________________________________________
“Ō fortūnātī, quōrum iam moenia surgunt!” _________________________________________________________
Aenēās ait et fastīgia suspicit urbis. _________________________________________________________
Īnfert sē saeptus nebulā (mīrabile dictū) _________________________________________________________
440 per mediōs, miscetque virīs neque cernitur ūllī. _________________________________________________________
Aeneid I.494-500 Aeneas sees Dido and likens her to Diana
13
494 Haec dum Dardaniō Aenēae mīranda videntur, _________________________________________________________
495 dum stupet obtūtūque haeret dēfīxus in ūnō, _________________________________________________________
rēgīna ad templum, formā pulcherrima Dīdō, _________________________________________________________
incessit magnā iuvenum stīpante catervā. _________________________________________________________
Quālis in Eurōtae rīpīs aut per iuga Cynthī _________________________________________________________
exercet Dīāna chorōs, quam mīlle secūtae _________________________________________________________
500 hinc atque hinc glomerantur Orēades; illa pharetram______________________________________________
Aeneid I.501-500 Dido receives lost Trojans as Aeneas looks on
14
501 fert umerō gradiēnsque deās superēminet omnēs _________________________________________________________
(Lātōnae tacitum pertemptant gaudia pectus): _________________________________________________________
tālis erat Dīdō, tālem sē laeta ferēbat _________________________________________________________
per mediōs īnstāns operī rēgnīsque futūrīs. _________________________________________________________
505 Tum foribus dīvae, mediā testūdine templī, _________________________________________________________
saepta armīs soliōque altē subnixa resēdit. _________________________________________________________
Iūra dabat lēgēsque virīs, operumque labōrem _________________________________________________________
partibus aequābat iūstīs aut sorte trahēbat: _________________________________________________________
cum subitō Aenēās consursū accēdere magnō _________________________________________________________
510 Anthea Sergestumque videt fortemque Cloanthum________________________________________________________
Teucōrumque aliōs, āter quōs aequore turbō _________________________________________________________
dispulerat penitusque aliās āvēxerat ōrās. _________________________________________________________
Obstipuit simul ipse, simul percussus Achātēs _________________________________________________________
laetitiāque metūque; avidī coniungere dextrās _________________________________________________________
515 ardēbant; sed rēs animōs incognita turbat. _________________________________________________________
Dissimulant et nūbe cavā speculantur amictī _________________________________________________________
quae fortūna virīs, classem quō lītore linquant, _________________________________________________________
quid veniant; cūnctīs nam lēctī nāvibus ībant _________________________________________________________
ōrantēs veniam, et templum clāmōre petēbant. _________________________________________________________
520 Postquam intrōgressī et cōram data cōpia fandī, _________________________________________________________
Aeneid I.521-540 Ilioneus pleads to Dido for hospitality
15
521 maximus Īlioneus placidō sīc pectore coepit: _________________________________________________________
“Ō rēgīna, novam cui condere Iuppiter urbem _________________________________________________________
iūstitiāque dedit gentēs frēnāre superbās, _________________________________________________________
Trōes tē miserī, ventīs maria omnia vectī, _________________________________________________________
525 orāmus, prohibē infandōs ā nāvibus ignēs, _________________________________________________________
526 parce piō generī, et propius rēs aspice nostrās. _________________________________________________________
Nōn nōs aut ferrō Libycōs populāre penātēs _________________________________________________________
vēnimus, aut raptās ad lītora vertere praedās; _________________________________________________________
nōn ea vīs animō nec tanta superbia victīs. _________________________________________________________
530 Est locus, Hesperiam Grajī cognōmine dīcunt, _________________________________________________________
terra antīqua, potens armīs atque ūbere glaebae; _________________________________________________________
Oenōtri coluēre virī; nunc fāma minōrēs _________________________________________________________
Ītaliam dīxisse ducis dē nōmine gentem. _________________________________________________________
Hic cursus fuit, _________________________________________________________
535 cum subitō adsurgēns flūctū nimbōsus Orīōn _________________________________________________________
in vada caeca tulit, penitusque procācibus Austrīs_________________________________________________________
perque undās superante salō perque invia saxa _________________________________________________________
dispulit; hūc paucī vestrīs adnāvimus ōrīs. _________________________________________________________
Quod genus hoc hominum? Quaeve hunc tam barbara mōrem_______________________________________________
540 permittit patria? Hospitiō prohibēmur harēnae;______________________________________________________
Aeneid I.541-560 Ilioneus tells Dido about Aeneas and the Trojans
16
541 bella cient prīmāque vetant cōnsistere terrā. _________________________________________________________
Sī genus hūmānum et mortālia temnitis arma _________________________________________________________
at spērāte deōs memorēs fandī atque nefandī. _________________________________________________________
Rēx erat Aenēās nōbīs, quō iūstior alter _________________________________________________________
545 nec pietāte fuit, nec bellō maior et armīs. _________________________________________________________
Quem sī fata virum servant, sī vēscitur aurā _________________________________________________________
aetheriā, neque adhūc crūdēlibus occubat umbrīs, _________________________________________________________
nōn metus; officiō nec tē certāsse priōrem _________________________________________________________
paeniteat. Sunt et Siculīs regiōnibus urbēs _________________________________________________________
550 armaque, Trojānōque ā sanguine clārus Acestēs. _________________________________________________________
Quassātam ventīs liceat subducere classem, _________________________________________________________
et silvīs aptāre trabēs et stringere rēmōs: _________________________________________________________
sī datur Ītaliam, sociīs et rege receptō, _________________________________________________________
tendere, ut Ītaliam laetī Latiumque petāmus; _________________________________________________________
555 sīn absūmpta salūs, et tē, pater optime Teucrum, _________________________________________________________
pontus habet Libyae, nec spēs iam restat Iūlī, _________________________________________________________
at freta Sīcaniae saltem sēdēsque parātās, _________________________________________________________
unde hūc advectī, rēgemque petāmus Acestēn.” _________________________________________________________
Tālibus Īlioneus; cūnctī simul ōre fremēbant _________________________________________________________
560 Dardanidae. _________________________________________________________
Aeneid I.561-678 Dido responds to Ilioneus and receives the Trojans kindly
17
561 Tum breviter Dīdō, vultum dēmissa, profātur: _________________________________________________________
“Solvite corde metum, Teucrī, sēclūdite cūrās. _________________________________________________________
Rēs dūra et regnī novitās mē tālia cōgunt _________________________________________________________
mōlīrī, et lātē fīnēs custōde tuērī. _________________________________________________________
565 Quis genus Aeneadum, quis Troiae nesciat urbem, _______________________________________________________
virtūtēsque virōsque aut tantī incendia bellī? _________________________________________________________
Non obtūnsa adeō gestāmus pectora Poenī, _________________________________________________________
nec tam āversus equōs Tyriā Sōl iungit ab urbe. _________________________________________________________
Seu vōs Hesperiam magnam Sāturniaque arva, _________________________________________________________
570 sīve Erycis fīnēs regemque optātis Acestēn, _________________________________________________________
auxiliō tūtōs dīmittam opibusque iuvābō. _________________________________________________________
Vultis et hīs mēcum pariter cōnsīdere rēgnīs? _________________________________________________________
urbem quam statuō, vestra est; subdūcite nāvēs; _________________________________________________________
Trōs Tyriusque mihī nūllō discrīmine agētur. _________________________________________________________
575 Atque utinam rēx ipse Notō compulsus eōdem _________________________________________________________
adforet Aenēās! Equidem per lītora certōs _________________________________________________________
dīmittam et Libyae lūstrāre extrēma iubēbō, _________________________________________________________
578 sī quibus ējectus silvīs aut urbibus errat.” _________________________________________________________
Aeneid II.40-65 Laocoon runs down from Troy and hurls a spear at the horse
18
40 Prīmus ibi ante omnēs magnā comitante catervā_______________________________________________________
Lāocoōn ardēns summā dēcurrit ab arce, _________________________________________________________
et procul: “Ō miserī, quae tanta īnsānia, cīvēs? _________________________________________________________
Crēditis āvectōs hostēs? Aut ūlla putātis _________________________________________________________
Dōna carēre dolīs Danaum? Sīc nōtus Ulixēs? _________________________________________________________
45 Aut hōc inclūsī lignō occultantur Achīvī, _________________________________________________________
Aut haec in nostrōs fabricāta est māchina mūrōs, _________________________________________________________
īnspectūra domōs ventūraque dēsuper urbī, _________________________________________________________
aut aliquis latet error; equō nē crēdite, Teucrī. _________________________________________________________
Quidquid id est, timeō Danaōs et dōna ferentēs.” _________________________________________________________
50 Sīc fātus validīs ingentem vīribus hastam _________________________________________________________
in latus inque ferī curvam compāgibus alvum _________________________________________________________
contorsit. Stetit illa tremēns, uterōque recussō _________________________________________________________
īnsonuēre cavae gemitumque dedēre cavernae. _________________________________________________________
Et, sī fāta deum, sī mēns nōn laeva fuisset, _________________________________________________________
55 impulerat ferrō Argolicās foedāre latebrās, _________________________________________________________
56 Troiaque nunc stāret, Priamīque arx alta manērēs._________________________________________________________
Aeneid II.201-220 Serpents from Tenedos attack Laocoön
19
201 Lāocoōn, ductus Neptūnō sorte sacerdōs, _________________________________________________________
sollemnēs taurum ingentem mactābat ad ārās. _________________________________________________________
Ecce autem geminī ā Tenedō tranquilla per alta _________________________________________________________
(horrēscō referēns) immēnsīs orbibus anguēs _________________________________________________________
205 incumbunt pelagō pariterque ad lītora tendunt; _________________________________________________________
pectora quōrum inter flūctūs arrēcta iubaeque _________________________________________________________
sanguineae superant undās; pars cētera pontum _________________________________________________________
pōne legit sinuatque immēnsa volūmine terga. _________________________________________________________
Fit sonitus spūmante salō; iamque arva tenēbant _________________________________________________________
210 ardentēs oculōs suffectī sanguine et ignī _________________________________________________________
sībila lambēbant linguīs vibrantibus ōra. _________________________________________________________
Diffugimus vīsū exsanguēs. Illī agmine certō _________________________________________________________
Lāocoönta petunt; et prīmum parva duōrum _________________________________________________________
corpora nātōrum serpēns amplexus uterque _________________________________________________________
215 implicat et miserōs morsū dēpascitur artūs; _________________________________________________________
post ipsum auxiliō subeuntem ac tēla ferentem _________________________________________________________
corripiunt spīrīsque ligant ingentibus; et iam _________________________________________________________
bis medium amplexī, bis collō squāmea circum _________________________________________________________
terga datī superant capite et cervīcibus altīs. _________________________________________________________
220 Ille simul manibus tendit dīvellere nōdōs _________________________________________________________
Aeneid II.221-240 Serpents slip into Minerva's temple, Trojans pull in the horse
20
221 perfūsus saniē vittās ātrōque venēnō, _________________________________________________________
clāmōrēs simul horrendōs ad sīdera tollit: _________________________________________________________
quālis mūgitus, fūgit cum saucius āram _________________________________________________________
taurus et incertam excussit cervīce secūrim. _________________________________________________________
225 At geminī lāpsū dēlūbra ad summa dracōnēs _________________________________________________________
effugiunt saevaeque petunt Trītonidis arcem _________________________________________________________
sub pedibus deae clipeīque sub orbe teguntur. _________________________________________________________
Tum vērō tremefacta novus per pectora cūnctīs _________________________________________________________
īnsinuat pavor, et scelus expendisse merentem _________________________________________________________
230 Lāocoönta ferunt, sacrum quī cuspide rōbur _________________________________________________________
laeserit et tergō scelerātam intorserit hastam. _________________________________________________________
Dūcendum ad sēdēs simulācrum ōrandaque dīvae_________________________________________________________
nūmina conclāmant. _________________________________________________________
Dīvīdimus mūrōs et moenia pandimus urbis. _________________________________________________________
235 Accingunt omnēs operī pedibusque rotārum _________________________________________________________
subiiciunt lāpsūs, et stuppea vincula collō _________________________________________________________
intendunt: scandit fātālis māchina mūrōs _________________________________________________________
fēta armīs. Puerī circuminnūptaeque puellae _________________________________________________________
sacra canunt fūnemque manū contingere gaudent:_________________________________________________________
240 illa subit mediaeque mināns inlābitur urbī. _________________________________________________________
Aeneid II.241-249 Horse enters the citadel, Cassandra foretells doom that no one believes
21
241 Ō patria, Ō dīvum domus Īlium et incluta bellō _________________________________________________________
moenia Dardanidum! Quarter ipsō in līmine portae________________________________________________________
substitit atque uterō sonitum quarter arma dedēre;_________________________________________________________
īnstāmus tamen immemorēs caecīque furōre _________________________________________________________
245 et mōnstrum īnfēlīx sacrāta sistimus arce. _________________________________________________________
Tunc etiam fātīs aperit Cassandra futūrīs _________________________________________________________
ōra deī iussū nōn umquam crēdita Teucrīs. _________________________________________________________
Nōs dēlūbra deum miserī, quibus ultimus esset _________________________________________________________
249 ille diēs, fēstā vēlāmus fronde per urbem. _________________________________________________________
Aeneid II.268-80 Hector comes to Aeneas in a dream
22
Skip 268-297
268 Tempus erat quō prīma quiēs mortālibus aegrīs_________________________________________________________
incipit et dōnō dīvum grātissima serpit. _________________________________________________________
270 In somnīs, ecce, ante oculōs maestissimus Hector_________________________________________________________
vīsus adesse mihī largōsque effundere flētūs, _________________________________________________________
raptātus bīgīs ut quondam, āterque cruentō _________________________________________________________
pulvere perque pedēs trājectus lōra tumentēs. _________________________________________________________
Ei mihi, quālis erat, quantum mūtātus ab illō _________________________________________________________
275 Hectore quī redit exuviās indūtus Achillī, _________________________________________________________
vel Danaum Phygiōs iaculātus puppibus ignēs; _________________________________________________________
squālentem barbam et concrētōs sanguine crīnēs_________________________________________________________
vulneraque illa gerēns, quae circum plūrima mūrōs________________________________________________________
accēpit patriōs. Ultrō flēns ipse vidēbar _________________________________________________________
280 compellāre virum et maestās exprōmere vōcēs; _________________________________________________________
Aeneid II.281-297 Hector speaks to Aeneas
23
281 “Ō lūx Dardaniae, spēs Ō fīdissima Teucrum, _________________________________________________________
quae tantae tenuēre morae? Quibus Hector ab ōrīs________________________________________________________
expectāte venīs? Ut tē post multa tuōrum _________________________________________________________
fūnera, post variōs hominumque urbisque labōrēs_________________________________________________________
285 dēfessī aspicimus! Quae causa indigna serēnōs _________________________________________________________
foedāvit vultūs? Aut cūr haec vulnera cernō?” _________________________________________________________
Ille nihil, nec mē quaerentem vāna morātur, _________________________________________________________
Sed graviter gemitūs īmō dē pectore dūcēns, _________________________________________________________
“Heu fuge, nāte deā, tēque hīs” ait “ēripe flammīs.________________________________________________________
290 Hostis habet mūrōs; ruit altō ā culmine Troia. _________________________________________________________
Sat patriae Priamōque datum: sī Pergama dextrā _________________________________________________________
dēfendī possent, etiam hāc dēfēnsa fuissent. _________________________________________________________
Sacra suōsque tibī commendat Troia penātēs; _________________________________________________________
hōs cape fātōrum comitēs, hīs moenia quaere _________________________________________________________
295 magna, pererrātō statuēs quae dēnique pontō.” _________________________________________________________
Sīc ait et manibus vittās Vestamque potentem _________________________________________________________
297 aeternumque adytīs effert penetrālibus ignem. _________________________________________________________
Aeneid II.559-580 Aeneas sees Helen and considers killing her
24
559 At mē tum prīmum saevus circumstetit horror. _________________________________________________________
560 Obstipuī; subiit cārī genitōris imāgō, _________________________________________________________
ut rēgem aequaevum crūdēlī vulnere vīdī _________________________________________________________
vītam exhālantem; subiit dēserta Creūsa _________________________________________________________
Et dīrepta domus et parvī cāsus Iūlī. _________________________________________________________
Respiciō et quae sit mē circum cōpia lūstrō. _________________________________________________________
565 Dēseruēre omnēs dēfessī, et corpora saltū _________________________________________________________
ad terram mīsēre aut ignibus aegra dedēre. _________________________________________________________
Iamque adeō super ūnus eram, cum līmina Vestae________________________________________________________
servantem et tacitam sēcrētā in sēde latentem _________________________________________________________
Tyndarida aspiciō; dant clāram incendia lūcem _________________________________________________________
570 errantī passimque oculōs per cūncta ferentī. _________________________________________________________
Illa sibi infēstōs ēversa ob Pergama Teucrōs _________________________________________________________
et poenās Danaum et dēsertī coniugis īrās _________________________________________________________
praemetuēns, Troiae et patriae commūnis Erīnys, _________________________________________________________
abdiderat sēsē atque ārīs invīsa sedēbat. _________________________________________________________
575 Exarsēre ignēs animō; subit īra cadentem _________________________________________________________
ulciscī patriam et scelerātās sūmere poenās. _________________________________________________________
“Scilicet haec Spartam incolumis patriāsque Mycēnās______________________________________________________
aspiciet, partōque ībit rēgīna triumphō, _________________________________________________________
coniugiumque domumque patris nātōsque vidēbit_________________________________________________________
580 Īliadum turbā et Phrygiīs comitāta ministrīs? _________________________________________________________
Aeneid II.581-600 Venus persuades Aeneas not to kill Helen but to return to his family
25
581 occiderit ferrō Priamus? Troia arserit ignī? _________________________________________________________
Dardanium totiēns sūdārit sanguine lītus? _________________________________________________________
Nōn ita. namque etsī nūllum memorābile nōmen, _________________________________________________________
fēmineā in poenā est, habet haec victōria laudem; _________________________________________________________
585 exstīnxisse nefās tamen et sūmpsisse merentēs _________________________________________________________
laudābor poenās, animumque explēsse iuvābit _________________________________________________________
ultrīcis flammae et cinerēs satiāsse meōrum.” _________________________________________________________
Talia iactābam et furiātā mente ferēbar, _________________________________________________________
cum mihi sē, nōn ante oculīs tam clāra, videndam_________________________________________________________
590 obtulit et pūrā per noctem in lūce refulsit _________________________________________________________
alma parēns, cōnfessa deam quālisque vidērī _________________________________________________________
caelicolīs et quanta solet, dextrāque prehēnsum _________________________________________________________
continuit roseōque haec īnsuper addidit ōre: _________________________________________________________
“Nāte, quis indomitās tantus dolor excitat īrās? _________________________________________________________
595 quid furis aut quōnam nostrī tibi cūra recessit? _________________________________________________________
Nōn prius aspiciēs ubi fessum aetāte parentem _________________________________________________________
līqueris Anchīsēn, superet coniūnxne Creūsa _________________________________________________________
Ascaniusque puer? Quōs omnēs undique Grajae _________________________________________________________
circum errant aciēs et, nī mea cūra resistat, _________________________________________________________
600 iam flammae tulerint inimīcus et hauserit ēnsis. _________________________________________________________
Aeneid II.601-620 Venus reveals to Aeneas how the gods destroying Troy
26
601 nōn tibi Tyndaridis faciēs invīsa Lacaenae _________________________________________________________
culpātusue Paris, dīvum inclēmentia, dīvum _________________________________________________________
hās ēuertit opēs sternitque ā culmine Troiam. _________________________________________________________
Aspice (namque omnem, quae nunc obducta tuentī________________________________________________________
605 mortālis hebetat vīsūs tibi et ūmida circum _________________________________________________________
cālīgat, nūbem ēripiam; tu nē qua parentis _________________________________________________________
iussa timē neu praeceptīs pārēre recūsā): _________________________________________________________
hīc, ubi disiectās mōlēs āvulsaque saxīs _________________________________________________________
saxa vidēs, mixtōque undantem puluere fūmum, _________________________________________________________
610 Neptūnus mūrōs magnōque ēmōta tridentī _________________________________________________________
fundāmenta quatit tōtamque ā sedibus urbem _________________________________________________________
ēruit. Hīc Jūnō Scaeās saeuissima portās _________________________________________________________
prīma tenet sociumque furēns ā nāvibus agmen _________________________________________________________
ferrō accīncta vocat. _________________________________________________________
615 Iam summās arcēs Trītōnia, respice, Pallas _________________________________________________________
insēdit limbō effulgēns et Gorgone saeuā. _________________________________________________________
Ipse pater Danaīs animōs vīrīsque secundās _________________________________________________________
sufficit, ipse deōs in Dardana suscitat arma. _________________________________________________________
Ēripe, nāte, fugam fīnemque impōne labōrī. _________________________________________________________
620 Nūsquam aberō et tūtum patriō tē līmine sistam.”_________________________________________________________
Aeneid IV.160-180 Dido and Aeneas alone in a cave
27
160 Intereā magnō miscērī murmure caelum _________________________________________________________
Incipit, īnsequitur commixtā grandine nimbus, _________________________________________________________
et Tyriī comitēs passim et Troiāna iuventūs _________________________________________________________
Dardaniusque nepōs Veneris dīversa per agrōs _________________________________________________________
tēcta metū petiēre; ruunt dē montibus amnēs. _________________________________________________________
165 Spēluncam Dīdō dux et Troiānus eandem _________________________________________________________
dēveniunt. Prīma et Tellūs et prōnuba Iūnō _________________________________________________________
dant signum; fulsēre ignēs et cōnscius aethēr _________________________________________________________
cōnūbiīs, summōque ululārunt vertice nymphae. _________________________________________________________
Ille diēs prīmus lētī prīmusque malōrum _________________________________________________________
170 causa fuit; neque enim speciē fāmāve movētur _________________________________________________________
nec iam fūrtīvum Dīdō meditātur amōrem: _________________________________________________________
coniugium vocat, hōc praetexit nōmine culpam. _________________________________________________________
Extemplō Libyae magnās it Fāma per urbēs, _________________________________________________________
Fāma, malum quā nōn aliud vēlōcius ūllum: _________________________________________________________
175 mōbilitāte viget vīrēsque adquīrit eundō, _________________________________________________________
parva metū prīmō, mox sēsē attollit in aurās _________________________________________________________
ingrediturque solō et caput inter nūbila condit. _________________________________________________________
Illam Terra parēns īrā inrītāta deōrum _________________________________________________________
extrēmum, ut perhibent, Coeō Enceladōque sorōrem______________________________________________________
180 prōgenuit pedibus celerem et pernīcibus ālīs, _________________________________________________________
Aeneid IV.181-200 The monster Fama spreads
28
181 mōnstrum horrendum, ingēns, cui quod sunt corpore plūmae,_______________________________________________
tot vigilēs oculī subter (mīrabile dictū), _________________________________________________________
tot linguae, totidem ōra sonant, tot subrigit aurēs._________________________________________________________
Nocte volant caelī mediō terraeque per umbram _________________________________________________________
185 strīdēns, nec dulcī dēclīnat lūmina somnō; _________________________________________________________
lūce sedet custōs aut summī culmine tēctī _________________________________________________________
turribus aut altīs, et magnās territat urbēs, _________________________________________________________
tam fictī prāvīque tenāx quam nuntia vērī. _________________________________________________________
Haec tum multiplicī populōs sermōne replēbat _________________________________________________________
190 gaudēns, et pariter facta atque īnfecta canēbat: _________________________________________________________
vēnisse Aenēān Troiānō sanguine crētum, _________________________________________________________
cui sē pulchra virō dignētur iungere Dīdō; _________________________________________________________
nunc hiemem inter sē luxū, quam longa, fovēre _________________________________________________________
rēgnōrum immemorēs turpīque cupīdine captōs. _________________________________________________________
195 Haec passim dea foeda virum diffundit in ōra. _________________________________________________________
Prōtinus ad rēgem cursūs dētorquet Iarbān _________________________________________________________
incenditque animum dictīs atque aggerat īrās. _________________________________________________________
Hic Hammōne satus raptā Garamantide nymphā________________________________________________________
templa Iovī centum lātīs immānia rēgnīs, _________________________________________________________
200 centum ārās posuit vigilemque sacrāverat ignem,_________________________________________________________
Aeneid IV.201-218, 259-260 Iarbas receives rumors and prays to Jupiter
29
201 excubiās dīvum aeternās, pecudumque cruōre _________________________________________________________
pingue solum et variīs flōrentia līmina sertīs. _________________________________________________________
Isque āmēns animī et rūmōre accēnsus amārō _________________________________________________________
dīcitur ante ārās media inter nūmina dīvum _________________________________________________________
205 multa Iovem minibus supplex ōrāsse supīnīs: _________________________________________________________
“Iuppiter omnipotēns, cui nunc Maurūsia pictīs _________________________________________________________
gēns epulāta torīs Lēnaeum lībat honōrem, _________________________________________________________
aspicis haec? An tē, genitor, cum fulmina torquēs_________________________________________________________
nēquīquam horrēmus, caecīque in nūbibus ignēs _________________________________________________________
210 terrificant animōs in inānia murmura miscent? _________________________________________________________
Fēmina, quae nostrīs errāns in fīnibus urbem _________________________________________________________
exiguam pretiō posuit, cui lītus arandum _________________________________________________________
cuique locī lēgēs dedimus, cōnūbia nostra _________________________________________________________
reppulit ac dominum Aenēān in rēgna recēpit. _________________________________________________________
215 Et nunc ille Paris cum sēmivirō comitātū, _________________________________________________________
Maeoniā mentum mitrā crīnemque madentem _________________________________________________________
subnexus, raptō potitur: nōs mūnera templīs _________________________________________________________
218 quippe tuīs ferimus fāmamque fovēmus inānem.”________________________________________________________
259 ut prīmum ālātīs tetigit māgālia plantīs _________________________________________________________
260 Aenēān fundantem arcēs ac tēcta novantem _________________________________________________________
Aeneid IV.261-280 Mercury finds Aeneas and repeats Jupiter's message
30
261 cōnspicit. Atque illī stēllātus iaspide fulvā _________________________________________________________
Ēnsis erat Tyriōsque ardēbat mūrice laena _________________________________________________________
dēmissa ex umerīs, dīves quae mūnera Dīdō _________________________________________________________
fēcerat, et tenuī tēlās discrēverat aurō. _________________________________________________________
265 Continuō invādit: “Tū nunc Karthāginis altae _________________________________________________________
Fundāmenta locās pulchramque uxōrius urbem _________________________________________________________
exstruis? Heu, rēgnī rērumque oblīte tuārum! _________________________________________________________
Ipse deum tibi mē clārō dēmittit Olympō _________________________________________________________
rēgnātor, caelum ac terrās quī nūmine torquet: _________________________________________________________
270 ipse haec ferre iubet celerēs mandāta per aurās: _________________________________________________________
Quid struis? Aut quā spē Libycīs teris ōtia terrīs? _________________________________________________________
Sī tē nūlla movet tantārum glōria rērum _________________________________________________________
[nec super ipse tuā mōlīris laud labōris,] _________________________________________________________
Ascanium surgentem et spēs hērēdis Iūlī _________________________________________________________
275 Respice, cui rēgnum Ītaliae Rōmānaque tellūs _________________________________________________________
dēbētur.” Tālī Cyllēnius ōre locūtus _________________________________________________________
mortālis vīsūs mediō sermōne relīquit _________________________________________________________
et procul in tenuem ex oculīs ēvānuit auram. _________________________________________________________
At vērō Aenēās aspectū obmūtuit āmēns, _________________________________________________________
280 arrēctaeque horrōre comae et vōx faucibus haesit._________________________________________________________
Aeneid IV.281-300 Aeneas secretly plans to leave, Dido discovers the deception
31
281 Ardet abīre fugā dulcēsque relinquere terrās, _________________________________________________________
attonitus tantō monitū imperiōque deōrum. _________________________________________________________
Heu quid agat? Quō nunc rēgīnam ambīre furentem_______________________________________________________
audeat adfātū? Quae prīma exordia sūmat? _________________________________________________________
285 Atque animum nunc hūc celerem nunc dīvidit illūc________________________________________________________
in partēsque rapit variās perque omnia versat. _________________________________________________________
Haec alternantī potior sententia vīsa est: _________________________________________________________
Mnēsthea Sergestumque vocat fortemque Serestum,_______________________________________________________
classem aptent tacitī sociōsque ad lītora cōgant. _________________________________________________________
290 arma parent et quae rēbus sit causa novandīs _________________________________________________________
dissimulent; sēsē intereā, quandō optima Dīdō _________________________________________________________
nesciat et tantōs rumpī nōn spēret amōrēs, _________________________________________________________
temptātūrum aditūs et quae mollissima fandī _________________________________________________________
tempora, quis rēbus dexter modus. Ōcius omnēs _________________________________________________________
295 imperiō laetī pārent et iussa facessunt. _________________________________________________________
At rēgīna dolōs (quid fallere posit amantem?) _________________________________________________________
praesēnsit, mōtūsque excēpit prīma futūrōs _________________________________________________________
omnia tūta timēns. Eadem impia Fāma furentī _________________________________________________________
dētulit armārī classem cursumque parārī. _________________________________________________________
300 Saevit inops animī totamque incensa per urbem _________________________________________________________
Aeneid IV.301-320 Dido speaks to Aeneas in anger (1st speech)
32
301 bacchātur, quālis commōtīs excita sacrīs _________________________________________________________
Thyias, ubi audītō stimulant trietērica Bacchō _________________________________________________________
orgia nocturnusque vocat clāmōre Cithearōn. _________________________________________________________
Tandem hīs Aenēān compellat vōcibus ultrō: _________________________________________________________
305 “Dissimulāre etiam spērāstī, perfide, tantum _________________________________________________________
posse nefās tacitusque meā dēcēdere terrā? _________________________________________________________
Nec tē noster amor nec tē data dextera quondam _________________________________________________________
nec moritūra tenet crūdēlī fūnere Dīdō? _________________________________________________________
Quīn etiam hībernō mōlīris sīdere classem _________________________________________________________
310 et mediīs properās Aquilōnibus īre per altum, _________________________________________________________
crūdēlis? Quid, sī nōn arva aliēna domōsque _________________________________________________________
ignōtās peterēs, et Troia antīqua manēret, _________________________________________________________
Troia per undōsum peterētur classibus aequor? _________________________________________________________
Mēne fugis? Per ego hās lacrimās dextramque tuam tē_____________________________________________________
315 (quandō aliud mihi iam miserae nihil ipsa relīquī),________________________________________________________
per cōnūbia nostra, per inceptōs hymenaeōs, _________________________________________________________
sī bene quid dē tē meruī, fuit aut tibi quicquam _________________________________________________________
dulce meum, miserēre domūs lābentis et istam, _________________________________________________________
ōrō, sī quis adhūc precibus locus, exue mentem. _________________________________________________________
320 Tē propter Libycae gentēs Nomadumque tyrannī _________________________________________________________
Aeneid IV.321-340 Dido finishes her 1st speech, Aeneas responds
33
321 ōdēre, īnfensī Tyriī; tē propter eundem _________________________________________________________
exstīnctus pudor et, quā sōlā sīdera adībam, _________________________________________________________
fāma prior. Cui mē moribundam dēseris,--hospes_________________________________________________________
(hoc solum nōmen quoniam dē coniuge restat)? _________________________________________________________
325 Quid moror? An mea Pygmaliōn dum moenia frāter_______________________________________________________
dēstruat aut captam dūcat Gaetūlus Iarbās? _________________________________________________________
saltem sī qua mihī dē tē suscepta fuisset _________________________________________________________
ante fugam subolēs, sī quis mihi parvulus aulā _________________________________________________________
lūderet Aenēās, quī tē tamen ōre referret, _________________________________________________________
330 nōn equidem omnīnō capta ac dēserta vidērer.” _________________________________________________________
Dīxerat. Ille Iovis monitīs immōta tenēbat _________________________________________________________
lūmina et obnixus cūram sub corde premēbat. _________________________________________________________
Tandem pauca refert: “Ego tē, quae plūrima fandō________________________________________________________
ēnumerāre valēs, numquam, rēgīna, negābō _________________________________________________________
335 prōmeritam, nec mē meminisse pigēbit Elissae _________________________________________________________
dum memor ipse meī, dum spīritus hōs regit artūs.________________________________________________________
Prō rē pauca loquar. Neque ego hanc abscondere fūrtō_____________________________________________________
spērāvī (nē finge) fugam, nec coniugis umquam _________________________________________________________
praetendī taedās aut haec in foedera vēnī. _________________________________________________________
340 Mē sī fāta meīs paterentur dūcere vītam _________________________________________________________
Aeneid IV.341-361 Aeneas finishes his defense to Dido
34
341 auspiciīs et sponte meā compōnere cūrās, _________________________________________________________
urbem Troiānam prīmum dulcēsque meōrum _________________________________________________________
relliquiās colerem, Priamī tēcta alta manērent, _________________________________________________________
et recidīva manū posuissem Pergama victīs. _________________________________________________________
345 Sed nunc Ītaliam magnam Grȳnēus Apollō, _________________________________________________________
Ītaliam Lyciae iussēre capessere sortēs; _________________________________________________________
hic amor, haec patria est. Sī tē Karthāginis arcēs _________________________________________________________
Phoenissam Libycaeque aspectus dētinet urbis, _________________________________________________________
quae tandem Ausoniā Teucrōs cōnsidere terrā _________________________________________________________
350 invidia est? Et nōs fās extera quaerere rēgna. _________________________________________________________
Mē patris Anchīsae, quotiēns ūmentibus umbrīs. _________________________________________________________
nox operit terrās, quotiēns astra ignea surgunt, _________________________________________________________
admonet in somnīs et turbida terret imāgō; _________________________________________________________
mē puer Ascanius capitisque iniūria cārī, _________________________________________________________
355 quem rēgnō Hesperiae fraudō et fātālibus arvīs. _________________________________________________________
Nunc etiam interpres dīvum Iove missus ab ipsō _________________________________________________________
(testor utrumque caput) celerēs mandāta per aurās________________________________________________________
dētulit: ipse deum manifestō in lūmine vīdī _________________________________________________________
intrantem mūrōs vōcemque hīs auribus hausī. _________________________________________________________
360 Dēsine mēque tuīs incendere tēque querēlīs; _________________________________________________________
361 Ītaliam nōn sponte sequor.” _________________________________________________________
Aeneid VI.659-660 Dido on the funeral pyre
35
659 Dīxit, et ōs impressa torō “Moriēmur inultae, _________________________________________________________
660 sed moriāmur” ait. “Sīc, sīc iuvat īre sub umbrās._________________________________________________________
Aeneid IV.661-680 Dido falls on her sword, Anna runs to the pyre
36
661 Hauriat hunc oculīs ignem crūdēlis ab altō _________________________________________________________
Dardanus, et nostrae sēcum ferat ōmina mortis.” _________________________________________________________
Dīxerat, atque illam media inter tālia ferrō _________________________________________________________
conlāpsam aspiciunt comitēs, ēnsemque cruōre _________________________________________________________
665 spūmantem sparsāsque manūs. It clāmor ad alta _________________________________________________________
ātria: concussam bacchātur Fāma per urbem. _________________________________________________________
lāmentis gemitūque et fēmineō ululātū _________________________________________________________
tēcta fremunt, resonat magnīs plangōribus aethēr,________________________________________________________
nōn aliter quam sī immissīs ruat hostibus omnis _________________________________________________________
670 Karthāgō aut antīqua Tyros, flammaeque furentēs_________________________________________________________
culmina perque hominum volvantur perque deōrum______________________________________________________
audiit exanimis trepidōque exterrita cursū _________________________________________________________
unguibus ōra soror foedāns et pectora pugnīs _________________________________________________________
per mediōs ruit, ac morientem nōmine clāmat: _________________________________________________________
675 “Hoc illud, germāna, fuit? Mē fraude petēbās? _________________________________________________________
Hoc rogus iste mihi, hoc ignēs āraeque parābant?_________________________________________________________
Quid prīmum dēserta querar? Comitemne sorōrem________________________________________________________
sprēvistī moriēns? Eadem mē ad fāta vocāssēs: _________________________________________________________
īdem ambās ferrō dolor atque eadem hōra tulisset.________________________________________________________
680 Hīs etiam strūxī minibus patriōsque vocāvī _________________________________________________________
Aeneid IV.681-700 Anna speaks to Dido on the pyre, Iris
37
681 vōce deōs, sīc tē ut positā, crūdēlis, abessem? _________________________________________________________
Exstīnxtī tē mēque, soror, populumque patrēsque _________________________________________________________
Sīdoniōs urbemque tuam. Date, vulnera lymphīs _________________________________________________________
abluam et, extrēmus sī quis super hālitus errat, _________________________________________________________
685 ōre legam.” Sīc fāta gradūs ēvāserat altōs _________________________________________________________
sēmianimemque sinū germānam amplexa fovēbat_________________________________________________________
cum gemitū atque ātrōs siccābat veste cruōrēs. _________________________________________________________
Illa gravis oculōs cōnāta attollere rūrsus _________________________________________________________
dēficit; īnfīxum strīdit sub pectore vulnus. _________________________________________________________
690 Ter sēsē attollēns cubitōque adnixa levāvit, _________________________________________________________
ter revolūta torō est oculīsque errantibus altō _________________________________________________________
quaesīvit caelō lūcem ingemuitque repertā. _________________________________________________________
Tum Iūnō omnipotēns longum miserāta dolōrem _________________________________________________________
difficilisque obitūs Īrim dēmīsit Olympō _________________________________________________________
695 quae luctantem animam nexōsque resolveret artūs._______________________________________________________
Nam quia nec fātō meritā nec morte perībat, _________________________________________________________
Sed misera ante diem subitōque accēnsa furōre, _________________________________________________________
nōndum illī flāvum Prōserpina vertice crīnem _________________________________________________________
abstulerat Stygiōque caput damnāverat Orcō. _________________________________________________________
700 Ergō Īris croceīs per caelum rōscida pennīs _________________________________________________________
Aeneid IV.701-705, VI.295-300 Iris clips Dido's hair, the boatman Charon
38
701 mīlle trahēns variōs adversō sōle colōrēs _________________________________________________________
dēvolat et suprā caput astitit. “Hunc ego Dītī _________________________________________________________
sacrum iussa ferō tēque istō corpore solvō.” _________________________________________________________
Sīc ait et dextrā crīnem secat: omnis et ūnā _________________________________________________________
705 dīlāpsus calor atque in ventōs vīta recessit. _________________________________________________________
Book 6: 295-332
295 Hinc via Tartareī quae fert Acherontis ad undās.________________________________________________________
Turbidus hīc caenō vastāque vorāgine gurgēs _________________________________________________________
aestuat atque omnem Cocytō ērūctat harēnam. _________________________________________________________
Portitor hās horrendus aquās et flūmina seruat _________________________________________________________
terribilī squālōre Charōn, cui plūrima mentō _________________________________________________________
300 cānitiēs inculta jacet, stant lūmina flammā, _________________________________________________________
Aeneid VI.301-320 Souls wait to cross, Aeneas questions Sibyl
39
301 sordidus ex umerīs nōdō dēpendet amictus. _________________________________________________________
Ipse ratem contō subigit vēlīsque ministrat _________________________________________________________
et ferrūgineā subvectat corpora cumbā, _________________________________________________________
iam senior, sed crūda deō viridisque senectūs. _________________________________________________________
305 hūc omnis turba ad rīpās effūsa ruēbat, _________________________________________________________
matrēs atque virī dēfūnctaque corpora vītā _________________________________________________________
magnanimum hērōum, puerī innūptaeque puellae, _________________________________________________________
impositīque rogīs iuuenēs ante ōra parentum: _________________________________________________________
quam multa in siluīs autumnī frīgōre prīmō _________________________________________________________
310 lāpsa cadunt folia, aut ad terram gurgite ab altō _________________________________________________________
quam multae glomerantur avēs, ubi frigidus annus_________________________________________________________
trāns pontum fugat et terrīs immittit aprīcīs. _________________________________________________________
Stābant ōrantēs prīmī trānsmittere cursum _________________________________________________________
tendēbantque manūs rīpae ulteriōris amōre. _________________________________________________________
315 Nāvita sed trīstis nunc hōs nunc accipit illōs, _________________________________________________________
ast aliōs longē summōtōs arcet harēnā. _________________________________________________________
Aenēās mīrātus enim mōtusque tumultū _________________________________________________________
“Dīc,” ait, “Ō virgō, quid uult concursus ad amnem? ______________________________________________________
Quidve petunt animae? Vel quō discrīmine rīpās _________________________________________________________
320 hae linquunt, illae rēmīs vada līvida verrunt?” _________________________________________________________
Aeneid VI.321-332 Sibyl tells Aeneas about the souls of the unburied
40
321 Ollī sīc breviter fāta est longaeva sacerdōs: _________________________________________________________
“Anchīsā generāte, deum certissima prōlēs, _________________________________________________________
Cōcytī stāgna alta vidēs Stygiamque palūdem, _________________________________________________________
dī cuius iūrāre timent et fallere nūmen. _________________________________________________________
325 Haec omnis, quam cernis, inops inhumātaque turba est; ____________________________________________________
portitor ille Charōn; hī, quōs vehit unda, sepultī. _________________________________________________________
nec rīpās datur horrendās et rauca fluenta _________________________________________________________
trānsportare prius quam sēdibus ossa quiērunt. _________________________________________________________
Centum errant annōs volitantque haec lītora circum; _______________________________________________________
330 tum dēmum admissī stāgna exoptāta revīsunt.” _________________________________________________________
Cōnstitit Anchīsā satus et vestīgia pressit _________________________________________________________
332 multa putāns sortemque animō miserātus inīquam. ________________________________________________________
Aeneid VI.384-400 Charon refuses to carry Aeneas across
41
384 Ergō iter inceptum peragunt fluviōque propinquant. _____________________________________________________
385 Nāvita quōs iam inde ut Stygiā prōspexit ab undā_________________________________________________________
per tacitum nemus īre pedemque aduertere rīpae, _________________________________________________________
sīc prior adgreditur dictīs atque increpat ultrō: _________________________________________________________
“Quisquis es, armātus quī nostra ad flūmina tendis, ________________________________________________________
fāre age quid veniās iam istinc, et comprime gressum. _____________________________________________________
390 Umbrārum hic locus est, somnī noctisque sopōrae:________________________________________________________
corpora vīva nefās Stygiā vectāre carīnā. _________________________________________________________
nec vērō Alcīdēn mē sum laetātus euntem _________________________________________________________
accēpisse lacū, nec Thēsea Pīrithoümque, _________________________________________________________
dīs quamquam genitī atque invictī vīribus essent. _________________________________________________________
395 Tartareum ille manū custōdem in vincla petīvit _________________________________________________________
ipsius ā soliō rēgis traxitque trementem; _________________________________________________________
hī dominam Dītis thalamō dēdūcere adortī.” _________________________________________________________
Quae contrā breviter fāta est Amphrȳsia vātēs: _________________________________________________________
“Nūllae hīc īnsidiae tālēs (absiste movērī), _________________________________________________________
400 nec vim tēla ferunt; licet ingens jānitor antrō _________________________________________________________
Aeneid VI.401-420 Sibyl speaks and reveals Proserpina's golden branch, Cerberus
42
401 aeternum lātrāns exsanguīs terreat umbrās, _________________________________________________________
casta licet patruī seruet Prōserpina līmen. _________________________________________________________
Trōjus Aenēās, pietāte īnsignis et armīs, _________________________________________________________
ad genitōrem īmās Erebī dēscendit ad umbrās. _________________________________________________________
405 sī tē nūlla movet tantae pietātis imāgō, _________________________________________________________
at rāmum hunc' (aperit rāmum quī veste latēbat) _________________________________________________________
“agnōscās.” Tumida ex īrā tum corda resīdunt; _________________________________________________________
nec plūra hīs. ille admīrāns venerābile dōnum _________________________________________________________
fātālis virgae longō post tempore vīsum _________________________________________________________
410 caeruleam aduertit puppim rīpaeque propinquat. _________________________________________________________
Inde aliās animās, quae per iuga longa sedēbant, _________________________________________________________
dēturbat laxatque forōs; simul accipit alueō _________________________________________________________
ingentem Aenean. Gemuit sub pondere cumba _________________________________________________________
sūtilis et multam accepit rīmōsa palūdem. _________________________________________________________
415 Tandem trāns fluvium incolumēs vātemque virumque______________________________________________________
informī līmō glaucāque expōnit in ulvā. _________________________________________________________
Cerberus haec ingēns latrātū rēgna trifaucī _________________________________________________________
personat aduersō recubāns immānis in antrō. _________________________________________________________
Cui vātēs horrēre vidēns iam colla colubrēs _________________________________________________________
420 melle sopōrātam et medicātīs frūgibus offam _________________________________________________________
Aeneid VI.421-425, 450-460 Cerberus is put to sleep, Aeneas spots and addresses Dido
421 obicit. Ille famē rabidā tria guttura pandēns _________________________________________________________
corripit obiectam, atque immānia terga resoluit _________________________________________________________
fūsus humī tōtōque ingēns extenditur antrō. _________________________________________________________
Occupat Aenēās aditum custōde sepultō _________________________________________________________
425 ēvāditque celer rīpam inremeābilis undae. _________________________________________________________
450 Inter quās Phoenissa recēns ā vulnere Dīdō _________________________________________________________
errābat silvā in magnā; quam Trōius hērōs _________________________________________________________
ut prīmum iuxtā stetit agnōvitque per umbrās _________________________________________________________
obscūram, quālem prīmō quī surgere mēnse _________________________________________________________
aut videt aut vīdisse putat per nūbila lūnam, _________________________________________________________
455 dēmisit lacrimās dulcīque adfātus amōre est _________________________________________________________
“Īnfēlīx Dīdō, vērus mihi nuntius ergō _________________________________________________________
vēnerat exstinctam ferrōque extrēma secūtam? _________________________________________________________
Fūneris heu tibi causa fuī? Per sīdera iūrō, _________________________________________________________
per superōs et sī qua fidēs tellūre sub īmā est, _________________________________________________________
460 invītus, rēgīna, tuō dē lītore cessī. _________________________________________________________
Aeneid VI.461-476 Aeneas pleads with Dido as she walks away
44
461 Sed mē iussa deum, quae nunc hās īre per umbrās,________________________________________________________
per loca senta sitū cōgunt noctemque profundam,_________________________________________________________
imperiīs ēgēre suīs; nec crēdere quīvī _________________________________________________________
hunc tantum tibi mē discessū ferre dolōrem. _________________________________________________________
465 Siste gradum tēque aspectū nē subtrahe nostrō. _________________________________________________________
Quem fugis? Extrēmum fātō quod tē adloquor hoc est.”___________________________________________________
Tālibus Aenēās ardentem et torva tuentem _________________________________________________________
lēnībat dictīs aninum lacrimāsque ciēbat. _________________________________________________________
Illa solō fīxōs oculōs āversa tenēbat _________________________________________________________
470 nec magis inceptō vultum sermonē movētur _________________________________________________________
quam sī dūra silex aut stet Marpēsia cautēs. _________________________________________________________
Tandem corripuit sēsē atque inimīca refūgit _________________________________________________________
in nemus umbriferum, coniūnx ubi prīstinus illī _____________________________________________________
respondet cūrīs aequatque Sychaeus amōrem. _____________________________________________________
475 Nec minus Aenēās cāsū concussus inīquō _____________________________________________________
476 prōsequitur lacrimīs longē et miserātur euntem. _________________________________________________________
Aeneid VI.847-860 Anchises speaks to Aeneas about Greeks, Romans, and Marcellus
45
847 Excūdent aliī spīrantia mollies aera _________________________________________________________
(crēdō equidem), vīvōs dūcent dē marmore vultūs________________________________________________________
ōrābunt causās melius, caelīque meātus _________________________________________________________
850 dēscribent radiō et surgentia sīdera dīcent: _________________________________________________________
tū regere imperiō populōs, Rōmāne, mementō _________________________________________________________
(hae tibi erunt artēs), pācisque impōnere mōrem, _________________________________________________________
parcere subiectīs et dēbellāre superbōs.” _________________________________________________________
Sīc pater Anchīsēs atque haec mīrantibus addit:_________________________________________________________
855 “Aspice, ut īnsignis spoliīs Mārcellus opīmīs _________________________________________________________
ingreditur victorque virōs superēminet omnēs. _________________________________________________________
Hic rem Rōmānam magnō turbante tumultū _________________________________________________________
sistet, eques sternet Poenōs Gallumque rebellem,_________________________________________________________
tertiaque arma patrī suspendet capta Quirīnō.” _________________________________________________________
860 Atque hīc Aenēās (ūnā namque īre vidēbat _________________________________________________________
Aeneid VI.861-880 Aeneas asks about young Marcellus, Anchises replies
46
861 ēgregium formā iuvenem et fulgentibus armīs, _________________________________________________________
sed frōns laeta parum et dēiectō lūmina vultū) _________________________________________________________
“Quis, pater, ille, virum quī sīc comitātur euntem?________________________________________________________
Fīlius, anne aliquis magnā dē stirpe nepōtum? _________________________________________________________
865 Quī strepitus circā comitum! Quantum īnstar in ipsō!______________________________________________________
Sed nox ātra caput trīstī circumvolat umbrā.” _________________________________________________________
Tum pater Anchīsēs lacrimīs ingressus obortīs: _________________________________________________________
“Ō nāte, ingentem lūctum nē quaere tuōrum; _________________________________________________________
ostendent terrīs hunc tantum fāta neque ultrā _________________________________________________________
870 esse sinent. Nimium vōbīs Rōmāna propāgō _________________________________________________________
vīsa potēns, superī, propria haec sī dōna fuissent. _________________________________________________________
Quantōs ille virum magnam Māvortis ad urbem _________________________________________________________
campus aget gemitūs! Vel quae, Tiberīne, vidēbis_________________________________________________________
fūnera, cum tumulum praeterlābēre recentem! _________________________________________________________
875 Nec puer Īliacā quisquam dē gente Latīnōs _________________________________________________________
In tantum spē tollet avōs, nec Rōmula quondam _________________________________________________________
ūllō sē tantum tellūs iactābit alumnō. _________________________________________________________
Heu pietās, heu prīsca fidēs invictaque bellō _________________________________________________________
dextera! Nōn illī sē quisquam impūne tulisset _________________________________________________________
880 obvius armātō, seu cum pedes īret in hostem _________________________________________________________
Aeneid VI.881-899 Anchises honors young Marcellus, Gates of Ivory and Horn
47
881 seu spūmantis equī foderet calcāribus armōs. _________________________________________________________
Heu, miserande puer, sī quā fāta aspera rumpās, _________________________________________________________
tū Mārcellus eris. Manibus date līlia plēnīs, _________________________________________________________
purpureōs spargam flōrēs animamque nepōtis _________________________________________________________
885 hīc saltem accumulem dōnīs, et fungar inānī _________________________________________________________
mūnere.” Sīc tōtā passim regiōne vagantur _________________________________________________________
āeris in campīs lātīs atque omnia lūstrant. _________________________________________________________
Quae postquam Anchīsēs nātum per singula dūxit_________________________________________________________
incenditque animum fāmae venientis amōre, _________________________________________________________
890 exim bella virō memorat quae deinde gerenda, _________________________________________________________
Laurentīsque docet populōs urbemque Latīnī, _________________________________________________________
et quō quemque modō fugiatque feratque labōrem________________________________________________________
Sunt geminae Somnī portae, quārum altera fertur________________________________________________________
cornea, quā vērīs facilis datur exitus umbrīs, _________________________________________________________
895 altera candentī perfecta nitēns elephantō, _________________________________________________________
sed falsa ad caelum mittunt īnsomnia mānēs. _________________________________________________________
Hīs ibi tum nātum Anchīsēs ūnāque Sibyllam _________________________________________________________
prōsequitur dictīs portāque ēmittit eburnā; _________________________________________________________
899 ille viam secat ad nāvēs sociōsque revīsit. _________________________________________________________