advies stAB geluidsoverlast AWACS

5/13/2018 advies stAB geluidsoverlast AWACS

1/14

Uw kenmerkAWB 12/514VEROR

Uw brief2 februari2012

Kenmerk DatumStAB-39024 3 februari 2012

OnderwerpVoorlopige voorziening Manifestatie op het Plein te Den Haag.

In antwoord op uw brief van 2 februari 2012 ontvangt u hierbij hetgevraagde verslag.

StABG E R E C H T E L l J K EO M G E V I N G S D E S K U N D I G E N

B ez uid en ho uts ew eg 6 22594 AWD en H aagPostbus 959282509 e x D en H aa gT 070 3150150F [email protected] tab.n lPos tbank 5008021KvKD en H aa g 41159871
mailto:[email protected]://www.stab.nl/http://www.stab.nl/mailto:[email protected]


2/14

O StABG E R E C H T E L l J K O M G E VIN G S DE S KU N D IG E NVerslag ex artikel 8:47Aigemene wet bestuursrechtOpdrachtgeverRechtbank 's-Gravenhage,Sector BestuursrechtKenmerk opdrachtgeverAWB 12/514 VERORDatum opdracht2 februari 2012OnderwerpVoorlopige voorziening Manifestatie op hetPlein te Den Haag

Kenmerk StABStAB-39024Datum3 februari 2012Opstellering. l. KoedootToetsermr. H.P. Nijhoff


3/14

Inhoud

Inhoud1 Inleiding1.1 Bestreden besluit1.2 Onderzoeksopdracht1.3 Partijen1.4 Werkwijze1.5 Leeswijzer2 Beantwoording van de onderzoeksvraag2.1 Normen ter voorkoming van gehoorschade2.2 Vergelijking met de door eiser aangevraagde situatieBijlagen

2333334457

StAB-39024 I 3 februar i 2012 I1


4/14

SamenvattingIn cpdracht van de Rechtbank 's-Gravenhage is onderzoekgedaan naar debeantwoording van de vraag:"Welke voorwaarden dient de burgemeester van Den Haag te stellen am buitentwijfel te stellen dat deze demonstratie geen gehoorschade bij omstanders zalveroorzaken?"In het verslag is het volgende geconcludeerd.Op grand van wetenschappelijk onderzoek door de World Health Organisationzouden de volgende voorwaarden gesteld moeten worden am buiten twijfelgehoorschade bij omstanders te voorkomen: LAeq::;; 70 dB(A), gemeten en beoordeeld gedurende 24 uur; LAmax::;; 110 dB(A), op enig moment.De 24 uurs-norrn kan oak worden vertaald naar vergelijkbare een norm voor detijdsduur dat de vliegtuigpassages met de luidsprekers worden afgespeeld. In datgeval zal de eerste voorwaarde moeten luiden: LAeq::;; 88 dB(A), gemeten en beoordeeld gedurende de totale tijd van 22,4

minuten.De voorwaarden moeten gelden op enige locatie waar omstanders zich kunnenbevlnden.Uit het in opdracht van elser uitgevoerde akoestisch onderzoek is niet metzekerheid af te lelden op welke afstanden vanaf de luidsprekers aanbovengenoemde voorwaarden voor het equivalente geluidsniveau (LAeq) kanworden voldaan, maar gedacht moet worden aan enkele tientallen meters. Hierbijwordt het geluid van de luidsprekers met name in de richting van de Lange Patenen de gebouwen van de Tweede Kamer en het ministerie van Defensiegeprojecteerd. In de andere richtingen is het geluidsniveau aanzienlijk lager.De voorwaarde voor het maximale geluidsniveau (LAmax) kan op 1 meter afstandvan de luidspreker al gehaaJd worden.

StAB-39D24 I 3 februari 2012 I 2


5/14

1 Inleiding1.1 Bestreden besluitHet beslult van de burgemeester van Den Haag van 23 januari 2012 op grond vande Wet openbare manifestaties waarbij is verboden om tijdens de manifestatie op26 januari 2012 op het Plein in Den Haag excessieve geluidsoverlast teveroorzaken bij het nabootsen van de geluidsoverlast van een AWACS vliegtuig.1.2 OnderzoeksopdrachtIn het kader van de voorlopige voorziening heeft de Rechtbank 's-Gravenhage bijbrief van 2 februari 2012 de StAB verzocht om de volgende vraag tebeantwoorden:"Welke voorwaarden dient de burgemeester van Den Haag te stellen om buitentwijfel te stellen dat deze demonstratie geen gehoorschade bij omstanders zalveroorzaken?"1.3 Partijen De burgemeester van Den Haag (verweerder) De heer R. Meijerink, vertegenwoordigd door M.A.R. Schuckink Kool van

Advokatenkantoor Voor-Recht te Den Haag (eiser)1.4 WerkwijzeHet onderzoek heeft pJaatsgevonden op basis van de door de rechtbank verstrektedossierstukken. Er heeft geen contact met partijen plaatsgevonden.1.5 leeswijzerIn het volgende hoofdstuk wordt ingegaan op de vraag van de rechtbank.

StAB-39024 I 3 februari 2012 I 3


6/14

2 Beantwoording van de onderzoeksvraag2.1 Gehoorschade door lawaaiOnder gehoorschade wordt verstaan een vermindering van de gehoorscherpte. Ditis een fysiologisch effect dat ontstaat met het toenemen van de leeftijd.Gehoorschade kan ook ontstaan door blootstelling aan lawaai. Deze gehoorschadekenmerkt zich door een duidelijke vermindering van de gehoorscherpte in hetfrequentiegebied van 3.000 tot 6.000 Hz. Dit is het frequentiegebied waar ook despraak zich bevindt. Gehoorschade door blootstelling aan hoge geluidsniveaus iseen onomkeerbare schade en manifesteert zich vaak pas op veel latere leeftijd.Gehoorschade als gevolg van blootstelling aan lawaai is afhankelijk van hetniveaus van het geluid (de sterkte), de duur van de blootstelling en depersoonlljke gevoeligheid. Hoe hoger het geluidsniveau en hoe langer deblootstelling plaatsvindt, hoe groter de kans op gehoorschade. Bij hele hogegeluidsniveaus, zogenoemde piekniveaus, kan acute gehoorbeschadigingoptreden.Om de vraag van de rechtbank te kunnen beantwoorden heb ik onderzocht wat dewetenschappelijke literatuur aangeeft over de relatie tussen geluidsniveau engezondheidseffecten, in het bijzonder gehoorschade.De World Health Organisation (WHO) heeft de gezondheidseffecten van geluid opmensen onderzocht en daarover gerapporteerd in "WHO Guidelines for CommunityNoise - A complete, authoritative guide on the effects of noise pollution on health,WHO, 1999". De WHO maakt onderscheid in geluiden die gemiddeld over de dagoptreden, de maxima Ie waarden en zogenoemde impulswaarden.De WHO geeft in haar rapport aan dat blootstelling aan omgevingslawaai en lawaaiin de vrije tijd niet tot gehoorschade zal leiden wanneer het equivalentegeluidsniveau over 24 uur (LAeQ,24h) niet hoger is dan 70 dB(A), zelfs niet na eenlevenslange blootstelling (zie StAB-i). Deze norm van 70 dB(A) heeft betrekkingop het energetisch gemiddelde geluidsniveau over de hele dag, waarbij hetmomentane geluidsniveau gedurende dag kan varleren.Naast een norm voor de blootstelling over de hele daq, geeft de WHO in haarrapport ook een norm voor het maximale geluidsniveau (LAmax)' De waarde voorhet LAmax zou niet hoger moeten zijn dan 110 dB(A) om acute gehoorschade tevoorkomen. Daarnaast geeft de WHO ook een grens voor lmpulsqeluld, dat isgeluid waarbij in een hele korte tijdsduur hoge geluidsniveau optreden. Dergelijkeimpulsgeluiden kunnen Ierden tot directe schade aan het trommelvlies. De WHOadviseert dat voor volwassenen impulsgeluiden de waarde van 140 dB niet magoverschrijden; voor kinderen geldt een waarde van 120 dB.De bevindingen van de WHO worden in Nederland onderschreven door onderandere het RIVM en de GGD.Om buiten twijfel te kunnen stellen dat geen gehoorschade bij omstanders op hetPlein zal optreden, dient mijns inziens aangesloten te worden bij de waarde voorhet LAeq,24h van 70 dB(A). Een hoger equivalent geluidsniveau zal niet perse directacute gehoorschade tot gevolg hebben, maar vergroot de kans op gehoorschade



7/14

(op langere termijn) aanzienlijk. Ik ga er daarbij vanuit dat omstanders in deworst case situatie verspreid over de dag aan aile geluidsfragmenten kunnenworden blootgesteld. Dat zal met name het geval kunnen zijn voor demarktkooplui op het Plein. Daarnaast zal, om het risico op acute gehoorschade tevoorkomen, het maxima Ie geluidsniveau LAmax niet boven een waarde van 110dB(A) mogen komen. Deze waarden dienen te gelden op iedere locatie op hetPlein waar zlch ornstanders, anders dan mensen van de organisatie, kunnenbevinden. Het ligt niet in de verwachting dat bij vliegtuigpassages impulsgeluid zaloptreden, zodat daarvoor geen voorwaardengesteld hoeft te worden,De norm voor het LAeq,24h kan ook worden omgerekend naar een norm die zougelden wanneer het geluid gedurende een kortere periode aanwezig is. Inonderhavige situatie blijkt ult het rapport "Akoestisch rapport Manifestatie PleinDen Haag" dat namens eiser is opgesteld, dat de totale tijdsduur van ailegeluidsfragmenten van vliegtuigpassages die afgespeeld zullen worden, 22,4minuten (0/374 uur) bedraagt. De norm van 70 dB(A) over 24 uur is danvergelijkbaar met een norm van 70 + 10 log (24/0,374) = 88 dB(A) gemiddeldover maximaal 22,4 minuten.Samenvattend zouden de volgende voorwaarden gesteld moeten om buiten twijfelgehoorschade bij omstanders te voorkomen: LAeq s 70 dB(A), gemeten en beoordeeld gedurende 24 uur; LAeq ~ 88 dB(A), gemeten en beoordeeld gedurende de totale tijd van 22,4

minuten dat de vliegtuigpassages worden afgespeeJd; LAmax s 110 dB(A)1 op enig moment.

De voorwaarden moeten gelden op enige locatie waar omstanders zich kunnenbevinden.2.2 Vergelijking met de door eiser aangevraagde situatieDe eerdergenoemde norm van 70 dB(A) geldt over een beoordellngsperiode van24 uur. In onderhavige situatie is toestemming gevraagd voor geluid gedurendeeen veeJ kortere periode. Uit het rapport "Akoestisch rapport Manifestatie PleinDen Haag" maak ik op dat er 18 maal een geluidsfragment van eenvliegtuigpassage wordt afgespeeld, varierend in tijdsduur en in geluidsniveau. HetJangstegeluidsfragment duurt 113 seconden en het hoogste geluidsniveau dat inSchinveld bij de woningen is gemeten bedraagt 111,6 dB(A) SEL. Eiser isvoornemens am op de dag van de manifestatie de opgenomen geluidsfragmentenaf te spelen op een volume van maximaal 111 dB(A) SELbij de bran, in dit gevalop 1 meter voor de Iuidspreker(s). De waarde van 111 dB(A) betreft een SoundExposure Level (SEL), wat betekent dat het equivalente geluidsniveau van degehele vliegtuigpassage energetisch is samengevat in een periode van 1seconde.Op die manier zijn vliegtuigpassages onderling eenvoudig met elkaar tevergelijken. De waarde van 111 dB(A) SEL komt overeen met 94 dB(A) LAeq overeen periode van 62 seconde. Dit zaJdus het hoogste equivalente geluidsniveauzijn dat - gedurende een afgespeelde vliegtuigpassage - op een afstand van 1meter van de boxen wordt geproduceerd.



8/14

Om de totale blootstelling van de omstanders te berekenen dienen aile gemetenSEL-waarden omgerekend te worden naar een LAeq-waarde.Ik heb dezeomrekening gemaakt in bijlage StAB-2. Uitgaande van de 18 vliegtuigpassagesmet een totale tijdsduur van 22A minuten, bereken ik een equivalentgeluidsniveau over die tijdsperiode van 99,6 dB{A), op 1 meter voor deluidspreker(s). Wanneer het equivalente geluidsniveau wordt beoordeeld over eentijdsperiode van 24 uur dan bedraagt het LAeq,24h81,5 dB(A), op 1 meter voor deluidspreker{s).Zoals eerder aangegeven is de norm van 70 dB(A) over 24 uur vergelijkbaar meteen norm van 88 dB{A) over 22,4 minuten. Het geluidsniveau op 1 meter van deluidspreker(s) overschrijdt de norm met ruim 11 dB. Op grotere afstand van deluidspreker(s) zal het geluidsniveau echter Jager zijn. In theorie neemt hetgeluidsniveau bij een puntbron af met 6 dB bij een verdubbeling van de afstandtot de bron. De afstand tot de luldsprekers waarbij het geluidsniveau met ruim 11dB is afgenomen kan in deze situatie echter niet eenvoudig worden bepaald omdater rondom het Plein reflecterende gebouwen aanwezig zljn. Deze gebouwenzorgen ervoor dat het geluidsniveau op het Plein aanzienlijk hoger zal uitvallendan in een vrije veld situatie. Verder zijn de spectra Ie gegevens van het geJuid(vJiegtuigpassages) en richtingsafhankelijkheid van de luidsprekers bij mij nietbekend.De akoestische simulatie die in het rapport is opgenomen geeft weI een indicatievoor de aan te houden afstanden, zij het dat de in het rapport opgenomen figuren3 en 4 niet goed op schaal zijn weergegeven en uit het rapport niet blijkt ofrekening is gehouden met de reflecties. Ook zijn de ge[uidsniveaus van demidden- en hoge tonenluidsprekers apart gepresenteerd van de 63 Hz toon van desubwoofers. Omdat de norm van het WHO een dB(A)-waarde betreft, had eenberekening gemaakt moeten worden voor aile frequenties tezamen. Uit de figurenleid ik desondanks af dat de geluiduitstraling, vanuit de luidsprekers gezien, metname recht naar voren (in de richting van de Lange Poten) en onder een hoek vancirca 40 graden naar [inks en rechts (in de richting van het gebouw van de TweedeKamer en het rnlnlsterle van Defensie) zal plaatsvinden. Het is niet uitgesloten datmet name in die richtingen tot op enkele tientallen meters afstand van deluidsprekers nog equivalente geluidsniveaus kunnen optreden die hoger zijn dande WHO-norm. In de andere richtingen is het geluidsniveau aanzienlijk lager.Ten aanzien van het maxima le geluidsniveau merk ik op dat uit het rapport van D.de Waard blijkt dat deze waarde ten hoogste 109 dB(A) bedraagt, op een afstandvan 1 meter van de luidspreker(s). Bij de omstanders zal het maximalegeluidsniveau lager zijn, zodat voor acute gehoorschade niet hoeft te wordengevreesd. Overigens treedt de hoogste waarde van 109 dB(A) volgens hetoverzicht uit het rapport een maal op en veroorzaken de overige vliegtuigpassagesaanzienlijk lagere waarden.

StAB-39024 I 3 rebruari 2012 I 6


9/14

BijlagenStAB-l kopteen uit "WHO Guidelines for Community Noise - A complete,

authoritative guide on the effects of noise pollution on health, WHO,1999"Berekening LAeqdoor StABtAB-2



10/14

Bezuidenhoutseweg 622594 AW Den Haag

Postbus 959282509 ex Den HaagT 070 3150150F 070 [email protected]
mailto:[email protected]://www.stab.nl/http://www.stab.nl/mailto:[email protected]


11/14

GUIDELINESFOR

COMMUNITY NOISEEdited by

Birgitta BerglundThomas Lindvall

Dietrich H Schwela

This WHQj}{f ent on the Guidelines for Community NoiSeisthe:;:dutcome of thec"WH0~;expert t~~~~'~_"";;-,,meeting held in London, United Kingdom/~i~I1j.)~;~~:1999. It bases on;'thedoc;ur11enf':'ep:t:tl!fd:"~'ComrnunityNoise" that was prepared for:the.'WdN4,Health Organization.and ,published idi:~r9~S:by the Stockholm University and KarolinSka:Ii1~~~~~:" ., < r ,./'; ';

World Health Organization, GenevaCluster of Sustainable Development and Healthy Environment (SDE)Department for Protection of the Human Environment (PRE)Occup atio na l a nd Env iro nm ent al H e alth COER )


12/14

a doubling of the distance between speaker and listener. This relationship is also applicable toindoor conditions, but only up to a distance of about 2 m. Speech communication is affectedalso by the reverberation characteristics of the room, and reverberation times beyond 1 s canproduce a loss in speech discrimination. A longer reverberation time combined with backgroundnoise makes speech perception still more difficult.Speech signal perception is of paramount importance, for example, in classrooms or conferencerooms. To ensure any speech communication, the signal-to-noise relationship should exceedzero dB. But when listening to complicated messages (at school, listening to foreign languages,telephone conversation) the signal-to-noise ratio should be at least 15 dB. With a voice level of50 dBA (at 1 m distance this corresponds on average to a casual voice level in both women andmen), the background level should not exceed 35 dBA. This means that in classrooms, forexample, one should strive for as low background levels as possible. This is particularly truewhen listeners with impaired hearing are involved, for example, in homes for the elderly.Reverberation times below 1 s are necessary for good speech intelligibility in smaller rooms; andeven in a quiet environment a reverberation time below 0.6 s is desirable for adequate speechintelligibility for sensitive groups.

4.2.2. Noise-induced hearing impairmentThe ISO Standard 1999 (ISO 1990) gives a method of calculating noise-induced hearingimpairment in populations exposed to all types of occupational noise (continuous, intermittent,impulse). However, noise-induced hearing impairment is by no means restricted to occupationalsituations alone. High noise levels can also occur in open-air concerts, discotheques, motorsports. shooting ranges, and from loudspeakers or other leisure activities in dwellings. Otherloud noise sources, such as music played back in headphones and impulse noise from toys andfireworks, are also important. Evidence strongly suggests that the calculation method from ISOStandard 1999 for occupational noise (ISO 1990) should also be used for environmental andleisure time noise exposures. This implies that long term exposure to LAeq,24h of up to 70 dBAwill not result in hearing impairment, However, given the limitations of the various underlyingstudies, care should be taken with respect to the following:

a. Data from animal experiments indicate that children may be more vulnerable inacquiring noise-induced hearing impairment than adults.b. At very high instantaneous sound pressure levels mechanical damage to the earmay occur (Hanner &Axelsson 1988). Occupational limits are set at peak sound

pressure levels of 140 dBA (ED 1986a). For adults, this same limit is assumed tobe in order for exposure to environmental and leisure time noise. In the case ofchildren, however, considering their habits while playing with noisy toys, peaksound pressure levels should never exceed 120 dBA.

c. For shooting noise with LAeq,24h over 80 dB, studies on temporary thresholdshift suggest there is the possibility of an increased risk for noise-induced hearingimpairment (Smoorenburg 1998).

39


13/14

d. The risk for noise-induced hearing impairment increases when noise exposure iscombined with vibrations, ototoxic drugs or chemicals (Fechter 1999). In thesecircumstances, long-term exposure to LAeq,24h of 70 dB may induce smallhearing impairments.

e. It is uncertain whether the relationships in ISO Standard 1999 (ISO 1990) areapplicable to environmental sounds having a short rise time. For example, in thecase of military low-altitude flying areas (75-300 m above ground) LAmaxvalues of 110-130 dB occur within seconds after onset of the sound.

In conclusion, dose-response data are lacking for the general population. However, judging fromthe limited data for study groups (teenagers, young adults and women), and on the assumptionthat time of exposure can be equated with sound energy, the risk for hearing impairment wouldbe negligible for LAeq,24h values of 70 dB over a lifetime. To avoid hearing impairment,impulse noise exposures should never exceed a peak sound pressure of 140 dB peak in adults,and 120 dB in children.

4.2.3. Sleep disturbance effects

.. . . . . . , _

Electrophysiological and behavioral methods have demonstrated that both continuous andintermittent noise indoors lead to sleep disturbance. The more intense the background noise, themore disturbing is its effect on sleep. Measurable effects on sleep start at background noiselevels of about 30 dB LAeq. Physiological effects include changes in the pattern of sleep stages,especially a reduction in the proportion of REM sleep. Subjective effects have also beenidentified, such as difficulty in falling asleep, perceived sleep quality, and adverse after-effectssuch as headache and tiredness. Sensitive groups mainly include elderly persons, shift workersand persons with physical or mental disorders.Where noise is continuous, the equivalent sound pressure level should not exceed 30 dBAindoors, if negative effects on sleep are to be avoided. Wilen the noise is composed of a largeproportion of low-frequency sounds a still lower guideline value is recommended, because low-frequency noise (e.g. from ventilation systems) can disturb rest and sleep even at low soundpressure levels. It should be noted that the adverse effect of noise partly depends on the natureof the source. A special situation is for newborns in incubators, for which the noise can causesleep disturbance and other health effects.I f the noise is not continuous, LAmax or SEL are used to indicate the probability of noise-induced awakenings. Effects have been observed at individual LAmax exposures of 45 dB orless. Consequently, it is important to limit the number of noise events with a LAmax exceeding45 dB. Therefore, the guidelines should be based on a combination of values of 30 dB LAeq,8hand 45 dB LAmax. To protect sensitive persons, a still lower guideline value would be preferredwhen the background level is low. Sleep disturbance from intermittent noise events increaseswith the maximum noise Ievel. Even if the total equivalent noise level is fairly low, a small

40


14/14

SEL-waarden in dB(A) tijdsduur T in sec lAeq = SEL- 10 log (T)105 79 86,078,S 69 60,1103,5 86 84,293,6 61 75,7106,7 113 86,2107,4 94 87,7107,1 72 88,S107,6 74 88,9107,8 81 88,777,8 61 59,9107,3 69 88,9111,6 62 93,7101,7 50 84,784,S 92 64,987,S 47 70,8108,6 80 89,6107,6 64 89,577 92 57,4Tijdsduur totaal

1346 s22,4 min0,374 uur

lAeq over 22,4 minuten99,6 dB{A)

Bedrijfsduurcorrectie over 24 uur18,1 dB

LAeq over 24 uur81,5 dB{A)

advies stAB geluidsoverlast AWACS

Documents

Transcript of advies stAB geluidsoverlast AWACS